Salman Rushdie: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Artikulua osatzen |
|||
| (7 erabiltzailek tartean egindako 25 berrikusketa ez dira erakusten) | |||
2. lerroa:
'''Sir Ahmed Salman Rushdie''' ([[Mumbai]], [[India]], 1947ko ekainaren 19a) [[indiar]] jatorriko [[britainiar]]-amerikar eleberrigilea da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Taseer, Aatish|urtea=2019|izenburua="'That the world that you knew, and that in a way made you – that world vanishes. I don't think I'm alone in that,' says Salman Rushdie".|argitaletxea=openthemagazine.com|hizkuntza=En|url=https://openthemagazine.com/columns/open-conversation/that-the-world-that-you-knew-and-that-in-a-way-made-you-that-world-vanishes-i-dont-think-im-alone-in-that-says-salman-rushdie/}}</ref> Bere lanak maiz errealismo magikoa eta fikzio historikoa uztartzen ditu eta, batez ere, [[Ekialde]]<nowiki/>ko eta [[Mendebalde]]<nowiki/>ko zibilizazioen arteko loturak, etenaldiak eta migrazioak jorratzen ditu, [[Indiako azpikontinentea|Indiako azpikontinente]]<nowiki/>an kokatuta.
Mumbain tradizio musulmaneko familia batean hazia, ikasketetara [[Londres]]<nowiki/>era joatea erabaki zuen nerabezaroan. Rushdieren bigarren eleberriak, “''Gauerdiko haurrak''” (Midnight's Children) (1981), [[Booker Prize|Booker]] saria irabazi zuen 1981ean, eta bi alditan "irabazle guztien eleberri onena" bezala aipatua izan zen, sariaren 25.a izanik 40. urteurrena zela eta. Bere laugarren eleberria ''
1983an, Rushdie Royal Society of Literature-ko kide hautatu zuten. [[Frantzia]]<nowiki/>ko Commandeur de l'Ordre des Arts et des Lettres izendatu zuten 1999an.<ref>{{erreferentzia|urtea=1999|izenburua="Rushdie to Receive Top Literary Award"|argitaletxea=Chicago Tribune|hizkuntza=En|url=https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1999-01-07-9901070421-story.html}}</ref> Rushdie 2007an zaldun izendatu zuten, literaturari egindako zerbitzuengatik.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="Birthday Honours List – United Kingdom."|argitaletxea=The London Gazette 58358(1): B1|hizkuntza=En}}</ref> 2008an, [[The Times]] egunkariak hamahirugarren postuan jarri zuen 1945az geroztik 50 idazle britainiar handienen zerrendan.<ref>{{erreferentzia|urtea=2008|izenburua="The 50 Greatest British Writers Since 1945"|argitaletxea=The Times|hizkuntza=En|url=https://www.thetimes.co.uk/article/the-50-greatest-british-writers-since-1945-ws3g69xrf90}}</ref> 2000. urtetik, Rushdie [[Ameriketako Estatu Batuak|Estatu Batuetan]] bizi da. [[New York]]<nowiki/>eko Unibertsitateko Arthur L. Carter Journalism Institute-n "''Egoitzako idazle ospetsua''" (Distinguished Writer in Residence) izendatu zuten 2015ean. Aurretik, [[Emory Unibertsitatea|Emory Unibertsitate]]<nowiki/>an irakasten zuen, eta Amerikako Arte eta Letren Akademiarako aukeratu zuten.<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="Distinguished Professionals in Residence"|argitaletxea=New York University|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20170405170144/https://journalism.nyu.edu/about-us/faculty/distinguished-professionals-in-residence/}}</ref> 2012an "''Joseph Anton: Memoria bat''"
2022ko abuztuaren 12an, gizon batek labankada batzuk eman zizkion Rushdieri, eleberrigileak [[Chautauqua (New York)|Chautauqua]]-ko, New York, ekitaldi batean, hitzaldi bat emateko agertokira igo ondoren.<ref name=":2">{{erreferentzia|abizena=Imaz, Andoni, Rey, Uxue|urtea=2022|izenburua=Salman Rushdie arnasketa lagunduarekin daukate, New Yorkeko erasoaren ondorioz|argitaletxea=Berria egunkaria|url=https://www.berria.eus/albisteak/217034/salman-rushdie-arnasketa-lagunduarekin-daukate-new-yorkeko-erasoaren-ondorioz.htm}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Gelles, David; Root, Jay; Harris, Elizabeth|urtea=2022|izenburua="Live Updates: Salman Rushdie Is Stabbed During Speech in Western New York".|argitaletxea=The New York Times|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/12/nyregion/salman-rushdie-stabbed-new-york}}</ref>
__TOC__
== Bizitza ==
===
Ahmed Salman Rushdie Bombayn jaio zen 1947ko ekainaren 19an, Britainiar Raj garaian,<ref name=":0">{{erreferentzia|urtea=2018|izenburua="Salman Rushdie – Literature"|argitaletxea=literature.britishcouncil.org|hizkuntza=En|url=https://literature.britishcouncil.org/writer/salman-rushdie}}</ref> Indiako [[Kaxmir]] familia musulman batean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Sandru, Cristina|urtea=2008|izenburua="Salman Rushdie"|argitaletxea=Literary Encyclopedia. University of Keele|hizkuntza=En|url=https://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=3889}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Liukkonen, Petri|urtea=2008|izenburua="Salman Rushdie"|argitaletxea=Books and Writers. Finland: Kuusankoski Public Library|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20080113033937/http://www.kirjasto.sci.fi/rushdie.htm}}</ref>Anis Ahmed Rushdie
Rushdie Bombayn hazi zen, Bombay hegoaldeko Fort-eko Cathedral eta John Connon School-en ikasiz, Indiatik [[Ingalaterra eta Galesko Alderdi Berdea|Ingalaterrara]] joan aurretik [[Warwickshire]]-ko Rugby eskolara, eta ondoren Cambridgeko King's Collegera. Bertan, Historian graduatu zen.<ref name=":0" />
=== Bizitza pertsonala ===
Rushdie lau aldiz ezkondu da. Bere lehen emaztearekin, Clarissa Luard,<ref>{{erreferentzia|urtea=1965|izenburua=Descended from the gentry family LUARD, formerly of Byborough|argitaletxea=Burke's Landed Gentry 18th edn vol 1|orrialdea=465|hizkuntza=En}}</ref> Ingalaterrako Arts Council-eko literatura ofizialarekin ezkonduta egon zen 1976tik 1987ra, eta seme bat izan
1999an, Rushdie-ri ptosia zuzentzeko ebakuntza bat egin zioten, goiko betazalen erorketa eragiten duen palpebrae superioris muskuluaren arazoa. Rushdieren arabera, gero eta zailagoa egiten zitzaion begiak irekitzea. «Ebakuntzarik egin ez banu, hemendik pare bat urte barru ezingo nituzke begiak batere ireki», esan zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=1999|izenburua="Rushdie: New book out from under shadow of fatwa"|argitaletxea=CNN|hizkuntza=En|url=http://edition.cnn.com/books/news/9904/15/rushdie/}}</ref>
2000. urtetik, Rushdie Estatu Batuetan bizi da, gehienbat New Yorkeko [[Lower Manhattan]]-eko Union Squaretik gertu. Ingalaterrako [[Tottenham Hotspur Football Club|Tottenham Hotspur]] futbol klubeko zalea da.<ref>{{erreferentzia|abizena=Collie, Ashley|urtea=2015|izenburua="Shakespeare's Hotspur Would Be Proud to See His Namesake Tottenham Hotspur Leading Another British Invasion of America".|argitaletxea=HuffingtonPost.com. HPMG News|hizkuntza=En|url=https://www.huffpost.com/entry/shakespeares-hotspur-woul_b_7836846}}</ref>
== Karrera ==
=== Testu idazlea ===
=== Literatur lanak ===
Rushdieren lehen eleberria, zientzia-fikziozko "Grimus" (1975)
“''Gauerdiko haurrak''” ume baten bizitza jarraitzen du, gauerdian jaio zena [[India]]<nowiki/>k bere independentzia irabazi zuenean. Botere bereziak izanik, lotura du egunsentian jaiotako beste haur batzuekin, eta baita Indiako azpi-kontinentearen historia zalapartatsuarekin zein nazio modernoaren sorrerarekin. Saleem Sinairen izaera Rushdierekin alderatu da.<ref name="Izenik_gabekoa-1ž7oN-1">{{erreferentzia|abizena=Martyris, Nina|urtea=2008|izenburua="One more bouquet for Saleem Sinai"|argitaletxea=The Times of India|hizkuntza=En|url=https://timesofindia.indiatimes.com/Review/One_more_bouquet_for_Saleem_Sinai/articleshow/3254751.cms}}</ref> Hala ere, autoreak ezeztatu egin du bere pertsonaietako edozein [[Autobiografia|autobiografiko]] bezala idatzi izanaren ideia, honako hau esanez: "Jendeak suposatzen du pertsonaiaren zenbait gauza zure esperientziatik aterata daudelako, zu bihurtzen dela. Zentzu horretan, ez dut inoiz pertsonaia autobiografiko bat idatzi dudala sentitu."<ref name=":3">{{erreferentzia|abizena=Meer, Ameena|urtea=1989|izenburua="Interview: Salman Rushdie"|argitaletxea=Bomb. 27 (Spring)|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20150402111324/http://bombmagazine.org/article/1199/}}</ref>
“''Gauerdiko haurrak''” eleberriaren ondoren, Rushdiek “''Lotsa''” (Shame) (1983) idatzi zuen, eta bertan Pakistango istilu politikoa irudikatzen zuen, bere pertsonaiak [[Zulfikar Ali Bhutto]] eta Muhammad Zia-ul-Haq jeneralean oinarrituta. “''Lotsa''”k Frantziako Atzerriko libururik onenaren Saria irabazi ondoren, Booker Sarian hurbileko lekua izan zuen. Literatura postkolonialeko bi lan hauek errealismo magikoaren estiloa, eta Rushdie Kaxmirko diasporako kide gisa oso kontziente den etorkinen ikuspegia dute ezaugarri. <ref name=":3" />
Rushdiek [[Nikaragua]]<nowiki/>ri buruzko ez-fikziozko liburu bat idatzi zuen 1987an “''Jaguarraren irribarrea''” (The Jaguar Smile) izenekoa. Liburu honek ardatz politikoa du eta bere lehen eskuko esperientzietan eta ikerketetan oinarritzen da, esperimentu politiko [[sandinista]]<nowiki/>ren eszenatokian. Nikaraguan interesatu zen bertako diktadore ohiaren emazte [[Somoza familia|Somoza]] Anderearen bizilaguna izan ondoren, eta bere semea Zafar Nikaraguako iraultzaren garaian jaio zelako.<ref>{{erreferentzia|abizena=Kumar, Seetha|urtea=1987|izenburua="Salman Rushdie in Nicaragua: A rendezvous with revolution"|argitaletxea=The Indian Express|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20220812180433/https://books.google.com/books?id=KIllAAAAIBAJ&dq=salman+rushdie+hope+somoza&pg=PA20&article_id=246,2829822#v=onepage&q=salman%20rushdie%20hope%20somoza&f=false}}</ref>
Bere lanik eztabaidagarriena, “''Bertso satanikoak''”, 1988an argitaratu zen (ikus beheko atala). Ondoren “''Haroun eta istorioen itsasoa''” (Haroun and the Sea of Stories) argitaratu zuen 1990ean. Fatua baten itzalpean idatzia, istorioak kontatzeko arriskuez eta isiltasunaren gainean duten boterearen defentsa [[Alegoria|alegoriko]]<nowiki/>a da.<ref name=":0" />
[[Fitxategi:Salman-Rushdie-1.jpg|thumb|Salman Rushdie bere ''"Shalimar pailazoa"'' liburua ''a''urkezten''.'']]
