Siciliya

Siciliya
Sicilia Sicìlia
Bayraq Gerb
37°35′59″ şm. e. 14°00′55″ ş. u.
Ölkə	İtaliya
İnzibati mərkəz	Palermo
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb	15 may 1946
Sahəsi	25.711 km²
Hündürlük	3.340 m
Saat qurşağı	UTC+01:00 UTC+02:00
Əhalisi
Əhalisi	4.983.478 nəf. (2019)
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu	IT-82
Rəsmi sayt
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Siciliya — Aralıq dənizində ən böyük ada. İtaliya muxtar vilayətlərindən biri. Sahəsi 25460 km². Apennin yarımadasından cənubda yerləşir və Messina boğazı vasitəsilə ondan ayrılır. Sahilləri, əsəsən, dik və az girintili çıxıntılıdır. Dağlıq və təpəli relyef üstündür. Şimal sahili boyu Apennin yarımadasındakı dağların davamı olan silsilələr və ayrı-ayrı massivlər (Peloritan dağları, Nebrodi, Le-Madoniye) uzanır. Mərkəzi hissəsini alçaq dağlıq sahələr və təpəliklər tutur; cənub-şərqdə karstlı İblen platosu yerləşir. Şimal və qərb sahillərində akkumulyativ düzənliklər var. Adanın ən yüksək nöqtəsi Etna vulkanıdır (3340 m). Tez-tez zəlzələlər olur. Faydalı qazıntıları: kükürd, neft, təbii qaz və s. İqlimi Aralıq dənizi tipli subtropikdir. Etnanın zirvəsi ilin 9 ayı qarla örtülü olur. İllik yağıntı düzənliklərdə 400–600 mm, dağlarda 1200–1400 mm. Çayların çoxu yayda quruyur. Torpaqları əsasən, dağ-qəhvəyi və qırmızıdır. Makvis, qariqa və Aralıq dənizi tipli çöl bitkiləri geniş yayılmışdır. Adanı Siciliya boğazı Bon yarımadasından, Messina boğazı isə Apennin yarımadasından ayırır.

Tarixi

Siciliyadakı ilk yaşayış məskənlərinin əsası e.ə 8-ci yüzillikdən başlayaraq karfagenlilər və yunanlar tərəfindən qoyulub. E.ə. 734-cü ildə Etna dağının şərq yamacında əsası qoyulmuş Naksos Siciliyada ən qədim yunan koloniyası hesab edilir. E.ə. 431–404-cü illərdə baş vermiş Peloponnes müharibəsinin gedişatında Afinalar Siciliyanı tutmağa çalışsa da, müvəffəqiyyətsizliyə uğradılar. E.ə. 241-ci ildə Birinci Pun müharibəsinin nəticəsində Siciliya Qədim Romanın ilk əyaləti kimi onun tərkibinə qatıldı və 440-cı ildə Roma imperiyasından ayrıldı. Erkən orta əsrlərdə Siciliya vandalların (V əsrdə), ostqotların (VI əsrdə) və Bizans imperiyasının (535-ci ildən etibarən) nəzarətində olub. 888-ci ildə ərəblər Siciliyanı tutaraq buraya İslam dinini gətiriblər. Ərəblərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə adada yarımmüstəqil Siciliya əmirliyi mövcud olub. XI əsrdə adanı normanlar işğal edib. XII–XIII əsrlərdə Siciliya krallığı qurulub.

İnzibati bölgüsü

Əyalətlər	İnzibati mərkəzlər	Sahəsi (km2)	Əhalisi	Əhali sıxlığı (nəfər/km2)
Aqricento	Aqricento	3,042	453,594	149.1
Kaltanissetta	Kaltanissetta	2,128	271,168	127.4
Kataniya	Kataniya	3,552	1,090,620	307.0
Enna	Enna	2,562	172,159	67.2
Messina	Messina	3,247	652,742	201.0
Palermo	Palermo	4,992	1,249,744	250.3
Raquza	Raquza	1,614	318,980	197.6
Sirakuza	Sirakuza	2,109	403,559	191.3
Trapani	Trapani	2,460	436,240	177.3

Şəhərlər	Əhalisi 31 dekabr 2008
Palermo (Palermo əyaləti)	656.358
Kataniya (Kataniya əyaləti)	295.155
Messina (Messina əyaləti)	242.812
Sirakuza (Sirakuza əyaləti)	123.448
Marsala (Trapani əyaləti)	82.565
Cela (Kaltanissetta əyaləti)	77.165
Raquza (Raquza əyaləti)	73.455
Trapani (Trapani əyaləti)	70.688
Vittoriya (Raquza əyaləti)	63.033
Kaltanissetta (Kaltanissetta əyaləti)	60.225
Aqricento (Aqricento əyaləti)	59.108
Baqeriya (Palermo əyaləti)	56.093
Modika (Raquza əyaləti)	55.074
Açireale (Kataniya əyaləti)	52.962
Madzara del Vallo (Trapani əyaləti)	51.429

Palermo

Kataniya

Messina

Sirakuza

Aqricento

Kaltanissetta

Raquza

Enna

Trapani

Cela

Vittoriya

Baqeriya

Madzara-del-Vallo

Marsala

Açireale

Modika

Noto

Auqusta

Lentini

Partiniko

Karini

Termini-İmereze

Likata

Kanikatti

Favara

Şakka

Kastelvetrano

Alkamo

Barçelona-Pottso-di-Qotto

Milattso

Cappe

Siciliyanın yaşayış məntəqələri

• 500 000 nəf. >
• 100 000 - 500 000 nəf.
• 50 000 - 100 000 nəf.

• 20 000 - 50 000 nəf.
• 10 000 - 20 000 nəf.