67% found this document useful (3 votes)
1K views601 pages

Yayati (Marathi)

Marathi Translation of Muslim Holi book Quran

Uploaded by

Anil
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
67% found this document useful (3 votes)
1K views601 pages

Yayati (Marathi)

Marathi Translation of Muslim Holi book Quran

Uploaded by

Anil
Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 601

1

B©ídamMm A§{V‘ d gwa{jV g§Xoe

Hw$amU vuqoknd
ekSykuk oghnqíhu [k+k¡

Amåhr nmR>dcoë¶m à˶oH$ n¡J§~amZo (Am‘Mm g§Xoe) cmoH$m§Zm


˶m§À¶m ‘mV¥^mfoVyZM g§dmX gmYyZ nmoM{dcocm Amho. ho ¶mgmR>r
H$s, ˶m§À¶màV (g˶mMm) g§Xoe ñnï>nUo nmoMyZ Omdm........
(Hw$amU 14:4)
2 Hw$amU

First published 2014


This translation of the Quran is copyright free

Translation and editorial team:


Dr. Muslema Siddiqui
Mohammad Zakwan Nadwi
Abdullah Danish
Imran Ahmad Islahi
M Harun Rashid

Goodword Books
1, Nizamuddin West Market
New Delhi-110 013
Tel. 011-4182 7083, Mob. 08588822672
email: info@goodwordbooks.com, www.goodwordbooks.com

Goodword Books, Hyderabad


2-48/182, Plot No. 182, Street No. 22
Telecom Nagar Colony, Gachi Bawli
Hyderabad-500032
Tel. 04023000131, Mob. 7032641415
email: hyd.goodword@gmail.com

Goodword Books, Chennai


324, Triplicane High Road, Triplicane, Chennai-600005
Tel. +9144-4352-4599
Mob. +91-9790853944, 9600105558
email: chennaigoodword@gmail.com

Printed in India by
HT Media Ltd., Noida
AZwH«$‘{UH$m 3

gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$. gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$.

Hw$amU: EH$ n[aM¶ 06 26. Ae-ewAam 328


AZwdmXH$mMr àñVmdZm 11 27. AZ-Zåc 337
1. Ac-µ’$m{Vhm 13 28. Ac-µH$gg 345
2. Ac-~µH$ah 14 29. Ac-AZ²H$~yV 354
3. Amco B‘amZ 51 30. Aa-ê$‘ 361
4. AZ-{Zgm 73 31. cwµH$‘mZ 366
5. Ac-‘mBXm 96 32. Ag²-gOXm 370
6. Ac-AZAm‘ 114 33. Ac-AhµOm~ 373
7. Ac-Amamµ’$ 134 34. g~m 382
8. Ac-AZµ’$mc 155 35. µ’$m{Va 388
9. AV-Vm¡~m 163 36. ¶m0 grZ0 393
10. ¶yZgw 180 37. Ag-gmµâ’µ $mV 399
11. hÿX 192 38. gm°X 405
12. ¶yg’µw $ 206 39. AµO-µO‘w a 411
13. Aa-aAX 218 40. Ac-‘mo‘rZ 419
14. B~«mhr‘ 224 41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm 427
15. Ac-{hO« 230 42. Ae-eyam 432
16. AZ-Zhc 235 43. AµO-µOI w éµ’$ 437
17. ~Zr BòmB©c 249 44. AX-Xþ˜mZ 443
18. Ac-H$hµ’$ 260 45. Ac-Om{g¶m 445
19. ‘a¶‘ 272 46. Ac-AhµH$mµ’$ 449
20. Vm0 hm0 278 47. ‘whå‘X 453
21. Ac-A§{~¶m 288 48. Ac-µ’$V²h 456
22. Ac-hO 297 49. Ac-hþOaw mV 460
23. Ac-‘mo{‘ZyZ 305 50. µH$mµ’$0 462
24. AZ-Zya 313 51. AµO-µOm[a¶mV 465
25. Ac-µ’w$aµH$mZ 321 52. AV-Vya 468
4 Hw$amU

gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$. gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$.

59. Ac-hl 488 87. Ac-Amcm 530


60. Ac-‘wåV{hZm 491 88. Ac-µJm{e¶h 530
61. Ag-gµâ’µ $ 493 89. Ac-’$O« 531
62. Ac-Ow‘wAm 495 90. Ac-~cX 532
63. Ac-‘wZm{µ’$µHy$Z 496 91. Ae-eåg 533
64. AV-VµJm~yZ 497 92. Ac-c¡c 533
65. AV-VcmµH$ 499 93. AµO-µOhw m 534
66. AV-Vhar‘ 501 94. Ac-BZ{eamh 534
67. Ac-‘wëH$ 502 95. AV-VrZ 535
68. Ac-µH$c‘ 505 96. Ac-AcµH$ 535
69. Ac-hmµ³µH$m 507 97. Ac-µH$Ð 536
70. Ac-‘Am[aO 509 98. Ac-~pæ¶Zh 536
71. Zyh 511 99. AµO-{µOc²Oµ mc 537
72. Ac-{OÞ 512 100. Ac-Am{X¶mV 537
73. Ac-‘wµÁµOpå‘c 514 101. Ac-µH$m[aAm 538
74. Ac-‘wÔpñga 515 102. AV-VH$mgwa 538
75. Ac-{µH$¶m‘h 517 103. Ac-Aò 538
76. AX-Xh²a 519 104. Ac-hþ-‘-µOh 539
77. Ac-‘wagcmV 520 105. Ac-µ’$sc 539
78. AZ-Z~m 522 106. µHw$a¡e 539
79. AZ-Zm{µOAmV 523 107. Ac-‘mD$Z 539
80. A~g 524 108. Ac-H$m¡ga 540
81. AV-VH$dra 525 109. Ac-H$m{µ’$ê$Z 540
82. Ac-BZ{’$Vma 526 110. AZ-Zò 540
83. Ac-‘wVpâ’$µ’$sZ 527 111. Ac-ch~ 540
84. Ac-BZ{eµH$mµH$ 528 112. Ac-B˜cmg 541
85. Ac-~wê$O 529 113. Ac-µ’$cµH$ 541
86. AV-Vm[aµH$ 529 114. AZ-Zmg 542
5

Hw$amU: EH$ n[aM¶


Hw$amU B©ídar¶ J«§W Amho. gmVì¶m eVH$mÀ¶m nydm©Ym©V Hw$amU B©ídamH$Sy>Z ‘whå‘X {~Z AãXþ„mh
{~Z AãXþc ‘wV{„~ ¶m§À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cm Jocm. Hw$amU Amnë¶m ‘yi Aa~r ^mfoV AmOnmdoVmo nyU©nUo
gwa{jV Amho. Hw$amU gdm©Wm©Zo EH$ gwa{jV B©ídar¶ J«§W Amho. Hw$amUmÀ¶m text ‘ܶo H$moU˶mhr àH$mao
Zm dmT> Pmcocr Amho, Zm KQ> Pmcocr Amho.
Hw$amUmMr ‘m§S>Ur Aer Amho H$s, ˶m‘ܶo ñdV: ‘mZdmMm {Z‘m©Vm WoQ> (directly) ‘mZdmcm
g§~mo{YV Amho. Am{U ñdV: Hw$amUmÀ¶m dmMH$mcmhr AgmM AZw^d hmoVmo H$s, ˶mMm {Z‘m©Vm à˶j
˶mcm CÔoeyZ Ago gm§JV Amho, "ho ‘mZdm, ‘r VwPm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Amho. Am{U Vwcm g‘Ooc
Aem ^mfoV Vwcm g§~mo{YV Amho, Vy ‘m¶m g§Xoem§Zm cjnyd©H$ EoH$ Am{U ˶m§Mo AZwgaU H$a. H$maU
¶m‘ܶoM VwPo H$ë¶mU Amho. Am{U ¶mÛmaoM Vy Amnë¶m OrdZmcm Iè¶m AWm©Zo gmW©H$ ~Zdy eH$Vmog?'
Hw$amUmV chmZ-‘moR>r EHy$U 114 àH$aUo AmhoV Am{U 6236 g§Xeo dMZo AmhoV. à˶oH$ àH$aUmÀ¶m
gwédmVrcm (’$º$ EH$ àH$aU AndmX dJiVm), ho dm³¶ AgVo, "Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V
X`miy d H¥$nmiy Amho.' AemàH$mao Hw$amUmÀ¶m à˶oH$ àH$aUmVyZ Am{U EH§$XarV g§nyU© Hw$amUmVyZ hoM
춺$ hmoVo H$s, "Hw$amU' B©ídar¶ H¥$noMo àH$Q>rH$aU Amho. Hw$amU AdVrU© hmoUo åhUOo B©ídar¶ H¥$nm
AdVrU© hmoUo Amho. nU hr H¥$nm nmdgmgmaIr ZgVo H$s, Á¶mnmgyZ à˶oH$ ór-nwéf AmnmoAmn
cm^mpÝdV hmoB©c. Hw$amUmnmgyZ Iè¶m AWm©Zo Ho$di Vmo ‘mUyg cm^mpÝdV hmoB©c, Omo nyU©nUo EH$mJ«{MÎm
hmoD$Z ˶mda qMVZ H$aoc Am{U Aä¶mgy d¥ÎmrZo ˶mV ‘mJ©Xe©ZmMm emoY KoB©c.
B©ídadmUr
dñVwpñWVr hr Amho H$s, Hw$amU B©ídamV’}$ gmdYmZVoMm Bemam XoUmam J«§W Amho. VgoM Vmo ~moYna
Jmoï>tZr d CnXoem§Zr AmoVàmoV Agm J«§W Amho. Hw$amU gd©gmYmaUnUo gm{hp˶H$ VèhoZo aMZm Ho$cocm J«§W
Zìho, Va Vmo ehmUnUmMo (wisdom) YS>o XoUmam J«§W Amho. Hw$amUmMm CÔoe Agm Amho H$s, Hw$amUmMm
dmMH$ ˶mVrc Ho$di EH$ n¥ð> Oar dmMoc qH$dm EH$ dm³¶ EoHo$c, VarXoIrc ˶mV ˶mcm EH$ qMVZ
H$am¶cm cmdUmam g§Xoe AmT>ioc.
Hw$amU EH$màH$mao H¥$nmd§VmH$Sy>Z àXmZ Ho$ë¶m OmUmè¶m H¥$nmàgmXm§Mr AmR>dU H$ê$Z XoVmo. B©ídamZo
‘mZdmcm AndmXmË‘H$ JwUm§g{hV {Z‘m©U Ho$co Amho. ‘J ˶mcm n¥Ïdrgma»¶m J«hmda dg{dco, {OWo
‘mZdmgmR>r Amdí¶H$ AerM OrdZXm¶r ì¶dñWm Amho. Hw$amUmMm CÔoe Agm Amho H$s, {ZgJm©Vrc
gd© H¥$nmàgmXm§Mm Cn^moJ H$aVmZm, ‘mZdmZo Vo XoUmè¶mMr OmU R>odmdr, VgoM ho gd© XoUmè`mà{V
‘ZmnmgyZ Am^ma 춺$ H$amdm. ¶m gd© H¥$nmàgmXm§nmgyZ cm^mpÝdV hmoVmZm, Am^ma ‘mZUo d Amnco
H$V©ì¶ nyU© H$aUo åhUOoM emídV ñdJm©V àdoemg nmÌ R>aUo hmo¶. nU ˶m§nmgyZ cm^mpÝdV hmoVmZm, ˶m
XoUmè¶mH$S>o Xþc©j H$aUo, ho H¥$˶ ‘mUgmcm ZaH$mV àdoemg nmÌ R>adVo. Hw$amU, IaoVa ¶mM gdm©V
‘moR>çm dmñVdmMr AmR>dU H$ê$Z XoUmam Amho.
Hw$amUmVrc ‘mZdmcm CÔoeyZ ~mocʶmMr nÕV EH$‘odm{ÛVr¶ AerM Amho. ˶mg§~§YmZo Ago
åhUUo AJXr Iao R>aoc H$s, ˶mVrc g§~moYZ nÕV emhr ñdê$nmMr Amho. Hw$amUmMo Aܶ¶Z H$aVmZm
dmMH$mcm Ago dmQy> cmJVo H$s, Ogo Hw$amUmMm coIH$ EH$m gdm}ƒ Aem ñWmZr Amho, {OWyZ Vmo g§nyU©
6 Hw$amU
Hw$amU: EH$ n[aM¶
‘mZdOmVrda ZOa R>odyZ Amho, g§nyU© ‘mZdOmV ˶mMm {df¶ (concern) Amho. Vmo Amnë¶m gdm}ƒ
ñWmZmdê$Z g§nyU© ‘mZdOmVrg g§~mo{YV Amho, nU g§~mo{YV AgVmZm ˶mMo g§~moYZ H$Yr EH$m
g‘yhmcm CÔoeyZ AgVo, Va H$Yr Xþgè¶m g‘yhmcm.
Hw$amUmMo EH$ ‘hÎdmMo d¡{eîQ>ç åhUOo, ˶mMm dmMH$ H$moU˶mhr jUr ˶mÀ¶m coIH$mer
consult H$ê$ eH$Vmo. Hw$amUmMm coIH$ B©ída Amho. Vmo {Od§V B©ída Amho. ˶mZo Amnë¶m kmZmZo d
eº$sZo gd© cmoH$m§Zm doTy>Z R>odcoco Amho. Vmo àË`j[a˶m à˶oH$ ‘mUgmMo åhUUo EoH$Vmo Am{U ˶mÀ¶m
àíZmMo ˶mcm CÎma XoVmo. åhUyZM Hw$amUmÀ¶m dmMH$mgmR>r à˶oH$ jUr ho e³¶ Amho H$s, Vmo B©ídamer
g§nH©$ H$ê$ eH$Vmo. Am{U Vmo B©ídamcm àíZ {dMmê$Z ˶mMo CÎma àmá H$ê$ eH$Vmo.
Hw$amU {dídmÀ¶m {Z‘m©Ë¶mMm n[aM¶ hmo¶. Hw$amU ho Xe©{dVmo H$s, EH$ B©ída Amho, Á¶mZo ho {díd {Z‘m©U
Ho$co Amho. Am{U VmoM ¶m {dídmMm gmV˶nydH© $ gm§^mi H$aV Amho. Ho$di VmoM gd©àH$mao gm‘϶©emcr Amho.
‘mZdmMo dV©‘mZ, ^yV d ^{dî¶ ’$º$ ˶mÀ¶mM AI˶marV Amho. Agm Ho$di VmoM Amho. ˶mÀ¶mgmaIm
Xþgam H$moUrM Zmhr. Vmo {Za§Va {Od§V Amho. ˶mÀ¶m {Z¶§ÌUm~mhoa H$moUrM Zmhr __ H$mhrM Zmhr.
B©ídamMr {Z‘m©U ¶moOZm
B©ídamÀ¶m n[aM¶mì¶{V[aº$ Hw$amUmV Á¶m Jmoï>rcm {deof ‘hÎd XoʶmV Amcoco Amho, Vr åhUOo
__
B©ídamMr {Z‘m©U ¶moOZm (The creation plan of God) Amho. Or ‘mUgmgmR>r ñnï> H$aʶmV
Amcocr Amho. AemàH$mao Hw$amU ‘mZdmcm ˶m Jmoï>rMr OmUrd H$ê$Z XoV Amho, Or ‘mZd Ho$di
Amnë¶m à¶ËZm§Ûmao OmUy eH$V Zmhr. Hw$amU ‘mZdmcm, ˶mÀ¶mer g§~§{YV gd© ‘yc^yV àíZm§Mr CÎmao
XoVmo. Ogo ‘r H$moU Amho? ‘m¶m {Z{‘©VrMm CÔoe H$m¶ Amho? ¶m OJmer ‘mPm g§~§Y H$m¶ Amho,
Á¶m‘ܶo ‘r Amho? OrdZ H$m Amho? Am{U ‘¥Ë¶y H$m Amho? ‘¥Ë¶ynydu ‘cm H$m¶ H$amd¶mMo Amho?
Am{U ‘¥Ë¶yZ§Va ‘m¶mg‘moa H$m¶ ¶oUma Amho? Vr H$moUVr Jmoï> Amho, {OÀ¶mer à{V~Õ hmoD$Z ‘r
¶eñdr hmoD$ eH$Vmo? Am{U ˶m H$moU˶m Jmoï>r AmhoV, Á¶m ‘m¶m An¶emgmR>r H$maUr^yV R>aVrc?
¶m àíZm§Mm WoQ> g§~§Y B©ídamÀ¶m {Z‘m©U ¶moOZoer Amho. Am{U ¶mM B©ídar¶ {Z‘m©U ¶moOZoer ‘mZdmcm
AdJV H$aUo, hmM Hw$amUmMm CÔoe Amho.
¶mM AZwf§JmZo n¡J§~amMmhr Hw$amUmer WoQ> g§~§Y Amho. n¡J§~a, ˶mcm B©ídamH$Sy>Z àmá g§Xoem§Zm
nyU© O~m~XmarÀ¶m ^mdZoZo cmoH$m§n¶ªV nmoMdVmo. Am{U Vmo ñdV: B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmZwgma Amnco nyU©
OrdZ AemàH$mao ì¶VrV H$aVmo H$s, Vmo cmoH$m§gmR>r, Hw$amUmZwgma OrdZ ì¶VrV H$go H$am¶Mo, ¶mg§~§YmZo
EH$ ì`mdhm[aH$ CXmhaU (practical demonstration) ~ZVmo. "Hw$amU' EH$ {dMmaYmam Agcocm
J«W§ Amho, Va n¡J~§ a ñdV: ˶m {dMmaYmaoMm ì`mdhm[aH$ Z‘wZm Amho. Hw$amUmg Mm§Jë¶màH$mao g‘OʶmgmR>r
Hw$amUmÀ¶m Aܶ¶Zmgh n¡J§~amÀ¶m OrdZmMohr Aܶ¶Z H$aUo {VVHo$M Amdí¶H$ Amho.
Hw$amUmZwgma, ‘mZd EH$ AZ§VH$mcrZ OJUmam àmUr Amho. nU ˶mÀ¶m OrdZmcm XmoZ ^mJm§‘ܶo
{d^mJyZ Q>mH$ʶmV Amco Amho. ‘¥Ë¶ynyduMm OrdZH$mc (pre-death period) Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaMm
OrdZH$mc (post-death period) Ago XmoZ ^mJ AmhoV. ‘¥Ë¶ynyduMo OrdZ, H$‘©ê$nr noaUr H$aʶmgmR>r
Amho Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaMo OrdZ Amnë¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm àmá H$aʶmgmR>r Amho. ¶m OJmV ‘mZdmgmR>r
¶eñdr YmoaU ho Amho H$s, ˶mZo B©ídamÀ¶m ¶m {Z‘m©U ¶moOZocm OmUyZ ¿¶mdo Am{U ˶mZwgmaM Amnë¶m
OrdZmMo {Z¶moOZ H$amdo.
7
Hw$amU: EH$ n[aM¶
gܶmÀ¶m OJmV ‘mZd nyU©nUo ñdV§Ì Amho. nU ho ñdmV§Í¶ ~jrgê$nr ZgyZ narjoê$nr Amho.
‘¥Ë¶ynyduÀ¶m H$mcI§S>mV hr narjm nm{hcr OmV Amho H$s, H$moU Amnë¶m ñdmV§Í¶mMm gXþn¶moJ H$aVmo
Am{U H$moU Xþén¶moJ H$aVmo. Amnë¶m ñdmV§Í`mMm ¶mo½¶ Cn¶moJ H$aUo åhUOo, ñdoÀN>oZo ñdV:cm B©ídar¶
{eñVrV ~m§YyZ Q>mH$Uo hmo¶. AgoM cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV {MaH$mcrZ gwIm§À¶m ñdJm©V ñWmZ àmá
H$aVrc. Am{U Oo cmoH$ Amnë¶m ñdmV§Í¶mMm Xþén¶moJ H$aVrc, ˶m§Zm ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV ZaH$mV
’o$Hy$Z {Xco OmB©c. ñdJ© AZ§VH$mcrZ gwIm§Mo ñWmZ Amho, Am{U ZaH$ AZ§VH$mcrZ Xþ:Im§Mo ñWmZ Amho.
gܶmMo OJ ‘mZdmH$[aVm gd© ~mOy§Zr AZwHy$c Ago OJ Amho. ¶oWo n[anyU© Aer OrdZXm¶r
ì¶dñWm (Life Support System) ñWm{nV H$aʶmV Amcocr Amho. nU Hw$amUmZwgma ho OJ AemMà‘mUo
H$m¶‘ñdê$nr amhUma Zmhr. Va ¶m OJmÀ¶m {Z‘m©Ë¶mZo, Á¶mà‘mUo à˶oH$ ór d nwéfmMo d¶ {ZpíMV
Ho$coco Amho. ˶mMà‘mUo ¶m OJmMrhr EH$ {ZYm©[aV AdYr Amho. n¥Ïdr ho J«h d gy¶©‘mcm (Solar
System) AemMà‘mUo Zoh‘rgmR>r amhUmao ZmhrV. Hw$amUmV ho ñnï> eãXm§V gm§{JVcoco Amho H$s,
B©ídar¶ ¶moOZoZwgma Ooìhm R>amdrH$ H$mcmdYr g‘má hmoB©c, Voìhm ¶m OJmcm Am{U ¶m gd© ì¶dñWocm
g§nwï>mV AmUco OmB©c. Am{U ˶mZ§Va B©ída Amnë¶m gm‘϶m©Zo EH$ Zdo OJ {Z‘m©U H$aoc. ho Xþgao OJ,
EH$ n[anyU© d {MaH$mcrZ OJ Agoc ¶m Xþgè¶m OJmMo {Z¶‘, ¶m gܶmÀ¶m OJmnojm {^Þ AgVrc.
gܶmÀ¶m OJmV ‘mZdmcm ñdmV§Í¶ {‘imcoco Amho, nU ¶mZ§VaÀ¶m OJmV B©ídamMo à˶j {Z¶§ÌU
Agoc. ˶m OJmV B©ída nyU©nUo ݶm¶ (Perfect Justice) ñWm{nV H$aoc. ¶mZ§VaÀ¶m OJmV ˶m gd©
h{H$JVr CKS> hmoVrc, Á¶m§À¶mda narjoÀ¶m CÔoemZo gܶm nS>Xm R>odʶmV Amcocm Amho.
Á¶m cmoH$m§Zm Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo g˶mMr AZw^yVr hmoVo, ˶m§Zm Hw$amU {ÛgwÌr¶ H$m¶©H«$‘ (two-
point programme) XoVmo. n{hcm åhUOo, Amnë¶m OrdZmV B©ídar¶ AmXoem§Mo H$mQ>oH$moa nmcZ
H$aUo Am{U Xþgam åhUOo, BVam§Zm ¶m B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmMr OmUrd H$ê$Z XoUo. B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmZwgma
OrdZmMr gwédmV g˶mÀ¶m emoYmnmgyZ hmoVo. EImXm H$moUr Ooìhm Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo g˶mn¶ªV
nmohmoMVmo, Voìhm ˶mÀ¶m‘ܶo EH$màH$mao ‘mZ{gH$ H«$m§Vr KS>Vo, ˶mMo {dMma ~XcVmV. ˶mÀ¶m AmdS>r-
{ZdS>r g§~§YmZo ˶mMm Ñ{ï>H$moZM ~XcyZ OmVmo. ˶mMo OrdZ AmVyZ d ~mhoê$Z nyU©nUo B©ídar¶ ¶moOZoer
EH$ê$n hmoVo. ˶mMr hrM B©ídam{df¶rMr OmU (Realization of God), {d{dY ì`mdhm[aH$ ê$nm§V
àH$Q> hmoVo, Ogo B©ídamMo ñ‘aU H$aUo, àmW©Zm H$aUo, Z¡{VH$ ‘yë`m§Mo ^mZ R>odUo d B©ídamH$S>o Om~
XoʶmMr OmUrd R>odyZ OrdZ ì¶VrV H$aUo B.
g˶mMm emoY åhUOo EImXr ¶m§{ÌH$ KQ>Zm Zìho, Va g˶mMm emoY åhUOo OrdZmMo g˶ OmUyZ
KoUo hmo¶. Am{U Omo ‘mUyg OrdZmMo g˶ OmUyZ KoVmo, Vmo ‘J Amnë¶m ñd^mdmÀ¶m ~imda EH$ ZdrZ
‘mUyg ~ZyZ g‘moa ¶oVmo. g˶mMm emoY EImÚm ‘mUgmgmR>r Amnë¶m OrdZmcm nyU©nUo U-turn
XoʶmgmaIo Amho. Am{U {VWyZ EH$ Agm àdmg gwê$ hmoVmo, Ogo EH$ ZdrZ CJdcocm d¥j Amho Á¶mMr
Zoh‘r dmT> hmoV AgVo, Á¶mÀ¶m dmT>rMm àdmg H$Yrhr g§nV Zmhr.
{OhmX: EH$ em§VVmnyU© d¡Mm[aH$ g§Kf©
Á¶m§Zm Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo g˶mMo kmZ àmá Pmco Amho, Aem§Zm ì`mdhm[aH$ nmVirda Oo
H$V©ì¶ nma nmS>m¶Mo AgVo Vo, "cmoH$m§Zm B©ídamH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUo' ho Amho. åhUOo B©ídar¶
g˶mer BVam§Zm AdJV H$aUo hmo¶. ho H$m¶© ’$ma J§^ra ñdê$nmMo H$m¶© Amho. Á¶mgmR>r g‘n©U^mdmMr
8 Hw$amU

Amdí¶H$Vm Amho. Am{U åhUyZM ¶m H$m¶m©g Hw$amUmV "{OhmX' ¶m eãXmZo n[a^m{fV Ho$coco Amho.
Hw$amUmV, Hw$amUmda {dídmg R>odUmè¶m§Zm Aem eãXm§V AmXoe XoʶmV Amcocm Amho H$s, ¶m Hw$amUmÀ¶m
gmhmæ¶mZo Vwåhr BVam§er {OhmX H$am __ gdm}Îm‘ {OhmX.
Hw$amUmZwgma, {OhmX nyUn© Uo EH$ AamOH$s` H$m¶© Amho. Oo gwédmVrnmgyZ eodQ>n¶ªV nyUn© Uo em§VVmnyU©
‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$ZM nma nmS>co OmVo. ˶mMo ܶo¶ ‘mZdmMo öX¶n[adV©Z H$aUo Amho, Am{U
öX¶n[adV©ZmMo H$m¶© em§VVmnyU© AmdmhZmÛmaoM e³¶ Amho. O~aXñVr Am{U qhgoÀ¶m ‘mJm©Zo Vo H$Xm{n
e³¶ Zmhr.
Hw$amUmÀ¶m H$mhr g§XoedMZm§‘ܶo ¶wÕmMo AmXoe XoIrc AmhoV. nU Hw$amUmZwgma, ¶wÕ Ho$di Aem
àg§Jr ¶mo½¶ Amho, Am{U Vo åhUOo Ho$di ~MmdmV Ho$co OmUmao ¶wÕ hmo¶. ¶mì¶{V[aº$ H$moU˶mhr BVa
H$maUmZo ¶wÕ H$aUo A{O~mV d¡Y Zmhr. Hw$amUmZwgma ¶wÕ H$aUo Ho$di ¹${MV AndmX Agy eH$Vo, na§Vw
em§Vr ‘mÌ gX¡d BpÀN>V Amho. Hw$amUmV ¶wÕmg§~§Yr H$mhr g§XoedMZo AmhoV, Or nyU© Hw$amUmÀ¶m EH$
à{VeV XoIrc ZmhrV. Vr dMZo H$m¶‘ñdê$nr AmXoe ZgyZ, Vo àmg§{JH$ AmXoe AmhoV. hr dMZo Voìhm
àH$Q> Pmcocr AmhoV, Ooìhm lÕmd§V d {~Ja lÕmd§Vm§Xaå¶mZ ¶wÕgÑe n[apñWVr (state of war)
{Z‘m©U Pmcr hmoVr. hr ¶wÕOݶ n[apñWVr {damoYH$m§H$Sy>Z Pmcoë¶m geó AmH«$‘Um‘wio {Z‘m©U Pmcr
hmoVr. n¡J§~a gmho~m§Zr à˶oH$ doiog ¶m AmH«$‘Um{déÕ ¶wÕ Q>miʶmgmR>r {d{dY àH$mao à¶ËZ Ho$co,
Am{U ˶mV Vo AZoH$ doim ¶eñdr Pmco. nU Ago ¹${MVM KS>co H$s, ¶wÕ Q>miʶmMo gd© àH$maMo
à¶ËZ A¶eñdr R>aco Am{U eodQ>r ‘O~ya hmoD$Z ~MmdmË‘H$ (defensive) ¶wÕmMm n¶m©¶ ñdrH$mamdm
cmJcm.
Am{U ho XoIrc g‘OUo Amdí¶H$ Amho H$s, ho ~MmdmË‘H$ ¶wÕXoIrc ñWm{nV emgZmH$Sy>ZM
Ho$co OmD$ eH$Vo. gwñWm{nV emgZm (Established State) ì¶{V[aº$ BVa H$moU˶mhr N.G.O. cm
¶wÕmMm ‘mJ© Adc§{~ʶmMr A{O~mV nadmZJr Zmhr.
Oo cmoH$ Media Ûmao Hw$amUm{df¶r OmUVmV, ˶m§Zm gd©gmYmaUnUo dmQ>Vo H$s, Hw$amU {OhmX
{eH$dUmam J«§W Amho. Am{U {OhmX åhUOo qhgoÀ¶m gmhmæ¶mZo Amnco BpÀN>V ܶo¶ gmܶ H$aUo hmo¶,
Ago Vo g‘OVmV. nU hr H$ënZm nyU©nUo MyH$ Amho. Omo H$moUr Hw$amUmMo ñdV: Aܶ¶Z H$aoc, ˶mg ho
g‘Om¶cm doi cmJUma Zmhr H$s, Hw$amUmMm qhgoer H$moU˶mhr àH$mao g§~§Y Zmhr, Hw$amU em§VrMo YS>o
XoUmam J«§W Amho, qhgoMo Zìho.

dhrXþÔrZ ImZ, Zdr {X„r.


9

AZwdmXH$mMr àñVmdZm
B©ídamZo ‘mZdmMr {d{eï> CÔoemg{hV {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U ˶mg n¥Ïdrda ‘¶m©{XV H$mimgmR>r
dg{dco. Am{U ˶mÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmMr ì¶dñWm Ho$cr. AZoH$ n¡J§~a, AZoH$ J«§W ‘mZdr B{VhmgmV
B©ídamH$Sy>Z ¶oV am{hco. nU narjogmR>r XoʶmV Amcoë¶m ñdmV§Í¶mMm ‘mZdmZo nwÝhm nwÝhm Xþén¶moJ Ho$cm.
B©ídamÀ¶m n¡J§~am§H$S>o Xþc©j Ho$co, B©ídamÀ¶m J«§Wm§V ’o$a~Xc Ho$co. eodQ>r B©ídamZo Amnë¶m ¶moOZoà‘mUo
eodQ>Mo n¡J§~a, ‘whå‘X ¶m§À¶mH$S>o Hw$amU hm eodQ>Mm J«§W AdVrU© Ho$cm, Am{U ˶mÀ¶m gwajoMr
ì¶dñWm Ho$cr. Hw$amUmZ§Va ‘mZdr B{VhmgmcmM nyU©nUo ZdrZ H$cmQ>Ur {‘imcr, nydu gd©gmYmaUnUo
{Z{‘©VrMr CnmgZm H$aUmè¶m ‘mZdmZo {Z{‘©Vrcm Amnë¶m g§emoYZmMm {df¶ ~Z{dco Am{U Vmo
{Z‘m©Ë¶mMm CnmgH$ ~Zcm, AemàH$mao d¡km{ZH$ àJVrMm EH$ Process Omo Hw$amUmnydu gwê$ PmcmM
ZìhVm Vmo Hw$amUmZ§Va gwê$ Pmcm __ `oWnmdoVmo H$s, Hw$amUmZo Amnë¶m ‘yi ê$nmV Printing Press À¶m
¶wJmV àdoe Ho$cm. Press nydu Hw$amUmcm n{hë¶m {XdgmnmgyZ {ÛñVar¶ VnmgUr nÕVr (Double
Checking System) À¶m AmYmao gwa{jV R>odʶmV Amco. Vo åhUOo ˶mH$mir CncãY Agcoë¶m
H$mJXmda {chÿZ d nyU©nUo nmR> H$ê$Z, åhUOoM ‘m¡{IH$ d coIr Aem XmoZ ñVam§da Ho$cocr nS>VmiUr
nÕV dmnacr Jocr. hr na§nam nwT>o gwê$ am{hcr. Am{U AmOhr OJmV Hw$amU hm EH$‘od Agm J«§W Amho,
Omo cmImo cmoH$m§Zm Vm|S>nmR> Amho.
Hw$amU B©ídamMm A§{V‘ d gwa{jV g§Xoe Amho. hm Ho$di lÕoMm {df¶ ZgyZ, ewÕ Eo{Vhm{gH$ g˶
Amho. ñdV: ˶mMo 1400 dfmªnmgyZ As It Is ApñVËd, ˶mMo gd© H$mim§gmR>r ‘mJ©Xe©Z R>aUmao g§Xoe,
¶mgmR>r gmj AmhoV. H$moUVmhr ‘mUyg {Z…njnmVrnUo Ho$di Amnë¶m ~wÕrÀ¶m d Eo{Vhm{gH$ V϶m§À¶m
H$gmoQ>rZo (Applying the reason & historical facts), ñdV: ¶m{df¶r H$gyZ Mm¡H$er H$ê$
eH$Vmo. Am{U Ooìhm Vmo ¶m {ZîH$fm©da nmohmoMoc H$s, IamoIa, Hw$amU hmM J«§W B©ídamMm A§{V‘ d
gwa{jV g§Xoe Amho. Voìhm B©ídamMr ewÕ g§H$ënZm, B©ídamMr {Z‘m©U ¶moOZm, ‘mZdr OrdZmMo g˶,
‘¥Ë¶yZ§Va ‘mZdmMo H$m¶ hmoUma? B. ‘mZdmer AQ>i[a˶m {ZJ{S>V Agcoë¶m àíZm§Mr CÎmao àmá
H$aʶmMo, Hw$amUm{edm¶ Xþgao gmYZ Agy eH$V Zmhr. H$maU ‘mZdmMm {Z‘m©Vm Agcoë¶m B©ídamnojm
A{YH$ Mm§Jë¶màH$mao Xþgam H$moUrhr ¶m àíZm§Mr CÎmao XoD$ eH$V Zmhr.
BWo EH$m Jmoï>rMm {deof C„oI H$amdmgm dmQ>Vmo, Vr åhUOo, gܶm OJ^amVrc Odinmg gd©M
d¡km{ZH$ ¶mda gh‘V Pmcoco AmhoV H$s, AmVm n¥ÏdrMm A§V Odi Amcocm Amho. {demc universe
‘ܶo n¥Ïdrì¶{V[aº$ Hw$R>ohr Zgcocr OrdZXm¶r ì¶dñWm (Life Support System) dmB©Q>[a˶m
H$moc‘S>ʶmÀ¶m ‘mJm©da Amho, ˶mMr gwédmV Pmcocr Amho. Á¶mMo àm˶{jH$ __ gwZm‘r, ^yH§$n,
Ádmcm‘wIr B. À¶m ê$nmZo AmnU dma§dma nmhV AmhmoV. ¶m OJmMm EH$ {Xdg A§V hmoUma ho B©ídar¶
J«§WmÛmao ‘mZdmcm dma§dma gm§JʶmV Amco hmoVo. nU ‘mZdmZo ¶m Bemè¶m§H$S>o Zoh‘r Xþc©jM Ho$co. AmVm
˶m Divine warning cm nyU©nUo d¡km{ZH$ AmYma àmá Pmcocm Amho. AmVm S>moio CKS>ʶmMr
eodQ>Mr KQ>H$m Odi Amcr Amho. Va ‘mZdmZo S>moio CKS>mdo Am{U B©ídamMm {Z{‘©Vr CÔoe, OrdZmMo
g˶ Am{U ‘mZdOmVrMo ^{dî¶ ¶m~Ôc Cera Z H$aVm {dMma H$amdm.
Hw$amU hm J«§W ‘yi Aa~r ^mfoV Amho. ˶mMm ‘amR>r dmMH$mcm ghO g‘Omdm Agm AZwdmX
10 Hw$amU

H$aʶmMm ‘r à¶ËZ Ho$cocm Amho. Hw$amUmMm ‘amR>r AZwdmX H$aVmZm àm‘w»¶mZo ‘m¡cmZm dhrXþÔrZ ImZ
gmho~ ¶m§Mo Hw$amUmMo CXÿ© d B§J«Or ^mfm§Va, VgoM ‘yi Aa~r text g‘moa hmoVo. nU H$mhr {R>H$mUr Á¶m
{Q>nm {Xcoë¶m AmhoV ˶m, d AYyZ‘YyZ Amcoco brackets ‘m¡cmZm§À¶m CXÿ© d B§J«Or AZwdmXm‘ܶo
ZmhrV, Ho$di clarity À¶m CÔoemZo ‘r ˶m§Mm Cn¶moJ Ho$cocm Amho.
hm Hw$amUmMm AZwdmX àH$m{eV H$aʶmnydu Vmo, H$mhr Bñcm‘ VgoM ‘amR>rÀ¶m OmUH$mam§Zm
Q>rH$mË‘H$ dmMZ H$aʶmgmR>r XoʶmV Amcm hmoVm. ˶m§À¶mH$Sy>Z Amåhmcm H$mhr gyMZm Am{U EH§$XarV
gH$mamË‘H$ AgmM à{VgmX àmá Pmcm. gd©gm‘mݶ dmMH$m§Zmhr hm Hw$amUmMm AZwdmX AmdS>oc,
Aer Anojm Amho. ¶mnwT>ohr AZwdmXm‘ܶo H$moUVrhr CUrd OmUdë¶mg dmMH$m§Zr H¥$n¶m Amåhmcm
˶mnmgyZ AdJV H$amdo. hr Z‘« {dZ§Vr!

