Kotik karłowaty

Kotik karłowaty
	Arctocephalus pusillus
	(Schreber, 1775)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Parvordo	płetwonogie
Rodzina	uchatkowate
Rodzaj	kotik
Gatunek	kotik karłowaty
Synonimy
	Phoca pusilla Schreber, 1775; Phoca Parva Boddaert, 1785; Phoca Antarctica Thunberg, 1811; Otaria Peronii Desmarest, 1817; Otaria Delalandii Lesson, 1827; Arctocephalus delalandii: J.E. Gray, 1859; Arctocephalus nivosus J.E. Gray, 1868; Arcto-cephalus schist-hyperoës Turner, 1868; Euotaria compressa J.E. Gray, 1874; Arctocephalus doriferus Wood Jones, 1925; Arctocephalus tasmanicus Scott & Lord, 1926;
Podgatunki
	A. p. pusillus (Schreber, 1775); A. p. doriferus Wood Jones, 1925;
	A. p. pusillus (Schreber, 1775); A. p. doriferus Wood Jones, 1925;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kotik karłowaty^[14], uchatka karłowata (Arctocephalus pusillus) – gatunek ssaka z rodziny uchatkowatych (Otariidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1775 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber, nadając mu nazwę Phoca pusilla^[2]. Nie wiadomo skąd pochodził holotyp^[15]. Podgatunek doriferus po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1925 roku brytyjski przyrodnik Frederic Wood Jones nadając mu nazwę Arctocephalus doriferus^[11]. Holotyp pochodził z Lady Julia Percy Island, w stanie Wiktoria, w Australii^[16].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki; są do siebie genetycznie podobne, co wskazuje, że populacja podzieliła się stosunkowo niedawno na dwie grupy^[17]. Podgatunek australijski był wcześniej uważany za dwa gatunki, A. doriferus i A. tasmanicus^[18]^[17].

Etymologia

Arctocephalus: gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”^[19].
pusillus: łac. pusillus „malutki, bardzo mały”, od pusus „chłopczyk”, od puer „chłopiec”; przyrostek zdrabniający -illus^[20].
doriferus: łac. doriferus spearman, od gr. δορυ doru, δορατος doratos „włócznia”; -fera „noszenie”, od ferre „nosić, dźwigać”^[21].

Zasięg występowania

Kotik karłowaty występuje w zależności od podgatunku^[17]^[14]:

A. pusillus pusillus – kotik afrykański – wybrzeże południowej Afryki, od Angoli do zatoki Algoa w Południowej Afryce.
A. pusillus doriferus – kotik australijski – wybrzeże południowo-wschodniej Australii, w tym Wyspa Kangura, przez Wiktorię i Nową Południową Walię, Tasmanię i Cieśninę Bassa.

Morfologia

Kotik afrykański: długość ciała samic 120–160 cm, samców 200–230 cm; masa ciała samic 57 kg (d0 107 kg), samców przeciętnie 274 kg (do 353 kg); kotik australijski: długość ciała samic 136–171 cm, samców 200–230 cm; masa ciała samic 78 kg (do 110 kg), samców przeciętne 279 kg (do 360 kg)^[22]. Noworodki kotika australijskiego osiągają długość 60–80 cm i ciężar 5–12 kg^[22]. Występuje dymorfizm płciowy – dorosłe samce są 3,5 do 4,5 razy cięższe i 1,3–1,9 dłuższe od dorosłych samic^[22]. Ubarwienie samców kotika afrykańskiego jest szare lub czarne, jaśniejsze pod spodem; samice mają brązowe futro z jaśniejszym cieniowaniem części brzusznej. Samce kotika australijskiego różnią się od afrykańskich szarobrązową barwą futra; u samic futro przyjmuje barwę srebrnoszarą z żółtym podgardlem i jasnym spodem. O jakości futra kotików decyduje poszycie składające się z cienkich włosów puchowych. Sierść składa się z długich, sztywnych, włosów które pokrywają warstwę miękkich włosów poszycia w kolorze orzechowym. Są one stosunkowo rzadkie u większości fok, gęste u kotików. Wzór zębowy: I ${\tfrac {3}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ PM ${\tfrac {6}{5}}$ = 36^[22].

