1r. Pro libraria universitatis studii Cracouiensis datum per dominum Johannem Dlugosch.
Descriptio Prutenicae cladis seu crucigerorum sub Jagellone per Joannem Dlugosz canonicum Cracoviensem.
Banderia Prutenorum anno domini millesimo quadringentesimo decimo in festo Divisionis Apostolorum erecta contra Polonie regem Wladislaum Jagyelno et per eundem regem prostrata et Cracouiam adducta ac in ecclesia catedrali suspensa, que, ut sequitur, in hune modum fuerunt depicta.
1v. Banderium magistri cruciferorum maius, quod magister generalis Vericus de Junigen ducebat: in quo erant sui prestanciores curienses et milites. Paludamentum autem suum, in quo occisus est, ex albo harassio, insigni infra scripto intextum, habet ecclesia parochialis in Kige pro una casula.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas et in latitudine duas cumquartali unius ulne.
2v. Banderium magistri cruciferorum minus; sub quo erant milites cruciferorum ordinis magis notabiles et prestantes et aliqui milites mercenarii, qui ex varis Almanie partibus advenerant, et aliqui curienses atque cubicularii magistri.
Nota: hoc banderium minus alias gonicza chorongew continet in longitudine unam ulnam cum quartali, in latitudine autem unam ulnam tantum.
3v. Banderium ordinis cruciferorum, quod Fridericus Vallerod, magnus marsalcus Prussie, ducebat, nacione Francus et nobilitate insignis, qui pro armis cum sua familia defert fluvium cruce signatum et in galea gallum cristatum; qui in eodem prelio fuit occisus et in Mariemburk reductus; patruus germanus Christoferi episcopi Lubuczensis; sub quo erant milites de Franconia.
Nota: banderium hoc continet in longitudine tres ulnas cum quartali, in latitudine vero tres ulnas minus quartali.
4v. Banderium Cunradi Albi, ducis Oleschniczensis Zlesie, quod presencialiter ipsemet Cunradus dux de gentibus propriis ducebat; sub quo erant milites sui proprii de ducatu Wratislauiensi et de Slesia. Et ipse dux Cunradus fuit captus, et tam banderio quam omnibus fortunis suis spoliatus, liberalitate autem Wladislai Polonie regis in libertatem restitutus.
Sciendum autem, quod ex omnibus ducibus Slesie sive Polonie nemo preter hunc Cunradum Olyeszniczensem et Kazimirum, ducem Stolpensem alias Stetinensem, in partes magistri et ordinis cruciferorum transiverat, cum eorum perpetua ignominia et dedecore, quod proprium lingwarium propriamque patriam conabantur adiuvando hostes lacerare et delere. Utrique tamen rex Wladislaus et eorum captis militibus-pepercit.
Nota: hoc banderium continet duas ulnas cum guartali in longitudine et duas ulnas minus guartali in latitudine.
5r. Banderium sancti Georgii in parte cruciferica, quod miles strenuusa et qui turpe putavit ex prelio fugere, Georgius Kerzdorff ducebat. Stetitb enim intrepidus tenens illud, donec per Polonorum milites fuit captus et vexillum sibi fuit erreptum. Sub hoc erant milites insignes ex variis nacionibus terrarum Almanie satis animosi et pugnaces; et omnes fere occisi, pauci per fugam salvati. Quem enim locum quisque pugnando ceperat, hunc pectore adverso cadendo et moriendo tenebat.
5v. Banderium civitatis Culmensis, quod ferebat Nicolaus dictus Niksz, nacione Swewus, vexillifer Culmensis, quem magister Prussie postea, quasi parum fideliter egisset, capite dampnavit; cuius ductores erant Janussius Orzechowsky et Cunradus de Ropkow milites.
Habet autem verior assercio aliorum, quod prefatus Nicolaus alias Niksz, miles Swewus et Culmensis banderii vexillifer, non fuit a magistro Prussie Henrico de Plawyen, qui Vlrico de Junigen in prelio magno occiso successerat, ob aliquod crimen perfidie occisus — erat enim miles et heroicus et in armis magni precii — sed cum vidisset sue partis cladem seque miserabiliter omnibus spoliatum et captum, licenciam adeundi Wladislaum Polonie regem et alloquendi illum supliciter optinuit. Qua a clemente rege faciliter optenta peciit sibi banderium, quod gerebat, monstrari. Quo altero die monstrato, ad conspectum illius illo amplexato corruens expiravit ibidetnque rege mandante solo obrutus est9. Sub quo erant terre et [civitatis Culmensis milites et cives].