E. Ama. MmD$g, Zm§XoS>.


09767172629

Q>rn: H$mhr g§XoedMZm§Zm ¶mgmR>r R>iH$ H$aʶmV Amco Amho H$s, dmMH$m§Zr ˶mda J§^raVmnyd©H$ qMVZ
H$amdo. Am{U EImÚm g§XoedMZmZ§Va cJoM H$mhr {R>H$mUr {Q>nm AmhoV, ˶m {Q>nm Hw$amUmMm ^mJ
ZmhrV __ AZwdmXH$.
11

gyah-01. Ac-’$m{Vhm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© ñVwVr (’$º$) A„mhgmR>rM Amho, Omo gd© g¥ï>rMm nmcZH$Vm©
(sustainer) Amho. 2 A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho. 3 ݶm¶mÀ¶m {XdgmMm
‘mcH$ Amho. 4 Amåhr ’$º$ VwPrM CnmgZm H$aVmo Am{U ’$º$ Vw¶mH$S>oM
gmhmæ`mMr ¶mMZm H$aVmo. 5 (ho à^y!) Amåhmcm gai ‘mJ© XmId. 6 Aem
cmoH$m§Mm ‘mJ© Á¶m§À¶mda VwPm H¥$nmdfm©d Pmcm. 7 (Amåhmcm) ZH$mo ˶m§Mm ‘mJ©
Á¶m§À¶mda VwPm àH$mon Pmcm Am{U Oo ‘mJ©^«ï> Pmco.
gyah-02. Ac-~µH$ah
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 hm A„mhMm J«§W Amho, ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr. ‘mJ©Xe©Z Amho A„mhMr OmU
(God - Conscious) AgUmè¶m§gmR>r. 3 Oo lX²Ym R>odVmV
(‘mZdr AmH$cZmncrH$S>rc) AÑí¶mda, Am{U (AT>inUo)
àmW©Zm H$arV AgVmV, Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho,
˶mVyZ (BVam§da) IM© H$arV AgVmV. 4 Am{U (n¡J§~a!) Omo J«§W
Vwåhmcm àXmZ H$aʶmV Amcm d Oo J«§W Vw‘À¶mnydu (BVa
n¡J§~am§Zm) àXmZ H$aʶmV Amco, gdmªda ÑT> {dídmg R>odVmV
Am{U ‘aUmoÎma OrdZmdahr AT>i lX²Ym R>odVmV. 5 hoM cmoH$
Amnë¶m nmcZH$˶m©Zo (XmIdcoë¶m) gai ‘mJm©da AmhoV.
(AWm©VM) hoM cmoH$ ¶eñdr hmoVrc.
12 Hw$amU

6
Oo g˶mMm AñdrH$ma H$aÊ`mda R>m‘ AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r XmoÝhr Jmoï>r gma»¶mM
AmhoV H$s, Vwåhr ˶m§Zm gmdY H$am AWdm H$ê$ ZH$m, Vo (H$Xm{n) lX²Ym YmaU
H$aUma ZmhrV. 7 A„mhZo ˶m§À¶m ‘Zm§Zm, H$mZm§Zm grc (seal) Ho$co Amho, ˶m§À¶m
S>moù¶m§da nS>Xm nS>cocm Amho, (åhUOo Divine signs Vo nmhÿ qH$dm EoHy$ eH$V
ZmhrV). (AmVm) ˶m§À¶mgmR>r (Ho$di) ^¶mdh {ejm Amho.
8
Am{U cmoH$m§V Agohr AmhoV Oo åhUVmV, "Amåhr A„mh d (ݶm¶mÀ¶m)
A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVmo.' nU (dñVwV:) Vo {dídmg R>odUmao ZmhrV. 9 Vo
A„mhMr d lX²Ymd§Vm§Mr ’$gdUyH$ H$ê$ nmhVmV, (dñVwV:) Vo ñdV:MrM ’$gdUyH$
H$aV AmhoV. nU ¶m Jmoï>rMr ˶m§Zm OmU Zmhr. 10 ˶m§À¶m A§V:H$aUmV EH$ amoJ Amho
Am{U A„mhZo ˶m§Mm amoJ AmUIr dmT>dcm. ˶m§À¶mgmR>r ¶mVZm‘¶r {ejm Amho,
¶mgmR>r H$s, Vo (OmUrdnyd©H$) ImoQ>o ~mocV AmhoV. 11 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco
OmVo, "n¥Ïdrda AamOH$Vm {Z‘m©U H$aʶmcm H$maUr^yV R>ê$ ZH$m.' Voìhm Vo åhUVmV,
"Amåhr Va em§VVoMo àdV©H$ AmhmoV.' 12 gmdYmZ! hoM cmoH$ AZmMmar AmhoV. nU
˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr. 13 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo, "BVa
lX²Ymd§Vm§à‘mUoM Vwåhr gwX²Ym lX²Ymd§V ~Zm.' Va Vo åhUVmV, "Amåhr ‘yI©
cmoH$m§à‘mUo lX²Ymd§V ~Zm¶Mo H$s H$m¶?' gmdYmZ! dñVwV: hoM cmoH$ ‘yI© AmhoV,
nU Vo (ñdV:À¶m ‘yI© Agʶm{df¶r) AZ{^k AmhoV. 14 Am{U Ooìhm Vo lX²Ymd§Vm§Zm
^oQ>VmV, Voìhm åhUVmV Amåhrhr lX²Ym R>odVmo, nU Ooìhm Amnë¶m g¡VmZr gmWrXmam§Zm
^oQ>VmV (Voìhm ˶m§Mo Añgc ê$n àH$Q> hmoVo), Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va Vw‘À¶m
gmo~VM AmhmoV. ˶m cmoH$m§~amo~a (åhUOo lX²Ymd§Vm§~amo~a) Va Amåhr Ho$di WÅ>m
H$arV AgVmo.' 15 A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m WÅ>m H$aʶmÀ¶m H¥$˶mMr {ejm XoʶmgmR>r,
˶m§À¶m ~§S>Imoarcm dmd XoV Amho, (AWm©VM) Vo A§YH$mamV ^aH$Q>V AmhoV. 16 ho
Ago cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr gÝ‘mJm©EodOr Hw$‘mJm©Mm A§JrH$ma Ho$cm, Zm ˶m§Mm hm
ì¶dhma ’$cXm¶r R>acm, Zm ˶m§Zm (BVaÌ) ‘mJ©Xe©Z àmá Pmco.
17
˶m§Mr AdñWm ˶m ‘mUgmgmaIr Amho __ Á¶mZo A¾r àÁd{cV Ho$cm, Am{U
Ooìhm ˶m A¾r‘wio g^modVmcMm n[aga àH$me‘mZ Pmcm, Voìhm A„mhZo ˶mÀ¶m
S>moù¶mVrc Á¶moV H$mTy>Z KoVcr Am{U ˶m§Zm {ZImcg A§YH$ma‘¶ AdñWoV gmoSy>Z
{Xco, n[aUm‘r ˶m§Zm H$mhrhr {XgV Zmhr. 18 Vo ~{hao, ‘wHo$ Am{U Am§Yio AmhoV, Vo
(AmVm gÝ‘mJm©H$S>o) naVUma ZmhrV. 19 qH$dm ˶m§Mr AdñWm Aer Amho, Ogo
AmH$memVyZ Vw’$mZ nO©Ý¶d¥ï>r hmoV Amho, ^¶§H$a H$mimoI Amho, {dOm§Mm cIcImQ> d
gyah-2. Ac-~µH$ah 13

JS>JS>mQ> hmoV Amho. {dOm§À¶m H$S>H$S>mQ>m‘wio ‘¥Ë¶yÀ¶m ^rVrnmoQ>r Vo Amncr ~moQ>o


Amnë¶m H$mZmV KmcVmV. nU A„mhZo (Amnë¶m eº$sZo) g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm gd©
~mOy§Zr doTy>Z R>odco Amho. 20 {dOoÀ¶m cIcImQ>m‘wio ˶m§Mr AdñWm Aer hmoV Amho
H$s, Ogo ˶m§Mr Ñï>r {hamdyZ KoVcr OmV Amho. Ooìhm drO ˶m§À¶mda M‘H$Vo, Voìhm
Vo ˶m àH$memV Mmcÿ cmJVmV Am{U Ooìhm g^modma A§Yma hmoVmo, Vo ñVãY C^o
amhVmV. A„mhZo BpÀN>co, Va ˶m§Mr EoH$ʶmMr d nmhʶmMr j‘Vm Vmo Zmhrer H$ê$
eH$Vmo. {Z…g§e` A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMr eº$s àmá Amho.
21
cmoH$m§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr CnmgZm H$am, (Vmo nmcZH$Vm©) Á¶mZo Vwåhmcm
{Z‘m©U Ho$co Am{U ˶m§Zmhr (˶mZoM) {Z‘m©U Ho$co Oo Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joco.
Á¶m‘wio Vwåhr gXmMmar (God-Conscious) ìhmc. 22 VmoM Va Amho (Vw‘Mm
nmcZH$Vm©), Á¶mZo n¥Ïdrcm Vw‘À¶m gmR>r {dgmì¶mMo {R>H$mU (resting place)
~Z{dco Am{U AmH$memcm N>V ~Z{dco, (established life-support system
on the earth). Am{U dê$Z T>Jm§Ûmao nmʶmMm dfm©d Ho$cm Am{U ˶m (nmʶm)Ûmao
Vw‘À¶m CnOr{dHo$gmR>r ’$io {Z‘m©U Ho$cr. (ho gd© CKS> AgVmZm) BVam§Zm A„mhMo
gh^mJr R>ady ZH$m. 23 Am{U Amåhr Am‘À¶m godH$mH$S>o (åhUOo n¡J§~a ‘whå‘X
¶m§À¶mH$S>o), Oo H$mhr (B©e-g§Xoe) nmR>{dco Amho ˶m{df¶r Vw‘À¶m ‘ZmV H$mhr e§H$m
Agoc, Va VemM JwUdÎmoMm (of similar merit) EH$ Aܶm¶ Vwåhr V¶ma H$ê$Z
àñVwV H$am, (Oa Vwåhr) Iao Agmc, (Va Ago H$ê$Z XmIdm). Am{U (¶m H$m¶m©V)
‘XV H$aʶmgmR>r A„mh{edm¶ H$moUmcmhr ~mocmdyZ ¿¶m. 24 Am{U Oa Vwåhr Vo H$ê$
eH$co Zmhr, Am{U Vwåhr Vo H$Xm{n H$ê$ eH$Uma Zmhr, Va dmMdm ñdV:cm ˶m
AmJrnmgyZ Á¶mMo B§YZ "‘mUgo d XJS>' AmhoV. Or (AmJ) g˶mcm ZmH$maUmè`m§H$[aVm
V¶ma H$ê$Z R>odcocr Amho. 25 Am{U Oo lX²Ym ~miJyZ AmhoV d gËH$‘} H$arV AmhoV
Aem cmoH$m§Zm ew^dmVm© X²¶m. ˶m§À¶mgmR>r Aem ~mJm AmhoV Á¶m§V nmʶmMo (Z¶Zaå¶)
Pao àdm{hV AgVrc. ({VWo) Ooìhm ˶m§Zm ImʶmgmR>r ’$io {Xco OmVrc, Vo åhUVrc,
hr Va VerM (’$io) AmhoV, Oer ¶m nyduXoIrc Amåhmcm XoʶmV Amcr hmoVr,
(Voìhm ˶m§Zm ˶m§Mm ^yVH$mi AmR>doc). ˶m§Zm gma»¶m {XgUmè¶m dñVy {Xë¶m
OmVrc. ˶m§À¶mgmR>r {VWo ew{M^y©V OrdZgmWr AgVrc, Am{U Vo {VWo gX¡d {Zdmg
H$aVrc.
26
{Z…g§e` A„mhcm ¶mV ‘wirM g§H$moM Zmhr H$s, Vmo ‘ÀN>amMo CXmhaU XoVmo
qH$dm ˶mnojmhr jwÐ {OdmMo. Oo lX²Ym ~miJVmV Vo OmUVmV H$s, ho g˶ Amho
14 Hw$amU

˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z. nU Oo lX²YmhrZ AmhoV Vo åhUVmV, "¶m CXmhaUmÛmao


A„mhcm H$m¶ gm§Jm¶Mo Amho?' A„mh ¶mÛmao AZoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aVmo
Am{U AZoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdVmo. Vmo gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aVmo Ho$di Adkm H$aUmè¶m§Zm.
27
Vo A„mher H$ama ñWm{nV Pmë¶mZ§Vahr ˶mMo C„§KZ H$aVmV. Am{U Á¶m Jmoï>rcm
A„mhZo OmoS>ʶmMm AmXoe {Xcm, {VMo VwH$S>o VwH$S>o H$aVmV. Am{U n¥Ïdrda CËnmV
‘mO{dVmV. hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶m dmQ>çmcm ZwH$gmZm{edm¶ Xþgao H$mhr ¶oUma
Zmhr. 28 Vwåhr A„mhcm ‘mZʶmg ZH$ma H$gm H$m¶ XoD$ eH$Vm? (ho Va Vwåhr OmUyZ
AmhmV H$s), Vwåhr Va {ZOud (lifeless) AdñWoV hmoVm, Voìhm ˶mZo Vwåhmcm OrdZ
àXmZ Ho$co. Am{U VmoM Vw‘Mm ‘¥Ë¶y KS>dyZ AmUoc, Am{U (‘¥Ë¶y)Z§Va (VmoM) Vwåhmcm
nwÝhm {Od§V H$aoc. Am{U Z§Va Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>oM naV AmUco OmB©c. 29 VmoM Va
Amho (Vw‘Mm nmcZH$Vm©), Á¶mZo ¶m n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vw‘À¶mgmR>r {Z‘m©U Ho$co.
˶mZ§Va Vmo AmH$memÀ¶m ({Z{‘©Vr)H$S>o dicm Am{U gmV AmH$mem§Mr aMZm Ho$cr.
˶mcmM à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho.
30
Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo XyVm§Zm (angels) gm§{JVco H$s, ‘r n¥Ïdrda
CÎmam{YH$mar (successor) Zo‘Uma Amho. (n¥Ïdrda {OÞZ§Va ‘mZdmcm dgdʶmV
Amco.) Voìhm Vo (XÿV) åhUmco, "Vy (n¥Ïdrda) Aem§Zm dgdUma Amhog H$m Oo
AZmMma KS>dVrc Am{U aº$nmV H$aVrc? (ho à^y) Amåhr Va Vw¶m Agr‘
‘hmZVoMo d nm{dͶmMo JwUJmZ H$aVmo!' (A„mhZo) CÎma {Xco, "Vwåhr Vo OmUV Zmhr,
Oo ‘r OmUVmo.' 31 Am{U A„mhZo AmX‘cm gd© (Jmoï>tMr) Zmdo {eH${dcr. Am{U
˶m gdmªZm XÿVm§g‘moa CnpñWV Ho$co Am{U åhQ>co, "Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc, Va ‘cm
¶m gdmªMr Zmdo gm§Jm.' 32 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m (limitless
are Thou in Thy Glory)! Oo kmZ Vy Amåhmcm àXmZ Ho$co ˶mì¶{V[aº$
Amåhmcm H$moUVohr kmZ Zmhr. {Z…g§e` VyM gd© Jmoï>tMm OmUH$ma Am{U Añgc
~w{Õ‘mZ Amhog.' 33 (Voìhm) A„mhZo gm§{JVco, "ho AmX‘! ˶m§Zm ¶m§Mr Zmdo gm§J.'
Ooìhm AmX‘Zo (ñdJ©XÿVm§Zm) ˶m§Mr Zmdo gm§{JVcr. Voìhm A„mhZo åhQ>co, "‘r
Vwåhmcm gm§{JVc§ ZìhV§ H$m? H$s, Ho$di ‘rM OmUVmo, n¥Ïdr d AmH$memVrc gd©
Jw{nVo (hidden realities) Am{U Vo gd© (‘rM) OmUVmo, Oo Vwåhr àH$Q> H$aVm
Am{U Oo Vwåhr cndVm.'
34
Am{U (Vr doihr AmR>dm) Ooìhm Amåhr ñdJ©XÿVm§Zm åhQ>co, "AmX‘g‘moa (Omo
n{hcm ‘mZd hmoVm) ZV‘ñVH$ ìhm,' Voìhm Vo gd© (AmkoMo nmcZ H$arV) ZV‘ñVH$
gyah-2. Ac-~µH$ah 15

Pmco. ’$º$ Bãcrg (satan) cm gmoSy>Z, Ah§H$mamnmoQ>r ˶mZo Vgo H$aʶmg ZH$ma {Xcm.
(AemàH$mao) ˶mZo ñdV:cm ˶m cmoH$m§V gm‘rc H$ê$Z KoVco Oo g˶mcm ZmH$maVmV.
(Q>rn: angels = A„mhMo n[anyU© AmkmnmcZ H$aUmar, A„mhMr EH$ {Z{‘©Vr.)
35
Am{U Amåhr åhUmcmo, "ho AmX‘, Vy Am{U VwPr nËZr ñdJm©V amhm Am{U
˶mVyZ Vwåhmcm Oo H$mhr ImʶmMr BÀN>m hmoB©c, ‘wº$nUo (freely) Im. nU øm EH$m
d¥jmÀ¶m Odi (H$Xm{n) OmD$ ZH$m. (Vwåhr Ago H$amc), Va Vwåhr XþamMmar ~Zmc.'
36
nU g¡VmZmZo ˶m (d¥jmMm ~hH$m{dʶmgmR>r) gmYZê$nr dmna H$ê$Z, ˶mÛmao
XmoKm§Zm MyH$ H$am¶cm cmdcr. AemàH$mao (˶mZo) ˶m§Zm Vo (Á¶m gwI‘¶r AdñWoV)
hmoVo, ˶m AdñWoVyZ ~mhoa H$mT>ʶmg Vmo H$maUr^yV R>acm. Am{U Amåhr ˶m§Zm
åhUmcmo, "CVam BWyZ Imcr, Vwåhr (BWyZ nwT>o) EH$ Xþgè¶mMo eÌÿ Agmc. Am{U EH$m
{ZYm©[aV AdYrn¶ªV n¥Ïdrda Vwåhmcm dmñVì¶ d {Zdm©h H$am¶Mm Amho.' 37 ˶mZ§Va
AmX‘Zo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (àmW©ZoMo) H$mhr eãX {eH$co, A„mhZo ˶mÀ¶m
níMmÎmmnmMm ñdrH$ma Ho$cm. Vmo níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aUmam d Agr‘ H¥$nmd§V Amho.
38
(Voìhm) Amåhr åhUmcmo, "Vwåhr gd©OU ¶oWyZ Imcr CVam. Am{U Ooìhm Vwåhmcm
‘m¶mH$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z àmá hmoB©c, ‘J Oo ‘m¶m ‘mJ©Xe©ZmMo nmcZ H$aVrc Va
(‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) Vo Zm H$Yr ^¶J«ñV hmoVrc, Zm Xþ:Ir hmoVrc. 39 nU Oo
"g˶' ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, Am{U Am‘À¶m g§Xoem§Zm (Signs having mes-
sages) ImoQ>o R>a{dco, AgoM cmoH$ ZaH$mMo a{hdmgr ~ZUo AQ>i Amho, Am{U Vo
Zoh‘rgmR>r VoWoM amhVrc.'
40
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm, Am{U
‘m¶mer Omo H$ama Vwåhr Ho$cm hmoVm ˶mMo nmcZ H$am. ‘mPm Vw‘À¶mer Omo H$ama Amho
‘r ˶mMr nyV©Vm H$arZ. Am{U Ho$di ‘mPoM ^¶ ~miJm. 41 Am{U ˶mda lX²Ym R>odm
Oo ‘r Vw‘À¶mda àH$Q> Ho$co, (˶mÛmao) ˶mMr g˶Vm à‘m{UV hmoV Amho Oo AmYrnmgyZ
Vw‘À¶mnmer Amho. (˶m‘ܶo ¶oUmè¶m A§{V‘ n¡J§~amMo ^mH$sV dV©dcoco hmoVo.) Am{U
åhUyZ Vwåhr gd©àW‘ g˶ ZmH$maUmao ~Zy ZH$m. Am{U ‘m¶m g§XoedMZm§À¶m ~Xë¶mV
jw„H$ ‘yë` KoD$ ZH$m Am{U ‘mPoM ^¶ ~miJm, (‘mPr OmU R>odm). 42 Am{U
OmUyZ~wOyZ g˶ d Ag˶mMr ^ogi H$ê$ ZH$m Am{U g˶ cndy ZH$m. 43 {Z˶
àmW©Zm H$am (Z‘mµO n‹T>m) Am{U Oµ H$mV X²¶m (spend in charity). Am{U (Z‘mµOm‘ܶo)
Z‘Z H$am (bow down) Z‘Z H$aUmè¶m§gmo~V. 44 Vwåhr cmoH$m§Zm (Va) gËH$‘}
H$am¶cm gm§JVm, (nU) ñdV:À¶m ~m~VrV ‘mÌ Vwåhmcm {dga nS>Vmo. Vwåhr (A„mhÀ¶m)
16 Hw$amU

J«§WmMo dmMZ H$aVm, Vwåhr ~wÕrMm Cn¶moJ H$arV Zmhr H$m? 45 AT>i ghZercVm
Am{U àmW©Zm (Z‘mµO) ¶m§Ûmao (A„mhH$S>o) gmhmæ`mMr ¶mMZm H$am. IamoIa, hr
{dZ¶erc (humble) cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVa cmoH$m§gmR>r H$R>rU Jmoï> Amho. 46 Vo
({dZ‘« cmoH$) R>m‘ {dídmg R>odyZ AmhoV H$s, Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ^oQ>Uma
AmhoV. Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM Vo naVUma AmhoV.
47
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm. Am{U
(˶mMrhr AmR>dU H$am) H$s, ‘r Vwåhmcm BVa gd© cmoH$m§nojm (A{YH$) Jm¡adnyU©
ñWmZ {Xco hmoVo. 48 Am{U ˶m (¶oUmè¶m) {XdgmMo ^¶ (OmU) ~miJm, Ooìhm
H$moUVmhr Ord, Xþgè¶m {OdmÀ`m qH${MVhr Cn¶moJr nS>Uma Zmhr. Zm ˶m§À¶mH$Sy>Z
H$moUmMr ‘ܶñWr ñdrH$macr OmB©c, Zm ‘mo~Xcm KoD$Z H$moUmcm gmoS>co OmB©c. ˶m§Zm
H$moUVohr gmø cm^Uma Zmhr. 49 Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr {’$aAm¡ZÀ¶m
cmoH$m§nmgyZ Vw‘Mr gwQ>H$m Ho$cr. Á¶m§Zr Vw‘À¶m ‘wcm§Mr h˶m H$ê$Z Am{U Vw‘À¶m
‘wctZm {Od§V R>odyZ Vwåhmcm Ag§»¶ ¶mVZm {Xë¶m. Am{U Vr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
KoVcocr EH$ ‘moR>r gÎdnarjm (An awesome trial) hmoVr. 50 Am{U (˶m doioMr
AmR>dU H$am) Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mgmR>r g‘wÐ Xþ^§Jcm (cleft the sea) d Vw‘Mr
gwQ>H$m Ho$cr Am{U Vw‘À¶m Ñï>rg‘moa {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm (g‘wÐmV) ~wS>dyZ Q>mH$co.
51
Am{U (˶m doioMr AmR>dU H$am) Ooìhm Amåhr ‘ygmcm ({gZmB© nd©Vmda) Mmirg
amÌtMo dMZ {Xco. ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV Vwåhr (gmoݶmZo ~Z{dcoë¶m) ˶m dmgamcm
Cnmñ¶ ~Z{dco. (Ago H$ê$Z) Vwåhr ‘moR>m JwÝhm H$aUmao ~ZcmV. 52 ‘J ˶mZ§Vahr
Amåhr Vwåhmcm j‘m Ho$cr ¶mgmR>r H$s, Vwåhr H¥$Vk ~Zmdo. 53 Am{U (Vr doihr
AmR>dm), Ooìhm Amåhr ‘ygmcm (Am‘Mm) J«§W d (g˶ Am{U Ag˶m‘ܶo ’$aH$
H$aʶmgmR>r) H$gmoQ>r àXmZ Ho$cr. AemgmR>r H$s, Vwåhmcm ¶mo½¶ ‘mJ©Xe©Z cm^mdo. 54
Am{U Ooìhm ‘ygmZo (B©gmnyd© n¡J~§ a) Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>c,o "ho ‘m¶m g‘mO~m§YdmZmo!
(oh, my people!) Vwåhr dmgamcm Cnmñ¶ ~ZdyZ IamoIaM ñdV:da A˶mMma
Ho$cm AmhmV. Va AmVm (níMmÎmmnX½Y hmoD$Z) Amnë¶m {Z‘m©Ë¶mH$S>o dim. (ñdV:À¶m
hmVmZo) ñdV:À¶m cmoH$m§‘Yrc Anamܶm§Mr h˶m H$am. Vw‘À¶m {Z‘m©Ë¶mÀ¶m Ñï>rZo
Ago H$aUo Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco Amho.' Voìhm A„mhZo Vw‘À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma
Ho$cm. {Z…g§e` Vmo dma§dma j‘m H$aUmam Am{U X`miy Amho. 55 Am{U (AmR>dm),
Ooìhm Vwåhr åhUmcm hmoVm H$s, ho ‘ygm! Omon¶ªV Amåhr A„mhcm à˶j nmhV Zmhr,
Vmon¶ªV Amåhr Vw¶mda H$moU˶mhr àH$mao {dídmg R>odUma Zmhr. ˶mdoiog EH$m
gyah-2. Ac-~µH$ah 17

{dOoÀ¶m H$S>H$S>mQ>mZo Vwåhmcm JmR>co Am{U Vwåhr nmhVM am{hcmV. 56 ‘J Vw‘À¶m


‘¥Ë¶yZ§Va Amåhr Vwåhmcm AemgmR>r nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^o Ho$co H$s, Vwåhr H¥$Vk
ìhmdo. 57 Am{U Amåhr Vw‘À¶mda ‘oKm§Mr gmdcr Ho$cr. Am{U Vw‘À¶mgmR>r ‘Þ d
gcdm (manna & quails = A„mhZo àXmZ Ho$coco AÞ) nmR>{dco. (d åhQ>co),
"Im ˶m ñdÀN> d ewÕ dñVy Á¶m Amåhr Vw‘À¶mgmR>r CncãY Ho$ë¶m.' ˶m§Zr Am‘Mo
H$mhr ZwH$gmZ Ho$co Zmhr, nU ˶m§Zr ñdV:MoM ZwH$gmZ H$ê$Z KoVco.
58
Am{U (Vr doihr AmR>dm), Ooìhm Amåhr Ago åhQ>co hmoVo H$s, ¶m ^y^mJmV
XmIc ìhm. Am{U {VWo Vwåhmcm Oo H$mhr ImʶmMr BÀN>m hmoB©c Vo ^anya Im, nU
˶mÀ¶m àdoeÛmamVyZ Z‘«Vmnyd©H$ àdoe H$am, Am{U åhUm, "(ho à^y!) Am‘À¶m nmnm§Mo
AmoPo Am‘À¶mnmgyZ Xÿa H$a.' Voìhm ({ZpíMVM) Amåhr Vw‘À¶m AnamYm§Zm j‘m H$ê$
Am{U gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm ^anya ‘mo~Xcm XoD$. 59 nU A˶mMmar cmoH$m§Zr ˶mV ~Xc
Ho$cm d Ago dMZ gm§Jm¶cm gwédmV Ho$cr H$s, Oo Amåhr ˶m§Zm gm§{JVcoë¶m
dMZmer {^Þ hmoV.o åhUyZ Amåhr ˶m A˶mMmar cmoH$m§da AmH$memVyZ {ejm nmR>{dcr.
H$maU Vo Adkm H$aUmao cmoH$ hmoVo. 60 Am{U (AmR>dm Vr doi) Ooìhm ‘ygmZo Amnë¶m
cmoH$m§gmR>r (A„mhH$S>o) nmUr ‘m{JVco. Voìhm Amåhr ˶mcm åhUmcmo, "VwPr H$mR>r
(A‘wH$) IS>H$mda ‘ma.' ‘J ˶mVyZ nmʶmMo ~mam òmoV CgiyZ ~mhoa nS>co. ˶m‘wio
à˶oH$ OmVrg‘yhmcm (tribe) Amnmnë¶m nmUdR>çmMr ‘m{hVr Pmcr. A„mhZo Oo
H$mhr {Xcoco Amho Vo Im Am{U ß¶m Am{U n¥Ïdrda XþîH¥$˶ H$ê$Z AZmMma ‘mOdy
ZH$m. 61 Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vwåhr åhUmcmV (H$s), ho ‘ygm, EH$mM
àH$maÀ¶m ImÚnXmWm©Zo Am‘Mo A{O~mV g‘mYmZ hmoUma Zmhr. åhUyZ Vy Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, O{‘ZrVyZ Á¶m dñVy {ZKVmV (˶m), ˶mZo Am‘À`mgmR>r
{Z‘m©U H$amì¶mV. Ogo ^mÁ¶m, H$mH$S>r, Jhÿ, ‘gya Am{U H$m§Xm. Voìhm ‘ygmZo åhQ>co
loð> Aem dñVyÀ`m ~Xë¶mV Vwåhr {ZH¥$ï> dñVy KoD$ BpÀN>Vm H$m? Va ‘J H$moU˶mVar
ehamV Om, Vwåhr Oo ‘mJVm Vo {VWo {‘ioc. Voìhm ˶m§Zm An‘mZ Am{U {ddeVoZo
J«mgco Am{U ˶m§Zr ñdV:daM A„mhMm H«$moY AmoT>dyZ KoVcm. ¶mMo H$maU Ago hmoVo
H$s, ˶m§Zr A„mhÀ¶m g§XoedMZm§da lX²Ym R>odcr Zmhr. Am{U Aݶm¶H$maH$nUo
n¡J§~am§Mr (prophets) h˶m H$arV AgV. ¶mMo H$maU Vo {dÐmoh H$aUmao d ‘¶m©Xm
Amocm§S>Umao cmoH$ hmoVo.
62
B‘mZYmaH$ (‘wpñc‘), Á¶y, {¼íMZ d gm{~¶Z (¶m§n¡H$s) Oo H$moUr A„mhda
Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘ {Xdgmda (gƒr) lÕm R>odyZ AgVrc Am{U gËH$‘} H$aV
18 Hw$amU

AgVrc. {Z:g§e¶ ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o C{MV ‘mo~Xcm Amho. Am{U


({VWo) ˶m§Zm (H$gcohr) ^¶ AgUma Zmhr, H$gcohr Xþ:I (XoIrc) ˶m§À¶m dmQ>çmcm
¶oUma Zmhr.
63
(BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo! Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mH$Sy>Z H$ama H$ê$Z
KoVcm hmoVm Am{U "Vya' nd©Vmcm Vw‘À¶mda CMcyZ Yaco hmoVo. (Am{U åhQ>co hmoVo
H$s), Amåhr Oo H$mhr Vwåhmcm {Xcoco Amho Vo KÅ> Yê$Z R>odm Am{U ˶m‘ܶo Oo
(A„mhMo dMZ) AmhoV, Vo Mm§Jë¶màH$mao cjmV R>odm. (Ago H$ê$Z) Vwåhr ñdV:cm
(XþîH¥$˶m§nmgyZ) dmMdy eH$mc. 64 (¶m H$amamZ§Va) Vwåhr ˶mH$S>o nmR> {’$adcrV
Am{U Oa A„mhMr H¥$nmÑï>r Am{U X¶m Vw‘À¶mda Pmcr ZgVr Va {ZpíMVM ‘moR>o
ZwH$gmZ Vw‘À¶m dmQ>çmcm Amco AgVo. 65 Am{U Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr h{H$JV
(Mm§Jë¶màH$mao) ‘mhrV Amho Oo Vw‘À¶mn¡H$sM hmoVo, Á¶m§Zr "g~V' À¶m ({Z¶‘mÀ¶m)
~m~VrV A„mhMr Adkm Ho$cr, ˶mda Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "VwÀN> ‘mH$S>mgmaIo
hmoD$Z Om!' 66 AemàH$mao Amåhr (¶m KQ>Zog) ˶m doioÀ¶m cmoH$m§gmR>r Am{U ˶mZ§Va
¶oUmè¶m§gmR>r Bemam XoUmao CXmhaU (warning example) ~Z{dco. Am{U A„mhMo
^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r CnXoemMo gmYZ ~Z{dco.
67
Am{U Ooìhm ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mh Vwåhmcm EH$ Jm¶
(heifer-H$mcdS>) ~ir XoʶmMm AmXoe XoV Amho.' Vo åhUmco, "Vy Am‘Mr Moï>m
H$aV Amhog H$s H$m¶?' ˶mda ‘ygm åhUmcm, "‘r Agm AkmZr ~Zy Z¶o ¶mgmR>r ‘r
A„mhH$S>o eaU BpÀN>Vmo.' 68 Vo åhUmco, "Vy Am‘À¶mgmR>r Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo Amåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§Jmdo H$s, Vr Jm¶ H$er Agmdr?'
(˶mda) ‘ygm åhUmcm, "A„mh åhUVmo, Vr Jm¶ Aer Agmdr H$s, Vr åhmVmar hr
Agy Z¶o d chmZ dmgê$hr Agy Z¶o. Va ¶m XmoÝhr AdñWm§À¶m Xaå¶mZMr Agcr
nm{hOo. Va (AmVm) Vwåhmcm Omo AmXoe XoʶmV Amcocm Amho ˶mMo nmcZ H$am.' 69
Vo åhUmco, "(Am‘À¶m dVrZo) Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo
Amåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§Jmdo H$s, Vr H$moU˶m a§JmMr Agmdr?' ˶mda ‘ygm åhUmcm,
"A„mh åhUVmo H$s, Vr H$aS>çm {ndù¶m a§JmMr Agmdr {VMm a§J JS>X Agmdm,
(Vr) nmhUmè¶m§Zm AmZ§X XoUmar Agmdr.' 70 Vo åhUmco, "Am‘À¶m dVrZo Vy Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo Amåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§Jmdo H$s, Vr (Jm¶) H$er
Agmdr? H$maU Amåhmcm Va (Aem gd©) JmB© EH$gma»¶mM {XgyZ ¶oVmV. (¶m
g§~§YmZo Amåhr g§^«‘mÀ¶m AdñWoV gmnS>cmo AmhmoV), Am{U Oa A„mhMr BÀN>m
gyah-2. Ac-~µH$ah 19

Agoc Va {ZpíMVM (¶m~m~VrV) Amåhmcm (¶mo½¶) ‘mJ©Xe©Z cm^oc.' 71 (˶mda)


