Sokółka
Sokółka – miasto w Polsce, w województwie podlaskim, siedziba powiatu sokólskiego i gminy miejsko-wiejskiej Sokółka.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Plac Tadeusza Kościuszki w Sokółce | |||||
| |||||
| Dewiza: Sokółka – naturalnie wielokulturowa | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Data założenia |
XV wiek | ||||
| Prawa miejskie |
28 lutego 1609 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
18,59 km² | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
85 | ||||
| Kod pocztowy |
16-100 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BSK | ||||
Położenie na mapie gminy Sokółka  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu sokólskiego  | |||||
 53°24′25″N 23°30′00″E/53,406944 23,500000
| |||||
| TERC (TERYT) |
2011084 | ||||
| SIMC |
0923443 | ||||
Urząd miejski pl. Kościuszki 116-100 Sokółka | |||||
| Strona internetowa | |||||
Prawa miejskie nadane zostały Sokółce w roku 1609. Miasto królewskie ekonomii grodzieńskiej[2] położone było w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego I Rzeczypospolitej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.
Położenie
edytujMiasto położone jest na obszarze Wzgórz Sokólskich, w północnej części Niziny Podlaskiej, u źródeł rzeki Sokołdy.
Przez miasto przebiegają międzynarodowa trasa drogowa droga krajowa nr 19 oraz kolejowa Warszawa – Grodno i dalej w kierunkach na Wilno, Rygę, Sankt-Petersburg, Mińsk i Moskwę. Sokółka oddalona jest o 16 km od polsko-białoruskiego przejścia granicznego w Kuźnicy Białostockiej[3].
Historia
edytujPoczątki miasta
edytuj
Pierwotnie Sokoldka (Sokółka) była wsią koronną założoną przez rewizorów królewskich na trakcie z Grodna do Knyszyna[4]. Nazwa miasta wywodzi się od nazwy rzeki Sokoldka (Mała Sokołda)[5][6][7][8][9]. Z biegiem czasu nazwa uległa zmianie przez uproszczenie spółgłoskowe -ldk do -lk i skojarzenie z Sokółką z Mazowsza i wsią Sokólki spod Ełku[10][11]. Na początku XVI wieku istniał tu dwór myśliwski Sucholda znajdujący się we władaniu królowej Bony, który został nadany jej przez Zygmunta Starego w roku 1524 wraz z rozległym obszarem od Kowna do Narwi i Świsłoczy, jaki wydzielił z Puszczy Grodzieńskiej[12]. W 1565 roku Zygmunt August ufundował w Sokółce kościół katolicki, a parafia funkcjonowała od roku 1592[13]. W latach 1586–1589 Sokółka stała się wsią targową. Prawa miejskie otrzymała 28 lutego 1609 roku od Zygmunta III Wazy[14]. Przed nadaniem praw miejskich do Sokółki przybyli rewizorzy królewscy Jerzy Scipio del Campo oraz Stefan Nieszkowski, którzy dokonali rozplanowania przyszłego miasta[15].
Sokółka w XVII i XVIII wieku
edytuj
Kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł w swoim pamiętniku pod datą 18 maja 1633 roku zapisał: „Na zaproszenie starosty żmudzkiego i wojewody brzeskiego, mego brata, udaliśmy się do Sokółki, gdzie król i my wszyscy zostaliśmy przyjęci wspaniale. Zanim tam przybyliśmy, król mówił mi (ponieważ jeszcze nigdy w tym miejscu nie byłem), że zobaczę dom drewniany, który został zbudowany za cenę 7000 zł, lecz niedokończony i już prawie w upadku. Okazało się to prawdziwe”[16]. W roku 1652 Ludwika Maria Gonzaga nadała parafię w Sokółce trzem współpracownikom Wincentego a Paulo[17][18]. Po krótkim pobycie w mieście przeniesieni zostali oni jednak do Warszawy. W tym okresie w mieście wytapiano rudę darniową[19]. 11 lutego 1662 roku wydano dekret, który zmuszał Żydów do opuszczenia miasta. Mogli odwiedzać Sokółkę tylko w dniach handlowych i jarmarcznych, ale nie dłużej niż na 3 dni. Żydom zabronione było nabywanie domów i dóbr ziemskich. Jeżeli któryś z nich takowy majątek posiadał, to przechodził on na własność Kościoła katolickiego. Zakazane było również wynajmowanie Żydom domów. Naruszenie dekretu wiązało się z karą pieniężną w wysokości 10 seksagen groszy litewskich na korzyść Kościoła w Sokółce[20]. 29 grudnia 1698 roku August II nadał zamieszkującym Sokółkę Żydom przywilej wolnego handlu oraz prowadzenia szynków[21].
