Prokop z Sazawy
Prokop z Sázavy (ur. ok. 970 w Chotouňu, zm. 25 marca 1053 w Sázavie) – czeski zakonnik, pustelnik, założyciel i pierwszy opat klasztoru benedyktynów w Sázavie, święty Kościoła katolickiego.
| opat, pustelnik | |
 Figura św. Prokopa na ścianie kościoła św. Jana Nepomucena w Kutej Horze | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 970 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Czczony przez | |
| Kanonizacja |
2 czerwca 1204 |
| Wspomnienie |
14 lipca i (kat.) |
| Atrybuty |
przedstawiany jako zakonnik z książką i biczem (batem), z diabłem wijącym się u jego stóp |
| Patron |
Czech, górników na Morawach |
Życiorys
edytujProkop urodził się około roku 970 w miejscowości Chotouň (koło Kouřimia) w twierdzy ziemiańskiej jako syn Wita i Bożeny. Wykształcenie zdobył w słowiańskiej szkole na praskim Wyszehradzie, tam też otrzymał święcenia kapłańskie. Prokop był żonaty (było to zgodne z panującym wówczas w Czechach zwyczajem). Miał syna Emmerama. Później zdecydował się na życie pustelnicze. Pewien czas spędził w klasztorze benedyktynów w Břevnově, a następnie mieszkał w jaskini w Dalejích koło Jinonic. Zajmował się przepisywaniem ksiąg liturgicznych, które spisywał cyrylicą w języku słowiańskim. Później przeniósł się w okolice doliny Sázavy, prowadził ascetyczny tryb życia i pracował przy karczowaniu lasu uzyskując w ten sposób tereny uprawne. Legenda głosi, że Prokop był widywany jak orze ziemię pługiem, do którego zaprzęgnięty był diabeł, a Prokop poganiał go krzyżem.
Z pomocą księcia Oldrzycha Prokop stopniowo tworzył wokół pustelni klasztor, do którego przyjmował nowych uczniów, którzy chcieli żyć tak jak on. W 1032 Prokop został pierwszym opatem klasztoru[1], a po śmierci Oldrzycha pomagał mu również jego następca Brzetysław. Sazawski klasztor, który przyjął regułę ojca zachodniego monastycyzmu, św. Benedykta, był jednym z pierwszych miejsc w Czechach, gdzie sprawowano liturgię w języku starosłowiańskim oraz kultywowano starocerkiewną tradycję[2]. Prokop zmarł 25 marca 1053 w Sázavie. Wkrótce po jego śmierci, w II połowie XI wieku spisano pierwszą starosłowiańską legendę o Prokopie.
Ewangeliarz z Reims
edytujProkopowi przypisuje się autorstwo słynnego ewangeliarza przechowywanego w katedrze w Reims (zwanego Ewangeliarzem z Reims lub Ewangeliarzem z Sazawy), który przewieziony do Francji, stanowił księgę, na której swoją przysięgę składali francuscy królowie, między innymi Henryk III i jego następcy, łącznie z Ludwikiem XIV.
Kult św. Prokopa
edytujProkop został kanonizowany 2 czerwca 1204 przez papieża Innocentego III jako pierwszy Czech, kanonizowany osobiście przez papieża. W 1804 papież Pius VII potwierdził jego kanonizację[3]. Jest czczony jako jeden z czeskich świętych patronów. W 1588 szczątki świętego Prokopa przeniesione zostały do Pragi, do kaplicy Wszystkich Świętych.
Wspomnienie liturgiczne św. Prokopa w Kościele katolickim obchodzone jest 14 lipca[4]. Można spotkać też źródła, w których wspomnienie to jest podawane na 25 marca[5] oraz na 4 lipca (wspomnienie z czasów średniowiecznych). W Cerkwi prawosławnej 16/29 września tj. 29 września według kalendarza gregoriańskiego[6].
Kult w Polsce
edytujKult św. Prokopa w Polsce rozpropagowała Judyta – małżonka Władysława Hermana. Za jej czasów wybudowano w Polsce kilka kościołów pod wezwaniem tego świętego, w szczególności na Kujawach. Do dziś istnieją kościoły pod wezwaniem św. Prokopa między innymi w Konecku, Kłóbce pod Włocławkiem, Jadownikach koło Brzeska, w Błędowie koło Grójca (filialny) oraz rotunda w Strzelnie. W 2003 z okolic Sazavy do Strzelna przybyła grupa Czechów, w celu zwiedzenia świątyni noszącej tytuł ich świętego rodaka[7].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Sazawa (Sázava) – Dawny klasztor Benedyktynów. CzechTourism.com. [dostęp 2012-02-27]. (pol.).
- ↑ Imieniny – Prokop Żywoty Świętych Pańskich – 1 kwietnia. Deon.pl. [dostęp 2012-02-17].
- ↑ Żywot świętego Prokopa, opata. Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku – Katowice/Mikołów 1937r.. [dostęp 2012-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
- ↑ St. Procopius of Sázava. Catholic online. [dostęp 2012-02-27]. (ang.).
- ↑ Żywoty Świętych. [dostęp 2012-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-12)].
- ↑ В месяцеслов Русской Православной Церкви включены имена древних святых, подвизавшихся в западных странах / Новости / Патриархия.ru [online], Патриархия.ru [dostęp 2021-02-03] (ros.).
- ↑ Rotunda Św. Prokopa. Urząd Miejski Strzelno. [dostęp 2012-02-17].