‘ygmZo CÎma {Xco, "A„mhMo Ago åhUUo Amho H$s, Vr Jm¶ Aer Agmdr {OÀ¶mnmgyZ
H$m‘ KoVcoco Zgmdo, Vr O‘rZ Zm§JaʶmgmR>r dmnacr OmUmar Zgmdr qH$dm {nH$m§Zm
nmUr XoʶmgmR>r dmnacr OmUmar Zgmdr. {VÀ¶mV Hw$R>cmhr Xmof Agy Z¶o, qH$dm
H$moU˶mhr àH$mao Vr Hw$cjUr Agy Z¶o.' (Voìhm) Vo åhUmco, "AmVm Vy g˶ CKS>
Ho$co Amhog.' ˶mZ§Va ˶m§Zr {VMm ~ir {Xcm. nU Vgo H$aʶmMr ˶m§Mr BÀN>mM
ZìhVr. 72 (BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo) Vwåhr EH$m ì`º$sMr h˶m Ho$cr hmoVr. Am{U h˶oMm
Amamon EH$‘oH$m§da H$ê$ cmJcm hmoVmV. nU A„mhcm Vo (JwÝømMo g˶) àH$memV
AmUm¶Mo hmoVo Oo Vwåhr cndy BpÀN>V hmoVm. 73 ˶mda Amåhr åhUmcmo, "˶m
‘¥VXohmcm JmB©À¶m EH$m ^mJmZo ‘mam.' AemàH$mao A„mh ‘¥Vmcm OrdZ XoVmo Am{U
Vwåhmcm Amnë¶m {Zemʶm (signs) XmIdVmo, ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ~wÕrMm dmna
H$aUmao ~Zm.
74
˶mZ§Va Vw‘Mr ‘Zo H$R>moa Pmcr, XJS>mgmaIr H$R>moa, qH$dm ˶mnojmhr A{YH$
H$R>moa. XJS>m§n¡H$s H$mhr XJS> Ago AgVmV Á¶m‘YyZ nmʶmMo àdmh CgiyZ ~mhoa
¶oVmV Am{U Ë`m§n¡H$s H$mhr XJS> Agohr AgVmV H$s, Ooìhm Vo ’w$Q>VmV (qH$dm ’$moS>co
OmVmV), Voìhm Ë`m§À`mVyZ nmʶmMo àdmh dmhÿ cmJVmV. H$mhr XJS> Agohr AgVmV
Oo A„mhÀ¶m ^¶mZo H$mogiyZ nS>VmV. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV ˶m~m~V
A„mh AZ{^k Zmhr.
75
Vwåhr Aer Anojm ~miJyZ AmhmV H$m H$s, ho (Á¶y cmoH$) Vw‘Mo åhUUo EoHy$Z
lÕmd§V ~ZVrc? ¶m§À¶mV Va H$mhr OU Ago AmhoV Oo A„mhMo dMZ (word of
God) EoH$VmV Am{U Vo g‘OyZ KoVë¶mZ§Va OmUyZ~wOyZ ˶mMm {dn¶m©g H$aVmV.
Am{U ¶m Jmoï>rMr ˶m§Zmhr nyU© OmUrd Amho. 76 nU Ooìhm Vo lÕmd§Vm§Zm ^oQ>VmV,
Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhrhr (Vw‘À¶mà‘mUo) lÕm ~miJVmo.' Am{U Ooìhm Vo
EH$m§VmV nañnam§Zm ^oQ>VmV Voìhm Vo åhUVmV, "Vwåhr ¶m cmoH$m§Zm ˶m Jmoï>r gm§JV
AmhmV H$s H$m¶, Á¶m A„mhZo Am‘À¶mH$S>oM àH$Q> Ho$coë¶m AmhoV. ¶m AmYmao Vo
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa (Vwåhr ˶m§Zm gm§{JVcoë¶m Jmoï>rM) Vw‘À¶m {déÕ gmXa
H$aVrc H$s, (Vwåhmcm n¡J§~a ‘whå‘Xm§À¶m AmJ‘Zm{df¶r Mm§Jco R>mD$H$ hmoVo.) Va
Vwåhr ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m?' 77 ho ˶m§Zm ‘mhrV Zmhr H$s H$m¶, Oo H$mhr
Vo cndrV AmhoV Am{U Oo H$mhr àH$Q> H$aV AmhoV, Vo gd© A„mh OmUyZ Amho.
78
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ {Zaja AmhoV, (ñdV:cm) nQ>Vrc Aem H$ënZm
20 Hw$amU

d lÕoì¶{V[aº$ (wishful beliefs) ˶m§Zm (A„mhÀ¶m) J«§WmMo H$mhrhr kmZ Zmhr,


VgoM Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$aʶmì¶{V[aº$ Vo H$mhrhr H$aV ZmhrV. 79 {dZme
Amho ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ñdV:À¶m hmVmZo J«§W {c{hVmV Am{U ‘J Omhra H$aVmV H$s,
hm A„mhH$Sy>Z {‘imcocm (J«§W) Amho. (Vo) Ago Ho$di WmoS>ogo ‘yë` àmá H$aʶmgmR>r
H$aVmV. ˶m§À¶m hmVm§Zr Oo H$mhr {c{hco Amho, ˶m~Ôc ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm
Amho, ˶mnmgyZ Vo Or H$‘mB© H$aV AmhoV ˶mgmR>rhr ˶m§Zm {ejm hmoUma. 80 Am{U Vo
åhUVmV H$mhr {Xdg gmoS>co Va (ZaH$mMr) AmJ Amåhmcm H$Xm{n ñne© H$ê$ eH$Uma
Zmhr. (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr A„mhH$Sy>Z dMZ KoVco Amho H$s H$m¶?' H$maU
A„mh H$Yrhr Amnco dMZ ‘moS>V ZgVmo. AWdm Vwåhr A„mhÀ¶m ~m~VrV Vo gm§JV
AmhmV, Oo Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr. 81 hmo¶, Oo H$moUr XþîH¥$˶ H$aV AgVrc d
Mhÿ~mOy§Zr Amnë¶m nmnH$‘m©Zo doT>co Joco AgVrc, Va AgoM cmoH$ (ZaH$mÀ¶m)
AmJrV amhUmao AmhoV. Vo Zoh‘rgmR>r VoWoM {Zdmg H$aVrc. 82 nU Oo lÕm ~miJyZ
gËH$‘} H$aVmV, VoM ñdJm©Mo {Zdmgr AmhoV. Vo gX¡d VoWoM amhVrc.
83
Am{U (Vr doi AmR>dm Ooìhm) Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z Agm H$ama H$ê$Z
KoVcm hmoVm (H$s), Vwåhr BVa H$moUmMr CnmgZm Z H$aVm ’$º$ A„mhMrM CnmgZm
H$amc. Am{U Vw‘Mo AmB©dS>rc, ZmVcJ, AZmW d J[a~m§er Mm§Jco dV©Z H$amc
Am{U gdmªer Z‘«nUo g§^mfU H$amc Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$arV amhmc,
Am{U XmZH$m¶© H$amc (åhUOo µOH$mV Úmc). na§Vw (˶mZ§Va) Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$
gmoS>co Va gdmªZr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr. Vwåhr dMZ XoD$Z dMZ^§J H$aUmè¶m§n¡H$sM
AmhmV.
84
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mH$Sy>Z H$ama H$ê$Z KoVcm hmoVm
H$s, Vwåhr AmngmV aº$nmV H$aUma Zmhr Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm Kam~mhoa (From
their homeland) H$mT>Uma Zmhr. Vwåhr ˶m H$amamcm ñdrH$macmV Am{U (˶mg)
Vwåhr gmjr AmhmV. 85 nU VwåhrM Ago cmoH$ AmhmV H$s, Amnë¶mM ~m§Ydm§Mr
h˶m H$aVm Am{U nmn d A˶mMma ¶m§À¶m gmhmæ`mZo ˶m§Zm EH$‘oH$m{déÕ C^o H$ê$Z
Amnë¶mMn¡H$s H$mhr cmoH$m§Zm, Vwåhr ˶m§À¶m dñ˶m§‘YyZ ~mhoa H$mT>Vm. nU Ooìhm Vo
H¡$Xr hmoD$Z Vw‘À¶mH$S>o (‘XV ‘mJʶmgmR>r) ¶oVmV. Voìhm Vwåhr ‘w{º$X§S> (ransom)
XoD$Z ˶m§Mr gwQ>H$m H$aVm. ‘wimV ˶m§Zm dñ˶m§~mhoa H$mT>ʶmMr H¥$VrM ~oH$m¶Xoera
({Z{fÕ) hmoVr. Vwåhr A„mhÀ¶m J«§WmVrc EH$m ^mJmda lÕm R>odVm Am{U EH$m
^mJmda A{dídmg Xe©{dVm, Vw‘Mo Ago Amho H$s H$m¶? Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Ago
gyah-2. Ac-~µH$ah 21

(H¥$˶) H$aV AmhoV ˶m§À¶mgmR>r ¶mM (Eo{hH$) OrdZmV An‘mZOZH$ {ejo{edm`


Xþgam H$moUVm ‘mo~Xcm Agy eH$Vmo? Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder Va ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa
{ejm AQ>i Amho. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$aV AmhmV, ˶m~Ôc A„mh ‘wirM
AZ{^k Zmhr. 86 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr ‘¥Ë¶wníMmV (Agcoë¶m AZ§VH$mcrZ)
OrdZmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV gܶmMo (jU^§Jwa) OrdZ ng§V Ho$co Amho. Am{U åhUyZ, Zm
˶m§Mr {ejm gm¡å¶ Ho$cr OmB©c, Zm ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$maMo gmhmæ` {‘ioc.
87
Am{U Amåhr ‘ygmcm J«§W àXmZ Ho$cm Am{U ˶mZ§Va gVV n¡J§~am§Zm nmR>{dco.
VgoM ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhcm, Amåhr g˶mMo gd© ñnï> à‘mU {Xco Am{U n{dÌ
AmËå¶mÛmao ˶mcm ~i àXmZ Ho$co (strengthened). nU Ooìhmhr Vw‘À¶mH$S>o
n¡J§~a Aer EImXr Jmoï> KoD$Z Amcm, Or Vwåhmcm ZH$mo hmoVr, Voìhm Vwåhr ‘JéarMo
àXe©Z Ho$co. VgoM H$mhr (n¡J§~am§Zm) ImoQ>o R>a{dco Am{U H$mhtMr h˶m Ho$cr. 88 Vo
åhUVmV, "Am‘À¶m ‘ZmMr H$dmS>o (Vw‘Mo åhUUo EoH$ʶmgmR>r) ~§X AmhoV.' (nU
dmñV{dH$Vm Ver) Zmhr, A„mhZoM ˶m§À¶m lÕmhrZVo~Ôc (their refusal to
acknowledge the truth) ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho. Am{U Vo Or lÕm R>odVmV,
Vr A˶ën Amho. 89 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z EH$ (ZdrZ) J«§W Amcm,
Vmo ˶m§À¶mH$S>o Agcoë¶m J«§WmMr g˶Vm {gÕ H$aUmam hmoVm, (˶m§À¶m J«§WmV A§{V‘
n¡J§~amg§~§YmZo ^mH$sV hmoVo). Am{U Vo (g˶ ZmH$maUmè¶m) lÕmhrZ cmoH$m§da {dO¶
àmá H$aʶmgmR>r AmYrnmgyZ àmW©Zm H$arV AgV. Ago AgyZhr ˶m§Zm kmV Agcoco
g˶ Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o Amco. Voìhm ˶m§Zr ˶mg ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U "g˶'
ZmH$maUmè¶m gdmªMm A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma Amho. 90 {H$Vr dmB©Q> Amho Vr Jmoï>, Á¶mgmR>r
˶m§Zr Amnco AmË‘o {dH$co AmhoV. (Am{U Vr åhUOo) A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo,
Amnë¶m ^º$m§n¡H$s ˶mg Omo AmdS>oc ˶mÀ¶mda Amncm g§Xoe àH$Q> Ho$cm, ¶m Jmoï>rZo
Vo éï> Pmco AmhoV. Am{U åhUyZM Vo A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m g§Xoemda A{dídmg
XmIdV AmhoV, (Ho$di XþamJ«hmnmoQ>r). (Ago H$ê$Z) ˶m§Zr Amnë¶mda (A„mhMm)
amJ AmoT>dyZ KoVcm Amho. Am{U Aem lÕmhrZm§gmR>r An‘mZmñnX {ejm {ZpíMV
Ho$cocr Amho.
91
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr (g§Xoe) àH$Q> Ho$co
Amho ˶mda lÕm R>odm. Voìhm Vo CÎma XoVmV, "Amåhr (Ho$di) ˶mÀ¶mdaM lÕm
R>odVmo Oo Am‘À¶mda àH$Q> Pmcoco Amho.' Am{U ˶mZ§Va àH$Q> Pmcoë¶m (g§Xoemda)
Vo {dídmg R>odV ZmhrV. nU ho Va "g˶' Amho. Am{U (¶m g˶mÛmao) ˶mMr g˶Vm
22 Hw$amU

{gÕ hmoVo, Oo ˶m§À¶mH$S>o Amho. (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr Oa (Iao)
lÕmd§V hmoVm, Va AmYrÀ¶m n¡J§~am§Mr h˶m H$m H$arV hmoVm? 92 Am{U ‘ygm
Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> g§Ho$V KoD$Z Amcm hmoVm, (nU ñnï> g§Ho$V AgVmZmhr)
Vwåhr ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV dmgamcm Cnmñ¶ ~Zdco. Am{U Vwåhr A˶mMmar ~ZcmV.'
93
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr "Vya' nd©Vmcm C§M Yê$Z Vw‘À¶mH$Sy>Z ÑT>
dMZ (Solemn pledge) KoVco hmoVo. (Voìhm Amåhr Vwåhmcm åhUmcmo hmoVmo), "Oo
H$mhr Amåhr Vwåhmcm {Xcoco Amho Vo gd©e{º${Zer KÅ> Yê$Z R>odm Am{U cjnyd©H$
EoH$m.' ˶mda Vo åhUmco, "Amåhr EoH$co Amho, nU (¶m AmkoMo) nmcZ Amåhr H$aV
Zmhr.' Am{U ˶m§À¶m lÕmhrZVo‘wio dmgamÀ¶m ào‘mZo ˶m§À¶m ‘ZmV Ka Ho$co hmoVo.
Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Oa IamoIa Vwåhr lÕmd§V Agmc, Va {H$Vr dmB©Q> Amho Vr Jmoï>,
Oo H$aʶmMr "Vw‘Mr lÕm' Vwåhmcm AmXoe XoVo.' 94 ˶m§Zm gm§Jm, "‘¥Ë¶wníMmV
OrdZmVrc A„mhH$S>o Agcoco {R>H$mU (an afterlife with God) BVa cmoH$m§gmR>r
ZgyZ Ho$di Vw‘À¶mMgmR>r Amho. (Agm Vw‘Mm Xmdm Agoc), Va ‘¥Ë`y (àmár)Mr
BÀN>m ~miJm, (Ago H$am) Oa Vwåhr (Vw‘À¶m Xmì¶mV) Iao Agmc.' 95 na§Vw
˶m§À¶m hmVm§Zr Oo H$mhr nwT>o nmR>dcoco Amho, (˶mMr ˶m§Zm OmUrd Amho), ˶m‘wio Vo
‘¥Ë¶yMr H$Xm{n BÀN>m ~miJUma ZmhrV. Am{U A„mh XþamMmè¶m§Zm nyU©nUo AmoiIyZ
Amho. 96 Am{U {ZpíMVM Vwåhmcm Ago {XgyZ ¶oB©c H$s, ˶m§Zm gd© cmoH$m§nojm ¶m
(Eo{hH$) OrdZmMm A{YH$ cmo^ Amho, Am{U AZoHo$ídadmXr cmoH$m§nojmhr A{YH$.
˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMr Aer BÀN>m AgVo H$s, Amnë¶mcm hOma dfmªMo Am¶wî¶
cm^mdo, nU ˶m§Zm Oar Ago XrK© Am¶wî¶ {‘imco, Var ˶m§Mr (‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc)
{ejonmgyZ gwQ>H$m e³¶ Zmhr. Am{U Vo Oo H$mhr H$aV AmhoV Vo gd© A„mh nmhV
Amho.
97
(n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Omo H$moUr (A„mhMm XÿV Agcoë¶m) {O~«rcMm
eÌÿ Amho. (˶mZo ho OmUyZ ¿¶m¶cm hdo) H$s, {O~«rcZo A„mhÀ¶m AmXoemZwgma hm
(g§Xoe) Vw‘À¶m öX¶nQ>cmda AdVrU© Ho$cm Amho. Omo ¶m AJmoXaÀ¶m (àH${Q>V
g§Xoem§n¡H$s Oo Vw‘À¶mH$S>o Amho) ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aVmo. Am{U hm (g§Xoe)
lÕmd§Vm§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© Amho. 98 Omo H$moUr A„mhMm Am{U ˶mÀ¶m
XÿVm§Mm Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§Mm Am{U {O~«rc d {‘H$mB©cMm eÌÿ Amho. (˶m§Zr ZrQ>
OmUyZ ¿¶mdo) H$s, A„mh Aem lÕmhrZm§Mm (those who deny the Truth) eÌÿ
Amho.' 99 Am{U {Z…g§e` Amåhr Vw‘À¶mH$S>o ñnï> g§Ho$V nmR>dco AmhoV. Am{U
gyah-2. Ac-~µH$ah 23

Adkm H$aUmè¶m§ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUrhr ˶mda A{dídmg Xe©drV Zmhr. 100 Ago
(˶m§À¶m~m~VrV) H$m hmoVo H$s, Ooìhmhr Vo (A„mhcm) dMZ XoVmV, ˶m§À¶m‘Yrc
EH$ JQ> Vo dMZ ‘moSy>Z Q>mH$Vmo, (cast it aside)? (H$maU) ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$OU
{dídmg R>odUmao ZmhrV. 101 Am{U (AmVm) Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z EH$ n¡J§~a
Amcm, ˶mMr g˶Vm {gÕ H$aUmam, Oo ˶m§À¶mH$S>o (AmYrnmgyZ) Amho. Voìhm
J«§WYmaH$ cmoH$m§n¡H$s EH$m JQ>mZo A„mhÀ¶m J«§Wmcm nmR>r‘mJo ’o$Hy$Z XoʶmMr H¥$Vr Ho$cr.
(åhUOo nyU©nUo ˶mH$S>o Xþc©j Ho$co), Ogo ˶m§Zm H$mhr ‘mhrVM ZìhVo.
102
Am{U Vo ˶m Jmoï>rÀ¶m ‘mJo cmJco, Oo g¡VmZ gwc‘o mZÀ¶m emgZH$mimV (ImoQ>no UmZo
gwc‘o mZer OmoS>yZ) nR>U H$arV AgV. gwc‘o mZ AlÕmd§V ZìhVm Va ho g¡VmZr cmoH$
AlÕmd§V hmoV.o Vo cmoH$m§Zm OmXÿQ>mUo m {eH$drV AgV Am{U Vo ˶m Jmoï>rÀ¶m ‘mJo cmJco Oo
~°~rcmoZ‘ܶo XmoZ B©eXÿV (angels) hmê$V d ‘mê$V da àH$Q> H$aʶmV Amco hmoV.o nU ˶m
XmoKm§Zr Amåhr narjoÀ`m ñdê$nmV {Z¶wº$ AmhmoV Ago gm§{JVë¶m{edm¶ H$moUmcmhr H$mhrhr
{eH$dco Zmhr. Vo åhUV AgV H$s, Vwåhr (B©ídar¶ ‘mJ©Xe©Zmcm) ZmH$mê$ ZH$m. nU ˶m
cmoH$m§Zr ˶m§À¶mH$Sy>Z Vr {eH$dU KoVcr Am{U ˶mÛmao nVr-nËZtV ‘V^oX {Z‘m©U H$ê$Z
(g§gma CX²ÜdñV H$am¶Mo), nU A„mhÀ¶m AZwk{o edm¶ Vo ˶mÛmao H$moUmcm BOm nmohmoMdy
eH$V ZìhVo. (CcQ>njr) Vo Aem Jmoï>r {eH$V hmoV,o Á¶m‘wio ˶m§Mo ñdV:MoM ZwH$gmZ
hmoBc
© , nU cm^ ‘mÌ hmoUma Zmhr. Vo ho Mm§Jë¶màH$mao OmUV hmoVo H$s, Omo H$moUr ho
(OmXÿQ>mÊo ¶mMo) kmZ àmá H$aoc ˶mÀ¶mgmR>r ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc (Mm§Jë¶m Jmoï>rV)
H$moUVmhr dmQ>m AgUma Zmhr. Am{U {ZpíMVnUo Vo dmB©Q> Amho, Á¶mgmR>r ˶m§Zr ñdV:À¶m
AmËå¶m§Zm {dH$co Amho. ˶m§Zm ¶mMr OmUrd AgVr Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo. 103 Am{U
Oa Vo lÕmdmZ ~Zco AgVo Am{U A„mhMo ^¶ ~miJyZ AmMaU Ho$co AgVo Va
A„mhH$Sy>Z {ZpíMVM ˶m§Zm Mm§Jco ’$i {‘imco AgVo. ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Pmcr AgVr
Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo.
104
ho lÕmd§Vm§Zmo! (n¡J§~am§er ~mocVmZm) "Amåhmcm EoH$m' (amBZm) Ago åhUy
ZH$m Va "Am‘À¶mH$S>o ~Km' (CÝOZm©) Ago åhUm. Am{U (nyU© cj XoD$Z) EoH$m.
Am{U ({ZpíMVM) lÕmhrZ cmoH$m§gmR>r ŠcoeXm`H$ {ejm Amho.
(Q>rn: lÕmhrZ cmoH$m§n¡H$s H$mhr OU " amBZm' ¶m eãXmMm XrK© Cƒma H$am¶Mo __ "amB©Zm' Á¶mMm AW©
hmoVmo, ""ho Am‘À¶m Jwam»¶m'' Va Aem g§{X½Y eãXmMm Cn¶moJ Q>miʶmMr Amkm A„mhZo {Xcr.)
105
Á¶m cmoH$m§Zr "g˶' ZmH$maco ‘J Vo (AmYrMo) J«§WYmaH$ (followers of
the earlier revelations) AgmoV H$s, AZoHo$ídadmXr cmoH$ AgmoV, ˶m§Zm dmQ>Vo
24 Hw$amU

H$s, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H$moUVrhr H$ë¶mUH$mar Jmoï> Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcr OmD$


Z¶o. nU A„mhcm Omo AmdS>Vmo, (˶mcm Vmo {ZdS>Vmo), Am{U ˶mÀ¶mda Amncm
H¥$nmdfm©d H$aVmo. Am{U A„mh H¥$noÀ¶m ~m~VrV A{Ve¶ XmZeya Amho. 106 Á¶m
H$moU˶m dMZm§Zm (verses) Amåhr aÔ H$aVmo qH$dm {dgam¶cm cmdVmo, Voìhm Amåhr
˶mnojmhr CÎm‘ qH$dm ˶mgmaIo (g§Xeo ) dMZ nmR>dVmo. A„mhcm gd© H$mhr H$aʶmMo
gm‘϶© àmá Amho, ho Vwåhr OmUV Zmhr H$m? 107 O‘rZ Am{U AmH$me ¶m§da Ho$di
A„mhMrM gÎmm (dominion) Amho, ho Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr H$m? Am{U A„mhì¶{V[aº$
Aݶ H$moUrhr Vw‘Mm ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm© Zmhr. 108 (lÕmd§Vm§Zmo!) Vw‘À¶mH$S>o
nmR>{dʶmV Amcoë¶m n¡J~§ amcm Vwåhr ˶mM à‘mUo àíZ {dMmê$ BpÀN>Vm H$m, Á¶mà‘mUo
¶mnydu ‘ygmcm àíZ {dMmaʶmV Amco? Á¶mZo lÕoMo ê$nm§Va AlÕo‘ܶo Ho$co Vmo,
{ZpíMVM gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm.
109
J«§WYmaH$m§n¡H$s (followers of earlier revelation), AZoH$ cmoH$ Ago
AmhoV Oo Ho$di ‘ËgamnmoQ>r Vw‘À¶m~Ôc Aer ^mdZm ~miJVmV H$s, Vwåhmcm
AlÕoH$S>o (g˶ ZmH$maʶmH$S>o) naV AmUmdo Ooìhm H$s, Vwåhr g˶mMm A§JrH$ma
Ho$coco AmhmV. Am{U Vohr g˶ ˶m§À¶mda Mm§Jë¶màH$mao CKS> Pmcoco AgVmZm,
({Zìdi ‘ËgamnmoQ>r Vo Aer ^mdZm ~miJyZ AmhoV). Ago Agco Var (Vwåhr) ˶m§Zm
j‘m H$am Am{U ghZercVm ~miJm BWn¶ªV H$s, A„mh Amncm {ZU©¶ Omhra H$aoc.
{Z…g§e` A„mhcm gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho. 110 Am{U {Z˶ àmW©Zm H$am
(Z‘mµO nT>m), Am{U µOH$mV (purifying dues) X²¶m Am{U ñdV:gmR>r Or H$mhr
gËH$‘} Vwåhr nwT>o nmR>dmc Vr gd© A„mhH$S>o AmT>iyZ ¶oVrc. {Z…g§e` Vwåhr Oo H$mhr
H$aV AgVm Vo gd© A„mh nmhV AgVmo. 111 Am{U Vo Xmì¶mZo gm§JVmV, "Á¶y qH$dm
{¼ñVr ¶m§À¶m{edm¶ Aݶ H$moUrhr H$Xm{n ñdJm©V OmUma Zmhr.' hr ˶m§Mr {XdmñdßZo
(wishful thinking) AmhoV. ˶m§Zm gm§Jm, "(Á¶mMm Vwåhr Xmdm H$arV AmhmV)
˶mgmR>r nwamdm àñVwV H$am...... Oa Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc.' 112 {ZpíMVM, Omo
H$moUr ñdV:cm g§nyU©nUo A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$aoc, Am{U gËH$‘} H$arV amhrc. Aem
춺$sgmR>r ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Odi ˶mMo ~jrg (reward) V¶ma Amho. Ago
cmoH$ H$moU˶mhr àH$maÀ¶m ^¶mZo J«ñV hmoUma ZmhrV Am{U H$moU˶mhr àH$maÀ¶m
Xþ:Imer ˶m§Mm H$Yr gm‘Zm hmoUma Zmhr.
113
Am{U Á¶y åhUVmV:"{¼ñVr cmoH$m§H$S>o ˶m§À¶m lÕocm H$moUVmhr d¡Y AmYma
Zmhr'. Am{U {¼ñVr åhUVmV: "Á¶y cmoH$m§À¶m lÕocm H$moUVmhr d¡Y AmYma Zmhr'.
gyah-2. Ac-~µH$ah 25

Am{U Vo gd© B©ídar¶ J«§WmMo dmMZ H$aVmV. Am{U Á¶m§À¶mH$S>o (J«§WmMo) kmZ Zmhr Vo
XoIrc AgoM åhUVmV. na§Vw Á¶m~m~VrV ¶m§À¶mV ‘V^oX AmhoV ˶m Jmoï>tMm
{ZdmS>m A„mh nwZéËWmZmÀ¶m {Xder H$arc. 114 ˶mnojm ‘moR>m A˶mMmar H$moU Agy
eH$Vmo? Omo A„mhÀ¶m ‘erXr‘Ü`o (house of worship) A„mhMo Zm‘ñ‘aU
H$aʶmg à{V~§Y H$aVmo Am{U ˶m§Mm {dÜd§g H$aʶmMm à¶ËZ H$aVmo. ˶m§Mr AdñWm
Va Aer ìhm¶cm nm{hOo hmoVr H$s, Vo A„mhÀ¶m ‘erXr‘Ü`o ^rV-^rV àdoe H$arV
AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmV AdhocZm (disgrace) Amho Am{U ‘¥Ë¶wníMmV
OrdZmV Va H$R>moa {ejm Amho. 115 nyd© Am{U npíM‘ (gd© {Xem) A„mhÀ¶mM
AmhoV. (˶m‘wio) Vwåhr {OH$S>o dimc {VH$S>o Vwåhr A„mher gm‘moao ìhmc. {Z…g§e`
A„mh gd©ì¶mnr Am{U gd©k (all pervading and all knowing) Amho. 116
Am{U Vo åhUVmV A„mhZo (ñdV:gmR>r EH$) nwÌ ~Z{dcm Amho (Agr‘ Amho ˶mMr
‘{h‘m!) Vmo Aem Jmoï>rnmgyZ n{dÌ Amho. AmH$me Am{U O‘rZ ¶m§‘ܶo Oo H$mhr Amho
Vo A„mhMoM Amho Am{U gd©OU (nyU© lÕoZo) ˶mMoM AmkmYmaH$ AmhoV. 117 VmoM
AmH$me Am{U O‘rZ ¶m§Mm AmÚàdV©H$ (originator) Amho. Am{U Ooìhm Vmo
H$moUVrhr Jmoï> ApñVËdmV AmUy BpÀN>Vmo. Voìhm Vmo {VÀ¶m~m~VrV ’$º$ Amkm XoVmo
H$s, "ApñVËdmV ¶o.' Am{U Vr Jmoï> ApñVËdmV ¶oVo.
118
Am{U Á¶m§Zm kmZ Zmhr Vo cmoH$ åhUVmV, "A„mh Am‘À¶mer H$m g§^mfU
H$arV Zmhr, qH$dm ˶mMo (H$mhr M‘ËH$m[aH$) g§Ho$V Am‘À¶mH$S>o H$m ¶oV ZmhrV?'
˶m§À¶m AmYrMo cmoH$ XoIrc AJXr AemM àH$maÀ¶m Jmoï>r ~mocV hmoVo. ˶m gdmªMr
A§V:H$aUo EH$ gmaIrM AmhoV, Amåhr {ZpíMVM Am‘Mo g§Ho$V (signs) CKS>
Ho$coco AmhoV, Aem cmoH$m§gmR>r Oo AT>i lÕm ~miJyZ AmhoV. 119 (n¡J§~a!) Amåhr
Vwåhmcm ew^dmVm© XoUmam d gmdYmZVoMr gyMZm XoUmam ~ZdyZ, g˶mÀ¶m g§Xoemgh
nmR>{dco Amho. ZaH$mV OmUmè¶m cmoH$m§~Ôc Vw‘À¶mer {dMmanyg Ho$cr OmUma Zmhr.
(åhUOo Vwåhmcm O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr). 120 Á¶y qH$dm {¼ñVr Vw‘À¶mer
H$Xm{n g§Vwï> hmoUma ZmhrV, Omon¶ªV Vwåhr ˶m§Mm ‘mJ© AZwgaV Zmhr. Vwåhr ˶m§Zm
Ago gm§Jm, {ZpíMVnUo A„mhMo ‘mJ©Xe©Z hoM Iao ‘mJ©Xe©Z Amho. Am{U Vw‘À¶mH$S>o
Amcoë¶m ¶m kmZmZ§Vahr Vwåhr ˶m§À¶m A{Zï> BÀN>m§Mo AZwgaU Ho$co, Va A„mhnmgyZ
dmMdUmam H$moUr {‘Ì qH$dm gmhmæ`H$Vm© Vwåhmcm {‘iUma Zmhr. 121 Amåhr Á¶m
cmoH$m§Zm J«§W àXmZ Ho$cm Amho, Vo cmoH$ ˶mMo Aem àH$mao AZwgaU H$arV AmhoV, Á¶m
àH$mao ˶mMo AZwgaU H$am¶cm hdo. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo ˶mda (Iè¶m AWm©Zo)
26 Hw$amU

lÕm ~miJyZ AmhoV. Am{U Oo (˶m revealed g˶mMm) AñdrH$ma H$aUmao AmhoV,
VoM cmoH$ ZwH$gmZ àmá H$aUmao AmhoV.
122
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm, (Am{U
Vohr AmR>dm) H$s, ‘r Vwåhmcm gd© OZg‘wXm¶m§da à{Vð>oMo ñWmZ {Xco. 123 Am{U ˶m
{XdgmMo ^¶ ~miJm (OmU R>odm), Á¶m {Xder H$moUVmhr Ord Xþgè¶m {OdmÀ`m
A{O~mV Cn¶moJr ¶oUma Zmhr qH$dm ˶mÀ¶mH$Sy>Z ˶mcm ‘wº$ H$aʶmgmR>r H$mhrhr
(ransom) ñdrH$maco OmUma Zmhr. Am{U H$moUmMrhr ‘ܶñWr ˶m§À¶m Cn¶moJr
nS>Uma Zmhr, Zm ˶m§Zm gmhmæ` Ho$co OmUma. 124 Am{U Vr doi AmR>dm, Ooìhm
B~«mhr‘Mr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo H$mhr Jmoï>t‘ܶo narjm KoVcr; Voìhm ˶mZo ˶m§Mo nyU©
nmcZ Ho$co. ˶mda A„mhZo åhQ>co "‘r Vwcm gd© cmoH$m§Mm Zm¶H$ (B‘m‘) ~ZdrZ,
B~«mhr‘Zo {dMmaco: Am{U ‘m¶m g§VVr‘YyZ? (gwÕm Vy Zm¶H$ ~Z{derc Zm?).
A„mhZo CÎma {Xco, "‘mPm dm`ÚmV (covenant) XþamMmar cmoH$m§Mm g‘mdoe Zmhr.'
125
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr ¶m Kamcm (H$m~mJ¥hmcm) cmoH$m§gmR>r
(Am§Vaamï´>r¶ ñVamda) EH${ÌV ¶oD$Z àmW©Zm H$aʶmMo ñWmZ, VgoM em§VrñWmZ åhUyZ
{ZpíMV Ho$co, Am{U AmXoe {Xcm H$s, B~«mhr‘ Á¶m OmJoda C^m hmoVm ˶m OmJocm
àmW©ZmñWmZ ~Zdm. Am{U Amåhr B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c ¶m§Zm Aer Amkm Ho$cr H$s, ¶m
‘m¶m Kamcm (H$m~mcm) n[aH«$‘m H$aUmè¶m§gmR>r Am{U ˶mV CnmgZm H$aʶmgmR>r
¶oD$Z Wm§~coë¶m§gmR>r Am{U àmW©ZoV dmHy$Z Z‘Z (bowing down) H$aUmè`m§gmR>r
Am{U ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§gmR>r ñdÀN> R>odm. 126 Am{U B~«mhr‘Zo àmW©Zm Ho$cr, "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! ¶m ñWmZmcm em§VrMo ZJa ~Zd, Am{U ¶mVrc Oo {Zdmgr
A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVrc ˶m§À¶m CnOr{dHo$gmR>r
’$io àXmZ H$a.' ˶mda A„mhZo CÎma {Xco, "g˶ ZmH$maUmè`m (lÕmhrZm§Zm) XoIrc
‘r H$mhr H$mi cm^ XoB©Z, nU eodQ>r ˶m§Zm A¾rÀ¶m {ejoH$S>o KoD$Z OmB©Z, Am{U
IamoIaM Vo dmB©Q> {R>H$mU Amho.'
127
Am{U Ooìhm B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c (A„mhMo Ka = H$m~m) ¶m KamMm nm¶m
aMV hmoVo. (d ho H$aVmZm) Aer àmW©Zm H$arV hmoVo, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
(Am‘Mr) hr (godm) ñdrH$ma H$a. {Z…g§e`, VyM Amhog gd© H$mhr EoH$Umam Am{U
gd© H$mhr OmUUmam, (gd©k)! 128 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm VwPm AmkmYmaH$
~Zd, Am{U Am‘À¶m g§VVrnmgyZ XoIrc VwPm AmkmYmaH$ Agcocm g‘mO {Z‘m©U
H$a. Am{U Amåhmcm Am‘Mo CnmgZoMo ‘mJ© XmId, Am{U Am‘À¶mda (VwPr)
gyah-2. Ac-~µH$ah 27

H¥$nmÑï>r R>od. (Am{U Amåhmcm j‘m H$a) Am{U VyM (dma§dma) j‘m H$aUmam d X¶miy
Amhog. 129 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy ˶m§À¶m‘YyZM EH$ Agm n¡J§~a C^m H$a Omo
VwPo g§Xoe ˶m§Zm EoH$drc Am{U ˶m§Zm J«§W Am{U kmZ ¶m§Mr {eH$dU XoB©c Am{U
(˶mÛmao) ˶m§Mo {MÎm ewÕ H$ê$ eHo$c. {Z…g§e` Vy gd©e{º$‘mZ Am{U (Iam)
~w{Õd§V Amhog.'
130
Am{U Omo gd©ñdr ‘yI© Amho ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moU B~«mhr‘Mm Y‘© gmoSy>
eHo$c? ¶m OJmV Amåhr ˶mMr {ZdS> Ho$cr hmoVr, Am{U {ZpíMVnUo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV (post-death life) ˶mMo ñWmZ gÝ‘mJ© AZwgaUmè¶m§‘ܶo Agoc. 131
Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mcm åhQ>co, "eaU ¶o' (ñdV:cm g‘{n©V H$a), ˶mda
Vmo åhUmcm, "‘r gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©cm eaU Amcmo Amho.' 132 B~«mhr‘Zo
Amnë¶m nwÌm§Zm Am{U VgoM ¶mµHy$~Zo XoIrc Amnë¶m nwÌm§Zm (A„mhcm g‘{n©V
OrdZ ì¶VrV H$aʶmMm) CnXoe Ho$cm, "ho ‘m¶m nwÌm§Zmo, A„mhZo ¶mM Y‘m©Mr {ZdS>
Vw‘À¶mgmR>r Ho$cr Amho. åhUyZ Vwåhr nyU©nUo A„mhcm g‘{n©V Agmc Aem
AdñWoì¶{V[aº$ (åhUOoM Bñcm‘ {edm¶) BVa AdñWoV ‘¥Ë¶y Vwåhmcm JmRy> Z¶o.
(åhUOo Zoh‘r g‘{n©V AdñWoV amhm ¶oWnmdoVmo H$s, Vwåhmcm ‘¥Ë¶y ¶oB©c).' 133 (ho
BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo!) ˶mdoir Vwåhr hOa hmoVm H$m, Ooìhm ¶mµHy$~À¶m ‘¥Ë¶yMr doi
Amcr hmoVr? d Vmo Amnë¶m nwÌm§Zm åhUmcm, "‘m¶mZ§Va Vwåhr H$moUmMr CnmgZm
H$amc?' ˶mda Vo CÎmaco, "Amåhr ˶mM Cnmñ¶mMr CnmgZm H$ê$, Á¶mMr Vwåhr d
Vw‘Mo nyd©O B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c Am{U BghmµH$ CnmgZm H$arV Amcoco AmhoV. VmoM
EH$‘od CnmgZo¶mo½¶ Amho, ˶mcmM Amåhr g‘{n©V Pmcocmo AmhmoV.' 134 hm Aem
cmoH$m§Mm EH$ dJ© hmoVm, Omo ‘¥Ë`y nmdcm Amho. ˶m§Zr Or (H$‘©ê$nr) H$‘mB© Ho$cr Vr
˶m§À¶mgmR>r Amho Am{U Vwåhr Or H$‘mB© Ho$cr Vr Vw‘À¶mgmR>r Agoc. Am{U ˶m§Zr
Oo H$mhr Ho$co ˶m~Ôc Vw‘À¶mH$S>o {dMmaUm Ho$cr OmUma Zmhr.
135
Am{U Vo åhUVmV, "Vwåhr Á¶y AWdm {¼ñVr ìhm, åhUOo Vwåhmcm gÝ‘mJ©
{‘ioc.' (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "H$Xm{n Zmhr, Amåhr Va B~«mhr‘À`m Y‘m©Mo
AZwgaU H$aVmo. Omo gX¡d A„mhcm g‘{n©V hmoVm. Vmo AZoHo$ídadmXr cmoH$m§n¡H$s
ZìhVm'. 136 Vwåhr (˶m§Zm) gm§Jm H$s, Amåhr A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo àH$Q>
H$aʶmV Amco Amho ˶mda, Am{U B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c d BghmµH$ d ¶mµHy$~ d ˶mMr
‘wco (his descendants) ¶m§À¶mH$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco ˶mda, Am{U ‘ygm d
B©gm (¶oey) ¶m§Zm Oo H$mhr XoʶmV Amco hmoVo ˶mda, Am{U BVa gd© n¡J§~am§Zm ˶m§À¶m
28 Hw$amU

nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo H$mhr XoʶmV Amco hmoVo ˶mda lÕm R>odVmo. ˶m gd© n¡J§~am§Xaå¶mZ
Amåhr H$moUVmM ^oX^md H$arV Zmhr. Am{U Amåhr ñdV:cm, A„mhcm g‘{n©V
H$aVmo. 137 Am{U Vwåhr Ogo lÕmd§V AmhmV VgoM Vo lÕmd§V ~Zco VaM Vo gÝ‘mJu
cmJco. nU Oa ˶m§Zr nmR> {’$adcr, Va OmUyZ ¿¶m H$s, ˶m§Zr ^¸$‘ {damoYmMm ‘mJ©
Adc§{~cm. A„mh {ZpíMVnUo Vw‘Mo ˶m§À¶mnmgyZ ajU H$aʶmg g‘W© Amho.
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho, (gd©k Amho). 138 gm§Jm,
"Amåhr (Am‘À¶m OrdZmcm) A„mhÀ¶m a§JmV a§JdyZ KoVco, Am{U A„mhÀ¶m
a§Jmnojm loð> a§J H$moUVm AgUma? Amåhr Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$aUmao AmhmoV.'
139
Vwåhr (Á¶y Am{U {¼ñVr cmoH$m§Zm) gm§Jm, "A„mhg§~§YmZo Vwåhr Am‘À¶mer dmX
KmcVm? "Vmo' Va Am‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. Am‘Mr
H$‘} Am‘À¶mgmR>r AmhoV Am{U Vw‘Mr H$‘} Vw‘À¶mgmR>r AmhoV. Am{U Amåhr
(àm‘m{UH$nUo) ˶mcmM g‘{n©V AmhmoV. 140 B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c d BghmµH$ d ¶mµHy$~
d ˶mMr ‘wco Á¶y qH$dm {¼ñVr hmoVr Ago Vw‘Mo åhUUo Amho H$m?' (Vwåhr ˶m§Zm)
gm§Jm, "Vwåhmcm OmñV ‘mhrV Amho H$s A„mhcm? Am{U ˶mnojm A{YH$ Xþï> AmUIr
H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mhH$Sy>Z Amcocr gmj XS>dyZ R>ody BpÀN>Vmo? Am{U Vwåhr Oo
H$mhr H$arV AmhmV ˶m~Ôc A„mh AZ{^k Zmhr.' 141 hm Aem cmoH$m§Mm EH$ dJ©
hmoVm Omo Amncm H$m¶©H$mi nyU© H$ê$Z ‘¥Ë¶y nmdcm Amho. ˶m§Zr Oo H$‘mdco Vo
˶m§À¶mgmR>r Amho Am{U Vwåhr Oo H$‘mdco Vo Vw‘À¶mgmR>r Amho. Am{U ˶m§Zr Oo
H$mhr Ho$co, ˶m~Ôc (n¡J§~a) Vwåhmcm {dMmaUm Ho$cr OmUma Zmhr.
142
AmVm ‘yI© cmoH$ Adí¶ Ago åhUVrc H$s, nydu Á¶m {XeoH$S>o ({µH$~ë¶mH$S>o
= direction of prayer) Vm|S> H$ê$Z ho cmoH$ AmÎmmn`ªV àmW©Zm H$arV Amco, Vr
{Xem ¶m cmoH$m§Zm H$m ~Xcmdr cmJcr? (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "nyd© Am{U npíM‘
(gd© {Xem) A„mhÀ`mM AmhoV. Á¶m§Zm gai ‘mJ© XmIdmdm Aer ˶mMr BÀN>m
AgVo ˶m§Zm Vmo Vgm ‘mJ© XmIdVmo.' 143 (lÕmd§Vm§Zmo!) AemàH$mao Amåhr Vwåhmcm
‘ܶ‘ ñWmZ Agcoco OmVrg‘yh (middle nation) ~Z{dco. ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr
(‘mZdOmVrda B©ídamH$Sy>Z Amcoë¶m g˶mMr) gmj XoUmao ~Zm Am{U n¡J§~a Vw‘À¶mda
gmj XoUmam Agoc. (n¡J§~a!) Or àmW©Zm-{Xem Vwåhr AZwgaV hmoVm, Vr Amåhr ¶m
CÔoemZo {ZpíMV Ho$cr hmoVr H$s, (Ooìhm Vr ~Xccr OmB©c Voìhm) Amåhmcm ho nmhVm
¶oB©c H$s, H$moU n¡J§~amMo AZwgaU H$aVmo Am{U H$moU nmR> {’$a{dVmo. Am{U A„mhZo
Á¶m§Zm gÝ‘mJ© XmIdcocm Amho, ˶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVam§gmR>r ho ’$ma H$R>rU Amho.
gyah-2. Ac-~µH$ah 29

