Kawsay

Kawsay (latin simipi: vita, grigu simipi: Ζωή) ninchikmi kawsay yachaypiqa ima kawsaqpipas, imayay t'ikray (metabolismu) nisqatapas. Kawsayqa wañuywanmi puchukan.

Runaqa wawacha kayninmanta chaymanta wamra kaspa sayaq runamanmi wiñan, sayaq kaspataq manaña wiñaspa. Runap kawsayninpa mit'ankunaqa kaymi:

Wawa (0-3 watayuq runa)
- Wawa kayqa paqariyninwanmi qallarin, anukaywantaq tukukun.
Wamra (4-17 watayuq runa)
- P'asña (7-17 watayuq warmicha)
- Maqt'a (7-17 watayuq qharicha)
Sayaq runa (17-manta aswan watayuq runa):
- Manaraq puqusqa runa
  - Sipas (manaraq 30 watayuq warmi)
  - Wayna (manaraq 30 watayuq qhari)
- Puqusqa runa
  - Puqusqa warmi
  - Puqusqa qhari
- Watayuq, watasapaña runa (60-manta aswan watayuq runa):
  - Paya, Chakwas (watasapa warmi)
  - Machu, Ruku, Awkis (watasapa qhari)

Kaypipas qhaway