Зоркаўтварэнне

Слупы тварэння — адзін з самых вядомых здымкаў, атрыманых тэлескопам. Нараджэнне новых зорак у Туманнасці Арол.

Зоркаўтварэнне — астрафізічны тэрмін, які пазначае буйнамаштабны працэс у галактыцы, пры якім масава пачынаюць фармавацца зоркі з міжзорнага газу. Спіральныя галіны, агульная структура галактыкі, зорнае насельніцтва, свяцільнасць і хімічны склад міжзорнага асяроддзя — усё гэта вынік гэтага працэсу.

Асноўныя звесткі

Для пачатку працэсу ўтварэння зорак з міжзорных газапылавых туманнасцей у галактыках патрабуецца наяўнасць рэчыва ў космасе, якое знаходзіцца ў стане гравітацыйнай няўстойлівасці па тых або іншых прычынах. Напрыклад, трыгерам могуць служыць блізкія ад воблака выбухі звышновых тыпаў Ib\c і II, блізкасць да масіўным зорак з інтэнсіўным выпраменьваннем і наяўнасць знешніх магнітных палёў, такіх, як магнітнае поле Млечнага Шляху. У асноўным працэс зоркаўтварэння адбываецца ў аблоках іанізаванага вадароду або абласцях H II. У залежнасці ад тыпу галактыкі, інтэнсіўнае ўтварэнне зорак адбываецца альбо ў выпадкова размеркаваных галінах, альбо ў галінах, упарадкаваных ў спіральныя структуры галактык. Зоркаўтварэнне носіць характар «лакальных успышак». Час «успышкі» нядоўгі, парадку некалькіх мільёнаў гадоў, маштаб — да сотняў парсек.

Склад абласцей міжзорнага газу, з якіх адбылося фарміраванне зорак, вызначае іх хімічны склад, што дазваляе вырабіць датыроўку фарміравання канкрэтнай зоркі або аднесці яе да вызначанага тыпу зорнага насельніцтва. Больш старыя зоркі фармаваліся ў галінах, у якіх практычна не было цяжкіх элементаў і, адпаведна, пазбаўленыя гэтых элементаў у сваіх атмасферах, што вызначаецца на падставе спектральных назіранняў. Акрамя спектральных характарыстык, першапачатковы хімічны склад зоркі аказвае ўплыў на яе далейшую эвалюцыю і , напрыклад, на тэмпературу і колер фотасферы.

Па колькасці зорак таго ці іншага насельніцтва вызначаецца хуткасць зоркаўтварэння ў пэўнай вобласці на працягу працяглага часу. Сумарную масу зорак, якія ўзнікаюць, у адзін год называюць тэмпам зоркаўтварэння (SFR, Star Formation Rate).

Працэс зоркаўтварэння з'яўляецца адным з асноўных прадметаў вывучэння дысцыпліны астрафізіка. З пункту гледжання эвалюцыі Сусвету з'яўляецца важным веданне гісторыі тэмпу зоркаўтварэння. Па сучасных дадзеных у Млечным шляху зараз пераважна ўтворацца зоркі з масамі 1 — 10 M_☉.

Асноўныя працэсы

Базавыя працэсы зоркаўтварэньня ўключаюць у сябе ўзнікненне гравітацыйнай няўстойлівасці ў воблаку, фарміраванне акрэцыйнага дыску і пачатак тэрмаядзерных рэакцый у зорцы. Апошняе таксама часам называецца нараджэннем зоркі. Пачатак тэрмаядзерных рэакцый, як правіла, спыняе рост масы нябеснага цела, што фарміруецца, і спрыяе ўтварэнні новых зорак у яе наваколлі (гл., напрыклад, Плеяды, Геліясфера).

Утварэнне зорак

Асноўны артыкул: Фарміраванне зоркі

У адрозненне ад тэрміна зоркаўтварэння, тэрмін Фарміраванне зорак адносіцца да фізічнага працэсу ўтварэння зорак з газапылавых туманнасцей.

Гл. таксама

• Фарміраванне зоркі

Спасылкі

• Зоркаўтварэнне — артыкул з Фізічнай энцыклапедыі
• Д. З. Вибе, А. В. Тутуков, Б. М. Шустов.. «Об эволюции темпа звездообразования в дисковых галактиках» (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 20 лістапада 2012. Праверана 3 лістапада 2013.