Liburuez gain, Rushdiek istorio labur asko argitaratu ditu, “''Ekialdean, Mendebaldean''” (East, West) (1994) liburuan bildutakoak barne. “''Mairuaren azken hasperena''” (The Moor's Last Sigh) Indiaren historiako 100 urte baino gehiagoko familiaren [[epika]] bat argitaratu zuen 1995ean. “''Bere oinen azpian lurra''” (The Ground Under Her Foot) (1999) [[Orfeo]]<nowiki/>ren mitoaren birformulazio bat da, rock musikaren historia alternatiboa aurkezten duena. [[U2]] taldearen izen bereko abestia, liburuan jasotako abesti liriko ugarietako bat da; beraz Rushdie letra-egiletzat ere hartzen da.<ref name=":0" />
“''Amorrua''” (Fury) eleberriari jarraituz, batez ere [[New York]]<nowiki/>en kokatuta eta belaunaldi, garai eta lekuak hartzen dituen aurreko narrazio estilo zabala saihestuz, Rushdieren 2005eko “''Shalimar pailazoa''” eleberria, Kaxmir eta [[Los Angeles]]<nowiki/>en kokatutako maitasun eta traizioaren inguruko istoriora itzulera da, hainbat kritikarik txalotu zutena.<ref name=":0" />
“''Lerro honetan zehar urratsa''” (Step Across This Line) 2002an egindako ez-fikziozko bilduman, [[Italo Calvino]] idazle italiarrari eta [[Thomas Pynchon]] idazle estatubatuarrari miresmena adierazten die, besteak beste. Bere lehen eraginak [[Jorge Luis Borges]], [[Mikhail Bulgakov]], [[Lewis Carroll]], [[Günter Grass]] eta [[James Joyce]] izan ziren. Rushdie [[Angela Carter]]<nowiki/>ren lagun pertsonala zen, eta asko goraipatu zuen “''Zure ontziak erretzen''” (Burning your Boats) bildumako hitzaurrean.<ref name=":0" />
2008an, “''[[Florentzia]]<nowiki/>ko Sorgina''” (The Enchantress of Florence) argitaratu zen, iraganari buruzko Rushdieren lanik zailenetako bat. Europar batek [[Akbar]]<nowiki/>ko auzitegira egindako bisitaren istorioa kontatzen du, eta Mughal enperadorearen ahaide galdua dela esanaz. [[The Guardian]] egunkariak berrikuspen baten eleberria goraipatu zuen, fabula duen istorioaren nahasketa lizun gisa.<ref name=":0" />
“''Luka eta Bizitzaren Sua''” (Luka and the Fire of Life) eleberria, “''Haroun eta istorioen itsasoa''” lanaren segida, 2010eko azaroan argitaratu zen, kritika onak jasoz. Urte hasieran, bere memoriak idazten ari zela iragarri zuen, “''Joseph Anton: Memoria bat''” izenburupean, 2012ko irailean argitaratu zena.<ref>{{erreferentzia|abizena=Page, Benedicte|urtea=2010|izenburua="Salman Rushdie at work on fatwa memoir"|argitaletxea=The Guardian|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/2010/oct/12/salman-rushdie-fatwa-memoir}}</ref>
2012an, Salman Rushdie Booktrack-era (liburu elektronikoak soinu-banda pertsonalizatuekin sinkronizatzen dituen konpainia) gehitutako lehen egile nagusietako bat bilakatu zen, plataforman "Hegoaldean” (In the South).<ref name=":4">{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie Collaborates With Booktrack and the New Zealand Symphony Orchestra, Booktrack Launches A New E-reader Platform"|argitaletxea=Booktrack|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20140404115658/http://booktrack.serveronline.net/blog/?p=164}}</ref>
Eta 2015ean Rushdieren “''Bi urte, zortzi hilabete eta hogeita zortzi gau''” ( Two Years Eight Months and Twenty-Eight Nights) eleberria argitaratu zen, bere errealismo magikoaren teknika zaharrera itzultzeko. Eleberri hau geruza ezberdinetako txinatar misteriozko kutxa baten egituran diseinatuta dago. [[Ibn Rushd]] jakintsuaren gatazka zentralean oinarrituta (Rushdieren familia-izena eratortzen duena), Rushdie trans-nazionalismoaren eta kosmopolitismoaren hainbat gai aztertzen arituko da, jinnen naturaz gaindiko mundu batek ere lagundu duen unibertsoko gerra irudikatuz. Bestalde, 2017an "''Urrezko Etxea''", Amerika garaikidean girotutako eleberri satirikoa argitaratu zuen. Eta 2019an, Rushdieren “''Kixote''” (Quichotte) hamalaugarren eleberria argitaratu zen, Miguel de Cervantesen [[On Kixote Mantxakoa|On Kixote]] eleberri klasikoan inspiratuta.<ref name=":4" />
=== Kritikaren harrera ===
[[Fitxategi:Sir Ahmed Salman Rushdie.jpg|thumb|Salman Rushdie [[Emory Unibertsitatea|Emory Unibertsitate]]<nowiki/>ko ikasleekin eztabaidan.]]Rushdie-k komertzialki arrakastatsu eta kritikoki txalotutako eleberri sorta bat idatzi du. Bere lanak bost aldiz sailkatu dira Booker Prize sarirako, 1981ean “''Gauerdiko haurrak''” lanagatik, 1983an “''Lotsa''”, 1988an “''Bertso satanikoak''”,<ref>{{erreferentzia|abizena=Jordison, Sam|urtea=2008|izenburua="Midnight's Children is the right winner"|argitaletxea=The Guardian|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/booksblog/2008/jul/10/bestofbooker}}</ref> 1995ean “''Mairuaren azken hasperena''”, eta 2019an “''Quichotte''” lanagatik. 1981ean, saria eman zioten.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="The 2007 Shortlist"|argitaletxea=Dublin City Public Libraries/International IMPAC Dublin Literary Award|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20070429175834/http://www.impacdublinaward.ie/2007/shortlist.htm}}</ref> 2005eko “''Shalimar pailazoa''” (Shalimar the Clown) eleberriak Hutch Crossword Liburu Sari ospetsua jaso zuen, eta [[Erresuma Batua]]<nowiki/>n Whitbaker Liburu Sarietarako finalista izan zen. Halaber, 2007ko [[Dublin]]<nowiki/>go Nazioarteko Literatura Sarirako izendatu zuten. Bestalde, Rushdieren lanei buruz, 30 liburu luze eta 700 artikulu baino gehiago idatzi dituzte.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="The 2007 Shortlist"|argitaletxea=Dublin City Public Libraries/International IMPAC Dublin Literary Award. 2007|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20070429175834/http://www.impacdublinaward.ie/2007/shortlist.htm}}</ref>
=== Jarduera akademikoak eta bestelakoak ===
Rushdie-k idazle indiar (eta etniko-indiar) gazteagoen tutorea izan da, idazle indo-angliarren belaunaldi oso batean eragina izanez, eta
Rushdie [[PEN]] American Center-eko presidentea izan zen 2004tik 2006ra eta PEN World Voices Jaialdiaren sortzailea. 2007an, bost urteko agintaldia hasi zuen “Idazle ospetsua egoitzan” bezala (Distinguished Writer in Residence) Atlantako Emory Unibertsitatean, eta bertan bere artxiboak gorde zituen. 2008ko maiatzean Amerikako Arte eta Letren Akademiako atzerriko ohorezko kide hautatu zuten.<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua=Academicians Database|argitaletxea=American Academy of Arts and Letters|hizkuntza=En|url=https://artsandletters.org/academicians2.php}}</ref> 2014an, Britainia Handiko Literaturari buruzko mintegi bat eman zuen. eta 2015eko hizlari nagusi gisa aritu zen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Williams, Kimber|urtea=2015|izenburua="Rushdie reflects on more than a decade of Emory experiences"|argitaletxea=Emory Report|hizkuntza=En|url=https://news.emory.edu/stories/2015/05/er_commencement_rushdie_interview/campus.html}}</ref> 2015eko irailean, New Yorkeko Unibertsitateko Kazetaritza Fakultatean sartu zen “Idazle ospetsua egoitzan” bezala.<ref>{{erreferentzia|abizena=Perri, Klass|urtea=2015|izenburua="New Distinguished Writer in Residence: Salman Rushdie"|argitaletxea=NYU Journalism|hizkuntza=En|url=https://journalism.nyu.edu/about-us/news-post/2015/03/05/new-distinguished-writer-in-residence-salman-rushdie/}}</ref>
Rushdie, [[Hegoafrika]]<nowiki/>ko [[Soweto]]<nowiki/>ko udalerriko ikastetxeetako ikasleei egunero otorduak eskaintzen dizkien "The Lunchbox Fund" irabazi asmorik gabeko erakundearen aholku-batzordeko kidea da.<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="The Lunchbox Fund"|argitaletxea=thelunchboxfund.org|hizkuntza=En|url=https://www.thelunchboxfund.org/}}</ref> Halaber, Amerikako Koalizio Sekularraren aholku-batzordeko kidea da,<ref>{{erreferentzia|urtea=2021|izenburua="Salman Rushdie"|argitaletxea=Secular Coalition for America|hizkuntza=En|url=https://secular.org/profile/salman-rushdie/}}</ref> estatubatuar ateo eta humanisten interesak ordezkatzen dituena Washingtonen, D.C., eta Humanistak Britainia Haundian. Era berean, Humanismoaren Nazioarteko Akademiaren sariduna ere bada.<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="Salman Rushdie Author and Patron of the BHA"|argitaletxea=British Humanist Association|hizkuntza=En|url=https://humanists.uk/about/our-people/patrons/Salman-Rushdie/}}</ref> Bestalde, 2010eko azaroan Ralston Collegen babesle egin zen. Arte liberalen unibertsitate berri horrek lelo gisa esaldi baten latinezko itzulpena hartu zuen: "askatasuna bizitza bera da". Esaldia Rushdiek adierazi zuen [[Columbia Unibertsitatea|Columbiako Unibertsitatea]]<nowiki/>n 1991n emandako hitzaldi baten, Estatu Batuetako Konstituzioari egindako lehen zuzenketaren mendeurrenaren ospakizunetan.<ref>{{erreferentzia|urtea=2019|izenburua="Collegium Ralstonianum apud Savannenses – Home"|argitaletxea=Ralston.ac|hizkuntza=En|url=https://www.ralston.ac/}}</ref>
=== Zinema eta telebista ===
