Ellen Kushner
Ellen Kushner (2013) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Narodowość |
amerykańska |
Język |
angielski |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
| |
Nagrody | |
| |
Strona internetowa |
Ellen Kushner (ur. 1955[2]) – amerykańska pisarka i dziennikarka radiowa, autorka powieści z gatunku fantasy, tworzonych samodzielnie lub we współpracy z innymi autorami.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ellen Kushner dorastała w Cleveland, w stanie Ohio. Ukończyła studia w zakresie antropologii i sztuk pięknych w prestiżowym Bryn Mawr College oraz w Barnard College. Przez jakiś czas pracowała dla nowojorskich wydawnictw, a następnie przeniosła się do Bostonu, gdzie rozpoczęła karierę w radiu WGBH jako autorka programu muzyczno-literackiego "Sound and Spirit", prezentującego muzykę świata; program ten, stworzony dla radia WGBH, a retransmitowany przez ponad 100 stacji radiowych w USA, przyniósł jej liczne nagrody[3]. Ellen Kushner jest także autorką kilku płyt z wyborem muzyki ze swojego programu radiowego[4]. W roku 1987 zadebiutowała jako powieściopisarka. Ellen Kushner mieszka w Nowym Jorku wraz ze swoją partnerką i współautorką niektórych swoich książek, Delią Sherman. W roku 1996 Sherman i Kushner zawarły oficjalny związek małżeński[5].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Powieści
[edytuj | edytuj kod]- Swordspoint, a Melodrama of Manners, London: Allen & Unwin, 1987
- Thomas the Rhymer, New York: William Morrow & Co., 1990
- The Fall of the Kings, (z Delią Sherman), New York: Bantam Books, 2002
- The Privilege of the Sword, New York: Bantam Books, 2006
Powieści dla dzieci i młodzieży
[edytuj | edytuj kod]- Outlaws of Sherwood Forest, New York: Bantam Books, 1985.
- The Enchanted Kingdom, New York: Bantam Books, 1986.
- Statue of Liberty Adventure, New York: Bantam Books, 1986.
- The Mystery of the Secret Room, New York: Bantam Books, December 1986.
- Knights of the Round Table, New York: Bantam Books, December 1988.
- St. Nicholas and the Valley Beyond the World's Edge (illustrated by Richard Burhans), New York: Viking Studio, 1994
- The Golden Dreydl, New York: Charlesbridge Press, 2007
Opowiadania
[edytuj | edytuj kod]- "The Uniccorn Masque" [w:] Elsewhere. New York: Ace Books, 1981. Przedruk w: A Century of Fantasy: 1980-1989, the Greatest Stories of the Decade. New York: MJF Books, 1996 i w Magical Beginnings. New York: DAW Books, 2003.
- "Red Cloak" [w:] Whispers Magazine. 1982. Przedruk w: A Distant Soil #28, ed. Colleen Doran, Image Comics, 1999.
- "Night Laughter" [w:] After Midnight. New York: Tor Books, 1986. Przedruk w: Girl's Night Out: Great Female Vampires. New York: Barnes & Noble, 1997.
- "Lazarus" [w:] Heroic Visions II. New York: Ace Books, 1986.
- "Charis" [w:] Borderland. New York: Signet Books, 1986, Tor Books, 1992.
- "Mockery" (z Bellamy Bach). [w:] Bordertown. New York: Signet Books, 1986.
- "The Swordsman whose Name was not Death", The Magazine of Fantasy and Science Fiction, 1991. Przedruk w: The Year's Best Fantasy and Horror, Fifth Annual Collection. New York: St. Martin's Press, 1992.
- "Lost in the Mail" [w:] Life on the Border. New York: Tor Books, 1991.
- "Playing with Fire" [w:] The Women's Press Book of New Myth and Magic. London: The Women's Press, 1993. Przedruk w: The Year's Best Fantasy and Horror, Seventh Annual Collection. New York: St. Martin's Press, 1994.
- "Now I Lay Me Down to Sleep" [w:] The Armless Maiden and Other Tales for Childhood's Survivors. New York: Tor Books, 1995.
- "The Hunt of the Uniccorn" [w:] Immortal Uniccorns. New York: Harper/Collins, 1995. Przedruk w: The Year's Best Fantasy and Horror, Ninth Annual Collection. New York: St. Martin's Press, 1996.
- "The Fall of the Kings" (z Delią Sherman). [w:] Bending the Landscape. Atlanta: White Wolf, 1997. Przedruk w: The Year's Best Fantasy and Horror, Eleventh Annual Collection. New York: St. Martin's Press, 1998.
- "The Death of Raven" [w:] The Horns of Elfland. New York: ROC/Viking/Penguin, 1997
- "Hot Water" [w:] The Essential Bordertown. New York: Tor Books, 1998.