W roku 1717 miasto znalazło się na drodze pocztowej między Warszawą i Mitawą, a w mieście osadzono urzędników pocztowych z rodziny Michaelisów[22]. W drugiej połowie XVIII wieku podskarbi nadworny litewski Antoni Tyzenhauz sprowadził rzemieślników i rozbudował miasto, próbując dokonać przestrzennej przebudowy miasta[14]. W czasie jego administrowania dokonany został nowy podział ekonomii litewskich, w wyniku czego Sokółka została siedzibą guberni. Tyzenhauz na obszarze ekonomii grodzieńskiej wybudował szereg fabryk i manufaktur, które później upadły, jednak wprowadził na nowo wcześniej zniesioną pańszczyznę. W wyniku tego w Sokółce oraz w Kuźnicy i Krynkach pojawiły się protesty miejscowej ludności, a w latach 70. XVIII wieku pisano supliki do króla. W tym czasie w mieście znajdowały się 182 domy i stacjonował w nim garnizon kawalerii narodowej[23]. Na zlecenie Tyzenhauza został wykonany przez Józefa de Sacco projekt założenia parkowo-pałacowego: „Planty Zabudowania gubernji J.K.mci Sokolskiey”, zbudowano jednak tylko pałacyk gubernatora. Za to do lat 80. XVIII wieku wybudowano 12 kamienic na rynku[24].
W czasie insurekcji kościuszkowskiej w marcu 1794 roku agitację na terenie Sokółki prowadził Joachim Litawor Chreptowicz. W kwietniu tego roku stacjonujący w mieście regiment liczył 600 osób. Po zajęciu Grodna przez Rosjan, 9 maja w Sokółce podpisany został przez kilkaset osób akces do powstania oraz zawiązano w nim Komisję Porządkową Powiatu Grodzieńskiego[25]. Wydana została też specjalna odezwa do mieszkających na tych terenach Tatarów. W lipcu komisja ogłosiła Uniwersał połaniecki[26].
Okres rozbiorów
edytuj
W 1795 roku, po III rozbiorze Polski, miasto przejściowo znalazło się w zaborze pruskim, w prowincji Prusy Nowowschodnie[27]. Do czasu Pokoju w Tylży w roku 1807, gdy Sokółka znalazła się w zaborze rosyjskim, stacjonował w niej szwadron wojsk pruskich, liczący 228 osób[28]. W latach 1792 i 1803 wybuchały pożary, w wyniku których spłonęła część miasta, a w roku 1796 kościół parafialny[29]. Zgodnie z postanowieniami traktatu tylżyckiego z 1807 roku Sokółka została przekazana Imperium Rosyjskiemu, pod którego władzą pozostawała aż do 1915 roku. W roku 1848 zbudowany został murowany kościół katolicki pw. św. Antoniego. W latach 50. XIX wieku zbudowana została prawosławna cerkiew św. Aleksandra Newskiego[30] oraz szkoła administracyjno-leśna i strzelecka, a w 1886 roku koszary. W 1862 roku Sokółka otrzymała połączenie kolejowe w związku z budową linii kolejowej Wiedeń–Warszawa–Sankt-Petersburg[31]. Wśród powstańców listopadowych (1830–1831) i styczniowych (1863–1864), walczących przeciwko rosyjskiemu zaborcy, byli także także mieszkańcy Sokółki. Od końca XIX wieku do wybuchu I wojny światowej w mieście stacjonował rosyjski 63 Uglicki pułk piechoty[32]. Około 1900 roku wybudowano murowaną synagogę. Znajdowała się w północno-zachodniej części miasta[33]. W 1910 roku burmistrzem Sokółki był Józef Stanisławowicz Daszuta[34]. W 1915 roku, podczas I wojny światowej, wojska kajzerowskie (niemieckie) wypędziły administrację rosyjską oraz wojska carskie z Sokółki i Sokólszczyzny. Okupacja niemiecka trwała zatem od 1915 do 1918 roku.
