Vidi fonton por Petras Čeliauskas

<sub>{{Informkesto homo
 | nomo                   =Petras ČELIAUSKAS
 | dosiero                =[[Dosiero:Petras Čeliauskas.jpg|220px]]
 | priskribo              = 
 | pseŭdonomo             =
 | dato de naskiĝo        = <!-- 1929-03-18 el vikidatumoj --> 
 | loko de naskiĝo        = Surinkiškiai, [[Litovio]] 
 | nacieco                = [[litovoj|litovo]]
 | tradukis               = 
 | dato de morto          = <!-- 2024-06-02 el vikidatumoj -->
 | loko de morto          = [[Švėkšna]], [[komunumo Šilutė]], historie ''{{lang|de|Heydekrug}}''
  | verkis                 =  ''El mia Esperanta skatolo'', ''Litovio dum jarcentoj'' k.a.
 | aliaj aktivaĵoj        =[[tradukisto]], [[redaktoro]], publicisto, landesploranto
 | akademiano             = 
 | denaska esperantisto   =
 | esperantistiĝis en     =1957
}}
'''Petras ČELIAUSKAS''' (naskiĝis la {{daton|18|marto|1929}} en Surinkiškiai, vilaĝo de Okcidenta [[Litovio]], mortis la [[2-an de junio]] [[2024]] en [[Švėkšna]], [[komunumo Šilutė]], historie ''{{lang|de|Heydekrug}}'') estis [[Litovio|litova]] pedagogo, [[esperantisto]], landesploranto, [[tradukisto]], publicisto kaj redaktoro, [[fakdelegito de UEA]] kaj [[Honoraj membroj de UEA|Honora Membro de UEA]] (ekde [[1999]]). 

== Vivo ==
Profesie P. Čeliauskas estis pedagogo (instruisto de matematiko). Li loĝis en urbeto [[Švėkšna]] (komunumo [[Šilutė]]). Li komencis labori kiel instruisto en gimnazio de Švėkšna en [[1949]]. Post militservo ([[1950]]-[[1953]]) P. Čeliauskas revenis al laboro en la loka mezlernejo. Li instruis matematikon, astronomion, desegnadon; laboris ankaŭ kiel vicdirektoro de la lernejo ([[1961]]-[[1969]], [[1975]]-[[1984]]).<ref>[http://silutesnaujienos.lt/?straipsnis=6185 Vaidotas VILKAS, ''Garbusis Švėkšnos pilietis šventė jubiliejų'', Šilutės naujienos, 2009 03 26, Nr. 23 (599)]</ref> En la lernejo li laboris 43 jarojn. <ref>[http://www.ve.lt/?rub=1065924810&data=2007-08-23&id=1187796031 Ivona ŽIEMYTĖ, ''Kraštotyrininkas grindžia pamatą kylančiam miesteliui'', Vakarų ekspresas, 2007 08 23]</ref> En [[1969]], kiam la mezlernejo de Švėkšna festis 50-jaran jubileon, P. Čeliauskas  eldonis porokazan eldonaĵon pri historio de la lernejo kaj fondis landesploran muzeon.<ref>[http://www.silaine.lt/2009/2009-03-24/Celiauskas-6.htm Saulius SODONIS, ''Visur spėjantis mokytojas Petras Čeliauskas'', Šilainės sodai, 2009 03 10, Nr. 5 (77)]</ref> En [[1994]] ĝi iĝis filio de muzeo de [[Šilutė]].<ref>[http://www.muziejai.lt/Silute/Silutes_muziejus.htm ''Švėkšnos muziejus'' / Lietuvos muziejai]</ref> Li preparis kaj publikigis kelkajn eldonaĵojn pri Švėkšna kaj ŝia mezlernejo.

P. Čeliauskas fondis kulturan klubon ''Tėviškė'' (Hejmlando, [[1988]]) <ref> [http://www.silaine.lt/2009/2009-06-09/Teviske-11.htm Saulius SODONIS, ''Švėkšniškius vienijanti "Tėviškės" draugija'', Šilainės sodai, 2009 birželio 9d. Nr. 11 (83)]</ref>  ĉe societo Litova Kultura Fonduso. Li estis ĝia prezidanto (ekde [[1988]]) kaj estrarano de la samnoma societo (ekde [[1996]]).

