keq

KEQ as. bised.

• 1. Egërsi, sjellje e ashpër, dhunë; kund. të mirët. Me të keq me forcë, me dhunë, me të egër.
• 2. Tmerr, datë. I shtiu (i kalli) të keqtë.

KEQ mb.

• 1. Që ka veti a tipare jo të mira, që ka cilësi të tilla, të cilat nuk i përmbushin kërkesat a nevojat (për sende, mallra etj.); që nuk është bërë ashtu siç duhet (për një punë a prodhim); që ka të meta ose është bërë me shumë të meta; që nuk ka vlerë ose që ka vlerë shumë të ulët; që nuk ia ka arritur qëllimit; i dobët (për një interpretim, trajtim etj.); jo i mirë, i lig; kund. i mirë. Mall (stof) i keq. Rrugë e keqe. Shkrim i keq. Përcjellës i keq (i elektricitetit). Punë e keqe. Këpucë të këqija. Notë e keqe. Zakon i keq. Organizim i keq. Përdorim (trajtim) i keq. Doli i keq (prodhimi).
• 2. Që nuk është i shijshëm a i këndshëm, që nuk të kënaq kur e ha, kur e pi ose kur e nuhat; kund. i mirë. Gjellë e keqe. Mollë e keqe. Verë e keqe. Kafe e keqe. Erë e keqe.
• 3. Që sjell ose që shkakton dëm a fatkeqësi, i dëmshëm (për një veprim, punë etj.); që i sjell mundim e vuajtje dikujt, që krijon për të një gjendje të vështirë; që dëmton bujqësinë, prodhimin, ekonominë; që ka prodhim të pakët bujqësor; që bën të lindin ndjenja jo të këndshme, që të brengos, të pikëllon, të mërzit a të lëndon, që ndjell sëmundje ose fatkeqësi; i rëndë, i vështirë; i lig; kund. i mirë. Veprime të këqija. Lajm i keq. Përvojë e keqe. Pasojë e keqe. Vit i keq. Ditë (çaste) të këqija. Gjendje e keqe shpirtërore (ekonomike). Fat (ogur) i keq. Shenjë e keqe. Syri i keq sy a vështrim i dikujt, që, sipas paragjykimeve, gjoja sjell ndonjë sëmundje ose fatkeqësi. Tumor i keq. mjek. tumor që është vështirë të shërohet, kancer.
• 4. Që nuk është i rregullt, që nuk ka tipare tërheqëse; i shëmtuar; kund. i mirë. Me trup të keq. Me fytyrë të keqe.
• 5. Që bën punë të dobët ose nxjerr prodhime me cilësi të ulët, që nuk ka aftësi a përvojë në punë; kund. i mirë. Shkrimtar (piktor, artist) i keq. Lojtar i keq. Organizator i keq.
• 6. Që sillet a vepron në mënyrë jo të moralshme, që i mungon sjellja dhe edukata; që nuk është në përputhje me normat morale të vendosura nga shoqëria; që synon t'u bëjë dëm të tjerëve; që të bën ta urresh e ta përbuzësh për sjelljen dhe veprimtarinë e tij; që nuk ka ndjenja të mira, jo i pastër, i lig; kund. i mirë. Njeri i keq. Grua e keqe. Shoqëri e keqe. Fjalë e keqe. Sjellje e keqe. Ka mendje të keqe (të ligë). Ka zemër të keqe. Kishte nisur rrugë të keqe.
• 7. I vrenjtur, me re e me shi, me erë etj. (për kohën); kund. i mirë. Kohë e keqe. Mot (dimër) i keq.
• 8. Që nuk është i mbarë, që nuk shënon përparim a s'ka fryt; kund. i mirë. Zhvillim i keq. Fillim i keq.
• 9. mjek. Përdoret si gjymtyrë e dytë në disa emërtime të përbëra popullore që shënojnë sëmundje të rënda e ngjitëse; i zi. Barku i keq. Fruthi i keq (i zi). Fyti i keq difteria. Gryka e keqe. Kolla e keqe. Koqe e keqe.
• 10. Që ka një cilësi të shkallës së lartë. Trim i keq trim i fortë.
• 11. Përd. em. sipas kuptimeve 5, 6 të mbiemrit.
• Për fat të keq shih te FAT,~I. Farë e keqe (e ligë) shar. i thuhet dikujt që ka prejardhje të keqe shoqërore ose që është i keq si njeri. Gojët (gjuhët) e këqija (e liga) shih te GOJ/Ë,~A 7. Pa gjë të keqe në mënyrë të çiltër, me çiltëri, pa të keq. Si pa gjë të keqe pa i bërë përshtypje; pa e prishur gjakun fare, sikur të mos ketë ndodhur asgjë, me lehtësinë më të madhe, pa pikë përgjegjësie. Ishte me orë të këqija (të liga) shih tek OR/Ë,~A II. Në vend të keq (të lig) euf. shih te LIG (i), ~Ë (e). E ka llapën (gjuhën, gojën) të keqe thotë fjalë të këqija, është gojështhurur. Ka mendje të keqe (të ligë) mendon për keq; mendon të bëjë ndonjë veprim që mund të sjellë dëm a fatkeqësi. E ka (e sheh, e shikon, e vështron) me sy të keq (të lig, të shtrembër) shih te SY,~RI. E ka thuan të keq shih te THUA, THOI. Janë parë me hënë të keqe shih te HËN/Ë,~A. Bar i keq (i lig) bot. shih te BAR,~I I. Ferrë e keqe bot. shih te FERR/Ë,~ A. Shkoza e keqe bot. shkozëzeza.

