Monoploid
Monoploid – organizm, w którego komórkach somatycznych występuje jeden zespół chromosomów niehomologicznych, nazywany podstawowym zespołem chromosomów. Liczbę chromosomów zespołu podstawowego określa się liczbą podstawową (x). U monoploidów jest ona równa liczbie haploidalnej (n), ale u innych haploidów n jest wielokrotnością x[1].
Zwierzęta
edytujU większości gatunków zwierząt monoploidalność jest rzadkim zaburzeniem. Monoploidalne komórki nie mogą ulegać podziałom mejotycznym, dlatego osobniki z tym zaburzeniem są zwykle sterylne[2].
Normalnie monoploidalne są jednak na przykład samce pszczół, os i mrówek. Samce u tych gatunków rozwijają się partenogenetycznie, czyli z niezapłodnionego jaja. Do wytworzenia gamet dochodzi zaś w wyniku mitozy[2]. Jest to tak zwana haplodiploidalność.
Rośliny
edytuj
Monoploidy są kategorią roślin haploidalnych rzadko występujących w naturze[3][4].
Zyskały za to duże znaczenie w hodowli roślin dzięki uzyskiwaniu metodami biotechnologicznymi. Główna korzyść z uzyskanych monoploidów polega na możliwości otrzymywania linii czystych, które służą do wytwarzania mieszańców heterozyjnych o przewidywalnych cechach[4]. Monoploidy umożliwiają też ujawnienia korzystnych dla człowieka cech recesywnych. Mogą one być obecne, ale ukryte (w wyniku heterozygotyczności) u osobników macierzystych[2].
Monoploidy są zwykle sterylne[4], możliwe jest stosunkowo proste uzyskanie z nich w pełni homozygotycznych diploidów. W tym celu traktuje się tkankę merystematyczną kolchicyną. Związek ten hamuje wytwarzanie wrzeciona mitotycznego, co skutkuje zwielokrotnieniem liczby chromosomów w powstających komórkach[2]. Niekiedy dochodzi do spontanicznej diploidyzacji dzielących się komórek stożka wzrostu pędu[4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 535. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d Anthony JF Griffiths, Jeffrey H Miller, David T Suzuki, Richard C Lewontin, William M Gelbart: An Introduction to Genetic Analysis, 7th edition. New York: W. H. Freeman, 2000. ISBN 0-7167-3520-2.
- ↑ Andrzej Tretyn: Biotechnologia roślin. W: Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław (red.): Fizjologia roślin. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 707-742. ISBN 83-01-13753-3.
- ↑ a b c d Haploidy i podwojone haploidy. W: Katarzyna Niemirowicz-Szczytt: Biotechnologia roślin. Malepsza Stefan (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 341-350. ISBN 83-01-14195-6.