Wulke

Cumuluswulke, im Hindergrund e Cumulonimbus

Wulkenentwigglig im Zitraffer

Underschidligi Wulketüpe

E Wulke isch en Aasammlig vo seer fiine Wasserdröpfli (Nääbel) oder Iiskristall in dr Atmosfääre. S Wort goot uf die indogermanischi Wurzle uelg „füecht, nass“ zrugg und isch dorum mit em Adjektiv wääl und em Flussname Wolga sproochlig verwandt

Übersicht

Wulke cha mä gsee, wil Liecht wäge dr Mie-Ströijig gströit wird. Das git e Tyndall-Effekt und wäge däm wärde d Dröpfli, wo äigetlig farbloos si, sichtbar.

D Wasserdröpfli bilde sich um Kondensazionskärn ume, wenn die relativi Füechtikäit vo dr Luft e Bitzeli (höggstens äi Brozänt) hööcher as 100 Brozänt isch. Das cha äntwääder bassiere, wenn d Luft ufstigt (Thermik, uuferutsche an andere Luftschichte oder am e Bärghang) und eso chüeler wird oder wenn sich zwäi Luftmänge vermische. Bim Kondensiere wird d Verdampfigswermi vom Wasser frei, und das schwecht s Abchüele vo dr Luft ab, wenn si no witer uufestigt. Eso cha d Luft in gröösseri Hööchene stiige. Wenn d Luft ruejig isch und es nume wenig Kondensazionskärn het, cha s zun ere Übersättigung vo dr Luft mit Wasserdampf choo. Au wenn dr relativ Wasserghalt denn dütlig hööcher as 100 Brozänt isch, git s doch no kä Kondensazion. Dr Wasserghalt muess zerst no hööcher wärde, bevor er kondensiert. Bin ere Lufttämpratuur under −10 °C chönne sich an de Kondensazionskärn Iiskristall (Schneeflocke) dur Resublimazion bilde. Kondensationskärn si elektrisch glaade und häi e Gröössi vo 1 nm bis 1000 nm. Si entstöön dur Hushalt, Industri, Landwirtschaft, d Natur und kosmischi Straalig (Bischbil Nääbelchammere). Wenn d Kondensazion emol aagfange het, kondensiert immer mee Wasserdampf an däm Blatz, bis e sichtbars Nääbeldröpfli entstoot. In dr meteorologische Süstematik wärde d Wulke zu de Hydrometeor zelt.

Wulke drifft mä hauptsächlig in dr Droposfääre aa, zum Däil au in dr Stratosfääre und dr Mesosfääre (Nachtwulke, wo lüchte). Si underschäide sich drbii, wie si entstöön, und häi dorum au underschiidligi Äigeschafte. Es isch liecht an ene d Wätterlaag z beobachde. Wemm mä d Form, s Usgsee und d Hööchi und wie si sich über d Zit verändere, richdig interbretiert, cha mä Ussaage zur lokale Wätterentwigglig mache. Für dass mä d Beobachdige enander cha middäile, wärde d Wulke klassifiziert. In dr Braxis isch vor allem d Iidäilig in Wulkegattige und Wulkenarte vo Bedütig. In de mäiste Gebiet dräte bestimmti Wulkenarte hüfig uf, bsundrigs wenn d Wätterlaag öbbe gliich isch. Aber alli Wulkeforme chönne überall uf dr Ärde vorchoo. D Wältorganisazion für Meteorologii reeglet d Klassifikazion vo de Wulke internazional äihäitlig.

Näben iire optische Äigeschafte und iirer Schönhäit, wo scho immer d Fantasii vo de Mensche aagregt het, si d Wulke bin e hufe Frooge in dr Wüsseschaft wichdig. Das gältet bsundrigs für e Straaligshushalt vo dr Ärde, d Verdäilig vo de Niiderschleeg und d Atmosfäärechemii. D Nefologii (Wulkekund) isch e Däilberiich vo dr Meteorologii, wo aber nume sälte as en äigeständigi Fachrichdig aagluegt wird; as iire Begründer gältet dr Luke Howard.

Litratuur

• World Meteorological Organization (Hrsg.): Internationaler Wolkenatlas. 2. Auflage. Deutscher Wetterdienst, 1990, ISBN 3-88148-264-4 (PDF (53 MB) [abgerufen am 21. Februar 2015]).  PDF (Memento vom 23. Septämber 2015 im Internet Archive)
• Dieter Walch: So funktioniert das Wetter. München 2000, ISBN 3-405-15945-8. 
• Berthold Wiedersich: TaschenAtlas Wetter. Klett, 2003, ISBN 3-623-00021-3. 
• W. Wehry, F. Ossing (Hrsg.): Wolken Malerei Klima in Geschichte und Gegenwart. Deutsche Meteorologische Gesellschaft, 1997. 
• Hans Häckel: Wolken. Eugen Ulmer, 2004, ISBN 3-8001-4166-3. 
• Gavin Pretor-Pinney: Wolkengucken. Heyne-Verlag, 2006, ISBN 3-453-60046-0. 
• Richard Hamblyn: Welche Wolke ist das? – Wetter, Wolken und Himmelsphänomene beobachten und erkennen. Kosmos, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-440-11823-8. 
• Paul J.Crutzen: Clouds, chemistry and climate. Springer, Berlin 1996, ISBN 3-540-60433-2. 
• Hans R. Pruppacher, James D. Klett: Microphysics of clouds and precipitation. Kluwer, Dordrecht 1997, ISBN 0-7923-4211-9. 
• Richard Hamblyn: Die Erfindung der Wolken. Suhrkamp, 2003, ISBN 3-518-45527-3, S. 308. 
• Henrik Svensmark, Nigel Calder: Sterne steuern unser Klima. Patmos, 2008, ISBN 978-3-491-36012-9, S. 251. 
• Lorenz Engell, Bernhard Siegert, Joseph Vogl (Hrsg.): Archiv für Mediengeschichte, No. 5: Wolken. Verlag der Bauhaus-Universität, Weimar 2005, ISBN 3-86068-267-9, S. 204. 

Weblingg

 Commons: Wulke – Sammlig vo Multimediadateie

• wolken-online.de – Wolkenatlas und Wolkenbilder
• Der Karlsruher Wolkenatlas
• Fotene vo Wulke
• Mee as 2000 Fotene vo Wulke und Wätter
• Wulkeverschlüsselig in Bilder
• Wulke und Klassifizierig (änglisch)
• Mee as 1500 Fotene vo verschiidene Wulketüpe

Fuessnoote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wolke“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.