Od roku 1807 aż do 1975 Sokółka była miastem powiatowym. W XIX wieku była ośrodkiem targów, rzemiosła i drobnego przemysłu.
Sokółka w czasach II Rzeczypospolitej
edytuj
Od 30 kwietnia[35] 1919 roku Sokółka znalazła się w granicach Polski[36], jednak w okresie VII-IX 1920 r. zajmowana była przez wojska bolszewickie podczas wojny polsko-bolszewickiej[37]. W lipcu 1920 roku w wyniku ostrzału artyleryjskiego część miasta została zniszczona[38]. 24 września tego roku stacjonował w mieście sztab dowodzenia 2 Armii Wojska Polskiego, tu także został wydany przez Józefa Piłsudskiego rozkaz ataku na Lidę[38]. 20 listopada 1996 roku[39] odsłonięty został pomnik poświęcony bohaterom bitwy nad Niemnem z tamtego okresu z popiersiem marszałka Piłsudskiego.
W okresie międzywojennym miasto znane z garbarni oraz targów końskich i bydlęcych. W latach międzywojennych mieszkało w Sokółce około 3500 osób narodowości żydowskiej, w większości zajmowały się one handlem[40]. Łącznie miejscowość liczyła około 6000 mieszkańców[41]. W 1929 działały tu Związek Kupców, Związek Robotników Przemysłu Garbarskiego, Związek Rzemieślników Żydowskich, Związek Lokatorów oraz Związek Właścicieli Nieruchomości[42].
II wojna światowa
edytuj21 września 1939 roku miasto zostało zajęte przez oddziały sowieckiej 2 brygady czołgów, a następnie włączone w skład Związku Radzieckiego, przez co znajdowało się pod niemal dwuletnią okupacją sowiecką. Okupanci sowieccy prowadzili prześladowania, aresztowania oraz wywózki miejscowej ludności (często na Syberię czy do Kazachstanu), zwłaszcza polskich patriotów. W czerwcu 1941 miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, a w lipcu weszło w skład Bezirk Bialystok. Sowieci zbudowali w Sokółce pomnik Lenina, który latem 1941 Niemcy kazali zniszczyć miejscowym Żydom[43].
W 1941 r. w południowo-wschodniej części miasta Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej[44]. Oprócz kilku tysięcy Żydów z Sokółki trafiło tam również ok. 1500 Żydów z Janowa, Krynek, Czyżewa i Zaręb Kościelnych[44]. Mieszkańcy getta pracowali w fabryce filcu, w warsztatach szewskich i krawieckich oraz wykonywali roboty drogowe[44]. Wybudowali także zalew w Sokółce[45]. 2 listopada 1942 ok. 8 tys. osób wywieziono z getta do obozu przejściowego w Kiełbasinie pod Grodnem[44][46]. Getto szczątkowe zlikwidowano w styczniu 1943[47]. Żydzi z sokólskiego getta zginęli w obozach zagłady w Treblince i w Auschwitz-Birkenau[44].
W latach 1942–1944 w Sokółce znajdował się niemiecki obóz pracy[44]. Przeciętnie w obozie przebywało 150 osób; ogółem przeszło przez niego ok. 3 tys. osób[44]. Podczas likwidacji obozu część więźniów rozstrzelano, a część zwolniono[44].