Por historiaj esploradoj de la urbeto kaj historiaj publikaĵoj, la [[komunumo Šilutė]]  en [[1996]] honordistingis lin per la premio ''Arĝenta Kano''.<ref>[http://silute.kryptis.lt/main.php?parent=229&module=503&id=284 Sidabrinė nendrė. 1996 / Šilutės rajono svivaldybė]{{404|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <br />En [[1999]] por meritoj en kultura kampo li ricevis la premion de Švėkšna – la statueton de Jakobo. <br />En la 10-a kunveno de Landesplora Societo ([[2000]]) P. Čeliauskas estis elektita Honora Landesploranto.<br />En landa konkurso ''Vilaĝa lumradio de Litovio 2011'' ([[2012]]) li estis titolita ''Vilaĝa libroportisto''.<ref>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.zum.lt/lt/naujienos/pranesimai-spaudai/8549/ |titolo=Pranešimai spaudai // Informo de Ministerio pri Agrikulturo, 2012 04 18 |alirdato=2012-04-23 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20120426120711/http://www.zum.lt/lt/naujienos/pranesimai-spaudai/8549/ |arkivdato=2012-04-26 }}</ref>

== Esperantista agado ==
P. Čeliauskas konatiĝis kun [[Esperanto]] en [[1939]], legante porinfanan revueton ''Šaltinėlis'' (Fonteto), kiu publikigis Esperanto-lecionojn. Sed en [[1940]] [[Litovio]] estis okupita kaj aneksita de [[Sovetunio]]. La revueto estis fermita kaj [[Esperanto]] malpermesita. [[Esperanto]] ĉesis esti tabua vorto en [[Sovetio]] en [[1956]]. La duonmonata prestiĝa litova revuo ''Švyturys'' (Lumturo) en [[1957]] aperigis kurson de Esperanto. P. Čeliauskas memstare ellernis la internacian lingvon, komencis partopreni en Esperanto-agado.<br />Ekde la jaro [[1975]] li partoprenas en la [[Baltiaj Esperanto-Tagoj]] (BET), kiuj por sovetiaj esperantistoj, ne povantaj veturi eksterlanden, estis kvazaŭ mini-universalaj kongresoj. Li aktive partoprenis en pli ol 20 BET-oj, legis tradukojn de litova poezio kaj prelegis pri litovaj lingvoj kaj historio, ankaŭ pri esperantologiaj temoj. Post falo de la fera kurteno li partoprenis en 8 [[Universalaj Kongresoj]] ([[Bergen]], [[Tampere]], [[Prago|Praha]], [[Montpellier]], [[Berlin]], [[Zagreb]], [[Göteborg]], [[Pekino]]).<ref>Petras Čeliauskas, ''El mia Esperanta skatolo'', p. 513, [[2009]]</ref> Čeliauskas agadis ankaŭ sur la leksikografia kampo (vidu sub verkaro).

== Tradukado kaj verkado ==
En [[1986]] estis eldonita poemaro ''[[Homo (poemaro)|Homo]]'' – esperanta traduko de poemaro ''Žmogus'' de renoma litova poeto [[Eduardas Mieželaitis]]. La poeto por la poemaro ricevis prestiĝan en Sovetio Lenin-premion. [[William Auld]] tiel reeĥis pri la libro: {{citaĵo|[[Eduardas Mieželaitis]] estas granda poeto de Litovio, kaj li kaj ni estas bonŝancaj, ke lin interpretas por ni virtuozo de la tradukarto Petras Čeliauskas. La poemoj en HOMO fluas kaj trafas kvazaŭ originale en Esperanto verkitaj <ref>Esperanto, [[1987]], n-ro 11</ref> <br />}}

Aliaj tradukoj: ''Arbaro de Anykščiai'' (de [[Antanas Baranauskas]]), ''Legendo pri Vilna Kastelo'' (de [[Vladas Mozuriūnas]]), ''Piceo, la reĝino de kolubroj'' (de [[Salomėja Nėris]]), ''[[Jūratė kaj Kastytis]]'' (de [[Maironis]]) kaj aliaj. P. Čeliauskas esperantigis ĉirkaŭ 60 versaĵojn de 24 litovaj poetoj, fragmentojn el poemoj ''Konrad Walenrod'' (de [[Adam Mickiewicz]]), [[Kavaliro en tigra felo]] (de [[Ŝota Rustaveli]]), ankaŭ versojn de 12 belorusaj poetoj. Tradukoj de multaj kantoj estis kantataj dum E-renkontiĝoj, [[BET]]oj k.s.

