Włodzimierz Dworzaczek
Włodzimierz Dworzaczek (ur. 15 października?/28 października 1905[1] w Mińsku[2], zm. 23 września 1988 w Poznaniu) – polski historyk, heraldyk, genealog, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 października?/28 października 1905 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk historycznych | |
| Specjalność: genealogia | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujW obliczu ofensywy bolszewickiej 1920 przerwał naukę w gimnazjum i opuścił Mińsk z rodziną, przenosząc się do Łodzi, a następnie do Poznania, gdzie w 1925 zdał egzamin maturalny w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego[2][3]. Studiował nauki historyczne w Poznaniu, w 1932 obronił przygotowaną pod kierunkiem Adama Skałkowskiego rozprawę doktorską o życiu i działalności Ksawerego Działyńskiego[4]. W 1928 przejął materiały heraldyczne zmarłego Artura Reiskiego i kontynuował jego (oraz wcześniej Adama Bonieckiego) prace nad Herbarzem polskim; opracował tom XVII dzieła, ale nie zdążył go opublikować – w 1944 rękopis wraz z archiwum Bonieckiego i Reiskiego spłonął w Bibliotece Krasińskich w czasie powstania warszawskiego. Dworzaczek stracił wówczas również jedyny egzemplarz przygotowanej do druku pracy doktorskiej[5]. Podczas okupacji niemieckiej wiosną i latem 1943 prowadził badania w warszawskim Archiwum Głównym Akt Dawnych[6].
Od 1945 pracował na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, początkowo bezpłatnie, ale już od 1946 jako młodszy asystent seminarium historycznego i w kilka miesięcy później adiunkt[4]. W 1947 habilitował się, ale ze względów politycznych habilitacja nie została zatwierdzona przez władze centralne.
W 1955 otrzymał Srebrny Krzyż Zasługi za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej[7]. Od 1955 zajmował stanowisko docenta, od 1957 profesora nadzwyczajnego, a od 1968 profesora zwyczajnego. W latach 1958–1975 kierował Zakładem Historii Kultury Polskiej (do 1969 Katedra). W 1959 roku wydał pierwszy w literaturze polskiej podręcznik Genealogia, do którego dołączył 183 tablice genealogiczne polskich rodów monarszych i państw ościennych oraz polskich rodów możnowładczych.
Był jednym z redaktorów edycji Liber chamorum Waleriana Nekandy Trepki (1963). Pracował nad nowoczesnym herbarzem Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów wielkiej własności w Wielkopolsce. Nie zdołał go ukończyć, ale pozostawił ponad 200 tysięcy rejestrów źródłowych, które znajdują się w Bibliotece Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk i zostały wydane w formie elektronicznej jako Teki Dworzaczka[8].
Dnia 30 września 1975 profesor Dworzaczek przeszedł na emeryturę. W 70-lecie urodzin otrzymał tytuł Zasłużonego Nauczyciela PRL. Został pochowany na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu[9] (pole 44, kwatera 2, rząd 12, grób 19).
Jego żoną była Jolanta Dworzaczkowa, znawczyni dziejów reformacji i kontrreformacji, specjalistka od braci czeskich.
Upamiętnienie
edytuj15 października 2007 w Archiwum Państwowym w Poznaniu odsłonięta została tablica pamiątkowa w hołdzie Włodzimierzowi Dworzaczkowi oraz zorganizowana została poświęcona jego osobie wystawa. Pobliski skwer nazwano jego imieniem w 2014.
Wybrane publikacje
edytuj- Archiwum Czapskich w Smogulcu, Poznań 1938.
- Schlichtingowie w Polsce, Warszawa: Gebethner i Wolff 1938.
- „Dobrowolne” poddaństwo chłopów, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1952.
- Akta sejmików województw poznańskiego i kaliskiego z lat 1572–1632, Poznań: PWN T. 1. cz. 1 1957. T. 1. cz. 2. 1962.
- Genealogia, cz. 1–2, Warszawa: PWN 1959.
- Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Wiek XIV–XV, Warszawa: „Pax” 1971.
- Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa: „Pax”, 1985.
- Ksawery Działyński 1756–1819, Kórnik: Biblioteka Kórnicka 2006.
- około 200 haseł w Polskim Słowniku Biograficznym
Przypisy
edytuj- ↑ Kalendarz juliański obowiązywał w Rosji do 1917 roku.
- ↑ a b Leszek Krajkowski, Profesor Włodzimierz Dworzaczek (1905–1988), Towarzystwo Genealogiczno-Heraldyczne w Poznaniu, Poznań [dostęp 2023-03-05].
- ↑ Pokrzywniak 1990 ↓, s. 112–113.
- ↑ a b Pokrzywniak 1990 ↓, s. 113.
- ↑ Pokrzywniak 1990 ↓, s. 114.
- ↑ Włodzimierz Dworzaczek, Listy do redakcji. ZAiKS i teatry amatorskie, „Tygodnik Powszechny”, nr 9 (154), 1948, s. 6.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1589.
- ↑ Teki Dworzaczka.
- ↑ Dworzaczek Włodzimierz – miejsce pochówku [dostęp 2019-02-05].
Bibliografia
edytuj- Słownik historyków polskich (pod redakcją Marii Prosińskiej-Jackl), Warszawa 1994
- Biogram Władysława Dworzaczka na stronie Biblioteki Kórnickiej PAN
- Józef Tomasz Pokrzywniak, Włodzimierz Dworzaczek 15 X 1906 – 23 IX 1988, „Biuletyn Polonistyczny”, 33 (1–2), 1990, s. 112–117.