Mintaka
| δ Orionis A | |||||||||||||||||||||
 Pas Oriona - Mintaka jest gwiazdą w górze po prawej | |||||||||||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
05h 32m 00,400s[1] | ||||||||||||||||||||
| Deklinacja |
−00° 17′ 56,74″[1] | ||||||||||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||||||||||
| Odległość | |||||||||||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−0,69 ± 0,27 mas/rok[1] | ||||||||||||||||||||
| Prędkość radialna |
18,50 ± 0,50 km/s[1] | ||||||||||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||||||||||
| Wielkość absolutna | |||||||||||||||||||||
| Charakterystyka orbitalna | |||||||||||||||||||||
| Krąży wokół | |||||||||||||||||||||
| Półoś wielka |
8550 pc[2] | ||||||||||||||||||||
| Mimośród |
0,1010[2] | ||||||||||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| δ Ori B | |||
|
| |||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||
| Gwiazdozbiór |
Orion | ||
|---|---|---|---|
| Rektascensja |
05h 31m 58,745s[4] | ||
| Deklinacja |
−00° 18′ 18,65″[4] | ||
| Wielkość obserwowana | |||
| Ruch własny (RA) | |||
| Ruch własny (DEC) |
5,0 ± 4,3 mas/rok[4] | ||
| Alternatywne oznaczenia | |||
| |||
| δ Ori C | |||||||||||||
|
| |||||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||||
| Gwiazdozbiór |
Orion | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
05h 32m 00,406s[5] | ||||||||||||
| Deklinacja |
−00° 17′ 04,38″[5] | ||||||||||||
| Paralaksa (π) | |||||||||||||
| Wielkość obserwowana | |||||||||||||
| Ruch własny (RA) | |||||||||||||
| Ruch własny (DEC) |
−14,6 ± 2,2 mas/rok[5] | ||||||||||||
| Prędkość radialna |
21 ± 5 km/s[5] | ||||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||||
| Typ widmowy |
B2 Vsn[5] | ||||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||||
| |||||||||||||
Mintaka (Delta Orionis, δ Ori) – gwiazda wielokrotna, jedna z jaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Oriona (obserwowana wielkość gwiazdowa: 2,41m). Jest to zachodnia gwiazda pasa Oriona. Odległa od Słońca o około 1200 lat świetlnych.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]
Gwiazda ma tradycyjną nazwę Mintaka, która wywodzą się z arabskiego منطقة manṭaqa i oznacza „pas”, co nawiązuje do jej położenia w gwiazdozbiorze[6][7][8]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna w 2016 formalnie zatwierdziła użycie nazwy Mintaka dla określenia tej gwiazdy[9].
Charakterystyka fizyczna
[edytuj | edytuj kod]Jest to układ sześciokrotny, w którego skład wchodzą jasne, masywne gwiazdy[3][10]. Różne metody pomiaru dają różne wartości odległości tego systemu gwiezdnego, co ma wpływ na wyznaczone parametry gwiazd, jednak wiadomo że należą one do asocjacji Orion OB1b, odległej o około 380 pc (~1200 lat świetlnych). Odległość uzyskana z użyciem fotometrii jest spójna z takim założeniem, sprawia ono także, że parametry fizyczne gwiazd nie mają anomalnych wartości. Podane niżej wartości zakładają taką odległość[3].
Delta Orionis A
[edytuj | edytuj kod]Główny składnik to gwiazda potrójna. Gwiazdy δ Ori Aa1 i Aa2 tworzą układ spektroskopowo podwójny, jest to także gwiazda zmienna zaćmieniowa typu Algola[1][6]. W większej odległości okrąża je składnik δ Ori Ab, odległy od pary Aa o 0,30 sekundy kątowej (pomiar z 2013 r.); mają one wielkości gwiazdowe 2,41m (Aa) i 3,76m (Ab)[11]. Zaćmienia powodują spadki jasności o 0,2m[6].
