ot

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ot

Etimologiyasi

OT I ’ism’. Ukangning o t i nima? Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz a:t tarzida talaffuz qilingan (ЭСТЯ, I, 198; Devon, I, 107), oʻsha davrlardayoq a:    unlisining choʻziqlik belgisi yoʻqolgan (ПДП, 361; DS, 64); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: a:t > at > ât.

OT II ’yirik ish-ulov hayvoni’. Yaxshi o t g a bir qamchi, yomon o t g a ming qamchi (Maqol). Qadimgi turkiy tilda ham shunday maʼnoni anglatgan bu soʻz at tarzida talaffuz qilingan (ПДП, 361; DS, 65); Mahmud Qoshgʻariy bu soʻzni "qattiq talaffuz qilinadigan alif bilan" deb alohida taʼkidlaydi (Devon, I, 70); oʻzbek tilida a unlisi â unlisiga almashgan: at > ât.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 1 Yakka tuyoqlilarga mansub oʻtxoʻr, sutemizuvchi yirik ish-ulov hayvoni. ◆ Oq ot. Qashqa ot. Yoʻrgʻa ot. Ot abzali. Otga taqa qoqmoq. Otga minmoq. Yaxshi otga bir qam-chi, yomon otga ming qamchi. Maqol . m ◆ Sidiq-jon egarga yaxshiroq oʻrnashib, otning ji-lovini silkidi. A. Qahhor, „Qoʻshchinor chi-rokdari“ . ◆ Uzoqdan ot yeldirib keluvchi otliq-ni koʻrgan Sodiq koʻchaning oʻrtasida toʻxtadi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Ot zavodi Ot naslini yaxshilash va nasl-dor, yuqori sifatli otlarni koʻpaytirish bilan shugʻullanuvchi maxsus xoʻjalik, kor-xona. Ot kuchi maxe. 75 kg/m sekundga yoki 0,736 kvtga teng quvvat. ◆ 80 ot kuchiga ega boʻlgan traktor. Ot sporti Otda yurish, „mashq qilish musobaqalarining umumiy nomi“ . ◆ Olimpiada oʻyinlari dasturiga ot spor-tining bir necha turlari kiritilgan. Ot oʻyin esk. 1) ayn. sirk. ◆ -Shu, teatr degani nima, ot oʻyinimi? — Abdishukurdan soʻradi choyfurush Sadriddin boyvachcha. Oybek, Tanlangan asarlar; 2) ayn. karusel.

2 Otning boshiga oʻxshatib yasalgan shaxmat donasi, asp. ◆ Otni yurmoq. Ot bshgan shoh bermoq.

3 Muchal yil hisobida yettinchi yil nomi. Uning yili ot.

Ot yili Muchal yil hisobida yettinchi yil (q. muchal). Ot mindirmoq Ot sovgʻa qil-moq, ot bilan mukofotlamoq. ◆ Eshitganlar shoirga rahmat aytib, biri tun kiydirib, biri ot mindiribdi. Shukrullo, „Saylanma“ . ◆ Bugun biz kanal qazish muddatini tezla-tishga tashabbuskor boʻlgan ikki dongdor quruvchiga ot mindirmoqchimiz. S. Ahmad, „Ufq“ . Ot solmoq ayn. ot qoʻymoq 2. Ot qoʻymoq 1) otning jilovini boʻsh qoʻyib yeldirmoq; 2) mingan otini biror kimsa tomon yoʻnal-tirib hujum qilmoq. ◆ Kecha-kunduz togʻma-togʻ dushmanga qarshi ot qoʻyib, ypyui ochamiz. M. Muhamedov, „Mashq“ . Otday boʻlib ketmoq So-gʻaymoq, kasallikni unutib yubormoq. ◆ Ota, tashvish tortmang, sal oʻtmay otday boʻlib ketasiz. "Sharq yulduzi" . Otdan tushsa ham, egardan tushmaydi Ilgarigi mavqey yoki martabasidan tushgandan keyin ham takab-burligini tashlamagan kishi haqida. Otni qamchilamoq q. qamchilamoq.

