Ourganizaçon de l Tratado de l Atlántico Norte

 Nota: Pa outros segneficados, cunsulta NATO (zambiguaçon).

La Ourganizaçon de l Tratado de l Atlántico Norte (an anglés: North Atlantic Treaty Organization i Modelo:Lang-fr - OTAN ó NATO), por bezes chamada Aliança Atlántica, ye ua aliança melitar antergobernamental baseada ne l Tratado de l Atlántico Norte que fui assinado an 4 de Abril de 1949. L quartel-general de la OTAN stá localizado an Bruxelas, na Bélgica, i l'ourganizaçon custitui un sistema de defesa coletiba na qual ls sous Stados-nembros cuncordan cula defesa mútua an repuosta a un ataque por qualquiera antidade sterna.

Inda assi, la Guerra de la Coreia galbanizou ls Stados-nembros, bien cumo ua strutura melitar antegrada fui custruída sob la direçon de ls Stados Ounidos. L purmeiro secretairo-giral de l'ourganizaçon, Lord Ismay, declarou la famosa frase de que la meta de l'ourganizaçon era "manter ls russos fura, ls amaricanos drento i ls almanes para baixo" (an anglés: "to keep the Russians out, the Americans in, and the Germanes down"). Las dúbedas subre la fuorça de la relaçon antre ls stados ouropeus i ls Stados Ounidos subia i çcia, junto cun dúbedas subre la credibelidade de la defesa de la OTAN contra ua potencial ambason sobiética, dúbedas que liebórun al zambolbimiento dua fuorça francesa de dissuason nuclear andependiente i a la retirada de la Fráncia de la strutura melitar de la OTAN an 1966.

Passado la queda de l Muro de Berlin an 1989, l'ourganizaçon ampliou-se pa ls Balcanas, anquanto la custruçon dua melhor articulaçon cul ex-enimigos an potencial de l leste, culminou cula antrada de bários ex-nembros de l Pato de Barsóbia a la Aliança an 1999 i 2004. An 1 d'abril de 2009, la participaçon fui ampliada para 28 cula antrada de la Albánia i de la Croácia. Zde l ls ataques de 11 de Setembre de 2001, la OTAN tentou recentrar-se a nuobos zafios i ambiou tropas pa l Afeganistan, assi cumo anstrutores pa l Eiraque.

L Acuordo "Berlin Plus" ye un pacote abrangente d'acuordos feitos antre la OTAN i la Ounion Ouropeia an 16 de dezembre de 2002. Cun este acuordo, la UE fui dada la possibelidade d'outelizar ls meios de la OTAN, causo quejisse agir de forma andependiente ante ua crise anternacional, na cundiçon de que la própia OTAN nun se quejisse ambolber, l chamado "dreito de preferéncia". Solo se la OTAN se recusar a agir que la UE terá l'oupçon de tomar ua decison andependiente. Ls gastos melitares cumbinados de todos ls nembros de la OTAN custituen mais de 70% de ls gastos de defesa mundiales. Ls Stados Ounidos solicos totalizan 43% de ls gastos melitares de l mundo i l Reino Ounido, Fráncia, Almanha i Eitália cuntan mais de 15%. L sou secretairo-giral ye, zde 1 de Agosto de 2009, l dinamarqués Anders Fogh Rasmussen.

Stória

L Tratado de l Atlántico Norte fui assinado an Washington, D.C. an 4 d'abril de 1949 i ratificado puls Stados Ounidos an agosto.

L'ourganizaçon fui criada an 1949, ne l cuntesto de la Guerra Frie, cul oubjetibo de custituir ua frente ouposta al bloco socialista, que, aliás, poucos anhos depuis le haberie de cuntrapor l Pato de Barsóbia, aliança melitar de l leste ouropeu.

Desta forma, la OTAN tenie, na sue ourige, un seneficado i un oubjetibo paralelos, ne l domínio político-melitar, als de l Praino Marshall ne l domínio político-eiquenómico. Ls stados signatairos de l tratado de 1949 stablecírun un cumpromisso de coperaçon stratégica an tiempo de paç i cuntraíran ua oubrigaçon d'ajuda mútuo an causo d'ataque la qualquiera de ls países-nembros.

Ls Stados qu'antegran la OTAN son la Albánia, Almanha (República Federal de la Almanha antes de la reunificaçon almana), Bélgica, Canadá, Croácia, Dinamarca, Spanha, ls Stados Ounidos, la Fráncia, la Grécia, ls Países Baixos, Eislándia, Eitália, Luxemburgo, Noruega, Pertual, Reino Ounido, Turquie, Hungrie, Polónia, República Checa, Bulgária, Stónia, Letónia, Lituánia, Roménia, Eslobáquia i la Slobénia.

Cul çmoronamiento de l Bloco de Leste ne l final de ls anhos 1980, surgiu la necidade de redefeniçon de l papel de la OTAN ne l cuntesto de la nuoba orde anternacional, pus l motibo que dou ourige al aparecimiento de l'ourganizaçon i l'oubjetibo que la norteou durante quatro décadas zaparecírun subitamente.

La OTAN acrecientou 12 nuobos nembros zde la reunificaçon almana i la fin de la Guerra Frie.

