Lipidomika
Lipidomika – dziedzina nauki zajmująca się analizą jakościową i ilościową lipidów komórkowych w układach biologicznych[2][3][4]. Słowo „lipidom” jest używane do opisania pełnego profilu lipidów w komórce, tkance, organizmie lub ekosystemie, będącego podzbiorem „metabolomu”, który obejmuje również trzy inne główne klasy cząsteczek biologicznych: białka/aminokwasy, cukry i kwasy nukleinowe. Lipidomika to stosunkowo nowa dziedzina badań, napędzana szybkim postępem w technologiach takich jak spektrometria mas (MS), spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR), spektroskopia fluorescencyjna, interferometria z podwójną polaryzacją i metody obliczeniowe, w połączeniu z uznaniem roli lipidów w wielu chorobach metabolicznych, takich jak otyłość, miażdżyca, udar, nadciśnienie i cukrzyca. Ta szybko rozwijająca się dziedzina[5] dopełnia ogromny postęp dokonany w genomice i proteomice, z których wszystkie stanowią rodzinę biologii systemów.
Badania lipidomiczne obejmują identyfikację i kwantyfikację tysięcy komórkowych molekularnych rodzajów lipidów i ich interakcji z innymi lipidami, białkami i innymi metabolitami. Badacze lipidomiki badają struktury, funkcje, interakcje i dynamikę lipidów komórkowych oraz zmiany zachodzące podczas zaburzeń w układzie.
Han i Gross[6] po raz pierwszy zdefiniowali dziedzinę lipidomiki poprzez zintegrowanie specyficznych właściwości chemicznych właściwych lipidowym cząsteczkom z podejściem kompleksowej spektrometrii masowej. Chociaż lipidomika znajduje się pod parasolem bardziej ogólnej dziedziny „metabolomiki”, sama lipidomika jest odrębną dyscypliną ze względu na wyjątkowość i funkcjonalną specyfikę lipidów w stosunku do innych metabolitów.
W badaniach lipidomicznych ogromna ilość informacji ilościowo opisujących przestrzenne i czasowe zmiany zawartości i składu różnych molekuł lipidów gromadzi się po zaburzeniu komórki przez zmiany jej stanu fizjologicznego lub patologicznego. Informacje uzyskane z tych badań ułatwiają wgląd w zmiany funkcji komórkowej. Badania lipidomiczne odgrywają istotną rolę w określaniu mechanizmów biochemicznych procesów chorobowych związanych z lipidami poprzez identyfikację zmian w metabolizmie lipidów komórkowych, ich przepływie i homeostazie.
Przypisy
edytuj- ↑ Christian Klose i inni, Flexibility of a Eukaryotic Lipidome – Insights from Yeast Lipidomics, „PLOS One”, 7 (4), 2012, e35063, DOI: 10.1371/journal.pone.0035063, ISSN 1932-6203, PMID: 22529973, PMCID: PMC3329542 [dostęp 2020-09-25] (ang.).
- ↑ Markus R. Wenk, The emerging field of lipidomics, „Nature Reviews Drug Discovery”, 4 (7), 2005, s. 594–610, DOI: 10.1038/nrd1776, ISSN 1474-1784 [dostęp 2020-09-25] (ang.).
- ↑ Andrew D. Watson, Thematic review series: Systems Biology Approaches to Metabolic and Cardiovascular Disorders. Lipidomics: a global approach to lipid analysis in biological systems, „Journal of Lipid Research”, 47 (10), 2006, s. 2101–2111, DOI: 10.1194/jlr.R600022-JLR200, ISSN 0022-2275, PMID: 16902246 [dostęp 2020-09-25] (ang.).
- ↑ Dr Samuel Furse » Lipidomics.
- ↑ Neurolipidomics: challenges and developments, www.bioscience.org, DOI: 10.2741/2258 [dostęp 2020-09-25].
- ↑ Xianlin Han, Richard W. Gross, Global analyses of cellular lipidomes directly from crude extracts of biological samples by ESI mass spectrometry a bridge to lipidomics, „Journal of Lipid Research”, 44 (6), 2003, s. 1071–1079, DOI: 10.1194/jlr.R300004-JLR200, ISSN 0022-2275, PMID: 12671038 [dostęp 2020-09-25] (ang.).