Gwitalmeze

An vourc'h.

Anv gallek (ofisiel)

Ploudalmézeau

Melestradurezh

Penn-ar-Bed

Gwitalmeze (betek 2015)
Plabenneg (abaoe 2015)

Kod kumun

29178

Kod post

29830

Maer
Amzer gefridi

Marguerite Lamour
2008-2026

Poblañsouriezh

6 440 ann. (2022)^[1]

Stankter

278 ann./km²

Douaroniezh

Daveennoù
lec'hiañ

48° 32′ Norzh
4° 39′ Kornôg / 48.53, -4.65

Uhelderioù

bihanañ 0 m — brasañ 84 m

Gorread

23,18 km²

Gwitalmeze

Gwitalmeze ([ɡɥi.talˈmeː.ze]) zo ur gumun e Bro-Leon, e departamant Penn-ar-Bed, e gwalarn Breizh. Betek 2015 e oa penn Kanton Gwitalmeze.

Anv

Bernard Tanguy ː Plebs Telmedovia, 884 ; Ploedalmezeu, c. 1330, 1467 ; Ploedalmezeau, Guytalmezeau, 1544.
Erwan Vallerie ː Plebs Telmedovia, 884 ; Ploedalmezeu, c. 1330 ; Ploedalmezen, 1516 ; Guytalmezeau, 1544 ; Ploutalmezauff, 1629 ; Ploudanmezeau, 1630 ; Guytalmeseau, 1636.
Gerdarzh diasur .

Ardamezioù

Rannet : ouzh 1 en erminoù ; ouzh 2 troc'het en glazur e bemp grizilhon lammellet en argant ha treustellet etre aour ha gul.

Diwar ur mennozh gant an Ao. & It. Caraes
Diviz kuzul-kêr: Miz Du 1978

Sturienn

« Mar kar Doue, da vat ez ay »
Savet eo diwar euredenn div familh eus ar c'horn-bro, ar familh Du Chatel hag ar familh Kerlec'h ; ger-stur ar familh Du Chatel e oa Mar car doue, tra ma oa Da vat ez ay hini ar re Gerlec'h.

Istor

Orin

Gwitalmeze zo ur barrez kozh a oa savet diwar Gwitalmeze, Sant-Pabu ha Lambaol-Gwitalmeze a-vremañ.
Ar bourk kozh a oa lec'hiet e kêriadenn Gwitalmeze-Gozh hag a oa dindan Eskopti Leon.

Dispac'h Gall

Dekred ar 26 a viz Du 1790 war al le ret : e penn-kentañ 1791 e voe nac'het al le ouzh ar Roue, ar vro hag al lezennoù gant ar person, Jean Goret e anv, hag an tri c'hure, Joseph Pondaven, François Pelleteur ha Laurent Crenn^[2].
E-kerzh ar Dispac'h Gall eo bet dibennet maer Gwitalmeze (an Ao. Barbier) e Brest d'ar 17 a viz Ebrel 1793.

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

Mervel a reas 145 gwaz eus ar gumun abalamour d'ar brezel, eleze 3,89% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911^[3].

Eil brezel-bed

Mervel a reas 46 den ag ar gumun abalamour d'ar brezel^[4].
D'an 30 a viz Kerzu 1942 e kouezhas ur c'harr-nij B-17F-10-BO (anvet "Short Snorter", marilhet 41-24449 ha kodet LL-B) eus aerlu ar Stadoù-Unanet (United States Army Air Forces) e Porsal e Gwitalmeze gant dek den en e vourzh ; daou anezhe a voe lazhet, ne voe ket adkavet ar c'horfoù all^[5].

Brezelioù didrevadennañ

Brezel Indez-Sina

Mervel a reas tri milour eus ar gumun^[6].

Brezel Aljeria

Mervel a reas ur milour eus ar gumun d’an 20 a viz Gwengolo 1956 e Guelma (departamant Annaba)^[7].

Amoco Cadiz

D'ar 16 a viz Meurzh 1978 ez eo aet al lestr Amoco Cadiz d'ar strad e-tal Porsal, gantañ 232 182 donenn a betrol.

Brezhoneg

Ar Brezoneg er Skol

1934-1936 : ar c'huzul-kêr a savas a-du gant ar mennad skignet gant al luskad Ar Brezoneg er Skol (ABES) evit kelennadurezh ar brezhoneg er skol^[8].