L'ourganizaçon dedicou-se, pus, l'esta nuoba tarefa, cul oubjetibo de se tornar l'eixe de la política de sigurança de to la Ouropa (esto, ye cunsidrando tamien ls países qu'antes formában l bloco adbersairo) i América de l Norte. Assi, ampeçou a tratar-se de l'alargamiento la leste (cunsidrando, nomeadamente, l'adeson de la Polónia, de la Hungrie i de la República Checa) i, an 1997, criou-se l Cunseilho de Parcerie Ouro-Atlántica, un uorgon cunsultibo i de cordenaçon adonde ténen tamien assento ls países aliados de la NATO, ancluindo ls países de la Ouropa de Leste l que zagrada a la Rússia al ber afastar-se de la sue sfera d'anfluéncia.

An márcio de 1999, formalizou-se l'adeson de la Hungrie, Polónia i de la República Checa, trés países de l'antigo Pato de Barsóbia. An márcio de 2004 aderiran la Bulgária, Stónia, Letónia, Lituánia, Roménia, Eslobáquia i la Slobénia. Ne l die 1 de Abril de 2009 aderiran a la Organizaçon la Albánia i la Croácia.

Cula queda de l Muro de Berlin i zeintegraçon de l Pato de Barsóbia, fui criado l Cunseilho de Coperaçon de l Atlántico Norte (CCAN) na sede de la OTAN an setembre de 1991 cumo fórun pa l debate i promoçon de las questones de sigurança, quier pa ls nembros de la OTAN quier pa ls antigos adbersairos de la Aliança. Passado ls ataques terroristas de 11 de setembre de 2001, fui criado, an maio de 2002, l Cunseilho OTAN-Rússia. Este uorgon, que sustituiu l Cunseilho Cunjunto Permanente, trabalha na base de l cunsenso i anclui todos ls nembros de la OTAN i la Rússia cumo parceiros an pie d'eigualdade.

Na atualidade la Aliança Atlántica eiserce grande anfluéncia nas decisones políticas ouropeias.

Stados nembros

Nembros de la OTAN por data d'antrada..

Nembros fundadores

• Bélgica, Canadá, Dinamarca, Stados Ounidos, Fráncia, Eislándia, Eitália, Luxemburgo, Noruega, Países Baixos, Pertual i Reino Ounido (4 d'abril de 1949).

Adesones durante la Guerra Frie

• Grécia i Turquie (18 de Febreiro de 1952), Almanha Oucidental (9 de maio de 1955) i Spanha (30 de maio de 1982).

Adesones de países de l'antigo bloco de leste

• Almanha Ouriental (reunificada cula Almanha Oucidental, 3 d'outubre de 1990), República Checa i Polónia (12 de márcio de 1999), Bulgária, Slobáquia, Eslobénia, Stónia, Letónia, Lituánia i Roménia (29 de márcio de 2004), Albánia i Croácia (1 de Abril de 2009).

Coperaçon cun stados nó-nembros

Parcerie Ouro-Atlántica

La strutura dupla fui criada para ajudar la reforçar la coperaçon antre ls 28 nembros de la OTAN i ls 22 "países parceiros".

• L porgrama Parcerie pa la Paç fui criado an 1994 i ye baseado an relaçones bilaterales andebiduales antre cada paíç parceiro i la OTAN: cada paíç puode scolher la stenson de la sue participaçon. L porgrama ye cunsidrado l braço ouperacional de la Parcerie Ouro-Atlántica. Ls nembros ancluen todos ls atuales i antigos nembros de la Quemunidade de Stados Andependientes.
• L Cunseilho de la Parcerie Ouro-Atlántica fui criado an 29 de maio de 1997 i ye un fórun de cordenaçon regular, cunsulta i diálogo antre todos ls 49 partecipantes.

Parcerie pa la Paç			Diálogo Mediterráneo	Mapa de ls Parceiros de la OTAN
Quemunidade de ls Stados Andependientes	Outras eiquenomies socialistas na Guerra Frie	Eiquenomies capitalistas neutras melitarmente na Guerra Frie
Modelo:ARM	Cumo parte de la Iugoslábia	Modelo:AUT	Modelo:DZA
Azerbaijon	Modelo:BIH	Modelo:FIN	Modelo:EGY
Modelo:BLR	Modelo:MKD	Modelo:IRL	Modelo:ISR
Modelo:KAZ	Modelo:MNE	Modelo:MLT	Modelo:JOR
Modelo:KGZ	Modelo:SRB	Modelo:SWE	Modelo:MRT
Modelo:MDA	Cumo parte de la Ounion Sobiética	Modelo:CHE	Modelo:MAR
Rússia	Modelo:GEO		Modelo:TUN
Modelo:TJK	Modelo:TKM			Stados nembros de la OTAN	Países de la Parcerie pa la Paç
Modelo:UZB	Modelo:UKR			Países de l Diálogo Mediterráneo

Ber tamien

• Bandeira de la Ourganizaçon de l Tratado de l Atlántico Norte
• Pato de Barsóbia
• Guerra Frie
• Zona de Paç i Coperaçon de l Atlántico Sul (ZPCAS)
• Alfabeto fonético de la OTAN
• Cimeira de la NATO

Ligaçones sternas

• Sítio oufecial