P. Čeliauskas tradukis el Esperanto en la litovan la Esperanto-himnon ''[[La Espero]]'' (Viltis), la romanon ''La fermita urbo'' (''Uždaras miestas'') de [[NEMERE István|Istvan Nemere]]. Menciindas la libro ''Nuo Babelio iki Esperanto'' (De Babelo ĝis Esperanto, [[1989]]). Tio estas litovlingva 230-paĝa libro pri la deveno de lingvoj, pri problemoj de multlingveco kaj provoj de la homaro solvi ĝin, kaj kompreneble ankaŭ pri [[Esperanto]].<br />''Litovio dum jarcentoj'' ([[2002]]) – esperantlingva esearo pri historio de Litovio.<br />Libroj pri landesplorado, urbeto Švėkšna, historio de la urbeto, eldonaĵoj dediĉitaj al Švėkšna-mezlernejo.<br />P. Čeliauskas kompilis poezian antologion ''Švėkšnos lyra'' ("Liro de Švėkšna")<ref>[http://www.silaine.lt/2010/2010-03-24/Sveksnos_lyra-10-03-24.htm Klemensas STULGA, ''Švėkšnos lyra'', Šilainės sodai, 2010 03 24, Nr.5 (101)]</ref>. La libro estis eldonita en [[2009]]. La antologio reprezentas 24 aŭtorojn, devenintaj el Švėkšna aŭ havantaj aliajn ligojn kun ĉi tiu urbeto. En la antologio estas publikigataj kelkaj verkoj de P. Čeliauskas: traduko de ''[[La Espero]]'' ([[L. L. Zamenhof]], litove "Viltis"), himno de Švėkšna ''Giesmė Švėkšnai'' ("Glorkanto al Švėkšna"), kaj [[Robajo|robajoj]].<br />En [[2012]] P. Čeliauskas eldonis  543-paĝan enciklopedian libron: ''Švėkšna: žmonės, kraštas, įvykiai'' ("Švėkšna: homoj, regiono, eventoj") pri Švėkšna-regiono. Historian materialon, kunligitan kun Švėkšna, la aŭtoro kolektis 40 jarojn.<ref>[http://www.siluteszinios.lt/knygnesio-dienos-proga-isskirtine-dovana-sveksnos-krasto-sviesuomenei/ Violeta ASTRAUSKIENĖ, ''Knygnešio dienos proga – išskirtinė dovana Švėkšnos krašto šviesuomenei'', Šilutės žinios, 2012 03 17]</ref><br />Pli ol 40 diverstemaj artikoloj en distrikta kaj respublika gazetaroj.<br />Preskaŭ 30 esperantologiaj artikoloj en diversaj Esperanto-eldonaĵoj, pli ol 30 artikoloj pri historio, kulturo kaj literaturo de Litovio en revuo ''[[Litova Stelo]]''.

== Redaktado ==
En Litovio estis eldonita periodaĵo ''[[Litovio hodiaŭ]]'' (en lingvoj: angla, franca, germana). Aperis 2 volumoj ankaŭ en [[Revuo Esperanto|Esperanto]] (n-ro 2(29) en [[1987]] kaj n-ro 1(30) en [[1988]]). Ilin redaktis P. Čeliauskas. Li redaktis ĉiutagajn gazetojn de BET-oj kaj [[SAT-kongreso]]: 
* ''[[BET]]-folio'' ([[Baltiaj Esperanto-Tagoj|BET-26]] en [[Kaunas]], [[1989]]);
* ''Kongresvoĉo'' (65a [[SAT-kongreso]] en [[Kaunas]], [[1992]]);
* ''BETulo'' ([[Baltiaj Esperanto-Tagoj|BET-31]] en [[Girionys]], [[1995]]);
* ''Laga ondo'' ([[Baltiaj Esperanto-Tagoj|BET-34]] en [[Veisiejai]], [[1998]]);
* ''BETago'' ([[Baltiaj Esperanto-Tagoj|BET-37]] en [[Kaunas]], [[2001]]); 
* ''Meandro'' ([[Baltiaj Esperanto-Tagoj|BET-40]] en [[Birštonas]], [[2004]]).

P. Čeliauskas lingve redaktis 6 librojn, diversan turisman literaturon, eldonitan lige kun la [[Universala kongreso de Esperanto|90-a Universala Kongreso]] en [[Vilno]]. Li 11 jarojn redaktis la revuon ''[[Litova Stelo]]'' - la organon de [[Litova Esperanto-Asocio]]  ([[1995]]-[[2005]]).