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas cum palma unius manus, in latitudine autem tres ulnas tantum. Cauda autem protrahitur in longitudine trium ulnarum cum quartali, in latitudine unius ulne minus medio quartali, et quanto inferius, tanto striccius, in fine vero strictissime.
6r. Banderium crucifericum, quod Thomas Morheym, thezaurarius ordinis, ducebat, qui in eodem prelio fuit occisus, et cum militibus mercenariis et familiaribus propriis satis multis, quos sub signo sui officii ducebat.
6v. Banderium episcopi Pomezaniensis, quod ducebat Marqvardus de Reszembvrg; sub quo erant milites terrigene de episcopatu Pomezaniensi et alii milites mercede per episcopum Pomezaniensem conducti.
Quod Marqwardo per milites Polonie erreptum Wladislaus Polonie rex altero die conflictus per Nicolaum Morawyecz de Kvnosowka prope Xyansz, militem de armis Powala, ad consortem suam Annam reginam, Nicolaum quoque Curowsky, archiepiscopum Gneznensem, viccarium ceterosque barones Polonie, magistros, doctores consules, quibus arcis et civitatis Cracoviensis custodia erant commissa, et ad universum regnum Polonie eiusque arces et civitates in signum victorie sue et cladis cruciferice misit.
Nota: banderium hoc continet in longitudine duas ulnas cum media, in latitudine vero duas ulnas cum quartali.
7r. Banderium comendarie et civitatis Grundzancz, quod Vilhelmus Ellfensteina, comendator de Grudacz, ducebat; sub quo erant militares et cives circumcirca et in Grudzancz habentes domicilia, quorum maior pars erat de armis, qui portant caput zubronis pro insigni: et ideo tale vexillum eis fuit consignatum, quod est evidens testimonium terram Chelmensem regni Polonie membrum semper fuisse.
Commendator etiam ipse Vilhelmus Elfenstein in evdem prelio fuit occisus et piures notabiles milites proprii et mercenarii cum eo.
7v. Banderium comendarie et civitatis Balga, quod ducebat comendator de Balga, sub quo erant fratres militares de ordine et aliqui proprii et aliqui mercenarii milites.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas, in latitudine vero duas ulnas minus medio quartali.
8r. Banderium comendarie et civitatis Schonsze, quod Niklosch Wylcz, comendator in Schonsze, ducebat, allas Kowalyewo, sub quo erant et fratres de ordine militares et aliqui mercenarii et proprii milites.
8v. Banderium civitatis Kinszbergensis, quod ducebat vicemarsalkus seu vicecomendator Kinszbergensis nomine [...]; sub quo erant etiam aliqui fratres de ordine militares et aliqui proprii, aliqui precio conducti. Insigne autem vexilli datum civitati fuit, leo videlicet albus, per Johannem, Bohemie regem, tunc in Prussia miliciam agentem in barbaros.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas, in latitudine vero duas ulnas cum medio quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine unius [ulne] cum quartali, in latitudine unius eciam ulne minus quartali, quanto inferius, tanto striccius, in fine strictissime.
9r. Banderium comendarie de Antiquo Castro, quod ducebat Wilhelmus Nyppem, comtnendator de Antiquo Castro; sub quo erant pauci de ordine fratres et proprii milites, sed omnes fere mercenarii.
9v. Banderium episcopi et episcopatus Zambiensis, quod ducebat Henricus comes de Kamyencz de Mischna; sub quo erant milites omagiales episcopatus Zambiensis et aliqui curienses episcopales et milites mercenarii per ipsum episcopum Zambiensem conducti.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum media, in latitudine autem duas ulnas cum quartali.
10r. Banderium comendarie et civitatis Thucholya, quod unus ex ordine Henricus, comendator de Thucholya, ducebat; sub quo erant et fratres ordinis militares et armigeri districtus Thucholouiensis et milites mercenarii.
