Język czuwaski
Język czuwaski – język należący do podrodziny języków tureckich, klasyfikowany jako jedyny żywy język należący do grupy bułgarskiej. Język ten jest najbliższym krewnym wymarłego języka protobułgarskiego, używanego przez Prabułgarów, którzy w 681 r. utworzyli na Bałkanach państwo bułgarskie[1].
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
ok. 1 043 000 | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Czuwaszja | ||||||
| Organ regulujący | Čăvaš patšalăh gumanitari ăslălăhĕsen institučĕ↗ | ||||||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||||||
| Ethnologue | 2 prowincjonalny↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | cv | ||||||
| ISO 639-2 | chv | ||||||
| ISO 639-3 | chv | ||||||
| IETF | cv | ||||||
| Glottolog | chuv1255 | ||||||
| Ethnologue | chv | ||||||
| GOST 7.75–97 | чув 795 | ||||||
| WALS | chv | ||||||
| SIL | CJU | ||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Język czuwaski jest dalej spokrewniony z pozostałymi językami tureckiej rodziny językowej, dlatego też jest niemal całkowicie niezrozumiały dla osób posługujących się innymi językami tureckimi. Używany przez około milion ludzi głównie w Republice Czuwaszji (gdzie wraz z językiem rosyjskim ma status języka urzędowego), Tatarstanie, Baszkirii, obwodach: samarskim, uljanowskim, orenburskim.
Na podstawie analizy pojedynczych zanotowanych słów z języka Hunów uważa się, że prawdopodobnie język ten był spokrewniony z językiem czuwaskim[2].
Wyróżnia się dwa słabo zróżnicowane dialekty tego języka: dolny, zwany anatri (rozpowszechniony na południu Czuwaszji) i górny – turi. Język literacki oparty jest na dialekcie anatri.
Do zapisu języka czuwaskiego używana jest zmodyfikowana cyrylica.
Alfabet
edytuj| А а | Ӑ ӑ | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
| Ӗ ӗ | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
| Н н | О о | П п | Р р | С с | Ҫ ҫ | Т т | У у |
| Ӳ ӳ | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
| Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Użycie języka
edytujW Republice Czuwaszji, na obszarach zamieszkanych w przeważającym stopniu przez przedstawicieli narodowości tytularnej, jest on językiem wykładowym w szkołach podstawowych. Jego naukę można kontynuować także w szkole średniej i na uczelniach wyższych. Używany jest w czuwaskiej radiofonii i telewizji. Prasa w języku czuwaskim ukazuje się również poza granicami Czuwaszji.
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Н.А. Баскаков: Тюрские языки. Москва: 1960, s. 104–105.
- ↑ Language Log: Attila the Gothic dad [online], itre.cis.upenn.edu [dostęp 2017-11-24].
Bibliografia
edytuj- Эктор Алос-и-Фонт. Оценка языковой политики в Чувашии
- Пикет в защиту чувашскогоязыка в Чебоксарах
- Anna Parzymies, Język czuwaski, Warszawa: Dialog, 2000, ISBN 83-88238-60-4, OCLC 830257363.