== Distingoj ==
* [[Honoraj membroj de UEA|Honora Membro de UEA]] ([[1999]])
* Premio de [[Fondaĵo Grabowski]] ([[1997]])
* Premio ''Arĝenta Kano'' ([[1996]])
* Premio  ''Jakobo'' (fare de Švėkšna-magistrato, [[1999]])
* Honornomo de Honora Landesploranto ([[2000]])
* Titolo  ''Vilaĝa libroportisto'' en landa konkurso ''Vilaĝa lumradio de Litovio 2011'' ([[2012]])

== Verkaro ==

* ''Granda Litova-Esperanta Vortaro'' (2018) 
* ''Granda Esperanta-Litova vortaro'' (2023).

=== Originala ===
* ''Nuo Babelio iki Esperanto'' ("De Babelo ĝis Esperanto", [[1989]])
* ''Švėkšna atsiminimuose'' ("Švėkšna en rememoroj", [[1999]])
* ''Sąjūdžio banga Švėkšnoje'' ("Ondo de ''Sąjūdis'' en Švėkšna", kun aliaj, [[2001]]).
* ''Litovio dum jarcentoj'' (2002)
* ''Švėkšna ir apylinkės'' ("Švėkšna kaj ĉirkaŭaĵoj", [[2003]])
* ''Knygnešių pėdsakai Švėkšnoje'' ("Postsignoj de libroportistoj en Švėkšna", [[2003]])
* ''Senoji spauda apie Švėkšną. 1885-1918'' ("Antikva gazetaro pri Švėkšna. 1885-1918")
* ''Bibliografio de Litoviaj Esperanto-eldonaĵoj (1990-2006)''  ([[2008]])
* ''El mia Esperanta skatolo'' ([[2009]]) okaze de lia 80-jariĝo kun liaj tradukoj kaj artikoloj.
* ''Švėkšnos lyra'' ("Liro de Švėkšna", poezia antologio, kompilis P. Čeliauskas, [[2009]])
* ''Švėkšna atsiminimuose'', 2 kn. ("Švėkšna en rememoroj", 2a libro, [[2010]])
* ''Švėkšnos švento apaštalo Jokūbo bažnyčia'' ("Preĝejo de Sankta apostolo Jakobo en Švėkšna", [[2010]])
* ''Švėkšna: žmonės, kraštas, įvykiai'' ("Švėkšna: homoj, la regiono, eventoj", [[2012]])

=== Tradukoj el la litova ===
* ''Homo'' de [[Eduardas Mieželaitis]] ([[1986]])
* ''Arbaro de Anykščiai'' de [[Antanas Baranauskas]] ([[2003]])
* ''Kaunas. Birštonas. Informilo por turistoj'' ([[2003]])
* ''Viltis / Espero. Reproduktaĵoj de pentraĵoj; versaĵoj en la litova kaj Esperanto'' de [[Mikalojus Konstantinas Čiurlionis]], [[Salomėja Nėris]] (kun [[Inita Tamošiūnienė]], [[2005]])
* ''Legendo pri Vilna Kastelo'' de [[Vladas Mozuriūnas]] ([[2005]])
* ''Piceo, la reĝino de kolubroj'' de [[Salomėja Nėris]] ([[2005]])
* ''[[Jūratė kaj Kastytis]]'' de [[Maironis]] ([[2005]]) 
* ''Liberiginto de la Suno. Litova popola fabelo'' ([[2005]])

=== Tradukoj el Esperanto en la litovan ===
* ''Uždaras miestas'' ("La fermita urbo" de [[NEMERE István|Istvan Nemere]], [[1992]])
* ''Viltis'' ([[La Espero]] de [[L.L. Zamenhof]], [[1996]])
== Referencoj ==
{{referencoj}}

{{projektoj|q=Petras Čeliauskas}}
{{bibliotekoj|PeEnEo=44518}}

{{Vivtempo|Čeliauskas, Petras}}

[[Kategorio:Litovaj esperantistoj]]
[[Kategorio:Litovaj pedagogoj]]
[[Kategorio:Litovaj verkistoj]]
[[Kategorio:Esperanto-verkistoj]]
[[Kategorio:Tradukistoj el la litova lingvo]]
[[Kategorio:Tradukistoj el Esperanto]]
[[Kategorio:Tradukistoj al la litova lingvo]]
[[Kategorio:Tradukistoj al Esperanto]]