Hic Henricus, nacione Almanus Francus, commendator de Thucholya, a principio huius gwerre usque ad eius consumacionem tam superbi arrogantia inflatus erat, ut duos acinaces nudos ante se et suum exercitum Tucholiensem, cuius erat ductor, non secus quam iam victor et magnificus ac fortis triumphator, et quasi omnis belli fortuna ex eo dependerit, deferri quocunque pergeret, iuberet. Erat id et magistro Prussie Vlrico et suis comendatoribus molestum, nemoque tam insolentem furorem probabat, frequenciusque increpitus et argutus publice et privatim noluit ponere furori suo modum, nec a superbia sua per bene swadentes revocari, non prius se illos in vaginam conditurum declarans, donec utrumque in Polonorum sangwine cruentaret. Itaque permittente iusto Dei iudicio, dum ex prelio turpiter fugiendo in viliam Wyelhnyow devenisset, a Polonorum militibus illum insequentibus cum universis, qui iilum insequebantur, consecutus miserabiliter capite ceso obtruncatus temeritatis et superbie funestas quidem, sed meritas penas dedit; cui nec in prelio honeste mori, nec per turpem fugam vitam servare contigit miserabilem et miserandam.
10v. Banderium magne comendarie de Sthvm, quod ducebat magne reputacionis vir, frater Cunradus Lichtersten, magnus comendator; sub quo erant de Austria milites mercenarii fere omnes et pauci fratres de ordine.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas cum quartali, in. Latitudine autem tres ulnas tantum.
11r. Banderium comendarie Nyeschoviensis, quod ducebat Gothfridus Hoczfelth, comendator Nyeschoviensis; sub quo erant fratres de ordine et milites mercenarii.
11v. Banderium militarium et stipendariorum de Vestfalia, quod ducebat miles Vestfalus [...]. Et hi proprio ere propriisque sumptibus magistro et ordini venerant in solacium, et ideo voluerunt habere proprium et domus ac generis eorum vexillum.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, in latitudine autem duas ulnas.
12r. Banderium advocacie et civitatis Rogoszno, quod frater unus ex ordine voyth, Fridericus de Wed, advocatus in Rogoszno, ducebat; sub quo erant districtus Rogosznensis milites de domo et familia Doliva; in quorum decus et honorem advocacia Rogosnensis tali fuit signo insignita. Ex quo etiam claret, quod regio illa fuit de corpore regni Polonie et a Polonis populata et possessa.
12v. Banderium civitatis Elbingensis et comendarie, quod ducebat commendator Elbingensis Wernerus Thetinger; sub quo erant militares et cives districtus et civitatis Elbingensis et aliqui fratres de ordine et aliqui mercenarii.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas minus quartali, in latitudine vero unam ulnam cum medio quartali.
13r. Banderium comendarie et civitatis Engelszberk, quod ducebat Burkardus Wobek, comendator in Engelszberk, que in Polonico Koprziwno appellatur; sub quo militabant fratres de ordine et nonnulli stipendarii precio conducti.
13v. Banderium comendarie et civitatis Brodniczensis, quod ducebat Balidemin Stoll, comendator Brodniczensis alias Stroszberk; sub quo erant et fratres de ordine et milites districtus Brodniczensis et aliqui milites mercenarii.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas minus quartali, in latitudine autem unam ulnam cum media.
14v. Banderium episcopatus et episcopi Chelmensis, quod curiensis episcopatis, Theodricus de Sowembvrg ducebat; sub quo erant et familiares atque curienses et omagiales terrigene [...] episcopi Chelmensis, qui pro ea tempestate sedem Chelmensem regebat.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum quartali, in latitudine autem duas ulnas minus medio quartali.
15r. Banderium advocacie castri Brathian et Noue Ciuitatis, quod Johannes de Redere, advocatus de Brathian, ducebat; sub quo erant aliqui milites de ordine et aliqui cives Noue Ciuitatis et precio conducti stipendarii.
15v. Banderium civitatis Brunszberg, quod ducebat [...]; sub quo erant terrigene et omagiales et cives districtus Brunsbergensis et aliqui milites mercede conducti.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas minus quartali, in latitudine vero unam ulnam cum quartali.
16v. Banderium militum Almanorum de [...], quod ducebat [...] sub quo erant Theutunici milites de [...], qui propriis impensis pro ordine militabant et proprii generis proprieque domus et familie ferebant vexillum.
Nota: hoc banderium continet duas ulnas in longitudine et totidem in latitudine.
17v. Banderium gentis et nacionis Sweyczerorum, qui propriis sumptibus magistro et ordini tulerant subsidium. Cuius ferentarius erat [...]. Et ideo nacionis sueque regionis et gentis deferebant pro signo vexillum.
Nota: hoc banderium continet in longitudine unam ulnam cum dimidio altero quartali, in latitudine vero unam ulnam cum medio quartali.
