Josef Mysliveček

Josef Mysliveček
	Josef Mysliveček,; geportretteerd door Jan Vilímek
Algemene informatie
Volledige naam	Josef Mysliveček
Bijnaam	"Il Boemo", "Il divino Boemo" ; "Venatorino" ; "Mysliveček veneziano"
Geboren	9 maart 1737
Geboorteplaats	Praag
Overleden	4 februari 1781
Overlijdensplaats	Rome
Land	Tsjechië
Werk
Genre(s)	symfonische muziek
Beroep	componist
Instrument(en)	orgel, piano, viool
	(en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
Portaal	Muziek

Josef Mysliveček (ook als Misliwecek, Misliweczek, Mislivecek of Mysliweczek bekend, maar ook met de voornaam Joseph of Giuseppe) (Kampa, een wijk van Praag, 9 maart 1737 – Rome, 4 februari 1781) was een Boheems componist. Mysliveček was de zoon van een molenaar. Hij en zijn tweelingbroer Joachim werden opgeleid eerst bij de Dominicanen aan de Saint-Gallus-Kerk te Praag en vermoedelijk aan het Jezuïeten-Gymnasium in het Clementinum. In de muzieklexica en eveneens in de werken over de operageschiedenis vindt men over hem in het algemeen uitsluitend korte bijdragen als betrof het een zogenaamde Kleinmeester, een term die voor de werken van Mysliveček gecorrigeerd zal moeten worden.

Levensloop

Opleiding tot ongekende vermaardheid

Mysliveček studeerde vanaf 1744 samen met zijn broer filosofie en literatuur aan de Karelsuniversiteit Praag. In 1753 moest hij wegens het gebrek aan academisch succes de universiteit verlaten. In mei 1758 werd hij samen met zijn broer molenaar in het bedrijf van zijn vader en in 1761 werden zij meester-molenaar. Josef zag af van zijn erfdeel en richtte zich vanaf dat moment op de muziek. Hij kreeg compositieles van de zogenoemde Boheemse Händel Franz Johann Habermann (1706-1783) en orgelonderwijs bij Josef Ferdinand Norbert Seger; het daarvoor nodige geld verdiende hij als violist.

In 1763 werden zijn zes symfonieën, die hij voor Vincenz Graaf von Waldstein geschreven had, in Neurenberg bij Johann Ulrich Haffner gepubliceerd. Deze symfonieën dragen de namen van de maanden januari tot en met juni. Op 5 november 1763 reisde hij naar Venetië om zang en compositie bij Giovanni Battista Pescetti (ca.1704-ca.1766) te studeren en zich met het schrijven van opera's bezig te houden. Omdat zijn naam voor Italianen niet uit te spreken was, werd hij aldaar als Il Boemo ("de Bohemer") of Il Venatorino ("het Jagertje").

Italiaans "wonder"

In 1764 kreeg hij een "scrittura", een operaopdracht, voor het theater in Parma en zijn Medea oogstte een spontaan succes. In 1765 volgde zijn opera Semiramide, die in Bergamo in première ging. Ondanks grote concurrentie van bekende Italiaanse componisten werden hem vele nieuwe operaopdrachten gegeven. Na ontvangst van een opdracht in december 1766 ging de opera Il Bellerofonte al op 20 januari 1767 in Napels in première met bekende solisten als de tenor Anton Raaf (1714-1797) en de sopraan Caterina Gabrielli ("La Gabrielli"). Het succes van dit werk bracht hem een nieuwe opdracht: voor het hof van Napels schreef hij Farnace, een opera met een triomfaal succes. Hij werd in één klap in heel Italië bekend en daarmee de meestverdienende Italiaanse operacomponist van zijn tijd. Overal vierde men hem als «Il divino Boemo» (de goddelijke Boheem) en noemde hem «Mysliveček veneziano» (de Venetiaanse Mysliveček).

Tussen 1767 en 1779 schreef hij rond de 30 opera's voor alle bekende operahuizen en theaters in Italië, met name in Venetië, Milaan, Florence, Rome, Turijn en Pavia. Zijn bekendheid verbreidde zich in heel Europa. 18 van zijn opera's werden gekopieerd voor het hof in Portugal; in Parijs, Amsterdam en Londen werden zijn werken gedrukt, wat in de 18e eeuw niet vanzelfsprekend was. In 1768 was hij in Praag, in 1769 in Venetië, Padua en Florence. Wolfgang Amadeus Mozart, met wie hij een vriendschappelijke relatie kreeg, heeft hij voor het eerst in 1770 in Bologna ontmoet en nog eens op 15 mei 1771 in Milaan (zie ook Mozart in Italië). In 1771 ontving hij in Bologna de titel van "accademico filarmonico".