W czerwcu 1944 roku Sokółka została zdobyta przez wojska radzieckie, co zakończyło okupację niemiecką[48].
Okres powojenny
edytujOd 1944 w okolicach miasta silna była partyzantka antykomunistyczna – np. 11 sierpnia 1946 partyzanci trzykrotnie zaatakowali lokalny posterunek Milicji Obywatelskiej[49]. W latach 70. XX wieku we wschodniej części miasta powstały dwa duże zakłady przemysłowe: stolarski Stolbud (obecnie Sokółka Okna i Drzwi) oraz Fabryka Urządzeń Mechanicznych „Spomasz”[50], które po 1989 r. przeszły transformację gospodarczą okresu przemian ustrojowych[51].
18 grudnia 1980 r. w Sokółce powstała Terenowa Komisja Koordynacyjna Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, której przewodniczącym został Kazimierz Kossakowski – nauczyciel Zespołu Szkół Ogólnokształacących, a jego zastępcą Bronisław Błahuszewski – kierowca PKS. 5 marca 1981 r. rezygnację z funkcji przewodniczącego złożył Kazimierz Kossakowski. Dwa tygodnie później przeprowadzono wybory do 9-osobowego Prezydium TKK, w skład którego weszli przedstawiciele sokolskich zakładów pracy: Krzysztof Krasiński (przewodniczący), pracownik Rejonu Energetycznego w Sokółce, Czesław Oszer - „Spomasz”, Marian Peliksza – „Stolbud”, Krzysztof Ignatowicz - „Budopol” Pisz, Andrzej Sienkiewicz – GS Sokółka, Bronisław Błahuszewski – PKS Sokółka, Zofia Juszkiewicz – Zespół Opieki Zdrowotnej, Barbara Łapacz – CPN, Zakład Buchwałowo i Jolanta Sagan – Oświata Sokółka[52].
400-lecie miasta
edytujW 2009 roku Sokółka obchodziła 400-lecie istnienia. Z tej okazji w Sokółce zorganizowano wiele imprez, z takimi artystami na czele jak Danzel. Ponadto przed Urzędem Miejskim postawiono pomnik, upamiętniający ten jubileusz. Wyprodukowano też sokólską monetę o nazwie „Sokole”.
Demografia
edytuj
W kolejnych latach Sokółka liczyła:
- Przełom XVIII i XIX w. – 1124 mieszkańców (w tym 383 Żydów i 18 Tatarów)[53]
- 1867 – 3814 mieszkańców[54]
- 1878 – 3431 mieszkańców[55]
- 1945 – 4879 mieszkańców[56]
- 1987 – ok. 18 000[57]
- 2004 – 19 037
- 2008 – 18 666[58]
Piramida wieku mieszkańców Sokółki w 2014 roku[59].
Gospodarka
edytuj
Miasto jest głównie ośrodkiem usługowym regionu rolniczego, ale także produkcji stolarki okiennej, importu węgla kamiennego i gazu, mrożenia owoców i warzyw czy przetwórstwa mleka. Znajdujące się większe zakłady pracy w Sokółce to:
- Orlen Gaz
- Sokółka Okna i Drzwi
- Farmer Sp. z o.o.
- Metal-Fach Sp. z o.o.
- Spółdzielnia Mleczarska SOMLEK Sokółka przejęta przez Mlekpol
- Barter S.A.
- Eskimos S.A.
