Uztailaren 31

Uztailaren 31a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hamabigarren eguna da, 213.a bisurteetan. 153 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Ignacio Zoco Jaiotza: Garde, 1939 Heriotza: Madril, 2015eko irailaren 28a Jaime Ignacio del Burgo Jaiotza: Iruñea, 1942 Garikoitz Bravo Jaiotza: Lazkao, 1989 Juan Mari Arzak Jaiotza: Donostia, 1942 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan J. K. Rowling Jaiotza: Yate (Gloucestershire), 1965 Milton Friedman Jaiotza: Brooklyn, 1912 Heriotza: San Frantzisko, 2006ko azaroaren 16a Jean Dubuffet Jaiotza: Le Havre, 1901 Heriotza: Parisko 6. barrutia eta Paris, 1985eko maiatzaren 12a Primo Levi Jaiotza: Turin, 1919 eta 1918 Heriotza: Turin, 1987ko apirilaren 11 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 31ko jaiotzak Premchand • Anton Arensky • Cassandra Clare • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian André Navarra Jaiotza: Biarritz, 1911ko urriaren 13a Heriotza: Siena, 1988 Joan Mari Torrealdai Jaiotza: Forua, 1942ko azaroaren 24a Heriotza: Usurbil, 2020 Severiano Goiburu Jaiotza: Iruñea, 1906ko azaroaren 8a Heriotza: Iruñea, 1982 Prudentzio Gerekiz Jaiotza: Errigoiti, 1883ko apirilaren 28a Heriotza: Andújar, 1936 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Antoine de Saint-Exupéry Jaiotza: 2nd arrondissement of Lyon (en) , 1900eko ekainaren 29a Heriotza: île de Riou (en) , 1944 Denis Diderot Jaiotza: Langres, 1713ko urriaren 5a, 1713 eta 1713ko urria Heriotza: Paris, 1784 Franz Liszt Jaiotza: Raiding (en) , 1811ko urriaren 22a Heriotza: Bayreuth, 1886 Andrew Johnson Jaiotza: Raleigh, 1808ko abenduaren 29a Heriotza: Elizabethton, 1875 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 31ko heriotzak Poul Anderson • Seymour Papert • Pascual Jordan • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Inazio Loiolakoa (irudian) (Bizkaia, Gipuzkoa, Azpeitia) Inazio Loiolakoa 432 - Sisto III.a Aita Santu aukeratu zuten. 1941 - Reinhard Heydrichek, SS-ko bigarren agintariak, T/179, Nº 461 dokumentua idatzi zuen, juduei buruzko Azken Konponbidea zehaztuz. 1959 - Euskadi Ta Askatasuna sortu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Igandea 2023: Astelehena 2024: Asteazkena 2026: Ostirala 2027: Larunbata 2028: Astelehena Izendegia Santutegia: Ignazio Loiolakoa, Helena Skövdekoa, Justino de Jacobis Seaska egutegia: Iñaki, Iñake, Inazio, Iñaxio eta Loiola.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1895 – Sabin Aranak Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) sortzen du.
• 1959 – Euskadi Ta Askatasuna sortu zen.
• 1975 – ETAk, Francisco Exposito Camio taxi gidaria erail zuen Usurbilen.

Mundua

• 432 – Sixto III.a Aita Santu aukeratu zen.
• 1724 – Hyderabat estatua sortu zen Indian, Muhammad Shah Mogolen enperadoreak Mir Qamar-ud-din Khan bazkidea saritzeko. Qamar-ud-din Hyderabadeko lehen Nizam izan zen. 220 urtez existitu zen estatua, baina Indiaren independentziarekin batera desagertu zen.
• 1932 – Alemaniako hauteskundeetan Langile Alderdi Nazionalsozialistak (Alderdi nazia) hauteskunde irabazten ditu, baina gobernatzeko gehiengorik gabe.
• 1941 – Reinhard Heydrichek, SS-ko bigarren agintariak, T/179, Nº 461 dokumentua idatzi zuen, juduei buruzko Azken Soluzioa xehaztuz.
• 1972 – Motorman operazioa: Ipar Irlandan Britainiar Armadak Behin-behineko IRAren aurkako ekintza militar erraldoia gauzatu zuen.
• 2010 – Pakistan iparraldean egondako uholdetan 1.000 pertsona baino gehiago hil ziren.