In 1772 reisde hij naar aanleiding van een operaopdracht naar Wenen. Hier leerde hij Charles Burney kennen, met wie hij ook naar München reisde. In 1773 was Mysliveček weer in Italië, waar hij opnieuw Mozart trof. Op 4 november 1773 dirigeerde hij de uitvoering van de opera Orfeo ed Euridice van Christoph Willibald Gluck.

Bedroevende finale

Aan het eind van het jaar 1773 was hij wederom in München om zijn opera Erifile uit te voeren, maar dit was geen succes. De componist gaf als commentaar dat hij "uitsluitend onder de Italiaanse zon geïnspireerd werd". In 1774 bewerkte hij Glucks opera Orfeo ed Euridice voor de hofopera te Napels door aria's van Johann Christian Bach en eigen werk toe te voegen. Zijn laatste grote successen waren de uitvoeringen van zijn opera Ezio alsook zijn oratorium Abramo ed Isacco in 1777 te München. Maar hij moest het ziekenhuis in, waar hij bezoek kreeg van Mozart. Hij deed - zonder succes - een poging Mozart een opdracht voor een Italiaanse opera te bezorgen.

Na Myslivečeks terugkomst in Italië begon zijn ster te dalen. In 1779 mislukte zijn opera Armida en ook de volgende opera's hadden geen succes meer. Vanaf 1775 waren de eerste symptomen van syfilis bij hem herkenbaar. Deze ziekte was de oorzaak van een aangezichtsverlamming (Facialisparese) en een pijnlijke operatie kwam hem op een betreurenswaardig verlies van zijn neus te staan. Verder kwamen er financiële problemen bij. Als zieke man trok Mysliveček zich terug in Rome, waar hij in 1781 in armoede overleed. Sir Brady, een vriend en vroegere leerling vanuit Engeland, liet hem begraven in de kerk San Lorenzo in Lucina, waar zijn graf tot heden te zien is.

Muzikaal werk

Slechts een klein gedeelte van zijn hele oeuvre is intussen door moderne studioproducties voor ons weer toegankelijk. Naast zijn vele opera's omvat zijn werklijst vijf oratoria, een Laudate Dominum, meerdere wereldlijke cantates, negen vioolconcerten, vier pianoconcerten alsook solowerk voor piano, een celloconcert, een reeks orkestdivertimenti, symfonieën en ouvertures, zes strijkkwartetten, blaasoctetten. Qua klank staan zijn composities naast de vroege werken van Mozart en bevatten qua vorm vele gemeenzaamheden met de werken van de zogenoemde Mannheimer Schule.

Composities

Werken voor orkest

Symfonieën

1762 Symfonie C majeur
1764 Zes symfonieën a quattro (D majeur, G majeur, C majeur, F majeur, g mineur, D majeur), op. 1
1769 Drie symfonieën (D majeur, Es majeur, Bes majeur = ouverture tot "Il tronfi di Celia")
voor 1770 Drie symfonieën (F majeur, D majeur, G majeur)
1771 Zes symfonieën à 8 (D majeur = ouverture tot "Semiramide", G majeur, C majeur, F majeur, Bes majeur, Es majeur)
voor 1771 Zes symfonieën a 8 (D majeur, F majeur, A majeur = ouverture tot "Alceste e Fileno", C majeur, G majeur = ouverture tot "Il parnaso confuso", D majeur)
om 1771 Symfonie in D majeur
om 1771 Symfonie in Es majeur
om 1771 Drie symfonieën (F majeur, D majeur, C majeur)
om 1771 Symfonie in D majeur
om 1775 Zes symfonieën (G majeur, Es majeur, A majeur, E majeur, D majeur, Bes majeur) (Deze werken zijn ook als kwartetten bekend en overlevert)
1776/1777 Zes symfonieën (D majeur, Bes majeur, G majeur, Es majeur, C majeur, F majeur [spoorloos verdwenen])
om 1778 Zes symfonieën (D majeur, F majeur, Bes majeur, Es majeur, G majeur, C majeur)
Zes symfonieën da orchestra (D majeur = ouverture tot "Antigona", G majeur = ouverture tot "Ezio" (1775), D majeur = ouverture tot "Il Demofoonte" (1775), Bes majeur = ouverture tot "Artaserse", D majeur = ouverture tot "Il Demetrio" (1773), D majeur = ouverture tot "Adriano in Siria")
Symfonie D majeur = ouverture tot "La Calliroe"
Symfonie C majeur
Twee symfonieën (F majeur, G majeur)
Symfonie F majeur
Symfonie D majeur

