Łuk Triumfalny w Paryżu
Łuk Triumfalny (fr. Arc de triomphe, Arc de triomphe de l’Étoile) – monumentalny pomnik w formie łuku triumfalnego stojący na placu Charles-de-Gaulle w Paryżu (dawniej plac Gwiazdy, fr. Place de l’Étoile). Znajduje się w 8. dzielnicy, na zachodnim skraju alei Pól Elizejskich (fr. Avenue des Champs-Élysées). Jest to ważny element architektury Paryża, stanowiący zakończenie perspektywy Pól Elizejskich. Łuk został zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku dla uczczenia walczących i poległych za Francję w czasie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich[2].
 nr rej. PA00088804
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Typ obiektu | |
| Styl architektoniczny | |
| Projektant | |
| Całkowita wysokość |
51 m |
| Data budowy |
1806–1836 |
Położenie na mapie Paryża  | |
Położenie na mapie Francji  | |
Położenie na mapie Île-de-France  | |
 48°52′25″N 2°17′42″E/48,873611 2,295000
| |
Historia
edytuj
Budowę łuku z białego wapienia rozpoczęto w 1806, na zlecenie cesarza Napoleona I i z przerwami prowadzono do ukończenia w 1836, za panowania króla Ludwika Filipa I. Projektantem architektury był Jean François Chalgrin, dekorację rzeźbiarską wykonał François Rude[2][3].
15 grudnia 1840 kondukt żałobny Napoleona przeszedł pod Łukiem Triumfalnym w drodze do miejsca spoczynku cesarza w Kościele Inwalidów. 22 maja 1885 pod pomnikiem wystawiona została trumna Victora Hugo przez kilkanaście dni przed pochówkiem w Panteonie[4]. 28 stycznia 1921 pod łukiem odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza, by upamiętnić bezimiennych żołnierzy poległych za Francję w czasie I wojny światowej[5].
Co roku 14 lipca podczas Święta Narodowego Francji, wzdłuż alei Pól Elizejskich odbywa się parada wojskowa z udziałem francuskich urzędników państwowych i zagranicznych gości. Defilada rozpoczyna się na placu Charles-de-Gaulle, skupionego wokół Łuku Triumfalnego, i kończy się na placu de la Concorde.
Z biegiem lat łuk uległ degradacji i został po raz pierwszy wyczyszczony w 1966.
Charakterystyka
edytujPomnik jest budowlą empirową, w formie jednoarkadowego rzymskiego łuku triumfalnego[6][7].
- Wysokość: 49,54 m
- Szerokość: 44,82 m
- Głębokość: 22,21 m
- Liczba stopni prowadzących na platformę widokową: 284
Reliefy
edytujNa każdym z czterech filarów łuku znajduje się relief wypukły, umieszczony na cokole, przedstawiający scenę związaną z najważniejszymi wydarzeniami w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego[2][3]:
- Wymarsz ochotników z 1792 roku (fr. Le Départ des volontaires de 1792), albo Marsylianka (fr. La Marseillaise) – wykonał François Rude na południowej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia utworzenie republiki podczas powstania 10 sierpnia, przedstawiając uskrzydloną personifikację wolności nad ochotnikami broniącymi granic Francji.
- Triumf z 1810 roku (fr. Le Triomphe de 1810) – wykonał Jean-Pierre Cortot na południowej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat z Schönbrunnu przedstawiając Napoleona ukoronowanego przez boginię zwycięstwa.
- Obrona z 1814 roku (fr. La Résistance de 1814) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z prawej strony. Relief upamiętnia obronę przed armiami wroga podczas wojny szóstej koalicji.
- Pokój z 1815 roku (fr. La Paix de 1815) – wykonał Antoine Étex na północnej fasadzie łuku, z lewej strony. Relief upamiętnia traktat paryski po abdykacji Napoleona.
-
Wymarsz ochotników z 1792 roku (Marsylianka) -
Triumf z 1810 roku -
Obrona z 1814 roku -
Pokój z 1815 roku
Na fasadach łuku znajduje się także sześć reliefów płaskich, przedstawiających sceny związane z ważnymi bitwami w okresie I Republiki i I Cesarstwa[2][3]:
- Pogrzeb generała Marceau (fr. Les funérailles du général Marceau) – wykonał Henri Lemaire na południowej fasadzie łuku, z prawej strony.
- Bitwa pod Abukirem (fr. La bataille d'Aboukir) – wykonał Bernard Seurre na południowej fasadzie łuku, z lewej strony.
- Bitwa pod Jemappes (fr. La bataille de Jemappes) – wykonał Carlo Marochetti na wschodniej fasadzie łuku.
