Ludwik Kubala
Ludwik Kubala (ur. 9 września 1838 w Kamienicy, zm. 30 września 1918 we Lwowie) – polski historyk, nauczyciel.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Narodowość | |
| Małżeństwo |
Leona |
| Dzieci | |
| Krewni i powinowaci | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujLudwik Kubala urodził się 9 września 1838 r. w Kamienicy. Tam, jak również w zakupionej przez jego rodziców w 1838 r. Łukowicy Łapczyńskiej, przyszły historyk spędził swoje dzieciństwo i wczesną młodość. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Starym Sączu, a w latach 1849–1855 do gimnazjum w Nowym Sączu. Klasę VIII przerabiał w Gimnazjum św. Anny w Krakowie. W 1857 zdał egzamin dojrzałości i zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już jednak po roku nauki w Krakowie przeniósł się na Uniwersytet w Wiedniu, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym (1858-1861). Brał udział w pracach organizacyjnych powstania styczniowego. Był szefem policji powstaniowej w Krakowie, za co uwięziono go na dwa lata w więzieniu w Josephstadt (15 grudnia 1863 – 18 listopada 1865). W 1863 roku wydał broszurę Uwagi przez Pewnego, w której krytykował Rząd Narodowy[1]. W 1869 z wielkimi trudnościami, mimo posiadanego doktoratu, rozpoczął pracę jako suplent w III gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. Dopiero w 1872 zdał egzamin na nauczyciela, co opóźniło pisarstwo historyczne rozpoczęte podczas uwięzienia. We wrześniu 1872 wraz z Dominikiem Machnowskim zostały pierwszymi nauczycielami nowo otwartego niższego 4-klasowego C. K. Gimnazjum w Złoczowie[2].
W latach 1880–1881 opublikował dwa tomy szkiców historycznych, które przyniosły mu sławę i popularność. Pod ich wpływem Henryk Sienkiewicz odstąpił od pisania powieści o Władysławie Warneńczyku i stworzył Trylogię. W połowie XX w. szkic Poselstwo Puszkina w Polsce zainspirował także Władysława Zambrzyckiego do napisania antymoskiewskiej powieści W oficynie Elerta. Twórczość Ludwika Kubali liczy kilkaset pozycji. Brak jednak do dziś jej solidnego naukowego opracowania oraz wnikliwej oceny.
W 1903 był prezesem Towarzystwa Historycznego we Lwowie[3]. W 1906 został prezesem założonego wówczas Towarzystwa Miłośników Przeszłości Lwowa[4]. W ostatnim okresie życia był bibliotekarzem w Bibliotece Pawlikowskich we Lwowie. Trzy tygodnie przed śmiercią z okazji 80 urodzin Uniwersytet Franciszkański nadał mu tytuł doktora honoris causa. Miasto uczciło jego pamięć, nadając jego imię ulicy w centrum Lwowa (obecnie - 2013 - ul. Romana Szuchewycza).
Ludwik Kubala został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Jego rękopisy wzbogaciły lwowskie Ossolineum.
Jego żoną od 1875 była Leona z domu Trzcińska herbu Pobóg (1853–1934), z którą miał dwóch synów Tomasza[5] i Wawrzyńca (1885–1967, doktor praw, wiceprezydent Lwowa)[6][7] i dwie córki: Marię i Jadwigę Próchnicką[8]. Był stryjem braci Władysława (1891–1941, podpułkownik intendentury) i Kazimierza (1893–1976, major pilot) Kubalów[9].
Wybrane publikacje
edytuj- Stanisław Orzechowski i wpływ jego na Rzeczpospolitę wobec reformacji XVI wieku : rzecz historyczna (1870, wyd. Karol Wild)
- Jerzy Ossoliński. Wyd. 1. T. 1. Lwów: 1883.
- Jerzy Ossoliński. Wyd. 1. T. 2. Lwów: 1883.
- Jerzy Ossoliński. Wyd. 2 poprawione i uzupełnione przez autora. Warszawa: Ossolineum, 1924.
- Oblężenie Lwowa w roku 1648. Wyd. 3. Warszawa: 1930.
- Królewicz Jan Kazimierz. Oblęzenie Lwowa. Oblężenie Zbaraża. Poselstwo Puszkina. Bitwa pod Beresteczkiem. Kostka-Napierski. Lwów: 1880, seria: „Szkice Historyczne” 1.
- Proces Radziejowskiego. Pierwsze "Liberum Veto". Krwawe swaty. Czarna śmierć. Wyprawa żwaniecka. Lwów: 1880, seria: „Szkice Historyczne” 2.
- Wojna moskiewska R. 1654-1655. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 3.
- Wojna szwecka w roku 1655 i 1656. Lwów: Ossolineum, 1880, seria: „Szkice Historyczne” 4. (reprint Poznań 2005)
- Wojna Brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656-1657. Lwów: Ossolineum, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 5. (reprint Poznań 2005)
- Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660. Lwów: Wydawnictwo Altenberga, 1922, seria: „Szkice Historyczne” 6., z przedmową Ludwika Finkla, (reprint Poznań 2005)
- Jerzy Ossoliński. Biografia. Szczęsne: Wydawnictwo Klinika Języka, 2024.
Odznaczenia
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Franciszka Ramotowska, Tajemne państwo polskie, t. I, Warszawa 1999, s. 433.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Złoczowie za lata 1873/4-1923/4. Złoczów: drukarnia W. Zuckerkandla, 1925, s. 19-20.
- ↑ Eugeniusz Barwiński, Towarzystwo historyczne 1900-1914, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 19.
- ↑ Miłośnicy przeszłości Lwowa. „Nowości Illustrowane”. Nr 44, s. 18, 3 listopada 1906.
- ↑ Ludwik Kubala Kurier Lwowski 1918 nr 455 s.3
- ↑ Jan Wielek: Współtwórca "Trylogii" Ludwik Kubala (1838-1918). almanach.limanowa.org.pl, 2003. [dostęp 2016-11-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ Ludwik Kubala. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Nekrologia Ludwik Kubala Czas 1918 nr 438 z 3 października
- ↑ Kubala Władysław. polskaniezwykla.pl. [dostęp 2014-07-31].
- ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918. Wiedeń: 1918, s. 183.
Bibliografia
edytuj- Zasłużeni pedagogowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 29, s. 17, 21 lipca 1906.
Linki zewnętrzne
edytuj- Piotr Czartoryski-Sziler Ludwik Kubala – wybitny polski historyk
- Krzysztof Bulzacki Lwowskie sylwetki
- Ludwik Kubala. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-11-28].
- Dzieła Ludwika Kubali w bibliotece Polona