A„mh Agm Zmhr H$s, Vmo Vw‘Mr lÕm ì¶W© OmD$ XoB©c. IamoIa A„mh hm cmoH$m§da
H$éUm H$aUmam (d) H¥$nmerc Amho.
144
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm Amncm Moham dma§dma AmH$memH$S>o (For guid-
ance) {’$adVmZm nmhV AmhmoV. åhUyZ Amåhr Vwåhmcm {ZpíMVnUo ˶m àmW©ZoÀ¶m
{XeoH$S>o didy Or Vwåhmcm A{YH$ {à¶ Amho. Va AmVm Vwåhr Vw‘Mm Moham H$m~mÀ¶m
(the inviolable place of worship) {XeoZo didm. Am{U Vwåhr (gd©) {OWo
Hw$R>o Agmc Amnco Mohao (àmW©ZogmR>r) ˶mM {XeoV didm. Am{U Á¶m§Zm J«§W XoʶmV
Amcocm Amho Vo Mm§Jë¶m àH$mao OmUVmV H$s, ho ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco g˶
Amho. Am{U Vo Oo H$mhr H$aV AmhoV ˶m{df¶r A„mh ‘wirM AZ{^k Zmhr. 145
Am{U Á¶m§Zm AmYr J«§W XoʶmV Amcocm Amho ˶m cmoH$m§g‘moa Vwåhr gd© à‘mU
(signs) àñVwV Ho$co Var Vo Vw‘À¶m àmW©Zm {XeoMo AZwgaU H$aUma ZmhrV. Am{U
Vwåhrhr ˶m§À¶m àmW©Zm {XeoMo AZwgaU H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr
BVa (JQ>mVrc) cmoH$m§À¶m "àmW©Zm {XeoMo' AZwgaU H$aV Zmhr. Am{U Vwåhmcm kmZ
àmá Pmë¶mZ§Va ˶m§À¶m Anojm§Mo AZwgaU H$amc Va {Z…g§e` Vwåhr A˶mMmar
cmoH$m§‘ܶo gm‘rc ìhmc. 146 (Vw‘À¶mnydu) Á¶m§Zm Amåhr J«§W {Xcm hmoVm, Vo (¶m
J«§Wmcmhr) Aem àH$mao (A„mhMm J«§W Agë¶mMo) AmoiIyZ AmhoV, Ogo Vo Amnë¶m
nwÌm§Zm AmoiIVmV. na§Vw {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ OmUyZ~wOyZ ho "g˶'
XS>nV AmhoV. 147 Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco Amho, VoM "g˶' Amho. Va
Vwåhr ˶m{df¶r e§H$m ~miJUmè¶m§n¡H$s hmoD$ ZH$m.
148
à˶oH$ ì`º$sMo EH$ cú¶ AgVo Am{U Vmo ˶m {XeoZo nwT>o OmVmo. Va Vwåhr
gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§er ñnYm© H$am. Vwåhr Hw$R>ho r Agm, A„mh Vwåhm
gdmªZm Amnë¶mg‘moa EH$Ì AmUoc. {Z…g§e` A„mh Oo BpÀN>Vmo Vo gd© H$aʶmMo
gm‘϶© ˶mÀ¶mH$S>o Amho. 149 Vwåhr H$moU˶mhr {R>H$mUmhÿZ ~mhoa nS>cmV Var Amncm
Moham (àmW©ZÀo ¶m doigo ) n{dÌ ‘erX (H$m~mÀ¶m) {XeoZo didm H$maU hm (AmXoe
åhUOo) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco g˶ Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV
˶m~m~VrV A„mh AZ{^k Zmhr. 150 Vwåhr H$moU˶mhr {R>H$mUmhÿZ ~mhoa nS>cmV Var
(àmW©ZÀo ¶m doigo ) Amncm Moham n{dÌ ‘erXrÀ¶m {XeoZo didm Am{U Vwåhr {OWo Hw$R>o
Agmc Amnco Mohao {VH$S>Mo didm. (¶m g§~Y§ mZo) XþamMmar cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVa cmoH$
Vw‘À¶m {déÕ dmXmMm ‘wÔm (argument) {Z‘m©U H$aUma ZmhrV. Va Vwåhr ˶m§Mo ^¶
Z ~miJVm ‘mPoM ^¶ ~miJm. ho ¶mgmR>r H$s, Vw‘À¶mda ‘cm ‘mPm AZwJh« (bless-
30 Hw$amU

ings) nyU© H$aVm ¶mdm Am{U Vwåhmcm gÝ‘mJ© àmá ìhmdm. 151 Á¶m àH$mao Amåhr
Vw‘À¶m‘YyZM EH$ n¡J~§ a (messenger) Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Amho, Omo Am‘Mm
g§Xeo Vwåhmcm EoH$dVmo Amho, Vw‘Mo (‘Z) ewÕ H$arV Amho, Am{U Vwåhmcm (A„mhÀ¶m)
J«W§ mMr d {ddoH$mMr (wisdom) {eH$dU XoV Amho. Vwåhmcm ˶m Jmoï>tMo {ejU XoV
Amho. Á¶m Vwåhr OmUV ZìhVm. 152 åhUyZ Vwåhr ‘mPo ñ‘aU H$am Am{U ‘rhr Vw‘Mo
ñ‘aU R>do rZ, Am{U ‘mÂ`mà{V (Zoh‘r) H¥$Vk Agm d ‘mÂ`mà{V H¥$V¿Z hmoD$ ZH$m.
153
ho lÕmd§Vm§Zmo! ghZercVm Am{U àmW©Zm (Z‘mµO) ¶m§À¶mÛmao (A„mhH$S>o)
gmhmæ`mMr ¶mMZm H$am. {Z…g§e` A„mh ghZercVm ~miJUmè¶m cmoH$m§~amo~a AgVmo.
154
Oo cmoH$ A„mhÀ¶m H$m¶m©V (in God's cause) ‘maco OmVmV, ˶m§À¶m~m~VrV
Vo ‘¥V AmhoV Ago åhUy ZH$m. Vo Va {Od§V AmhoV, nU Vwåhmcm ˶mMr OmUrd hmoV
Zmhr. 155 Amåhr Adí¶ Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhÿ __ ^¶, ^yH$, Or{dV d {dÎm hmZr d
’$im§Mr hmZr (loss of worldly goods, property, lives & crops) ¶m§Ûmao,
(¶m gd© AdñWoV) Oo g§¶‘nyU© AmMaU H$aVrc ˶m§Zm ew^ g‘mMma Úm. 156 ˶m§Mr
AdñWm Aer Amho H$s, Ooìhm ˶m§À¶mda g§H$Q> ¶oVo Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va
{ZpíMVnUo A„mhMoM AmhmoV Am{U Amåhr ˶mÀ¶mH$S>oM naVUma AmhmoV.' 157 hoM
Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mda ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H¥$nmdfm©d d X¶m Amho. Am{U
hoM cmoH$ gÝ‘mJ© cm^coco cmoH$ AmhoV.
158
{ZpíMVnUo g’$m d ‘adm A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m {Zemʶm AmhoV åhUyZ
Or ì`º$s n{dÌ KamMr ¶mÌm (åhUOoM hO) H$arV Agoc qH$dm C‘«m (hOÀ¶m
R>acoë¶m H$mcmdYr{edm¶ BVa doioV Ho$cocr Aën¶mÌm) H$arV Agoc. Va ˶m
ì`º$sZo ¶m§Mr n[aH«$‘m Ho$ë¶mg H$mhrhr Amjonmh© Zmhr. Am{U Omo H$moUr Amdí¶H$
Agoc ˶mnojm A{YH$ ñdoÀN>oZo gËH$‘} H$arc Va {ZpíMVM A„mh JwUJ«mhr Am{U
gd©k Amho. 159 Oo cmoH$ Amåhr àH$Q> Ho$coë¶m g˶mÀ¶m CKS> g§Ho$Vm§Zm Am{U
Am‘À¶mH$Sy>Z Amcoë¶m ‘mJ©Xe©Zmcm XS>nyZ Q>mHy$ BpÀN>VmV, Ooìhm H$s, Amåhr Vo
cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho. Va AemM cmoH$m§da A„mhMm emn Amho.
Am{U BVam§Mmhr ˶m§À¶mda emn Amho. 160 VWm{n Oo cmoH$ níMmÎmmn 춺$ H$aVmV
Am{U (Amnë¶m dV©ZmV) gwYmaUm H$aVmV Am{U ñnï>nUo (g˶) Kmo{fV H$aVmV Va
˶m§À¶mH$S>o ‘r j‘mÑï>rZo nmhVmo Am{U ‘r dma§dma j‘m H$aUmam d X`miy Amho. 161
{Z:g§Xoh Oo cmoH$ lÕmhrZ AmhoV Am{U Oo lÕmhrZ AdñWoV ‘aU nmdVrc, ˶m§À¶mda
A„mhMm Am{U ˶mÀ¶m XÿVm§Mm (angels) Am{U gd© cmoH$m§Mm emn Amho. 162 Vo
gyah-2. Ac-~µH$ah 31

gX¡d ˶mM em{nV AdñWoV amhVrc. ˶m§Mr {ejm Zm H$‘r Ho$cr OmB©c, Zm ˶m§Zm
Cg§V (respite) {Xcr OmB©c.

163
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho. ˶m H¥$nmiy d
X¶md§Vm{edm¶ Xþgam H$moUrhr B©ída Zmhr.
164
{ZpíMVM n¥Ïdr Am{U AmH$memÀ¶m {Z{‘©Vr‘ܶo, Am{U amÌ d {XdgmÀ¶m
EH$mnmR>monmR> ¶oʶm‘ܶo, Am{U ˶m Zm¡H$m§‘ܶo Á¶m ‘mZdmÀ¶m Cn¶moJr dñVy KoD$Z
g‘wÐmV g§Mma H$aVmV. Am{U VgoM ˶m nmʶm‘ܶo Á¶mMm A„mh AmH$memVyZ dfm©d
H$aVmo, Am{U ˶mnmgyZ ‘¥Vàm¶ (lifeless) Pmcoë¶m O{‘Zrcm nwZé‚mr{dV H$aVmo.
Am{U ˶mZo n¥Ïdrda gd© àH$maÀ¶m ney§Zm dmT>rg cmdco ¶m‘ܶo, Am{U dmè¶m§À¶m
‘mJmª‘ܶo Am{U AmH$me d n¥Ïdr ¶m§À¶mXaå¶mZ Zo‘yZ {Xcoë¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW
Agcoë¶m T>Jm§‘ܶo. (¶m gdmª‘ܶo) ~wÕrMm dmna H$aUmè`m cmoH$m§gmR>r IamoIa g§Xoe
Agcoë¶m AZoH$ IwUm (signs) AmhoV.
165
Am{U H$mhr cmoH$ Ago AgVmV, Oo BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo R>a{dVmV.
Am{U ˶m§À¶mda Ago ào‘ H$aVmV Ogo ào‘ A„mhdaM H$am¶cm nm{hOo. nU Oo
lÕmd§V AmhoV, ˶m§À¶m ào‘mMm ^md gdmªV OmñV A„mhgmR>rM AgVmo. Am{U ho
XþamMmar cmoH$ ˶m§Zm Á¶m doiog {ejm Pmcocr Agoc, Vr doi Oa AmVm nmhÿ eH$co
AgVo, Va ˶m§Zm OmUrd Pmcr AgVr H$s, gd© àH$mao {Z¶§ÌU Ho$di A„mhcmM àmá
Amho Am{U {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV A„mh A{Ve¶ H$R>moa Amho. 166 (˶m {Xder)
Vo (ZoVo d nwT>mar) Á¶m§Mo AZwgaU Ho$co OmV hmoVo. Vo Amnë¶m AZw¶m¶m§er g§~§Y
VmoSy>Z Q>mH$Vrc (disown their followers). Am{U ˶m§À¶mgmR>r {ejm V¶ma
Agë¶mMo Vo ñdV:À¶m S>moù¶m§Zr nmhVrc. ˶m§Mo gd© g§~§Y (d gmYZ) g§nwï>mV
Amcoco AgVrc. 167 Am{U Voìhm AZwgaU H$aUmao cmoH$ (followers) åhUVrc,
"{H$Vr ~ao Pmco AgVo Oa Amåhmcm AmUIr EH$Xm OJm‘ܶo OmʶmMr g§Yr {‘imcr
AgVr, Va Amåhr gwÕm ˶m§À¶mer g§~§Y VmoSy>Z Q>mH$co AgVo. Ogo ˶m§Zr Am‘À¶mer
g§~§Y VmoSy>Z Q>mH$co.' A„mh ˶m§À¶m H¥$˶m§Zm Aem àH$mao XmIdoc (Oo nmhÿZ ˶m§Zm)
³coeXm¶H$ níMmÎmmn (bitter regret) hmoB©c. Am{U Vo (ZaH$mÀ¶m) A¾rVyZ H$Xm{n
~mhoa nSy> eH$Uma ZmhrV.
32 Hw$amU

168
cmoH$m§Zmo! O{‘Zrda Oo H$mhr d¡Y (lawful) Am{U Amamo½¶Xm¶r Amho, Vo Im.
Am{U g¡VmZmMm ‘mJ© AZwgê$ ZH$m. {Z…g§Xoh Vmo Vw‘Mm CKS>-CKS> eÌÿ Amho. 169 Vmo
Vwåhmcm Xþï> Am{U Aícrc Jmoï>tMrM àoaUm XoVmo Am{U A„mh{df¶r Aem Jmoï>r
gm§JʶmMr àoaUm XoVmo, Á¶mMo Vwåhmcm ‘wirM kmZ Zmhr. 170 Am{U Ooìhm ˶m§Zm
gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr àXmZ Ho$co (sent down) ˶mMo AZwgaU H$am,
Voìhm Vo åhUVmV, "Zmhr, Amåhr Va ˶mMoM AZwgaU H$ê$ Á¶mMo AZwgaU Amåhr
Am‘À¶m nyd©Om§Zm H$aVmZm nm{hco.' Vw‘À¶m nyd©Om§Zr Va ~wÕrMm ‘wirM dmna Ho$cm
Zmhr Am{U gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa am{hco, Ago AgVmZmhr Vwåhr ˶m§MoM AZwgaU H$aUma
H$m? 171 lÕmhrZ cmoH$m§Mr AdñWm ˶m OZmdamgmaIr Amho. Á`mÀ`m‘mJo EH$ 춺$s
hmH$ ‘maVmo. (Am{U Vo OZmda), ¶m hmH$ Am{U AmoaS> {edm¶ H$mhrhr EoHy$ eH$V
Zmhr. Vo ~{hao, ‘wHo$ Am{U Am§Yio AmhoV H$maU Vo ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV.
172
lÕmd§Vm§Zmo! Amåhr Vw‘À¶mgmR>r Á¶m Mm§Jë¶m dñVy§Mm nwadR>m Ho$cocm Amho,
˶m Im. Am{U A„mhMoM Am^ma ‘mZm, Oa Vwåhr ˶mMo (Iao) CnmgH$ Agmc Va!
173
A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dco Amho, ’$º$ (ñdV:hÿZ) ‘ocoë¶m àmʶmcm
Am{U aº$ d Sw>H$amMo ‘mg. Am{U Vo, Á¶mda A„mh{edm¶ Aݶ H$moUmMo Zmd KoVco
Joco Agoc. nU EImXm H$moUr JaOonmoQ>r (Ago H$aʶmg) {dde Pmcm Agoc, Am{U
Zm Vmo ˶mMr A{^cmfm ~miJVmo, Zm A˶mdí¶H$ JaOonojm (nwT>o OmD$Z) ‘¶m©XoMo
C„§KZ H$aVmo. Va Vo ˶mÀ¶mgmR>r JwÝømMo H¥$˶ AgUma Zmhr. {Z…g§e` A„mh
A{Ve¶ j‘m H$aUmam Am{U H¥$nm H$aUmam Amho. 174 {Z…g§e` Oo cmoH$ J«§Wm§n¡H$s ˶m
Jmoï>tZm Xm~yZ Q>mHy$ nmhVmV, Oo A„mhZo àH$Q> Ho$co Amho. Am{U ˶mÀ¶m ~Xë¶mV
jw„H$ qH$‘V KoV AmhoV. Vo Amnco nmoQ> BVa H$emZo Zìho Va Ho$di AmJrZo ^aV
AmhoV. A„mh nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§À¶mer ~mocUma Zmhr, Zm ˶m§Mo ‘Z ewÕ
H$aoc. ˶m§À¶mgmR>r ¶mVZmXm¶r {ejm AQ>i Amho. 175 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr
‘mJ©Xe©ZmEodOr ‘mJ©^«ï>Vm Am{U j‘oEodOr {ejoMm gm¡Xm Ho$cm Amho. Va Vo ZaH$mÀ¶m
A¾rgmR>r {H$Vr ‘moR>o gmhg XmIdrV AmhoV. 176 ho ¶mgmR>r H$s, A„mhZo Amncm
J«§W g˶mgh AdV[aV Ho$cm Amho. nU Á¶m cmoH$m§Zr J«§WmÀ¶m ~m~VrV ‘V{^ÞVm
Xe©{dcr, Vo {ZpíMVM (Ho$di) XþamJ«hmnmoQ>r g˶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Joco.
177
Vwåhr Amnco Vm|S> nyd}H$So> qH$dm npíM‘oH$S>o didmdo ho Iao gXmMaU (true
piety) Zìho, Va Iam gXmMaUr Vmo Amho, Omo lÕm R>odVmo A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m
A§{V‘ {Xdgmda Am{U ˶mÀ¶m XÿVm§da (angels) Am{U J«§Wmda Am{U n¡J§~am§da
gyah-2. Ac-~µH$ah 33

Am{U IM© H$aVmo Amnco YZ A„mhdarc ào‘mImVa- ZmVodmBH$m§da, AZmWm§da,


dmQ>gê$ d JaOy cmoH$m§da Am{U Oo (Y‘m©Xm¶ à¶moOZmgmR>r) ‘mJVmV ˶m§À¶mda
Am{U ~§XrdmZ cmoH$m§Zm (‘wº$ H$aʶmgmR>r). Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z¶{‘V àmW©Zm H$arV
AgVmo. Am{U XmZ (Purifying dues-µOH$mV) XoV AgVmo. (Am{U VoM Iao
gXmMaUr AmhoV) Oo dMZ {Xë¶mda Amnco dMZ nmiVmV. Am{U {dnÎmr d
Xþ:Im‘ܶo Oo ghZerc AgVmV Am{U ¶wÕmÀ¶m H$mimV Y¡¶©erc amhVmV. AemM
cmoH$m§Zr ñdV:cm g˶{Zð> {gÕ Ho$co Amho, Am{U hoM cmoH$ dñVwV: A„mhMo ^¶
~miJUmao (God Conscious) AmhoV.
178
lÕmd§Vm§Zmo! h˶m H$aʶmV Amcoë¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV, (IwZmMm ~Xcm
KoʶmgmR>r) Vw‘À`mH$[aVm ݶm{¶H$ {ejm (Just retribution) Zo‘yZ {Xcr OmV
Amho. ñdV§Ì ì`º$sZo h˶m Ho$cr Agoc Va ˶m ñdV§Ì 춺$sg Am{U Jwcm‘mZo h˶m
Ho$cr Agoc Va Jwcm‘mg ‘maco Omdo, Am{U órZo h˶m Ho$cr Agoc Va ˶m órMr
h˶m H$amdr. na§Vw EImÚmcm ‘¥V 춺$sÀ¶m dmagXmamH$Sy>Z Oa H$moU˶mhr àH$mao
{ejoV gyQ> (remission) XoʶmV Amcr, Va (h˶oÀ¶m ZwH$gmZrMm ‘mo~Xcm KoʶmMr
~m~) ¶mo½¶ arVrZo hmVmiʶmV ¶mdr, Am{U (h˶m H$aUmè¶m 춺$sZo) h˶oÀ¶m
ZwH$gmZrMm ‘mo~Xcm åhUyZ ˶mg gT>i hmVm§Zr a¸$‘ Úmdr. hr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
XoʶmV Amcocr gdcV d X¶mnyU© ì¶dhma Amho. Am{U ˶mZ§Vahr Omo H$moUr A˶mMma
H$aoc ˶mÀ¶mgmR>r ¶mVZm‘¶ {ejm {ZpíMV H$aʶmV Amcocr Amho. 179 Am{U
g‘§Og cmoH$m§Zmo! ݶm{¶H$ {ejm XoʶmÀ¶m (¶m H$m¶ÚmV) Vw‘À¶mgmR>r OrdZ (åhUOo
OrdZmMr h‘r) Amho. (ho ¶mgmR>r H$s), Vwåhr A„mhMr OmU R>odUmao ~Zm. 180
Vw‘À¶mda A{Zdm¶© Ho$co OmV Amho H$s, Oa Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmMr, ‘¥Ë`yMr doi Odi
Amcr Agoc Am{U ˶mÀ¶m‘mJo g§nÎmr Agoc Va ˶mZo Amnco AmB©dS>rc Am{U
Amnë¶m ZmVodmBH$m§gmR>r ݶmæ¶ arVrZo ‘¥Ë`wnÌ (will) H$amdo. A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m
cmoH$m§da ho ~§YZH$maH$ Amho. 181 ˶mZ§Va Omo H$moUr EH$Xm Vo ‘¥Ë`wnÌ EoH$ë¶mZ§Va
˶mV ~Xc H$aoc Va Vmo ~Xc H$aUmam ˶mÀ¶m JwÝøm~Ôc O~m~Xma amhrc. {Z:g§e¶
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam Amho. 182 na§Vw Á¶mcm ‘¥Ë`wnÌ H$aUmè¶m~Ôc
e§H$m Agoc H$s, ˶mÀ¶mH$Sy>Z MyH$ KS>cr qH$dm ˶mZo OmUyZ~wOyZ Aݶm¶ Ho$cm, Va
˶mZo (e§H$m Agcoë¶m 춺$sZo) dmagXmam§Xaå¶mZ g‘PmoVm KS>dyZ AmUë¶mg, Vo
˶mÀ¶mgmR>r JwÝømMo H¥$˶ R>aUma Zmhr. {Z:g§e¶ A„mh j‘m H$aUmam d X¶m H$aUmam
Amho.
34 Hw$amU

183
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶mgmR>r "amoµOm' (åhUOoM Cndmg H$aUo) {d{hV (A{Zdm¶©)
H$aʶmV Amco Amho, Ogo Vw‘À¶mnydu hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§gmR>r {d{hV H$aʶmV
Amco hmoVo. ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr gXmMaUr ~Zmdo. 184 CndmgmMo H$mhr R>amdrH$
{Xdg (specified number of days) AmhoV. na§Vw Vw‘À¶mn¡H$s Oo AmOmar
AgVrc qH$dm àdmgmV AgVrc, ˶m§Zr BVa doir Vo (amhÿZ Jococo) {Xdg nyU©
H$amdo. Am{U Á¶m cmoH$m§Zm Cndmg H$aVmZm A{Ve¶ H$R>rU à¶mg H$amdo cmJV
AgVrc Va ˶m§Zr EH$m CndmgmÀ¶m ~Xë¶mV EH$m Jar~ ‘mUgmcm OodU Úmdo.
Am{U Omo H$moUr Amdí¶H$Vonojm OmñV Mm§Jco H$m¶© H$aoc Va Vo ˶mÀ¶mgmR>rM A{YH$
Mm§Jco Amho. nU Vwåhr (ñdV:) Cndmg H$am Vo Vw‘À¶mgmR>r A{YH$ Mm§Jco Amho. Oa
Vwåhr ho g‘OcmV Va. 185 "a‘OmZ' hm Vmo ‘{hZm Amho Á¶m ‘{hݶmV "Hw$amU'
AdVrU© (sent down) H$aʶmV Amcm, Oo ‘mJ©Xe©Z Amho ‘mZdOmVrgmR>r Am{U
‘mJ©Xe©ZmMo gwñnï> à‘mU Am{U g˶ d Ag˶m Xaå¶mZ ’$aH$ H$aUmar H$gmoQ>r Amho.
Va Vw‘À¶mn¡H$s Á¶mMr (Amnë¶m Am¶wî¶mV) ¶m ‘{hݶmer JmR> nS>oc ˶mZo ˶mV
Cndmg H$amdm, nU Omo AmOmar Agoc qH$dm àdmgmV Agoc ˶mZo BVa H$mimV
{VVHo$ {Xdg Cndmg nmimdm. A„mh Vwåhmcm gw{dYm XoD$ BpÀN>Vmo Am{U Vmo
Vwåhmcm H$ï> XoD$ BpÀN>V Zmhr. (nU Vmo BpÀN>Vmo H$s), Vwåhr ({Xdgm§Mr) g§»¶m nyU©
H$amdr. A„mhZo Vwåhmcm gÝ‘mJ© XmIdcocm Amho, Va Vwåhr ˶mMr ñVwVr H$aV amhm;
ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶mMo H¥$Vk ~ZyZ amhm.
186
Am{U Ooìhm ‘mPo ^º$ Vwåhmcm ‘m¶m {df¶r {dMmaVmV, Voìhm Vwåhr ˶m§Zm
Ago gm§Jm H$s, ‘r (˶m§À¶m) OdiM Amho. Am{U hmH$ XoUmè¶mÀ¶m hmHo$cm ‘r
à{VgmX XoV AgVmo, Á¶m-Á¶mdoir Vmo ‘cm hmH$ ‘maVmo. (Va ‘m¶m ^º$m§gmR>rhr
Amdí¶H$ Amho H$s), ˶m§Zrhr ‘m¶m (AmXoemcm) à{VgmX Úmdm, Am{U ‘m¶mda
{dídmg R>odmdm. åhUOo Vo gXmMaUr ~ZVrc. 187 CndmgmÀ¶m amÌr Vw‘À¶m nËZtH$S>o
OmUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>a{dʶmV Amco Amho. ˶m Vw‘À¶mgmR>r nmofmImà‘mUo (as a
garment) AmhoV Am{U Vwåhr(hr) ˶m§À¶mgmR>r nmofmImà‘mUo AmhmV. Vwåhr ñdV:MrM
’$gdUyH$ H$arV hmoVm ¶mMr A„mhcm OmUrd Amho. åhUyZ ˶mZo Vw‘À¶mda H¥$nmÑï>r
Ho$cr Am{U Vwåhmcm j‘m Ho$cr. Va AmVm Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (nËZtH$S>o) Om. Am{U
A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r Oo H$mhr Zo‘yZ {Xco Amho ˶mgmR>r à¶ËZaV amhm. Am{U
Voìhmn¶ªV Im d ß¶m Ooìhmn¶ªV amÌrMm H$mimoI g§nwï>mV ¶oD$Z nhmQ> Pmë¶mMr {MÝho
ñnï> {Xgy cmJVmV. Am{U (gy`m©ñV nightfall hmoD$Z {Xdo cmJʶmn¶ªV) Cndmg
gyah-2. Ac-~µH$ah 35

gwê$ R>odm. Am{U Ooìhm Vwåhr ‘erXr‘ܶo EH$m§Vdmgr¶ CnmgZm H$arV Agmc (˶m
H$mimV) amÌr ˶m§À¶mH$S>o (nËZtH$S>o) OmD$ ZH$m. ¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm
AmhoV. åhUyZ ˶m ‘¶m©Xm§À¶m Odihr {’$aHy$ ZH$m. AemàH$mao A„mh Amnco AmXoe
gwñnï>nUo XoV Amho, ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr XþîH¥$˶m§nmgyZ ñdV:cm Xÿa R>odmdo. 188
Am{U Vwåhr AmngmV Amnco YZ Aݶm¶mZo {Ji§H¥$V H$ê$ ZH$m. Am{U Vwåhr BVa
cmoH$m§À¶m g§nÎmrMm H$mhr ^mJ hoVwnwañga d Aݶm¶H$maH$nUo hS>n H$aʶmgmR>r, ˶m
(g§nÎmr)Mm H$mhr ^mJ (cmM åhUyZ) àemgH$s¶ cmoH$m§Zm XoD$ ZH$m.189 (n¡J§~a!)
cmoH$ Vwåhmcm ZdrZ M§Ðm{df¶r {dMmaVmV. Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm H$s, (ZdrZ M§Ð d
˶mÀ¶m H$cm) cmoH$m§À¶m ({d{dY H$m‘m§gmR>r) VgoM hO ¶mÌogmR>r H$mc‘mnZmMr
gmYZo AmhoV. Vwåhr Kam§‘ܶo ˶m§À¶m ‘mJrc ~mOy§Zr àdoe H$aUo ho H$mhr gËH$m¶©
(piety) Zìho. Va Iam gXmMaUr (pious) Vmo Amho Omo A„mhMo ^¶ ~miJVmo.
Vwåhr Kam§‘ܶo ˶m§À¶m XadmOm§VyZ àdoe H$am. Am{U Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm H$s,
Á¶m‘wio Vwåhr ¶eñdr ìhmc.
190
Am{U A„mhÀ¶m ‘mJm©V ˶m§À¶mer cTm Oo Vw‘À`m{déÕ cT>V AmhoV,
na§Vw A{VaoH$ H$ê$ ZH$m. A„mh A{VaoH$ H$aUmè¶m§Zm ng§V H$arV Zmhr. 191 Am{U
{OWo Hw$R>o Vo Vwåhmcm AmT>iVrc, ˶m§Zm R>ma H$am, (Oo Vw‘À¶m{déÕ cT>VmV). Am{U
{OWyZ ˶m§Zr Vwåhmcm ~mhoa H$mT>co Amho. {VWyZ ˶m§Zm H$mTy>Z Q>mH$m; H$maU N>i H$aUo,
h˶onojmhr dmB©Q> H¥$˶ Amho. Am{U n{dÌ ‘erXrÀ¶m (AmV) qH$dm Amgnmg Omon¶ªV
Vo Vw‘À¶mer cT>V ZmhrV, Vmon¶ªV VoWo Vwåhrhr ˶m§À¶mer cTy> ZH$m. na§Vw Oa ˶m§Zr
{VWoM Vw‘À¶mer cT>mB© Ho$cr, Va {VWoM ˶m§À¶mer (cT>m d) ˶m§Zm R>ma H$am. hmM
‘mo~Xcm Amho g˶ ZmH$maUmè¶m§Mm. 192 na§Vw Oa Vo (¶wÕ H$aUo) gmoSy>Z XoVrc, Va
{Z…g§e` A„mh A{Ve¶ j‘merc Am{U X¶miy Amho. 193 Am{U Omon¶ªV (Ym{‘©H$)
N>i (religious persecution=Ym{‘©H$ Jm§OUyH$) Wm§~V Zmhr Am{U Ho$di
A„mhgmR>rM Y‘m©Mo (‘wº$nUo nmcZ) hmoV Zmhr, Vmon¶ªV ˶m§À¶mer cT>m. Am{U Z§Va
Oa ˶m§Zr Vo (N>i) Wm§~dco. Va hr Jmoï> cjmV R>odm H$s, AmH«$‘H$m§ì¶{V[aº$
BVam§À¶m ~m~VrV eÌwËd R>odʶmMr nadmZJr Zmhr.
194
n{dÌ ‘{hݶm§‘ܶo ¶wÕmcm ‘ZmB© ¶m pñWVrV Amho, Ooìhm Vo gwÕm n{dÌ
‘{hݶm§‘Yrc ‘ZmB©Mo nmcZ H$aVrc. Am{U ‘ZmB©À¶m ~m~VrV g‘mZ {dMma Ho$cm
OmB©c. åhUyZ Omo H$moUr Vw‘À¶mda A˶mMma H$arc ˶mg, ˶mZo Á¶m ‘¶m©Xon¶ªV
Vw‘À¶mda A˶mMma Ho$cm Amho ˶m ‘¶m©Xon¶ªV {ejm H$am. Am{U A„mhMo ^¶
36 Hw$amU

~miJm d OmUyZ Agm H$s, Oo A„mhMr OmU R>odVmV (who are God
conscious), A„mh ˶m§À¶mM gmo~V AgVmo. 195 Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©V (in
God's cause) IM© H$am, Am{U ñdV:À¶m hmVm§Zr ñdV:cm {dZmemV cmoQy> ZH$m.
Am{U gËH$‘} H$am, {ZpíMVM A„mh gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm ng§V H$aVmo.
196
Am{U "hO d C‘«m' A„mhgmR>r nyU© H$am. na§Vw Oa Vwåhmcm (ho H$aʶmnmgyZ)
amoIʶmV Amco Va ghO[a˶m µHw$~m©ZrgmR>r (for offering) Oo OZmda {‘ioc Vo
gmXa H$am. Am{U Omon¶ªV Vr µHw$~m©Zr Amnë¶m {Z¶V ñWmZr nmohmoMV Zmhr Vmon¶ªV
Vwåhr Amnë¶m S>mo³¶mMo ‘w§S>U H$ê$ ZH$m. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr AmOmar Agoc.
qH$dm H$moUmÀ¶m S>mo³¶mg H$mhr Ìmg Agoc Va ˶mZo Cndmg H$ê$Z, qH$dm XmZ XoD$Z
qH$dm ~{cXmZmÀ`m ñdê$nmV H$mhr ‘mo~Xcm XoD$Z ^anmB© H$amdr. Am{U Ooìhm Vwåhr
gwa{jV Agmc Voìhm Omo H$moUr hO~amo~a C‘«m Mm cm^ KoB©c, ˶mZo ghO[a˶m
CncãY hmoD$ eHo$c Aer µHw$~m©Zr An©U H$amdr. Am{U Á¶m§Zm Vr CncãY hmoV Zgoc
˶m§Zr hOÀ¶m H$mimV VrZ {Xdg Am{U Kar Amë¶mda gmV {Xdg, AemàH$mao nyU©
Xhm {Xdg Cndmg H$amdm. hm AmXoe ˶m§À¶mgmR>r Amho Á¶m§Mo Hw$Qw>§~ n{dÌ ‘erXrÀ¶m
Odi dmñVì¶ H$arV ZmhrV. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, d ¶mMr OmUrd R>odm H$s,
A„mh H$R>moa {ejm H$aUmam Amho. 197 hOMo R>amdrH$ ‘{hZo AmhoV. Va Omo H$moUr ¶m
‘{hݶmV hO (pilgrimage) H$aʶmMm g§H$ën H$arc. (˶mZo ho cjmV R>odmdo H$s),
hOÀ¶m H$mimV, A^Ð ~mocUo qH$dm H$moUVohr dmB©Q> dV©Z qH$dm H$moU˶mhr àH$maMm
^m§S>U V§Q>m (Aem gd©) Jmoï>tnmgyZ (ñdV:cm) Xÿa R>odUo A˶mdí¶H$ Amho. Am{U Oo
gËH¥$˶ Vwåhr H$amc, A„mh Vo OmUyZ Amho. Am{U àdmgmMr gm‘J«r ~amo~a ¿¶m,
Am{U gdm}Îm‘ gm‘J«r "A„mhMr OmU AgUo' hr Amho. Am{U ~wÕr
~miJUmè¶m§Zmo! ‘mPoM ^¶ ~miJm!
198
(hOÀ¶m Xaå¶mZ) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H¥$nm àmá H$aʶmMm à¶ËZ H$aUo
¶mV JwÝhm H$aʶmgmaIo H$mhr Zmhr. Am{U Ooìhm Vwåhr "Aa’$mV' ¶oWyZ naVmc Voìhm
‘eAao ha‘ (n{dÌ ñWmZ) Odi ¶oD$Z A„mhMo ñ‘aU H$am. Á¶mà‘mUo A„mhZo
Vwåhmcm ‘mJ©Xe©Z Ho$co Amho, ˶mà‘mUo Vwåhr ˶mMo ñ‘aU H$am. ¶m nydu Va Vwåhr
‘mJ©^«ï> Pmcoë¶m cmoH$m§n¡H$s hmoVm. 199 Z§Va OoWyZ cmoH$ naV ¶oV AmhoV Vwåhrhr
VoWyZM naV ¶m. Am{U A„mhH$S>o j‘oMr ¶mMZm H$am. {ZpíMVM A„mh ’$ma j‘merc
d X¶miy Amho. 200 Vwåhr "hO' Mo {d{hV H$aʶmV Amcoco {dYr nyU© Ho$ë¶mZ§Va
A„mhMo JwUJmZ H$am, Ogo JwUJmZ Vwåhr Amnë¶m nyd©Om§Mo H$arV AmcmV; Va
gyah-2. Ac-~µH$ah 37

