Georg Daniel Speer

Georg Daniel Speer (gedoopt: Breslau, 2 juli 1636 – Göppingen, 5 oktober 1707) was een Duits componist en schrijver.

Levensloop

Speer werd op 2 juli 1636 gedoopt in Breslau, het tegenwoordige Wrocław in Polen. Hij was de zoon van een pelswerker uit Breslau. Hij ging verschillende jaren naar het Maria-Magdalenen-Gymnasium, maar hij verloor al vroeg zijn ouders en groeide in een weeshuis op, uit dat hij later zal uitbreken. Het begon een zwervend leven wat hem onder andere in de Slowakije, naar Hongarije en naar Roemenië gebracht heeft, want hij had omvangrijke kennis van deze en andere landen op het Balkan. Hij was een bepaalde tijd ook wel oorlogs-trompettist en leger-paukenist. Het is niet bekend waarom hij plotseling in het Zuiden van Duitsland was. In 1665-67 liet hij zich in het Stuttgarter Paedagogium "bei der Music gebrauchen". Vanaf 1667 is hij in ieder geval kerkmusicus en organist in Göppingen, waar hij ook als leraar werkt. Het is goed mogelijk dat hij tevoren al sinds 1664 ook in Tübingen werkzaam was. Van 1670 tot 1672 was hij leraar (Provisor) aan de Latijnschool in Leonberg.

Hij was gehuwd met een Appolonia Buttersack, dochter van een organist en leraar.

In Göttingen had hij voor het eerst een langer verblijf en hij kon zich naast de muziek ook de literaire genres toewijden. In deze productiefase ontstonden talrijke composities, maar ook literaire publicaties. Zijn patriottische oproepen tegen de Franse bezetting brachten hem in 1689 een gevangenisstraf op de Burgt Hohen Neuffen in. Na de vrijlating kwam hij eerst naar Waiblingen, maar al gauw was hij weer in Göppingen, waar hij nog uitsluitend composities schreef tot hij op 71-jarige leeftijd in Göppingen overleed. Van hem is het citaat bekend, dat ook als zijn muzikaal credo kan beschouwd worden: "Die Music ist eine liebliche zu Gottes Lob gehörende schöne Freye Kunst“!

Composities

Aufzugsmusik
Dances from the Musical "Turkish Eulenspiegel", voor twee violen
Intrade
6 Sonaten uit "Türkischer Eulenspiegel", voor twee trompetten en 3 trombones
Sonate a 4
Sonata C Dur aus "Neugebachene Taffel-Schnitz"
Sonata in a-klein, voor vier trombones
Sonata in d-klein, voor vier trombones
Sonata in e-klein, voor vier trombones
Sonata, voor vier trombones en orgel
Sonata, voor vier trombones
Sonata in C, voor vier trombones en basso continuo
Sonata in G, voor twee trompetten, twee trombones, orgel en pauken
Sonata Nr. 7, voor 4 trombones en basso continuo
Sonata Nr. 12 in Bes-groot
Sonata Nr. 13 in F-groot
Sonata Nr. 14 in Bes-groot
Sonate Nr. 28, voor twee trompetten en 3 trombones
Sonate und Gigue, voor twee violen, trombone en basso continuo
Zwei Sonaten in C, voor 2 trompetten, 3 trombones en basso continuo
Zwei Sonaten in C, voor trompet, 3 trombones en basso continuo
Zwei Sonaten, voor twee of meer fagotten
Zwei Sonaten, voor 2 trompetten in C, tenortrombone, 2 bastrombones en orgel
Zwei Sonaten, voor 2 trompetten in C, tenortrombone, 2 bastrombones en orgel
Zwei Sonaten, voor 3 trombones
Zwei Sonaten, voor 3 trombones en orgel

Werken voor piano

Rudimental Tutor On Keyboard Playing (1697, 1687)