Arte eta kultura

Mundua

• 1952 – Ivanhoe filma estreinatu zen, Richard Thorpek zuzendu eta Robert Taylor, Elizabeth Taylor, Joan Fontaine, George Sanders, Emlyn Williams, Felix Aylmer eta Finlay Currie aktoreek antzeztu zuten.
• 1987 – The Lost Boys ("Mutil Galduak") filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Jason Patric, Corey Haim, Kiefer Sutherland, Jami Gertz eta Corey Feldman aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 2008 – NASA agentzia estatubatuarrak Marten ura aurkitu zuela iragarri zuen.

Kirolak

Euskal Herria

• 2017ko Getxoko Zirkuitua: Carlos Barbero espainiarra garaile.
• 2018ko Getxoko Zirkuitua: Alex Aranburu gipuzkoarra garaile.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1620 – Juan Ignazio Karrera Iturgoien, espainiar militar eta politikaria eta Carrera sendiaren sortzailea Txilen, Alegian (h. 1682).
• 1761 – Bertrand Pelletier, lapurtar kimikari eta farmazialaria (h. 1797).
• 1883 – Concepcion Gangoiti, gerraurreko maistra eta irakaskuntza-ekintzailea.
• 1900 – Ignacio Artamendi, Artamendi II.a, bizkaitar pilotaria (h. 1953).
• 1903 – Juan Bautista Kortajarena, Batista Ondartza, gipuzkoar bertsolaria (h. 1992).
• 1918 – Jaime Kerexeta, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1998).
• 1931 – Johañe Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 2004).
• 1933 – Iñaki Alkiza, euskal herritar futbolari, Errealako presidente eta politikari abertzalea (h. 2023).
• 1939 –
  • Rafael Mendiluce, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2014).
  • Ignacio Zoco, nafar futbolaria (h. 2015).
• 1942 –
  • Juan Mari Arzak, gipuzkoar sukaldaria, mundu osoan garrantzitsu eta arrakastatsua.
  • Iñaki Barrenetxea Espiga, Bizkaiko Txirrindularitza Federakundearen lehendakaria (h. 2020).
  • Jaime Ignacio del Burgo, Nafarroako Gobernuko lehendakari ohia.
• 1946 – María Teresa Lozano, nafar matematikaria, topologian eta geometrian aditua.
• 1948 – Iñaki Pérez Beotegi, Wilson, arabar ETAkidea eta politikaria, Luis Carrero Blanco hil zuen Ogro operazioan parte hartu zuena (h. 2008).
• 1949 – José Ignacio Madariaga, bizkaitar futbolaria ohia.
• 1950 –
  • Inaxio Kortabarria, Errealeko gipuzkoar futbolari ohia.
  • Blanca Roncal, PSE-EEko nafar politikaria.
• 1953 – Iñaki Nuñez, arabar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea.
• 1961 – Bittor Elizagoien, nafar bertsolaria.
• 1962 – Juan Antonio Ibáñez, nafar txirrindulari ohia.
• 1970 – Alejo Mancisidor, gipuzkoar tenislari ohia eta entrenatzailea.
• 1971 – Olatz Altuna Zumeta, gipuzkoar soziologo eta soziolinguista.
• 1973 – César Gálvez, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1977 – Alex Tello, gipuzkoar aktorea.
• 1983 – Ibon Díez, bizkaitar futbolaria.
• 1985 – Iñaki Larralde, nafar pilotari ohia.
• 1989 –
  • Garikoitz Bravo, gipuzkoar txirrindularia.
  • Laura Pardo, arabar saskibaloi jokalaria.
• 1990 – Alice Waddington, bizkaitar zinema zuzendari eta gidoilaria.
• 1991 – Jon Gondán, nafar politikaria, Zizur Nagusiko alkatea.
• 1997 – Eriz Cerezo, bizkaitar aktorea, ekoizlea, komunikatzailea eta kazetaria.

