کَلانتر معنای بزرگ‌تر را می‌رساند. در گذشته بزرگ یا معتمد مردم در منطقه‌ای ویژه را می‌گفتند.
در فارسی امروز واژهٔ «کلانتر» به‌عنوان معادل «شریف» انگلیسی (به انگلیسی: sheriff) به‌کار می‌رود. به مراکز نیروی انتظامی کلانتری می‌گویند ولی عنوان «کلانتر» برای نامیدن فرمانده پاسگاه نیروی انتظامی کاربرد ندارد.
در دوران صفوی، منصب رئیس عهد سلجوقی متروک شد و به جای آن منصب جدیدی به نام «کلانتر» وضع شد. «کلانتر» مانند «رئیس» بیش‌تر نماینده مردم صنف خود بود تا مأمور دولت. کلانتر در زمان صفویه وظایف و اختیارهای قابل توجهی بر امور تجار و پیشه وران شهری داشت. وی کدخدا را نصب می‌کرد، در تقسیم مالیات‌ها در میان اعضای صنف شرکت می‌کرد و از آن‌ها در برابر تعدی اعمال حکومتی پشتیبانی می‌کرد.[۱]«کلانتر» تنها در شهرها و محلات و صنوف شهری وجود نداشت، بلکه نواحی روستائی و طوایفعشایری نیز دارای «کلانتران» خود بودند. منصب کلانتر، به عنوان یک ساخت سنتی سیاسی، در سال ۱۳۳۵ ه.ش رسماً ملغی شد.