- Eko-Gril
- GENES
- STEELER
Transport
edytuj- 19 Droga krajowa nr 19: granica państwa – Kuźnica – Białystok – Lublin – Rzeszów – Barwinek – granica państwa
- 673 Droga wojewódzka nr 673: Kolonie Lipsk – Lipsk – Dąbrowa Białostocka – Sokółka
- 674 Droga wojewódzka nr 674: Sokółka – Rachowik
Zabytki
edytuj
Zabytkami w Sokółce są[60]:
- Kościół parafialny św. Antoniego Padewskiego – neoklasycystyczny (ok. 1848, rozbudowany 1901-1904) z usytuowanym przy kolegiacie pomnikiem Powstańców Styczniowych[61],
- Prawosławna cerkiew parafialna pw. św. Aleksandra Newskiego z lat 1850–1853
- Granitowa płaskorzeźba – Alegoria Nauki z 1933 roku znajdująca się na elewacji frontowej budynku Szkoły Podstawowej nr 1 im. Adama Mickiewicza w Sokółce
- Murowana kapliczka przy zbiegu ul. Grodzieńskiej i Kresowej w Sokółce[62], wybudowana w 1906 roku na mocy ukazu tolerancyjnego cara Mikołaja II z 17/30 kwietnia 1905 roku[63]
- Przedwojenne kamienice wzdłuż ulic Białostockiej i Grodzieńskiej
- Dawna drewniana plebania prawosławna na rogu ulic Józefa Piłsudskiego i ks. Piotra Ściegiennego z 1880 roku
Inne obiekty o walorach kulturowych
edytuj- prawosławna kaplica cmentarna pw. św. Męczennicy Pawły z 1900 roku[64]
- cmentarz żydowski z XVII wieku[65]
- cmentarz prawosławny z XIX wieku (dawniej rzymskokatolicki)[65]
- założenie parkowo-ogrodowe d. dworu „Sobaczyńce" , d. koszar wojskowych rosyjskich, potem polskich na Osiedlu Zielonym[66]
Szlaki turystyczne
edytujPodgląd miasta
edytujW mieście znajduje się wiele kamer monitoringu wizyjnego należących do miasta, jak i osób prywatnych. Telewizja Sokółka udostępnia na swojej stronie internetowej obrazy z kilku kamer znajdujących się w różnych częściach miasta. Transmisja jest prowadzona przez całą dobę w czasie rzeczywistym. System jest cały czas rozbudowywany o kolejne kamery[67].
Media
edytujW Sokółce znajdują się lokalna telewizja, gazeta internetowa i tygodnik wydawany w formie papierowej, które swoim zasięgiem obejmują cały powiat:
Oświata
edytuj
- Szkoły podstawowe
- Szkoła Podstawowa Specjalna
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Walerego Wróblewskiego
- Szkoły średnie
- Zespół Szkół w Sokółce, ul. Mickiewicza 11 (Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika i Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych)[71]
- Zespół Szkół Zawodowych im. Elizy Orzeszkowej w Sokółce, Os. Zielone 1A (Technikum nr 1 i Branżowa Szkoła I Stopnia)[72]
- Zespół Szkół Rolniczych im. Henryka Dobrzańskiego „Hubala” w Sokółce, ul. Polna 1 (Technikum nr 2)[73]
- Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, Os. Zielone 1A (Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna)[74]
Instytucje
edytuj
- Fundacje i stowarzyszenia
- Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny[75]
- The Pucilowski Foundation[76]
- Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej „Barka”[77]
- Stowarzyszenie Klub 4x4[78]
- Kulturalne
- Muzeum Ziemi Sokólskiej[79]
- Sokólski Ośrodek Kultury[80]
- Kino „Sokół”
- Chór Seniorów „Sokólskie Wrzosy”[81]
- Kapela ludowa „Kapela Kundzicza”
- Klub Plastyków Amatorów
- Klub Seniora „Wrzosy”
- Nauczycielski Klub Seniora
- Wiejski Klub Kultury w Starej Kamionce
- Zespół muzyczny „Lotos”
- Teatr Amatorski „Coś”
- Zespół muzyczny „FBI”
- Zespół muzyczny „Bad Falcon”
- Sportowe
- Klub Sportowy Sokół Sokółka – piłka nożna[82]
- Sokólski Klub Kolarski Sokół – kolarstwo, triathlon, bieganie[83]
- Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard Sokółka[84]
- Klub Jeździecki BIK[85]
- Klub Sportowy Mikolo Sokółka – siatkówka
- UKS Boxing Sokółka – boks
- LUKSz Orient Sokółka – szachy
- Imprezy cykliczne
Wielokulturowość miasta
edytujZe względu na to, że miasto zamieszkują wyznawcy religii katolickiej, prawosławnej oraz islamu, poza Polakami są to Białorusini i Litwini[88], a w jego okolicach zamieszkują także Tatarzy, zyskało ono określenie stolicy polskiego orientu[3]. W mieście zaczyna się także Szlak Tatarski, utworzony w roku 1979 na cześć sprowadzenia na te ziemie chorągwi tatarskiej przez Jana III Sobieskiego[89].
