|
[[Bestand:HotelMarquise de RambouilletRambouillet’s FrancoisChambre HippolyteBleue Debonby Abraham Bosse.jpg|180px|thumb|Markiezin De salonRambouillet inontving hethaar Hôtelgasten dein Rambouillethaar Chambre Bleue (schilderijBlauwe uitkamer), 1863liggend vanop haar dagbed, door [[FrançoisAbraham DebonBosse]] (1604–1676)]]
[[Bestand:Himno Nacional Argentino.jpg|thumb|180px|Salon van de [[Argentinië|Argentijnse]] salonnière [[Mariquita Sánchez]] in [[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]]]]
Een '''literaire salon''' is een sociaal-literaireregelmatig georganiseerde bijeenkomst waarbijin verschillendede privé-sfeer waarbij schrijvers, dichters, filosofen en kunstenaars elkaar, regelmatigen in hun werk geïnteresseerden, ontmoeten om werk te presenteren en mede naar aanleiding daarvan zaken op het gebied van [[literatuur]], [[poëzie]], [[filosofie]] en soms nog andere (beeldende) kunsten en politiekterreinen te bespreken.
Dit soort evenementen vormde met name in de [[17e eeuw|17e]]zeventiende en [[18eachttiende eeuw]] een belangrijk onderdeel van het sociaal-literairesociale, politieke, culturele en wetenschappelijke leven van de gegoede burgerij in [[de steden van Frankrijk]] en in mindere mate in de rest van Europa. De termsalons "literairewerden salon"veelal wordtgeorganiseerd indoor studiesvrouwen, hoofdzakelijkdie in dezedie contexttijd gebruiktgeen betaalde banen mochten hebben of openbare functies bekleedden. Zij zochten en selecteerden voor hen aansprekende mensen en zorgden voor de samenstelling van aanwezigen.
De term ''salon'' zelf wordt niet eerder gebruikt dan in de negentiende eeuw. Daarvoor hadden dergelijke bijeenkomsten andere namen. Ook de term ''salonnière'' (in het Nederlands wel vertaald als "salondame" of "salonhoudster") dateert uit de negentiende eeuw.
== Andere benamingen ==
In de zeventiende eeuw waren er twee manieren om een dergelijke bijeenkomst te benoemen. Een was een architectonische term, die aangaf waar de bijeenkomsten gehouden werden. Bij [[madame de Rambouillet]] gebeurde dat in hoofdzaak in de ruimte tussen haar dagbed en de muur, die de naam ''ruelle'' had. Dit was een veelgebruikte benaming. Maar bij andere werd bijvoorbeeld de term ''chambre'', ''cabinet'' of ''alkoof'' gebruikt, ook architectonische benamingen. De andere soortnaam was afgeleid van de dag in de week dat de bijeenkomsten plaatsvonden. Die van [[madame de Scudéry]] heetten bijvoorbeeld ''samedis''.
== Geschiedenis ==
De literaire salon ontstond in Frankrijk aan het begin van de 17ezeventiende eeuw, naar het voorbeeld van de Italiaanse hoven. De initiatiefnemers waren hoofdzakelijk vrouwen die zich wilden afzetten tegen de omgangscultuur aan het [[Franse hof]].<ref name="GJB">[[G{{Bronvermelding ALL|titel=Salon|url=https://www.Jdbnl. van Bork]] eorg/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_02741.aphp|geraadpleegd=2021-04-21}}. (red.), "[https://web.archive.org/web/20230903151058/https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_02741.php SalonGearchiveerd]," in:op ''Algemeen3 letterkundig lexicon,'' Leiden: Stichting Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL),september 20122023.</ref> Als een van de voornaamste grondlegsters geldt [[Catherine de Vivonne]], beter bekend als Madamemadame de Rambouillet, die haar gasten in 1620de eerste helft van de zeventiende eeuw ontving in de ''Chambre Bleue'' van haar beroemdeParijse stadsvilla [[Hôtel de Rambouillet]] opende.<ref>{{fr}}[http://revuepostures.com/fr/articles/dememetherouin-24 LES SALONS LITTÉRAIRES DE L’ANCIEN RÉGIME : DES ESPACES CRITIQUES ATYPIQUES], Revue Postures. [https://web.archive.org/web/20231129114525/http://revuepostures.com/fr/articles/dememetherouin-24 Gearchiveerd] op 29 november 2023.</ref>
In de vroege zeventiende eeuw kwam uit de literaire salon bij [[Valentin Conrart]] door toedoen van [[Kardinaalkardinaal de Richelieu]] de [[Académie française]] tot stand.<ref>Dr. [[Jan Hendrik Plantenga|H.J. Plantinga]]. "[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010018049:mpeg21:a0187 Wat is de academie? Oorsprong, betekenissenbeteekenissen onen gebruik van bet het woord. bijBij de voltooingvoltooiing van het Haagsche gebouw]". ''Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad.'' 's-Gravenhage, 28-09-1938. Geraadpleegd op Delpher op 12-06-2019.</ref><ref>Michael P. Fitzsimmons. ''[https://books.google.nl/books?id=ocM9DwAAQBAJ&pg=PA4 The Place of Words: The Académie Française and Its Dictionary During an Age of Revolution].'' Oxford University Press, 2017. p. 4</ref> In die tijd waren ook de salons van de '[[Préciosité]]' heel beroemd.<ref>''Tijdschrift voor vrouwenstudies,'' Volume 8, 1987. p. 143</ref> De bijeenkomsten werden vaak op een vaste dag in de week bij iemand thuis gehouden.
