သိပ္ပံ
သိပ္ပံ ယို အဲန်ႏကလေက်ဟဲ့ꩻ sciences ၊ အောဝ်ႏလဲတ်တေန်ငေါဝ်း "သီရန်ဆျား" ကိုထွာလွဉ်၊ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ ဗာဟုသုတ။ ရမ်ꩻထူႏ ကမ္ဘာႏဟံႏ တွမ်ႏ စက္ကျာꩻဝဠာႏခရာႏ၊ ဖျိုးဆျင်ꩻတွက်တောမ်ထာꩻ၊ မာꩻစမ်ႏဆမ်ꩻထာꩻ၊ တယ်ႏထွင်ႏ မာꩻထွာလွဉ်ထာꩻ စတဲင် ထာꩻသေဗာဟုသုတ အစုအဗူႏဖုံႏ ယမ်ဖေႏနေး ကထွာတဲပ်တဲပ်အတာႏ ခုမ်ꩻမာꩻဗာႏဒါႏ ထာꩻမာꩻခြောင်ႏယို ထွာဒျာႏသိပ္ပထာꩻမာꩻသွူ။ [၁][၂][၃]
ထာꩻကားကအောဝ်ႏဖုံႏယို ပီပီပဲ့ပဲ့ မဉ်ႏဆုဲင်းထောင်တွမ်ႏ မဲ့ထီႏ စူမော့ꩻနောဝ်ꩻ ရိုꩻသိပ္ပပညာႏသွူ။ မဉ်ႏတဲက်တွိုင်ꩻတွမ်ႏ စခါနောဝ်ꩻ စိုးယိုခါ လိုꩻသီးဖုံႏ အုံအောဝ်ႏ အံႏအွထာꩻခရာႏ အဆင်ႏအရန်း ကထိုလွဉ်ယို ကောပ်စွဉ်ႏသိပ္ပ ထာꩻသေထာꩻဒါႏ ကေႏဇူꩻရင်ꩻရင်ꩻ။ သိပ္ပပညာႏရပ် ကရိုꩻနဝ်ꩻ မဉ်ႏမာꩻနယ်ဒါႏသွူ စူမော့ꩻ (မော့ꩻဗာႏ၊ သေထွꩻဗာႏ) ဒျာႏမꩻ ရိုꩻအမဲန်ႏ။ ယိုခါကအောဝ်ႏလဲန်းဒါႏ ထာꩻယုမ်းအံႏတာဗာႏ တွမ်ႏ ထာꩻယုမ်းအံႏတသာ အတဲးဝါးထဲင်း တာဗာႏ မဉ်ႏအောဝ်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻ အီးအွဉ်ႏစွꩻခြွဉ်း အရီးတဗာႏအတာႏ ဝင်ꩻတလောက်ꩻကာႏတောဝ်းသွူ။ သိပ္ပပညာႏကရိုꩻယို အနယ်ꩻစွို့ꩻစွို့ꩻ ထူႏစူꩻအီနွောင်ꩻဗာႏ အောဝ်ႏလွိုႏလွိုႏ ကထွာလွဉ်၊ ကုဲင်ပြင်ꩻလွေꩻဒါႏ ထာꩻဖဝတရာꩻ တွမ်ႏယင်း အကျိုꩻကျောင်ꩻမဲန်ႏရာႏ ပညာႏရပ်ခြောင်ႏဒျာႏတဲ့ရိုꩻ။
ရူပခရာႏ ရူပဗေဒ၊ ဓာတုခရာႏ၊ နက္ခတ္တခရာႏဖုံႏယို ထွာအနမ်းအောဝ်ႏ သိပ္ပပညာႏသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တုမ်ႏ အလျား၊ တျာႏမေႏ၊ ထာꩻလေခရာႏ တုမ်ႏယင်း ထာꩻအနမ်းအောဝ်ႏစားယို မတ်သော့ꩻ ရူပခရာႏ သိပ္ပပညာႏ။ သိပ္ပပညာႏရပ်ခြောင်ႏကို ကအောဝ်ႏပါဒါႏ ပါဏခရာႏ၊ ရူပခရာႏ၊ ဓာတုခရာႏဖုံႏယို တမျိုꩻတုမ်ႏ တစား ဗွိုန်ပီတောဝ်းဝင်ꩻ။ သင်္ချာဂဏန်ꩻလုဲင်ꩻတုမ်ႏ ယုတ္တိခရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ရော့ꩻသင်ႏအီလို့ သိပ္ပပညာႏ ကားကအောဝ်ႏသွူ။ နောဝ်ꩻလုမ်ꩻမကာႏ အောဝ်ႏဒွိုန်းဒါႏ ဘူမိခရာႏ၊ မနုဿခရာႏဖုံႏတဲ့ ပါလို့သော့ꩻ သိပ္ပပညာႏကိုနေနေ။ လိုꩻသီးကထွဉ်ႏအမ်ႏအီနွောင်ꩻဒါႏ သိပ္ပပညာႏကိုနောဝ်ꩻ အေန်စေန်နီယာ၊ တသီႏပညာႏ၊ ထာꩻဆို့ꩻရုဲင်ပညာႏဖုံႏ အောဝ်ႏပါသွူ။[၄]
ထူႏတောမ်
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ "science"။ Merriam-Webster Online Dictionary။ Merriam-Webster, Inc။ 2011-10-16 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
3 a: knowledge or a system of knowledge covering general truths or the operation of general laws especially as obtained and tested through scientific method b: such knowledge or such a system of knowledge concerned with the physical world and its phenomena
- ↑ Wilson၊ Edward (1999)။ Consilience: The Unity of Knowledge။ New York: Vintage။ ISBN 0-679-76867-X။
- ↑ Fleck၊ Ludwik (1979)။ Trenn၊ Thaddeus J.; Merton၊ Robert K (eds.)။ Genesis and Development of a Scientific Fact။ Chicago: University of Chicago Press။ ISBN 0226253252။
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)