Bitinya
Bitinya Krallığı Βιθυνία Bithynia | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| M.Ö. 377-M.Ö. 64 | |||||||||
 Roma İmparatorluğu'nun Bithynia eyaleti, M.S. 125 | |||||||||
| Başkent | Nikomedia, Nikea | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Grekçe | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Bitinya Krallığı veya Bitinya (Yunanca: Βιθυνία Bithynia), M.Ö. 377 ve M.Ö. 64[1] yılları arasında Nikomedia (İzmit) başkentli, İzmit Körfezi, İstanbul, Sakarya, Düzce ve Bursa arasında kalan bölgede hüküm sürmüş, Trakya kökenli Bitinler tarafından kurulmuş devlet. Aynı zamanda ülke toprakları coğrafî bir tâbir olarak da sıklıkla kullanılmaktadır. Osmanlı Devleti'nin kurulduğu bölge de içerisinde bulunur.[2]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik Çağ ve Roma İmparatorluğu döneminde Marmara Denizi'ni çevreleyen Nicomedia, Kalkedon, Cius ve Apamea pek çok kenti kapsayan verimli topraklara sahip bir bölgedir. Strabo, Antik Anadolu coğrafyasını anlattığı Geographika adlı eserinde Mithridates Eupator'u yenen Romalı komutan Pompeius'un yıktığı Pont Krallığı'nın Karadeniz ve Kalkedon ağzına kadar olan bölümlerini Bitinya Krallığı'nın idaresi altına verdiğini,[3] bu bölgede Bitin adlı bir halkın yaşadığını bildirmiştir.[3] Sahil bölgelerinde oldukça verimli vadilere sahip olan bölge genelde dağlık ve ormanlık alanlarla kaplıdır. En önemli dağ antik Misya'da yer alan Bursa Uludağ'dır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölge adını Thak kökenli Bitinlerden almıştır. Herodot, Bitinlerin Trakya'dan Anadolu'ya geçtiğini belirtmektedir.[4] Bu kavimler M.Ö. 11. yüzyıl civarında bölgeye göç etmişlerdi. M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Lidya içerisinde yer alan Bitinya bölgesi, M.Ö. 513/512 yıllarında I. Darius'un Trakya seferinden sonra Hellespontus Frigyası'na bağlandı. Büyük İskender'in M.Ö. 334 yıldındaki Granikos Savaşında Persleri yenmesine kadar da onların yönetiminde kalmıştır.[1]
Büyük İskender'in komutanı Kalas bölgeyi ele geçirmeye çalışmış, Botiras'ın oğlu Bas Kalas'ı yenmiştir. Bas'ın oğlu Zipoites zamanında Bitinya Krallığı sağlam zeminler üzerine oturtulmuştur. Oğlu I. Nikomedes zamanında ise ülke sınırları genişlemiştir.
M.Ö. 74 yılında IV. Nikomedes krallığı bir vasiyetle Roma İmparatorluğu'na bırakınca, Roma egemenliğine giren bölgeyi Gnaeus Pompeius Magnus tarafından M.Ö. 64 yılında oluşturulan Bitinya - Pontus Eyaleti'ne bağlanmıştır.[5][6][7]
Bitinya kentleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Prousa/Prussa - Bursa
- Apollonia/Apolyond - Gölyazı
- Myrleia - Mudanya
- Kios - Gemlik
- Besbikos - İmralı Adası
- Nikaia, İlirya - İznik[8]
- Posedion burnu- Bozburun, Armutlu
- Ksenodokhion - Yalova
- Basilinopolis - Çeltikçi
- Prainetos - Karamürsel
- Nikomedeia - İzmit
Bitinya kralları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bas (M.Ö. 377 - M.Ö. 327)
- Zipoites (M.Ö. 327 - M.Ö. 279)
- I. Nikomedes (M.Ö. 279 - M.Ö. 250)
- IV. Nikomedes (? - M.Ö. 64)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Bahar, Hasan (2014). Eskiçağ Uygarlıkları (4. Basım bas.). Konya: Kömen Yayınları. ss. 350 - 351. ISBN 9789756527627. Erişim tarihi: 2 Nisan 2016.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Bitinya Bölgesi Neresidir? 29 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Milliyet
- ^ a b Strabon (2000). Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika XII-XIII-XIV). İstanbul: Kanaat Basımevi. ss. 14-15. ISBN 9757538205. Erişim tarihi: 2 Nisan 2016.
- ^ Herodot. VII 75.
- ^ Mansel, Arif Müfid (1995). Ege ve Yunan Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 9789751607263. Erişim tarihi: 2 Nisan 2016.
- ^ Kurul (1982). "Anadolu'da Helenistik Dönem". Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi. 2. İstanbul: Görsel Yayınları. Erişim tarihi: 2 Nisan 2016.
- ^ Sevin, Veli (2001). Anadolu'nun tarihi coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu. ISBN 9751609844. Erişim tarihi: 2 Nisan 2016.
- ^ "Bithynia'daki Antik Kentler". Mootol Kültür Sanat. Araştırma Yazı.Tekin Gün-Mayıs 2018. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Afrika · Achaea · Alpes Cottiae · Alpes Maritimae · Alpes Poeninae · Arabia Petraea · Asurya · Asya · Bitinya ve Paflagonya · Britanya · Daçya · Dalmaçya · Epir · Ermenistan · Galatya ve Likaonya · Gallia Aquitania · Gallia Belgica · Gallia Lugdunensis · Gallia Narbonensis · Germania Inferior · Germania Superior · Girit ve Sirenayka · Hispania Baetica · Hispania Tarraconensis · İtalya · Kapadokya (Roma eyaleti) · Kıbrıs · Kilikya · Korsika ve Sardinya · Likya ve Pamfilya · Lusitania · Makedonya · Mauretania Caesariensis · Mauretania Tingitana · Mezopotamya · Mısır · Moesia Inferior · Moesia Superior · Noricum · Pannonia · Pontus · Rhaetia · Sicilya · Suriye · Taurica · Trakya · Yahudiye |  | |
- Bitinya
- Anadolu tarihindeki eski devletler
- Roma İmparatorluğu'nun coğrafyası
- İznik
- Bursa ili tarihi
- Kocaeli ili tarihi
- Sakarya ili tarihi
- Bilecik ili tarihi
- Düzce ili tarihi
- Yalova ili tarihi
- Bolu ili tarihi
- Kastamonu ili tarihi
- Bartın ili tarihi
- Zonguldak ili tarihi
- MÖ 290'larda kurulan bölgeler ve ülkeler
- Türkiye'deki antik bölgeler