Варні
| Варні лац. Varni | |||||
| лет. Varniai | |||||
 Панарама места | |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 1314 | ||||
| Магдэбурскае права: | 14 сакавіка 1635 | ||||
| Краіна: | Летува | ||||
| Павет: | Цельшаўскі | ||||
| Раён: | Цельшаўскі | ||||
| Вышыня: | 166 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва: |
| ||||
| Часавы пас: | UTC+2 | ||||
| летні час: | UTC+3 | ||||
| Паштовы індэкс: | LT-88050 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 55°44′0″ пн. ш. 22°22′0″ у. д. / 55.73333° пн. ш. 22.36667° у. д.Каардынаты: 55°44′0″ пн. ш. 22°22′0″ у. д. / 55.73333° пн. ш. 22.36667° у. д. | ||||
Варні на мапе Летувы   Варні | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| http://www.varniai.lt/ | |||||
Варні, Ворні[2][3][4] (лет. Varniai) — места ў Летуве, на рацэ Варняле. Цэнтар староства Цельшаўскага раёну Цельшаўскага павету. Насельніцтва на 2010 год — 1218 чалавек. Знаходзяцца за 30 км на поўдзень ад чыгуначнай станцыі Цельшы (на лініі Шаўлі — Клайпеда).
Варні — магдэбурскае места гістарычнай Жамойці, цэнтар Жамойцкага біскупства.
Назва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Асноўны артыкул: Варна
Варна (Warno) — імя германскага паходжаньня[5].
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У XIV ст. на правым беразе Варнялы існавала мястэчка Меднікі[6]. У 1320 і 1389 гадох жамойты разьбілі пад Меднікамі войска крыжакоў. Заснаваньне паселішча пад назвай Варні датуецца XV ст. (узьніклі на супрацьлеглым ад Меднікаў беразе ракі)[6]. У 1416 годзе тут збудавалі касьцёл, пры якім у 1469 годзе адкрылася школа.
У 1417 годзе Меднікі атрымалі мескія правы, у паселішчы збудавалі катэдральны касьцёл Жамойцкай дыяцэзіі. У XVI ст. за абодвума паселішчамі, што аб’ядналіся ў адно места, замацавалася назва Варні. З 1623 году тут дзеяла духоўная сэмінарыя. 14 сакавіка 1635 году Варні атрымалі Магдэбурскае права.
У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Варні апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі.
З 1918 году — у складзе Летувы.
Насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XX стагодзьдзе: 1959 год — 442 чал.[7]; 1968 год — 2,8 тыс. чал.[8]; 1979 год — 2059 чал.; 1989 год — 1,6 тыс. чал.[9]
- XXI стагодзьдзе: 2001 год — 1355 чал.; 2010 год — 1218 чал.
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У месьце паставілі помнік Мацею Валанчэўскаму.
- Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла (1691)
- Касьцёл Сьвятога Аляксандра (XIV ст.)
- Сэмінарыя духоўная (XVIII ст.)
- Сядзіба жамойцкіх біскупаў
Галерэя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]-
Касьцёл Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла -
Касьцёл Сьвятога Аляксандра -
Колішняя духоўная сэмінарыя, цяпер музэй -
Сядзіба жамойцкіх біскупаў
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023.
- ^ Гарбачова В. Паўстанне 1830—1831 гг. у лёсе Ігната Дамейкі // Ігнат Дамейка — светач сусветнай цывілізацыі: Матэрыялы VI Карэліцкіх чытанняў (Мір, 12 вер. 2002 г.) Рэдкал.: Л. Уладыкоўская-Канаплянік (гал. рэд.) і інш. — Менск: «Энцыклапедыкс», 2002. — 136 с, [4] іл. ISBN 985-6599-64-4.
- ^ Куляшоў А. Хамуціус: Паэма // Полымя. № 9, 1975. С. 73—101.
- ^ Сагановіч Г. Русіны пад Грунвальдам (Дуброўнай) у 1410 г. // Беларускі гістарычны агляд. Т. 11, сш. 1—2 (20—21), сьнежань 2004 г.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1539.
- ^ а б Грынявецкі В. Варні // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 390.
- ^ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893. S. 941.
- ^ Варняй // Большая советская энциклопедия, 3-е изд.: в 30 т. / Гл. ред. А.М. Прохоров. — М.: Сов. энциклопедия, 1969—1978.
- ^ Варняй // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XIII: Warmbrun — Worowo. — Warszawa, 1893. S. 941—942.
- Ворне (Ворни) // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.