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

ot

Etimologiyasi

II 1 Kishining shaxsiy ismi, nom. Chaqaloqqa ot qoʻymoq. Oti(ng) oʻchsin (oʻchgur)! qargʻ. Oti(ng) qursin (qurgʻur)! qargʻ. shsh /Mirzakarimboy:

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

◆ Oting nima jiyan?-Otim Yoʻlchi. Oybek, „Tanlangan asarlar“ . ◆ Yaxshi qiz, kechirasiz, otingizni bilmayman, s iz xo-tirjam boʻling, biron joyi bir nima boʻlsa, oʻzim tuzatib beraman. S. Ahmad, „Ufq“ .

2 Oʻrgatilgan hayvonlarning nomi; la-qab. ◆ Buning oti Toʻrtkoʻz emas. Arslon.

3 Umuman, narsalarning, hodisalar-ning nomi, nom biddiruvchi soʻz. ◆ Bu.. togʻning oti Muzloqedi. M. Ismoiliy, „Fargʻonat“ .o. ◆ Mingoʻrik mavzei otidan ham maʼlum — bunda ming chogʻliq oʻrik daraxti oʻsgani uchun.. edi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . ◆ [Safar boʻzchi:] Choʻzma kekirdagingni, buqoq.. andishaning otini qoʻrqoq qoʻydingmi?! A. Qodiriy, „Mehrobdan chayon“ . ◆ [Jannat opa:] Qih.. haligi oti qursin.. Malikboyning maydonida! A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

Ot qoʻymoq Nom bermoq, atamoq. Oti yoʻq evf. Chayon haqida aytiladi. Otiga(gina) Shunchaki, koʻrinishga, nomiga. ◆ U otigagina rais, hamma ish muovin qoʻlida. yash Otigagina xon boʻlib oʻtiruvchi Xudoyorxon, Musul-monqul maydondan olinguncha oʻzining qoʻgʻir-choq sifat yura berishini tushundi. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ . Otimni boshqa qoʻyaman

Qasam, ontni ifodalovchi ibora. ◆ Boshlangan ishni oxirigacha olib bormasam, otimni boshqa qoʻyaman. Oydin, „Sadagʻang boʻlay, komandir“ .

4 Unvon, mansab, nom. ◆ Bir qari odamga "kuyovlik" otini berish ham uni kuyov boʻl-ganday quvontiradi. S. Ayniy, „Qullar“ .

5 s. t. Zot, urugʻ. ◆ [Sunnat:] Kel, oʻsha Mu-harraming boʻlmasa, boshqasi-da, qiz oti qu-rib ketibdimi? Shuhrat, „Shinelli yillar“ .

6 Shuqrat, dong. ◆ Yaxshidan ot qolar, yomondan dod qolar. Maqol . ◆ gsh Izlar boʻldim Qorajonning qizini, Ot koʻtargan Zulxu-morning oʻzini. Ergash Jumanbulbul oʻgʻli .

Ot chiqarmoq Nom chiqarmoq, dong ta-ratmoq, shuhrat qozonmoq, mashhur boʻlmoq, tanilmoq. ◆ Qoʻlingdan kelgancha chiqar yaxshi ot. Yaxshilik qil, bolam, yomonlikni ot! Ergash Jumanbulbul oʻgʻli .

7 Shaʼn, nomus, gʻurur. ◆ [Usta Olim:] Sizga xabar berib oʻtirishni yigitlik otiga ep bilmay, menga ham bir narsa sezdirmagan. A. Qodiriy, „Oʻtgan kunlar“ .

8 tlsh. Predmetni bildirib, "kim?" yoki "nima?" soʻrogʻiga javob boʻladigan soʻz. ◆ Turdosh ot. Atoqli ot. Mavhum ot. shsh Biror shaxs, narsa yoki joyga atab qoʻyilgan nomlar atoqli opiar sanaladi. "Ona tili" darsligi .