[[Fitxategi:9.21.14WritersLifePanelByLuigiNovi18.jpg|thumb|Rushdie, eskuinean, Catherine Lacey eta [[Siri Hustvedt]] idazleekin 2014ko [[Brooklyn]] Book Festival-en]]
Idaztea gustuko duen arren, Salman Rushdiek dio aktore bihurtuko zela bere idazle ibilbideak arrakastarik izan ez balu. Txikitan, [[Hollywood]]<nowiki/>eko filmetan agertzearekin amesten zuen. Horrela, Rushdiek fikziozko telebista eta zinemako pertsonaiak biltzen ditu bere idatzi batzuetan. Agerraldi bat izan zuen izen bereko liburuan oinarritutako ''“Bridget Jonesen egunkaria''“ filmean, hain zuzen ere literatur txantxaz beteta dagoena. 2006ko maiatzaren 12an, Rushdie “The Charlie Rose Show”-ko gonbidatua izan zenean, Deepa Mehta zinemagile indio-kanadarrari elkarrizketa egin zion, haren 2005eko "Water" filmak protesta bortitzak eragin zituelako.<ref>{{erreferentzia|urtea=2013|izenburua="Salman Rushdie: 'The curse of an interesting life'".|argitaletxea=The Talks|hizkuntza=En|url=https://the-talks.com/interview/salman-rushdie/}}</ref>
Deepa Mehta zuzendariarekin bere “''Gauerdiko haurrak''” eleberriaren egokitzapen zinematografikorako gidoian kolaboratu zuen Rushdiek. Filmak “''Gauerdiko haurrak''” izena hartu baita.<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua="Rushdie visits Mumbai for 'Midnight's Children' film"|argitaletxea=The Times of India|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20100114151659/http://movies.indiatimes.com/International/Rushdie-visits-Mumbai-for-Midnights-Children-film-/articleshow/5432895.cms}}</ref> Seema Biswas, Shabana Azmi, [[Nandita Das]] eta Irrfan Khan-ek hartu zuten parte bertan. Ekoizpena 2010eko irailean hasi zen, filma 2012an estreinatuz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Srishti, Jha|urtea=2010|izenburua="Tête-à-tête with Deepa Mehta"|argitaletxea=Hindustan Times|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20100312235349/http://www.hindustantimes.com/interviewscinema/T-te-t-te-with-Deepa-Mehta/493632/H1-Article1-493584.aspx}}</ref>
Rushdie-k 2011ko ekainean iragarri zuen AEBetako Showtime kable-sarerako telebista-serie berri baten lehen zirriborroa idatzi zuela, ekoizle exekutibo gisa ere arituko zen proiektuan. “''Hurrengo jendea''” deituko zen serie berria, eta Rushdieren esanetan, "zientzia-fikziozko serie paranoiko moduko bat izango da, jendea desagertu eta beste pertsona batzuek ordezkatuz". Telesail baten ideia AEBetako agenteek iradoki zutela esan zuen Rushdiek, telebistak film luzeak baino sormen kontrol handiagoa emango ziola uste zuelako.<ref>{{erreferentzia|abizena=Thorpe, Vanessa|urtea=2011|izenburua="Salman Rushdie says TV drama series have taken the place of novels"|argitaletxea=The Guardian. London|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/2011/jun/12/salman-rushdie-write-tv-drama}}</ref>
2017an, Rushdiek bere burua agertu zuen Curb Your Enthusiasm-eko 9. denboraldiko 3. atalean, Larry Davidekin eszenak partekatuz. Larryri aholkuak eman zizkion bere aurka agindutako fatuari nola aurre egin jakiteko.<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="How 'Curb Your Enthusiasm' Kept Salman Rushdie's Fatwa Cameo a Secret"|argitaletxea=The Hollywood Reporter|hizkuntza=En|url=https://www.hollywoodreporter.com/tv/tv-news/curb-your-enthusiasm-larry-davids-fatwa-salman-rushdies-cameo-1049316/}}</ref>
== Bertso Satanikoak eta fatua ==
1988ko irailean ''[[The Satanic Verses|Bertso Satanikoak]]'' liburuaren argitalpenak berehalako eztabaida sortu zuen mundu islamiarrean, batzuek [[Mahoma]]<nowiki/>ren irudi lotsagabetzat jotzen zutelako. Izenburuak tradizio musulman borrokatu bati egiten dio erreferentzia, eta tradizio hori liburuan dago lotuta. Tradizio horren arabera, Mahomak (Mahound liburuan) bertsoak (Ayah) gehitu zizkion [[Korana|Koran]]<nowiki/>ari, [[Meka]]<nowiki/>n gizaki jainkotiar gisa gurtzen ziren hiru jainkosa arabiar onartuz. Kondairaren arabera, geroago Mahomak bertsoak ezeztatu zituen, esanez deabruak lerro hauek ahoskatzeko tentazioa izan zuela mekatarrak baretzeko (hortik dira "satanikoak" bertsoak). Hala ere, narratzaileak irakurleari agerian uzten dio bertso eztabaidatu hauek [[Gabriel (goiangerua)|Gabriel Goiaingerua]]<nowiki/>ren ahoan zeudela. Liburua debekatua izan zen komunitate musulman handiak zituzten herrialde askotan (13 guztira: [[Iran]], [[India]], [[Bangladesh]], [[Sudan]], [[Hegoafrika]], [[Sri Lanka]], [[Kenya]], [[Thailandia]], [[Tanzania]], [[Indonesia]], [[Singapur]], [[Venezuela]] eta [[Pakistan]]).<ref>{{erreferentzia|abizena=Rushdie, Salman|urtea=1989|izenburua="Choice between light and dark"|argitaletxea=The Observer. London|hizkuntza=En|url=https://en.wikipedia.org/wiki/The_Observer}}</ref>
Protestei erantzunez, 1989ko urtarrilaren 22an, Rushdiek The Observer egunkarian zutabe bat argitaratu zuen, [[Mahoma]] "munduko historiako jeinu handietako bat" izendatuz, baina adierazi zuen doktrina islamiarrak Mahoma gizakitzat hartzen duela, eta inolaz ere perfektua. Eleberria ez dela "erlijioaren aurkako nobela bat. Hala ere, migrazioari, bere estresari eta eraldaketei buruz idazteko saiakera bat dela".<ref>{{erreferentzia|abizena=Rushdie, Salman|urtea=1989|izenburua="Choice between light and dark"|argitaletxea=The Observer|hizkuntza=En|url=https://en.wikipedia.org/wiki/The_Observer}}</ref>[[Fitxategi:Rushdie2008.jpg|thumb|Salman Rushdie 2008an,]]
1989ko otsailaren 14an, [[San Valentin]] egunean, eta baita bere lagun min [[Bruce Chatwin]]<nowiki/>en hileta egunean, Rushdieren exekuzioa agindu zuen fatua bat aldarrikatu zuen [[Teheran]] Irratian [[Ayatollah Khomeini]]<nowiki/>k, garai hartako Irango buruzagi gorenak, liburua "islamaren aurkako blasfemotzat" joz." Liburuko IV. kapituluak erbestean dagoen [[Iman]] baten pertsonaia irudikatzen du, bere herrialdeko jendearen matxinada bultzatzera itzultzen dena, haien segurtasuna aintzat hartu gabe. Khomeiniren semearen arabera, bere aitak ez zuen inoiz liburua irakurri.<ref>{{erreferentzia|abizena=Wright, Robin|urtea=2022|izenburua="Ayatollah Khomeini Never Read Salman Rushdie's Book"|argitaletxea=The New Yorker|hizkuntza=En|url=https://www.newyorker.com/news/daily-comment/ayatollah-khomeini-never-read-salman-rushdies-book}}</ref> Rushdieren heriotzagatik sari bat eskaini zen, eta beraz, hainbat urtez poliziaren babespean bizitzera behartu zuten.<ref>{{erreferentzia|abizena=Osborne, Samuel|urtea=2016|izenburua="Iranian state media has put a $600,000 bounty on Salman Rushdie's head"|argitaletxea=The Independent|hizkuntza=En|url=https://www.independentespanol.com/?utm_source=redirect}}</ref>1989ko martxoaren 7an, Erresuma Batuak eta Iranek harreman diplomatikoak hautsi zituzten Rushdieren polemika zela eta.<ref>{{erreferentzia|abizena=Rule, Sheila|urtea=1989|izenburua="Iran Breaks Off Relations With Britain"|argitaletxea=The New York Times|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/1989/03/08/world/iran-breaks-off-relations-with-britian.html}}</ref>
[[BBC Radio 3|BBC Radio]]<nowiki/>n, mehatxuari erantzuteko eskatu ziotenean, Rushdiek esan zuen: "Egia esan, nahi nuke liburu kritikoago bat idatzi izan banu", eta "Oso triste nago hori dena gertatu izanagatik. Ez da egia liburu hau islamaren aurkako [[blasfemia]] denik. Zalantza handia dut Khomeini edo Irango beste edonork irakurri ote duten liburua, edo soilik hautatutako zatiak testuingurutik kanpo".<ref>{{erreferentzia|abizena=Murtagh, Peter|urtea=1989|izenburua="Rushdie in hiding after Ayatollah's death threat"|argitaletxea=www.theguardian.com|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/1989/feb/15/salmanrushdie}}</ref> Geroago, honela idatzi zuen: “harro nago esandakoaz, orduan eta beti”, eta ez zuela uste bere liburua islamarekiko bereziki kritikoa zenik, "horrela jokatzen duten erlijio bateko buruek, ziurrenik kritika apur bat erabil zezaketen."<ref>{{erreferentzia|abizena=Rushdie, Salman|urtea=2012|izenburua="The Disappeared"|argitaletxea=The New Yorker. No. 17|hizkuntza=En|url=https://www.newyorker.com/magazine/2012/09/17/the-disappeared}}</ref>