˶mhrnojm A{YH$ A„mhMo JwUJmZ H$am. H$mhr cmoH$ Ago AmhoV Oo åhUVmV, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ¶m OJmVM Amåhmcm (gd© H$mhr) Xo.' Va Aem (cmoH$m§)Mm
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV) H$moUVmhr dmQ>m Zmhr. 201 (cmoH$m§V) H$mhr
Ago AmhoV, Oo (A„mhH$S>o Aer) àmW©Zm H$aVmV. "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©'!
Amåhmcm ¶m OJmV (Vw¶m Ñï>rZo) Oo Mm§Jco Amho Vo Xo Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr
(Vw¶m Ñï>rZo) Amåhmcm Oo Mm§Jco Amho Vo Xo. Am{U AmJrÀ¶m `mVZm§nmgyZ Amåhmcm
gwa{jV R>od. 202 AemM cmoH$m§Zm ˶m§Zr Ho$coë¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV
(AmZ§X‘¶r OrdZmV ¶mo½¶) dmQ>m {‘iUma Amho. Am{U A„mh {heo~ H$aʶmV ’$ma
OcX (swift) Amho. 203 {ZpíMV H$ê$Z XoʶmV Amcoë¶m {Xdgm§V A„mhMo ñ‘aU
H$am. nU Omo H$moUr KmB© H$ê$Z XmoZ {XdgmV naV {’$aoc, Va Ago H$aUo (A„mhÀ¶m
Ñï>rZo) JwÝhm Zmhr, Am{U Omo H$moUr A{YH$ H$mi Wm§~yZ naV {’$aoc, Va Ago H$aUo
XoIrc JwÝhm Zmhr. ho ˶mÀ¶mgmR>r Amho Omo A„mhMo ^¶ ~miJVmo. Am{U Vwåhr
A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJyZ amhm. Am{U Mm§Jë¶màH$mao ¶mMr OmUrd R>odm H$s,
Vwåhmcm EH$Ì H$ê$Z ˶mÀ¶mg‘moaM AmUco OmB©c.
H$mhr cmoH$ Ago AmhoV Oo åhUVmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ¶m OJmVM Amåhmcm
(gd© H$mhr) Xo.' Va Aem (cmoH$m§)Mm ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV)
H$moUVmhr dmQ>m Zmhr. 201 (cmoH$m§V) H$mhr Ago AmhoV, Oo (A„mhH$S>o Aer) àmW©Zm
H$aVmV. "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©'! Amåhmcm ¶m OJmV (Vw¶m Ñï>rZo) Oo Mm§Jco Amho
Vo Xo Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr (Vw¶m Ñï>rZo) Amåhmcm Oo Mm§Jco Amho Vo Xo.
Am{U AmJrÀ¶m `mVZm§nmgyZ Amåhmcm gwa{jV R>od. 202 AemM cmoH$m§Zm ˶m§Zr
Ho$coë¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV (AmZ§X‘¶r OrdZmV ¶mo½¶) dmQ>m {‘iUma
Amho. Am{U A„mh {heo~ H$aʶmV ’$ma OcX (swift) Amho. 203 {ZpíMV H$ê$Z
XoʶmV Amcoë¶m {Xdgm§V A„mhMo ñ‘aU H$am. nU Omo H$moUr KmB© H$ê$Z XmoZ {XdgmV
naV {’$aoc, Va Ago H$aUo (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) JwÝhm Zmhr, Am{U Omo H$moUr A{YH$
H$mi Wm§~yZ naV {’$aoc, Va Ago H$aUo XoIrc JwÝhm Zmhr. ho ˶mÀ¶mgmR>r Amho Omo
A„mhMo ^¶ ~miJVmo. Am{U Vwåhr A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJyZ amhm. Am{U
Mm§Jë¶màH$mao ¶mMr OmUrd R>odm H$s, Vwåhmcm EH$Ì H$ê$Z ˶mÀ¶mg‘moaM AmUco
OmB©c.
204
cmoH$m§V H$moUr Agmhr Amho Á¶mMo ¶m (OJmVrc) OrdZmdarc {dMma
(views) Vwåhmcm ’$ma AmH$f©H$ dmQy> eH$VmV. Am{U Vmo A„mhcm ˶mÀ¶m ‘ZmV Oo
38 Hw$amU

Amho ˶mMm gmjrXma ~ZdV AgVmo, nU Vmo ({ZaW©H$) dmX KmcUmè¶m§n¡H$s, ’$maM
OmñV dmX KmcUmam Amho. 205 nU Ooìhm ˶mcm àm~ë¶ àmá hmoVo, Voìhm O{‘Zrda
˶mMr gd© Ymdni Ho$di AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r, eoVrMm Am{U (‘mZdOmVrÀ¶m)
d§emMm {dZme H$aʶmgmR>r AgVo, nU A„mhcm CËnmV (‘mO{dUo) (A{O~mV)
AmdS>V Zmhr. 206 Am{U Ooìhm ˶mcm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhMo ^¶ ~miJ,
Voìhm Ah§H$ma (false pride) ˶mg AmUIr nmn H$aʶmg àd¥Îm H$aVmo. Aem
ì`º$sÀ`m dmQ>çmcm (alloted portion) ZaH$dmgM ¶oUma Amho. Am{U {H$Vr dmB©Q>
ñWmZ Amho Vo, {Zdmg H$aʶmgmR>r! 207 Am{U cmoH$m§‘ܶo H$moUr Agmhr AgVmo, Omo
A„mhcm àgÞ H$aʶmgmR>r, ñdV:cm PmoHy$Z Q>mH$Vmo (dedicate H$aVmo). Am{U
A„mh Amnë¶m ^º$m§à{V ’$ma H$Zdmiy Amho.
208
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhcm nyU©nUo eaU Om (g‘{n©V ìhm). Am{U g¡VmZmÀ¶m
‘mJm©Mo AZwgaU H$ê$ ZH$m. {Z…g§e` Vmo Vw‘Mm CKS> eÌy Amho. 209 Am{U Vwåhr
g˶mMo gd© ñnï> g§Ho$V (signs) àmá Pmë¶mZ§Vahr ‘mJ©^«ï> ìhmc (MyH$ H$amc), Va
cjmV Agy Úm H$s, A„mh gm‘϶©dmZ d ~w{ÕdmZ Amho. 210 ho cmoH$ ¶m Jmoï>rMr
àVrjm H$arV AmhoV H$m¶? H$s, A„mh ‘oKm§À¶m N>m¶oImcr (in the shadow of
clouds) ñdV: ˶m§À¶mg‘moa àH$Q> ìhmdm, gmo~V ˶mMo XÿV (angels) hr AgmdoV,
Am{U (gd© ~m~tMm) {ZU©¶ H$aʶmV ¶mdm. Am{U gd© Jmoï>tZm A„mhH$S>oM naVUo
Amho. 211 BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm {dMmam, Amåhr ˶m§Zm {H$Vr ñnï> g§Xoe {Xco hmoVo! nU
Omo H$moUr A„mhÀ¶m H¥$nm¶wº$ g§Xeo mcm (blessed message) ˶mÀ¶mH$S>o Amë¶mZ§Va
˶mV ~Xc H$aVmo. (˶mZo OmUyZ ¿¶mdo) H$s, A„mh {ZpíMVM H$R>moa {ejm H$aUmam
Amho. 212 Oo g˶mcm ZmH$maUmao AmhoV ˶m§À¶mgmR>r (Ho$di) ¶mM OJmVrc OrdZ
gw§Xa dmQ>mdo Ago H$aʶmV Amco Amho. Am{U Vo (‘¥Ë`yZ§VaÀ`m OrdZmda) lÕm
R>odUmè¶m§Mm Cnhmg H$aVmV, nU Oo A„mhMo ^¶ ~miJyZ (God conscious)
AmhoV Vo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder (lÕmhrZ cmoH$m§)nojm loð> R>aVrc. Am{U Á¶m§À¶m~Ôc
A„mh BpÀN>Vmo ˶m§À¶mda H$moU˶mhr {heo~m{dZm A‘¶m©X H¥$nmdfm©d H$aVmo (bestows
His bounties).
213
(gwadmVrcm) g‘ñV ‘mZdOmV ({d{dY Y‘© d g§àXm¶m§Zr ‘wº$) Agm
EH$g§Y g‘mO hmoVm (nU nwT>o ˶m§À¶mV ‘V^oX {Z‘m©U Pmco), Voìhm A„mhZo
ew^dmVm© XoUmao d gmdY H$aUmao n¡J§~a nmR>dco. Am{U ˶m§À¶m~amo~a g˶ (g§Xoe)
Agcocm J«W§ AdVrU© Ho$cm, Á¶mÛmao (g˶ d Ag˶mXaå¶mZ) {ZU©¶ Ho$cm Omdm,
gyah-2. Ac-~µH$ah 39

Á¶mV cmoH$ ‘V^oX H$arV hmoV.o Am{U ‘V^oX ˶mM cmoH$m§Zr Ho$cm Á¶m§Zm (g˶ g§Xeo
Agcocm) J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm Am{U ˶m§Zm ñnï> g§H$o Vhr àmá Pmco hmoV,o Ho$di
nañnam§Vrc B©f‘} iw o (˶m§Zr ‘V^oX Ho$cm). Voìhm A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo lÕmd§Vm§Zm
g˶mÀ¶m ~m~VrV ‘mJ©Xe©Z Ho$co, Á¶m ~m~VrV BVam§Zr ‘V^oX Ho$cm hmoVm. Am{U
A„mh Á¶mg BpÀN>Vmo (H$s gai ‘mJ© XmIdmdo) ˶mg Vmo gai ‘mJ© XmIdVmo. 214
Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶, Hw$R>ë¶mhr H$ï>‘¶ n[apñWVrVyZ Joë¶m{edm¶ Vwåhr ñdJm©V
àdoemg AgoM nmÌ R>amc? nU Vw‘À¶mda ˶m lÕmd§Vm§à‘mUo H$ï>‘¶ n[apñWVr AmcrM
Zmhr Oo Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joc.o ˶m§À¶mda g§H$Q> Am{U Xþ:ImMo àg§J Amco, Á¶m‘wio
Vo BVHo$ hmXaco H$s, n¡J~§ a Am{U ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m lÕmd§Vm§À¶m Vm|S>y Z Ago eãX
~mhoa nS>c,o "A„mhH$Sy>Z gmhmæ` ¶oBc © Var Ho$ìhm?' {Z…g§e` A„mhMo gmhmæ` AJXr
Odi Amho.
215
(n¡J§~a!) cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, ˶m§Zr (BVam§da) H$m¶ IM© H$amdo?
Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Oo H$mhr YZ (wealth) Vwåhr IM© H$amc, ˶mV (gd©àW‘)
AmB©-dS>rc Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ Am{U AZmW d JaOy Am{U dmQ>gê$ ¶m§À¶mgmR>r
IM© H$am. Oo H$moUVo gËH$‘© Vwåhr H$aVm, A„mhcm ˶mMo nyU© kmZ Amho.' 216
(lÕmd§Vm§Zmo! ñdajUmV-in defence) ¶wÕ H$aUo ho Vw‘Mo H$V©ì¶ R>adʶmV Amco
Amho, Oar Vwåhmcm (Vo H$aUo) Zmng§V dmQ>V Agoc. Ago Agy eH$Vo H$s, EImXr Jmoï>
Vwåhmcm Zmng§V Amho nU Vr (dñVwV: in fact) Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jcr Amho. Am{U
Agohr Agy eH$Vo H$s, Vwåhmcm EImXr Jmoï> ng§V Amho nU (dñVwV:) Vr Vw‘À¶mgmR>r
dmB©Q> Amho. A„mhcm (à˶oH$ Jmoï>rMo) kmZ Amho, nU Vwåhmcm (à˶oH$ Jmoï>rMo) kmZ
Zmhr.
217
(n¡J§~a!) cmoH$ Vwåhmcm n{dÌ ‘{hݶmV ¶wÕ H$aʶmg§~§Yr {dMmaVmV, Vwåhr
˶m§Zm Ago gm§Jm, "¶m ‘{hݶm‘ܶo ¶wÕ H$aUo ho ’$ma ‘moR>o nmn Amho. na§Vw A„mhÀ¶m
‘mJm©Zo Omʶmg cmoH$m§Zm à{V~§Y H$aUo, Am{U A„mhcm ‘mZʶmg ZH$ma XoUo, Am{U
n{dÌ ‘erXrV (åhUOo H$m~mJ¥hmV) Omʶmg cmoH$m§Zm à{V~§Y H$aUo Am{U ˶m‘Yrc
cmoH$m§Zm VoWyZ hþgHy$Z cmdUo, ¶m (gd© Jmoï>r) A„mhÀ¶m ZOaoV ˶mhÿZhr ‘moR>o nmn
Amho. H$maU N>i H$aUo __ h˶m H$aʶmnojmhr ^¶mZH$ dmB©Q> H¥$˶ Amho.' (Vw‘Mo ho
eÌy) Vw‘À`m{déÕ cT>mB© H$aUo Wm§~dUma ZmhrV, ˶m§Zm e³¶ Pmë¶mg Vo Va Vwåhmcm
Vw‘Mr lÕm ˶mJ H$am¶cm cmdʶmgmR>r CVmdri AmhoV. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo
H$moUr Amnë¶m Y‘m©H$S>o (lÕoH$S>o) nmR> {’$adrc Am{U g˶mcm ZmH$maUmam ~ZyZ ‘¥Ë`y
40 Hw$amU

nmdoc AemM cmoH$m§Mr H¥$˶o ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m OJmV {Zî’$i R>aVrc,
(nyU©nUo dm¶m OmVrc). hoM cmoH$ ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr AmhoV. (Am{U) Vo
VoWoM gX¡d amhVrc. 218 Oo cmoH$ lÕmd§V ~Zco Am{U Á¶m§Zr (A„mhgmR>r) ñdXoe
˶mJ Ho$cm Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Anma H$ï> Ho$co ({OhmX Ho$cm = Striving
hard in God's cause). {Z…g§e` hoM Vo cmoH$ AmhoV Oo A„mhÀ¶m H¥$noMr Amem
R>odyZ AmhoV. Am{U A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
219
(n¡J§~a!) Vo Vwåhmcm Xmê$ d OwJmam{df¶r {dMmaVmV, Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm,
"¶m Xmohm|‘ܶo ‘hmnmn Amho Am{U cmoH$m§gmR>r H$mhr cm^hr AmhoV, nU ˶m§À¶mnmgyZ
hmoUmè¶m cm^m§nojm ˶m§Mo ZwH$gmZ (harm) ’$ma ‘moR>o Amho.' Am{U Vo Vwåhmcm
{dMmaVmV H$s, ˶m§Zr (A„mhÀ¶m H$m¶m©V - in the God's cause) H$m¶ IM©
H$amdo? Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶m JaOonojm Oo A{YH$ Amho (Vo gd©) (What-
ever is surplus to your needs).' AemàH$mao A„mh, Vwåhr ¶m Am{U ¶mZ§VaÀ¶m
OJmg§~§YmZo (qMVZ H$amdo åhUyZ) Amnco g§Xoe Vw‘À¶mgmR>r ñnï> H$aV AgVmo. 220
(n¡J§~a!) cmoH$ Vwåhmcm AZmWm§{df¶r {dMmaVmV. ˶m§Zm gm§Jm, "˶m§À¶m H$ë¶mUmg
MmcZm XoUo ho ’$ma ‘moR>o gËH$m¶© Amho. Am{U Vwåhr d Vo EH$Ì am{hcmV Va Vo Vw‘Mo
^mD$~§XM AmhoV. A„mh Mm§Jë¶màH$mao AmoiIyZ Amho H$s, H$moU CnÐd ‘mOdUmam
Amho Am{U H$moU gwYmaUmdmXr Amho. Am{U Oa A„mhMr BÀN>m Pmcr AgVr Va
˶mZo Vwåhmcm H$ï> gmogm¶cm cmdco AgVo. IamoIa A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ
Amho.'
221
(lÕmd§Vm§Zmo!) ˶m {ó`m§er {ddmh H$ê$ ZH$m Oo A„mhMo g‘H$j R>adVmV,
(Vmon¶ªV Zmhr) Omon¶ªV Vo (A„mhda) lÕm R>odUmao ~ZV ZmhrV. A„mhMo g‘H$j
R>adUmar (Vr AZoHo$ídadmXr) ór Vwåhmcm {H$Vrhr AmdS>V Agcr, Var {VÀ¶mnojm
lÕmd§V Jwcm‘ ór (bondwoman) Mm§Jcr Amho. Am{U A„mhMo g‘H$j R>adUmè¶m
nwéfm§er lÕmd§V {ó`m§Mm {ddmh H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV Vo (nwéf) lÕmd§V ~ZV ZmhrV.
Oo nwéf A„mhMo g‘H$j R>adVmV ˶m§À¶mnojm lÕmd§V Jwcm‘ (bondman) A{YH$
Mm§Jcm Amho; ‘J Vmo (AZoHo$ídadmXr) nwéf Vwåhmcm {H$Vr H$m AmdS>oZm. ho
(AZoHo$ídadmXr) cmoH$ Vwåhmcm ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o ~mocmdrV AmhoV Am{U A„mh
ñdJm©H$S>o d j‘màmárH$S>o ~mocmdrV Amho. Vmo Amnco g§Xoe cmoH$m§gmR>r ñnï> H$arV
AgVmo, åhUOo Vo ˶m§Zr ZrQ> cjmV R>odmdo. 222 Am{U Vo Vwåhmcm ({ó`m§À`m)
‘m{gH$ nmir{df¶r {dMmaVmV, Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo EH$ AñdÀN> AdñWoMm
gyah-2. Ac-~µH$ah 41

(H$mi) Amho. åhUyZ ˶m ‘m{gH$ nmirÀ¶m H$mimV {ó`m§nmgyZ (ñdV:cm) Xÿa R>odm,
Omon¶ªV ˶m ñdÀN> d ewÕ hmoV ZmhrV. Am{U ˶m (‘m{gH$ nmir nyU© H$ê$Z) ñdÀN>
d ewÕ Pmë¶mda, Vwåhr A„mhZo Oer Vwåhmcm Amkm Ho$cocr Amho ˶mZwgma ˶m§À¶mH$S>o
Om. {ZpíMVM A„mh ˶m§Zm ng§V H$aVmo Oo ˶mÀ¶mH$S>o níMmÎmmnmgh diVmV, Am{U
Oo ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ (pure) R>odVmV ˶m§Zmhr (Vmo) ng§V H$aVmo. 223 Vw‘À¶m
nËZr Vw‘À¶mgmR>r eoVO{‘Zrà‘mUo AmhoV, åhUyZ Vwåhmcm Ooìhm d Ogo AmdS>oc
Voìhm d Vgo Amnë¶m O{‘ZrH$S>o Om. Am{U ñdV:H$[aVm (Mm§Jco H¥$˶) nwT>o nmR>dm
Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm. Am{U Vwåhmcm ˶mÀ¶m g‘moa hOa ìhm¶Mo Amho, ho ZrQ>
cjmV Agy Úm.' (n¡J§~a!) Oo Amkm nmiV AmhoV ˶m§Zm ew^dmVm© Úm.
224
A„mhÀ¶m ZmdmMm Cn¶moJ Aem enWm§gmR>r H$ê$ ZH$m H$s, Á¶m‘wio Vwåhr
gËH$‘} H$aUo, gXmMmamZo dmJUo Am{U cmoH$m§‘ܶo g‘oQ> KS>{dUo ¶m H$m‘m§nmgyZ Xÿa
Omc. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U OmUUmam Amho. 225 A„mh Vw‘À¶m hoVwnyd©H$
Zgcoë¶m (unintentionally uttered) enWm§~Ôc Vwåhmcm Om~ {dMmaUma Zmhr.
nU Oo OmUrdnyd©H$ Vwåhr H$aVm ˶m~Ôc Vmo Vwåhmcm {ZpíMVM Om~ {dMmaoc.
A„mh hm ’$ma j‘merc d g§¶‘r Amho. 226 Oo cmoH$ Amnë¶m nËZter g§~§Y Z
R>odʶmMr à{Vkm KoVmV, ˶m§À¶mgmR>r àVrjm H$aʶmMm H$mcmdYr Mma ‘{hZo BVH$m
Amho. ˶mZ§Va ˶m§Zr Amncr à{Vkm ‘mJo KoVcr Va {ZpíMVM A„mh hm ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho. 227 Am{U Oa ˶m§Zr {ddmh-g§~§Y g§nwï>mV AmUʶmMm
(VcmµH$Mm) {ZU©¶ KoVcm Va {Z:g§e¶ A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr
OmUUmam Amho. 228 VcmµH$ XoʶmV Amcoë¶m {ó¶m§Zr VrZ ‘m{gH$ nmù¶m nyU©
hmoB©n¶ªV ñdV:cm (Xþgam {ddmh H$aʶmnmgyZ) amoImdo. Am{U ˶m Oa A„mhda Am{U
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda lÕm R>odV AgVrc Va ˶m§À¶mgmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr Vo
cndmdo Oo A„mhZo ˶m§À¶m J^m©e¶mV {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶m§À¶m nVtZm ¶m H$mcmdYrV
(during three monthly courses) nËZtÀ¶m ñdê$nmV ˶m§Zm naV KoʶmMm
A{YH$ma Amho, Oa ˶m§À¶m nVtMr g‘oQ> (reconciliation) H$aʶmMr BÀN>m Agoc
Va. Am{U nwéfm§Mo Ogo {ó¶m§À¶m ~m~VrV A{YH$ma AmhoV VgoM A{YH$ma {ó¶m§Zm
nwéfm§À¶m ~m~VrV AmhoV, (Am{U A{YH$mamà‘mUo O~m~Xmè¶mXoIrc AmhoV) na§Vw
nwéfm§Zm ˶m~m~VrV {ó¶m§nojm WmoS>ogo daMo ñWmZ Amho. A„mh gd©e{º$‘mZ d
~w{ÕdmZ Amho.
42 Hw$amU

(Q>rn: 춺$s åhUyZ AmXa gÝ‘mZmÀ¶m ~m~VrV g‘mZ, nU g‘mOmVrc ^y{‘H$m ‘mÌ {^Þ, hm WmoS>³¶mV ór
d nwéfm§{df¶r Bñcm‘Mm Ñ{ï>H$moZ Amho. Equal in respect but different in role)
229
VcmµH$Mr KmofUm XmoZ doim H$aVm ¶oVo, ˶mZ§Va EH$Va ˶m§Zm (d¡dm{hH$ OrdZ
nwT>o gwê$ R>odʶmgmR>r) gÝ‘mZnyd©H$ R>odyZ ¿¶m qH$dm ñZohnyd©H$ ˶m§Zm nmR>dyZ Úm. Vwåhr
Vw‘À¶m nËZtZm Oo H$mhr {Xcoco Amho Ë`m§n¡H$s H$mhr naV KoUo Vw‘À¶mgmR>r C{MV
(lawful) R>aUma Zmhr. nU Oa XmoKm§Zmhr A„mhZo R>adyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ
H$aVm ¶oUma Zmhr, Ago ^¶ Agoc Va (Aer n[apñWVr AndmX Agy eH$Vo). Aer
{^Vr Vwåhmcmhr dmQ>V Agoc H$s, Vo XmoKo A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ
H$ê$ eH$Uma ZmhrV, Va Vr ór ñdV:Mr (nVrnmgyZ) ‘wº$Vm H$ê$Z KoʶmgmR>r Oo H$mhr
XoB©c, ˶m~Ôc XmoKm§n¡H$s H$moUmcmhr nmn cmJUma Zmhr. ¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m
‘¶m©Xm AmhoV; åhUyZ ˶mMo C„§KZ H$ê$ ZH$m. Am{U Oo H$moUr A„mhZo KmcyZ
{Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aVrc, VoM cmoH$ (Iè¶m AWm©Zo) XþamMmar AmhoV. 230
Am{U Oa ˶mZo (nVrZo) {Vcm ({Vgè¶m§Xm) VcmµH$ {Xcm Va Vr ór ˶mÀ¶mgmR>r
{Z{fÕ Agoc, Omon¶ªV Vr Xþgè¶m nVrer {ddmh H$arV Zmhr, Am{U Oa ˶mZo
(Xþgè¶m nVrZo XoIrc) {Vcm VcmµH$ {Xcm Va ˶m XmoKm§Zr, Oa ˶m§Zm ImÌr dmQ>V
Agoc H$s, A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ H$aUo AmnUmg e³¶ hmoB©c Va
nwÝhm {ddmh H$ê$Z EH${ÌV ¶oUo, ˶m§À¶mgmR>r (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) nmn R>aUma Zmhr.
¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm AmhoV, Á¶m Vmo, ˶m cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§JV
Amho, Oo kmZr (men of understanding) AmhoV. 231 Am{U Ooìhm Vwåhr
Vw‘À¶m nËZtZm VcmµH$ Úmc Am{U Ooìhm ˶m§Mm àVrjmH$mi (BÔV-waiting period)
g§nm¶cm ¶oB©c Voìhm ˶m§Zm EH$Va C{MV[a˶m (Amnë¶mOdi) R>odyZ ¿¶m qH$dm
C{MV[a˶m ˶m§Zm {Zamon Úm. nU ˶m§Mm N>i H$aʶmMm hoVyZo (˶m§À¶m ‘OuÀ¶m
{déÕ) ˶m§Zm Aݶm¶mZo R>odyZ KoD$ ZH$m. Omo H$moUr Ago H$aoc Va ˶mZo {ZpíMVM
ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. Am{U A„mhÀ¶m AmXoem§er Ioi H$ê$ ZH$m. Am{U AmR>dm
˶m H¥$nocm (favours) Or A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$cr Amho. Am{U Vo gd© J«§W d kmZ
(the book and wisdom) Oo ˶mZo Vwåhmcm CnXoe XoʶmgmR>r AdVrU© (re-
vealed) Ho$co. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U cjmV R>odm H$s, A„mhcm à˶oH$
Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho.
232
Ooìhm Vwåhr {ó`m§Zm VcmµH$ Úmc Am{U ˶m àVrjoMm H$mcmdYr nyU© H$aVrc,
Voìhm ˶m§Zm BVa nwéfmgmo~V {ddmh H$aʶmg amoIy ZH$m, Ooìhm H$s, Vo Mm§Jë¶m arVrZo
gyah-2. Ac-~µH$ah 43

AmngmV gh‘V Pmcoco AgVrc. Vw‘À¶mn¡H$s Omo A„mhda Am{U eodQ>À¶m {Xdgmda
{dídmg R>odVmo, ˶mcm hr VmH$sX {Xcr OmV Amho Am{U hr Jmoï> Vw‘À¶mgmR>r OmñV
{hVH$a Am{U gÎderc Amho. A„mh (Vo) OmUVmo, nU Vwåhr (Vo) OmUV Zmhr. 233
Am{U (KQ>ñ’$mo{Q>V) ‘mVm§Zr nyU© XmoZ dfmªn¶ªV Amnë¶m ‘wcm§Zm A§Jmda XyY nmOmdo.
hm CnXoe ˶m ‘mVm§gmR>r Amho, Á¶m nyU© H$mcmdYrn¶ªV Amnë¶m ‘wcm§Zm A§Jmda XyY
nmOy BpÀN>VmV. Am{U ‘yc Á¶mMo Amho (˶m ~mnmda) {Z¶‘mZwgma ˶m§À¶m (‘mVm§À¶m)
AÞ Am{U dómMr O~m~Xmar Agoc. H$moUmdahr ˶mÀ¶m j‘Vonj o m A{YH$ O~m~Xmar
Q>mH$ʶmV ¶oV Zmhr. ‘mVocm (‘wcmÀ¶m ~mnmH$Sy>Z) {VÀ¶m ‘wcm‘wio Ìmg {Xcm OmD$ Z¶o.
Am{U (‘mVoZho r) ‘wcmÀ¶m ~mnmcm (˶mÀ¶m ‘wcm~Ôc) Ìmg XoD$ Z¶o. Am{U (~mnmMm
‘¥Ë¶y Pmë¶mg) dmagmdahr AgoM H$aʶmMr O~m~Xmar Amho. ˶m XmoKm§Zr {dMma {d{Z‘`
H$ê$Z nañnam§À`m g§‘VrZo ‘wcmMo A§Jmda XÿY {nUo gmoS>dm¶Mo R>adco, Va Ago H$aʶmg
H$mhr haH$V Zmhr. Am{U Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘wcm§gmR>r XyY nmOUmar XmB© (foster
mother) R>do m¶Mr Agoc, Va Ago Ho$ë¶mg H$mhr JwÝhm Zmhr. nU ¶m AQ>rda H$s,
Vwåhr {Vcm Oo Úm¶Mo H$~yc Ho$co Agmc, Vo amñV arVrZo ({Vcm) Úmdo. A„mhMo ^¶
~miJm Am{U cjmV R>do m, Vwåhr Oo H$mhr H$aV AmhmV, Vo A„mh nmhV Amho.
234
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo ‘aU nmdVmV d Amnë¶m nËZr ‘mJo gmoSy>Z OmVmV.
Voìhm ˶m nËZtZr ñdV: Mma ‘{hZo Xhm {Xdg àVrjm H$amdr (Voìhmn¶ªV nwZ{d©dmh
H$ê$ Z¶o). Am{U Ooìhm ˶m§Mm {Z¶V H$mcmdYr (waiting period) nyU© hmoB©c Voìhm
˶m ñdV:À¶m ~m~VrV ¶mo½¶ arVrZo Oo H$mhr H$aVrc, ˶m~Ôc Vwåhmcm H$moUVohr nmn
cmJUma Zmhr. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AmhmV ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho.
235
¶m ({dYdm qH$dm KQ>ñ’$mo{Q>V) {ó¶m§Zm {ddmhmMm àñVmd gyMH$ g§Ho$VmÛmao
{Xë¶mg AWdm (˶m§À¶mer {ddmh H$aʶmMr) BÀN>m ‘ZmV ~miJë¶mg (A„mhÀ¶m
ZOaoV) JwÝhm R>aUma Zmhr. A„mhcm R>mD$H$ Amho H$s, Vwåhr (¶m g§~§YmV) ˶m§Mm
{dMma H$amc. nU ({ddmhmg§~§YmZo) ˶m§À¶mer Nw>nm H$ama H$ê$ ZH$m, Va Vwåhr ˶m§Zm
amñV nÕVrZo ({ddmhmMm àñVmd) ~mocyZ XmIdy eH$Vm. Am{U {d{hV H$mcmdYr (the
waiting period) nyU© hmoV Zmhr Vmon¶ªV {ddmhmMm g§H$ën H$ê$ ZH$m. Am{U ¶mMr
OmUrd R>odm H$s, A„mh Vw‘À¶m ‘ZmVrc gd© Jmoï>tZm OmUyZ Amho. Am{U åhUyZ
˶mMo ^¶ ~miJm (remain conscious of Him) Am{U ¶mMr OmUrd R>odm H$s,
A„mh A{Ve¶ j‘merc d g§¶‘r Amho. 236 Oa Vwåhr ˶m§Zm ñne© Ho$cocm Zmhr
qH$dm ‘ha (bridal gift) {ZpíMV Ho$cocm Zmhr, Aem doiog VcmµH$ {Xcm Va
44 Hw$amU

Vw‘À¶mda H$mhr JwÝhm Zmhr (Aem n[apñWVrV ‘ha g§~§YmZo Vwåhr O~m~Xma Zmhr).
VarnU Mm§Jë¶m nÕVrZo ˶m§À¶mgmR>r H$mhr VaVyX H$am. YZdmZmZo Amnë¶m EonVrZwgma
Am{U J[a~mZo Amnë¶m EonVrZwgma H$mhr {Zdm©h gm‘J«r Úmdr. Ago H$aUo ho gX²dV©Zr
cmoH$m§Mo H$V©ì¶ R>adcoco Amho.
(Q>rn: ‘ha = EImÚm órcm nËZr åhUyZ ñdrH$ma H$aVmZm, nVrZo Úmd¶mMr EH$ a¸$‘ qH$dm
^oQ>dñVy.)
237
Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm ñne© H$aʶmnyduM VcmµH$ {Xcm Am{U Vwåhr ˶m§À¶m
~m~VrV ‘ha {ZpíMV Ho$cocm Agoc, Va Or ‘haMr (a¸$‘) {ZpíMV Pmcocr Agoc,
˶m aH$‘oMm AYm© ^mJ ˶m§Zm Úm, hr Jmoï> doJir Amho H$s, órZoM (‘ha) gmoSy>Z
Úmdo. qH$dm ˶m nwéfmZo Á¶mÀ¶m hmVmV d¡dm{hH$ ~§YZ Amho ˶mZo CXmaVm XmIdmdr
(Am{U g§nyU© ‘ha Úmdm) (åhUOo AYm© ‘ha XoʶmMm Xmdm gmoSy>Z Úmdm). gmoSy>Z XoUo
(ho H¥$˶) gXmMaUmÀ¶m (God consciousness À¶m) A{YH$ Odi Amho.
EH$‘oH$m§gmo~V ^conUmMm ì¶dhma H$am¶cm {dgê$ ZH$m. IamoIa, A„mh Vo gd© nmhV
Amho Oo Vwåhr H$arV AmhmV.
238
Z‘mµOm§Mr (Prayer = àmW©Zm) H$miOr ¿¶m, {deofV: ‘Yë¶m Z‘mµOmMr,
Am{U A„mhg‘moa nyU© {dZ‘«VoZo C^o amhm. 239 Oa Vwåhr ^¶J«ñV Agmc, Va nm¶r
àdmgmV qH$dm ñdma hmoD$Z àdmg H$aVmZm (O‘oc Voìhm) àmW©Zm H$am (Z‘mµO nT>m),
nU Ooìhm Vwåhr gwa{jV pñWVrV Agmc Voìhm A„mhMo ñ‘aU H$am Ogo H$s, ˶mZo
Vwåhmcm {eH${dco Amho, Oo AmYr Vwåhr OmUV ZìhVm. 240 Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo
cmoH$ ‘aU nmdVrc Am{U Amnë¶m nËZtZm ‘mJo gmoSy>Z OmVrc, Aem cmoH$m§Zr
(Amnë¶m A§{V‘g‘¶r) ‘¥Ë`wnÌmÛmao Aer ì¶dñWm H$amdr H$s, (˶m {ó¶m§Zm) EH$
dfm©n¶ªV ˶m§À¶m KamVM amhÿ XoD$Z, ˶m§Zm CXa{Zdm©h {Xcm Omdm. na§Vw ˶m ñdV:
hmoD$Z Ka gmoSy>Z {ZKyZ OmVrc Va ˶m§À¶m g§~§YmV, ˶m Or H$moUVrhr C{MV Jmoï>
H$aVrc, ˶m~Ôc Vw‘À¶mda H$mhrhr Xmof AgUma Zmhr, A„mh gd©e{º$‘mZ d
~w{ÕdmZ Amho. 241 Am{U KQ>ñ’$mo{Q>V {ó¶m§gmR>r XoIrc ¶mo½¶ àH$mao CXa{Zdm©hmMr
ì¶dñWm H$aUo Amdí¶H$ Amho. A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m cmoH$m§Mo ho H$V©ì¶ Amho.
242
AemàH$mao A„mh Amnco g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, (Ano{jV Amho) H$s,
Vwåhr ~wÕrMm dmna H$amc.
243
Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nm{hco Zmhr H$s H$m¶? Oo ‘¥Ë`yÀ`m ^rVrZo Amnë¶m Kam§Zm
gmoSy>Z YmdV gwQ>co, Am{U Vo hOmam|À¶m g§»¶oV hmoVo. Voìhm A„mhZo ˶m§Zm åhQ>co,
gyah-2. Ac-~µH$ah 45