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj
Na terenie Sokółki działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
Sokółka w kinematografii
edytujTrylogia „U Pana Boga...”
edytujW Sokółce i okolicach była kręcona większość scen całej trylogii. Ukazane w filmie obiekty które znajdują się w Sokółce: kościół pw. św. Antoniego, plebania, ogród, wędzarnia, obiekty gospodarcze, cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego i inne.
Cud w Sokółce
edytuj6 lutego 2010 roku w Telewizji Polsat został wyemitowany film dokumentalny Faktu dla Polsatu pt. „Cud w Sokółce”. W filmie były ukazane zdarzenia, które miały miejsce 12 października 2008 w kościele pw. św. Antoniego w Sokółce.
Miejsca i obiekty
edytuj- W Sokółce
- zespół boisk, korty tenisowe, kryta pływalnia, skatepark, siłownia przy OSiR, ul. Mariańska 31
- stadion miejski, ul. Mariańska/ul. Grodzieńska
- Zalew Sokólski z ośrodkiem wczasowym – akwen 20 ha z plażą, wypożyczalnia sprzętu wodnego, miejsca noclegowe, kort tenisowy, boisko do siatkówki plażowej, ul. Wodna
- kino „Sokół”
- pomnik z popiersiem Józefa Piłsudskiego
- pomnik na cześć 300 lat osadnictwa tatarskiego (umiejscowiony w parku w centrum miasta)
- tablica poświęcona Antoniemu Tyzenhauzowi na ścianie Muzeum Ziemi Sokólskiej
-
Wieża ciśnień -
Uliczka przed kinem -
Jedno z osiedli -
Starostwo Powiatowe
- W najbliższych okolicach Sokółki
- Izba Regionalna w Janowszczyźnie
- dolina rzeki Sokołda z malowniczymi łąkami obejmującymi tereny chronione sieci Natura 2000 w Dworzysku
- plenerowa dolina rzeki Łosośna
- Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej z Rezerwatem Kozłowy Ług
- Tatarszczyzna
- zabytkowe grodzisko wczesnośredniowieczne we wsi Miejskie Nowiny
Sąsiednie gminy
edytuj
Miasta partnerskie
edytujSokółka prowadzi współpracę z[92]:
Ludzie związani z Sokółką
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ [1], Baza Demograficzna na podstawie danych GUS.
- ↑ Odwiedzamy polską część Grodzieńszczyzny https://www.polskieradio.pl/7/5103/Artykul/2349934
- ↑ a b Sokółka ABC [online], s. 1 [dostęp 2021-04-23].
- ↑ Prace slawistyczne, Wydania 41-43. Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 69, 213.
- ↑ Anna Pytasz-Kołodziejczyk: Zasoby wodne w dobrach wielkoksiążęcych zachodniej Grodzieńszczyzny w XVI wieku: administracja i eksploatacja. Olsztyn: Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych UWM, 2017, s. 47. ISBN 978-83-938820-8-3. OCLC 1150361489.
- ↑ Józef Maroszek: Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta: z historii dziejów realizacji myśli monarszej między Niemnem a Narwią. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2000, s. 267.
- ↑ Onomastica: pismo poświe̦cone nazewnictwu geograficznemu i osobowemu, Tom 34. Zakłlad Narodowy im. Ossolińskich, 1989, s. 25.