Liburua eta fatua argitaratzeak [[indarkeria]] piztu zuten mundu osoan, liburu-dendak sutan jarriz.<ref>{{erreferentzia|abizena=Malik, Kenan|urtea=2018|izenburua="The Satanic Verses sowed the seeds of rifts that have grown ever wider"|argitaletxea=www.theguardian.com|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/sep/29/satanic-verses-sowed-seeds-of-rift-grown-ever-wider}}</ref> Mendebaldeko hainbat naziotako komunitate musulmanek elkarretaratze publikoak egin zituzten, liburuaren kopiak errez. Liburua itzultzearekin edo argitaratzearekin lotutako hainbat pertsona erasotu zituzten, larri zauritu, eta baita hil ere. Halaber, jende gehiago hil zen zenbait herrialdeetako istiluetan.<ref name=":5" /> Fatuak ezarritako arriskuari jaramon egin gabe, Rushdiek agerraldi publikoa egin zuen Londresko [[Wembley Stadium|Wembley]] estadioan 1993ko abuztuaren 11n, [[U2]] musika taldearen kontzertu batean. 2010ean, Adam Clayton U2ko baxu-jotzaileak gogoratu zuenez, "[[Bono (abeslaria)|Bono]] abeslari nagusiak “Zoo TV” biran gauero agertokitik deitzen zion Salman Rushdieri. Wembley jo genuenean, Salman pertsonalki agertu zen, estadioa lehertuz. Ez genuen horrelakorik espero. Salman ohiko bisitaria bilakatu znn ondoren. Oholtza atzealdeko pase bat zuen, ahalik eta gehien erabilzen zuena. Ezkutatuta egon behar zen gizon bat izan arren, oso erraza zen hura agertokiaren inguruan ikustea."<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua="Stairway to Devon − OK, Somerset!"|argitaletxea=U2|orrialdea=101|hizkuntza=En|url=https://en.wikipedia.org/wiki/U2}}</ref><ref>{{erreferentzia|urtea=2018|izenburua="The Satanic Verses affair marked a low point for politicians – Letters"|argitaletxea=www.theguardian.com|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/oct/07/satanic-verses-salman-rushdie-low-point}}</ref>
1998ko irailaren 24an, [[Erresuma Batua]]<nowiki/>rekin harreman diplomatikoak berrezartzeko aurrebaldintza gisa, orduan [[Muhammad Khatami|Mohammad Khatami]] buru zuen Irango gobernuak konpromiso publiko hau hartu zuen: "Rushdieren hilketa operazioak ez zituen babestuko ez oztopatuko."<ref>{{erreferentzia|urtea=1990|izenburua="26 December 1990: Iranian leader upholds Rushdie fatwa"|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/26/newsid_2542000/2542873.stm}}</ref>
Baina Irango lerro gogorraren aldekoek [[Heriotza zigor|heriotza zigorra]] berresten jarraitu zuten. 2005 hasieran, Khomeiniren fatua berretsi zuen Irango orduko buruzagi espiritualak, Ayatollah [[Ali Khamenei|Ali Khameneik]], [[Meka]]<nowiki/>ra urteroko erromesaldia egiten zuten erromes musulmanei zuzendutako mezu batean. Gainera, Guardia Iraultzaileek bere aurkako heriotza-zigorrak indarrean jarraitzen zuela adierazi zuten.<ref>{{erreferentzia|abizena=Webster, Philip; Hoyle, Ben; Navai, Ramita|urtea=2005|izenburua="Ayatollah revives the death fatwa on Salman Rushdie"|argitaletxea=The Times. London|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20070303071409/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/article414681.ece}}</ref>
Rushdiek jakinarazi zuenez, urtero otsailaren 14an Iranetik "San Valentin posta-txartelak" jasotzen zituela jakinarazi zuen, herrialdeak ez zuela hura hiltzeko zin ahaztu jakinarazteko eta txantxetan "nire Valentine dibertigarria" gisa aipatzen zuen. Horren harira esan zuen: "Benetako mehatxu bat baino erretorika bat den puntura iritsi da"<ref>{{erreferentzia|abizena=Rushdie, Salman|urtea=1999|izenburua="My Unfunny Valentine"|argitaletxea=The New Yorker|hizkuntza=En|url=https://www.newyorker.com/magazine/1999/02/15/my-unfunny-valentine}}</ref> Rushdiek pertsonalki mehatxuak jaso arren, esan zuen bere familia ez dela inoiz mehatxatua izan, eta bere amak, [[Pakistan]]<nowiki/>en bizi izandako bizitzako azken urteetan, laguntza zabalak ere jaso zituela. Baina Rushdie berari ordea, Pakistanen sartzea galarazi zioten.<ref>{{erreferentzia|urtea=1995|izenburua="Cronenberg meets Rushdie: David Cronenberg and Salman Rushdie talk..."|argitaletxea=Shift Magazine|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20070403045531/http://www.davidcronenberg.de/cr_rushd.htm}}</ref>
[[Fitxategi:Mollah imamzadeh tabriz.jpg|thumb|Mullah bat otoitzean Imamzadeh Hamzah-en, [[Tabriz]], [[Iran]].]]
Rushdieren bizkartzain ohi batek, Ron Evansek, liburu bat argitaratzeko asmoa zuen egileak ezkutuan egon zen denboran izandako jokabidea kontatuz. Evansek zioen Rushdie fatuatik etekin ekonomikoa ateratzen saiatu zela, eta bere buruaz beste egiteko prest zegoela, baina Rushdiek liburua "gezur mordoa" bezala baztertu zuen eta Evans, bere egilekidearen eta haien argitaletxearen aurka legezko neurriak hartu zituen. 2008ko abuztuaren 26an, Rushdiek barkamena jaso zuen Londresko Auzitegi Nagusian hiru alderdietatik. Ezkutatuta egon zen urteetako oroitzapen bat, Joseph Anton, 2012ko irailaren 18an kaleratu zuten. Hain zuzen, ''Joseph Anton'' zen Rushdieren ezizen sekretua.<ref>{{erreferentzia|abizena=Flood, Alison|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie reveals details of fatwa memoir"|argitaletxea=The Guardian. London|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/2012/apr/12/salman-rushdie-reveals-fatwa-memoir}}</ref>
1997ko otsailean Ayatollah Hasan Sane'ik, Khordad Fundazioko hamabosgarren buruzagiak, jakinarazi zuen Rushdie hiltzeko fundazioak eskaintzen zuen odol-dirua 2 milioi dolarretik 2,5 milioi dolarrera handituko zuela. Ondoren, Irango beste erdi-erlijioso fundazio batek, Rushdieren hilketagatik eskainitako saria $3,3 milioira igo zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Iran adds to reward for Salman Rushdie's death"|argitaletxea=The New York Post|hizkuntza=En|url=https://nypost.com/2012/09/16/iran-adds-to-reward-for-salman-rushdies-death-report/}}</ref>
2015eko azaroan, P. Chidambaram Indiako ministro ohiak “''Bertso satanikoak''” debekatzea okerra izan zela onartu zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2015|izenburua="Govt's decision to ban Salman Rushdie's 'The Satanic Verses' was wrong, says P Chidambaram"|argitaletxea=Firstpost|hizkuntza=En|url=https://www.firstpost.com/india/govts-decison-to-ban-salman-rushdies-the-satanic-verses-was-wrong-says-p-chidambaram-2525306.html}}</ref> 1998an, [[Muhammad Khatami|Mohammad Khatami]] Irango presidente ohiak fatua "bukatuta" zegoela aldarrikatu zuen, baina ez da inoiz ofizialki kendu, eta hain zuzen ere behin baino gehiagotan errepikatu dute fatua [[Ali Khamenei]] eta beste funtzionario erlijioso batzuk. Horrela, diru gehiago gehitu zitzaion 2016ko otsailean sariari.<ref>{{erreferentzia|abizena=Cain, Sian|urtea=2016|izenburua="Salman Rushdie: Iranian media raise more money for fatwa"|argitaletxea=The Guardian|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/2016/feb/22/salman-rushdie-iranian-media-raise-more-money-for-fatwa}}</ref>
=== Hilketa-saiakera hutsegina (1989) ===
1989ko abuztuaren 3an, Mustafa Mahmoud Mazeh RDX lehergailuz betetako liburu-bonba bat prestatzen ari zela [[Paddington geltokia|Paddington]]<nowiki/>go (Londresko erdigunea) hotel batean, bonba behar baino lehenago lehertu zen, hoteleko bi solairu suntsituz. Mazeh bertan hil zen. Aurretik ezagutzen ez zen talde libanoar batek, Islameko [[Mujahidin]]<nowiki/>en Erakundeak, esan zuen "Rushdie apostatariari" eraso bat prestatzen hil zela. Ermita bat dago Behesht-e Zahran, [[Teheran]]<nowiki/>go hilerrian, Mustafa Mahmoud Mazehren omenez eraikia, inskripzio honekin: "Londresen martirizatua, 1989ko abuztuaren 3an. Salman Rushdie hiltzeko misioan hil zen lehen [[martiri]]<nowiki/>a". Mazeh-ren ama [[Iran]]<nowiki/>era lekualdatzera gonbidatu zuten, eta Islamiar Munduko Martirien Mugimenduak bere izenean ermita bat eraiki zuen Iran-Irakeko Gerran hildako milaka soldadu iraniar biltzen dituen hilerrian.<ref>{{erreferentzia|abizena=Loyd, Anthony|urtea=2005|izenburua="Tomb of the unknown assassin reveals mission to kill Rushdie"|argitaletxea=The Times. London|hizkuntza=En|url=https://www.thetimes.co.uk/}}</ref>
=== Hezbolaren iruzkinak (2006) ===
2006ko Jyllands-Posten Muhammad marrazki bizidunen polemikan, Hassan Nasrallah [[Hezbola]]<nowiki/>ko buruzagiak adierazi zuenez, "Musulmanen batek Salman Rushdie fede-ukatzailearen aurka Imam [[Ruhola Khomeini|Khomeini]]<nowiki/>ren [[fatua]] gauzatu izan balu, gure Mahoma profeta [[Danimarka]]<nowiki/>n, [[Norvegia]]<nowiki/>n eta [[Frantzia]]<nowiki/>n iraintzen duen jendetza hori ez zen horretara ausartuko. Ziur nago milioika musulman daudela gure profetaren ohorea defendatzeko beren bizitza emateko prest, eta horretarako edozer egiteko prest egon behar dugu».<ref>{{erreferentzia|urtea=2006|izenburua="Hezbollah: Rushdie death would stop Prophet insults"|argitaletxea=Agence France-Presse|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20070807085216/http://www.natashatynes.com/newswire/2006/02/hezbollah_killi.html}}</ref>
=== Nazioarteko gerrillak (1990) ===