- Szturm na most pod Arcole (fr. Le passage du pont d’Arcole) – wykonał Jean-Jacques Feuchère na północnej fasadzie łuku, z prawej strony.
- Zdobycie Aleksandrii (fr. La prise d'Alexandrie) – wykonał John-Étienne Chaponnière na północnej fasadzie łuku, z lewej strony.
- Bitwa pod Austerlitz (fr. La bataille d’Austerlitz) – wykonał Théodore Gechter na zachodniej fasadzie łuku.
-
Pogrzeb generała Marceau -
Bitwa pod Abukirem -
Bitwa pod Jemappes
-
Szturm na most pod Arcole -
Zdobycie Aleksandrii -
Bitwa pod Austerlitz
Nazwiska i bitwy zapisane na łuku
edytujNa łuku wyryto nazwiska 660 osób, w większości generałów i marszałków, którzy służyli w okresie I Republiki francuskiej i I Cesarstwa francuskiego[8]. Znajdują się wśród nich nazwiska siedmiu Polaków:
- gen. Józef Grzegorz Chłopicki (1771-1854) – zapisany jako KLOPISKY na filarze zachodnim.
- gen. Jan Henryk Dąbrowski (1755-1818) – zapisany jako DOMBROWSKY na filarze południowym.
- gen. Karol Otto Kniaziewicz (1762-1842) – zapisany jako KNIAZIEWICZ na filarze wschodnim.
- gen. Józef Feliks Łazowski (1759-1812) – zapisany jako LASOWSKI na filarze południowym.
- marsz. książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813) – zapisany jako PONIATOWSKY na filarze wschodnim.
- bryg. Józef Sułkowski (1773-1798) – zapisany jako SULKOSKY na filarze południowym.
- gen. Józef Zajączek (1752-1826) – zapisany jako ZAYONSCHECK na filarze południowym.
-
Filar północny -
Filar wschodni -
Filar południowy -
Filar zachodni
Na łuku wyryto także nazwy 158 bitew stoczonych w okresie I Republiki i I Cesarstwa[9]. Są wśród nich nazwy pięciu miast, które obecnie znajdują się na terenie Polski:
- Gdańsk (oblężenie, marzec - maj 1807) – zapisane jako DANTZIG na filarze wschodnim.
- Ostrołęka (bitwa, 16 lutego 1807) – zapisane jako OSTROLENKA na filarze wschodnim.
- Pułtusk (bitwa, 26 grudnia 1806) – zapisane jako PULTUSK na filarze wschodnim.
- Lidzbark Warmiński (bitwa, 10 czerwca 1807) – zapisane jako HEILSBERG na filarze wschodnim.
- Wrocław (zdobycie miasta, 29 grudnia 1806) – zapisane jako BRESLAW na filarze północnym.
-
Bitwy zapisane na wewnętrznych fasadach łuku
L’Arc de Triomphe, Wrapped
edytujOd 18 września do 3 października 2021, w ramach tymczasowej instalacji artystycznej L’Arc de Triomphe, Wrapped autorstwa Christo i Jeanne-Claude, Łuk Triumfalny był całkowicie opakowany w srebrno-niebieski materiał[10]. Artyści pracowali nad projektem od 1961, nie dożyli jednak momentu jego realizacji[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ 1812 Wojna Światów Napoleon rusza na Moskwę. „Ale Historia Extra”. 1, s. 91, listopad 2012. Warszawa: AGORA SA. ISSN 2299-5064.
- ↑ a b c d 24. W: Karl Baedeker: Paris, Guide pratique du voyageur: Arc de Triomphe de l’Étoile. Paryż: A. Bohné, 1860, s. 90.
- ↑ a b c History of the Arc de Triomphe de l’Étoile. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Annette Rosa: Victor Hugo, l’Éclat d’un siècle. groupugo.div.jussieu.fr. [dostęp 2014-02-04]. (fr.).
- ↑ Joanna Hübner-Wojciechowska: Grób Nieznanego Żołnierza. Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1991. ISBN 83-01-09613-6.
- ↑ Arc de Triomphe facts. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Centre des monuments nationaux. [dostęp 2021-09-20]. (fr.).
- ↑ Names on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Battles on the Arc de Triomphe. [dostęp 2021-09-20]. (ang.).
- ↑ Łuk Triumfalny w Paryżu opakowany w hołdzie dla Christo [online], Rzeczpospolita, 18 września 2021 [dostęp 2022-06-26].
- ↑ L’Arc de Triomphe, Wrapped. [dostęp 2022-06-26]. (ang.).