Antonimlari

ОТ. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Ot

ot (koʻplik otlar)

Tillarda

Haykal

• Olmoncha: Pferd
• Inglizcha: horse
• Italyancha: cavallo
• Niderlandcha: paard
• Portugalcha: cavalo
• Turkcha: at
• Yoqutcha: ат (hayvon), аат (ism)
• Chuvashcha: лаша (hayvon), ят (ism)

Ruscha _ru

ot I
1 конь, лошадь; // лошадиный, конский; конный; ◆ ot chopmoq (или choptirmoq) скакать на лошади; ◆ otda yurmoq ездить верхом на лошади; ◆ yaxshi otga bir qamchi, yomon otga ming qamchi посл. хорошей лошади довольно одного удара, а плохой - и тысячи мало; ◆ ot tepkisini ot koʻtarar посл. удар лошади выдержит (только) лошадь; ◆ otni kamchin bilan emas, yem bilan qayda посл. подгоняй лошадь не плетью, а кормом (соотв. не гони коня кнутом, а гони его овсом); ◆ ot olmay oxur tuzat посл. исправь стойло до покупки лошади (во всяком деле надо быть предусмотрительным); ◆ ot oriqlikda koʻrimsiz, qiz - yetimlikda посл. лошадь неприглядна в худобе, девушка в сиротстве; ◆ otingni yaxshi koʻrsang, ayilini mahkam tort посл. если любишь свою лошадь - подтяни подпругу потуже (если любишь своего ребёнка - держи его в строгости); ◆ otdan tushsa ham, egardan tushmaydi посл. см. egar; ◆ ot solmoq (или qoʻymoq) скакать на коне (нападая на кого-л., догоняя кого-л.); совершить конный рейд, конный набег; ◆ aravakash ot ломовая лошадь; ◆ salt ot верховая лошадь; ◆ ot zavodi конный завод; ◆ ot kuchi физ. лошадиная сила; ◆ ot yili год лошади (седьмой год двенадцатилетнего животного цикла; см. muchal); ◆ ot-ulov тягло, тягловая сила; рабочий скот; ◆ ot-ulovsiz xoʻjalik хозяйство, не имеющее тягловой силы; ◆ ot-arava (букв. лошадь и арба) повозка;
2 шахм. конь; ◆ 

• ot oʻyin уст. 1) карусель 2) цирк; ◆ ot sovutar 1) проводка лошади; 2) отдых, передышка.
  

ot II
1 имя; название; ◆ otingiz nima? как ваше имя?; как вас зовут?; ◆ ot qoʻymoq или ◆  ot bermoq назвать, дать (присвоить) имя;
2 известность, слава; ◆ ot chiqarmoq прославиться; ◆ oti borning oti chiqar посл. конный славу себе добудет (игра слов, основанная на омонимии); ◆ yomon ot chiqarmoq получать дурную славу; приобретать плохую репутацию;
3 грам. имя существительное; ◆ otga koʻchgan sifat субстантивированное прилагательное; ◆ 

• oti yoʻq (букв. безымянный) эвф. скорпион; ◆ otiga(gina) только и славы (что); только и названия; только номинально; ◆ otimni boshqa qoʻyaman выражение клятвы; я изменю своё имя (если..., если не...), я буду не я (если.., если не...).
  

Ozarbayjoncha (az)

Ot

ot

dori, oʻt, zahar

Qrim-tatarcha (crh)

Ot

ot

• olov

Qoraqalpoqcha (kar)

Pak qiz

Sifat

ot

• olov

Novialcha (nov)

• sakkiz

Romanshcha (rm)

Ot

ot

Shvedcha (sv)

Ot

ot

Turkcha (tr)

Ot

ot

Turkmancha (tk)

Ot

ot