KEQ ndajf.

• 1. Me cilësi të dobët ose shumë të dobët, pa i kushtuar vëmendje cilësisë; jo ashtu si duhet; të meta, pa ia arritur plotësisht qëllimit; pa plotësuar kërkesat a nevojat; jo në përputhje me diçka; jo në rregull, jo drejt, në mënyrë të gabuar; kund. mirë. Punon keq. Gatuan keq. Luan (kërcen) keq. Ecën keq (puna). E përdor (e trajton) keq. Shkon keq në mësime. Sheh keq. Vishet keq. I rrinë keq rrobat.
• 2. Në mënyrë të papërshtatshme e të pahijshme, duke krijuar një gjendje të vështirë, jo ashtu siç e do arsyeja e morali i shëndoshë, pa urtësi; në mënyrë jo të rregullt, keqas; kund. mirë. U soll (veproi) keq. Fliste keq për dikë. Rri keq. Gjykon keq.
• 3. Në gjendje a në kushte të vështira ekonomike, në vështirësi, me zor; në gjendje të keqe shëndetësore; ngushtë, ligsht; kund. mirë. Keq e më keq. Gjithnjë e më keq. Keq e tukeq. Gjallë e keq. Rronin (jetonin) keq. Është (u bë) keq. Ra (mbeti) keq. Është keq nga veshët është i sëmurë nga veshët, nuk dëgjon mirë. E ka keq (një fëmijë) e ka të sëmurë rëndë. E ka (punën) keq nuk e ka në rregull (punën); është në rrezik a përpara pasojash të rënda. Më zuri keq. E ka mbajtur keq. E pa keq u gjend ngushtë, e pa pisk. S'jam keq për... s'kam nevojë për...
• 4. Në një shkallë të lartë, shumë, fort; rëndë; në mënyrë të mjaftueshme; si duhet. E rrahën keq. U lodh (u lag, u plagos, u sëmur) keq. E do keq të birin. I ha keq shegët. E pinte keq rakinë. E shpartalloi keq. E ka zënë kolla keq. Ia punoi keq.
• 5. Pa kënaqësi, jo me qejf; pa bujari, pa dashuri; kund. mirë. E priti keq.
• 6. përd. em. Diçka e keqe, e keqja; dëm, vuajtje, fatkeqësi; merak; kund. mirë. I bëri keq dikujt. Të bën keq (alkooli). Ka hequr keq. Bëri mirë e gjeti keq. Mos paç keq! ur. Mos i paftë syri keq! ur. Ndikon për keq. Mendon për keq. E mori për keq e kuptoi jo drejt. E ka për keq ka paragjykimin se i sjell një fatkeqësi. S'e zinte në gojë as për mirë as për keq.
• Sa keq! sa gjendje e keqe! Si mos më keq shumë keq. Mirë a keq ashtu si munda ose aq sa munda, ashtu si dita; në një farë mënyre. I doli keq pati pasoja të hidhura. E ka keq me dikë nuk është në marrëdhënie të mira me dikë, nuk i shkon fjala tek ai, nuk merret vesh mirë me të; nuk e do, e ka inat. S'e ka keq nuk është mendim i keq, nuk mendon keq, është diçka e arsyeshme. Mori për keq u keqësua (nga shëndeti etj.). Ka shkelur keq shih te SHKEL. Shkojnë keq grinden, zihen. Shtie keq shtie fitime. Më vjen keq hidhërohem, dëshpërohem a më ther në zemër, më dhimbset.