1990ean, “''Bertso satanikoak''” argitaratu eta gutxira, “Nazioarteko gerrillak” izeneko film pakistandar bat estreinatu zen, Rushdie "[[James Bond]] estiloko gaizto bat" bezala irudikatuz. Pakistango beherakada eragiteko asmoarekin, kasinoen kate bat eta diskotekak ireki zituen, baina filmaren amaieran hil egiten dute. Filma ospetsu egin zen Pakistango ikus-entzuleen artean, eta "[[Rambo]]<nowiki/>ren antzeko irudi gisa aurkezten du Rushdie, lau gerrillari talde pakistandarrek jazarrita".<ref>{{erreferentzia|abizena=Tamney, Joseph Bernard|urtea=2002|izenburua=The Resilience of Conservative Religion: The Case of Popular, Conservative Protestant Congregations|argitaletxea=Cambridge, UK: The Press Syndicate of the University of Cambridge.|hizkuntza=En}}</ref> [[Britainia Handia|Britainia Handi]]<nowiki/>ko Film Sailkapeneko Batzordeak uko egin zion ziurtagiri bat baimentzeari, "Rushdieren erretratua kriminal bezala kalifikatu zitekeela uste baitzuten, bakea urratzea eragin zuen bere ospea zikintzea besterik ez zenaren aurrean". Horrek, modu eraginkorrean galarazi zuen filma Erresuma Batuan estreinatzea. Handik bi hilabetera, ordea, Rushdiek berak idatzi zion zuzendaritzari, esanez pelikula "zabor zati desitxuratu eta ezgai bat zela" uste zuen arren, ez zuela auzitara eramango estreinatuko balitz. Geroxeago esan zuen: “Filma hori debekatu izan balitz, herriko bideorik beroena bihurtuko zen: denek ikusiko zuten”. Filmak Pakistanen arrakasta handia izan zuen arren, ia oharkabean pasatu zen beste leku guztietan.<ref>{{erreferentzia|abizena=Brooke, Michael|urtea=2008|izenburua="International Guerrillas and Criminal Libel"|argitaletxea=Screenonline|hizkuntza=En|url=http://www.screenonline.org.uk/film/id/460938/index.html}}</ref>
=== Al-Qaedako atzemateko zerrenda (2010) ===
2010ean, Anwar al-Awlakik [[Al-Qaeda Magreb Islamiarrean|Al-Qaeda]]<nowiki/>ren atzemateko zerrenda argitaratu zuen Inspire aldizkarian, Rushdie eta [[Islam]]<nowiki/>a iraindu omen zuten beste pertsona batzuk bertan zeudela, hala nola Ayaan Hirsi, Ali Lars Vilks karikaturista eta Jyllands-Posteneko hiru kide barne.<ref>{{erreferentzia|abizena=Stewart, Scott|urtea=2010|izenburua="Fanning the Flames of Jihad"|argitaletxea=Security Weekly. Stratfor|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20130531013654/http://www.stratfor.com/weekly/20100721_fanning_flames_jihad}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Bennet, Dashiell|urtea=2013|izenburua="Look Who's on Al Qaeda's Most-Wanted List"|argitaletxea=The Wire|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20151117025952/http://www.thewire.com/global/2013/03/al-qaeda-most-wanted-list/62673/}}</ref> <ref>{{erreferentzia|abizena=Conal, Urquhart|urtea=2015|izenburua="Paris Police Say 12 Dead After Shooting at Charlie Hebdo"|argitaletxea=Time|hizkuntza=En|url=https://time.com/3657246/paris-charlie-hebdo-shooting/}}</ref> Geroago zerrenda luzatu egin zen, eta Stéphane "Charb" Charbonnier sartu zuen, beste 11 lagunekin batera [[Charlie Hebdoren aurkako atentatua|Charlie Hebdo]]<nowiki/>ri Parisen egindako eraso terrorista batean erailez.<ref>{{erreferentzia|abizena=Ward, Victoria|urtea=2015|izenburua="Murdered Charlie Hebdo cartoonist was on al Qaeda wanted list"|argitaletxea=The Telegraph|hizkuntza=En|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/france/11330505/Murdered-Charlie-Hebdo-cartoonist-was-on-al-Qaeda-wanted-list.html}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Galves, Jordi|urtea=2022|izenburua=El ojo perdido de Salman Rushdie|argitaletxea=www.elnacional.cat|hizkuntza=Es|url=https://www.elnacional.cat/es/opinion/ojo-perdido-salman-rushdie-jordi-galves_869184_102.html}}</ref> Erasoaren ondoren, Al Qaedak hilketa gehiago eskatu zituen.<ref name=":5">{{erreferentzia|abizena=Rahola, Pilar|urtea=2022|izenburua=Fatua contra Rushdie: todos estamos en la diana|argitaletxea=ElNacional.cat|hizkuntza=Es|url=https://www.elnacional.cat/es/opinion/fetua-rushdie-diana-pilar-rahola_869163_102.html}}</ref>
Rushdiek bere sostengua adierazi zion Charlie Hebdori. Honela mintzatu zen: "Charlie Hebdorekin nago, denok behar dugun bezala, satiraren artea defendatzeko, betidanik askatasunaren alde egon delako, eta tiraniaren, desohorearen eta ergelkeriaren aurkako indarra... totalitarismo erlijiosoak mutazio hilgarria eragin du Islamaren bihotzean, eta ondorio tragikoak ikusten ditugu gaur Parisen”.<ref>{{erreferentzia|urtea=2015|izenburua=January 2015. salman rushdie response|argitaletxea=Time.|hizkuntza=En|url=https://time.com/3657541/charlie-hebdo-paris-terror-attack-salman-rushdie/}}</ref> Erasoari erantzunez, Rushdiek komunikabideetan biktimak erruduntzat jotakoei buruz komentatu zuen, honakoa adieraziz: "Charlie Hebdo ez zaizu gustatuko... Baina haiek atsegin ez izateak ez du zerikusirik hitz egiteko duten [[Eskubide|eskubidea]]<nowiki/>rekin. Haiek ez dituzulako gustuko, zalantzarik gabe ez du inolaz ere barkatzen haien hilketa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Thurston, Jack|urtea=2015|izenburua="After Paris Attacks, Salman Rushdie Defends Absolute Right of Free Speech While in Vermont"|argitaletxea=NECN. NBC Universal|hizkuntza=En|url=https://www.necn.com/news/local/vermont/salman-rushdie-defends-absolute-right-of-free-speech-in-vermont/159182/}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Ring, Wilson|urtea=2015|izenburua="Salman Rushdie, threatened over book, defends free speech"|argitaletxea=Associated Press|hizkuntza=En}}</ref>
[[Fitxategi:Salman Rushdie, Satanic Verses -1988- illegal Iranian edition.JPG|thumb|Salman Rushdie, "''Bertso satanikoak''",1988ko Irango legez kanpoko edizioa.]]
=== Jaipurreko Literatura Jaialdia (2012) ===
Rushdiek 2012ko urtarrilean agertu behar zuen Jaipurreko Literatura Jaialdian, [[Jaipur]]<nowiki/>ren, [[Rajastan|Rajasthan]]<nowiki/>en, Indian. Hala ere, bertan behera utzi zuen bere ekitaldiaren agerraldia eta Indiako beste bira bat garai hartan, bere bizitzarako mehatxu posible bat aipatuz arrazoi nagusi bezala.<ref>{{erreferentzia|abizena=Singh, Akhilesh Kumar|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie not to attend Jaipur Literature Festival"|argitaletxea=The Times of India|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20121201171235/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-20/india/30646521_1_jaipur-literature-festival-salman-rushdie-satanic-verses}}</ref><ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie pulls out of Jaipur literature festival"|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-16644782}}</ref> Handik egun batzuetara, estatuko polizia agentziek gezurra esan zutela adierazi zuen, urrun mantentzeko, Jaipurrera ordaindutako hiltzaileak bidaltzen ari zirela bera hiltzeko jakinarazi ziotenean. Poliziak esan zuen beldur zela Rushdiek debekatutako “''Bertso Satanikoak''” liburutik irakurriko zuela, eta mehatxua benetakoa zela erakunde musulmanen berehalako protestak kontuan hartuta.<ref>{{erreferentzia|abizena=Singh, Akhilesh Kumar|urtea=2012|izenburua="Jaipur Literature Festival: Even a virtual Rushdie is unwelcome for Rajasthan govt"|argitaletxea=The Times of India|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20130116101750/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-24/jaipur/30658450_1_rushdie-video-video-link-satanic-verses}}</ref>
Bien bitartean, Ruchir Joshi, Jeet Thayil, Hari Kunzru eta Amitava Kumar egile indiarrek jaialdia eta Jaipur bat-batean utzi zuten, jaialdian Rushdieren debekatutako eleberriaren pasarteak irakurri ostean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Singh, Akhilesh Kumar; Chowdhury, Shreya Roy|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie shadow on Jaipur Literature Festival: 4 authors who read from 'The Satanic Verses' sent packing"|argitaletxea=The Times of India|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20120205203714/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-01-23/jaipur/30655383_1_jaipur-literature-festival-hari-kunzru-organizers}}</ref> Laurei alde egiteko eskatu zieten antolatzaileek, atxilotzeko aukera erreala zegoelako. Rushdie eta Jaipur Literatura Jaialdiaren arteko bideo saio bat ere bertan behera utzi zuten azken momentuan, gobernuak jaialdia gelditzeko presionatu ostean. Rushdie Indiara 2012ko martxoan itzuli zen, [[New Delhi]]<nowiki/>n hitzaldi bat ematera.<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie to be a 'presence' at India conference"|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-17349023}}</ref>
=== Chautauquako erasoa (2022) ===
2022ko abuztuaren 12an, [[Chautauqua konderria (New York)|Chautauquako]] unibertsitatean ([[New York]]) hitzaldi bat hastear zegoela, Rushdieri eraso egin zion agertokira korrika sartu zen gizon batek, eta behin eta berriz labankadak eman zizkion, lepoan eta sabelean bereziki.<ref>{{erreferentzia|abizena=Root, Jay; Gelles, David; Harris, Elizabeth A.; Jacobs, Julia|urtea=2022|izenburua="Salman Rushdie on Ventilator Hours After Being Stabbed in Western New York"|argitaletxea=The New York Times|ISBN=ISSN 0362-4331|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/live/2022/08/12/nyregion/salman-rushdie-stabbed-new-york}}</ref> Herriko patruilari batek atxilotu baino lehen urrundu zuten erasotzailea.<ref>{{erreferentzia|abizena=Vargas, Ramon Antonio|urtea=2022|izenburua="Police identify Salman Rushdie attack suspect as 24-year-old from New Jersey"|argitaletxea=The Guardian|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/12/salman-rushdie-attack-suspect-identified-hadi-matar}}</ref> Rushdie hegazkinez eraman zuten UPMC Hamotera, [[Pennsylvania]]<nowiki/>ko Erie trauma-zentro tertziariora. Han, ebakuntza egin zioten arnasgailu batean sartu aurretik. Susmagarria, Fairviewko (New Jersey) 24 urteko Hadi Matar gaztea zela identifikatu zuten.<ref name=":2" />
