Andrzej Tarkowski
Andrzej Krzysztof Tarkowski (ur. 4 maja 1933 w Warszawie, zm. 23 września 2016 tamże[1]) – polski embriolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, laureat nagród naukowych na całym świecie, w tym Nagrody Japońskiej.
| Data i miejsce urodzenia |
4 maja 1933 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 września 2016 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
embriolog |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujEdukacja
edytujUrodził się w 1933 roku w Warszawie. W 1950 roku ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie[2]. W 1955 roku ukończył studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego, z tą uczelnią związał swoją działalność naukową. W latach 1964–2003 kierował Zakładem Embriologii UW, w latach 1972–2003 był dyrektorem Instytutu Zoologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Działalność naukowa
edytujTarkowski jest twórcą szkoły naukowej embriologii doświadczalnej ssaków (jego uczniowie pracują w ośrodkach naukowych w kraju i na świecie, m.in. Rennes, Cambridge, Toronto). Udowodnił, że dwukomórkowe zarodki myszy można mechanicznie rozdzielić, wszczepić do macicy i uzyskać normalne płodne osobniki; pobudził za pomocą bodźca elektrycznego komórkę jajową do rozwoju partenogenetycznego; opracował metody umożliwiające łączenie i uzyskanie zarodków aneuploidalnych (tetraploidalnych) i mozaikowych. Wyniki badań Tarkowskiego były publikowane w Nature i innych renomowanych czasopismach światowych. Dzięki ciągłości publikacji powstały teoretyczne i praktyczne podstawy pod osiągnięcia biologii i medycyny XX wieku (zapłodnienie in vitro, klonowanie i odkrycie komórek macierzystych).
Współpracował z ośrodkami naukowymi na świecie. Był stypendystą Fundacji Rockefellera w Zakładzie Zoologii Uniwersytetu Północnej Walii, profesorem wizytującym w: University of Oxford, Rockefeller University of New York, University of Adelaide, Institut Jacques Monod (CNRS) i Université de Paris XII.
Był członkiem takich gremiów naukowych, jak: Centralna Komisja Kwalifikacyjna, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Zespół Nauk Biologicznych, Nauk o Ziemi i Ochrony Środowiska Komitetu Badań Naukowych, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej. Wchodził w skład komitetów redakcyjnych krajowych i międzynarodowych czasopism naukowych, w tym Journal of Embryology and Experimental Morphology, Reproduction i Development.
Był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności i członkiem zagranicznym Francuskiej Akademii Nauk, Amerykańskiej Akademii Nauk oraz Academia Europea. Zasiadał w Komitecie Bioetyki PAN[3].
Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 30 września 2016 roku na cmentarzu Wawrzyszewskim w Warszawie[4].
Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia
edytujPostanowieniem z 18 kwietnia 2012 został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[5][6].
- Nagroda Fundacji Nauki i Techniki Japonii – „Nagrodą Japońską” (często nazywana japońskim Noblem, Tarkowski jest jedynym polskim laureatem, otrzymał ją za swoje badania w 2002 roku)
- Nagroda im. Alberta Bracheta Belgijskiej Akademii Królewskiej
- Polska Nagroda Państwowa I stopnia
- Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego (USA)
- Nagroda International Embryo Transfer Society
- Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (2013)[7]
W 2000 roku Tarkowski uzyskał tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 2005 – Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Inne zainteresowania
edytujPoza pracą zawodową zajmował się fotografią. Swoje prace prezentował na wystawach: „Impresje botaniczne”, „Drzewo i drewno”, „Ziemia, po której stąpamy”.
Przypisy
edytuj- ↑ Prof. Andrzej Krzysztof Tarkowski. biol.uw.edu.pl, 2016-09-23. [dostęp 2016-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-09)].
- ↑ Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im.Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 114. ISBN 83-06-02325-0.
- ↑ Skład Komitetu. pan.pl. [dostęp 2013-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Piotr Bajko: Encyklopedia – Puszcza Białowieska. encyklopedia.puszcza-bialowieska.eu. [dostęp 2020-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-12)].
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 765
- ↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. prezydent.pl, 2012-05-03. [dostęp 2013-12-25].
- ↑ Laureaci nagrody FNP. fnp.org.pl. [dostęp 2013-12-25].
Bibliografia
edytuj- Wywiad z prof. Tarkowskim.
- Nota biograficzna. umed.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-08)]. na stronie Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
- Prof. zw. dr hab. cz Andrzej Krzysztof Tarkowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-08-25].
- fotografia z wizerunkiem Andrzeja Tarkowskiego – Encyklopedia Puszczy Białowieskiej