Petras Čeliauskas

Petras ČELIAUSKAS
Persona informo
Naskiĝo	18-a de marto 1929 en Surinkiškiai, Litovio
Morto	2-an de junio 2024 (2024-06-02)
Lingvoj	Esperanto • angla
Nacieco	litovo
Ŝtataneco	Litovio
Okupo
Okupo	esperantisto (1957–)
Esperanto
Verkis en Esperanto	El mia Esperanta skatolo, Litovio dum jarcentoj k.a.
Aliaj aktivaĵoj	tradukisto, redaktoro, publicisto, landesploranto
Esperantistiĝis en	1957

Petras ČELIAUSKAS (naskiĝis la 18-an de marto 1929 en vilaĝo de Okcidenta Litovio Surinkiškiai) estas pedagogo, litova esperantisto, landesploranto, tradukisto, publicisto kaj redaktoro, fakdelegito de UEA kaj Honora Membro de UEA (ekde 1999).

Vivo

Profesie P. Čeliauskas estas pedagogo (instruisto de matematiko), nuntempe emerito. Li loĝas en urbeto Švėkšna (distrikto Šilutė). Li komencis labori kiel instruisto en gimnazio de Švėkšna en 1949. Post militservo (1950-1953) P. Čeliauskas revenis al laboro en Švėkšna-mezlernejo. Li instruis matematikon, astronomion, desegnadon; laboris ankaŭ kiel vicdirektoro de la lernejo (1961-1969, 1975-1984).

En 1969, kiam mezlernejo de Švėkšna festis 50-jaran jubileon, Petras Čeliauskas eldonis porokazan eldonaĵon pri historio de la lernejo kaj fondis landesploran muzeon. Li preparis kaj publikigis kelkajn eldonaĵojn pri Švėkšna, Švėkšna-mezlernejo. De 1988 P. Čeliauskas estas prezidanto de klubo Tėviškė (Hejmlando) ĉe societo Litova Kultura Fonduso kaj de 1996 li estas estrarano de la samnoma societo. Por historiaj esploradoj de la urbeto kaj publikaĵoj distrikto Šilutė en 1995 honordistingis lin per premio Arĝenta Kano. En 1999 por meritoj en kultura kampo li ricevis premion de Švėkšna – la statueton de Jakobo. En la 10a kunveno de Landesplora Societo P.Čeliauskas estis elektita Honora Landesploranto.

Esperantista agado

Kun Esperanto P. Čeliauskas konatiĝis en 1939, legante porinfanan revueton Šaltinėlis (Fonteto), kiu publikigis E-lecionojn. Sed en 1940 Litovio estis okupita kaj aneksita de Sovetunio. La revueto estis fermita kaj Esperanto malpermesita. Esperanto ĉesi esti tabua vorto en Sovetio en 1956. Duonmonata prestiĝa litova revuo Švyturys (Lumturo) en 1957 aperigis kurson de Esperanto. P. Čeliauskas memstare ellernis la interncian lingvon, komencis partopreni en E-agado.

Ekde la jaro 1975 P. Čeliauskas partoprenas en Baltiaj Esperanto-Tagoj (BET), kiuj por Sovetiaj esperantistoj, ne povantaj veturi eksterlanden, estis kvazaŭ mini-universalaj kongresoj. Li aktive partoprenis en 20 BEToj, legis tradukojn de litova poezio kaj prelegis pri litovaj lingvoj kaj historio, ankaŭ pri esperantologiaj temoj. Post falo de la fera kurteno li partoprenis en 8 Universalaj Kongresoj (Bergen, Tampere, Praha, Montpellier, Berlin, Zagreb, Göteborg, Pekino).

Tradukado kaj verkado

En 1986 estis eldonita poemaro Homo – esperanta traduko de poemaro Žmogus de renoma litova poeto Eduardas Mieželaitis. La poeto por la poemaro ricevis prestiĝan en Sovetio Lenin-premion. William Auld tiel reeĥis pri la libro: Eduardas Mieželaitis estas granda poeto de Litovio, kaj li kaj ni estas bonŝancaj, ke lin interpretas por ni virtuozo de la tradukarto Petras Čeliauskas. La poemoj en HOMO fluas kaj trafas kvazaŭ originale en Esperanto verkitaj (Esperanto, 1987, n-ro 11). Aliaj tradukoj: Arbaro de Anykščiai (de Antanas Baranauskas), Legendo pri Vilna Kastelo (de Vladas Mozuriūnas), Piceo, la reĝino de kolubroj (de Salomėja Nėris), Jūratė kaj Kastytis (de Maironis) ka. P. Čeliauskas esperantigis ĉirkaŭ 60 versaĵojn de 24 litovaj poetoj, fragmentojn el poemoj Konrad Walenrod (de Adam Mickiewicz), Kavaliro en tigra felo (de Ŝota Rustaveli), ankaŭ versojn de 12 belorusaj poetoj. Tradukoj de multaj kantoj estis kantataj dum E-renkontiĝoj, BEToj k.s. P. Čeliauskas tradukis el Esperanto en la litovan E-himnon La Espero (Viltis), romanon La fermita urbo (Uždaras miestas) de Istvan Nemere.