Beranduago egunean, Andrew Wylie Rushdieren agenteak baieztatu zuen Rushdiek gibelean eta eskuan labankadak jaso zituela, eta begi bat gal zezakeela. Egun bat geroago, Rushdie haizagailutik atera eta hitz egin ahal izan zuen. Rushdieren agenteak dio Rushdie sendatzeko bidean dagoela, baina sendatzeak denbora luzea beharko duela larri zaurituta dagoelako.<ref>{{erreferentzia|abizena=Nouran, Salahieh|urtea=2022|izenburua="Salman Rushdie recovering from 'life changing' injuries after he was stabbed on stage. Here's what we know"|argitaletxea=CNN|hizkuntza=En|url=https://edition.cnn.com/2022/08/15/us/salman-rushdie-attack-monday/index.html}}</ref>
[[Iran]]<nowiki/>ek ukatu egin du labankadarekin edo erasotzailearekin edozein lotura, eta Rushdie eta bere jarraitzaileak ekintzaren erantzuletzat jotzen ditu.<ref>{{erreferentzia|abizena=Pourahmadi, Adam|urtea=2022|izenburua="Iran blames Salman Rushdie and supporters for his stabbing"|argitaletxea=CNN|hizkuntza=En|url=https://edition.cnn.com/2022/08/15/middleeast/iran-blames-rushdie-attack-intl/index.html}}</ref>
== Sariak, ohoreak eta aitorpena ==
Salman Rushdiek sari ugari jaso ditu bere idatziengatik, besteak beste, [[Europar Batasuneko Erakundeak|Europar Batasune]]<nowiki/>ko Literaturako Aristeion Saria, [[Italia]]<nowiki/>ko [[Grinzane Cavour]], [[Alemania]]<nowiki/>ko Urteko Idazle Saria, eta literatura alorreko ohore handienetako asko.<ref name="Izenik_gabekoa-1ž7oN-1"/> Horien artean daude:
* [[Austria]]<nowiki/>ko Estatuko Saria europar literaturan (1993).<ref>{{erreferentzia|izenburua="Salman Rushdie: Kennedy Center"|hizkuntza=En|url=https://www.kennedy-center.org/artists/r/ro-rz/salman-rushdie/}}</ref>
* [[Booker saria]] (1988).<ref>{{erreferentzia|izenburua="Salman Rushdie: The Booker Prizes"|hizkuntza=En|url=https://thebookerprizes.com/the-booker-library/authors/salman-rushdie}}</ref>
* Urrezko PEN saria (2014).<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Golden Pen Award"|argitaletxea=English PEN|hizkuntza=En|url=https://www.englishpen.org/prizes/golden-pen-award-for-a-lifetimes-distinguished-service-to-literature}}</ref>
* [[Hans Christian Andersen sariak|Hans Christian Andersen]] literatura-saria (2014).<ref>{{erreferentzia|urtea=2013|izenburua="Salman Rushdie får dansk litteraturpris på halv million" [Salman Rushdie receives the Danish literature prize of a half-million]|argitaletxea=Politiken.|hizkuntza=Da|url=https://politiken.dk/kultur/boger/art5451876/Salman-Rushdie-f%C3%A5r-dansk-litteraturpris-p%C3%A5-halv-million}}</ref>
* Giza Eskutitzen Ohorezko Doktoretza, Indiana Unibertsitatea (2018).<ref>{{erreferentzia|izenburua="University Honors & Awards|argitaletxea=Indiana University website|hizkuntza=En|url=https://honorsandawards.iu.edu/awards/honoree/8433.html#:~:text=In%202018%2C%20Indiana%20University%20awarded,Humanities%20Festival%20held%20in%20Bloomington.}}</ref>
* Bizi osoko aparteko lorpena kultura-humanismoan, [[Harvard Unibertsitatea]].<ref>{{erreferentzia|abizena=Davis, Janel|urtea=2015|izenburua="The Atlanta Journal-Constitution: Author Salman Rushdie to deliver Emory commencement May 11"|argitaletxea=The Atlanta Journal|hizkuntza=En|url=https://www.ajc.com/gdpr.html}}</ref>
* PEN Pinter saria, [[Erresuma Batua]].<ref>{{erreferentzia|urtea=2008|izenburua="Salman Rushdie honoured at UCD"|argitaletxea=The Irish Times website|hizkuntza=En|url=https://www.irishtimes.com/news/salmon-rushdie-honoured-at-ucd-1.829881}}</ref>
* San Luis Unibertsitateko Liburutegiko Bazkideen Literatur Saria.<ref>{{erreferentzia|abizena=Epstein, Greg|urtea=2007|izenburua="HNN #18: Salman Rushdie & Cultural Humanism"|argitaletxea=American Humanist Association and the Humanist Chaplaincy of Harvard University|hizkuntza=En|url=https://thehumanist.com/multimedia/podcast/hnn-18-salman-rushdie-cultural-humanism}}</ref>
* [[Austria]]<nowiki/>ko Estatuko Literatura Saria.<ref>{{erreferentzia|urtea=2016|izenburua="Saint Louis Literary Award"|argitaletxea=Saint Louis University. slu.edu|hizkuntza=En|url=https://web.archive.org/web/20160823003924/http://www.slu.edu/libraries/associates/award.html}}</ref>
* [[Suitza]]<nowiki/>ko [[Librepentsalari]]<nowiki/>en 2019ko Saria.<ref>{{erreferentzia|urtea=2019|izenburua="Salman Rushdie and Barbara Miller to receive Swiss Freethinker Award 2019"|argitaletxea=free-thought.ch|hizkuntza=En|url=https://free-thought.ch/news/2019-11-07/salman-rushdie-and-barbara-miller-receive-swiss-freethinker-award-2019}}</ref>
=== Zaldun titulua ===
Rushdie [[zaldun]] izendatua izan zen, 2007ko ekainaren 16ko [[Erresuma Batua|Erresuma Batu]]<nowiki/>ko Erreginaren Urtebetetze Ohoreetan, literaturari egindako zerbitzuengatik. Honakoa adierazi zuen: "Poz-pozik nago ohore handi hau jasotzearekin, eta esker oneko nire lana era honetan aitortua izan delako".<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="15 June 2007 Rushdie knighted in honours list".|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/6756149.stm}}</ref> Zalduntzari erantzunez, gehiengo musulmanak zituzten nazio askok protestatzeaz gain, herrialde horietako parlamentariek ekintza gaitzetsi zuten. Eta [[Iran]]<nowiki/>ek eta [[Pakistan]]<nowiki/>ek protesta formalak egin zieten Britainiar ordezkariei. Muhammad Ijaz-ul-Haq Pakistango Gai Erlijiosoetako ministroak igorritako gaitzespen eztabaidagarria berriz, [[Benazir Bhutto]] lehen ministro ohiak atzera bota zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Pierce, Andrew|urtea=2017|izenburua="Salman Rushdie is knighted by the Queen"|argitaletxea=The Daily Telegraph|hizkuntza=En|url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/2193993/Salman-Rushdie-is-knighted-by-the-Queen.html}}</ref> Hainbatek publikoki eskatu zuten haren heriotza. Halaber, musulman ez ziren batzuek etsipena adierazi zuten Rushdieren zalduntzarekin, idazleak ez zuela halako ohorerik merezi eta bazirela Rushdie baino zaldun titulua gehiago merezi zuten beste hainbat idazle.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="Protests spread to Malaysia over knighthood for Salman Rushdie"|argitaletxea=The New York Times|ISBN=ISSN 0362-4331|hizkuntza=En|url=https://www.nytimes.com/2007/06/20/world/asia/20iht-rushdie.1.6228425.html}}</ref><ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="Sir Rubbish: Does Rushdie Deserve a Knighthood"|argitaletxea=Times Higher Educational Supplement|hizkuntza=En}}</ref>
[[Islamiar Magrebeko Al Kaida|Al-Qaeda]]<nowiki/>k Rushdieren ohorea gaitzetsi zuen. Taldeko orduko buru zen [[Aiman al-Zawahiri|Ayman al-Zawahiri]]<nowiki/>k audio grabazio batean esan zuen Erresuma Batuko saria Rushdierentzat "islamaren aurkako irain bat" zela, eta "oso erantzun zehatza" planifikatzen ari zirela.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="10 July 2007 Al-Qaeda condemns Rushdie honour"|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6289110.stm}}</ref>
Rushdie Ohorezko Lagunen Ordenako (CH) kide izendatu zuten 2022ko urtebetetze ohoreetan, literaturari egindako zerbitzuengatik.<ref>{{erreferentzia|urtea=2022|izenburua="No. 63714"|argitaletxea=The London Gazette (Supplement)|orrialdea=B6|hizkuntza=En|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/63714/supplement/B6}}</ref>
== Sinesmen erlijiosoak eta politikoak ==
=== Jatorri erlijiosoa ===
Rushdie familia musulman liberal batetik dator, baina gaur egun ateoa da.<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="Salman Rushdie"|argitaletxea=Biography.com.|hizkuntza=En|url=https://www.biography.com/writer/salman-rushdie}}</ref> 2006an PBSn egindako elkarrizketa batean, Rushdiek bere burua "ateo gogortzat" jo zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2006|izenburua="Bill Moyers on Faith & Reason – Bill Moyers and Salman Rushdie".|argitaletxea=PBS|hizkuntza=En|url=https://www.pbs.org/moyers/faithandreason/print/faithandreason101_print.html}}</ref> 1989an, [[fatua]]<nowiki/>ren osteko elkarrizketa batean, Rushdie-k esan zuen nolabait musulman galdua zela, nahiz eta "kultura musulmanak beste inork baino gehiago moldatua", eta islamaren ikaslea. Urte bereko beste elkarrizketa batean, esan zuen: "Nire ikuspuntua gizaki [[Laikotasun|laiko]] batena da. Ez dut sinesten naturaz gaindiko entitateetan, berdin dio kristau, judu, musulman edo hinduetan".<ref>{{erreferentzia|urtea=1989|izenburua="Fact, faith and fiction"|argitaletxea=Far Eastern Economic Review|orrialdea=11|hizkuntza=En|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Far_Eastern_Economic_Review}}</ref>