- ↑ Tadeusz Gajdzis: Ziemia zroszona łzami, Sokółka - moje rodzinne miasto: niemiecko-sowiecka okupacja i początki PRL-u w Sokółce i regionie 1939-1947. PRYMAT - Mariusz Śliwowski, 2000, s. 13. ISBN 83-88097-15-6.
- ↑ Michał Kondratiuk: Elementy bałtyckie w toponimii i mikrotoponimii regionu białostockiego. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, s. 25.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 359. ISBN 83-04-01090-9.
- ↑ Kazimierz Rymunt: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 225. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 7. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 9. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ a b Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 4. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 11. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Albrycht Stanisław Radziwiłł: „Pamiętnik o dziejach w Polsce” T. I 1632-36 r. Warszawa: PIW Wa-wa, 1980, s. 306–307. ISBN 83-06-00092-7.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 13. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 11. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 14. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Vaida Kamuntavičienė, Studies in church history VI, Christians and the non-Christian other, Vilnius: Lithuanian Catholic Academy of Science, 2013, s. 81–82, ISSN 1392-0502.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 16. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 17. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 19–21, 23. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 21–22. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Dziś wielka rocznica. 219 lat temu w Sokółce przyjęto akces do Powstania Kościuszkowskiego [online], isokolka.eu [dostęp 2023-05-09] (pol.).
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 24–27. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 12. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 28. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 29. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 24. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09] (pol.).
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 13. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Główna synagoga | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-04].
- ↑ Памятная книга Гродненской губернии 1910.
- ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 7.
- ↑ WIG, Sokółka na mapie WIG 1928 [online].
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 14. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ a b Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 8.
- ↑ Jan Rećko: Józef Piłsudski w Sokółce. Bydgoszcz: Reprint, 2009, s. 15.
- ↑ Ukazała się „Księga Pamięci Żydów Sokólskich” w polskim tłumaczeniu [online], isokolka Internetowa gazeta powiatu sokólskiego.
- ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09] (pol.).
- ↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 151.
- ↑ Pomnik ku czci bohaterów, pomnik Lenina, pomnik pamięci pomordowanych [FOTO].
- ↑ a b c d e f g h Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 463. ISBN 83-01-00065-1.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 20. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Yitzak Arad: Belzec, Sobibor, Treblinka. The Operation Reinhard Death Camps. Bloomington: Indiana University Press, 1999, s. 397. ISBN 978-0-253-21305-1.
- ↑ Anna Pyżewska: Pomoc dla ludności żydowskiej w Okręgu Białystok w latach okupacji niemieckiej, [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2006, s. 947. ISBN 83-60464-01-4.
- ↑ Historia – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], sokolka.pl [dostęp 2024-06-09] (pol.).
- ↑ Zbigniew Jerzy Hirsz, Organizacje młodzieżowe na Białostocczyźnie w latach 1944–1947, w: red. Z.J. Hirsz, Ruch młodzieżowy w początkach Polski Ludowej 1944-1947, Komisja Historii Ruchu Młodzieżowego ZG ZSMP, Warszawa, 1987, s. 111.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 16. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Sokółka w okresie przemian. Spotkanie autorskie z Heleną Miszkin [online], isokolka.eu, grudzień 2022.
- ↑ NSZZ "Solidarność" Ziemi Sokólskiej [online], solidarnosc.org.pl.
- ↑ Leszek Postołowicz: Zarys dziejów Sokółki i okolic do 1807 roku. Sokółka: Biblioteka Publiczna w Sokółce, 2008, s. 28–29. ISBN 978-83-60534-98-4.
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1890, s. 26.
- ↑ Tamże, s. 26.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 15. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 17. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Ludność w Sokółce. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2008-12-31].[martwy link]
- ↑ Sokółka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 68 [dostęp 2020-11-03].
- ↑ Leonard Drożdżewicz, Z trójdzielnym herbem Rzeczypospolitej, „Znad Wilii”, nr 2(94), 2023, s. 89-91 [dostęp 2023-07-25] (pol.).