- "The House of Nine Doors" [w:] Sirens and Other Daemon Lovers. New York: Harper/Prism, 1998. HarperCollins, December, 2002.
- "On the Taconic" (with Delia Sherman) [w]: Paradoxa - Studies in World Literary Genres Vol. 4 No. 10, Special Issue: "Metafictions: Stories in Reading" (March, 1999).
- "The Death of the Duke" [w:] Starlight 2. Tor Books, 1998. Przedruk w : The Year's Best Fantasy and Horror, Twelfth Annual Collection. New York: St. Martin's Press, 1999.
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- za powieść Thomas the Rhymer
- World Fantasy Award 1991
- Mythopoeic Award 1991
- za powieść Swordpoint
- Gaylactic Network Spectrum Award 2000 (Hall of Fame)
- nominacje do World Fantasy Award za opowiadania:
- "The Fall of the Kings"
- "The Death of the Duke"
Cykl Riverside
[edytuj | edytuj kod]Charakterystyka
Akcja trzech powieści (Swordpoint, The Fall of the Kings, The Priviledge of the Sword) i czterech opowiadań ("The Swordsman Whose Name Was Not Death", "Red-Cloak" "The Fall of the Kings", "The Death of the Duke") Ellen Kushner (współautorką niektórych jest Delia Sherman) toczy się w fikcyjnym, nienazwanym stołecznym mieście, w tym przede wszystkim w jego podejrzanej dzielnicy zwanej Riverside. Świat tych powieści odbiega od konwencji heroic fantasy, zbliżając się raczej do gatunku nazywanego czasem fantasy of manners . Powieści Kushner, podobnie jak większość fantasy of manners, charakteryzują się przewagą elementów przygodowych nad czysto fantastycznymi, czerpiąc inspirację przede wszystkim z dzieł takich autorów jak Aleksander Dumas czy Rafael Sabatini, jak również z romansów awanturniczych i powieści takich pisarek jak Jane Austen czy Charlotte Brontë. Specyfiką powieści Kushner jest nacisk, jaki autorka kładzie na psychologię i relacje między postaciami a także na moralną wieloznaczność głównych bohaterów.
Kolejność publikacji powieści/opowiadań z tego cyklu nie pokrywa się z chronologiczną kolejnością wydarzeń. Porządek chronologiczny jest następujący:
- "Red-Cloak"
- Swordpoint
- The Swordsman Whose Name Was Not Death"
- The Priviledge of the Sword
- "The Death of the Duke"
- The Fall of the Kings
Świat przedstawiony powieści
Świat przedstawiony w cyklu Riverside nie ma elementów typowego dla fantasy zmitologizowanego Średniowiecza; bliżej mu raczej, podobnie jak rzeczywistości z powieści Marthy Wells i Sary Monette do rzeczywistości renesansowej, skrzyżowanej z motywami znanymi z powieści Charlesa Dickensa. Świat powieści Kushner jest światem czysto ludzkim, pozbawionym innych, typowych dla gatunku fantasy ras. Dopiero w ostatniej części cyklu, "The Fall of the Kings", pojawia się charakterystyczny dla fantasy jako gatunku temat magii. Świat Riverside rządzony jest przez radę, złożoną z przedstawicieli arystokracji; członkowie rodów arystokratycznych rozstrzygają spory między sobą przy pomocy pojedynków, w których zazwyczaj i wyzwanego, i wyzywającego zastępują wynajęci profesjonaliści. Ważną rolę w akcji powieści odgrywa półświatek Riverside, a także środowisko aktorów i ludzi teatru; istotną rolę w konstrukcji fabuły The Priviledge of the Sword odgrywa motyw fikcyjnej powieści awanturniczej i wpływu literatury na losy młodych bohaterek. Powieści Kushner, zwłaszcza opublikowany jeszcze w 1987 roku Swordpoint, zwracały również uwagę krytyków ze względu na odważne, jak na czasy publikacji, przedstawienie homo- i heteroseksualnej (przede wszystkim The Fall of the Kings) erotyki.
Główni bohaterowie cyklu:
- Alec (David Alexander Tielman Campion, później diuk Tremontaine), którego poznajemy w Swordpoint jako anonimowego studenta i kochanka Richarda St. Vier, przy tym uzależnionego do narkotyków i ze skłonnościami do autodestrukcji; w finałowych rozdziałach powieści dowiadujemy się o jego pochodzeniu z rodu Tremontaine, które zdecydował się ujawnić, by ocalić Richarda; w The Priviledge of the Swords, mniej więcej piętnaście lat później, Alec Tremontaine, zwany Szalonym Diukiem ze względu na swoje liczne obyczajowe i erotyczne prowokacje i ekstrawagancje, sprowadza na swój dwór młodą krewną, by wyszkolić ją na osobistego obrońcę-szermierza. W trakcie rozwoju akcji diuk Tremontaine, oficjalnie niezainteresowany polityką, okazuje się stać za wieloma działaniami i politycznymi intrygami w obrębie rady, mającymi na celu osłabienie wpływów dążącego do tyranii lorda Ferrisa. W ostatnich scenach tej powieści, uciekając przed oskarżeniem o zabójstwo Ferrisa, wraz z Richardem opuszcza miasto, pozostawiając wychowance tytuł lady Tremontaine. Opowiadanie "The Death of the Duke" poświęcone jest jego ostatnim chwilom.