Michael P. Fitzsimmons. ''[https://books.google.nl/books?id=ocM9DwAAQBAJ&pg=PA4 The Place of Words: The Académie Française and Its Dictionary During an Age of Revolution].'' Oxford University Press, 2017. p. 4</ref> In die tijd waren ook de salons van de '[[Préciosité]]' heel beroemd.<ref>''Tijdschrift voor vrouwenstudies,'' Volume 8, 1987. p. 143</ref> De bijeenkomsten werden vaak op een vaste dag in de week bij iemand thuis gehouden.
In de 18deachttiende eeuw ontwikkelde de literaire salon zich in Frankrijk tot een belangrijk medium om het literaire en politieke leven te beïnvloeden.<ref name="AvdV 1974">[[Adriaan van der Veen]]. "[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000031356:mpeg21:a0163 Avonden met Eddie Hoornik: DE LITERAIRE SALON AAN DE PRINSENGRACHT]." ''NRC Handelsblad''. Rotterdam, 04-10-1974. Geraadpleegd op Delpher op 13-06-2019.</ref> Bekende Franse salonnières uit deze tijd zijn onder andere [[Madeleine de Scudéry]], [[Julie de Lespinasse]], [[Madame de Staël]] en [[Virginie Ancelot]]. Maar ook daarna en in andere Europese landen als Duitsland, Italië en Engeland en ook buiten Europa vonden vergelijkbare bijeenkomsten plaats.{{Bron?||2019|07|02}} In Nederland was de [[Muiderkring]] enigszins vergelijkbaar.<ref name="GJB" /> Het uitgangspunt was veelal om volgens [[Horatius]]' regels in ''[[Ars poetica (Horatius)|Ars Poetica]]'' "zowel plezier te geven als te onderwijzen" (''aut delectare aut prodesse'').{{Bron?||2019|07|02}} In deze tijd van [[de Verlichting]] speelden salons ook een grote rol in het ontstaan van de verlichtingsfilosofieën.
Tijdens de [[Franse Revolutie]] waren de salons van onder andere [[Sophie de Condorcet]], [[Louise de Kéralio]], [[Anne-Josèphe Théroigne de Méricourt|Théroigne de Méricourt]] en [[Madame Roland]] belangrijke ontmoetingsplaatsen voor revolutionaire politici, journalisten en schrijvers.<ref>{{Citeer web |url=https://blogs.loc.gov/international-collections/2020/07/women-in-the-french-revolution-from-the-salons-to-the-streets/ |titel=Women in the French Revolution: From the Salons to the Streets {{!}} 4 Corners of the World |achternaam=Spiegel |voornaam=Taru |datum=2020-07-14 |bezochtdatum=2023-09-02 |werk=The Library of Congress |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230902221520/https://blogs.loc.gov/international-collections/2020/07/women-in-the-french-revolution-from-the-salons-to-the-streets/ |archiefdatum=2023-09-02}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://radicaltranslations.org/database/agents/2737/ |titel=De Kéralio Robert Salon {{!}} Radical Translations |bezochtdatum=2023-09-02 |werk=radicaltranslations.org |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230902221517/https://radicaltranslations.org/database/agents/2737/ |archiefdatum=2023-09-02}}</ref>
Tijdens de [[Franse Revolutie]] waren de salons van [[Sophie de Condorcet]], [[Louise de Kéralio]] en [[Madame Roland]] belangrijke ontmoetingsplaatsen voor revolutionaire politici, journalisten en schrijvers.
De literaire salon raakte na de achttiende eeuw uit de mode. Na de [[Franse revolutieRevolutie]] en de [[napoleontische tijd]] was de invloed ervan afgenomen. Het evenement bleef wel bestaan, maar ontwikkelde zich meer als een trefpunt.<ref>[[Kees Fens]], "[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010879972:mpeg21:a0069 Mevrouw ontvangt de cultuur]," ''de Volkskrant''. 's-Hertogenbosch, 07-07-1980. Geraadpleegd op Delpher op 13-06-2019.</ref>
== Aanverwant ==
*In de negentiende eeuw werden grote jaarlijkse tentoonstellingen van schilderijen georganiseerd; deze werden ook salon genoemd, zoals de [[Salon van Parijs]] of de [[Salon des Refusés]].
== Zie ook==
* [[Franse literatuur in de 17e eeuw]]
* [[Franse literatuur in de 18e eeuw]]
{{Appendix|2=}}
{{References}}
}}
[[Categorie:Literair evenement]]
| 