Deskadurezh

Ur skol Diwan a zo eno abaoe 1977. An hini gentañ e oa eus ar rouedad.
E distro-skol 2024 e oa enskrivet er skol Diwan hag er c'hlasoù divyezhek 94 skoliad (14,6 % eus skolidi ar gumun evit a sell ouzh ar c'hentañ derez)^[9]

Monumantoù ha traoù heverk

Dolmen Guilliguy, e Portsall
Krugell-vein Enez Karn
Peulven bolzek Sandrione
Peulven plasenn ar Gezeg
Iliz sant Pêr (XVIII^vet-XIX^vet)
Iliz Itron-Varia ar Skapular (1895-1921-1956)
Chapel sant Elar, e Kerdanou (XIX^vet)
Maner Kereunou (XV^vet)
Maer Lestremeur (XV^vet-XIX^vet)
War ar porzh e kaver eor ar vag gwallvrudet Amoco Cadiz, a oa aet d'ar strad d'ar 16 a viz Meurzh 1978 e-tal Porsal.
E kumun Gwitalmeze emañ Enez Karn.

Bezioù-brezel ar C'hommonwealth e bered ar gumun


Bro	Niver a soudarded
Kanada	1 (Tirlu), dianav
Kanada	3 (Aerlu)
Rouantelezh-Unanet	4 (Aerlu)
Hollad	8

Ar 7 karrnijour a varvas e-pad an Eil Brezel Bed, hini an tirlu a voe kavet er mor e miz Gwengolo 1918, e-pad ar Brezel-bed kentañ^[10].

Poblañs

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Melestradurezh

Mare		Anv	Strollad	Karg
Roll maered ar gumun
27 Du 1791	16 Meurzh 1793	François Barbier		Noter
16 Meurzh 1793	23 C'hwevrer 1794	Gilbert-Jean Carof
23 C'hwevrer 1794	8 Kerzu 1795	Pierre Jaouen de Lestrémeur
8 Kerzu 1795	1800	Guillaume Balc’h		Noter
1800	1807	Yves Guéguen
1807	1815	Jacques Riou
1815	1817	Joseph Le Balc’h		Noter
1817	1828	Maurice Rosec-Maisonneuve		Medisin
1828	1835	Jean-Vincent Colin
1835	1840	Maurice Rosec-Maisonneuve
1840	1864	Alexis Julien		Noter
1864	1898	Bénoni Guillard		Noter. Kuzulier-arondisamant
1898	1942	Jules Fortin		Alvokad, mab-kaer ar maer a-raok. Senedour etre 1908 ha 1921
1942	1944	Jean Carof
1944	29 Ebrel 1945	François Kerleroux		Prezidant an Dileurierezh Ispisial
29 Ebrel 1945	1956	Jean Caraës		Medisin
1956	19 Mae 1961	François Squiban
19 Mae 1961	18 Meurzh 2001	Alphonse Arzel	UDF	Labourer-douar. Senedour (1980-1998) ha kuzulier-meur (1967-1985)
18 Meurzh 2001	e-kerzh	Marguerite Lamour	UMP/LR	Kannadez (2002-2012) ha kuzulierez-departamant adalek 2015
N'eo ket anavezet c'hoazh an holl fedoù.

Tud

Alphonse Arzel (1927-2014), politikour bet maer eus Gwitalmeze etre 1961 ha 2001, ha senedour.

Ardamezeg ar familhoù

	Barbier / Bar Ver Aotrounez Kernatoux En argant e ziv dreustell en sabel
	Mathezou Aotrounez Keruznou En argant e sourin en sabel karget gant teir steredenn en argant

Gevelliñ

Bro-Saoz : Cullompton (Devon), 1977.

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Gwitalmeze

a vo kavet e Wikimedia Commons.

(br) (fr) lec’hienn ar gumun
(br) Gwitalmeze war lec'hienn Geobreizh

Levrlennadur

Embannadurioù Flohic : Le Patrimoine des communes du Finistère. 1998
Pol Potier de Courcy : Nobiliaire et armorial de Bretagne
Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses du Finistère. Chasse-Marée. ArMen. 1990
Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995

Notennoù ha daveoù

↑ Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA
↑ Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 42
↑ Memorial Genweb
↑ Memorial Genweb
↑ Pertes USAAF Finistère
↑ Memorial Genweb
↑ Fichenn hiniennel - Memorial Genweb
↑ Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936
↑ Distro-skol ar c’helenn divyezhek
↑ Commonwealth War Graves Commission

[1] Roadennoù ofisiel e lec'hienn an EBSSA

[2] Kristof Jezegoù, Hor Bro e-pad ar Revolusion, Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 42

[3] Memorial Genweb

[4] Memorial Genweb

[5] Pertes USAAF Finistère

[6] Memorial Genweb

[7] Fichenn hiniennel - Memorial Genweb

[8] Marsel Guieysse, La langue bretonne : ce qu'elle fut, ce qu'elle est, ce qui se fait pour elle et contre elle, pajenn 265, Kemper, Nouvelles Éditions Bretonnes, 1936

[9] Distro-skol ar c’helenn divyezhek

[10] Commonwealth War Graves Commission

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]