Парменід

Парменід
стар.-грэч.: Παρμενίδης
Дата нараджэння	не раней за 515 да н.э. і не пазней за 510 да н.э.
Месца нараджэння	Элея[d], Ашэа[d], правінцыя Салерна, Кампанія, Італія
Дата смерці	каля 470 да н.э.
Род дзейнасці	філосаф, пісьменнік, паэт, заканадавец
Навуковая сфера	філасофія і ancient Greek philosophy[d]
Школа/традыцыя	Элеаты
Кірунак	Заходняя філасофія
Перыяд	Дасакратыкі
Асноўныя інтарэсы	Метафізіка
Значныя ідэі	Быццё
Аказалі ўплыў	Ameinias
Зведалі ўплыў	Платон, Зянон Элейскі, Меліс
Вядомыя вучні	Зянон Элейскі, Euclid of Megara[d] і Эмпедокл
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Парменід з Элеі (грэч. Παρμενίδης; каля 540 да н.э. або 520 да н.э. — каля 450 да н.э.) — старажытнагрэчаскі філосаф і палітычны дзеяч. Займаўся пытаннямі быцця і пазнання, падзяліў ісціну і суб’ектыўнае меркаванне.

Прадстаўнік элейскай школы. Аўтар філасофска-дыдактычнай паэмы «Аб прыродзе», якая складаецца з дзвюх частак: «Шлях ісціны» і «Шлях поглядаў» (захавалася каля 160 вершаў). Абгрунтаваў адрозненне паміж мысленнем і пачуццёвасцю, сфармуляваў ідэю тоеснасці быцця і мыслення. У сваім разуменні свету трымаўся думкі пра існаванне апошняй мяжы, усебаковай замкнёнасці быцця, якое прымае форму аднароднага шара з правільным цэнтрам унутры. Праўдзівае быццё лічыў адзіным, вечным, непадзельным, нязменным і нерухомым; непраўдзівае — рухомымі, дзялімымі рэчамі з пустотай паміж імі. Яго вучэнне пра размежаванне быцця і небыцця, ісціны і меркавання было накіравана супраць дыялектычных падыходаў да тлумачэння свету, якія назіраліся ў старажытнай філасофіі; гэта дае падставу лічыць Парменіда пачынальнікам метафізікі ў якасці пазнавальнай альтэрнатывы дыялектыкі. Паводле Парменіда, крыніцай праўдзівых ведаў аб свеце можа быць толькі розум; пачуцці прыводзяць да непраўдзівых і супярэчлівых меркаванняў (гэта ўносіла ў яго вучэнне элементы рацыяналізму). Сцвярджаў, што ў аснове светабудовы ляжыць супрацьстаянне двух пачаткаў: актыўнага — святла-агню і інертнага — цемры.

У ХХ ст. працы Парменіда даследаваліся экзістэнцыяльнай фенаменалогіяй (М. Хайдэгер) і англа-амерыканскай аналітычнай філасофіяй.

Літаратура

• Боўш В. Парменід // БЭ ў 18 т. Т. 12. Мн., 2001.