Menciindas libro Nuo Babelio iki Esperanto (De Babelo ĝis Esperanto, 1989). Tio estas litovlingva 230-paĝa libro pri deveno de lingvoj, pri problemoj de multlingveco kaj provoj de homaro solvi ĝin, kaj kompreneble ankaŭ pri Esperanto. Litovio dum jarcentoj (2002) – esperantlingva esearo pri historio de Litovio. Libroj pri landesplorado, urbeto Švėkšna, historio de la urbeto, eldonaĵoj dediĉitaj al Švėkšna-mezlernejo. Pli ol 40 diverstemaj artikoloj en distrikta kaj resublika gazetaroj. Preskaŭ 30 esperantologiaj artikoloj en diversaj E-eldonaĵoj, pli ol 30 artikoloj pri historio, kulturo kaj literaturo de Litovio en revuo Litova Stelo.

Redaktado

En Litovio estis eldonata periodaĵo Litovio hodiaŭ (en lingvoj: angla, franca, germana). Aperis 2 volumoj ankaŭ en Esperanto (n-ro 2(29) en 1987 kaj n-ro 1(30) en 1988). Ilin redaktis P. Čeliauskas. Li redaktis ĉiutagajn gazetojn de BEToj kaj SAT-kongreso:

• BET-folio (BET-26 en Kaunas, 1989);
• Kongresvoĉo (65a SAT-kongreso en Kaunas, 1992);
• BETulo (BET-31 en Girionys, 1995);
• Laga ondo (BET-34 en Veisiejai, 1998);
• BETago (BET-37 en Kaunas, 2001);
• Meandro (BET-40 en Birštonas, 2004).

P. Čeliauskas lingve redaktis 6 librojn, diversan turisman literaturon, eldonitan lige kun la 90a Universala Kongreso en Vilno. 11 jarojn P. Čeliauskas estis redaktoro de dumonata revuo de Litova Esperanto-Asocio Litova Stelo (1995-2005).

Distingoj

• Honora Membro de UEA (1999)
• Premio de Fondaĵo Grabowski (1997)
• Premio Arĝenta Kano (1995)
• Honornomo de Honora Landesploranto (2000)
• Premio Jakobo (fare de Švėkšna-magistrato, 1999)

Verkoj

• Nuo Babelio iki Esperanto (De Babelo ĝis Esperanto, 1989)
• Švėkšna atsiminimuose (Švėkšna en rememoroj, 1999)
• Litovio dum jarcentoj (2002)
• Švėkšna ir apylinkės (Švėkšna kaj ĉirkaŭaĵoj, 2003)
• Knygnešių pėdsakai Švėkšnoje (Postsignoj de libroportistoj en Švėkšna, 2003)
• Senoji spauda apie Švėkšną. 1885-1918 (Antikva gazetaro pri Švėkšna. 1885-1918)
• Bibliografio de Litoviaj Esperanto-eldonaĵoj (1990-2006) (2008)
• El mia Esperanta skatolo (2009)

Tradukoj

el la litova

• Homo de Eduardas Mieželaitis (1986)
• Arbaro de Anykščiai de Antanas Baranauskas (2003)
• Kaunas. Birštonas. Informilo por turistoj (2003)
• Viltis / Espero. Reproduktaĵoj de pentraĵoj; versaĵoj en la litova kaj Esperanto de Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, Salomėja Nėris (kun Inita Tamošiūnienė, 2005)
• Legendo pri Vilna Kastelo de Vladas Mozuriūnas (2005)
• Piceo, la reĝino de kolubroj de Salomėja Nėris (2005)
• Jūratė kaj Kastytis de Maironis (2005)
• Liberiginto de la Suno. Litova popola fabelo (2005)

el Esperanto en la litovan

• Uždaras miestas (La fermita urbo) de Istvan Nemere (1992)
• Viltis (La Espero) de L.L. Zamenhof (1996)