Order Maksymiliana
Order Maksymiliana (niem. Maximiliansorden)[1], Bawarski Order Maksymiliana za Naukę i Sztukę (Bayerische Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst)[2] – bawarski jednoklasowy order przyznawany za zasługi w dziedzinie nauki i sztuki[2].
 Awers orderu w 1918 | |
 Awers orderu od 1980 | |
 Baretka współczesna | |
 Baretka historyczna | |
| Ustanowiono |
28 listopada 1853 |
|---|---|
| Wycofano |
1919/1933–1980 |
| Dewiza |
Für Wissenschaft und Kunst |
Historia
edytujOrder został ustanowiony 28 listopada 1853 przez Maksymiliana II Wittelsbacha, na wzór pruskiego Pour le Mérite, z bawarskim królem jako jego wielkim mistrzem[3]. Przestał funkcjonować jako odznaczenie państwowe w 1919, zniesiony przez konstytucję Republiki Weimarskiej[a]. Odtąd przyznawany był jeszcze do 1933, kiedy to do władzy doszli narodowi socjaliści, którzy zakazali nadawania i przyjmowania jakichkolwiek odznaczeń dawnych panujących rodów niemieckich[3].
Ustawą z 18 marca 1980 został wznowiony przez premiera bawarskiego Franza Josefa Straußa w celu nagradzania wybitnych osiągnięć na polu nauki i sztuki[4].
Podzielony jest na dwie kategorie – naukową i artystyczną – a nadawany jest przede wszystkim niemieckim naukowcom i artystom, zarówno mężczyznom jak i kobietom. Liczba żyjących odznaczonych nie może przekroczyć 100 osób[5].
Order nadaje premier Wolnego Kraju Bawarii, po zasięgnięciu opinii Rady Orderu, która składa się z marszałka landtagu, marszałka senatu, członka rady ministrów, który reprezentuje premiera Bawarii, ministra oświaty i kultury, prezesa Bawarskiej Akademii Nauk, prezesa Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych oraz rektorów jednej z wyższych uczelni oraz jednej z wyższych uczelni artystycznych, a także powołanego przez premiera przedstawiciela nauk stosowanych. Nadanie może być odwołane przez premiera, jeśli odznaczony zostanie skazany wyrokiem sądowym na karę za poważne przestępstwo[4].
Insygnium
edytujOznaka jednoklasowego orderu to emaliowany obustronnie na niebiesko krzyż trójlistny, z białą krawędzią i z biało-złotymi pojedynczymi promieniami między ramionami krzyża, otoczony białym pierścieniem ze złoconą krawędzią. W medalionie środkowym awersu widnieje w białym polu kroczący na prawo złoty lew bawarski z herbu bawarskiego, otoczony wyrytym we frakturze czarnym napisem: "FÜR WISSENSCHAFT UND KUNST" (w wersji królewskiej w miejscu lwa znajdował się wizerunek profilu fundatora orderu). Medalion środkowy rewersu to biało-niebieski bawarski herb rautowy[2].
Order noszony był w pierwszej wersji na wstędze niebieskiej z białymi paskami[6], a od 1980 wieszany jest na białej wstędze z obustronnymi trzema wąskimi i jednym szerszym niebieskim paskiem. Mężczyźni wieszają order na szyi w postaci komandorii, a kobiety na damskiej kokardzie nad lewą piersią poniżej obojczyka[2].
- Joseph Ratzinger (1996, nauka)
- Martin Walser (1995, sztuka)
- Ernst Jünger (1986, sztuka)
- Dietrich Fischer-Dieskau (1984, sztuka)
- Wilhelm Kempff (1984, sztuka)
- Golo Mann (1981, nauka)
- Heinz Rühmann (1981, sztuka)
- Anne-Sophie Mutter (2002, sztuka)
Uwagi
edytuj- ↑ Konstytucja weimarska z 11 sierpnia 1919 w artykule 109 pkt 4 i 5 znosiła możliwość nadawania orderów i odznaczeń przez państwo niemieckie, a jednocześnie zabraniała obywatelom Niemiec przyjmowania jakichkolwiek tytułów i orderów obcych rządów (patrz: Die Verfassung des Deutschen Reichs ("Weimarer Reichsverfassung") vom 11. August 1919)
Przypisy
edytuj- ↑ Peter James: The politics of Bavaria – an exception to the rule. The special position of the free state of Bavaria in the new Germany. Avebury, 1995, s. 77 (ang.)
- ↑ a b c d [Na dole strony:] Der Bayerische Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst. ordensmuseum.de. [dostęp 2012-02-14]. (niem.).
- ↑ a b Hans Körner: Der Bayerische Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst und seine Mitglieder [w:] „Zeitschrift für Bayerische Landesgeschichte”. Nr 47 (1984), s. 299-398 (niem.)
- ↑ a b Gesetz über den Bayerischen Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst Vom 18. März 1980). bayern.de. [dostęp 2017-10-02]. (niem.).
- ↑ Bayerischer Maximiliansorden. bayern.de. [dostęp 2017-10-02]. (niem.).
- ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 417
- ↑ Träger des Bayerischen Maximiliansorden für Wissenschaft und Kunst. die-deutschen-orden.de. [dostęp 2017-10-02]. (niem.).