18v. Banderium secundum civitatis et comendarie de Elbingo, quod ducebat vivecomendator Elbingensis; sub quo erant fratres de ordine militares et terrigene districtus Elbingensis et milites stipendium merentes.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas minus medio quartali, in latitudine vero duas ulnas minus quartali.
19v. Banderium advocacie et civitatis Leszken, quod Henricus Kuszeczke, advocatus de Leszken, ducebat, que in Polonico vocatur Zyolawa; sub quo erant fratres de ordine militares ex castro Mariemburgensi et aliqui advocati sive sculteti opidorum et villarum de Zolava.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas minus quartali, in latitudine autem duas ulnas cum medio quartali.
20v. Banderium burgensium de Elbingo, quod ducebat [...] magister civium Elbingensis; sub quo non erant nisi cives Elbingenses et aliqui milites precio conducti a civibus Elbingensibus.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas, in latitudine autem unam ulnam cum media.
21v. Banderium comendarie et civitatis Slochow, quod ducebat Arnoldus de Baden, contendator Slochoviensis; sub quo erant aliqui fratres militares de ordine et aliqui terrigene et milites et cives districtus et civitatis Slochouiensis.
Occisus autem fuit prefatus Arnoldus de Baden, commendator Slochouiensis, cum pluribus militibus sui vexilli, et inter cadavera occisorum repertus, in Marigenburg ad sepulturam relatus.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum quartali unius ulne, in latitudine autem duas ulnas minus quartali. Cauda vero protrahitur in longitudine duarum ulnarum, in latitudine unius quartalis, et quanto declivius, tanto striccius, in fine strictissime.
22v. Banderium civitatis Bartensten, quod ducebat [...], advocatus de Bartensten; sub quo erant nonnulli fratres de ordine militares et terrigene districtus Bartenstenensis, qui asciam, in Polonico oxa, in Bohemico bradacziczam, deferunt pro insigni, quam etiam tunc deferebant pro vexilli signo.
Nota: hoc banderium continet dimidiam terciam ulnam in longitudine, in latitudine autem duas ulnas cum quartali Cauda vero protrahitur in longitudine duarum ulnarum cum quartali. Latitude autem ipsius caude palma unius manus in superiori parte, quanto inferius, tanto striccius, in fine strictissime.
23v. Banderium comendarie et civitatis Osterrodensis, quod Penczenhavn, comendator Osterrodensis, ducebat, cuius ferentarius fuit Peregrinus dictus Fogel, vexillifer Osterrodensis; sub quo erant et fratres de ordine militares et terrigene omagiales sub commendaria Osterrodensi consistentes.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas, in latitudine autem duas ulnas cum dimidio altero quartali.
24v. Banderium comandatorie et civitatis Scithno, quod comes Albertus de Eczbor, comendator in Ortelszburg idem Scithno, duxerat; sub quo erant fratres militares de ordine et terrigene omagiales ad dictam comendariam in Ortelszburg pertinentes.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas minus quartali, in latitudine autetn duas ulnas cum quartali.
25v. Banderium civitatis Rangnetha et comendarie, quod ducebat comendator de Rangnetha, comes Fridericus de Czolrn; sub quo erant fratres militares de ordine ex conventu Ragnetensi et terrigene omagiales commendarie et regionis Ragnetensis.
Nota: hoc banderium in longitudine duas ulnas cum media, in latitudine duas ulnas cum uno quartali continet.
26v. Banderium civitatis antique Kunigsperk alias Crolowgrod, quod ducebat magister Kunigsbergensis ex propriis civibus et terrigenis ore illius et ex mercenariis militibus collectum.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum palma unius manus, in latitudine vero duas ulnas minus quartali unius ulne.
27v. Banderium militum de Reno et de Almania, quod ducebat [...], miles; sub quo locate erant sexaginta lancee de militibus egregiis et prestantibus Rinensibus et Almanis [et] Liuonitis, ferendo auxilia cruciferis de propria substancia; et ideo proprium et singulare habuerunt banderium genus eorum, nacionem et familiam representans.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres u Ina s minus quartali, in latitudine vero duas cum media, habens plus de colore albo quam de aliis.
28v. Banderium advocacie et civitatis Tsczow, quod ducebat Mathias Beberach, advocatus Tsczoviensis; sub quo erant fratres militares de ordine et terrigene regionis illius et cives Tszczouienses et aliqui stipendarii forenses et pretio conducti.