Układ podwójny Delta Orionis Aa (właściwa Mintaka[9]) ma okres orbitalny (a także zmienności) równy 5,732 doby. Tworzy go jasny błękitny olbrzym należący do typu widmowego O9,5 II i gwiazda ciągu głównego reprezentująca typ widmowy B1 V. Składnik Aa1 ma temperaturę 29 500 ± 500 K i jasność około 190 tysięcy razy większą niż jasność Słońca; jego masa to 24 +10−8 M☉, a promień fotosfery jest równy 16,5 ± 1,0 R☉. Składnik Aa2 ma temperaturę 25 600 ± 3000 K i jasność około 16 tysięcy razy większą niż Słońce; jego masa to około 8,4 masy Słońca, a promień fotosfery jest równy 6,5 +2,0−1,5 R☉[3].
Delta Orionis Ab okrąża tę parę w okresie 346 lat, w odległości około 100 au. Odpowiada za około 25% światła emitowanego przez układ. Gwiazda ta ma temperaturę 28 400 ± 1500 K i jasność około 63 tysiące razy większą niż Słońce; jej masa to około 22,5 masy Słońca, a promień fotosfery jest równy 10,4 ± 2,0 promienia Słońca[3]
Delta Orionis B
[edytuj | edytuj kod]Słaba gwiazda Delta Orionis B znajduje się 33,0″ od głównego składnika (pomiar z 2014 roku), ma wielkość obserwowaną 14,20m[11]. Odkrył ją Sherburne Wesley Burnham[7][11].
Delta Orionis C
[edytuj | edytuj kod]Składnik C znajduje się 53,3″ od głównego składnika (w 2015 r.) i ma wielkość obserwowaną 6,83m. Odkrył go Friedrich Struve[11]. Charakteryzują ją wyraźne, ostre linie spektralne helu i silne pole magnetyczne[10]. Jest to gwiazda spektroskopowo podwójna[5][10]. Główny składnik to gwiazda ciągu głównego typu widmowego B3, a jego słabsza towarzyszka należy najprawdopodobniej do typu widmowego A0. Okres obiegu składników wokół wspólnego środka masy to 29,96 ± 0,02 doby, orbity mają mimośród 0,32 ± 0,07. Jaśniejsza gwiazda ma temperaturę ok. 19 000 K i masę ok. 7 M☉, zaś słabsza 10 000 K i masę około 2,5 masy Słońca. Masywniejsza gwiazda szybko rotuje, co powoduje zmienność emisji w linii wodoru Hα z okresem około 1,5 dnia, a to odpowiada prędkości obrotu 32 km/s; słabszy składnik obraca się z prędkością około 15 km/s[10].
W fikcji
[edytuj | edytuj kod]Mintakanie to fikcyjna rasa przedstawiona w serialu Star Trek: Następne pokolenie w odcinku Who Watches the Watchers? zamieszkująca planetę Mintaka III – trzecią planetę w systemie Mintaki[12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h del Ori w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d Anderson E., Francis C: HIP 25930. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e Shenar, L. Oskinova, W.-R. Hamann, M.F. Corcoran i inni. A Coordinated X-Ray and Optical Campaign of the Nearest Massive Eclipsing Binary, δ Orionis Aa. IV. A Multiwavelength, Non-LTE Spectroscopic Analysis. „Astrophysical Journal”. 809 (2), s. 135, 2015. DOI: 10.1088/0004-637X/809/2/135. arXiv:1503.03476. Bibcode: 2015ApJ...809..135S. (ang.).
- ↑ a b c d e UCAC3 180-24383 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c d e f g h i HD 36485 w bazie SIMBAD (ang.)
- ↑ a b c Jim Kaler: Mintaka. [w:] STARS [on-line]. [dostęp 2017-12-19]. (ang.).
- ↑ a b Orion, the Giant, Hunter, and Warrior. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 314. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
- ↑ Orion, the hunter. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
- ↑ a b Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-19].
- ↑ a b c d F. Leone, D.A. Bohlender, C.T. Bolton, C. Buemi i inni. The magnetic field and circumstellar environment of the helium-strong star HD36485 = δ Ori C. „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”. 401 (4), s. 2739, 2010. DOI: 10.1111/j.1365-2966.2009.15858.x. Bibcode: 2010MNRAS.401.2739L. (ang.).
- ↑ a b c d Mason et al.: WDS J05320-0018A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
- ↑ Who Watches the Watchers w bazie IMDb (ang.)