Mártha Eggerth

Mártha Eggerth
	; Eggert jako Isobel Rekay w filmie Presenting Lily Mars (1943)
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1912 ; Budapeszt
Data i miejsce śmierci	26 grudnia 2013 ; Rye
Zawód	śpiewaczka, aktorka
Współmałżonek	Jan Kiepura
Lata aktywności	1922–2006
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Mártha Eggerth, także Marta Eggerth (ur. 17 kwietnia 1912 w Budapeszcie, zm. 26 grudnia 2013 w Rye) – węgierska śpiewaczka operetkowa (sopran koloraturowy) i aktorka, żona Jana Kiepury.

Życiorys

Urodziła się w Budapeszcie jako córka węgierskiego bankiera Paula Eggertha i śpiewaczki operowej i nauczycielki śpiewu Tilly de domo Herzog (Herezegh).

Występowała od najmłodszych lat, w 1922 roku w budapeszteńskim Teatrze Węgierskim (Magyar Színház), w 1923 roku w Węgierskiej Operze Państwowej (Magyar Állami Operaház), a w kolejnych latach we wszystkich ważniejszych operach europejskich (śpiewała lalkę Olimpię w Opowieściach Hoffmanna Jacques’a Offenbacha, a potem także partię Małgosi w Jasiu i Małgosi Engelberta Humperdincka).

Młodsza siostra Imre Kálmána, którą poznała po jednym z peszteńskich występów, przedstawiła ją swemu bratu pracującemu w Wiedniu. Kálmán obsadził ją w głównej roli w swojej operetce Fiołek z Montmartre, wystawianej w wiedeńskim teatrze Johanna Straussa. Spektakl zaproszono m.in. do hamburskiej Volksoper, dzięki czemu Eggerth stała się słynna również w Niemczech.

W 1927 roku otrzymała z Berlina propozycję roli w filmie, która rozpoczęła jej karierę filmową. Na zaproszenie reżysera filmowego Richarda Eichberga(inne języki) brała udział w produkcji filmowej w Londynie, potem związała się z berlińską wytwórnią filmową UFA.

Jej nazwisko na stałe wpisało się do historii kina węgierskiego, ponieważ u boku Pála Jávora(inne języki) wystąpiła w głównej roli w pierwszym węgierskim filmie dźwiękowym Csak egy kislány van a világon (Jedyna panna na świecie). Ciekawostką jest, że produkcja pierwotnie miała być filmem niemym, co zresztą wyraźnie widać po grze aktorskiej.

W swojej ojczyźnie wystąpiła tylko w tym jednym filmie. W latach 1930–1936 była gwiazdą w 40 filmach. W węgierskim filmie wystąpiła jeszcze jako brunetka, później występowała jako blondynka.

W swych zagranicznych kontraktach miała zastrzeżone, że w każdym filmie zaśpiewa przynajmniej jedną piosenkę po węgiersku.

W 1936 roku poślubiła tenora Jana Kiepurę^[1], którego poznała podczas współpracy z UFA. Odtąd często występowali razem. W 1938 roku przeprowadzili się na południe Francji, a w 1939 roku wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych z powodu narastających w Europie nastrojów antysemickich (oboje po matkach mieli żydowskie pochodzenie)^[2].

W 1940 roku powróciła na deski teatru w musicalu Higher and Higher. Regularnie występowała na nowojorskim Broadwayu. Od 1943 roku zagrała 2000 razy główną rolę w Wesołej wdówce w Majestic Theatre. Ponadto dużo koncertowała, m.in. w Rio de Janeiro, São Paulo, na Kubie i w Kanadzie.

Jej kariera w Hollywood trwała bardzo krótko, bo zaledwie rok (1942–1943). Zagrała w dwóch filmach wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer z Judy Garland i Gene’em Kellym.

W 1947 roku wróciła z mężem do Europy, gdzie krótko występowała w Operze paryskiej. Zagrała też w czterech filmach.

W 1992 roku wystąpiła w wiedeńskiej Robert Stolz Revue Servus Du, zaś 90. urodziny świętowała w wiedeńskim Theater an der Wien. W 2003 roku Patria Music wydała podwójną retrospektywną płytę CD z utworami śpiewanymi przez artystkę pt. My Life My Song. 6 kwietnia 2006 roku wystąpiła w koncercie w nowojorskiej Scandinavia House/Victor Borge Hall. Wielokrotnie odwiedzała Polskę (w 1989 roku śpiewała m.in. na festiwalu w Łańcucie).

W 2002 roku artystka została wyróżniona tytułem Honorowego Obywatela Miasta Sosnowca^[3]. W 2012 roku została odznaczona przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Zmarła w grudniu 2013 roku w wieku 101 lat^[4].

Miała dwóch synów – Jana Tadeusza Kiepurę (ur. 1944) i Mariana Wiktora Kiepurę (ur. 1950).