Nota: hoc banderium continet duas ulnas media in longitudine, in latitudine autem duas ulnas cum palma unius manus.
29v. Banderium civitatis Holsten maioris, que in Theutunico vocatur Melzak, quod ducebat advocatus de Holsten [...]; sub quo erant et fratres militares de ordine Olstenenses et terrigene ac cives districtus Olstenensis et milites mercenarii.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas cum medio quartali, in latitudine duas ulnas tantum.
30v. Banderium militum Mischnensium; sub quo erant octuaginte haste militum egregiorum et virorum Misnensium, qui sub propriis impensis et armis cruciferorum ordini venerant in subsidium. Qui nolebant sub aliquo signo alieno cruciferico pugnare, sed, proprii generis, familie et domus signo assumpto pugne intererant. Cuius ferentarius erat [...].
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum media, in latitudine vero duas ulnas cum medio quartali.
31v. Banderium civitatis Brandemburgensis, quod Markwarth de Szalczbach, comendator Brandburgensis, ducebat; sub quo erant fratres militares de ordine et terrigene ac cives Brandeburgenses nonnullique milites precio conducti. Quod quidem signum et banderium per [...] marchionem Brandeburgensem donatum et apprivilegiatum fuit civitati Brandeburgensi, dum ipse marchio Brandeburgensis exegisset miliciam in Prussia in barbaros. Captus autem fuit prefatus Markwardus, comendator Brandeburgensis, in prelio magno per Johannem Dlugosch de Nyedzyelszko, militem de domo Zubrza glowa alias Perstina sive Wyenyawa, parentem et genitorem meum germanum, una cum aliquot militibus de ordine et vexillo prefato et signanter milite Schumbork. Allexander Vithawdus, magnus dux Lithwanie, dum sibi per patrem meum iuxta iussionem Wladislai, regis Polonie, representaretur, exhilaratus eo viso walde — cupiebat enim magnopere supplicium ex eo sumere propterea, quod genitricem suam audiente Vithawdo in quodam conventu comuniter habito scortum et impudicam matronam appellaverat — dixit ei: /Tęsinys 32r/.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum quartali et in latitudine totidem.
32r. „Bis du hi, Marqward?", id est: „Es tu ne hic, Markwarde?". Ille, nec tunc quidem condicionis et fortune sue in tam arte captivitatis sue articulo oblitus, libera contumacia fortis et heroici animi respondit: „At ego", inquit, „hic sum subiturus equo animo fortunam, in quam me hesterna dies contorsit; in quam te hodierna vel crastina, non statuentem fortune modum, potest contorquere". Ea vociferantem Vithawdus, verbis suis arrogantibus offensus et magis exasperatus, licet ei parcere iam in animo destinaverat, in capitale supplicium dampnat; et Lithwani ac Rutheni, quibus a Vithawdo fuerat imparatum, in segetes frumentarias deductum decollant. Qua re Wladislaus, rex Polonie, cognita ducem prefatum Allexandrum graviter corripuit increpuitque, asserens victorem illud facinus dedecuisse nichilque laudabilius, quam post tantam victoriam prestitam a Deo infelicis scire misereri.
32v. Banderium Kazimiri, ducis Stolpensis alias Stetinensis, quod presencialiter ipsemet Kazimirus dux ex suis gentibus ducebat, non sine sua et nominis sui ac gentis et nacionis sue ac lingwarii maxima ignominia et dedecore, sacra auri fame devictus, sibi et generi suo atque prosapie opprobrium inusturus sempiternum. In viscera propria fixit gladium, in patriam propriam et regnum Polonie, a quo ipse et predecessores sui habuit esse et vivere, cum omni gente sua, que arma ferre poterat, armatus consurrexit; sed gente sua clade deleta et ipse una cum banderio et aliquibus militibus captus miserias ergastuli aliquanto tempore sustinuit, beneficio tamen Wladislai Polonie regis, ab illo tandem solutus est. Alterque hic et nemo alius iure federis et sanguinis contra patriam arma tulit.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas minus medio quartali, in latitudine vero duas minus quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine duarum ulnarum minus quartali, in latitudine unius ulne a superiori parte, quanto inferius, tanto striccius, in fine vero strictissime.
33v. Banderium militarium Terre Culmensis, quod Johannes comes et heres de Syen, comendatdr Thorunensis, ducebat; sub quo erant fratres de ordine et terrigene ac cives Thorunenses ac Chelmenses et milites mercenarii a civibus Thorunensibus conducti.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, in latitudinea) vero duas ulnas cum medio quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine duarum ulnarum, in latitudine unius ulne a superiori parte, et quanto inferius, tanto striccius, in fine strictissime.