1990ean, "hura hiltzeko fatuaren esanetara jarduten zuten musulmanen mehatxua murrizteko itxaropenarekin", adierazpen bat kaleratu zuen bere [[fede]] musulmana berritu zuela esanez, bere eleberriko pertsonaiek Islamaren aurkako erasoak baztertu zituela, eta mundu osoan erlijioa hobeto ulertzeko lan egiteko konpromisoa hartu zuela. Geroago Rushdiek "itxurak egiten" ari zela esan zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2008|izenburua="Rushdie: I was deranged when I embraced Islam"|argitaletxea=Daily News and Analysis|hizkuntza=En|url=https://www.dnaindia.com/world/report-i-was-deranged-when-i-embraced-islam-rushdie-1158782}}</ref>
XIX. mendearen amaieran aitzindari ziren [[kritika]] handiagoak aplikatzearen alde egiten zuen Rushdiek. 2005eko abuztuaren erdialdean [[The Washington Post]] eta [[The Times]] egunkarietan argitaratutako ''"Musulmanak batu! Erreforma berri batek zuen fedea aro modernora eramango du"'' iritzi artikulu gonbidatu batean, Rushdiek Islamaren erreforma bat eskatzen zuen:<ref name=":6">{{erreferentzia|urtea=2005|izenburua="Muslims unite! A new Reformation will bring your faith into the modern era"|argitaletxea=The Times|hizkuntza=En|url=https://www.thetimes.co.uk/}}</ref> “Tradiziotik haratago joatea da, islamaren oinarrizko kontzeptuak aro modernora ekartzeko erreforma mugimendu bat baino, erreforma musulman bat ideologo [[Jihadismo|jihadiste]]<nowiki/>i ez ezik, tradizionalisten apaiztegi zapaltzaile eta itogarriei ere aurre egiteko, leihoak irekiz behar den aire freskoa sartzeko... Bada garaia, hasi berrientzat, musulmanek beren erlijioaren errebelazioa historiaren barneko gertaera gisa aztertzeko gai izan zirela, eta ez naturaz gaineko zerbait... Zabaltasuna tolerantziarekin lotuta dago; irekitasuna bakearen anaia da.”<ref name=":6" />
Rushdie [[Erlatibismo moral|erlatibismo]] moral eta kulturalaren kritikaria da. Gauzei benetako izenez deitzearen aldekoa da, eta etengabe argudiatzen du zer dagoen gaizki eta zer dagoen ondo. "Point of Inquiry" aldizkarian 2006an egindako elkarrizketa batean, honela deskribatu zuen bere iritzia:<ref name=":7">{{erreferentzia|urtea=2006|izenburua="Salman Rushdie – Secular Values, Human Rights and Islamism"|argitaletxea=Point of Inquiry|hizkuntza=En|url=https://pointofinquiry.org/salman_rushdie_secular_values_human_rights_and_islamism}}</ref> "Guk guztiok behar ditugu, jatorria edozein dela ere, etengabe aztertzea zeinen barruan eta zeinekin bizi ditugun [[Istorioak, alegiazkoak nahiz egiazkoak|istorioa]]<nowiki/>k. Denok bizi gara istorioetan, narrazio handi deitzen direnak. Nazioa istorio bat da. Familia istorio bat da. Erlijioa istorio bat da. Komunitatea istorio bat da. Denok bizi gara kontakizunen barruan eta horiekin. Eta iruditzen zait edozein gizarte biziaren definizioa dela istorio horiek etengabe zalantzan jartzea. Istorioei buruz etengabe eztabaidatzen duzula. Izan ere, eztabaidak ez dira inoiz gelditzen. Argudioa bera askatasuna da. Ez zara horri buruzko ondorio batera iristen. Eta argudio horren bidez, batzuetan iritziz aldatzen duzu… Eta horrela hazten dira gizarteak. Zure bizitzako istorioak zure kabuz kontatzerik ez duzunean, [[espetxe]] batean bizi zara... Beste norbaitek kontrolatzen du istorioa… Orain iruditzen zait Islam garaikidean arazo bat dagoela: erlijioaren zoruaren narratiba berriro aztertzeko ezintasuna... Islamean hori egitea oso zaila denez, pentsamendu berriak garatzea zaila da."<ref name=":7" />
[[Fitxategi:Ambassade de France US - Barack Obama - Condoléances Charlie Hebdo - 001.jpg|thumb|[[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batu]]<nowiki/>etako [[Barack Obama]] presidentea [[Charlie Hebdoren aurkako atentatua|Charlie Hebdo]]<nowiki/>ren alde dolumin liburu bat sinatzen Frantziako Enbaxadan, [[Washington|Washington,]] D.Cn]]
Rushdie [[satira]] erlijiosoaren defendatzailea da. [[Charlie Hebdoren aurkako atentatua|Charlie Hebdo]]<nowiki/>ren tiroketa gaitzetsi zuen, eta erlijioen kritika komikoa defendatu zuen jatorriz English PEN-en argitaratutako iruzkin batean, non erlijioak Erdi Aroko arrazoigabekeria modutzat jo zituen. Rushdiek erasoa "[[totalitarismo]] erlijiosoaren" ondoriotzat jo zuen, haren ustez "islamaren bihotzean [[mutazio]] hilgarria" eraginez. Honakoa esan zuen:<ref name=":8">{{erreferentzia|abizena=Crum, Maddie|urtea=2015|izenburua="Salman Rushdie Responds To Charlie Hebdo Attack, Says Religion Must Be Subject To Satire"|argitaletxea=Huffington Post|hizkuntza=En|url=https://www.huffpost.com/entry/salman-rushdie-charlie-hebdo_n_6430904}}</ref> Erlijioa, [[Erdi Aroa|Erdi Aro]]<nowiki/>ko arrazoirik gabeko forma bat, arma modernoekin konbinatzen denean, benetako mehatxu bihurtzen da gure askatasunentzat. Totalitarismo erlijioso honek mutazio hilgarria eragin du Islamaren bihotzean eta ondorio tragikoak ikusten ditugu gaur [[Paris]]<nowiki/>en. Charlie Hebdorekin nago, denok behar dugun bezala, satiraren artea defendatzeko, beti izan baita askatasunaren eta tiraniaren, zintzotasunaren eta ergelkeriaren aurkako indarra. "Erlijioarekiko errespetua" "erlijioarekiko beldurra" esan nahi duen kode esaldi bihurtu da. Erlijioek, beste ideia guztiek bezala, merezi dute kritika, satira eta, bai, gure beldurrik gabeko errespetu falta.<ref name=":8" />
Rushdie [[Humanismo|humanista]] deklaratua da, irakurtzea eta idaztea giza existentzia ulertzeko bide bat dela uste baitu. Rushdiek giza eskubide gisa irakurtzeari eta idazteari buruz galdetuta, "istorio handiagoak, bizi garen kontakizun handiak, nazioa, familia eta klana bezalako gauzak dira. Istorio horiek begirunez tratatzen dira... Gure bizitzako diskurtsoa egiteko moduaren parte izan behar dute, eta jendeak giza izaerari oso kaltegarria den zerbait egitea eragozteko.”<ref>{{erreferentzia|urtea=2013|izenburua="The Art of Bravery: An Interview with Salman Rushdie"|argitaletxea=Los Angeles Review of Books|hizkuntza=En|url=https://pen.org/press-clip/the-art-of-bravery-an-interview-with-salman-rushdie/}}</ref> Rushdie-k literaturaren askatasunak unibertsalak direla uste badu ere, bere fikzioek gehiengoak marjinatzen dutenen borrokak irudikatzen dituzte. Horren erakusle da “''Lotsa''” eleberrian emakumeen paperen erretratua. Nobela honetan, Rushdiek “[[Pakistan]]<nowiki/>go gizarte-ordenaren injustiziak gehien pairatzen dituztenak emakumeak direla iradokitzen du.<ref>{{erreferentzia|abizena=Deszcz, Justyna|urtea=2004|izenburua="Salman Rushdie's attempt at a feminist fairytale reconfiguration in Shame"|argitaletxea=Folklore. 115 (1)|orrialdeak=27–44|ISBN=doi:10.1080/0015587042000192510. S2CID 145667781. ProQuest 2152779627.|hizkuntza=En}}</ref> Feminismoaren aldeko jarrera ere ikus daiteke 2015ean New York aldizkariko The Cut-en egindako elkarrizketa batean.<ref>{{erreferentzia|abizena=Buckley, Heather|urtea=2015|izenburua="15 Male Celebrities Answer 'Are You a Feminist?'"|argitaletxea=The Cut|hizkuntza=En|url=https://www.thecut.com/2015/11/15-famous-men-whether-theyre-feminists.html}}</ref>
=== Aurrekari politikoak ===
==== Erresuma Batuko politika ====
1980ko hamarkadan Erresuma Batuan, [[Alderdi Laborista (Erresuma Batua)|Alderdi Laborista]]<nowiki/>ren aldekoa izan zen, eta gazte etorkinen eta arraza gutxiengoen arraza diskriminazioa eta alienazioa amaitzeko neurriak defendatu zituen. 2006an, Rushdie-k adierazi zuen Jack Straw-ek, orduko [[Komunen Ganbera]]<nowiki/>ko buruzagi laboristaren iruzkinak onartzen zituela, nikaba (aurpegia estaltzen duen errezela, begiak izan ezik). eramatea kritikatu zuenean. Rushdiek adierazi zuen bere hiru ahizpek ez zutela inoiz beloa jantziko. Esan zuen: "Uste dut beloaren aurkako borroka emakumeen mugaren aurkako borroka luzea eta etengabea izan dela, beraz, zentzu horretan laboristaren alde nago guztiz".<ref>{{erreferentzia|abizena=Wagner, Thomas|urtea=2006|izenburua="Blair, Rushdie support former British foreign secretary who ignited veil debate"|argitaletxea=The San Diego Union-Tribune|hizkuntza=En|url=https://www.sandiegouniontribune.com/}}</ref>
==== Estatu Batuetako politika ====
Rushdiek 1999an [[NATO]]<nowiki/>k [[Jugoslaviako Errepublika Federala]]<nowiki/>ren aurkako bonbardaketaren alde egin zuen, eta Tariq Ali ezkertiarra Rushdie eta beste "idazle gudari" batzuk "beligerante" gisa izendatzera eraman zuen.<ref>{{erreferentzia|abizena=Mandel, Michael|urtea=2004|izenburua=How America Gets Away With Murder|argitaletxea=Pluto Press|orrialdea=60|hizkuntza=En|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Pluto_Press}}</ref> AEBek 2001ean zuzendutako [[Afganistan]]<nowiki/>go talibanak kentzeko kanpainaren alde agertu zen, baina 2003ko [[Irak]]<nowiki/>eko gerraren kritiko zorrotza izan zen. Adierazi zuen "[[Saddam Hussein]] kentzeko kasua" baldin bazegoen ere, AEBen aldebakarreko esku-hartze militarra justifikaezina zela.<ref>{{erreferentzia|urtea=2007|izenburua="Letters, Salman Rushdie: No fondness for the Pentagon's politics"|argitaletxea=The Guardian. London|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/world/2007/jul/09/iraq.usa}}</ref>[[Fitxategi:Bernie Sanders and Salman Rushdie.jpg|thumb|Rushdie eta [[Bernie Sanders]] 2004an.]]
