Kuatia Ñepyrũha
| Tereg̃uahẽ porãite Vikipetãme, opaite tembikuaa hekosãsóva renda, opavave ikatúva ohai.
|
Membysẽ oiko hína opakuévo tyeguasu, peteĩ térã hetave mitãra'y osẽ rupi kuña membyryrúgui. Ary 2015-pe, oiko 135 sua membysẽ rupi arapy tuichakue javevépe. Umíva apytépe, 15 sua heñói 37 arapokõindy mboyve, ha 3% guive 12% peve heñói 42 arapokõindy rire. Upe arapy kakuaávape, hetave membysẽ oiko tasyópe, ha katu umi tetã kakuaátavape, hetave membysẽ oiko ógape, oipytyvõháme peteĩ machu chae.
Itapiaguavéva ha'e upe membysẽ tako rupi. Oguereko mbohapy arapehẽ: atúa ñemombyky ha atúa ñembopyso, guejy ha teñói, ha ñemyaña aupa ryepýgui. Pe arapehẽ peteĩha hi'are jepi pakõi aravo guive paporundy aravo peve; arapehẽ mokõiha katu mokõipa aravo'i guive mokõi aravo peve, ha upe arapehẽ mbohapyha katu po aravo'i guive mbohapypa aravo'i peve. Upe arapehẽ peteĩha oñepyrũ tye apa térã atukupe rasy reheve, hi'aréva peteĩ aravo'i mbytere, ha oiko jeýva pa térã mbohapypa aravo'ípe. Apa hasyve ha py'ỹive oiko jey ára ohasávo. Arapehẽ mokõiháme, ñemyaña apa hasýva ndive ikatu oiko. Arapehẽ mbohapyháme puru'ã sã ñepichãi oñemboaréva oje'e jepi iporãha. Oĩ tembiaporape ikatúva oipytyvõ tasýpe, ha'éva hína teteñeme'ẽ mba'aporeko, tasype'aha ha ape kangue ñemonge.
Upe ñeikytĩ ojejapóva tako jurúpe, ojeheróva tako pehẽ okapeguáva ñekytĩ, py'ỹi ojejpo, ha katu noñeikotevẽi jepi. Ary 2012-me, 23 sua membysẽ ojejapo pirekytĩ rupive; upéva ojehero tye pirekytĩ. Tye pirekytĩ ikatu ou porã kuña imembykõirõ, mitãra'y ohechaukárõ ojehechavaiha, térã oĩrõ tumbykuévo. Ko membysẽ tembiaporape ikatu hi'areve okuera hag̃ua.
- 1066.— Stamford Bridge ñorairõ, omanórõguare Harald III, Noruéga mburuvichavete, ha opa Vikíngo ára pukukue.
- 1914.— Heñói Elena Lucena, ñoha'ãngahára, jerokyhára ha puraheihára Arahentína pegua.
- 1932.— Heñói Adolfo Suárez, ñe'ẽngára ha polítiko Epáña megua, oisãmbyhy va'ekue hetãre 1976 guive 1981 meve, mburuvicha ojeiporavoraẽ jekopytyjoja rupive Franco dictadura rire.
- 1980.— Omano John «Bonzo» Bonham (ta'angápe), vatería ombopúva Led Zeppelin atýpe, Tavetã Joaju pegua.
… karai Isaac Newton (ta'angápe), herakuãite peteĩ tembikuaatyhára katupyryvéva ramo, oñemoarandu avei pe alkímia rehe ha oguereko hógape heta aranduka oñe'ẽva alkímia rehegua.
… ikatu jahecha ñande resa añónte rupive pe Thiomargarita magnifica, techa mbotuichaha jeporu'ỹre, upéva hína pe vakytéria ituichavéva.
… sa'ary XIX jave, karai Simón Bolívar-gui oiko irundy tetã mburuvicha ramo Ñemby Amérika-pe?
… ára 14 jasyapy jave, ojegueromandu'a Pi ára, ojoguaitégui mba'éichapa ojehai papapy π (3,14) ha ojehai pe arange amo Tetãvore Joapykuérape (3/14).
… Poyvi Paraguái ijojaha'ỹ ha'anga mokõivagui, tenondépe he'íva "República del Paraguay" (palma ha olivo ojejokuáva iguýpe, peteĩ mbyja sa'yju mimbíva apu'a hovy mbytépe), hapykuépe he'íva "Paz y Justicia" (peteĩ leõ ha peteĩ gorro frigio).
Vikipetã ha'e tembiapo ohekáva jajapo hag̃ua oñondivepa peteĩ ñe'ẽryrupavẽ iñe'ẽ hetáva, opavavéva ikatu ohai ha oñemoarandu hese, oñemopyendáva internet-pe wiki rembiporu rupive. Ko'ápe, roipota rejuhukuaaha opaite tembikuaa hekosãsóva, upéva he'ise marandu ndaijapúiva, ikatu jaikuaa moõguipa oúva, ha ikatúva oñemoambue térã ojehai jey. Ko tembiapo oguata umi tekorã ombohapéva rupive ha opa imarandu oñemyasãi Creative Commons BY-SA rupive ha upe rupi ikatu ojepuru ojepotaháicha imarandu, oĩramo tekorã jepururã guýpe. Nde avei ikatu ohai ha omoambue Vikipetã marandu, reike va'erãnte nde réra reheve ha remba'apo va'erã umi tekorã tenondeguáva, ha'éva "jahai va'erã mba'e ikatúva jaikuaa porãite iñañeteha" ha "marandu imba'eguasúva opavavépe".
Opa umi ohaíva ha omba'apóva ko'ápe oipytyvõ potahápe kyre'ỹ ha oñembyaty oñondive peteĩ aty oñepytyvõvape, tendota'ỹva, oiporavo ha omba'apo joáva. Ndahasýi reñepyrũ hag̃ua, rehaikuaa avañe'ẽme ha reporandu va'erãnte pe ndereikuaáiva. Iporãite ñañemongetávo, upéicha ñamba'apo porãve ha ituichavéta ko ñane rembiapo.
| Tembiapokuéra ambuéva | ||
|
Vikipetã oiko Wikimedia rupive, aty viruremimono'õ'ỹva omboguatáva tembiapokuéra hekosãsóva heta ñe'ẽme:
| ||