34v. Banderium comendarie et civitatis Gdanensis, quod ducebat ex propriis et mercenariis gentibus magister civium Gdanensis, terrigenis videlicet et civibus et ex nauticibus maritimisque militibus, qui vocantur schewkindri, hominibus audacibus et animosis et nullum genus mortis abhorrentibus, magis tamen pugna navali et maritima, quam terrestri calentibus; qui banderium Gdanense usque ad centum hastatos compleverant et strennuorum militum de se in pugna signa ostendebant. Insigne huius vexilli, duas cruces albas in punico campo habens, Kazimirus tercius, Polonie rex, terras Prussie sortitus corona aurea in signum transmuttacionis dominii, quale hactenus deferunt Gdanenses, decoravit privilegio speciali.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, in latitudine autem duas ulnas minus quartali.
35v. Banderium comendarie de Gdansk, quod ducebat Johannes Schonenfhelt, comendator Gdanensis; sub quo erant fratres militares de ordine domus et conventus Gdanensis, item terrigene et militares districtus Gdanensis et milites precio conducti forenses.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas minus dimidio altero quartali, in latitudine vero duas ulnas minus medio quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine duarum ulnarum, in latitudine unius quartalis a superiori parte, quanto inferius, tanto striccius, in fine stricte.
36v. Banderium episcopatus Warmiensis alias Elszberk civitatis, quod ducebat [...], familiaris et curiensis [...], episcopi Varmiensis; sub quo erant et terrigene omnees in frequenti numero episcopatus Varmiensis et cives civitatis Elszberk et curienses ac familiares prefati [...] episcopi Varmiensis, qui centum numerum hastatorum et ultra explebant.
Nota: hoc banderium continet in longitudine tres ulnas minus dimidio altero quartali, in latitudine autem duas ulnas minus quartali. Cauda vero protrahitur in longitudine unius ulne cum media, in latitudine unius [quartalis] a superiori parte, quanto inferius, tanto striccius, in fine stricte.
37v. Istud est vexillum magistri generalis Henrici de Plawyen et sui ordinis cruciferorum, sub quo unico exercitus suus ad opidum Koronow die Veneris decima octobris M°CCCC° decimo pugnans fortissime conflictus est, quod inter dimicandum per Johannem Naschian de Ostrowcze, militem de domo Bipennium, Herrico Franko, eius ferentario, fuit ereptum. Sub quo erat et ipse magister Henricus personaliter et multi militares fratres de ordine et omnis curia Sigismundi, Romanorum et Hungarie regis, de militibus prestantibus et electis, item frequens numerus militum, qui ex clade magna in [die] Divisionis Apostolorum habita per fugam evaserant; qui speraverant se et propter animositatem frequenciamque suam et propter paucitatem Polonorum militum — non enim erant illic nisi pauci curienses regii et Sandivogius de Ostrorog, Poznaniensis pallatinus, cum banderio gencium suarum de domo Nalancz [eos] uno hiatu deglucituros. Tantus tamen fuit in utrisque et pugnandi et rapiendi victoriam ardor, ut tribus vicibus per duellionem fessi dato signo et ab utroque exercitu accepto ter facto discessu ab invicem respirarent terque arma et pugnam, restitutis sibi invicem quos ammiserant, equis, armis et insignibus, que pugnando altrinsecus ammiserant, resumerent. Et dum uterque exercitus pro victoria magnis viribus maximisque spebus adniteretur cessit Polonis victoria, et magister Henricus de Plawyen per fugam cum paucis salvatus evasit. Ceteri omnes aut desiderati, aut cum signo prefato capti in potestatem Wladislai Polonie regis, qui tunc absens erat et in Juniwladislauia lacrimis et fletibus assiduis sibi et sue genti victoriam dari precaretur agebat, cum spoliorum maxima multitudine venerunt.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum media et cum medio quartali, in latitudine vero duas ulnas cum quartali.
38v. Banderium civitatis Thorunensis, quod ducebat Thorunensis magister civium, de domesticis et precio conductis gentibus, et plures milites forenses et mercenarii a Thorunensibus precio conducti, qui numerum octuaginta hastatorum explebant.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, in latitudine vero duas ulnas minus medio quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine duarum ulnarum minus quartali, in latitudine unius quartalis a superiori parte, quanto inferius, tanto striccius, in fine strictissime.