Ekologia

Tryb życia

Uchatka karłowata spędza większość czasu w wodzie, zwykle nieopodal brzegu. Rzadko oddala się (maksymalnie do 160 km) od brzegu. Poruszając się na lądzie opierają się na tylnych kończynach, które mogą zginać pod tułów. Umożliwia im to chodzenie.

Żywią się głównie rybami, uzupełniając dietę krabami i kałamarnicami.

Rozród

Okres godowy dla obu podgatunków A. pusillus rozpoczyna się w połowie października. W tym czasie samce toczą walki pomiędzy sobą o terytorium. Samice docierają na ląd później od nich i również walczą ze sobą o teren, na którym urodzą swoje potomstwo. Tereny samic są zawsze mniejsze od terenów samców i wchodzą w ich skład – to powoduje przyporządkowanie samicy do haremu danego samca. Średnia ilość samic w haremie A. pusillus pusillus wynosi 28 a u podgatunku A. pusillus doriferus 10. Samiec kopuluje z każdą samicą swojego haremu. Implantacja blastocysty zachodzi z pewnym opóźnieniem: u podgatunku A. pusillus pusillus 4 miesiące, a u podgatunku A. pusillus doriferus 3 miesiące. Ciąża u tego gatunku trwa około 12 miesięcy.

Młode z podgatunku A. pusillus. pusillus po narodzeniu ważą 4,5 – 7 kg i mierzą 60 – 70 cm. Przychodzą one na świat w późnym listopadzie lub wczesnym grudniu. Samice karmią piersią swoje potomstwo od razu po ich urodzeniu przez 6 dni. Później samice z jednego haremu zaczynają naprzemiennie żerować w morzu, aby zdobyć pożywienie. Młode wcześnie zaczynają pływać i wraz z wiekiem coraz więcej czasu spędzają w wodzie. Samice osiągają dojrzałość płciową w wieku 3 lat. Samce podobnie, ale wtedy jeszcze nie mogą zajmować własnego terytorium. Dzieje się to dopiero parę lat później.

Młode z podgatunku A. pusillus doriferus po narodzeniu ważą 4.5 – 12,5 kg i mierzą 62 - 80 cm. Przychodzą one na świat w pierwszej połowie grudnia. Podobnie jak u A. pusillus pusillus młode są karmione piersią od razu po narodzeniu aż do momentu, gdy samica rozpocznie żer. W tym okresie wraca ona na ląd raz w tygodniu by nakarmić swoje potomstwo. Młode w ósmym miesiącu życia zaczynają pływać. Samice osiągają dojrzałość płciową w wielu 3 – 6 lat. U samców następuje to w wieku 4 - 5 lat, ale nie są jeszcze zdolni do założenia własnego haremu. Następuje to dopiero w wieku 7 – 8 lat.

Znaczenie

Do naturalnych wrogów uchatek należą rekiny, zębowce i drapieżniki lądowe.

Status zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)^[13]. Jest odławiany w liczbie ok. 30 000 rocznie. Uchatki są poławiane dla skór, tranu i mięsa. Genitalia samców są sprzedawane jako afrodyzjak. Podgatunek australijski, który ucierpiał w wyniku niekontrolowanych odłowów w XIX wieku został objęty ochroną.

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ Kombinacja nazw.

