1792
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 20 fibberwarie - 't Arnhemse geleërde genaotsjap Prodesse Conamur wirt opgerich.
- 16 miert - Biej ein gemaskerd bal in de Opera van Sjtockholm wirt de Zjweedse keuning Gustaaf III neergesjaote. Hae sjturf op 29 miert. Kroanprins Gustaaf is nog minderjaorig, en de broor van de keuning, prins Karel nump 't regentsjap op zich.
- 25 april - In revolutionair Frankriek is Nicolas Jacques Pelletier 't eësjte sjlachoffer van de guillotine.
- 17 mei - De New York Stock Exchange, Effectenbeurs van New York op Wall Street wirt gesjtich door 't teikene van ein euvereinkóms door 24 beursjhanjelaere, wodoor New York City 't financiële centrum van de Verenigde Sjtate van Amerika wirt.
- 14 juli - In de Kaiserdom St. Bartholomäus in Frankfurt am Main wirt Franz II gekroand tot keizer van 't Heilig Roamse Riek. Hae zal de lètste zeen.
- 30 juli - Revolutionair troepe oet Marseille marchere Paries bènne. Ze zènge 't marsjleed van 't Rienleger, dat saer de Marseillaise wirt geneump.
- 10 augustus - Eine groate groep Pariezenaers vilt de Tuilerieën aan. Ónger de Zjwitserse garde valle väöl doaje.
- 2 september - Begin van de blodigste daag in de Franse Revelutie. In paniek door de Oasteriekse invasie wirt ein bloodbaad aangerich ónger de politieke gevangene van 't regime. Dees wandaode sjtaon bekènd es de septembermaorde.
- 20 september - De Assemblée Nationale in Paries kört ein wèt op de burgerlike sjtand good. Ouch wirt echsjeijing gelegaliseerd.
- 20 september - Nederlaog van ein Prusjes invasieleger in de Sjlaag biej Valmy in de Champagne.
- 22 september - Keuning Lodewijk XVI van Frankriek wirt aafgezat op besjöldiging van samesjpanning mèt de boetelandjse legers. Oetroping van de Franse Repebliek. Begin van de Repeblikeinse jaortèlling.
- 27 oktober - Generaal Dumauriez vilt de Zuidelike Nederlande bènne.
- 6 november - De Franse generaal Charles-François Dumouriez versjleit in de sjlaag biej Jemappes de Oasteriekse en Belzje troepe.
- december - Franse troepe bezètte Remunj. De bisjop vluch nao Venlo.
- zónger datum
- D'r vundj ein oetbarsjting plaatsj van de vulkaan Unzen op Japan dae neet minder es 15.000 miensjelaeves eis.
- Claude Chappe demonstreert in Frankriek de semafoor, 't eësjte praktisch telecommunicatiemiddel.
- Opheffing van de Wes-Indische Compagnie.
- Ex-sjave oet Nova Scotia beginne mèt de boew van Freetown in 't hujige Sierra Leone.
- 't Lètste officiële hekseproces in Europa vundj plaatsj in Pole.
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 2 fibberwarie - Henriëtte d’Oultremont de Wégimont, Zuid-Nederlandse edelvrouw (gesjtorve 1864)
- 19 fibberwarie - Sir Roderick Impey Murchison, Sjots geoloog (gesjtorve 1871)
- 27 fibberwarie - Maria Theresia Haze, Belzje ordesjtichtster (gesjtorve 1876)
- 29 fibberwarie - Gioacchino Rossini, Italiaanse componist (gesjtorve 1868)
- 13 mei - Paus Pius IX (gesjtorve 1878)
- 18 juli - Theresia van Sakse-Hildburghausen, vrouw van keuning Lodewijk I van Beiere (gesjtorve 1854)
- 13 oktober - Moritz Hauptmann, Duutsje componist (gesjtorve 1868)
- 6 december - Abraham Jakob van de Aa, Nederlandse sjriever en geograaf (gesjtorve 1857)
- 6 december - Willem II, Keuning van de Nederlenj (gesjtorve 1849)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 29 miert - Gustaaf III van Zjwede (46), keuning van Zjwede van 1771-1792
- 24 mei - Jakob Michael Reinhold Lenz (41), Duutsje sjriever
- 17 - Jan Jáchym Kopřiva (38), Boheemse componist en organist
- 15 december - Joseph Martin Kraus (36), Duutsje componist en hofkapelmeister van Gustaaf III van Zjwede