39v. Banderium alterum comendarie et castri Gdansk, quod ex fratribus cruciferis et mercenariis militibus ducebat vicecomendator Gdanensis, in quo erant septuaginta haste militum nobilium.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum media, in latitudine vero duas ulnas minus medio quartali. Cauda autem protrahitur in longitudine duarum ulnarum, in latitudine unius quartalis a superiori parte, et quarto inferius, tanto striccius, in fine stricte.
40v. Banderium comendarie, castri et civitatis Gmyew alias in Theutunico Meve, quod ducebat Johannes comes de Veynde, comendator Gmyevensis, homo nobilis et manswetus et qui semper et pro omni tempore concordiam et pacem magnopere swasit et consuluit; et cui Vernerus Tetinger, comendator Elbingensis, pacis diswasor, pusillanimitatem quasi gnavo exprobravit. Sub quo erant et militares de ordine fratres, plerique milites de Frankonia et plures mercenarii Almani milites, hastatorum numerum octuaginta militum explentes. Cecidit autem ipse Johannes comendator Gmyewensis, in eodem conflictu cum pluribus militibus sui signi corpore adverso, et inter cadavera offensus iussu Wladislai, Polonie regis, in Mariemburgk reductus in ecclesia sancte Anne sepultus est. Vernerus vero Tetinger, comendator Elbingensis, pacis diswasor, quemadmodum illi comendator de Mewe, comes de Wende, respondendo exprobracioni sue arroganti, fataverat, animositatis sue vel pocius superbie oblitus de prelio effugit et per castra ordinis transitum faciens nulli se committere ausus, non prius fugam suam sistendum duxit, donec in Elbingk pervenit; sed ex post de Elbing faciens fugam his, qui in Mariemburk diffugierant, se immiscuit. Henricus eciam comendator Tucholouiensis, eidem Johanni de Vende, commendatori Gmyevensi, meticulositatem exprobans ante pugnam, turpiter ipse solus fugit ex pugna et in fuga a Polonis consecutus miserabiliter occisus est in villa Vignansko.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, habens in latitudine duas ulnas minus quartali.
41v. Banderium civitatis, que dicitur Swyatha Szyekirka, in Theutunico Elgebeyth, quod ducebat advocatus de Szwyantha Szyekyrka ex militibus ordinis propriis et mercenariis collectum.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas et totidem in latitudine.
42v. Banderium civitatis Brunszwik, quam [...] dux Bruszwiczensis, miliciam contra barbaros tunc agens in Prussia condiderat, et cui ex suo nomine et ducatu Brunszwik nomen indiderat armaque sua suique ducatus, leonem videlicet rubeum in pectore parcialiter et in ventre parcialiter et in cauda parcialiter albedine pretextatum et corona aurea insignitum in campo celestino pro insigni deferendum donaverat, appropriaverat et privilegiaverat.
Cuius ductor erat commendator alias advocatus Brunszviczensis; sub quo erant fratres militares de ordine et terrigene atque cives districtus et civitatis prefate Brunszwiczensis.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum quartali, in latitudine autem duas ulnas cum medio quartali.
43v Banderium magistri Livonie ordinis cruciferorum, quod Theodricus Croe, marsalcus Liuonie, ducebat in prelio anno M°CCCC tricesimo primo circa villam Dambky iuxta fluvium Wyrzscha prope Nakiel. Cui Jodocus de Hogyerkyerche, commendator de Tucholia, veluti locorum peritus ducatum prebebat.
Nota: hoc banderium continet duo arma; scilicet in una parte imago sancte Marie virginis gloriose, ut hic apparet; in alia vero parte imago sancti Mauricii, prout est depicta in alio sequenti folio. Contiret etiam hoc banderium in longitudine duas ulnas minus quartali et in latitudine totidem.
44v. Banderium Liwonitarum, quod in prelio anno M°quadringentesimo tricesimo primo comisso Theodricus Croe, marsalcus Liwonie, ducebat. Sub hoc vexillo duobus signis et imaginibus, videlicet beate Virginis et beati Mauricii, et duabus crucibus nigris depicto tricente haste militum electorum consistebant solum de equitibus preter pedestres; omnes viri armati armis fulgentibus et docti ad prelium. Iste Theodricus Croe, marsalcus Livonie, cum pluribus aliis comendatoribus et sue gentis atque exterarum militibus fuit captus et longo tempore in Cracouiensi arce in turri versus sanctum Bernardinum sita carcerales angustias perpessus, sed tandem pietate Wladislai secundi, Polonie regis, de illis solutus.