"‘am' (Die). ‘J ˶mZo ˶m§Zm {Od§V Ho$co. {ZpíMVM A„mh cmoH$m§à{V A˶§V CXma
Amho, nU ~hþg§»¶ cmoH$ H¥$VkVm (gratefulness) 춺$ H$arV ZmhrV. 244 Am{U
A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>m (defensive war = ~MmdmË‘H$ cT>mB©). Am{U cjmV
R>odm A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 245 (Vw‘À¶mV) Agm
H$moU Amho Omo A„mhcm CXmanUo H$O© (generous loan) XoB©c, (åhUOo A„mhÀ¶m
H$m¶m©V Amnco YZ ‘moR>çm à‘mUmda cmdoc). Am{U A„mh ˶mÀ¶mgmR>r {H$˶oH$
nQ>rZo dmT> H$ê$Z Vo naV H$aoc. Am{U A„mh (Hw$R>ë¶mhr Jmoï>rV) KQ> qH$dm dmT> H$ê$
eH$Vmo. Am{U (eodQ>r) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.
246
‘ygmZ§Va ~Zr BòmB©c (BòmB©cMr g§VVr) À¶m Zo˶m§Mr AdñWm H$m¶ Pmcr,
Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr H$m? Ooìhm ˶m§Zr ˶m§À¶m EH$m n¡J§~amH$S>o ‘mJUr KmVcr H$s,
Am‘À¶mgmR>r EH$ amOm {Z¶wº$ H$am, åhUOo Amåhmcm A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ
H$aVm ¶oB©c. n¡J§~amZo CÎma {Xco, "Ago hmoD$ Z¶o H$s, Vw‘À¶mda ¶wÕ H$aUo ~§YZH$maH$
Ho$co OmB©c Am{U Vwåhr ¶wÕ H$aʶmg ZH$ma Úmc.' (˶mda) Vo åhUmco, "ho H$go e³¶
hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ H$aUma Zmhr? Ooìhm H$s, Amåhmcm
Am‘Mo KaXma gmoS>ʶmg ^mJ nmS>ʶmV Amco Am{U Amåhmcm Am‘À¶m ‘wcm~mim§nmgyZ
Xÿa Ho$co Joco'. nU eodQ>r, Ooìhm ˶m§Zm ¶wÕmMm AmXoe XoʶmV Amcm, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhr cmoH$ dJiVm Aݶ gdmªZr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr. A„mh Aݶm¶r cmoH$m§Zm
Mm§JcoM AmoiIyZ Amho. 247 Am{U ˶m§À¶m n¡J§~amZo ˶m§Zm åhQ>co, "A„mhZo VmcyVcm
Vw‘À¶mgmR>r amOm åhUyZ {Z¶wº$ Ho$co Amho.' (˶mda) Vo åhUmco, "amOqghmgZmda
~gʶmMm (åhUOoM kingship da) ˶mÀ¶mnojm Am‘Mm A{YH$ h¸$ Amho. Am{U
˶mÀ¶mH$S>o Va ‘moR>r YZXm¡cVhr Zmhr. (Ago AgVmZm Amåhmcm gmoSy>Z ˶mg
amOqghmgZ H$go H$m¶ {‘iy eH$Vo).' ˶mda (n¡J~§ amZo) CÎma {Xco, "A„mhZo Vw‘À¶mnojm
˶mcm loð> R>adyZ {ZdS>co Amho. Am{U ˶mcm (VmcyVcm) (Vw‘À¶m VwcZoV) OmñV
à‘mUmV kmZ Am{U emar[aH$ gm‘϶© àXmZ Ho$co Amho. A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV
BpÀN>Vmo ˶mg, Amnë¶m ‘wcImda (dominion) amÁ¶ H$aʶmMm A{YH$ma àXmZ
H$aVmo. A„mh A˶§V CXma Amho Am{U à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Amho.'
248
Am{U ˶m§À¶m n¡J§~amZo, ˶m§Zm Ago gm§{JVco, VmcyVMr amOmnXr {Z¶wº$
Pmë¶mMr EH$ IyU Vw‘À¶mnwT>o ñnï> hmoB©c, Vr åhUOo Vw‘À¶mOdi Vr noQ>r ¶oB©c
{OÀ¶m‘ܶo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mgmR>r ‘Z:em§VrMr gm‘J«r Amho. Am{U
‘ygm d hmê$ZÀ¶m n[admamVrc cmoH$m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoS>coco Adeof AmhoV. (Vr
46 Hw$amU

noQ>r) (A„mhMo) XÿV (angels) KoD$Z ¶oVrc. ¶m‘ܶo Vw‘À¶mgmR>r I{MVM EH$
‘moR>r IyU (sign) Amho, nU Oa Vwåhr {dídmg R>odUmao Agmc. 249 Am{U Ooìhm
VmcyV Amncr goZm KoD$Z ~mhoa nS>cm, Voìhm Vmo Ago åhUmcm, "A„mh EH$m ZXrÛmao
{ZpíMVM Vw‘Mr narjm KoB©c. Voìhm Omo H$moUr ZXr‘Yrc nmUr {nB©c, ‘mPm ˶mÀ¶mer
g§~§Y amhUma Zmhr, Am{U Omo Vo {nUma Zmhr ˶mÀ¶merM ‘mPm g§~§Y amhrc. VWm{n
EImÚmZo ˶mVyZ Amnë¶m hmVm§Zr Ho$di Am|Oi^a nmʶmMo KmoQ> KoVë¶mg haH$V
Zmhr.' na§Vw ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr WmoS>o cmoH$ dJiVm Aݶ gdmªZr Vo nmUr nyU© V¥á
hmoB©n¶ªV ß¶m¶co. Am{U Ooìhm VmcyV d ˶mMo (A„mhda) ÑT> {dídmg R>odUmao
gmWrXma ZXr Amocm§Sy>Z Xþgè¶m ~mOycm nmohmoMco. Voìhm Vo (nmUr ß`m`coco cmoH$) åhUy
cmJco, "AmO Am‘À¶m‘ܶo OmcyV d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mMm gm‘Zm H$aʶmMr eº$s Zmhr.'
nU ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Agm ÑT> {dídmg R>odyZ hmoVo H$s, A„mher ˶m§Mr ^oQ>
AQ>i Amho, Vo åhUmco, "{H$˶oH$ doiog chmZ g‘wXm¶mZo, A„mhÀ¶m ‘XVrZo ‘moR>çm
g‘wXm¶mda {dO¶ àmá Ho$co Amho. {ZpíMVM A„mh ˶m§À¶m gmo~V Amho Oo (à{VHy$c
n[apñWVrV) AT>i ghZercVm ~miJVmV.' 250 Am{U Ooìhm ˶m§Mm gm‘Zm OmcyV
d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mer Pmcm Voìhm ˶m§Zr àmW©Zm Ho$cr, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©,
(à{VHy$c n[apñWVrV) ghZ H$aʶmMr eº$s Amåhmcm àXmZ H$a, Am{U ˶m§À¶mg‘moa
Amåhmcm ÑT>VoZo C^o H$a, (make firm our steps) Am{U ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§{déÕ Amåhmcm gmhmæ` àXmZ H$a.' 251 Am{U eodQ>r A„mhÀ¶m AmkoZo ˶m§Zr
˶m§Mm nam^d Ho$cm. Am{U XmD$XZo OmcyVcm R>ma Ho$co. Am{U A„mhZo XmD$Xcm
(VmcyVMm CÎmam{YH$mar ~ZdyZ) amOnX (kingship) d {ddoH$ (wisdom) àXmZ
H$ê$Z CnH¥$V Ho$co, Am{U Á¶m Á¶m Jmoï>rg§~§YmZo Amdí¶H$ dmQ>co Vo kmZ àXmZ Ho$co.
Am{U A„mhZo (dmB©Q>) cmoH$m§Zm EH$-Xþgè¶m§H$adr {nQ>miyZ cmdʶmMr ì¶dñWm Ho$cr
ZgVr Va ^yVcmda ^¶§H$a AamOH$Vm ‘mOcr AgVr. na§Vw A„mh OJmVrc cmoH$m§da
A˶§V H¥$nm (limitless in His bounty) H$aUmam Amho.
252
(n¡J§~a!) ho A„mhMo g§Xoe AmhoV Oo Amåhr (g˶ CKS> H$aʶmgmR>r)
Vw‘À¶mnwT>o R>odV AmhmoV. {ZpíMVM Vwåhr ˶m cmoH$m§n¡H$s AmhmV Á¶m§À¶mda g§Xoe
nmoM{dÊ`mMr O~m~Xmar gmondʶmV Amcocr Amho. 253 ¶m n¡J~§ am§Zm Amåhr (doJdoJù¶m
~m~VrV) EH$-Xþgè¶mda loð>Ëd àXmZ Ho$co. ˶m§À¶mn¡H$s H$moUr Agm hmoVm Á¶mÀ¶m~amo~a
ñdV: A„mhZo g§^mfU Ho$co. Va H$mhtÀ¶m XOm©V dmT> Ho$cr. Am{U ‘[a¶‘nwÌ
(n¡J§~a) B©gm ¶m§Zm ñnï> g§Ho$V (signs) {Xco. Am{U n{dÌ AmËå¶mÛmao ˶m§Zm gmhmæ`
gyah-2. Ac-~µH$ah 47

{Xco. Am{U Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶m§À¶m Z§Va Amcoco cmoH$ ˶m§Zm ñnï>
g§Ho$V {‘imë¶mZ§Vahr EH$‘oH$m§er PJS>co ZgVo. nU ˶m§À¶mV ‘V^oX {Z‘m©U PmcoM.
˶m§À¶mn¡H$s H$mhr lÕmd§V ~Zco Am{U H$mhs¨Zr g˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma {Xcm.
A„mhMr BÀN>m AgVr Va Vo EH$‘oH$m§er PJS>co ZgVo na§Vw A„mh VoM H$aVmo Oo
H$aʶmMr ˶mMr BÀN>m AgVo. 254 (A„mhda) {dídmg R>odUmè¶m§Zmo! Amåhr Vwåhmcm
Oo H$mhr {Xco Amho ˶mVyZ IM© H$am, Agm {Xdg ¶oʶmnydu, Á¶m {Xder H$moUVrhr
IaoXr d {dH«$s hmoUma Zmhr, H$moUVrhr ‘¡Ìr amhUma Zmhr Am{U H$moUmMr ‘ܶñWr
XoIrc MmcUma Zmhr. Am{U Oo A„mhda {dídmg R>odV ZmhrV Vo (ñdV:MoM)
ZwH$gmZ H$ê$Z KoV AmhoV.
255
"A„mh', ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Vmo {Za§Va {Od§V d AmË‘{Z^©a
Amho (the Ever-Living & the Self-Subsistent) (à˶oH$ Jmoï>rMm àma§^H$Vm©
Am{U) à˶oH$ Jmoï>rMm gm§^miH$Vm© VmoM Amho. Zm ˶mcm H$Yr PmonoMr Sw>cH$s ¶oVo, Zm
Pmon ¶oVo. Vo gd© ˶mMoM Amho, Oo AmH$memV Amho Am{U Oo n¥Ïdrda Amho. (g§nyU©
universe Mm ‘mcH$ VmoM Amho) H$moU ˶mÀ¶m nadmZJr{edm¶ ˶mÀ¶mH$S>o {e’$mag
H$ê$ eH$Vmo. cmoH$m§g‘moa CKS> Agcoë¶m Am{U ˶m§À¶mnmgyZ Nw>ß¶m Agcoë¶m gd©
Jmoï>r Vmo OmUyZ Amho. Am{U Vmo BÀN>rc ˶mì¶{V[aº$ ˶mÀ¶m kmZmVyZ H$mhrM Vo àmá
H$ê$ eH$V ZmhrV. ˶mÀ¶m gÎmoê$nr qghmgZmZo n¥Ïdr Am{U AmH$me ¶m§Zm ì¶mnyZ
Q>mH$coco Amho. Am{U ˶m§Mm (universe Mm) gm§^mi H$aʶmZo Vmo H$Yr WH$V Zmhr.
gdm}ƒ Amho Vmo! àM§S> ‘hmZVm Amho ˶mMr!
256
Y‘m©À¶m ~m~VrV (in the matters of faith) H$moUVrhr O~aXñVr Zmhr.
gXmMaUr ‘mJ© Am{U XþamMaUr ‘mJ© ¶mVrc ’$aH$ AmVm (Mm§Jë¶màH$mao) ñnï> Pmcocm
Amho. Va Omo H$moUr g¡VmZr ‘mJ©Xe©ZmMm {Y¸$ma H$aVmo Am{U A„mhda {dídmg
R>odVmo. ˶mZo {ZpíMVnUo EH$ ‘O~yV AmYma nH$Sy>Z R>odcm. Vmo H$Yrhr VwQy> eH$Uma
Zmhr. Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam Amho. 257 A„mh (˶mÀ¶mda),
{dídmg R>odUmè¶m cmoH$m§Mm Aml¶XmVm (patron) Amho. Vmo ˶m§Zm A§YH$mamVyZ
~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o AmUVmo. Va CcQ>njr Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV ˶m§Mm
{‘Ì g¡VmZ Amho. Vmo ˶m§Zm àH$memVyZ ~mhoa H$mTy>Z A§YH$mamH$S>o KoD$Z OmVmo. ˶m§Mo
ZaH$mÀ¶m AmJrV OmUo AQ>i Amho. Vo ˶mV gX¡d amhVrc.
258
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m 춺$s ~Ôc EoH$co Zmhr H$m? Á¶mZo B~«mhr‘er ˶mÀ¶m
nmcZH$˶m© g§~Y§ mZo dmX{ddmX Ho$cm, Vmo ho (Ho$di) ¶mgmR>r H$ê$ cmJcm, H$maU A„mhZo
48 Hw$amU

˶mcm amÁ¶ {Xco hmoV.o Ooìhm B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "‘mPm nmcZH$Vm© Vmo Amho, Omo OrdZ XoVmo
Am{U ‘aU XoVmo'. Voìhm Vmo (amOm) CÎmacm, "‘r XoIrc OrdZ XoVmo Am{U ‘aU XoVmo.'
(˶mda) B~«mhr‘Zo ˶mg åhQ>c,o "Oa Ago Amho, Va A„mh gy`© nydc } m CJ{dVmo, Vy
(AmVm) ˶mcm npíM‘oH$Sy>Z CJdyZ XmId.' ˶mda (˶m g˶ ZmH$maUmè¶m) lÕmhrZmMr
~mocVrM ~§X Pmcr. Am{U A„mh (OmUyZ~wOZy ) A˶mMmar H¥$˶o H$aUmè¶m cmoH$m§Zm
(H$Xm{n) gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
259
qH$dm (ho n¡J§~a! Vwåhr) Aem ‘mUgmgmaIm (H$moUr nm{hcm AmhmV H$m?)
Omo EH$m Jmdm (town) OdiyZ Jocm, Oo Amnë¶m N>namda H$mogicoco hmoVo. Vmo
åhUmcm, "¶mMm (nyU©) Zme Pmcocm AgVmZm, A„mh ho gd© naV {Od§V H$go H$ê$
eH$Vmo?' Voìhm A„mhZo ˶mcm ‘¥Ë¶y {Xcm Am{U e§^a dfm©n¶ªV ˶mcm ‘¥V AdñWoV
R>odco. ˶mZ§Va ˶mcm OrdZ àXmZ H$ê$Z CR>dco Am{U {dMmaUm Ho$cr, "¶m AdñWoV
Vy {H$Vr H$mi am{hcm Amhog?' ˶mda Vmo CÎmacm, "‘r (¶m AdñWoV) EH$ {Xdg
qH$dm {XdgmMm H$mhr ^mJ am{hcmo Amho.' (˶mda) A„mhZo åhQ>co, "Zmhr, (¶m
AdñWoV) Vy e§^a df© am{hcm Amhog'. AmVm Vy Amnë¶m Imʶm-{nʶmÀ¶m dñVy§H$S>o
nmhm, ˶m‘ܶo WmoS>mXoIrc ’$aH$ nS>cocm Zmhr, (åhUOo ˶m gS>ë¶m ZmhrV) Am{U
Amnë¶m JmT>dmH$S>ohr nmhm. (Amåhr ho gd© ¶mgmR>r Ho$co) H$s, Vwcm cmoH$m§gmR>r EH$
CXmhaU åhUyZ àñVwV H$aVm ¶mdo. Am{U ˶m (‘mUgm§À¶m d àmʶm§À¶m) hmS>m§H$S>o
nmhm, Amåhr Vr H$er ì¶dpñWV OmoS>Vmo Am{U ˶mda ‘mgmMo AmdaU MT>dVmo.
AemàH$mao Ooìhm (ho gd©) ˶mÀ¶mg‘moa ñnï> Pmco Voìhm Vmo åhUmcm, "(‘cm Vo
C‘Oco Amho H$s), A„mh (Oo BpÀN>Vmo) Vo gd© H$aʶmMo gm‘϶© ˶mcm àmá Amho!'
260
Am{U (Vmo àg§J AmR>dm!) Ooìhm B~«mhr‘Zo åhQ>co, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘¥Vm§Zm
Vy OrdZ H$gm àXmZ H$aVmog Vo ‘cm XmId.' (˶mda) A„mhZo åhQ>co, "Vy {dídmg
R>odV Zmhrg H$m?' Voìhm B~«mhr‘Zo CÎma {Xco, "{ZpíMVnUo, ‘r ˶mda {dídmg
R>odVmoM. (nU ‘cm Vo nmhÿ Xo) åhUOo ‘m¶m ‘Zmcm nyU© g‘mYmZ cm^oc.' ˶mda
A„mhZo åhQ>co, "Vy Mma njr Ko Am{U ˶m§Zm VwPr Amkm nmim`cm {eH$d (åhUOo
AemàH$mao ˶m§Zm V¶ma H$a) Am{U Ë`m§n¡H$s à˶oH$mcm (Vw¶m g^modVmcÀ¶m) à˶oH$
Q>oH$S>rda R>od. Z§Va ˶m§Zm ~mocd. Vo Vw¶mH$S>o YmdV ¶oVrc Am{U (Mm§Jë¶màH$mao)
OmUyZ Ko H$s, A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho.'
261
Oo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco YZ IM© H$aVmV, ˶m§Mr VwcZm YmݶmÀ¶m
EH$m Xmʶmer H$aVm ¶oB©c, (Á¶mcm noaë¶mZ§Va) ˶mcm gmV H$Ugo ¶oVmV, Am{U
gyah-2. Ac-~µH$ah 49

à˶oH$ H$UgmV AgVmV e§^a XmUo, Am{U A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo (¶mo½¶
g‘OVmo) AZoH$ nQ>rZo d¥Õr H$aVmo. A„mh A˶§V CXma d gd©k (All knowing)
Amho. 262 Oo Amnco YZ A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$aVmV, Am{U IM© Ho$ë¶mZ§Va,
˶mg§~§YmZo Hw$Umcm {hUdrV ZmhrV, qH$dm (˶m JaOy cmoH$m§À`m ^mdZm Á¶m§Zm ˶m§Zr
gmhmæ` Ho$co) XþIdrV ZmhrV, Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ~jrg (reward) àmá
H$aVrc. Zm {VWo Vo ^¶^rV hmoVrc, Zm Vo Xþþ:Ir hmoVrc. 263 EH$ ào‘mMo ~moc Am{U
j‘mercVoZo dmJUo ˶m XmZH$m¶m©nojm loð> Amho Oo Ho$ë¶mZ§Va (H$moUmcmVar) XþIdco
OmVo. A„mh ñd¶§nUy © (self-sufficient) d g§¶‘r Amho. 264 ho lÕm ~miJUmè¶m§Zmo!
(o believers!) Vwåhr Amnco XmZH$m¶©, {hUdyZ qH$dm (JaOy cmoH$m§À¶m ^mdZm)
Xþ:IdyZ ˶m ‘mUgmà‘mUo ì¶W© Kmcdy ZH$m, Omo Ho$di Amnco YZ cmoH$m§Zm XmIdʶmgmR>r
(Am{U ˶m§À¶m Vm|Sy>Z àe§gm EoH$ʶmgmR>r) IM© H$aVmo. Am{U Vmo A„mhda Am{U
(ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odV Zmhr. ˶mMo CXmhaU ˶m JwiJwirV
XJS>mgmaIo Amho, Á¶mda (WmoS>rer) Yyi ~gcocr Amho, ‘J ˶mda ^anya nmD$g
nS>Vmo. Am{U ˶m (XJS>mg) nwÝhm OgmÀ¶m Vgm, ñdÀN>, JwiJwirV d Q>UH$ H$ê$Z
Q>mH$Vmo. Aem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H$m¶m©nmgyZ H$mhrM àmá hmoV Zmhr. Am{U
A„mh g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV Zmhr.
265
Am{U Oo cmoH$ Amnco YZ A„mhÀ¶m àgÞVm àmárgmR>r Am{U Amnë¶mcm
‘mZ{gH$ ñdmñ϶ cm^mdo åhUyZ IM© H$aVmV, ˶m§Mr VwcZm C§Mmda Agcoë¶m ˶m
~mJoer H$aVm ¶oB©c {OWo ^anya nmD$g nS>cm Va (’$im§Mo) XþnQ>rZo CËnÞ àmá hmoVo,
Am{U Oa ^anya nmD$g nS>cm Zmhr Va ({nH$mgmR>r) WmoS>mgm nmD$ghr nwaogm hmoVmo.
Am{U A„mh Vo gd© nmhV Amho, Oo Vwåhr H$aV AmhmV. 266 Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr Aer
BÀN>m H$aoc H$m¶? H$s, ˶mMm IOwarMm d Ðmjm§Mm ‘im Agmdm. d ˶mImcr
nmʶmMo H$mcdo dmhV AgmdoV ˶m‘ܶo ˶mÀ¶mgmR>r gd© àH$maMr ’$io AgmdrV,
Am{U dmY©³¶mZohr ˶mcm J«mgcoco Agmdo, Am{U (˶mMr H$miOr KoʶmgmR>r)
H$‘Omoa ‘wco Agmdr. Aem pñWVrV ˶m ‘ù¶mda AmJ AmoH$Umar ^¶§H$a dmdQ>i
¶mdr Am{U {VZo ˶m ‘ù¶mcm OmoaXma VS>mIm Úmdm d Vmo ‘im g§nyU©nUo OiyZ
^ñ‘gmV ìhmdm? AemàH$mao A„mh (OrdZmÀ¶m dmñVdm~Ôc) Vwåhr {dMma H$amdm
åhUyZ Amnco g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho.
267
(A„mhda) {dídmg R>odUmè¶m§Zmo! Oo (YZ) Vwåhr H$‘mdco Amho Am{U
Amåhr O{‘ZrVyZ Vw‘À¶mgmR>r Oo {Z‘m©U Ho$co Amho, Ë`m§n¡H$s Mm§Jë¶m dñVy (BVam§Zm)
50 Hw$amU

XmZ H$am. Am{U Aem {Zén`moJr qH$dm Q>mH$mD$ dñVy XmZ åhUyZ XoʶmMm {dMma
XoIrc H$ê$ ZH$m. Á¶m Vwåhr ñdV:gmR>r (H$moUr {Xë¶mg) KoUma Zmhr. qH$dm (KoVë¶mg)
‘moR>çm ZmIwfrZo ¿¶mc. Am{U cjmV R>odm H$s, A„mh ñd¶§nyU© d gXm ñVwVrg nmÌ
Amho. 268 g¡VmZ Vwåhmcm Xm[aÐçmMr {^Vr XmIdVmo, Am{U Vwåhmcm J{cÀN> H$m‘o
H$aʶmMr àoaUm XoVmo. CcQ>njr A„mh Vwåhmcm j‘m H$aʶmMo d H¥$nm H$aʶmMo dMZ
XoVmo. Am{U A„mh ‘moR>m CXma d ‘moR>m kmZr Amho. 269 Vmo Á¶mg BpÀN>Vmo ˶mg
{ddoH$ (wisdom) àXmZ H$aVmo, Am{U Á¶m H$moUmcm {ddoH$ àXmZ H$aʶmV Amco
Agoc, ˶mcm IamoIa ‘moR>r g§nÎmr àmá Pmcr. Am{U Ho$di VoM cmoH$ gXþnXoe J«hU
H$aVmV, Oo ~w{Õ‘mZ AmhoV.
270
Am{U Oo H$mhr Vwåhr BVam§da IM© H$aVm qH$dm (nwT>o IM© H$aʶmg§~§YmZo)
Zdg (vow) H$aVm. {ZpíMVM A„mh Vo OmUyZ Amho. Am{U XþamMmar cmoH$m§Mm
H$moUrhr gmhmæ`H$ AgUma Zmhr. 271 Vwåhr XmZH$m¶© CKS>nUo H$am, Vohr R>rH$ Amho.
nU JwánUo Vwåhr JaOy cmoH$m§Zm XmZ Úmc, Va Vo Vw‘À¶mgmR>r A{YH$ {hVmdh Amho.
Am{U Ago H$aUo Vw‘À¶m H$mhr dmB©Q> H¥$˶m§Mr ^anmB© R>aoc. Am{U A„mhcm Vw‘À¶m
gd© H¥$˶m§Mr OmUrd Amho. 272 ho n¡J§~a! Ë`m§Zm gÝ‘mJ© AZwgam¶cm cmdUo, hr
(H$mhr) Vw‘Mr O~m~Xmar Zmhr. ho Ho$di A„mhMo H$m‘ Amho H$s, Vmo Á¶mcm
gÝ‘mJm©gmR>r ¶mo½¶ g‘OVmo, ˶mcm gÝ‘mJ© XmIdVmo. Am{U Vwåhr Oo H$mhr YZ
(BVam§da) IM© H$aVm, Vo Vw‘À¶m ñdV:À¶mM Mm§Jë¶mgmR>r Amho. (Vw‘Mm ˶mV
ñdV:Mm ’$m¶Xm Voìhm Amho), Ooìhm Vwåhr Vo Ho$di A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r
IM© H$aVm. Am{U Vwåhr Oo H$mhr YZ IM© H$amc Vo nwaonya Vwåhmcm naV H$aʶmV
¶oB©c. Am{U Vw‘À¶mda (‘wirM) Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 273 Aem JaOy§Zm XmZ
Úm, Á¶m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©V ñdV:cm nyU©nUo dmhÿZ Q>mH$co Amho H$s, ˶m‘wio Vo
(CnOr{dHo$gmR>r) O{‘Zrda Ymdni H$ê$ eH$V ZmhrV. Vo (¶mMZm H$aʶmnmgyZ)
ñdV:cm Xÿa R>odVmV, Am{U åhUyZ ˶m§À¶m (Iè¶m) n[apñWVrMr OmU Zgcocr
ì`º$s, Vo (Am{W©H$ÑîQ>çm) gwpñWVrV AmhoV Ago g‘Oy eH$Vo. nU Vwåhr ˶m§Zm
˶m§À¶m Mohè¶m§dê$Z AmoiIy eH$Vm. Vo cmoH$m§À¶m ‘mJo cmJyZ ‘mJV {’$aV ZmhrV.
Am{U Oo H$mhr YZ Vwåhr IM© H$amc, {ZpíMVM Vo A„mh nyU©nUo OmUyZ Amho. 274
Oo cmoH$ Amnco YZ am̧{Xdg (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) OmhranUo Am{U ImOJrV (pub-
licly & privately) IM© H$aVmV ˶m§À¶mgmR>r ˶mMm ‘mo~Xcm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Amho. (˶m§Zm Ago OrdZ cm^oc) Zm (˶mV) ^¶ Agoc, Zm Xþ:I.
gyah-2. Ac-~µH$ah 51

275
Oo cmoH$ ì¶mO ImVmV Vo ݶm¶mÀ¶m {Xder (A„mhg‘moa) Aem AdñWoV
¶oVrc H$s, ˶m§Zm g¡VmZmZo Amnë¶m ñnem©Zo doS>m (demented) ~ZdyZ Q>mH$co Amho.
H$maU Vo åhUVmV H$s, IaoXr-{dH«$s Mm ì¶dgm¶ XoIrc ì¶mO AmH$maʶmMmM
(usury) EH$ àH$ma Amho, nU A„mhZo Va (IaoXr-{dH«$sÀ¶m) ì¶dgm¶mcm d¡Y
Am{U ì¶mO (AmH$maʶmcm) {Z{fÕ R>adco Amho. BWyZ nwT>o Á¶mcm Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z (VmH$sXê$nr) CnXoe nmoMcm Am{U ˶mZwgma Vmo (ì¶mOmÀ¶m
ì¶dhmamnmgyZ) namd¥Îm Pmcm, Va ˶mcm nydu {‘imcoco Vo (ì¶mO) ˶mMo Pmco. Am{U
AmVm ˶mMo àH$aU A„mhÀ¶m gwnyX© Amho. Am{U Oo cmoH$ nwÝhm (VoM H$m‘) H$aVrc,
Va Vo ZaH$mÀ¶m AmJrMo a{hdmgr ~ZVrc. Vo Zoh‘rgmR>r VoWoM amhVrc. 276 A„mh
ì¶mOmÀ¶m (gd© nÕVr) aÔ R>adVmo, Va CcQ>njr XmZH$m¶m©À¶m (~jrgê$nr ‘mo~Xë¶mV
Amnë¶m H¥$noZo, {H$˶oH$ nQ>rZo) dmT> H$aVmo. A„mh Aem cmoH$m§Zm ng§V H$arV Zmhr, Oo
H¥$V¿Z d XþamMmar AmhoV. 277 Oo cmoH$ lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z (attained to faith)
gËH$‘} H$aVmV Am{U {Z˶ àmW©Zm H$aVmV (Z‘mµO nT>VmV) Am{U XmZH$m¶© H$aVmV
(µOH$mV XoVmV), Aem cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm {ZpíMVM ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Amho.
˶m§Zm ^¶‘wº$ Am{U Xþ:Im§nmgyZ ‘wº$ OrdZ cm^oc.
278
(A„mhda) {dídmg R>odUmè¶m§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm, Am{U Oo H$mhr
ì¶mO Vwåhmcm (cmoH$m§H$Sy>Z) {‘iUo ~mH$s Amho, Vo gmoSy>Z Úm. (Ago H$am) Oa Vwåhr
IamoIa {dídmg R>odUmao Agmc. 279 nU Oa Vwåhr Ago H$aUma Zgmc Va OmUyZ ¿¶m
H$s, A„mh Am{U n¡J§~amH$Sy>Z (Vw‘À`m{déÕ) ¶wÕmMr KmofUm Ho$cr OmV Amho. nU
Oa Vwåhmcm (ì¶mO KoʶmÀ¶m Pmcoë¶m ì¶dhmam~Ôc) níMmÎmmn hmoV Agoc Va
Vw‘Mr ‘yi a¸$‘ KoʶmMm Vwåhmcm A{YH$ma Amho. Vwåhr (BVam§da) Aݶm¶ H$ê$ ZH$m
Am{U (BVam§Zrhr) Vw‘À¶mda Aݶm¶ H$ê$ Z¶o. 280 Am{U Oa Vmo H$O©Xma H$R>rU
n[apñWVrV Agoc Va ˶mMr n[apñWVr gwYmaon¶ªV (˶mcm H$O© ’o$S>rgmR>r) ‘wXV Úm.
Am{U Vo Va Vw‘À¶m ñdV:gmR>r A{YH$ {hVmdh Agoc H$s, Vwåhr (Vr g§nyU© H$Om©Mr
a¸$‘ XmZ åhUyZ) ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mc. (ho Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco Amho) Oa H$m Vwåhr
g‘Omc. 281 Am{U ˶m {XdgmMo ^¶ ~miJm, (OmU R>odm), Ooìhm Vwåhmcm A„mhH$S>o
naV nmR>dco OmB©c. ˶m {Xder à˶oH$mg ˶mZo Or H$mhr (H$‘©ê$nr) H$‘mB© Ho$cocr
Agoc, {VMm nyU© ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oB©c, Am{U H$moUmdahr (A{O~mV) Aݶm¶
hmoUma Zmhr.
282
(A„mhda) {dídmg R>odUmè¶m§Zmo! Ooìhm Vwåhr EH$-Xþgè¶m~amo~a R>amdrH$
52 Hw$amU

‘wXVrgmR>r CgZo Xoʶm-KoʶmMo ì¶dhma H$amc, Voìhm Vmo (ì¶dhma) coIr ñdê$nmV
H$am. Am{U {c{hUmè`mZo C^¶njm§Xaå¶mZ àm‘m{UH$nUo Vo {chmdo. Am{U {c{hUmè`mZo
(Á¶mcm {c{hVm ¶oVo) {c{hÊ`mg ZH$ma XoD$ Z¶o. Va ˶mZo Oê$a {chmdo. H$maU
A„mhZoM ˶mcm {eH$dco Amho. Am{U Á¶mÀ¶mda (H$O© ’o$S>ʶmMr O~m~Xmar ¶oVo)
˶mZo ({chm¶Mm) ‘OHy$a gm§Jmdm. Am{U (‘OHy$a gm§JUmè¶mZo) A„mhMo ^¶ ~miJmdo
Omo ˶mMm nmcZH$Vm© Amho. (Omo H$ama Pmcm Amho) ˶mV H$mhrhr H$‘r-OmñV H$ê$
ZH$m. nU Vr 춺$s {OÀ¶mda H$O© ’o$S>ʶmMr O~m~Xmar Amho, H$‘r g‘O Agcocr
qH$dm Xþ~©c qH$dm ñdV: ‘OHy$a gm§Jʶmg Ag‘W© Agoc Va {VMo {hVg§~§Y
OnUmè¶m H$moU˶mhr ì`º$sZo ({chm¶Mm) ‘OHy$a ݶm¶nyd©H$ gm§Jmdm. Am{U Vw‘À¶m
nwéfm§n¡H$s XmoZ gmjrXma ~mocmdyZ ¿¶m. Am{U XmoZ nwéf CncãY hmoV ZgVrc Va
Vwåhmcm ‘mݶ Agcoco, EH$ nwéf Am{U XmoZ {ó¶m gmjrXma åhUyZ Agmì¶mV, ho
AemgmR>r H$s, EImXrcm {dga nS>cm Va Xþgar {Vcm AmR>dU H$ê$Z XoB©c. Am{U
Ooìhm gmjrXmam§Zm ~mocm{dco OmB©c Voìhm ˶m§Zr (gmj XoʶmgmR>r) ZH$ma XoD$ Z¶o.
ì¶dhma N>moQ>m Agmo AWdm ‘moR>m, Vwåhr ˶mÀ¶m naV’o$S>rMr ‘wXV R>adyZ (Vo) coIr
Z‘yX H$aʶmg H§$Q>mim H$ê$ ZH$m. hr Jmoï> A„mhÀ¶m Ñï>rZo A{YH$ ݶm¶nyU© Amho;
(VgoM) gmj ({Q>H$dyZ) R>odʶmgmR>r OmñV {dídgZr` Amho, Am{U (Z§Va) Vw‘À¶m
‘Zm‘ܶo e§H$m-Hw$e§H$m {Z‘m©U hmoʶmMr e³¶Vmhr CaV Zmhr. (Xoʶm-KoʶmMm à˶oH$
ì¶dhma coIr ñdê$nmV H$aUo Amdí¶H$ Amho), nU Omo ì¶dhma Vm~S>Vmo~ hmVmohmV
hmoV Agoc, Am{U Or XodmU-KodmU Vwåhr nañna hmVmohmV H$aV Agmc, Va Vwåhr Vo
coIr Z‘yX Z Ho$ë¶mg, H$mhr haH$V Zmhr. nU (da C„o{IV AndmX dJiVm)
ì¶dgm¶mV nañna gm¡Xo H$arV AgVmZm gmjrXma R>odm. Am{U (cjmV Agy Úm) H$s,
(‘OHy$a) {c{hUmè`mcm qH$dm gmjrXmamcm H$moUVmhr Ìmg hmoVm H$m‘m Z¶o. Am{U Oa
Vwåhr Ago Ho$co (åhUOo ˶m§Zm Ìmg {Xco) Va Vo (Vw‘À¶mH$Sy>Z) (‘moR>çm) JwÝømMo
H¥$˶ R>aoc. Am{U A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJm, Am{U A„mh (ho gd©) Vwåhmcm
{eH$drV Amho. Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 283 Oa Vwåhr àdmg
H$arV Agmc Am{U Vwåhmcm {c{hUmam H$moUr (literate person) {‘iV Zgoc, Va
H$mhrVar dñVy JhmU (security) R>odyZ ì¶dhma H$am. Am{U Vwåhr EH$‘oH$m§da
{dídmg H$ê$Z, (EImÚmH$S>)o AZm‘V R>do cr Agoc Va ˶mZo Vr AZm‘V (R>do Umè¶mg)
(‘m{JVë`mda) VmËH$mi naV H$amdr, Am{U (˶mZo) A„mhMo ^¶ ~miJmdo Omo
˶mMm nmcZH$Vm© Amho. Am{U gmj H$Yrhr cndy ZH$m. Am{U Omo H$moUr (gmj)
gyah-2. Ac-~µH$ah 53

cndyZ R>odoc, Va (Aer 춺$s) {ZpíMVM ‘ZmZo nmnr Amho, Am{U Vwåhr Oo H$mhr
H$aVm ˶mMo A„mhcm nyU© kmZ Amho.
284
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho Vo gd© A„mhMoM
Amho. Am{U Vw‘À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho Vo Vwåhr àH$Q> H$am, AWdm ‘Zm‘ܶoM R>odm,
A„mh Vw‘À¶mH$Sy>Z ˶mMm {heo~ KoB©c. Am{U BÀN>rc ˶mg j‘m H$arc Am{U
BÀN>rc ˶mg {ejm H$arc. Am{U A„mh Oo BpÀN>Vmo, Vo gd© H$aʶmMo gm‘϶©
˶mÀ¶mH$S>o Amho. 285 n¡J§~a ˶mda {dídmg R>odVmo, Oo H$mhr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
˶mcm àXmZ Ho$co Joco Amho, VgoM lÕmd§Vhr (˶mda) {dídmg R>odVmV. Vo gd©
(ÑT>) {dídmg R>odVmV A„mhda, Am{U ˶mÀ¶m XyVm§da (angels) Am{U ˶mÀ¶m
J«§Wm§da (scriptures) Am{U (gd©) n¡J§~am§da (Am{U åhUVmV), "Amåhr ˶mÀ¶m
n¡J§~am§n¡H$s H$moUmÀ¶mhr ~m~VrV ^oX^md H$arV Zmhr.' Am{U Vo åhUVmV, "Amåhr
EoH$Vmo Am{U Amkm nmiVmo, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©, Amåhr (Ho$di) VwPr j‘m
BpÀN>Vmo. (Vy Amåhmcm j‘m H$a) Am{U (Amåhmcm) Vw¶mH$S>oM naVm¶Mo Amho!' 286
A„mh H$moU˶mhr {Odmda ˶mÀ¶m j‘Vonojm A{YH$ AmoPo Q>mH$sV Zmhr. ˶mÀ¶m
(H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm ˶mg {‘ioc. Am{U ˶mZo AmoT>dyZ KoVcocr ({ejmhr)
˶mcm {‘ioc. (lÕmd§V cmoH$ Aer àmW©Zm H$aVmV), "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©, Oa
Am‘À¶mH$Sy>Z H$mhr {dgaco Joco qH$dm Amåhr H$mhr MyH$ Ho$cr Agoc Va Amåhmcm
{ejm H$ê$ ZH$mog. ho à^y! Am‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§da Vy Á¶màH$mao ^ma
Q>mH$cm hmoVmg, Vgm ^ma Vy Am‘À¶mda Q>mHy$ ZH$mog. ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Omo
nocʶmMr Am‘À¶mV eº$s Zmhr, Vmo ^ma Am‘À`mda Q>mHy$ ZH$mog. (ho nmcZH$˶m©!)
Amåhmcm j‘m H$a, Am‘Mo JwÝho nwgyZ Q>mH$, Am‘À¶mda X¶m H$a, VyM Am‘Mm ‘mcH$
(Lord) Amhog, Va VyM Amåhmcm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§{déÕ gmhmæ` H$a.'
gyah-03. Amco-B‘amZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 A„mh{edm¶ (Xþgam) H$moUrM B©ída Zmhr, Vmo {Za§Va
{Od§V Amho, ñdV: pñWa AgUmam Am{U gdmªZm ñW¡¶© XoUmam Amho. 3 ˶mZo g˶mda
AmYmacocm hm J«§W Vw‘À¶mH$S>o (step by step-Q>ßß¶mQ>ßß¶mZo) nmR>dcm Amho. Omo
AmYrÀ¶m J«§Wm§n¡H$s ˶m§À¶mH$S>o Oo Amho, ˶mMr g˶Vm {gÕ H$aVmo. Am{U ˶mZoM
(cmo H $m§ À ¶m ‘mJ© X e© Z mgmR>r) ¶m AmYr Vm¡ a mV Am{U B§ O rc
(The Torah & The Gospel) AdV[aV Ho$co hmoVo. 4 ¶mnydu cmoH$m§À¶m
‘mJ©Xe©ZmgmR>r ˶mZo (g˶ Am{U Ag˶m Xaå¶mZ ’$aH$ H$aUmar) H$gmoQ>r (stand-
54 Hw$amU

ard) AdVsU© Ho$cr. Oo A„mhÀ¶m g§Ho$Vm§Zm (signs) ZmH$maVmV ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa


{ejm {ZpíMV Ho$cocr Amho. Am{U A„mh gd©e{º$‘mZ Amho d (H$‘mªMr) {ejm
Xoʶmg g‘W© Amho. 5 {ZpíMVM A„mhnmgyZ H$moUVrhr Jmoï> cncocr Zmhr. Zm
n¥Ïdrda, Zm AmH$memV. 6 VmoM Amho Omo Amnë¶m BÀN>oà‘mUo Vwåhmcm AmB©À¶m
J^m©e¶mV AmH$ma XoVmo, ˶m gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr
B©ída Zmhr.
7
VmoM Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mH$S>o J«§W nmR>dcm, Á¶mV gwñnï> g§Xoe AmhoV, VmoM
J«§WmMm à‘wI (^mJ) Amho. VgoM H$mhr Jmoï>r ê$nH$mË‘H$ (allegorical) AmhoV. nU
Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Vo cmoH$, ‘V^oX emoYʶmÀ¶m CÔoemZo, Am{U A§{V‘ AW©
(final meaning) OmUʶmÀ¶m CÔoemZo (MwH$sMo doJdoJio AW© cmdyZ Jm|Yi
{Z‘m©U H$aʶmgmR>r) ˶m ^mJmÀ¶m ‘mJo cmJVmV, Omo ê$nH$mË‘H$ ^mJ Amho. ˶mMm
A§{V‘ AW© A„mh{edm¶ H$moUrhr OmUV Zmhr. Am{U Oo cmoH$ gImoc kmZ ~miJVmV,
Vo åhUVmV, "Amåhr ˶mda {dídmg R>odVmo, ho gd© (the whole of the divine
writ) Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>ZM Amcoco Amho.' Am{U ~wÕrMm dmna H$aUmaoM
(¶mnmgyZ) ~moY KoVmV. 8 "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! (AmVm) Am‘À¶m ‘Zm§Zm {dM{cV
hmoD$ XoD$ ZH$mog, Ooìhm H$s, Vy Amåhmcm gai ‘mJ© XmI{dco Amhog, Am{U Vy
Am‘À¶mda H¥$nm H$a, IamoIa VyM ‘hmZ XmVm Amhog. 9 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
{ZpíMVM Vy g§nyU© ‘mZdOmVrcm ˶m {Xder EH$Ì AmUerc, Á¶mÀ¶m ¶oʶm{df¶r
H$moUVrhr e§H$m Zmhr. {ZpíMVM A„mh Amnco dMZ nyU© H$aʶmnmgyZ H$Yrhr ‘mJo
hQ>V Zmhr.'
10
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, ˶m§Mr YZg§nÎmr Am{U ˶m§Mr ‘wco
A„mhÀ¶m {déÕ (H$moU˶mhr àH$mao) ˶m§À¶m H$m‘r ¶oUma ZmhrV. Am{U hoM cmoH$
(ZaH$mÀ¶m) AmJrMo B§YZ AgVrc. 11 ˶m§Mm eodQ> VgmM hmoB©c Ogm {’$aAm¡ZÀ¶m
AZw¶m¶m§Mm Am{U ˶mÀ¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Mm Pmcm. ˶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o
R>a{dco. åhUyZ A„mhZo ˶m§Zm ˶m§À¶m nmnm§~Ôc ˶m§À¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. Am{U
A„mh {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho. 12 ˶m§Zm gm§Jm, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r
hÅ>mg noQ>coco AmhoV, "Vwåhmcm {ZpíMVM nam{OV H$aʶmV ¶oB©c d EH$Ì H$ê$Z
ZaH$mH$S>o ZoʶmV ¶oB©c. Am{U {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo amhʶmMo!' 13 {ZpíMVM
Vw‘À¶mgmR>r (~ÐÀ¶m ˶m KQ>Zo‘ܶo) EH$ (‘hÎdnyU©) g§Xoe Amho, Ooìhm XmoZ JQ>
¶wÕ H$aʶmgmR>r g‘moamg‘moa Amco hmoVo. EH$ JQ> A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ H$arV
gyah-3. Amco B‘amZ 55

hmoVm, Va Xþgam (A„mhcm) Z ‘mZUmam hmoVm. Vo (Z ‘mZUmao) ˶m§Zm Amnë¶m


S>moù¶m§Zr Amnë¶mnojm XþßnQ> (g§»¶oZo) Agë¶mMo nmhV hmoVo. (AemàH$mao) A„mh
Á¶mg BpÀN>Vmo ˶mg, Amnco gmhmæ` XoD$Z eº$s àXmZ H$aVmo. ¶m‘ܶo ˶m§À¶mgmR>r
‘moR>m YS>m Amho, Á¶m§Zm (nmhʶmgmR>r) S>moio AmhoV.
14
cmoH$m§gmR>r AmH$f©H$ ~Z{dʶmV Amë¶m AmhoV (˶m gd© Jmoï>r), Á¶m ¶m
OJmV ‘mUgmcm ‘ZmnmgyZ AmdS>VmV. Ogo, {ó`m, ‘wco, Am{U gmoݶm-Mm§Xr (gma»¶m
‘m¡ë¶dmZ dñVy§)Mo T>rJ, C‘Xo KmoS>o, JwaoT>moao Am{U eoVr, hr gd© ¶m OJmVrc OrdZmMr
gm‘J«r Amho, (Am{U ‘mZdmÀ¶m narjogmR>r Amho). nU gdm}Îm‘ {R>H$mU Va (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) A„mhnmer Amho. 15 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Vwåhmcm ¶m gd© (BhcmoH$s¶
AmZ§XXm¶r Jmoï>r) nojm A{YH$ Mm§Jë¶m Jmoï>tMr (better things than these
earthly joys) ‘m{hVr XoD$ H$m? A„mhMo ^¶ (OmU-God consciousness)
~miJUmè¶m§gmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Aem ~mJm AmhoV, Á¶m‘ܶo nmʶmMo (Z¶Zaå¶)
H$mcdo dmhV AgVrc, Vo VoWo Zoh‘rgmR>r dmñVì¶ H$aVrc, Am{U VoWo (˶m§À¶mgmR>r)
ew{M^y©V OrdZgmWr AgVrc, Am{U A„mhMr àgÞVm (God's goodly ac-
ceptance) ˶m§Zm cm^oc.' Am{U A„mh Amnë¶m ^º$m§da ZOa R>odyZ Amho,
(˶m§À¶m öX¶mVrc à˶oH$ Jmoï> OmUyZ Amho). 16 Oo åhUVmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
Amåhr (Vw¶mda) {dídmg R>odVmo. åhUyZ Vy Am‘À¶m AnamYm§Mr Amåhmcm j‘m H$a.
Am{U (ZaH$mÀ¶m) AmJrÀ¶m {ejonmgyZ Amåhmcm dmMd.' 17 Oo (à{VHy$c n[apñWVrV)
ghZercVm ~miJUmao, g˶ ~mocUmao, (true to their word) (AT>inUo) AmkmnmcZ
H$aUmao, A„mhÀ¶m H$m¶m©V (Amnco YZ) IM© H$aUmao, Am{U amÌrÀ¶m ga˶m àhar
(eodQ>À¶m ^mJmV) (A§V…H$aUmVyZ) j‘m¶mMZm H$aUmao AmhoV. (ho gd© gX²JwU
˶m§À¶m A§Jr AgVmV.)
18
A„mh (ñdV:) gmj XoVmo H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr,
Am{U (˶mMo) XÿV (angels) d kmZr cmoH$hr AerM gmj XoVmV. VmoM Amho ݶm¶
àñWm{nV H$aUmam, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. Vmo gd©e{º$‘mZ d
~w{ÕdmZ Amho. 19 {ZpíMVM A„mhÀ¶m ZOaoV EH$‘od Iam Y‘©, (‘mUgmMo)
˶mÀ¶mg‘moa "nyU© g‘n©U' (complete submission to God) (åhUOoM) "Bñcm‘'
hm Amho. Am{U Á¶m§Zm J«§W XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§Zr kmZ àmárZ§Va gwÕm Ho$di
AmngmVrc ‘ËgamnmoQ>r ‘V^oX Ho$cm. Am{U Omo H$moUr A„mhÀ¶m g§Xoem(Ûmao àH$Q>
Pmcoë¶m) g˶mcm ‘mZʶmg ZH$ma XoB©c (Va ˶mZo ho OmUyZ ¿¶mdo H$s), A„mh
56 Hw$amU

{heo~ KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma OcX Amho. 20 n¡J§~a! AmVm ¶m cmoH$m§Zr Vw‘À¶mer
Oa {ddmX KmVcm Va ˶m§Zm gm§Jm, "‘r ñdV:cm nyU©nUo A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z
Q>mH$co Amho (surrendered my whole being) Am{U ˶m§Mohr AgoM Amho Oo
‘mPo AZw¶m¶r AmhoV.' Á¶m§Zm AmYr J«§W XoʶmV Amcm hmoVm ˶m§Zm VgoM (gd©)
A{e{jV cmoH$m§Zm XoIrc {dMmam, "Vwåhrhr ñdV:cm (Am‘À¶mà‘mUoM) A„mhcm
g‘{n©V H$aUma AmhmV H$m?' Oa ˶m§Zr ñdV:cm (Vw‘À¶mà‘mUo) A„mhcm g‘{n©V
H$ê$Z Q>mH$co Va Vo {ZpíMVM gÝ‘mJu cmJco. Am{U Oa ˶m§Zr Vgo H$aʶmg ZH$ma
Xe©{dcm, Va Vw‘Mo H$V©ì¶ Ho$di g§Xoe nmoMdUo EdT>oM Amho. Am{U A„mh Amnë¶m
g‘ñV {Z{‘©Vrda nyU©nUo ZOa R>odyZ Amho. 21 {ZpíMVM Vo cmoH$, Oo A„mhÀ¶m
g§Xoem§Ûmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm ‘mZʶmg ZH$ma Xe©{dVmV, Am{U n¡J§~am§Mr
Aݶm¶H$maH$nUo h˶m H$aVmV, Am{U ݶm¶mMr {eH$dU XoʶmgmR>r nwT>o Amcoë¶m
cmoH$m§Mr (XoIrc) h˶m H$aVmV, ˶m§Zm Vwåhr Xþ:IXm¶r {ejoMr gyMZm Úm. 22 hoM Vo
cmoH$ AmhoV Á¶m§Mr H$‘} ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV, XmoÝhr {R>H$mUr eÿÝ`dV
(come to nothing) ({Zî’$i) R>aVrc. Am{U ˶m§Mo H$moUrhr gmhmæ¶H$V} AgUma
ZmhrV.
23
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr ‘m{hVr Zmhr H$m? Á¶m§Zm AmYr A„mhÀ¶m J«§Wm§n¡H$s EH$
^mJ (share of revelation) àmá hmoVmo, Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m J«§WmZwgma
{ZU©¶mcm ñdrH$ma H$aʶmgmR>r gm§JʶmV ¶oVo, Voìhm ˶m§À¶mVrc EH$ JQ> {VQ>H$mè¶mZo
Vm|S> {’$adVmo. 24 (Vo Ago Ho$di ¶mgmR>r H$aV AmhoV) H$s, Vo Xmì¶mZo gm§JVmV H$s,
"H$mhr ‘moOHo$ {Xdg gmoS>co Va (ZaH$mMr) AmJ Amåhmg ñne© H$ê$ eH$Uma Zmhr.'
Aem ImoQ>çm H$ënZm§Mm (false beliefs) ¶m§Zr emoY cmdcm Amho, Am{U ¶m ImoQ>çm
H$ënZm§Zr Y‘m©À¶m ~m~VrV ˶m§Mr (‘moR>r) ’$gdUyH$ Ho$cr Amho. 25 ˶m {Xder
Ooìhm Amåhr ˶m§Zm EH$Ì H$ê$, Á¶mÀ¶m ¶oʶm{df¶r H$moUVrhr e§H$m Zmhr, Voìhm
(˶m§Mr AdñWm) H$m¶ hmoB©c? à˶oH$mZo Oo H$mhr H$‘mdco Agoc, (˶m {Xder) ˶mg
˶mÀ¶m H$‘mB©Mm nwaonya ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oB©c. Am{U ˶m§À¶mda (A{O~mV) Aݶm¶
hmoUma Zmhr. 26 Vwåhr Ago åhUm H$s, ho A„mh! gmd©^m¡‘ gÎmm VwPrM Amho, (VyM
gd© amÁ¶m§Mm Añgc ‘mcH$ Amhog) Vy Á¶mg BpÀN>Vmog ˶mg gÎmm àXmZ H$aVmog,
Am{U Á¶mÀ¶mH$Sy>Z BpÀN>Vmog gÎmm H$mTy>Z KoVmog, BpÀN>Vmog ˶mg gÝ‘m{ZV H$aVmog
Am{U BpÀN>Vmog ˶mg An‘m{ZV H$aVmog, Vw¶mM hmVr Amho gd© (àH$maMo) H$ë¶mU!
IamoIa Vw¶mH$S>o gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© Amho. 27 Vy amÌrcm {Xdgm‘ܶo XmIc
gyah-3. Amco B‘amZ 57

H$aVmog Am{U {Xdgmcm amÌr‘ܶo. (åhUOo Vy g§nyU© solar system (gy`©‘mcm)Mo


{Z¶§ÌU H$arV Amhog, ˶mcm A{Ve¶ g§Vw{cV nÕVrZo H$m‘mcm cmdco Amhog,
Á¶mÛmao {Xdg Am{U amÌ KSy>Z ¶oVmV) Vy {Z{O©dmVyZ gOrd {Z‘m©U H$aVmog Am{U
gOrdmVyZ {ZOud {Z‘m©U H$aVmog. Am{U Vy Á¶mg BpÀN>Vmog, A‘¶m©X CnOr{dHo$Mr
gmYZo àXmZ H$aVmog.
28
lÕmd§Vm§Zr (believers) ‘¡Ìr H$aʶmÀ¶m ~m~VrV g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm
lÕmd§Vm§nojm àmYmݶ XoD$ Z¶o. Am{U Omo H$moUr Ago H$arc, ˶mMm A„mher
H$moU˶mhr àH$mao g§~§Y amhUma Zmhr. nU (˶m§À¶mnmgyZ) ñdV:Mm ~Mmd H$aʶmgmR>r
Vgo H$aVm ¶oB©c. Am{U A„mh Vwåhmcm ˶mMo ^¶ ~miJʶmMr VmH$sX XoVmo. Am{U
gdmªZm A„mhH$S>oM naVm¶Mo Amho.
(Q>rn: lÕmd§V ‘mUyg, ‘wpñc‘ Am{U {~Ja ‘wpñc‘m§‘ܶo ’$aH$ Z H$aVm ݶm¶mZo
Am{U àm‘m{UH$nUo gdmªer dmJVmo, nU Oo cmoH$ Bñcm‘À¶m {damoYmV ¶wÕ H$aV
AmhoV ’$º$ ˶m§À¶mgmo~VM {‘ÌËd {Z{fÕ Amho.)
29
n¡J§~a! ˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mhcm
‘mhrV Amho, ‘J Vwåhr Vo ‘Zm‘ܶoM R>odm qH$dm àH$Q> H$am. (A„mhcm H$mhr ’$aH$
nS>V Zmhr).' H$maU ˶mcmM Va ‘mhrV Amho Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr
n¥Ïdrda Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© ~miJUmam Amho. 30 (˶m
{XdgmMr OmU R>odm), Á¶m {Xder à˶oH$ OU, ˶mZo Ho$cocr gËH¥$˶o Am{U XþîH¥$˶o
Amnë¶mg‘moa Agë¶mMo (ñdV:À¶m S>moù¶m§Zr) nmhrc, ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm dmQ>oc,
{H$Vr ~ao Pmco AgVo hm {Xdg ˶m§À¶mnmgyZ Iyn cm§~ AgVm Va! Am{U A„mh
Vwåhmcm ˶mMo ^¶ ~miJʶmMr VmH$sX XoV Amho. Am{U A„mh Amnë¶m Xmgm§à{V
A˶§V H$Zdmiy Amho. 31 n¡J§~a! Vwåhr gm§Jm, "Oa Vwåhr (IamoIa) A„mhda ào‘
H$arV Agmc Va ‘mPo AZwgaU H$am. (Am{U) A„mh (XoIrc) Vw‘À¶mda ào‘ H$arc
Am{U Vw‘À¶m AnamYm§Zm (sins) j‘m H$arc, H$maU A„mh A{Ve¶ j‘merc
Am{U A˶§V H¥$nmiy Amho.' 32 (Vwåhr) gm§Jm, "A„mhMo Am{U (˶mÀ¶m) n¡J§~amMo
AmkmnmcZ H$am.' nU Oa ˶m§Zr (Ago H$aʶmnmgyZ) nmR> {’$adcr Va (cjmV Agy
Úm H$s), A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ng§V H$arV Zmhr.
33
{ZpíMVM A„mhZo AmX‘ d Zyhcm Am{U B~«mhr‘ d B‘amZÀ¶m g§VVrcm
OJmVrc gd© cmoH$m§da àmYmݶ XoD$Z {ZdS>co hmoVo. 34 ho gd© EH$-Xþgè¶mÀ¶m
d§emnmgyZ hmoVo Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 35 (Vr
58 Hw$amU

KQ>Zm AmR>dm) Ooìhm B‘amZÀ¶m nËZrZo àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Oo H$mhr
‘m¶m J^m©e¶mV Amho, Vo ‘r nyU©nUo Vw¶m godogmR>r (H$m¶m©gmR>r) An©U H$arV
Amho. åhUyZ (Vy) ‘m¶mH$Sy>Z (˶mMm) ñdrH$ma H$a. {ZpíMVM Vy gd© H$mhr EoH$Umam
d OmUUmam Amho.' 36 nU Ooìhm àgyVr Pmcr, Voìhm {VZo åhQ>co, "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©, ‘r Va ‘wcrcm OÝ‘ {Xcm.' A„mh Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ hmoVm H$s, Vr
H$moUmcm OÝ‘ XoUma Amho. Am{U (ho XoIrc A„mhcm nyU©nUo ‘mhrV hmoVo H$s, {Vcm
Va ‘wcJm Ano{jV hmoVm), H$maU ‘wcJm Va ‘wcrgmaIm AgV Zmhr. (Vr åhUmcr),
"‘r {VMo Zmd "‘[a¶‘' (Mary) R>odco Amho. Am{U (AmVm) ‘cm Vw¶mH$Sy>Z ho
Ano{jV Amho H$s, {Vcm Am{U {VÀ¶m g§VVrcm, {Y¸$macoë¶m g¡VmZmnmgyZ ajU
ìhmdo åhUyZ Vw¶m g§ajUmV R>od.' 37 Am{U {VÀ¶m nmcZH$˶m©Zo (˶m ‘wcrMm)
Mm§Jë¶màH$mao ñdrH$ma Ho$cm, CÎm‘àH$mao {VMo nmcZnmofU ìhmdo ¶mMr (g§nyU©) ì¶dñWm
Ho$cr. Am{U µOH$[a¶mcm {VMm nmcH$ åhUyZ Zo‘co. Á¶m-Á¶mdoir µOH$[a¶m (‘R>mVrc)
{VÀ¶m ImocrV ¶m¶Mm, Voìhm ˶mcm {VWo, {VÀ¶mH$S>o AmÜ`mpË‘H$ ImÚ (spiritual
food) Agë¶mMo Xe©Z KS>V Ago, (ho nmhÿZ) ˶mZo {dMmaco, "¶m gd© AmÜ`mpË‘H$
ehmUnUmÀ¶m (spiritual wisdom) Jmoï>r Vwcm H$moRy>Z {‘iVmV? {VZo CÎma {Xco,
"ho gd© A„mhH$Sy>Z ‘cm àmá hmoVo' A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg (kmZ,
YZ B.) Jmoï>r A‘¶m©X XoVmo. 38 Voìhm Am{U VoWoM µOH$[a¶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
àmW©Zm Ho$cr, åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cmhr Vw¶m H¥$noZo gX²JwUr g§VVr
àXmZ H$a, IamoIa Vy àmW©Zm EoH$Umam Amhog.' 39 ˶mda (A„mhÀ¶m) XyVm§Zr ˶mcm
hmH$ {Xcr, Ooìhm Vmo ˶m ‘R>mÀ¶m ImocrV àmW©Zm H$arV hmoVm (Z‘mµO nT>V hmoVm)
åhUmco, "A„mh Vwcm "¶h¶m'À¶m OÝ‘mMr ew^dmVm© XoV Amho, Vmo A„mhMo eãX Iao
H$aUmam, cmoH$m§‘ܶo loð>V‘ Agcocm, nyUn© Uo ewÕ ‘ZmMm Agcocm (utterly chaste)
Am{U n¡J§~a Agoc Am{U (A„mhOdi) gXmMmar cmoH$m§V ˶mMo ñWmZ Agoc.' 40
(˶mda) µOH$[a¶m CX²Jmacm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm nwÌ H$gm hmoD$ eH$Vmo?
Ooìhm H$s, ‘r d¥Õ Pmcmo Amho Am{U ‘mPr nËZr Va dm§P Amho.' ˶mda XyVmZo CÎma
{Xco, "A„mhMr AerM BÀN>m Amho, Vmo Oo BpÀN>Vmo Vo H$aVmo.' 41 (µOH$[a¶mZo) àmW©Zm
Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘m¶mgmR>r EImXr IyU (sign) {ZpíMV H$a' (˶mda)
XyVmZo (A„mhH$Sy>Z) CÎma {Xco, "Vr IyU hr Amho H$s, Vy VrZ {Xdgmn¶ªV hmd^md,
hmVdmao ì`{V[aº$ (by gestures) cmoH$m§er ~mocy eH$Uma Zmhrg. Va (Vy) Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mr A{daV (unceasingly) AmR>dU H$aV amhm Am{U ˶mÀ¶m Agr‘
gyah-3. Amco B‘amZ 59

‘hmZVoMo gH$mi-g§Ü¶mH$mi JwUJmZ H$aV amhm.' 42 (A„mhMo) XÿV åhUmco, "ho


‘[a¶‘! A„mhZo VwPr {ZdS> Ho$cr Amho d Vwcm ewÕ (Mm[aͶmMo) ~Z{dco Amho,
Am{U Vw¶m H$mimVrc gd© {ó`m§V Vwcm loð> R>a{dco Amho. 43 ho ‘[a¶‘! Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mr Iar AmkmYmaH$ (devout) ~ZyZ amhm! Am{U àmW©ZoV ˶mÀ¶mg‘moa
ZV‘ñVH$ hmo, Am{U (˶mÀ¶mg‘moa dmHy$Z) Z‘Z H$a (bow down), Z‘Z
H$aUmè¶m§gmo~V.' 44 ¶m ˶m AÑí¶ dmVm© hmoV Á¶m Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$arV
AmhmoV. Vwåhr ˶m§À¶m~amo~a ZìhVm, Ooìhm Vo ‘[a¶‘Mm nmcH$ {ZdS>ʶmgmR>r {MR²>R>çm
Q>mH$V hmoVo. Voìhmhr Vwåhr ˶m§À¶m~amo~a ZìhVm, Ooìhm Vo AmngmV ^m§S>U H$arV
hmoVo.
45
Am{U Ooìhm (A„mhÀ¶m) XyVm§Zr (angels) åhQ>co, "ho ‘[a¶‘, A„mh Vwcm
Amnë¶m EH$m dMZmÛmao (EH$m nwÌmMr) ew^dmVm© XoV Amho. Omo "‘[a¶‘Mm nwÌ ¶oey
‘grh' ¶m ZmdmZo AmoiIcm OmB©c. ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV Vmo gÝ‘mZZr¶
cmoH$m§n¡H$s Agoc Am{U A„mhMo gm{Þܶ cm^coë¶m cmoH$m§V ˶mMo ñWmZ Agoc. 46
Am{U Vmo nmiʶmVM cmoH$m§er ~mococ, d àm¡T> d¶mV XoIrc (~mococ), Am{U Vmo
gXmMaUr cmoH$m§n¡H$s Agoc.' 47 (˶mda) ‘[a¶‘Zo åhQ>co, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©,
‘cm nwÌ H$gm hmoD$ eH$Vmo, Ooìhm H$s, ‘cm H$moU˶mhr nwéfmZo ñne© Ho$cocm Zmhr?'
(A„mhÀ¶m XÿVmZo) CÎma {Xco, "AgoM hmoB©c, Vmo Oo BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. Ooìhm
Vmo (EImXr Jmoï> {Z‘m©U H$aʶmMm) {ZU©¶ KoVmo, Voìhm Vmo ˶m Jmoï>r~m~V Ho$di
BVHo$M åhUVmo __ "ApñVËdmV ¶o' Am{U Vr Jmoï> ApñVËdmV ¶oVo. 48 Am{U A„mh
˶mcm J«§W d XÿaXeunUm Am{U Vm¡amV (Torah) d B§Orc (Gospel) ¶m§Mo {ejU
XoB©c. 49 Am{U ˶mcm BòmB©cÀ¶m g§VVrH$S>o n¡J§~a ~ZdyZ nmR>drc.' (Am{U Vmo
Aem g§Xeo mgh ˶m§À¶mH$S>o ¶oBc
© Am{U åhUoc), "‘r Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
EH$ g§Xoe (sign) KoD$Z Amcmo Amho. ‘r Vw‘À¶mgmR>r {MIcmMm EH$ njr V¶ma
H$aoZ, Am{U ˶mV (EH$) ’w§$H$a ‘maoZ Va A„mhÀ¶m AmXoemZo Vmo EH$ {Od§V njr
~Zoc. Am{U ‘r A„mhÀ¶m AmXoemZo Am§Yù¶m cmoH$m§Zm d Hw$ð>amo½`m§Zm ~ao H$arZ.
Am{U A„mhÀ¶m AmXoemZo ‘r ‘¥Vm§Zm {Od§V H$arZ. Vwåhr H$m¶ ImUma AmhmV, Am{U
H$m¶ gmR>m H$ê$Z R>odUma AmhmV, ho ‘r Vwåhmcm gm§JoZ. Oa Vwåhr IamoIa {dídmg
R>odUmao Agmc Va {ZpíMVM ¶m‘ܶo Vw‘À¶mgmR>r EH$ g§Xoe Amho. 50 Am{U ‘m¶m
AmYr Amcoë¶m Vm¡amV (Torah) ¶m J«§Wm§n¡H$s Oo H$mhr g˶ AÚmn {e„H$ Amho
˶mMr g˶Vm {gÕ H$aʶmgmR>r (to confirm) ‘r Amcocmo Amho, Am{U H$mhr Jmoï>r
60 Hw$amU

Á¶m Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amë¶m hmo˶m ˶m§Zm d¡Y (lawful) R>adʶmgmR>r
(‘r Amcmo Amho). Am{U ‘r Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mgmR>r EH$ g§Xoe KoD$Z
Amcmo Amho, Va Vwåhr A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJm Am{U ‘mPr Amkm nmim. 51
{ZpíMVM, A„mh ‘mPm nmcZH$Vm© (sustainer) Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm©
Amho, åhUyZ ˶mMrM CnmgZm (worship) H$am, hmM gÝ‘mJ© Amho.'
52
Am{U Vo g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoV AmhoV ¶mMr ¶oeycm Ooìhm OmUrd
Pmcr, Voìhm Vmo åhUmcm "A„mhÀ¶m H$m¶m©V ‘mPo H$moU gmhmæ`H$ ~Zmc'? (˶mda
˶mÀ¶m) AZw¶m¶m§Zr CÎma {Xco, "A„mhÀ¶m (H$m¶m©V) Vw‘Mr ‘XV H$aUmao Amåhr
Agy! Amåhr A„mhda {dídmg R>odVmo, Am{U Vwåhr ¶m Jmoï>rg gmjr amhm H$s, Amåhr
A„mhcm g‘{n©V Pmcmo AmhmoV. 53 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Amnë¶mH$Sy>Z Oo
H$mhr Am‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho, ˶mda Amåhr {dídmg R>odVmo. Am{U Amåhr ¶m
n¡J§~amMo AZwgaU H$arV AmhmoV, åhUyZ (g˶mMr) gmj XoUmè¶m§‘ܶo Am‘Mr Zmdo
{chÿZ Ko.' 54 Z§Va (~Zr BòmB©cÀ¶m cmoH$m§Zr ¶oey {déÕ) ¶moOZm V¶ma Ho$cr Am{U
A„mhZohr ¶moOZm AmIyZ (˶m§À¶m ¶moOZm{Jarcm - their scheming) eÿÝ`
~Z{dco. H$maU A„mh gdm}Îm‘ ¶moOZmH$ma Amho. 55 A„mhZo åhQ>co, "ho ¶oey,
{ZpíMVM ‘r Vwcm Amnë¶mH$S>o naV KoB©Z Am{U ‘m¶mH$S>o à{V{ð>V ñWmZ àXmZ H$aoZ,
Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m (ImoQ>çm Amamonm§VyZ) Vwcm ‘wº$ H$aoZ. Am{U Vw¶m
AZw¶m¶m§Zm nwZéËWmZmÀ`m {Xdgmn¶ªV g˶ ZmH$maUmè¶m (lÕmhrZm§)nojm loð> ñWmZr
R>odrZ. Am{U eodQ>r, Vwåhm gdmªZm ‘m¶mH$S>o naVm¶Mo Amho, Voìhm ‘r Á¶m ~m~VrV
Vw‘À¶mV ‘V^oX hmoVo, ˶m Jmoï>tMm {ZU©¶ H$arZ. 56 Am{U Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
am{hco ˶m§Zm ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV ‘r H$R>moa {ejm XoB©Z. Am{U ˶m§Zm
gmhmæ` H$aUmam H$moUrhr AgUma Zmhr.' 57 Am{U Oo cmoH$ lÕmd§V ~Zco Am{U
gËH$‘} H$arV am{hco, ˶m§Zm A„mh ˶m§À¶m H$m¶mªMm nwaonya ‘mo~Xcm (reward) XoB©c.
dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m cmoH$m§Zm (evildoers) A„mh H$Yrhr ng§V H$arV Zmhr. 58 ho
g§Xoe Amåhr Vwåhmcm EoH$drV AmhmoV, Am{U ømV {ddoH$nyU© CnXoe AmhoV.
59
A„mhÀ¶m Ñï>rV ¶oey (À¶m {Z{‘©Vr) Mo CXmhaU AmX‘ (À¶m {Z{‘©Vr)
à‘mUoM Amho. A„mhZo ˶mcm ‘mVrnmgyZ ~Z{dco Am{U ‘J (A„mh) ˶mcm åhUmcm,
"hmo', Am{U "Vmo Pmcm'. (˶mcm {Od§V ‘mZd ~ZʶmMr A„mhZo Amkm Ho$cr Am{U
cJoM Vmo A„mhÀ¶m AmkoZwgma ApñVËdmV Amcm) 60 (ho) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Amcoco g˶ Amho. åhUyZ Vwåhr e§H$m ~miJUmè¶m§n¡H$s hmoD$ ZH$m. 61 Am{U AmVm
gyah-2. Ac-~µH$ah 61

Vw‘À¶mH$S>o kmZ Amë¶mZ§Va Omo H$moUr ¶m (g˶m)~Ôc dmX Kmcoc (hþ‚mV H$aoc), Va
˶m§Zm gm§Jm, "Mcm, AmnU Am‘À¶m ‘wcm§Zm Am{U Vw‘À¶m ‘wcm§Zm ~mocmdy ¶m,
Am‘À¶m {ó¶m§Zm Am{U Vw‘À¶m {ó¶m§Zm ~mocmdy ¶m, Am{U ñdV: Amåhrhr ¶oVmo
Am{U Vwåhrhr ¶m. Am{U AmnU gd© OU Z‘«VoZo Am{U H$iH$irZo àmW©Zm H$ê$ ¶m,
Am{U Amnë¶mn¡H$s ImoQ>o ~mocUmè¶m§da A„mhMm àH$mon hmodmo Ago (A„mhcm) AmdmhZ
H$ê$ ¶m. 62 {ZpíMVM hm g˶ d¥Îmm§V (the true account) Amho. Am{U A„mh{edm¶
Xþgam H$moUrhr (CnmgZo¶mo½¶) Zmhr. Am{U A„mh gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{ÕdmZ (truly
wise) Amho.' 63 Am{U ˶m§Zr Oa øm (g˶m) H$S>o nmR> {’$a{dcr Va (cjmV R>odm),
A„mh CnÐd ‘mO{dUmè¶m§Zm nyU©nUo AmoiIyZ Amho.
64
(n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, AmYrÀ¶m J«§Wm§Mo AZwgaU H$aUmè¶m cmoH$m§Zmo!
Am‘À¶m d Vw‘À¶m‘ܶo Or Jmoï> g‘mZ Amho ˶m Jmoï>rH$S>o ¶m, Am{U Vr åhUOo,
AmnU A„mh{edm¶ H$moUmMrhr CnmgZm H$am¶Mr Zmhr, Am{U AmnU ˶mÀ¶m~amo~a
BVa H$moUmcmhr ^mJrXma R>adm¶Mo Zmhr, Am{U Amnë¶mn¡H$s H$moUrhr A„mh{edm¶
Xþgè¶m§Zm nmcZH$˶m©Mm XOm© XoD$ Z¶o. Am{U Oa ˶m§Zr ¶mH$S>o nmR> {’$adcr Va ˶m§Zm
gm§Jm, "Amåhr (A„mhcm) g‘{n©V Pmcmo AmhmoV, ˶m Jmoï>rg Vwåhr gmjr amhm.' 65
nyduÀ¶m J«§WmMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! Vwåhr B~«mhr‘ {df¶r dmX H$m KmcVm? Ooìhm
H$s, Vwåhr nmhVm, Vm¡amV d B§Orc (the Torah & the Gospel) Va (B~«mhr‘À`m
Iyn) Z§Va àH$Q> H$aʶmV Amco AmhoV. Vwåhr ~wÕrMm dmna H$aV Zmhr H$m? 66 Vwåhr
Va Vo cmoH$ AmhmV H$s, Vwåhmcm ˶m Jmoï>rMo kmZ hmoVo, (åhUOo B~«mhr‘Mm Iam n§W
H$moUVm hmoVm), Varhr Vwåhr ˶m~Ôc {ddmX H$aV hmoVm. Va AmVm Vwåhr ˶m
Jmoï>r~Ôc {ddmX H$m H$arV AmhmV Á¶mMo Vwåhmcm (‘wirM) kmZ Zmhr? A„mh (Vo)
OmUVmo nU Vwåhr OmUV Zmhr? 67 B~«mhr‘ Zm Á¶y hmoVm, Zm {¼ñVr, Vmo Va (gd©
ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm AcJ Ho$cocm) gƒm àm‘m{UH$ (upright) ‘mUyg hmoVm,
Á¶mZo ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$ê$Z Q>mH$co hmoVo. Am{U Vmo ˶m cmoH$m§n¡H$s ZìhVm
Oo A„mhMo ^mJrXma R>adVmV. 68 Iè¶m AWm©Zo B~«mhr‘Mo {ZH$Q>V‘ cmoH$ VoM AmhoV
Á¶m§Zr ˶mMo AZwgaU Ho$co Am{U (AmVm) Oo n¡J§~a (‘whå‘X) ¶m§Mo AZwgaU
H$aVmV, Am{U ˶m§À¶mda {dídmg R>odVmV. A„mh lÕmd§Vm§Mm {‘Ì Amho. 69
AmYrÀ¶m J«§Wmcm AZwgaUmè¶m cmoH$m§n¡H$s H$mhr cmoH$ Vwåhmcm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$ê$
BpÀN>VmV. nU Vo ñdV:M gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmV AmhoV. nU ˶m§Zm ¶mMr OmUrd
Zmhr. 70 AmYrÀ¶m J«§WmMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! (O followers of earlier
62 Hw$amU

revelation!) A„mhÀ¶m g§XoemÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm Vwåhr H$m ZmH$maVm?


