Lucyna Haller de Hallenburg
Lucyna Haller de Hallenburg z domu Urbańska herbu Nieczuja (ur. 1844 lub 1845 w Haczowie, zm. 26 stycznia 1926 w Krakowie) – polska nauczycielka, działaczka niepodległościowa.
| Lucyna Urbańska | |
| |
 Nieczuja | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Mąż | |
| Dzieci | |
Życiorys
edytujUrodziła się w 1844[1] lub 1845[2] jako córka Franciszka Ksawerego Urbańskiego z Urbanic herbu Nieczuja (1816-1868, właściciel Odrzechowej i Darowa, od 1845 Haczowa) i Zofii z domu Skórskiej herbu Jastrzębiec (zm. 1902, pierwotnie dziedziczka Rymanowa)[3][4][5]. Była siostrą Franciszka Ksawerego, Feliksa (ur. 1847, właściciel dóbr Grabanin) i Mieczysława (1852-1944) oraz krewną ks. Henryka Korybut Woronieckiego[3][6][7].
Na przełomie lat 50./60. XIX w. udzielała się w nauczaniu ludności ziemi sanockiej w duchu polskości (w kierunku oświecenia ludności wiejskiej działali także jej rodzice)[8][9]. W domu rodzinnym otworzyła szkołę, którą prowadziła przez kilka lat[1]. Miejscowym dzieciom chłopskim, gromadzonym w rodzinnym dworze Urbańskich, udzielała lekcji m.in. z czytania, pisania, historii Polski, śpiewu, robótek ręcznych, haftowania, co skutkowało chętnym uczęszczaniem dzieci do regularnej szkoły[10].
Po wybuchu powstania styczniowego w dworze Urbańskich w Haczowie odbywały się ćwiczenia ochotników pochodzących z okolic[11]. Lucyna własne domostwa udostępniła na rzecz fabryki naboi, skubanek i bandaży[12]. Kierowała tajnymi agentkami, transportowała broń i amunicję, działała na rzecz oswobodzenia powstańców z więzień[12]. Po włączeniu się Austrii do działań wymierzonych przeciw uczestnikom insurekcji, wraz z rodziną ukrywała w swoim dworze kilkudziesięciu powstańców przez okres sześciu miesięcy[12].
W 1870 wyszła za mąż za Władysława Hallera de Hallenburg (1834-1897) z majątku Polanka i Głuchowiec[3][12][13]. Po ślubie osiadła w majątku męża na ziemi krakowskiej w Polance[1][14]. Miała z nim trzech synów, w tym Stanisława (1872–1940, generał) i Mieczysława (1877-1917, oficer) oraz dwie córki, Elżbietę (ur. 1880, żona Juliana Zakrzeńskiego 1874–1939) i Marię (żona Antoniego Günthera)[12][15].
Przez ostatnie niemal 30 lat żyła w stanie wdowieństwa, a ponadto straciła dwóch dorosłych synów[1]. Należała do Sodalicji Mariańskiej, od 1894 do oddziału Pań miejskich w Krakowie, a od 1901 do oddziału Pań Wiejskich Ziemi Krakowskiej i była tam wiceprezydentką[16]. W ostatnim okresie życia często gościła rodziny kresowe w swoim domu[17]. Zmarła w 1926[1]. Została pochowana w grobowcu rodzinnym Hallerów na cmentarzu w Krzęcinie[18][19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Sodalicja 1926 ↓, s. 94.
- ↑ Rocznik szlachty (II) 1883 ↓, s. 715. Tu podano rok 1845. Według innej wersji rok 1839.
- ↑ a b c Rocznik szlachty (II) 1883 ↓, s. 715.
- ↑ Bruchnalska 1934 ↓, s. 374.
- ↑ Jaślar 1936 ↓, s. 60, 70, 72.
- ↑ Jaślar 1936 ↓, s. 71, 72.
- ↑ Bruchnalska 1934 ↓, s. 374, 375.
- ↑ Bruchnalska 1934 ↓, s. 374-375.
- ↑ Zofia Romanowiczówna: Klaudynki. Kartka z dziejów patryotycznej pracy kobiet w Galicyi, w drugiej połowie ubiegłego stulecia. Lwów: 1913, s. 24.
- ↑ Jaślar 1936 ↓, s. 60-61, 71, 72.
- ↑ Marian Terlecki. Śladami 1863 r. na Podkarpaciu. „Widnokrąg”. Nr 10, s. 1, 10 marca 1963.
- ↑ a b c d e Bruchnalska 1934 ↓, s. 375.
- ↑ Jaślar 1936 ↓, s. 71.
- ↑ Jaślar 1936 ↓, s. 122.
- ↑ Kronika. Wspomnienie pośmiertne. Władysław Haller de Hallenburg. „Czas”. Nr 44, s. 2, 24 lutego 1897.
- ↑ Sodalicja 1926 ↓, s. 94-95.
- ↑ Sodalicja 1926 ↓, s. 95.
- ↑ Cmentarz. krzecinsolectwo.pl. [dostęp 2021-06-09].
- ↑ Hallerowie. stowarzyszeniekrzecin.pl. [dostęp 2021-06-09].
Bibliografia
edytuj- Urbański herbu Nieczuja. W: Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Rocznik szlachty polskiej. T. 2. Lwów: Księgarnia K. Łukaszewicza, 1883, s. 1-799.
- M.B.. Nekrologja. Lucyna z Urbańskich Hallerowa, Sod. Pań wiejskich Ziemi Krakowskiej. „Sodalis Marianus”. Nr 6, s. 94-95, 1926.
- Maria Bruchnalska: Ciche bohaterki. Udział kobiet w powstaniu styczniowym. Miejsce Piastowe: 1934, s. 375-276.
- Zygmunt Jaślar: Haczów. Niezwykła osada szwedzko-niemiecka. Monografja. Jasło: 1936, s. 1-127.