Przypisy

↑ Arctocephalus pusillus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. lxxxv, 314. (niem.).
↑ P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 172. (łac.).
↑ C.P. Thunberg. Mammalia capensia, recensita et illustrata. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 3, s. 222, 1811. (łac.).
↑ A.G. Desmarest: Phoque. Phoca. W: C.S. Sonnini (red.): Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 25. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 297. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 206. (ang.).
↑ J.E. Gray. On the eared seal of the Cape of Good Hope (Otaria delalandii). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27 (1), s. 107, 1859. (ang.).
↑ J.E. Gray. Observations on the fur-seals of the Antarctic seas and the Cape of Good Hope, with the description of a new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 1 (3), s. 219, 1868. (ang.).
↑ W.M. Turner. On the cranium of an apparently new species of Arcto-cephalus. „Journal of anatomy and physiology”. Second series. 3, s. 113, 1869. (ang.).
↑ J.E. Gray: Hand-list of Seals, Morses, Sea-Lions, And Sea-Bears in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 38. (ang.).
↑ ^a ^b F.W. Jones. The eared seals of South Australia. „Records of the South Australian Museum”. 3, s. 14, 1925. (ang.).
↑ H.H. Scott & C.E. Lord. Studies in Tasmanian mammals, living and extinct. No. XIV. The eared seals of Tasmania. „Papers and proceedings of the Royal Society of Tasmania”. 1925, s. 187, 189, 1925. (ang.).
↑ ^a ^b G.J.G.G.J.G. Hofmeyr G.J.G.G.J.G., Arctocephalus pusillus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-10] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 152. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctocephalus pusillus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-11].
↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 293. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 438. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T. Iredale & E.L.G. Troughton. A check-list of the Mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 89, 1934. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 117, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, pusillus [dostęp 2022-08-11] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, dorifera [dostęp 2022-08-11] .
↑ ^a ^b ^c ^d M. Webber: Family Otariidae (Eared Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 94–95. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia

Courtney Hiller: Arctocephalus pusillus. Animal Diversity Web. [dostęp 2014-04-23]. (ang.).
Wickens, P.A.,1993. Life expectancy of fur seals, with special reference to the South African (Cape) fur seal. South African Journal of Wildlife Research 23 (4): 101 - 106
Zbigniew Chrzanowski: Mały słownik zoologiczny: Ssaki
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[4] Nomen nudum.

[8] Kombinacja nazw.

[itis-1] Arctocephalus pusillus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[sch-2] J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1775, s. ryc. lxxxv, 314. (niem.).

[bod-3] P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 172. (łac.).

[thu-5] C.P. Thunberg. Mammalia capensia, recensita et illustrata. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 3, s. 222, 1811. (łac.).

[des-6] A.G. Desmarest: Phoque. Phoca. W: C.S. Sonnini (red.): Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. Wyd. Nouv. éd. presqu’ entièrement refondue et considérablement angmentée. T. 25. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 297. (fr.).

[les-7] R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 206. (ang.).

[gray1859-9] J.E. Gray. On the eared seal of the Cape of Good Hope (Otaria delalandii). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27 (1), s. 107, 1859. (ang.).

[gray1868-10] J.E. Gray. Observations on the fur-seals of the Antarctic seas and the Cape of Good Hope, with the description of a new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Fourth series. 1 (3), s. 219, 1868. (ang.).

[tur-11] W.M. Turner. On the cranium of an apparently new species of Arcto-cephalus. „Journal of anatomy and physiology”. Second series. 3, s. 113, 1869. (ang.).

[gray1874-12] J.E. Gray: Hand-list of Seals, Morses, Sea-Lions, And Sea-Bears in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 38. (ang.).

[jon-13] F.W. Jones. The eared seals of South Australia. „Records of the South Australian Museum”. 3, s. 14, 1925. (ang.).

[sco&lord-14] H.H. Scott & C.E. Lord. Studies in Tasmanian mammals, living and extinct. No. XIV. The eared seals of Tasmania. „Papers and proceedings of the Royal Society of Tasmania”. 1925, s. 187, 189, 1925. (ang.).

[iucn-15] G.J.G.G.J.G. Hofmeyr G.J.G.G.J.G., Arctocephalus pusillus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-10] (ang.).

[miiz-16] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 152. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctocephalus pusillus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-11].

[jac&gro-18] S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 293. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).

[icmw-19] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 438. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[ire&tro-20] T. Iredale & E.L.G. Troughton. A check-list of the Mammals recorded from Australia. „The Australian Museum Memoir”. 6, s. 89, 1934. (ang.).

[pal-21] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 117, 1904. (ang.).

[22] The Key to Scientific Names ↓, pusillus [dostęp 2022-08-11] .

[23] The Key to Scientific Names ↓, dorifera [dostęp 2022-08-11] .

[hmw-24] M. Webber: Family Otariidae (Eared Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 94–95. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[14]

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]