Bağış
Bağış, hayırseverlik, insani yardım veya bir amaca fayda sağlamak için yapılan bir hibe veya hediyedir. Bağış, para, sadaka, hizmetler veya giysi, oyuncak, yiyecek veya araç gibi mallar dahil olmak üzere çeşitli şekillerde olabilir. Bağış, kan veya organ bağışı gibi tıbbi ihtiyaçları karşılayabilir.
Hayır amaçlı mal veya hizmet bağışlarına ayni yardımlar da denir.[1]
Bağış istatistikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Amerika Birleşik Devletleri'nde 2007 yılında Bureau of Labor Statistics, servet bakımından en alt beşte birlik dilimde yer alan Amerikan hanelerinin, en üst beşte birlik dilimde yer alan hanelere kıyasla gelirlerinin ortalama olarak daha yüksek bir yüzdesini hayır kurumlarına verdiklerini ortaya koymuştur.[2] Charity Navigator, Giving USA'ya göre Amerikalıların 2011 yılında 298 milyar dolar (GSYİH'nin yaklaşık %2'si) bağışta bulunduğunu yazmaktadır.[3] Bağışların çoğunluğu bireylerden (%73), daha sonra menkul ve gayrimenkul vasiyetlerden (yaklaşık %12), vakıflardan (%2) ve şirketlerden %1'den daha az bağış yapılmıştır. Bağış alan en büyük sektör dini kuruluşlar (%32), ardından eğitim (%13) olmuştur. Bağışlar 1971'den bu yana her 4 yılın 3'ünde artmıştır (ara sıra durgunluk yıllarında düşüşler yaşanmıştır)[3]
Blackbaud, ABD'de 2012 yılında çevrimiçi bağışların bir önceki yıla göre %11 oranında arttığını bildirmektedir. Toplam bağış toplama içinde online bağışların oranı 2012 yılında yaklaşık %7 olmuştur. Bu oran 2011 yılında %6 iken 2012 yılında %7'ye yükselmiş ve Haiti depremi yardım çabalarına yanıt olarak online bağışların arttığı 2010 yılındaki %8'lik rekor seviyeye yaklaşmıştır. Steve MacLaughlin raporda "İnternet artık afetler ve diğer acil durumlarda bağışçılar için ilk tercih edilen kanal haline gelmiştir.[4]
Blackbaud'un 2015 Hayırsever Bağış raporu, 2014 yılına kıyasla online bağışlarda %9'luk bir artış olduğunu ortaya koymuştur. Buna ek olarak, online bağışlar toplam bağış toplamanın %7'sini temsil ederken, tüm online bağışların %14'ü mobil cihazlar üzerinden yapıldı. Uluslararası online bağış günü #GivingTuesday'de yapılan bağışlar bir önceki yıla göre %52 artmıştır.[5]
Avustralya'da bağış istatistikleri, Avustralya Vergi Dairesi (ATO) tarafından her yıl, bireysel vergi beyannamesindeki kalemleri cinsiyet, yaş, gelir ve eyalet/bölgeye göre ayıran ayrıntılı tablolar şeklinde sunulmaktadır. Avustralya'da bireyler, kişisel gelir düzeylerine ve kaynaklarına göre bir gelir vergisi beyannamesi verirler. Diğer Batı ülkelerinin aksine, gelir vergisi beyannameleri çift veya hane halkı olarak sunulamaz ve bağışlar için standart kesintiler mevcut değildir.
Mevcut verilerin en son yılı 2020-2021'dir. ATO verilerinin analizi, 2020-21'de bağışlanan ve vergiden düşülebilir bağış olarak talep edilen toplam tutarın 4,39 milyar dolar olduğunu göstermiştir (bir önceki gelir yılı için 3,85 milyar dolara kıyasla). Bu, yüzde 14,19 veya 545,72 milyon dolarlık bir artış anlamına gelmektedir. 2020-21'de DGR'lere yapılan ve Avustralyalı vergi mükellefleri tarafından talep edilen vergiden düşülebilir ortalama bağış 1.047,27 dolardı (bir önceki gelir yılında 886,75 dolara kıyasla). Bu, yüzde 18,10'luk bir artış anlamına gelmektedir.[6] ATO verileri, bireysel vergi mükellefleri tarafından DGR'lere yapılan bağışlarla sınırlı olduğundan, hiçbir şekilde tüm hediyeleri temsil etmemektedir. Ayrıca, unutkanlık ya da bilinçli olarak talep etmeme kararı nedeniyle tüm hediyeler talep edilmeyecektir. Genel olarak, gelirleri süper emekliliklerinden (kişisel emeklilik tasarrufları) elde edilenlerin vergi ödemeleri veya beyanname vermeleri gerekmemektedir, bu nedenle hediyeleri dahil edilmemiştir. Ayrıca, veriler tröstlerden veya şirketlerden yapılan bağışları ya da Avustralyalı vergi mükellefi olmayan denizaşırı kişilerin bağışlarını içermemektedir. ATO veri seti ayrıca zaman (gönüllülük) veya değeri 5.000 doların altındaki mallar gibi diğer bağış biçimlerini de incelememektedir.
