Film
Film – seria następujących po sobie obrazów z dźwiękiem lub bez dźwięku, wyrażających określone treści, utrwalonych na nośniku wywołującym wrażenie ruchu[1]. Utwór artystyczny wykorzystujący tę technikę[1], składający się ze scen, złożonych z jednego lub więcej ujęć. Pierwotnie filmy wyświetlano w kinach, po II wojnie światowej również w telewizji, w latach 80. pojawiły się wypożyczalnie wideo, w XXI wieku wraz z rozwojem szerokopasmowego dostępu do internetu oraz telefonii trzeciej generacji nastąpił rozkwit telewizji internetowej i usług typu VOD.
Technika filmowa
edytuj
Nośniki
edytujPodstawowym nośnikiem, na którym był utrwalany i z którego wyświetlano film, była światłoczuła błona fotograficzna 35 mm. Na taśmie filmowej obraz jest zapisany w postaci pojedynczych kadrów, przesuwających się w projektorze kinowym z prędkością 24 klatek na sekundę (w epoce kina niemego było to 16 klatek na sekundę).
Rzadziej stosowane były inne szerokości taśmy: 70, 16, 8 mm i super 16 i super 8. Dla potrzeb telewizji filmy rejestruje się także na nośnikach magnetycznych (Beta SP) i cyfrowych (Beta cyfrowa, DVCAM, High Definition)[2]. W wieku XXI powszechna stała się cyfrowa rejestracja obrazu filmowego na twardych dyskach. Tradycyjne kina przekształciły się w kina cyfrowe, gdzie filmy wyświetla się z dysków komputerowych lub za pośrednictwem internetu, z serwerów dystrybutorów.
Proporcje ekranu
edytujPoczątkowo filmy wyświetlano na ekranach w formacie obrazu 4:3, czyli w proporcji 1:1,33 (podstawa 4, wysokość 3) – taki format przyjęto też dla ekranu telewizyjnego w pierwszych latach rozwoju tego medium. Po wprowadzeniu na taśmę filmową ścieżki dźwiękowej format standardowy to 1:1,37. W walce z rosnącą konkurencją telewizji w latach 50. XX wieku wynaleziono szeroki panoramiczny ekran (cinemascope). W kamerach i projektorach zastosowano obiektywy anamorfotyczne; ekran wydłużył się do proporcji 1:2,55. W latach 60. prowadzono tzw. cineramę z wykorzystaniem taśmy 70 mm, z ekranem w proporcjach 1:2,75. Taśma 70 mm znalazła zastosowanie przy wyświetlaniu obrazów trójwymiarowych w systemie IMAX. Ekran ma tu proporcje 1:1,43, a kadr jest ustawiony na taśmie poziomo, a nie pionowo jak na taśmie 35 mm[3]. Obecnie w kinach najczęściej stosuje się format pośredni tzw. kaszetę (1:1,66 lub 1:1,85).
Rozwój technologiczny
edytujWiększość współczesnych filmów jest udźwiękowiona – to znaczy, że posiada dźwięk ściśle zsynchronizowany z obrazem. Dawniej, do początków lat 30. XX wieku, popularne były filmy nieme, na których wszystkie teksty pojawiały się w formie napisów.
W historii filmu istniało kilka momentów przełomowych. Jednymi z ważniejszych były: wprowadzenie dźwięku, później koloru, różnych formatów ekranów (np. ekran panoramiczny – cinemascope), filmów trójwymiarowych (zob. IMAX), dźwięku stereofonicznego (Dolby Stereo). Jednym z ostatnich przełomów było pojawienie się technologii cyfrowej zarówno przy efektach inscenizacyjnych, jak i przy rejestracji obrazu (High Definition). Dotyczy to szczególnie filmu animowanego, gdzie coraz powszechniejsza jest animacja 3D imitująca przestrzeń trójwymiarową (zobacz np. Final Fantasy – realistyczną animację 3D, imitującą film aktorski). Wiek XXI to nowa epoka kina – film i kina cyfrowe.
Typy filmów
edytujFilm to bardzo obszerna dziedzina i można ją podzielić na wiele sposobów. Podstawowy i najbardziej popularny z nich to podział na rodzaje. Trzy podstawowe rodzaje filmu to:
- film fabularny – aktorski film fikcji,
- film animowany – tworzony za pomocą klasycznych technik poklatkowych – rysunkowych lub przestrzennych (np. lalkowych i plastelinowych) lub najnowszych technik komputerowych – animacji 3D,
- film dokumentalny – film o treści niefikcyjnej, dokumentujący rzeczywistość.
Inne, często wyodrębniane rodzaje filmów:
- film oświatowy – dla celów dydaktyczno-instruktażowych,
- film eksperymentalny – utwór przynależący do tego rodzaju nie musi np. być oparty na scenariuszu, opowiadać historii, stosować powszechnie przyjętych zasad języka filmu, przyjmuje dwie podstawowe formy: abstrakcyjną lub asocjacyjną: w tej pierwszej opiera się w całości na właściwościach, jakie niesie ze sobą obraz (kolor, kształt), w drugiej zaś główną formą oddziaływania jest zestawianie rozmaitych elementów, niekiedy z pozoru do siebie nieprzystających, w celu wyrażenia autorskiej idei,
- film propagandowy – dla celów jakich w danym momencie wymaga propaganda.
- film reklamowy – dla celów promocyjnych, handlowych.
Pojęcie filmu w społecznej świadomości najczęściej kojarzy się jednak z rozrywkowymi aktorskimi filmami fikcji nazywanymi też fabularnymi[4].
W zależności od długości filmy dzielą się na:
- krótkometrażowe – do 22 minut,
- średniometrażowe – od 22 do 55 minut,
- pełnometrażowe – ponad 55 minut – przeciętnie 90–132 minut.
Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej w zasadach i warunkach kwalifikacji filmów do nagrody Oscara, definiuje film krótkometrażowy jako film trwający nie dłużej niż 40 minut (ang. Short films). Filmy o czasie trwania powyżej 40 minut zaliczane są do filmów pełnometrażowych (ang. Feature films)[5].
Dla telewizji powstają seriale telewizyjne złożone z wielu odcinków. Najczęściej stosowane długości odcinków to 13, 15, 25, 30, 50 minut.
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ a b filmu – definicja, synonimy, przykłady użycia [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2020-12-09].
- ↑ Technologie produkcji filmowej – przegląd technik stosowanych w polskiej kinematografii cz. I [online], sfp.org.pl [dostęp 2019-05-15] (pol.).
- ↑ Klub Miłośników Filmu | FORMATY OBRAZU – klatka filmowa [online], film.org.pl [dostęp 2019-05-15] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-04].
- ↑ Dominik Wierski, Rodzaje i gatunki filmowe [online], Edukacja Filmowa [dostęp 2019-05-15] (pol.).
- ↑ Metraż filmu wg Amerykańskiej Akademii Filmowej określony w zasadach i warunkach kwalifikacji filmów do nagrody Oscara[1][dostęp 2023-07-21]
Linki zewnętrzne
edytuj
Bogusław Skowronek, Współczesna definicja filmu, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych – Uniwersytet Jagielloński, kanał „Copernicus” na YouTube, 4 grudnia 2019 [dostęp 2024-10-14].