Concerten voor instrumenten en orkest

om 1769 Concert in D majeur, voor viool en orkest
om 1772 Zes concerten (E majeur, A majeur, F majeur, Bes majeur, D majeur, G majeur = Pastorale), voor viool en orkest
om 1772 Concert in C majeur, voor viool en orkest
voor 1775 Concert in C majeur, voor viool en orkest (ook als concert voor cello en orkest bekend)
om 1774/1776 resp. 1777/1778 Zes concertoni, voor 2 klarinetten, 2 hoorns, fagot (solo) en strijkers (tot een concert in Es majeur spoorloos verdwenen)
Concert in Bes majeur, voor violone en orkest (niet compleet behouden)
Concert in C majeur, voor cello en orkest (Bewerking van een vioolconcert)
Concert in D majeur, voor dwarsfluit en orkest
Twee concerten (Bes majeur, F majeur), voor klavecimbel en orkest

Ouverturen

1772 Zes ouverturen (C majeur, A majeur, F majeur, D majeur, Bes majeur, G majeur)
Ouverturen (D majeur, F majeur)

Missen, oratoria en andere kerkmuziek

1769 Il Tobia, oratorium
1770 Il pellegrini al sepolcro, oratorium
1771 Adamo ed Eva, oratorium
1771 Betulia liberata, oratorium
1771 Veni sponsa Christi in g mineur
om 1771 Giuseppe risconosciuto, oratorium
1772 Paerum elegans D majeur
om 1772 Beatus Bernardy in Bes majeur
om 1772 Mis in D majeur
1773 La Passione di Nostro Signore Gesù Cristo, oratorium
1775 La liberazione d’Israel, oratorium
1776/1777 Isacco figura del redentore, oratorium
om 1777 Litanie in D majeur
Ave splendus caeli in G majeur
Laudate Dominum in F majeur
Requiem in Es majeur
Salve Regina in F majeur

Cantates

om 1765 Il parnasso confuso
1768 Narciso al fonte
1768 Cantata per S.E. Marino Cavalli
1769 Cantata pro omni solenitate
voor 1770 Alceste e Fileno
1774 L’Elfrida
1777 Enea negl’elisi ovvero Il tempio dell’eternita
om 1779 Armida
Zes cantates a 3 voci
Ebbi non ti smarrir
La tempesta
Drie nocturnes