Mundua

• 1396 – Filipe III.a Borgoinakoa, Borgoinako dukea (h. 1467).
• 1527 – Maximiliano II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1576).
• 1754 – Bon Adrien Jeannot de Moncey, frantziar militar eta politikaria (h. 1842).
• 1766 – Rafael García Goyena, Guayaquilgo idazle, poeta eta jurista (h. 1823).
• 1773 – Teresa Cabarrús, Madame Tallien, Frantziako Iraultzako heroia (h. 1835).
• 1774 – Diodata Saluzzo Roero, italiar idazlea (h. 1840).
• 1800 – Friedrich Wöhler, alemaniar kimikaria (h. 1882).
• 1803 – John Ericsson, suediar ingeniari eta asmatzailea (h. 1889).
• 1818 – Joaquim Rubió i Ors, kataluniar olerkaria (h. 1899).
• 1831 – Helen Taylor, ingeles feminista, idazlea eta aktorea (h. 1907).
• 1835 – Henri Brisson, Frantziako lehen ministroa (h. 1912).
• 1839 – Ignacio Andrade, Venezuelako presidentea (h. 1925).
• 1843 – Peter Rosegger, alemanezko austriar idazlea (h. 1918).
• 1844 – Léon Augustin Lhermitte, frantziar margolaria (h. 1925).
• 1854 –
  • Arthur Barclay, Liberiako presidentea (h. 1938).
  • José Canalejas, espainiar politikaria (h. 1912).
• 1857 – Ernest Chuard, Suitzako presidentea (h. 1942).
• 1875 – Jacques Villon, frantziar margolaria (h. 1963).
• 1883 – Erich Heckel, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1970).
• 1886 – Constant Permeke, belgikar margolari eta eskultorea (h. 1952).
• 1889 – Frans Masereel, flandriar margolari, artista grafiko eta eleberrigilea (h. 1972).
• 1890 – Víctor Casas, galiziar politikari, antzezle eta kazetaria (h. 1936).
• 1901 – Jean Dubuffet, frantziar margolaria, marrazkigilea eta idazlea (h. 1985).
• 1912 – Milton Friedman, estatubatuar ekonomialari eta intelektuala, 1976ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2006).
• 1914 – Louis de Funès, frantziar aktorea (h. 1983).
• 1918 –
  • Paul D. Boyer, estatubatuar biokimikari eta kimika irakaslea, 1997ko Kimikako Nobel Saria (h. 2018).
  • Hank Jones, estatubatuar jazz pianista eta musikagilea (h. 2010).
• 1919 – Primo Levi, italiar idazlea (h. 1987).
• 1921 –
  • Julieta Pinto, Costa Ricako idazlea (h. 2022).
  • Antunes da Silva, portugaldar kontakizun-idazle eta olerkigilea (h. 1997).
• 1923 –
  • Stephanie Kwolek, poloniar-estatubatuar kimikaria, Kevlarraren asmatzailea (h. 2014).
  • Ana Mariscal, espainiar aktore, zuzendari eta ekoizlea (h. 1995).
• 1924 –
  • Geraldine Doyle, Bigarren Mundu Gerrako pertsonaia ikonikoa (h. 2010).
  • Daniel Verstraete, belgikar-hegoafrikar elizgizona.
• 1926 – Hilary Putnam, estatubatuar filosofoa (h. 2016).
• 1927 – Cecilia Mangini, italiar zinemagile dokumentalista, gidoilaria eta argazkilaria (h. 2021).
• 1929 – Don Murray, estatubatuar aktorea (h. 2024).
• 1931 – Ivan Rebroff, alemaniar abeslaria, aparteko ahots tartean abesteko gai zena (h. 2008).
• 1932 – John Rogers Searle, estatubatuar filosofoa.
• 1933 – Cees Nooteboom, herbehereetar idazle eta itzultzailea.
• 1935 – Geoffrey Lewis, estatubatuar aktorea (h. 2015).
• 1936 –
  • Boniface Alexandre, Haitiko presidentea (h. 2023).
  • Jorge Sanjinés, boliviar zinema-zuzendaria.
• 1940 – Fleur Jaeggy, italierazko suitzar idazlea.
• 1942 – Modibo Keita, Maliko lehen ministroa (h. 2021).
• 1943 – Paquita Sauquillo Pérez del Arco, espainiar abokatua eta politikaria.
• 1944 –
  • Eugenio Aguirre, euskal jatorriko mexikar idazlea.
  • Geraldine Chaplin, britainiar aktorea.