- ↑ Sokólski Brueghel – Witalis Sarosiek – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], 5 listopada 2013 [dostęp 2024-08-20] (pol.).
- ↑ Józef Łupiński, Ukaz tolerancyjny cara Mikołaja II z 17/30 kwietnia 1905 roku, Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 8/1, 183-200, 2001, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne-r2001-t8-n1/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne-r2001-t8-n1-s183-200/Saeculum_Christianum_pismo_historyczne-r2001-t8-n1-s183-200.pdf, 2001 [dostęp 2024-08-20] (pol.).
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 26. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ a b Andrzej Michałowski, Alicja Sulimierska, Elżbieta Baniukiewicz: Studia i Materiały. Wykaz zabytkowych cmentarzy w Polsce. Województwo Białostockie. Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu. Narodowa Instytucja Kultury, 1996, s. 48.
- ↑ Ta dzielnica Sokółki skrywa wiele tajemnic [FOTO] [online], Sokółka i powiat sokólski. Informacje, forum, ogłoszenia - iSokolka.eu, 13 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-14] (pol.).
- ↑ Sokółka TV – Twoja telewizja – Kamery online. [dostęp 2015-07-04].
- ↑ Sokółka TV – Twoja telewizja. [dostęp 2015-07-04].
- ↑ iSokolka.eu. [dostęp 2015-07-04].
- ↑ Nowiny Sokółskie. [dostęp 2015-07-04].
- ↑ Zespół Szkół w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-21)]. (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Zawodowych w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Rolniczych w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
- ↑ Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Sokółce. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
- ↑ Fundacja Sokólski Fundusz Lokalny. [dostęp 2010-09-18].
- ↑ Sokólski Fundusz Lokalny, Wizyta przedstawicieli The Pucilowski Foundation... [online]
- ↑ Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Ziemi Sokólskiej „Barka”. [dostęp 2010-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-28)].
- ↑ Stowarzyszenie Klub 4x4 Sokółka. [dostęp 2010-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-01)].
- ↑ Sokólski Bruegel - Witalis Sarosiek [FOTO] [online], Sokólski Bruegel - Witalis Sarosiek [FOTO] [dostęp 2020-05-25] (pol.).
- ↑ Sokólski Ośrodek Kultury. [dostęp 2010-09-18].
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 36. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ KS Sokół Sokółka [online], www.sokol.sokolka.com [zarchiwizowane z adresu 2007-01-01].
- ↑ Wymagana kontrola bezpieczeństwa [online], www.facebook.com [dostęp 2017-02-28].
- ↑ Klub bilardowy Metal-Fach LP Pool Bilard Sokółka. [dostęp 2010-09-18].
- ↑ Klub Jeździecki BIK. [dostęp 2010-09-18].
- ↑ a b Imprezy sportowe podczas Dni Sokółki 2017 [online], Gmina Sokółka [dostęp 2021-04-23].
- ↑ Leonard Drożdżewicz, ZNAD DOLINY ŁOSOŚNY, W Osowiczach o Tatarach, „Znad Wilii”, nr 3 (63), 2015, s. 26–27, ISSN 1392-9712, indeks 327956.
- ↑ Zofia Sawaniewska-Mochowa, Anna Zielińska, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach. Ginąca część kultury europejskiej, Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, 2007.
- ↑ Dorota Biziuk: Sokółka. 400-lecie miasta. Białystok: BUK, 2009, s. 11, 22. ISBN 978-83-61128-35-9.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-17].
- ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają działalność w Sokółce po pandemii [online], isokolka.pl, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-04].
- ↑ Miasta partnerskie – SOKÓŁKA – Gmina Sokółka [online], SOKÓŁKA - Gmina Sokółka [dostęp 2022-04-08] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Praca zbiorowa: Historia filmu polskiego tom I 1895-1929. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1966.
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1890.
Linki zewnętrzne
edytuj- Informator miejski [online] [dostęp 2011-08-05].
- Sokółka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 26.