Hukuki yönler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağışlar karşılıksız olarak yapılır. Bu karşılık ivaz (bedel) eksikliği, genel hukukta bağış yapma anlaşmasının "ivazsızlık nedeniyle geçersiz olan kusurlu bir sözleşme" olduğu anlamına gelir.[7] Ancak bağış yapıldığında bir devir veya mülk olarak yasal statü kazanır.[8] Bununla birlikte bağışların belli bir şarta bağlanması mümkündür.
Siyasette, bazı ülkelerin yasaları, siyasetçilerin özellikle iş dünyasından veya lobi gruplarından hediye veya büyük miktarlarda para bağışı kabul etmesini yasaklayabilir veya kısıtlayabilir. (Bkz.Seçim finansmanı) Nitelikli hayır kurumlarına yapılan para veya mülk bağışları da genellikle vergiden düşülebilir. Bu durum devletin vergi gelirini azalttığından, devletin (ve genel olarak kamuoyunun) hayır kurumlarının bu 'vergi parasını' uygun şekillerde kullanmasını sağlamaya daha fazla dikkat etmesi gerektiği yönünde çağrılar yapılmaktadır.
Bağışın, hangi zaman içinde vergiden düşülüp düşülemeyeceği konusunda tartışmalar olmuştur.[9]
Bağış veren kişi veya kuruma bağışlayan/bağışçı (donor/donör), hediyeyi alan kişi veya kuruma ise bağış alan/bağışlanan (donee) denir.[8]
Başkaları adına bağış yapmak
[değiştir | kaynağı değiştir]Üçüncü bir şahıs adına bağış yapmak, birinin veya bir şeyin onuruna veya anısına hediye vermek mümkündür. Üçüncü bir şahsın onuruna veya anısına verilen hediyeler, tatil hediyeleri, düğün hediyeleri, ölen birinin anısına, evcil hayvanların anısına veya artık var olmayan gruplar veya dernekler adına gibi çeşitli nedenlerle yapılır. Anma bağışları bazen hayattaki kişiler tarafından talep edilebilir (örneğin, "çiçek yerine ABC Hayır Kurumuna katkıda bulunulabilir"), genellikle bağışlar merhumun bağışçı veya gönüllü olduğu bir hayır kurumuna veya merhumun yaşamdaki önceliklerine veya ölüm şekline uygun bir amaca yönlendirilir. Anma bağışları bazen törene katılamayan kişiler tarafından da yapılmaktadır.
Anonim olarak bağış yapmak
[değiştir | kaynağı değiştir]İnsanların lendi isimlerini açıklamayarak gizleyerel tercih ettikleri amaçlara bağış yapmak istedikleri durumlar da vardır. Kamuya mal olmuş kişiler veya hayırseverler gibi birçok bağışçı, başka kuruluşlardan para talep edilmemesi veya dini inançları gibi çeşitli nedenlerle cömert bağışlarda bulunurken isimlerini gizlemeyi tercih etmektedir.[10] Pek çok bağışçı dini inançları nedeniyle isimlerinin gizli kalmasını ister ya da bağışlarının bilinmesini istemez.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hayır kurumu
- Hayır faaliyeti
- Kitle Fonlaması & İnsani Kitle Fonlaması[11]
- Bağış (Katolik kanon hukuku)
- Etkili fedakarlık (Effective alturism)
- Hediye ekonomisi
- Mikro-bağış
- Hayırseverlik
- Filantropizm
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "In-Kind Gifts: How to Acknowledge and Recognize Them". 5 Mart 2008. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2023.
- ^ Frank Greve (19 Mayıs 2009). "America's poor are its most generous givers". McClatchy Newspapers. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2014.
- ^ a b "Giving Statistics : Charity Navigator". Charity Navigator. 5 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ The 2012 Charitable Giving Report\", Steve MacLaughlin 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "2015 Charitable Giving Report – Blackbaud Institute". www.blackbaud.com. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
- ^ McGregor-Lowndes, Myles; Balczun, Marie; Williamson, Alexandra (September 2023). An Examination of Tax-Deductible Donations Made by Individual Australian Taxpayers in 2020-21: ACPNS Working Paper No. 76 (İngilizce). Brisbane: The Australian Centre for Philanthropy and Nonprofit Studies (ACPNS), QUT.
- ^ William Blackstone,
Herbermann, Charles, (Ed.) (1913). "Donation". Katolik Ansiklopedi (İngilizce). New York: Robert Appleton Company.
- ^ a b uslegal.com/d/donations/?puslf=gl+defi+Donations+Law&gclid=CIOfzcHpn6oCFSIRNAodYiod5A "Donations Law and Legal Definition"
|url=değerini kontrol edin (yardım). US Legal. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018. - ^ Peter Baird: Charitable deductions for pro bono publico professional services: an updated carrot and stick approach 9 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Texas Law Review, Vol. 50, Nr. 5, 1972
- ^ Warner, Greg (19 Ekim 2021). "6 reasons why some donors prefer to stay anonymous". MarketSmart LLC (İngilizce). 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2023.
- ^ Crowdfunding for Emergencies 24 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., by the United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs