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1764	Medea		1764, Parma
1766	Semiramide	3 bedrijven	1766, Bergamo	Pietro Metastasio
1766-1767	Il Bellerofonte	3 bedrijven	20 januari 1767, Napels, Teatro San Carlo	Giovanni Bonecchi
1767	Farnace	3 bedrijven	4 april 1767, Napels, Teatro San Carlo	Antonio Mario Lucchini
1767	Il trionfo di Clelia	3 bedrijven	26 december 1767, Turijn, Teatro Regio di Torino	Pietro Metastasio
1769	Il Demofoonte	3 bedrijven	Carnaval 1769, Venetië, Teatro San Benedetto	Pietro Metastasio
1769	Ipermestra	3 bedijven	28 maart 1769, Florence, Teatro della Pergola	Pietro Metastasio
1770	La Nitteti	3 bedrijven	Carnaval 1770, Bologna	Pietro Metastasio
1770	Motezuma	3 bedrijven	23 januari 1771, Florence, Teatro della Pergola	Vittorio Amedeo Cigna-Santi
1771	Il gran Tamerlano	3 bedrijven	26 december 1771, Milaan, Teatro Regio Ducal	Agostino Piovene
1772	Il Demetrio	3 bedrijven	25 januari 1773, Pavia, Teatro Nuovo	Pietro Metastasio
1773	Romolo ed Ersilia	3 bedrijven	13 augustus 1773, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
1773	Antigona	3 bedrijven	1773, Turijn, Teatro Regio di Torino	Gaetano Roccaforte
1773	La clemenza di Tito	3 bedrijven	26 december 1773, Venetië	Pietro Metastasio
1774	Atide	3 bedrijven	Fiera del Santo, 1774, Padua	Tomaso Stanzani
1774	Artaserse	3 bedrijven	13 augustus 1774, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
1774	Il Demofoonte	3 bedrijven	20 januari 1775, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
1775	Ezio	3 bedrijven	5 juni 1775, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
1776	Adriano in Siria	3 bedrijven	herfst 1776, Florence, Teatro Cocomero	Pietro Metastasio
1777	Ezio	3 bedrijven	1777, München	Pietro Metastasio
1778	La Calliroe	3 bedrijven	30 mei 1778, Napels, Teatro San Carlo	Matteo Verazi
1778	L'Olimpiade	3 bedrijven	4 november 1778, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
om 1778	Theoderich und Elisa (melodrama)		voor 1785, Donaueschingen
1779	La Circe	3 bedrijven	Fiesta d'ascensione 1779, Venetië, Teatro San Benedetto	Domenico Perelli
1779	Il Demetrio	3 bedrijven	13 augustus 1779, Napels, Teatro San Carlo	Pietro Metastasio
1779	Armida	3 bedrijven	26 december 1779, Milaan, Teatro alla Scala	Giovanni Ambrogio Migliavacca
1780	Medonte	3 bedrijven	carnaval 1780, Rome, Teatro Argentina	Giovanni de Gamerra
1780	Antigono	3 bedrijven	lente 1780, Rome, Teatro delle Dame	Pietro Metastasio

Kamermuziek

1760 Vijf sonates, voor viool en piano
1767 Zes sinfonia concertanti o sia Quintetti (Bes majeur, E majeur, G majeur, A majeur, D majeur, C majeur), met 2 hoorns ad libitum, op. 2
1768-1769 Zes strijkkwartetten (A majeur, F majeur, Bes majeur, G majeur, Es majeur, C majeur), op. 3
om 1773 Zes strijkkwintetten (G majeur, Es majeur, C majeur, A majeur, F majeur, Bes majeur)
1774-1776/1779 Zes kwintetten (D majeur, G majeur, Es majeur, Bes majeur, F majeur, C majeur), voor 2 hobo's, 2 hoorns en fagot
1774-1776/1777 Drie blaasoctetten (Es majeur, Es majeur, Bes majeur), voor 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 hoorns en 2 fagotten
om 1775 Zes strijkkwartetten (G majeur, Es majeur, A majeur, E majeur, D majeur, Bes majeur)
om 1775 Zes sonates, voor viool en piano of klavecimbel
om 1777 Zes kwintetten (sextetten) voor hobo of dwarsfluit en strijkkwintet (Bes majeur, D majeur, F majeur, C majeur, A majeur, Es majeur) (in de hobo-/fluitpartij ontbreekt de kwintetten in C majeur, A majeur, Es majeur)
1778 Zes strijkkwartetten (Es majeur, C majeur, D majeur, F majeur, Bes majeur, G majeur), op. 1
Cassation in Bes majeur, voor 2 klarinetten, 2 hoorns en bas
Kwartet/Sextet in G majeur, voor 2 hoorns (ad libitum) en strijkkwartet
Zes duetten, voor 2 dwarsfluiten en Basso continuo
Zes kwartetten (C majeur, F majeur, Bes majeur, Es majeur, G majeur, A majeur), voor 2 violen, altviool en Basso continuo
Zes sonates, voor 2 cello en Basso continuo

Werken voor klavecimbel

1777 Zes lichte divertimentos (F majeur, A majeur, D majeur, Bes majeur, G majeur, C majeur,
Zes lichte oefeningen (C majeur, Bes majeur, A majeur, G majeur, F majeur, D majeur)

Bibliografie

Daniel E. Freeman: Josef Mysliveček, „Il Boemo“. The Man and His Music, Harmonie Park Press, Sterling Heights MI 2009, ISBN 978-0-89990-148-0
Angela Evans, Robert Dearling: Josef Mysliveček (1737 - 1781). A thematic Catalogue of his instrumental and orchestral Works, Musikverlag Katzbichler, München u. a. 1999, ISBN 3-87397-132-1
Rudolf Pečman: Die Mannheimer Schule und Josef Mysliveček, in: Untersuchungen zu Musikbeziehungen zwischen Mannheim, Böhmen und Mähren im späten 18. und frühen 19. Jahrhundert, Hg. Christine Heyter-Rauland und Christoph-Hellmut Mahling, Mainz. 1993. pp. 75-83
Rudolf Pečman: Josef Myslivečeks Bemühen um die innere Reform der neapolitanischen "opera seria", Sbornik praci filosoficke fakulty brnenske university. Brno, kadahudebnevedna. C. 16 = rot. 30 (1981), S. 7-29.
Rudolf Pečman: Josef Mysliveček, Praha, Editio Supraphon, 1981.
Rudolf Pečman: Josef Mysliveček a W.A. Mozart, in: Hudebni rozhledy. 24 (1981), S. 185-189.
Rudolf Pečman: Il Parnaseo confuso - prvni Myslivečkova opera, in: Opus musicum. 7 (1975), pp. 137-143.
Rudolf Pečman: Josef Mysliveček und sein Opernepilog, Brno, Universita J.E. Purkyne, 1970. 203 p.
Rudolf Pečman: Tamerlan (Tamerlan. Oper von Mysliveček), in: Hudebni rozhledy. 21 (1968), pp. 124-126.
Rudolf Pečman: De Gamerrovo libreto k posledni opere Josefa Myslivečka, Sbornik praci filosoficke fakulty brnenske university. Brno. 14 (1965), F 9, pp. 183-194.
Marcello de Angelis: Melodrama spettacolo e musica nella Firenza dei Lorena. - Francesco-Pietro Leopoldo Ferdinando III (1750-1800), Milano: Giunta Regionale Toscana & Editrice Bibliografica, 1991.
Laura Callegari Hill: L'Accademia Filarmonica di Bologna, 1666-1800 : statuti, indici degli espeimente d'esame nell'archivo, con un intoducione storica, Bologna: A.M.I.S., 1991, 465 p.
Sergio Durante, Pierluigi Petrobelli: Storia della musica al Santo di Padova, Neri Pozza Editore, 1990, 390 p.
Lamberto Trezzini: Due secoli di vita musicale storia del teatro comunale di Bologna, Nuova Alfa Editoriale, 1987, 362 p.
Marietta Sergejevna Saginjan: Jozef Mysliveček - Zizn zamecatel'nych ljudej. Serija biografij, Moskva: Molodaja gvardija 1983. 320 S.
Marietta Sergejevna Saginjan: Zapomenuta historie. (Josef Mysliveček) - (Vergessene Geschichte. Josef Mysliveček), Brno: Lidove nakladatelstvi 1981. 271 p.
Christoph-Hellmut Mahling: Mysliveček und Grétry – Vorbilder Mozarts?, in: Die frühdeutsche Oper und ihre Beziehungen zu Italien, England und Frankreich. Mozart und die Oper seiner Zeit. Laaber-Verlag, Laaber 1981, ISBN 3-921518-59-8, (Hamburger Jahrbuch für Musikwissenschaft 5), S. 203–209
Jitka Snizkova-Skrhova: Josef Mysliveček a W.A. Mozart, Bertramka. 12 (1981), Nr. 1, S. 1-3.
Dario della Porta: Josef Mysliveček. Profilo biografico e critico, Roma: II Bagatto 1981. 88 p.
Willi Grub: Il Boemo divino, der göttliche Böhme. Josef Mysliveček-Venatorini und sein Oratorium "Abraham und Isaak", in: Jahrbuch der Bayerischen Staatsoper. 2 (1978/79), S. 44-47.
Jaromira Kratochvilova: Josef Mysliveček (1737-1781), Brno: Statni vodecka knihovna 1978. 54 p.
Vaclav Nosek: Tamerlan, opera de Mysliveček, in: Musica Antiqua. 1968. pp. 183-187.

Externe links

(cs) Biografie
(cs) Biografie op de internetpagina van Radio Praag
(en) Biografie (gearchiveerd)
(en) Biografie door Gary Smith op de internetpagina van het Mozart Forum (gearchiveerd)
(en) Werklijst
(de) Rudolf Müller: Joseph Misliweczek in: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 22, Duncker & Humblot, Leipzig 1885, S. 11 f.
(de) Oratorium: Abramo ed Isacco
Bladmuziek van Josef Mysliveček op de website van het International Music Score Library Project

Zie de categorie Josef Mysliveček van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.