  • Robert C. Merton, estatubatuar ekonomilaria, 1997ko Ekonomiako Nobel Saria.
• 1945 – Germano Almeida, caboverdetar idazlea.
• 1947 – Richard Griffiths, ingeles aktorea (h. 2013).
• 1949 – Valeriu Muravschi, Moldaviako lehen ministroa (h. 2020).
• 1951 – Evonne Goolagong, australiar tenislari ohia.
• 1956 – Michael Biehn, estatubatuar aktorea.
• 1958 – José Luis Centella, espainiar politikaria, Espainiako Alderdi Komunistako presidente ohia.
• 1960 - Belén Garijo, espainiar medikua eta zuzendari exekutiboa.
• 1962 – Wesley Snipes, estatubatuar aktorea.
• 1964 – Jean-Paul Vonderburg, suediar futbolari ohia.
• 1965 –
  • Pat Finn, estatubatuar aktore eta telebista aurkezlea.
  • J. K. Rowling, britainiar idazlea, Harry Potter seriearen egilea.
• 1966 – Yoshiyuki Matsuyama, japoniar futbolari ohia.
• 1967 –
  • Nina Bouraoui, frantziar nobelagile eta konpositorea.
  • Elizabeth Wurtzel, estatubatuar idazlea eta kazetaria (h. 2020).
• 1969 – Antonio Conte, italiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1971 – Elivélton, brasildar futbolari ohia.
• 1973 –
  • Richart Báez, paraguaiar futbolari ohia.
  • Henk Vogels, australiar txirrindulari ohia.
• 1974 –
  • Emilia Fox, britainiar aktorea.
  • Yuta Abe, japoniar futbolari ohia.
• 1976 –
  • Shigenori Hagimura, japoniar futbolari ohia.
  • Paulo Wanchope, costarricar futbolari ohia.
• 1982 – Anabel Medina Garrigues, espainiar tenislari ohia eta entrenatzailea.
• 1984 – Marie Cherrier, frantziar kantautore, abeslari eta musikaria.
• 1985 – Brimin Kipruto, kenyar atleta, 3.000 metroko hesi-lasterketan espezialista.
• 1986 –
  • Alba Carrillo, espainiar modelo eta telebista aurkezlea.
  • Nikola Vujadinović, serbiar futbolaria.
• 1989 –
  • Viktoria Azarenka, bielorrusiar tenislaria.
  • Loujain al-Hathloul, emakumeen eskubideen aldeko saudiarabiar aktibista.
  • Zelda Williams, estatubatuar aktorea.
• 1990 –
  • Besart Abdurahimi, mazedoniar futbolaria.
  • Mirela, espainiar abeslaria eta aktorea.
• 1997 - Juan Pedro López, espainiar txirrindularia.
• 2003 – Txell Alarcón, kataluniar saskibaloi jokalaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1556 – Ignazio Loiolakoa, Jesusen Lagundiaren sortzailea (j.1491).
• 1624 – Antonio Nabarro Larreategi, Filipe III.a Espainiakoaren gipuzkoar idazkaria (j. 1554).
• 1916 – Mariano Mendigatxa, Bidankozeko nekazaria, Bonaparteren eta Azkueren berriemailea (j. 1832).
• 1936 – Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa, Andújarren fusilatua (j. 1883).
• 1967 – Ubaldo Uhalde, Izaba udalerriko Erronkariera euskalkiaren gizonezko azken hiztuna.
• 1975 – Francisco Expósito, gipuzkoar txirrindularia, ETAk eraila (j. 1921).
• 1982 – Severiano Goiburu, euskal herritar futbolari eta pilotaria (j. 1906).
• 1984 – Andoni Arrizabalaga, bizkaitar ETAkide historikoa, Mont Blancen (j. 1941).
• 1988 – André Navarra, lapurtar txelo jole eta irakaslea, mundu mailako ospea lortu zuena, Sienan (j. 1911).
• 2003 – Javier Garro, nafar dentista eta Osasunako presidentea (j. 1933).
• 2017 – Kepa del Hoyo, bizkaitar ETAkidea, bihotzekoak jota Badajozeko espetxean (j. 1970).
• 2018 – Philippe Dreyfus, frantziar informatika aitzindaria, Biarritzen (j. 1925).
• 2020 –
  • André Darrieussecq, lapurtar errugbilaria (j. 1947).
  • Joan Mari Torrealdai, euskal idazle, euskaltzain, kazetari eta soziologoa (j. 1942).
• 2023 – Jon Etxabe, gipuzkoar ETAkide, apaiz, politikari eta idazlea (j. 1933).