- Richard St. Vier, niepokonany szermierz z Riverside; aresztowany za zabicie arystokraty w prywatnej wendetcie, uratowany przez Aleca przy pomocy skomplikowanego prawnego kruczka; po utracie wzroku opuścił Riverside i zamieszkał w wiejskiej posiadłości kochanka; na prośbę Aleca przygotowuje do zawodu szermierza jego siostrzenicę Katherine. Wraca do Riverside tuż przed ostateczną konfrontacją między Alekiem i jego siostrzenicą a lordem Ferrisem.
- Katherine Talbert (Katherine Samantha Campion Talbert), siostrzenica Aleca; diuk, skłócony z jej rodziną, obiecał umorzyć ich długi w zamian za oddanie mu piętnastoletniej Katherine na wychowanie. Katherine musi zrezygnować z kobiecych strojów i kobiecego stylu życia, przygotowując się do roli wojowniczki. Bierze udział w intrygach dziejących się w Riverside, po części za zgodą wuja, po części bez jego wiedzy. Związuje się z młodym służącym-wychowankiem Aleca i dziedziczy po wuju tytuł lady Tremontaine.
- Anthony Deverin, lord Ferris, czarny charakter dwu pierwszych (chronologicznie) części powieści, polityczny i osobisty przeciwnik Aleca, niegdyś kochanek jego babki, lady Diany Tremontaine. Jego intrygi polityczne i próby przejęcia władzy nad rządzącą miastem radą doprowadzają, w ostateczności, do konfrontacji między Ferrisem a diukiem Tremontaine i do śmierci Ferrisa z ręki tego ostatniego.
- Michael Godwin, arystokrata i polityk, który w "Swordpoint" ma stać się - w wyniku intrygi swego przeciwnika/niedoszłego wielbiciela, lorda Horna - ofiarą Richarda, a w "The Priviledge of the Sword" jest znaczącym politykiem w radzie; Michael pojawia się też w epizodzie w "The Fall of the Kings".
Thomas the Rhymer
[edytuj | edytuj kod]Oparta na ludowej balladzie Thomas the Rhymer, powieść Kushner opowiada dzieje młodego harfiarza Thomasa, zabranego od ukochanej Elspeth przez królową elfów. Po siedmiu latach w krainie magii, gdzie był kochankiem królowej, żył według ściśle określonych zasad i musiał wykonać jedno trudne zadanie, Thomas powrócił do świata ludzi, obdarzony darem prorokowania i niezdolnością do kłamstwa. Poślubił owdowiałą Elspeth i żył z nią przez 21 lat, ale w chwili śmierci przyszła po niego królowa elfów. Inspiracją, oprócz tytułowej, były także dwie inne ballady średniowieczne, Tam Lin oraz The Flower of the Serving Men. Powieść ma narrację pierwszoosobową i czterech narratorów: w cz. I narratorem jest starszy, ubogi rolnik Gavin, który razem z żoną przyjął Thomasa pod swój dach; w II - sam Thomas, relacjonujący swoje przygody w kraju elfów; w III - Meg, żona Gavina, opowiadająca o tym, jak jej podopieczny ponownie aklimatyzował się w ludzkim świecie; w IV wreszcie, żona Elspeth, opowiadająca o ostatnich latach życia Thomasa. Inspiracje balladowe i elementy fantastyczne łączą się w tej powieści z elementami realizmu w opisie życia prostych ludzi i ze sporą dawką równie realistycznie potraktowanej psychologii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ An Interview with Ellen Kushner and Delia Sherman. [dostęp 2017-01-21]. (ang.).
- ↑ The Greenwood Encyclopedia of Folktales and Fairy Tales: G-P
- ↑ Awards. www.wgbh.org. [dostęp 2010-12-15]. (ang.).
- ↑ Sound & Spirit Albums. www.wgbh.org. [dostęp 2010-12-15]. (ang.).
- ↑ It was love, but now it's gone - The Boston Globe [online], www.boston.com [dostęp 2017-11-23] (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona autorki. sff.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-06)]. (ang.).
- Kushner o Tolkienie (pol.)
- Strona programu "Sound and Spirit. wgbh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (ang.).
- Ellen Kushner w bazie Internet Speculative Fiction Database