Rushdiek [[Barack Obama|Barack Obam]]<nowiki/>a demokrataren hautapenaren alde egin zuen AEBetako lehendakaritzarako, eta maiz kritikatu du Alderdi Errepublikanoa. “Okupa Mugimenduan” parte hartu zuen, bai Okupa Bostonen zein “Olupa Idazleak”-en kide sortzaile bezala.<ref>{{erreferentzia|izenburua="OccupyWriters.com"|argitaletxea=occupywriters.com|hizkuntza=En|url=http://occupywriters.com/}}</ref> Rushdie armak kontrolatzearen aldekoa da, eta 2012ko uztailean [[Colorado]]<nowiki/>ko zinema batean egindako tiroketa baten erruduna, armak mantendu eta eramateko AEBko eskubidea dela esan zuen.<ref>{{erreferentzia|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie stirs up frenzy with tweets in response to Colorado multiplex shooting {{!}} New York Daily News"|argitaletxea=Daily News. New York|hizkuntza=En|url=https://www.tribpub.com/gdpr/nydailynews.com/}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Cheney, Alexandra|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie Sparks Furor With Colorado Theater Shooting Tweets – Speakeasy"|argitaletxea=The Wall Street Journal|hizkuntza=En|url=https://www.wsj.com/articles/BL-SEB-70914}}</ref> Estatu Batuetako herritartasuna 2016. urtean lortu ondoren, [[Hillary Clinton]]<nowiki/>en aldeko botoa eman zuen urte hartako hauteskundeetan.<ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="Salman Rushdie's new book features a "narcissistic, media-savvy villain" with colored hair"|argitaletxea=Quartz|hizkuntza=En|url=https://qz.com/905928/salman-rushdies-new-book-the-golden-house-features-a-narcissistic-media-savvy-villain-with-colored-hair/}}</ref><ref>{{erreferentzia|urtea=2017|izenburua="Salman Rushdie Plays the Trump Card"|argitaletxea=Time|hizkuntza=En|url=https://time.com/magazine/south-pacific/4941231/september-25th-2017-vol-190-no-12-asia-south-pacific/}}</ref>
=== Erlijio-extremismoaren aurka ===
Jyllands-Posten-eko Mahomaren karikaturen eztabaidaren harira, 2006ko martxoan - askok 1989an Bertso Satanikoak argitaratu ondorengo heriotza mehatxuen eta fatuaren oihartzuntzat jo zutena - Rushdiek “''Elkarrekin Totalitarismo Berriaren aurrean''” (Together Facing the New Totalitarianism) manifestua sinatu zuen, eta adierazpen horrek muturreko erlijioaren arriskuen berri ematen du. Manifestua [[Charlie Hebdoren aurkako atentatua|Charlie Hebdo]] astekari frantsesean argitaratu zen, 2006ko martxoan.<ref>{{erreferentzia|urtea=2006|izenburua="Writers issue cartoon row warning"|argitaletxea=BBC News|hizkuntza=En|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4763520.stm}}</ref>
[[Amnistia Internazionala|Amnistia Internazional]]<nowiki/>ak Gita Sahgal giza eskubideen aktibista bertan behera utzi zuenean, prentsari esan zionean erakundea Moazzam Begg-etik eta haren antolaketatik aldendu behar zela, Rushdiek hau esan zuen: "Amnistiak... kalte izugarria egin dio bere izen onari, Moazzam Begg-ekin eta bere Cageprisoners taldearekin aliatuz, eta giza eskubideen defendatzaile gisa atxikiz. Badirudi Amnistiaren zuzendaritza porrot moral moduko bat jasaten ari dela, eta ongia eta gaizkia bereizteko gaitasuna galdu duela. Neurri handi batean larriagotu egin du akatsa Gita Sahgal zalantzazkoa bertan behera utzi duelako, bere kezkak jendaurrean jartzearen delituagatik." Gita Sahgal [[zintzotasun]] eta dotoretasun handiko emakumea da... Gita Sahgal bezalako pertsonak dira giza eskubideen mugimenduaren benetako ahotsak; Amnistiak eta Begg-ek, beren adierazpen eta ekintzengatik, gure mespretxua merezi dutela adierazi dute.<ref>{{erreferentzia|urtea=2010|izenburua=Salman Rushdie's statement on Amnesty International|argitaletxea=The Sunday Times|hizkuntza=En|url=https://www.thetimes.co.uk/}}</ref>
[[Fitxategi:Paul Auster, Salman Rushdie and Shimon Peres.jpg|thumb|[[Paul Auster]] eta Rushdie Israelgo presidente [[Shimon Peres]] Caro Llewelynekin agurtzen 2008an.]]
=== Asiako hegoaldeko politika eta Kaxmir ===
Rushdie kritikoa izan zen [[Pakistan]]<nowiki/>go lehen ministro ohia Imran Khanekin. Izan ere, Khanek kolpe pertsonalak eman zizkion 2012ko elkarrizketa batean, Rushdiri "desorekatua" deituz, eta "gizon txiki baten pentsamoldea" zuela. Gehitu zuen "inoiz ez zuela ezagutu nahi izan, hainbatetan toki publiko berdinetan egon arren".<ref>{{erreferentzia|abizena=Hickman, Leo|urtea=2012|izenburua="Salman Rushdie v Imran Khan: it's war"|argitaletxea=The Guardian|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/shortcuts/2012/mar/26/salman-rushdie-imran-khan}}</ref>
Rushdiek askotan idatziz eta telebistako zuzeneko elkarrizketetan adierazi du India nahiago duela Pakistan baino. 2003an egindako elkarrizketa batean, Rushdiek esan zuen Pakistanen zergatik sentitzen zen gehiago atzerritar bezala, Indian edo Ingalaterran baino. Indiako aniztasuna, irekitasuna eta "bizi-esperientziaren aberastasuna" aipatu zituen, Pakistanen "aire-faltaren" aldean, askatasun pertsonalik ezaren, ustelkeria publiko orokortuaren eta etnia arteko tentsioaren ondorioz.<ref>{{erreferentzia|urtea=2014|izenburua=Salman Rushdie on Pakistan Sucks!|argitaletxea=Biermann69|hizkuntza=En|url=https://www.youtube.com/watch?v=QMlARal_oEc}}</ref>
Indiako politikan, Rushdiek kritikatu egin ditu [[Bharatiya Janata Alderdia]] eta haren lehendakaria, [[Narendra Modi]] lehen ministroa.<ref>{{erreferentzia|abizena=Flood, Alison|urtea=2019|izenburua="Rushdie and Atwood join calls to restore citizenship to critic of Modi"|argitaletxea=The Guardian|ISBN=ISSN 0261-3077|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/books/2019/nov/14/rushdie-atwood-restore-citizenship-critic-modi}}</ref><ref>{{erreferentzia|abizena=Burke, Jason|urtea=2014|izenburua="A Narendra Modi victory would bode ill for India, say Rushdie and Kapoor"|argitaletxea=The Guardian. Delhi|hizkuntza=En|url=https://www.theguardian.com/world/2014/apr/10/indian-artists-letter-guardian-worry-election}}</ref>
“''Shalimar pailazoa''” eleberriari buruzko 2006ko elkarrizketa batean, Rushdiek deitoratu egin zuen [[Kaxmir]] Indiako eta Pakistango administrazioaren eremuetan banatu izana, bere familia erditik moztu zuelako. 2019ko abuztuan, Jammu-ren eta Kaxmiren estatus berezia ezeztatzea kritikatu zuen: "7.000 kilometrotara ere argi dago Kaxmiren gertatzen ari dena ankerkeria dela. Ez dago asko ospatzeko abuztuaren 15 honetan".<ref name=":1">{{erreferentzia|abizena=Gropp, Lewis|urtea=2009|izenburua="Interview with Salman Rushdie: Kashmir, Paradise Lost"|argitaletxea=Qantara.de – Dialogue with the Islamic World|hizkuntza=En}}</ref> Aurretik, Indiak administratutako Kaxmirko errepresioak aipatu zituen, eskualdean [[jihadismo]]<nowiki/>aren gorakadaren aitzakiatzat, honakoa esanaz:
“Indiako armadak erabiltzen duen "errepresioaren" esaldia, suntsitze masiboko [[eufemismo]]<nowiki/>a da. Eta bortxaketa. Eta basakeria. Horixe gertatzen da denbora guztian. Oraindik gertatzen ari da... Kaxmirtar guztiak terroristak balira bezala tratatzeko erabakiak eragin du hori, kaxmirtar herriaren aurkako "holokausto" mota bak. Eta guk geuk badakigu, Europako azken gertaeretatik abiatuta, zer garrantzitsua den musulman guztiak terroristak balira bezala tratatzeari aurre egitea, baina Indiako armadak kontrakoa egiteko erabakia hartu du, hau da, denak borrokalari potentzialak direla eta horrela tratatzea. Eta basakeria maila nahiko ikusgarria da. Egia esanda, hori gabe yihadistek oso erantzun txikia izango zuten tradizioz islam erradikalaz interesatzen ez zen Kaxmir herriaren aldetik. Beraz, orain deabruaren eta itsaso urdin sakonaren artean harrapatuta daude, eta hori da tokiko tragedia... Benetan esaten ari nintzen, zehazki Kaxmirreko jihadaren erakarpena Indiako armadaren jardueretatik sortu zela..."<ref name=":1" />
== Bibliografia ==
60 ⟶ 208 lerroa:
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/27}}
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}
== Kanpo estekak ==
{{En}} [https://www.salmanrushdie.com/ Salman Rushdieren web orri ofiziala]
== Ikus gainera ==
* ''[[The Satanic Verses]]''
* {{En}} [[:en:List_of_fatwas|Fatuen zerrenda historikoa]]
* {{En}} [[:en:PEN_International|Nazioarteko PEN]]{{bizialdia|1947ko||Rushdie, Salman}}
[[Kategoria:
[[Kategoria:
[[Kategoria:Indiako ateoak]]
[[Kategoria:
| |||