Mundua

• 1527 – Anna Swenonis, suediar eskuizkribu argitzailea.
• 1564 – Luis de Velasco, espainiar noble eta politikaria, Nafarroako erregeordea (j. 1511).
• 1693 – Willem Kalf, herbeheretar margolaria (j. 1619).
• 1750 – Joanes V.a Portugalgoa, eskuzabala, Portugalgo erregea (j. 1689).
• 1762 – Luis Vicente de Velasco, Espainiako Itsas Armadako komandantea, errege ontzien kapitain bezala nabarmendua (j. 1711).
• 1784 – Denis Diderot, frantziar idazle eta filosofoa (j. 1713).
• 1849 – Sándor Petőfi, hungariar poeta (j. 1823).
• 1875 – Andrew Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 17. Presidentea (j. 1808).
• 1886 – Franz Liszt, hungariar musikagilea (j.1811).
• 1914 – Jean Jaurès, frantziar buruzagi sozialista (j. 1859).
• 1934 – Alina de Brito, brasildar irakaslea (j. 1863).
• 1942 – Francis Younghusband, britainiar militar, esploratzaile eta idazlea (j. 1863).
• 1944 – Antoine de Saint-Exupery, frantziar idazle eta hegazkinlaria (j. 1900).
• 1958 – Eino Kaila, finlandiar filosofo, kritiko eta irakaslea (j. 1890).
• 1959 – Germaine Richier, frantziar eskultorea (j. 1902).
• 1963 – Leopoldo Eijo, galiziar apezpiku eta idazlea, Gasteizko apezpiku izandakoa (j. 1878).
• 1967 – Margaret Kennedy, ingeles idazlea (j. 1896).
• 1972 –
  • Alfons Gorbach, Austriako kantzilerra (j. 1898).
  • Paul-Henri Spaak, Belgikako lehen ministroa (j. 1899).
• 1977 – Giuseppe Castellano, italiar jenerala (j. 1893).
• 1978 – Werner Finck, alemaniar aktore, kabareteko artista, eta idazlea (j. 1902).
• 1979 – Karl Bouda, alemaniar euskalaria (j. 1901).
• 1981 – Omar Torrijos, panamar militarra eta politikaria (j. 1929).
• 1984 – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (j. 1881).
• 1993 – Balduin I.a Belgikakoa, Belgikako erregea (j. 1930).
• 1998 – Serge Golovine, monakoar ballet-dantzaria (j. 1924).
• 2001 – Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (j. 1914).
• 2003 – Guido Crepax, italiar komikigilea (j. 1933).
• 2004 –
  • Laura Betti, italiar aktorea (j. 1927).
  • Líber Seregni, uruguaitar militarra eta politikaria (j. 1916).
• 2005 – Wim Duisenberg, herbeheretar ekonomista eta politikaria, Europako Banku Zentralaren lehen lehendakaria (j. 1935).
• 2009 –
  • Mary Carrillo, espainiar aktorea eta Hurtado ahizpen ama (j. 1919).
  • Bobby Robson, ingeles futbolari eta entrenatzailea (j. 1933).
• 2012 – Gore Vidal, estatubatuar idazlea (j. 1925).
• 2016 –
  • Gwynn ap Gwilym, galestar poeta, idazle eta argitaratzailea (j. 1955).
  • Chiyonofuji Mitsugu, japoniar sumolari handia (j. 1955).
• 2017 – Jeanne Moreau, frantziar aktore, zuzendari eta abeslaria (j. 1928).
• 2020 –
  • Alan Parker, ingeles zinema zuzendaria, ekoizlea, gidoigilea eta aktorea (j. 1944).
  • Joaquim Veríssimo Serrão, portugaldar historialaria (j. 1925).
• 2022 –
  • Mónica Domínguez Blanco, espainiar kazetaria, bidaietako-kazetari gisa nabarmendua (j. 1984).
  • Fidel Ramos, Filipinetako presidentea (j. 1928).
  • Bill Russell, NBAko estatubatuar saskibaloi-jokalaria, inoizko hoberenetarikoa (j. 1934).
  • Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (j. 1951).
• 2023 – Surat Huseynov, Azerbaijango lehen ministroa (j. 1959).
• 2024 –
  • Ismail Haniyeh, Hamas alderdiko buru nagusietakoa eta batzuentzat Palestinar Aginte Nazionaleko lehen ministroa (j. 1963).
  • André Juillard, frantziar komikigilea (j. 1948).

Jaiak eta urteurrenak

• El Salvador: Kazetariaren Eguna.
• San Inazio eguna: Gipuzkoa eta Bizkaiko santu zaindaria.
• Sehaska egutegiko izendegia: Iñaki, Iñake, Inazio, Iñaxio eta Loiola.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2715
• Multimedia: 31 July / Q2715

Uztailaren 30 | Urteko egutegi | Abuztuaren 1