Filmografia

Csak egy kislány van a világon – Jedyna panna na świecie jako Katinka (Gaál Béla, 1929)
Trara um Liebe jako Maria-Charlotte (Richard Eichberg, 1931)
Eine Nacht im Grandhotel jako Glay (Max Neufeld, 1931)
Die Bräutigamswitwe jako Fay Miller (Richard Eichberg, 1931)
Der Frauendiplomat jako Hella (E. W. Emo, 1931/32)
Der Draufgänger jako Trude (Richard Eichberg, 1931)
Let’s Love and Laugh (Richard Eichberg, 1931)
Moderne Mitgift jako Evelyne (E. W. Emo, 1932)
Kaiserwalzer/Audienz in Ischl jako Mizzi Schlaghofer (Friedrich Zelnik, 1932)
Es war einmal ein Walzer jako Steffi Pirzinger (Victor Janson, 1932)
Ein Lied, ein Kuß, ein Mädel jako Wally Sommer (Geza von Bolvary, 1932)
Die Blume von Hawaii jako Laya (Richard Oswald, 1932/33)
Das Blaue vom Himmel jako Anni Müller (Victor Janson, 1932)
Where Is This Lady? jako Steffi Piringer (Victor Hanbury, László Vajda 1932)
Traum von Schönbrunn jako Ona (Johannes Meyer, 1932)
Leise flehen meine Lieder jako hrabina Eszterhazy (Willi Forst, 1933)
Der Zarewitsch jako Mary Collin (Victor Janson, 1933)
The Unfinished Symphony jako Caroline Esterhazy (Anthony Asquith, Willi Forst, 1934)
Mein Herz ruft nach dir – Dla ciebie śpiewam (wersja niemiecka) jako Carla Schmidt (Carmine Gallone, 1934)
My heart calls you – Dla ciebie śpiewam (wersja angielska) jako Carla Schmidt (Carmine Gallone, 1934)

Ihr größter Erfolg jako Therese Krones (Johannes Meyer, 1934)
Die Czardasfürstin jako Sylva Varescu (Georg Jacoby, 1934)
Die ganze Welt dreht sich um Liebe jako Ilona Ratkay (Viktor Tourjansky, 1935)
The Divine Spark jako (Maddalena Fumaroli (Carmine Gallone, 1935)
Casta diva jako Maddalena Fumarol (Carmine Gallone, 1935)
Die blonde Carmen jako Maria Barkas (Victor Janson, 1935)
Wo die Lerche singt (węg. Pacsirta) jako baronowa Margit (Carl Lamač, 1936)
La chanson du souvenir. Concert à la cour jako Christine Holm (Detlef Sierck, Serge de Poligny, 1936)
Das Schloß in Flandern jako Gloria Delamare (Geza von Bolvary, 1936)
Das Hofkonzert jako Christine Holm (Detlef Sierck, 1936)
Zauber der Bohème – Czar cyganerii jako Denise Vernier (Geza von Bolvary, 1937)
Immer, wenn ich glücklich bin jako Marietta Duval (Carl Lamač, 1937/38)
For Me and My Gal jako Eve Minard – Dla mnie i mojej dziewczyny jako Eve Minard (Busby Berkeley, USA 1942)
Presenting Lily Mars jako Isobel Rekay (Norman Taurog, USA 1943)
Addio Mimí! – Czar cyganerii jako Denise Vernier (Carmine Gallone, Włochy/USA 1947)
Valse brillante – Walc brillante jako Martha Vassary (Jean Boyer, 1948)
Das Land des Lächelns – Kraina uśmiechu jako Lissy Licht (Hans Deppe, 1952)
Frühling in Berlin – Wiosna w Berlinie jako Verena Illing (Arthur Maria Rabenalt, 1957)
Tatort (serial) gościnnie jako Babette Schöne (1970)
Tatort. Nie wieder Oper (serial, seria 1, odcinek 404) gościnnie jako Babette Schöne (1999)

Przypisy

↑ Kiepura po ślubie. „Echo”, s. 1, Nr 307 z 4 listopada 1936.
↑ Anne Midgette: Heard for Eight Decades, Her Voice Doesn't Waver. [w:] The New York Times [on-line]. The New York Times Company, 10-08-2005. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).
↑ 50. sesja Rady Miejskiej. Uroczyste podsumowanie kadencji., „Kurier Miejski” (Nr 17), www.sbc.org.pl, 15 października 2002, s. 3, ISSN 1232-7395 [dostęp 2024-01-13] (pol.).
↑ Operettensängerin Marta Eggerth gestorben. orf.at, 2013-12-27. [dostęp 2013-12-29]. (niem.).

Bibliografia

RonaldR. Bergan RonaldR., Marta Eggerth obituary [online], theguardian.com, 30 grudnia 2013 [dostęp 2013-12-31] (ang.).
MargalitM. Fox MargalitM., Marta Eggerth, ‘the Callas of Operetta,’ Dies at 101 [online], nytimes.com, 30 grudnia 2013 [dostęp 2013-12-31] (ang.).
RichardR. Fawkes RichardR., Marta Eggerth: Star of light opera regarded as the definitive 'Merry Widow' who inspired film and stage directors alike [online], independent.co.uk, 2014 [dostęp 2019-01-31] (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Kiepura po ślubie. „Echo”, s. 1, Nr 307 z 4 listopada 1936.

[heard-2] Anne Midgette: Heard for Eight Decades, Her Voice Doesn't Waver. [w:] The New York Times [on-line]. The New York Times Company, 10-08-2005. [dostęp 2016-04-10]. (ang.).

[3] 50. sesja Rady Miejskiej. Uroczyste podsumowanie kadencji., „Kurier Miejski” (Nr 17), www.sbc.org.pl, 15 października 2002, s. 3, ISSN 1232-7395 [dostęp 2024-01-13] (pol.).

[4] Operettensängerin Marta Eggerth gestorben. orf.at, 2013-12-27. [dostęp 2013-12-29]. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]