Nota: hec ymago debet stare ex alia parte illius banderii, in quo stat depicta ymago sancte. Marie, quia in una parte predicti banderii debet depingi ymago virginis gloriose, in alia vero parte ymago sancti Mauricii1, prout hic apparet.
45v Banderium Liwonicum anno Domini millesimo CCCCo tricesimo primo feria quinta ante festum Exaltacionis Sancte Crucis ab exercitu Polonico in campis ville Dambky iuxta fluvium Virzscha prope opidum Nakyel captum in prelio, quo Johannes Jarognyowsky, Barthossius Vizemburk et Dobrogostius Kolinsky exercitum Liuonitarum, ex septingentis equitibus et septem comendatoribus coacervatus erat magna clade, ad agrestibus tamen adiuti, contriverant. Huius autem banderii duo ductores erant, ambo Livonite, videlicet Szwor, comendator de Osscherod, et Valterus de Lo, comendator de Dinbork, ambo in eodem prelio occisi. Habebat autem prefatum banderium ducentos hastatos milites equestres preter pedites, qui omnes miserabiliter ab agrestibus fuerunt aut in prelio; aut in silvis et nemoribus, in que se fugiendo abdiderant, interfecti.
Nota:hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum dimidio altero quartali, in latitudine vero duas ulnas cum quartali. Habet autem predictum banderium tres caudulas, prout hic apparent, et quelibet earum protrahitur in longitudine unius ulne et in latitudine unius quartalis a superiori parte, et quanto inferius, tanto striccius, in fine autem strictissime.
46v Banderium Liwonicum in prelio quod sub ducibus Johanne Jarognyowsky de domo et familia [...], Barthossio Vizemburk de domo et familia [...], Dobrogostio Kolinsky de domo et familia [...] ad viliam Dumbky iuxta fluvium Virscha prope Nakyel a Polonis tantummodo agrestibus contra Livonicum exercitum gestum est feria quinta ante festum Exaltacionis Sancte Crucis, captum. Cuius duo comrriendatores Liuonici erant ductores, videlicet Valterus de Gyelze, comendator de Fily, et Valterus de Kyerchdorff, comendator Curouiensis, qui ambo capti et in carcerem turris arcis Cracouiensis ad sanctum Bernardinum respicientis trusi illic mortui. Sub quo erant centum milites hastati, sed omnes ab agrestibus interfecti.
Nota: hoc banderium continet in longitudine duas ulnas cum palma unius manus, in latitudine vero duas ulnas. Habet eciam banderium predictum tres caudulas, et quelibet earum protrahitur in longitudine unius ulne, in latitudine unius quartalis a superiori parte; quanto inferius tanto striccius, in fine strictissime.
47v Banderium Liwonicum in prelio, quod sub ducibus Johanne Jarognyowsky de domo [...], Barthossio Vizemburk de domo et familia [...] Dobrogostio Kolinshy de domo et familia [...] ad viliam Dambky iuxta fluvium, Virzscha prope Nakyel a Polonis tantummodo agrestibus contra Linovicum exercitum feria quinta ante festum Exaltationis Sancte Crucis gestum est, captum; cuius Georgius Kuthzlebe, advocatus de Kokenhavze, erat ductor, et centum hastati omnes ab agrestibus interfecti. Neminem enim furor et indignatio agrestium salvare voluit propter recencia culmina vicorum suorum et substanciarum coram illis humancia, quos Livonicus exercitus exusserat, Fuerunt autem in exercitu Liuonico gentes et milites Pomeranice, Chelmenses et Pruthenice, Liuonice de Kurlanth et pedestrium magna multitudo. Et hunc quidem exercitum magister Paulus de Ruszdorff per comendatores Prusse adiuvabat.
Nota: hoc banderium1 continet in longitudine unam ulnam cum dimidio altero quartali et in latitudine totidem. Habet et hoc banderium tres caudulas, et quelibet protrahitur in longitudine unius ulne minus quartali et in latitudine unius quartalis a superiore parte, et quanto inferius, tanto striccius, in fine strictissime.
48v Expliciunt banderia Prvtenorum per manus picta Stanislai Durink de Cracovia die Veneris 29 Marcii 1448.