Publicaties

Daniel Speer: Musikalische ABC oder auserlesene Sprüche der hlg. Schrift nach Ordnung des Alphabets, 1671, in deze verzameling waren 24 Motettes en kleine geestelijke concerten onthouden. Jammer is, dat zij verloren gegaan is.
Daniel Speer: Evangelische Seelengedanken I u. II, 1681/82, een verzameling van verschillende concerten
Daniel Speer: Dacianischer Simplicissimus, Ungarischer oder dacianischer Simplicissimus (1683). 239 p.,
Daniel Speer: Türckischer Vagant/ Oder Umschweiffend-Türckischer Handels-Mann, Ulm, 1683
Daniel Speer: Zwey Nachdänckliche Traum-Gesichte/ Von Deß Türcken Untergang. Zweifels ohn Von Göttlicher Direction, 1684
Daniel Speer: Musikalischer Leuthespiegel, 1687 een verzameling van Quodlibets
Daniel Speer: Grundrichtiger Unterricht der musikalischen Kunst oder vierfaches musikalisches Kleeblatt - Worinnen zu ersehen/ wie man füglich und in kurtzer Zeit I. Choral- und Figural-Singen. II. Das Clavier und General-Bass tractiren. III. Allerhand Instrumenta greiffen/ und blasen lernen kan. IV. Vocaliter und Instrumentaliter componiren soll lernen, Ulm, Verlag Georg Wilhelm Kühnen, 1687, 1689, 1697, (Nieuwe uitgave: Leipzig, 1974), 289 p.
Daniel Speer: Musikalisch-Türckischer Eulen-Spiegel, Ulm, 1688 (Nieuwe uitgave: Bratislava, 1971)
Daniel Speer: Philomela angelica, 1688
Daniel Speer: Der durch das Schorndorffische und Göppingische Weiber-Volck Geschichterte Hahn, Oder: eine kurtzbündige Relation alles dessen, so bey Einfallung der Frantzösischen Trouppen in das Würtenbergische vorgefallen, Ulm, 1688
Daniel Speer: Der in plutonis Reich und Rachen eine Zeitlang gesteckte, nunmehro wieder erwacht- und auf-erstandene grausame Nordbrenner de la Brosse, oder, Des annoch regierenden Königs in Franckreich Ludovici XIV .., Cölln: 1689, (Nieuwe uitgave: New Haven : Research Publications, 1973)
Daniel Speer: Jubilum coeleste, 1692, een Koraalzangboek met 316 melodieën en Latijnse en Duitse Aria's naast Generalbasbegeleiding
Daniel Speer: Musikalisches Kleeblatt, 1696/97
Daniel Speer: Choral Gesang-Buch Auff das Clavir oder Orgel; Worinnen aller brauchbaren Kirchen- und Hauß-Gesängen eigene Melodeyen/ in Noten-Satz mit 2. Stimmen/ als: Discant und Bass unter einander: Neben einem Anhang vieler auserlesener Arien, und neu-eingeführter schöner Geistreicher Lieder auff allerley Fälle zu gebrauchen / ..., Stuttgart: Melchior Gerhard Lorbeer, 1702

Bibliografie

Konrad Gajek: Daniel Speers romanhafte und publizistische Schriften, Wroclaw, 1988
Anna Hofer: Daniel Speers Nachahmungen des <Simplicissimus> von Grimmelshausen. Diss. Wien, 1940
Konrad Gajek: Daniel Speer - der Chronist des Weiber-Aufstandes im Ausstellungskatalog Frauenprotest 1688, Schorndorf, 1988
Konrad Gajek: Daniel Speers romanhafte und publizistische Schriften, Wroclaw : Wydawn. Uniw. Wroclawskiego, 1988, 256 p.
Manfred Koschlig: Daniel Speer und die Ulmer Bücherzensur: Dokumente zur Bibliographie seiner politisch-satirischen Schriften, in: Archiv für Geschichte des Buchwesens. 15. 1975. Sp. 1201-1288
Hans Joachim Moser: Daniel Speer, in: Acta Musicologica, Vol. 9, Fasc. 3/4 (Jun. - Dec., 1937), pp. 99-122
Waltraud Lewin: Ein Kerl, Lompin genannt - Roman, 1989
Gerhard Dünnhaupt: Daniel Speer (1636-1707), in: Personalbibliographien zu den Drucken des Barock, Bd. 6. Stuttgart: Hiersemann 1993, S. 3939-50. ISBN 3-7772-9305-9
Bruno Uetz: Daniel Speer. Ein Trompeter im 17. Jahrhundert
Felix Burkhardt: Vom musikalischen Schaffen Daniel Speers, Schlesien. 14 (1969), S. 234-238.
Edward H. Tarr, Albert Hiller: Trompetenmusiken aus drei Jahrhunderten (ca. 1600-nach 1900). Komponistionen fur 1 bis 24 (Natur-)Trompenten mit und ohne Pauken. Köln: Wolfgang G. Haas, 1991, 55 p.
David Damschroder, David Russell Williams: Music theory from Zarlino to Schenker - A bibliography and guide, Stuyvesant, NY: Pendragon Press, 1990
Martin Rossler: Württembergische Blätter für Kirchenmusik. 45 (1978), S. 128-129.
Alexander Mozi: Daniel Speers Werke - Ungarischer Simplicissimus und Musikalisch Türkischer Eulen-Spiegel, Studia Musicologica Academiae Scientiarum Hungaricae. 17 (1975), S. 3-38.
Carl Julius Adolph Hoffmann: Die Tonkünstler Schlesiens - Ein Beitrag zur Kunstgeschichte Schlesiens vom Jahre 960 bis 1830 ..., Breslau, 1830
Osobnosti europskej hudeby a slovensko - Persönlichkeiten der europäischen Musik und die Slowakei, Bratislava: 1981
Československý hudební slovník osob a institucí, Praha: Státní hudební vydavatelství: 1963, 1965

Externe links

(de) Werklijst van Speer
Bladmuziek van Georg Daniel Speer op de website van het International Music Score Library Project