Ooìhm Vwåhr ñdV:M ˶mMo gmjr AmhmV. 71 AmYrÀ¶m J«§Wmcm AZwgaUmè¶m§Zmo! Vwåhr
g˶mda Ag˶mMo AmdaU MT>dZy g˶ H$m cn{dVm? Ooìhm Vwåhr (g˶ Mm§Jë¶màH$mao)
OmUVm?
72
Am{U (nyduÀ¶m) J«§WYmar cmoH$m§n¡H$s H$mhr cmoH$ (EH$Xþgè¶mcm) åhUVmV H$s,
lÕmd§Vm§H$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, ˶mda Vwåhrhr lÕm R>odV Agë¶mMo
gH$mir Omhra H$am Am{U g§Ü¶mH$mi hmoVm-hmoVm (Vo Ag˶ Amho Ago XmIdyZ)
˶mcm ZmH$mam. åhUOo lÕmd§V (‘wgc‘mZ) XoIrc (Jm|YimnmoQ>r) Amnë¶m lÕoMm
ñdV:M ˶mJ H$ê$Z XoVrc. 73 (Am{U Vo åhUVmV), "Oo Amnë¶m Y‘m©Mo AZw¶m¶r
AmhoV ˶m§À¶mdaM {dídmg H$am.' (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, Añgc ‘mJ©Xe©Z Va
A„mhMoM ‘mJ©Xe©Z Amho. (nU Vwåhmcm ho Ae³¶ dmQ>Vo H$s), Vwåhmcm J«§W Ogo
àXmZ H$aʶmV Amco hmoVo, VgoM Xþgè¶mcmhr àXmZ Ho$co OmD$ eH$Vo. Va ‘J Vo
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa Vw‘À¶m {déÕ `w{º$dmX H$aVrc H$s H$m¶? (˶m§Zm) gm§Jm,
"gd© àH$maMr H¥$nm A„mhÀ¶mM hmVr Amho Am{U Vmo BÀN>rVmo ˶mda H¥$nm H$aVmo,
Am{U A„mh A{Ve¶ CXma Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 74 Vmo Á¶mcm ng§V
H$aVmo, ˶mg Amnë¶m H¥$nogmR>r Img {ZdS>Vmo, Am{U A„mh A‘¶m©X (limitless)
H¥$nm H$aUmam Amho.' 75 AmYr J«§W XoʶmV Amcoë¶m cmoH$m§V H$mhr Ago AmhoV H$s,
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o AZm‘V åhUyZ (gmoݶmMm) I{OZm Oar gmondcmV, Var Vo Vwåhmcm
(Oemg Vgo gm§^mi H$ê$Z) naV H$aVrc, nU ˶m§À¶mV H$mhr Agohr AmhoV H$s,
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o AZm‘V åhUyZ EImXo N>moQ>ogo gmoݶmMo ZmUo Oar gmondcmV Var Vo
Vwåhr ˶m§À¶m ‘mZJwQ>rda ~gyZ dgyc Ho$ë¶m{edm¶ (ghOmghOr) naV XoUma ZmhrV.
Ago H$aʶmMo H$maU Vo gm§JVmV, "{~Ja Á¶y (Non-Jew) cmoH$m§g§~§YmZo (Amåhr Oo
H$mhr H$ê$) ˶mgmR>r Am‘À¶mda, H$moUVmM Xmof ¶oD$ eH$V Zmhr.' AemàH$mao Vo
A„mh~Ôc ImoQ>o ~mocV AmhoV Am{U ˶m§Zm ¶mMr nyU© OmUrd Amho (H$s, Vo Oo ~mocV
AmhoV, Vo ImoQo$ Amho). 76 nU (A„mhcm ˶m cmoH$m§Mr nyU© OmUrd Amho) Oo Amnco
dMZ ˶mÀ¶mer nyU© H$aVmV, Am{U ˶mMoM ^¶ ~miJVmV. IamoIa, A„mhcm
AgoM cmoH$ AmdS>VmV Oo ˶mMr OmU R>odyZ AmhoV.
77
Oo cmoH$ A„mher Ho$coë¶m H$amamcm Am{U Amnë¶m enWm§Zm jw„H$ ’$m¶ÚmgmR>r
{dH$VmV, ˶m§À¶mgmR>r ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV) H$moUVmhr dmQ>m
AgUma Zmhr. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder A„mh ˶m§À¶mer ~mocUmahr Zmhr Am{U
gyah-3. Amco B‘amZ 63

˶m§À¶mH$S>o nmhUmahr Zmhr, VgoM Vmo ˶m§Zm (˶m§À¶m nmnm§nmgyZ) ewÕhr H$aUma Zmhr.
Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm (AQ>i) Amho. 78 Am{U {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhr cmoH$ Ago AmhoV, Oo J«§WmV (åhUOo ~m¶~c‘ܶo) {dn¶m©g (distort - AW©
{~KS>dUo) H$aVmV nU Amnë¶m Vm|S>mZo J«§Wmcm AemàH$mao dmMVmV OoUoH$ê$Z Vwåhmcm
Ago ^mgmdo H$s, Vo Oo dmMV AmhoV, Vmo (Añgc) J«§WM Amho, nU Vo J«§Wm§n¡H$s
Zmhr. Am{U Vo åhUVmV, "ho A„mhH$Sy>ZM Amho,' nU Vo A„mhH$Sy>Z Zmhr. AemàH$mao
Vo A„mhg§~§YmZo ImoQ>o ~mocV AmhoV. Am{U ˶m§Zmhr ¶mMr nyU© OmUrd Amho, (H$s Vo
ImoQ>o ~mocV AmhoV). 79 H$moUVmhr ‘mUyg Ago H$aUma Zmhr, Á¶mcm A„mhZo J«§W
{Xcm, {ddoH$ eº$s (wisdom) àXmZ Ho$cr Am{U n¡J§~a åhUyZ ˶mMr Zo‘UyH$ Ho$cr
H$s, Vmo åhUm¶cm cmJoc, "Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z ‘mPo ^º$ ~Zm,' (Ago Vmo H$Xm{n
åhUy eH$V Zmhr), Vmo Va (cmoH$m§Zm) AgoM åhUoc H$s, A„mhMoM {Zð>mdmZ ^º$ ~Zm
Ogo (J«§WmV Vwåhmcm {eH$dʶmV Amco Amho), Á¶mMo Vwåhr ñdV: Aܶ¶Z H$aVm
Am{U Xþgè¶m§Zm ˶mMo YS>o XoVm. 80 VgoM (Vmo Agohr) H$Xm{n åhUUma Zmhr H$s,
Vwåhr XÿVm§Zm (angels) Am{U n¡J§~am§Zm Amncm nmcZH$Vm© ‘mZm. Vwåhr ñdV:cm
A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$ë¶mZ§Va Vmo Vwåhmcm g˶ ZmH$maʶmMm AmXoe XoB©c H$m?
(Ago H$Xm{n e³¶ Zmhr).
81
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm A„mhZo n¡J§~am‘m’©$V Vw‘À¶mH$Sy>Z (AmYrÀ¶m
J«§WYmaH$m§H$Sy>Z) à{Vkm KoVcr H$s, ‘r Va Vwåhmcm J«§W Am{U {ddoH$ àXmZ Ho$co Amho.
nU Oa ¶mnwT>o Vw‘À¶mH$S>o EImXm n¡J§~a ¶oB©c Am{U Vw‘À¶mH$S>o Oo AmYrnmgyZ Amho
˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aoc, Va Vwåhr ˶mÀ¶mda {dídmg R>odUmao Am{U ˶mcm
gmhmæ¶ H$aUmao ~Zm. (˶mda A„mh åhUmcm) Vwåhmcm ho ‘mݶ Amho Zm? Am{U ¶m
~m~VrV Or O~m~Xmar ‘r Vw‘À¶mda gmondrV Amho. Vr Vwåhr nma nmS>mc Zm?
(˶mda) Vo åhUmco. "Amåhmcm Vo ({ZpíMVnUo) ‘mݶ Amho.' Voìhm A„mh åhUmcm,
"Va ‘J (AmVm Omo H$ama Pmcm ˶m~Ôc) gmjr amhm, ‘r XoIrc Vw‘À¶m~amo~a gmjr
Amho.' 82 Am{U Oo H$moUr (¶m à{VkonmgyZ) nmR> {’$adVrc, Va AgoM cmoH$ C„§KZ
H$aUmao AmhoV. 83 ˶m§Zm A„mhÀ¶m Y‘m©ì¶{V[aº$ Xþgam H$moUVm Y‘© hdm Amho H$m?
Ooìhm H$s, Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U n¥Ïdrda Amho, Vo gd© BÀN>oZo qH$dm
A{ZÀN>oZo ˶mÀ¶mM ñdmYrZ Pmcoco AmhoV. Am{U gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo
Amho. 84 (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Amåhr A„mhda lÕm R>odVmo Am{U Oo H$mhr
Am‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amco Amho ˶mda, Am{U ˶mdahr Oo B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c
64 Hw$amU

Am{U BghmµH$ d ¶mµHy$~ Am{U Oo ¶mµHy$~À¶m d§eOm§da (AdVsU© Pmco). Am{U Oo


àXmZ Ho$co Joco ‘ygm, B©gm (¶oey) Am{U BVa n¡J§~am§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z. (¶m
gdmªda lÕm R>odVmo). Am{U Amåhr ¶m§À¶m Xaå¶mZ H$moUVmhr ’$aH$ H$aV Zmhr. Am{U
Amåhr ñdV:cm A„mhÀ¶m hdmcr Ho$coco AmhmoV.' 85 Am{U Omo H$moUr Bñcm‘
(ñdV:cm nyU©nUo A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$aʶmMm Y‘©) ì¶{V[aº$ BVa Y‘m©À¶m emoYmV
cmJoc Va ˶mcm (A„mhH$Sy>Z) A{O~mV ñdrH¥$Vr {‘iUma Zmhr. Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OJmV ˶mMo ñWmZ VmoQ>çmV amhUmè¶m§n¡H$s Agoc. 86 A„mh ˶m cmoH$m§Zm H$gm
gÝ‘mJ© XmIdrc, (AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§Zr) lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Vahr g˶ ZmH$maʶmMm
{ZíM¶ Ho$cm. ˶m§Zr Va hm n¡J§~a Iam AgʶmMr gmj {Xcr hmoVr, Am{U ˶m§Zm
(˶mg§~§YmZo) ñnï> à‘mUhr {‘imco hmoVo. (Varhr ˶m§Zr n¡J§~a ‘whå‘X ¶m§À¶mda
àH$Q> Pmcoco g˶ ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm Ooìhm H$s, Vo AmYrÀ¶m n¡J§~am§Zm ‘mZV
hmoVo). Va A„mh Aem XþamMmar cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 87 Aem cmoH$m§Mm
‘mo~Xcm hm Amho H$s, ˶m§Zm A„mhH$Sy>Z d ˶mÀ¶m XyVm§H$Sy>Z Am{U gd© (gXmMmar)
cmoH$m§H$Sy>Z {Y¸$maʶmV ¶oB©c. 88 AemM ({Y¸$macoë¶m) AdñWoV Vo Zoh‘r amhVrc.
˶m§Mr {ejm H$‘r Ho$cr OmUma Zmhr qH$dm ˶m§Zm Cg§V (respite) XoIrc {‘iUma
Zmhr. 89 nU Vo cmoH$ gmoSy>Z, Oo Z§Va níMmÎmmn H$aVrc Am{U (ñdV:cm) gwYmaVrc.
Va A„mh IamoIaM A{Ve¶ j‘merc Am{U H¥$nmerc Amho. 90 nU Oo cmoH$
{dídmg R>do ë¶mZ§Va A{dídmg XmIdVrc, Am{U (hÅ>mnmoQ>r) ˶m§Mm AmUIr A{dídmg
dmT>V OmB©c, Va ˶m§Mm níMmÎmmn H$Xm{n ñdrH$macm OmUma Zmhr. Am{U hoM cmoH$
gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jococo AmhoV. 91 {ZpíMVM Oo cmoH$ g˶mcm ZmH$maʶmda R>m‘
am{hco Am{U ˶mM AdñWoV ‘aU nmdco, Oar ˶m§Zr ({ejonmgyZ ñdV:Mr gwQ>H$m
H$ê$Z KoʶmgmR>r) n¥Ïdr BVHo$ gmoZo {Xco Var (˶m§Mr gwQ>H$m) e³¶ Zmhr. ˶m§À¶mgmR>r
XþI:Xm¶r {ejm V¶ma Amho Am{U ˶m§Mm H$moUrhr gmhmæ`H$ AgUma Zmhr.
92
(lÕmd§Vm§Zmo!) Omoda Vwåhr Vwåhmcm gdm©V {à¶ Agcocr dñVy (A„mhÀ¶m
‘mJm©V) IM© H$arV Zmhr, Vmoda Vwåhr (A„mhÀ¶m ZOaoV) gXmMmar ~Zy eH$V Zmhr.
Am{U Oo H$mhr Vwåhr IM© H$aVm, {ZpíMVM A„mh Vo nyU©nUo OmUyZ Amho. 93 gd©
àH$maMo AÞnXmW© BòmB©cÀ¶m ‘wcm§gmR>r d¡Y hmoVo, ’$º$ ˶m {edm¶ Oo Vm¡amV (Torah
hm J«§W) AdVaʶmnydu ˶m§ZrM ñdV:gmR>r {Z{fÕ R>adco hmoVo. ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr
g˶ ~mocV Agmc, Va Vm¡amV KoD$Z ¶m Am{U Vmo dmMm.' 94 ¶mZ§Vahr Oo cmoH$
Ag˶ Jmoï>r gm§JVrc Am{U ˶mMm g§~§Y A„mher OmoS>Vrc Va AgoM cmoH$
gyah-3. Amco B‘amZ 65

XþamMmar AmhoV. 95 (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhZo g˶ gm§{JVco Amho, Va AmVm
B~«mhr‘À`m Y‘m©Mo AZwgaU H$am,' Omo gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ Xÿa hmoD$Z (A„mhcm)
nyU©nUo g‘{n©V Pmcocm hmoVm. Am{U Vmo ˶m cmoH$m§n¡H$s ZìhVm Oo A„mhMo ^mJrXma
R>adVmV, (åhUOo Vmo AZoHo$ídadmXr cmoH$m§n¡H$s ZìhVm). 96 {ZpíMVM Vo n{hco Ka
Amho Oo cmoH$m§gmR>r ~m§Yco Joco Amho, Oo "‘¸$m' ¶oWo Amho, (A„mhÀ¶m) H¥$noZo nmdZ
Pmcoco Vo {R>H$mU Amho Am{U g‘ñV {dídmgmR>r ‘mJ©Xe©ZmMo Vo CJ‘ñWmZ Amho. 97
{VWo ñnï> g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV, B~«mhr‘Mo (àmW©Zm) ñWmZ Amho, Am{U Omo
H$moUr ˶mV àdoe H$aVmo, ˶mg ‘Z:em§Vr (inner peace) cm^Vo. Oo cmoH$ ¶m
(A„mhÀ¶m Kam)n¶ªV nmohmoMÊ`mg g‘W© AmhoV, ˶m§À¶mda ho ~§YZH$maH$ Amho H$s,
˶m§Zr A„mhgmR>r hO H$amdm. Va g˶ ZmH$maUmè¶m§Zr ho cjmV R>odmdo H$s, {ZpíMVnUo
A„mh gd© àm{U‘mÌm§nmgyZ {Zanoj Amho. (åhUOo ˶mcm H$moUmMrM qH$dm H$emMrM
JaO Zmhr). 98 (˶m§Zm) gm§Jm, AmYrÀ¶m J«§Wm§Mo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! A„mhÀ¶m
g§XoemÛmao àH$Q> Pmcoco g˶ H$~yc H$aʶmg Vwåhr H$m ZH$ma XoVm, Ooìhm H$s, A„mh
˶mda cj R>odyZ Amho (gmjr Amho), Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV? 99 (˶m§Zm)
gm§Jm, "AmYrÀ¶m J«§WmMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! (oh people of the book!)
Vwåhr (¶m A„mhÀ¶m J«§Wmda) {dídmg R>odUmè¶m cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ H$m
amoIVm? Am{U ˶m‘ܶo (H$mhrVar) Xmof emoYʶmMm à¶ËZ Vwåhr H$m H$aVm, Ooìhm H$s,
Vwåhr ñdV: gmjr AmhmV (H$s Vmo gai ‘mJ© Amho)? Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV
AmhmV ˶m{df¶r, A„mh ‘wirM AZ{^k (unaware) Zmhr.'
100
lÕmd§Vm§Zmo! (AmYrÀ¶m) J«§WYmaH$m§n¡H$s H$mhr Ago AmhoV, Oa Vwåhr ˶m§Mo
åhUUo ‘mݶ Ho$co Va Vo Vwåhmcm "g˶mMm' ˶mJ H$am¶cm cmdVrc, Ooìhm H$s, Vwåhr
˶mda lÕm R>odVm. 101 Ooìhm A„mhMo g§Xoe Vwåhmcm EoH${dco OmV AmhoV, Voìhm
Vwåhr g˶ H$go ZmH$mê$ eH$Vm? Am{U Vw‘À¶m‘ܶo ˶mMm n¡J§~a XoIrc CnpñWV
Amho. Am{U Á¶mZo A„mher ‘O~yV g§~§Y àñWm{nV Ho$co, ˶mcmM gÝ‘mJ© àmá
Pmcm. 102 lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm, Ogo ^¶ ~miJUo Amdí¶H$ Amho.
Am{U A„mhcm nyU©nUo g‘{n©V Agcoë¶m AdñWo{edm¶ BVa AdñWoV Vwåhmcm ‘aU
¶oD$ Z¶o. 103 Am{U Vwåhr gd©OU {‘iyZ A„mhÀ¶m Xmoarcm KÅ> Yam Am{U (H$moU˶mhr
H$maUm‘wio) Vw‘À¶mV {d^mOZ hmoD$ XoD$ ZH$m. Am{U A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m ˶m
CnH$mamMr AmR>dU H$am, Vwåhr Va EH$‘oH$m§Mo eÌy hmoVm. ‘J ˶mZo ñZoh {Z‘m©U H$ê$Z
Vw‘Mr ‘Zo EH$Ì AmUcr. Am{U ˶mÀ¶m H¥$noZo Vwåhr ^mD$ ^mD$ PmcmV. Am{U Vwåhr
66 Hw$amU

EH$m A{¾Hw§$S>mÀ¶m H$mR>mda C^o hmoVm Am{U A„mhZo ˶mnmgyZ Vwåhmcm dmMdco,
AemàH$mao A„mh Amnco g§Xoe Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Á¶m‘wio Vwåhmcm
(gXmMmamMo) ‘mJ©Xe©Z hmoB©c.
104
Am{U Vw‘À¶m‘ܶo (cmoH$m§Mm) Agm EH$ JQ> Agm¶cm nm{hOo, Omo cmoH$m§Zm
gËH¥$˶o H$aʶmMo AmdmhZ H$arc, Am{U gMmoQ>rMr {eH$dU XoB©c Am{U XþîH¥$˶m§nmgyZ
namd¥Îm H$arc. Am{U Oo cmoH$ Ago H$aVrc VoM ¶eñdr hmoVrc. 105 Am{U Vwåhr ˶m
cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m Á¶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU Amë¶mZ§Vahr ˶m§À¶mV Xþ’$ir
{Z‘m©U Pmcr Am{U ˶m§Zr AmnmngmV ‘V^oX Ho$cm. AemM cmoH$m§gmR>r ’$ma ‘moR>r
{ejm Amho. 106 (ݶm¶mÀ¶m) ˶m {Xder H$mhr Mohè¶m§da (AmZ§X‘¶r) VoO Agoc
Am{U H$mhr H$mhr Mohao (Xþ:ImZo) H$mid§S>coco AgVrc. Á¶m§Mo Mohao (Xþ:ImZo)
H$mid§S>coco AgVrc, ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "Vwåhr lÕoMm A§JrH$ma Ho$ë¶mZ§Va
g˶mcm ZmH$maUmao ~ZcmV Zm? Va ‘J MmIm g˶ ZmH$maʶm~Ôc hr {ejm.' 107
Am{U Á¶m§Mo Mohao (AmZ§XmZo) M‘H$V AgVrc, Vo A„mhÀ¶m H¥$nmN>ÌmImcr AgVrc,
{VWoM Vo gX¡d amhVrc. 108 ho A„mhMo g§Xoe AmhoV, Oo Amåhr Vwåhmcm nyU©
g˶m{Zer EoH$drV AmhmoV Am{U A„mh OJmVrc cmoH$m§da (mankind) H$moU˶mhr
àH$maMm Aݶm¶ H$ê$ BpÀN>V Zmhr. 109 Am{U Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo
H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho. Am{U gd© Jmoï>r A„mhH$S>oM naVUma
AmhoV.
110
Vwåhr (n¡J§~a ‘whå‘X ¶m§Mo AZw¶m¶r) EH$ gdm}Îm‘ O‘mV (cmoH$g‘yh)
AmhmV, Á¶m§Zm ‘mZdOmVrÀ¶m H$ë¶mUmgmR>r KS>dyZ nwT>o AmUʶmV Amco Amho. Vwåhr
(cmoH$m§Zm) gËH$‘mªMr {eH$dU XoVm Am{U ˶m§Zm XþîH¥$˶ H$aʶmg ‘ZmB© H$aVm Am{U
Vwåhr A„mhda lÕm R>odVm. AmVm Oa nyduMo J«§WYmaH$ gwÕm (Vw‘À¶mà‘mUoM)
lÕmdmZ ~Zco AgVo Va ˶m§À¶mgmR>r Vo {ZpíMVM Mm§Jco Pmco AgVo. ˶m§À¶mn¡H$s
’$ma WmoS>ogo Iao lÕmd§V AmhoV, nU ~hþVm§e ˶m§À¶mn¡H$s Amkm Z nmiUmao AmhoV.
111
WmoS>rer BOm nmohmoMdʶm ì¶{V[aº$ Vo Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV.
Am{U Oa Vo Vw‘À¶mer cT>mB© H$aVrc, Va Vo nmR> XmIdyZ (niyZ OmVrc), Voìhm
˶m§Zm H$moUmMohr gmhmæ¶ {‘iUma Zmhr. 112 Vo {OWo Hw$R>o AmT>iVrc {VWo Vo
{Y¸$macoM OmVrc, nU ’$º$ ¶m {edm¶ H$s, Oo A„mher (˶mÀ¶m n¡J§~am‘m’©$V)
qH$dm cmoH$m§er (A^¶ àmárMm) H$ama Ho$coco AgVrc. ˶m§Zr Va ñdV:da A„mhMm
H$mon AmoT>dyZ KoVcm Amho, (˶mgmR>r ñdV:cm nmÌ R>a{dco Amho). åhUyZM ˶m§Zm
gyah-3. Amco B‘amZ 67

An‘m{ZV H$ê$Z nyU©nUo Ooarg AmUʶmV Amco Amho. ho gd© ˶m§À¶mda ¶mgmR>r
AmoT>dco Joco, H$maU Vo A„mhÀ¶m IwUm§Ûmao ñnï> Pmcoco g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco
Am{U ˶m§Zr Aݶm¶mZo n¡J§~am§Mr h˶m Ho$cr. ho gd© ˶m§À¶m Amkm Z nmiʶmÀ¶m
Am{U ‘¶m©Xm ^§J H$aʶmÀ¶m gd¶r‘wioM KS>co.
113
nyduÀ`m J«§WmMo AZwgaU H$aUmao gd© EH$gmaIo ZmhrV, ˶m§À¶mVrc EH$ JQ>
Amnë¶m H$amamer àm‘m{UH$ Amho, Vo amÌrÀ¶m doioV A„mhÀ¶m g§Xoem§Mo nR>U H$aVmV
Am{U (˶mÀ¶mg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoVmV. 114 Vo A„mhda Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘
{Xdgmda ÑT> {dídmg R>odVmV, Vo gËH$‘mªMr {eH$dU XoVmV d XþîH¥$˶ H$aʶmnmgyZ
amoIVmV Am{U gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV AmngmV ñnYm© H$aVmV. hoM gXmMmar
cmoH$ AmhoV. 115 Am{U Oo H$mhr gËH$‘} Vo H$aVrc ˶m~ÔcMo C{MV ~jrg ˶m§Zm
ZmH$maco OmUma Zmhr, Am{U A„mh ˶mMo ^¶ ~miJUmè¶m cmoH$m§Zm Mm§Jë¶màH$mao
AmoiIyZ Amho. 116 nU Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, ˶m§Mr g§nÎmr d
˶m§Mr g§VVr A„mhÀ¶m {damoYmV ˶m§À¶m H$mhr Cn¶moJr nS>Uma Zmhr. Vo cmoH$
(ZaH$mÀ¶m) AmJrMo a{hdmgr AmhoV, VoWoM Vo gX¡d amhVrc. 117 ¶m OJmVrc
OrdZmV, Vo Oo H$mhr IM© H$aVmV ˶m§Mo CXmhaU ˶m dmè¶mgmaIo Amho, Á¶m‘ܶo
JmaR>m AgVmo Am{U Vmo (dmam) ˶m cmoH$m§À¶m {nH$m§dê$Z OmVmo, Á¶m§Zr ñdV:daM
Aݶm¶ Ho$cm Amho Am{U ˶m§Mo nrH$ Zï> H$ê$Z Q>mH$Vmo. A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶
Ho$cocm Zmhr Va Vo ñdV:M Amnë¶mda Aݶm¶ H$arV AmhoV.
(Q>rn: eoVrda IM© H$ê$Z Á¶mà‘mUo ˶m§Zm nrH$ àmá Pmco Zmhr, AJXr VgoM ¶m
OJmV IM© H$ê$Z ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV ˶m§Zm H$mhrhr àmá hmoUma Zmhr.)
118
{dídmg R>odUmè¶m§Zmo! An[a{MV cmoH$m§n¡H$s (outsiders) (H$moUmghr) Vwåhr
Amncm {dídmgy {‘Ì ~Zdy ZH$m. Vo Vwåhmcm Ìmg nmoM{dÊ`mgmR>r H$moUVrhr g§Yr
J‘mdV ZmhrV. Vwåhr g§H$Q>mV gmnS>ë¶mMo nmhÿZ ˶m§Zm AmZ§X hmoVmo. ˶m§À¶m Vm|Sy>Z Oo
eãX {ZKVmV ˶m‘YyZ ˶m§Mm Ûof^md àH$Q> hmoVmo Am{U ˶m§À¶m ‘Zm§‘ܶo Oo H$mhr
XS>coco Amho, Vo Va ¶mnojmhr ^¶§H$a dmB©Q> Amho. Amåhr (ñnï> g§Xoe Agcoë¶m)
Am‘À¶m IwUm (signs) Vw‘À¶mgmR>r CKS> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV. Va ‘J Vwåhr
~wÕrMm dmna H$aUma Zmhr H$m? 119 Vwåhr Va ˶m§À¶mer ào‘mZo dmJʶmgmR>r V¶ma
AmhmV, nU Vo Vw‘À¶mer ào‘ H$arV ZmhrV. Am{U Vwåhr Va gd© A„mhÀ¶m J«§Wm§da
{dídmg R>odVm. (nU ˶m§Mo Va Ago Amho), Ooìhm Vo Vwåhmcm ^oQ>VmV, Voìhm Vo
åhUVmV, "Amåhrhr (Vw‘À¶mà‘mUoM) lÕmd§V AmhmoV.' nU Ooìhm Vo EH$Q>o AgVmV,
68 Hw$amU

Voìhm Vo Vw‘À¶mda amJmZo Amncr ~moQ>o Mmdy cmJVmV. ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr Amnë¶m
amJmVM ‘ê$Z Om'. {ZpíMVM cmoH$m§À¶m ‘Zm§‘ܶo H$m¶ Amho, ¶mMo A„mhcm nyU© kmZ
Amho. 120 Am{U Vw‘Mo H$mhr ^co hmoV Agoc Va Vo ˶m§Zm nmhdV Zmhr, Am{U Ooìhm
Vw‘Mo H$mhr dmB©Q> hmoV Agoc Va ˶mMm ˶m§Zm AmZ§X hmoVmo. nU Vwåhr Yra Yamc
Am{U A„mhMo ^¶ (OmU- consciousness) ~miJmc, Va ˶m§Mr H$mañWmZo
Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV ˶mg A„mhZo
(Amnë¶m eº$sZo) doTy>Z R>odco Amho.
121
(n¡J§~a! Vmo {Xdg AmR>dm) Ooìhm Vwåhr ^ë¶m nhmQ>o (early morning)
lÕmd§Vm§Zm ¶wÕmÀ¶m ‘moÀ¶m©da {Z¶wº$ H$aʶmgmR>r Amnë¶m Kê$Z {ZKmcm hmoVm.
Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 122 ˶mdoir Vw‘À¶mn¡H$s
XmoZ JQ> ‘ZmZo IMV hmoVo, nU A„mh ˶m§Mm ajUH$Vm© ~ZyZ C^m hmoVm Am{U
lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM {dg§~yZ amhm`cm hdo. 123 Am{U A„mhZo ~ÐÀ¶m (cT>mB©V)
AmYrhr Vwåhmcm ‘XV Ho$cocr Amho, Ooìhm Vwåhr nyU©nUo H$‘Omoa hmoVm. Va A„mhMr
OmU R>odm, åhUOo Vwåhr ˶mMo H¥$Vk ~Zy eH$mc. 124 (Am{U AmR>dm) Ooìhm Vwåhr
lÕmd§Vm§Zm Ago åhUV hmoVm H$s, ho Vw‘À¶mgmR>r nwaogo Zmhr H$m H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm©
VrZ hOma XyVm§Zm (angels) nmR>dyZ Vw‘Mr ‘XV H$aoc? 125 Vwåhr Oa ghZercVm
~miJUmao Am{U A„mhMo ^¶ ~miJUmao ~ZcmV Va (H$miOr H$aʶmMo H$mhr H$maU
Zmhr). Oa eÌyZo Vw‘À¶mda AMmZH$ MT>mB© Ho$cr, Va Vw‘Mm nmcZH$Vm© nmM hOma
gwg‚m XyVm§Zm nmR>dyZ Vw‘Mr ‘XV H$aoc. 126 hr Jmoï> A„mhZo (Amnë¶m n¡J§~amH$adr)
¶mgmR>r gm§{JVcr H$s, Vr Vw‘À¶mgmR>r ew^dmVm© R>amdr, Am{U Vw‘Mr ‘Zo g§Vwï>
ìhmdrV. ‘XV Va A„mhH$Sy>ZM àmá hmoVo, Omo gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho. 127
(Vw‘Mr ‘XV) ¶mgmR>r Ho$cr OmB©c H$s, A„mh (Vw‘À¶mÛmao) ˶m cmoH$m§Mm {~‘moS>
H$aoc, Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Am{U ˶m§Zm An‘m{ZV H$aoc, OoUoH$ê$Z Vo
{Zame hmoD$Z ‘mKma KoVrc. 128 n¡J§~a! Vw‘Mm ¶m Jmoï>rer H$mhrhr g§~§Y Zmhr H$s,
A„mh ˶m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$ê$Z (˶m§Zm j‘m H$arc) qH$dm ˶m§Zm {ejm
H$arc, H$maU Vo A˶mMmar AmhoV. 129 Am{U AmH$memV Oo H$mhr Amho d n¥Ïdrda Oo
H$mhr Amho Vo gd© A„mhÀ¶mM ‘mcH$sMo Amho. Vmo BÀN>rc ˶mg j‘m H$aVmo Am{U
BÀN>rc ˶mg {ejm H$aVmo. Am{U A„mh ’$ma j‘merc d H¥$nmerc Amho.
130
lÕmd§Vm§Zmo! ì¶mOmÛmao Amnë¶m g§nÎmrcm XþßnQ>, Mm¡nQ> H$ê$ ZH$m, (åhUOo
ì¶mO Am{U ì¶mOmda ì¶mO KoD$Z Amnë¶m g§nÎmrMr dmT> H$ê$ ZH$m). Am{U
gyah-3. Amco B‘amZ 69

A„mhMo ^¶ ~miJm VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 131 Am{U ˶m AmJrnmgyZ ñdV:Mm
~Mmd H$am, Vr V¶ma H$aʶmV Amcocr Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo g˶ ZmH$maVmV. 132
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ H$am åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr
OmB©c. 133 Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘màmárgmR>r Am{U ˶m ñdJm©À¶m àmárgmR>r
AmngmV ñnYm© H$aUmao ~Zm, Omo (ñdJ©) AmH$me Am{U O{‘Zrà‘mUo {demc Amho.
(åhUOo Vgo H¥$˶ MT>mAmoT>rZo H$am). Omo V¶ma H$aʶmV Amcm Amho, A„mhMo ^¶
~miJUmè¶m§gmR>r (for the God conscious). 134 Oo (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) IM©
H$aVmV, g§nÞ AdñWm AgVmZm Am{U hcmIrMr AdñWm AgVmZm XoIrc, Oo
Amnë¶m H«$moYmda {Z¶§ÌU R>odVmV Am{U cmoH$m§Zm j‘m H$aVmV. A„mhcm (AgoM)
gXmMmar cmoH$ {à¶ AmhoV. 135 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$Sy>Z H$moUVohr XwîH¥$Ë` (a
shameful deed) KS>Vo qH$dm ñdV:daM Vo Aݶm¶ H$ê$Z ~gVmV, Voìhm ˶m§Zm
A„mhMr AmR>dU hmoVo Am{U Amnë¶m nmnm§~Ôc j‘m¶mMZm H$ê$ cmJVmV. (H$maU
˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho H$s), A„mh{edm¶ Xþgam H$moU Amho Omo nmnm§Mr
j‘m H$ê$ eH$Vmo? Am{U ˶m§À¶mH$Sy>Z Or H$mhr MyH$ KS>cr ˶m{df¶r Vo OmUyZ~wOyZ
AmJ«h YaV Zmhr. (åhUOo Pmcoë¶m MwH$scm ‘ZmnmgyZ ñdrH$ma H$aVmV) 136 AemM
cmoH$m§Zm ~jrg åhUyZ ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘m Amho, Am{U ˶m§Zm Aem ~mJm
{Xë¶m OmVrc Á¶m§À¶mImcyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc
Am{U {VWo Vo Zoh‘rgmR>r {Zdmg H$aVrc. {H$Vr O~aXñV ~jrg (reward) Amho
gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r! 137 {d{dY àH$maMr OrdZnÕVr (ways of life) (Agcoco
cmoH$) Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joco AmhoV. (˶m§À¶mV AZoH$ CXmhaU AmhoV). Va
O{‘Zrda qhSy>Z nmhm H$s, H$gm eodQ> Pmcm ˶m cmoH$m§Mm Á¶m§Zr g˶mcm Ag˶
R>a{dco? 138 ho Hw$amU cmoH$m§gmR>r gwñnï> {ZdoXZ (exposition) Amho Am{U (A„mhMo)
^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U gXþnXoe.
139
Yra IMy XoD$ ZH$m Am{U Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, {ZpíMVnUo Vw‘MoM nmaS>o OS>
amhrc Oa Vwåhr Iao lÕmd§V (believers) Agmc. 140 Oa Vwåhmcm BOm nmoMcocr
Amho Va ˶m§Zm (Vw‘À¶m eÌÿ§Zm) XoIrc VemM àH$maMr BOm nmoMcocr Amho. Am{U
Amåhr Ago (gw:I-Xþ:ImMo) {Xdg cmoH$m§da AmcQy>Z nmcQy>Z AmUV AgVmo. ho
AemgmR>r H$s, A„mhZo lÕmd§Vm§Mr {MÝhm§{H$V H$ê$Z (mark them out) {ZdS>
H$amdr Am{U Vw‘À¶m‘YyZ H$mhr cmoH$m§Zm gmjrXma ~Zdmdo. Am{U A„mhcm XþamMmar
cmoH$ {à¶ ZmhrV. 141 ho ¶mgmR>r H$s, A„mhZo lÕmd§Vm§Zm (AlÕm§nmgyZ doJio
70 Hw$amU

H$ê$Z) ewÕ H$amdo Am{U ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Mm Zme H$amdm. 142
Vw‘À¶mn¡H$s H$moU-H$moU (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) à¶ËZerc am{hco Am{U H$moU-H$moU
à{VHy$c n[apñWVrV Amnco Y¡¶© IMy Z XoVm AT>i am{hco, (Aer Vw‘Mr H$gmoQ>r)
A„mhZo nm{hcocr ZgVmZmM Vwåhmcm ñdJ© {‘iyZ OmB©c, Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$s
H$m¶? 143 (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) Vwåhr ‘aUmMr BÀN>m, ˶mMr doi ¶oʶmnyduM H$aV
hmoVm, nU Ooìhm Vwåhr ˶mcm (¶oVmZm) CKS>çm S>moù¶m§Zr nm{hco Voìhm nmhVM
am{hcmV.
144
Am{U ‘whå‘X Va Ho$di EH$ n¡J§~a AmhoV, Ë`m§À`mnydu AZoH$ n¡J§~a hmoD$Z
Joco AmhoV. ‘J Oa ˶m§Mm ‘¥Ë¶y Pmcm qH$dm ˶m§Mr h˶m Pmcr, Va Vwåhr (˶m§Mo
AZwgaU H$aUo gmoSy>Z) ˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$admc H$m¶? Am{U Omo H$moUr nmR> {’$adoc,
Vmo A„mhMo H$moUVohr ZwH$gmZ H$aUma Zmhr. Am{U A„mh H¥$Vk cmoH$m§Zm Z¸$sM
Mm§Jco ’$i XoB©c. 145 Am{U A„mhÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moUVmhr Ord ‘aU nmdy
eH$V Zmhr. nU (A„mhH$Sy>Z) AJXr R>adcoë¶m doiodaM (à˶oH$ Ord ‘aU nmdoc).
Am{U Á¶mcm ¶m OJmVM ’$i (rewards) hdo Agoc, Va Vo Amåhr ˶mg XoD$.
Am{U Á¶mcm ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV ’$i (rewards) hdo Agoc, Va Vo Amåhr
˶mg XoD$. Am{U H¥$Vk (grateful) cmoH$m§Zm Amåhr {ZpíMVM (Mm§Jco) ’$i XoD$.
146
(AmYr hmoD$Z Jocoë¶m) {H$VrVar n¡J§~am§Zm (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) A„mhÀ¶m
{Zð>mdmZ ^º$m§Zm gmo~V KoD$Z cT>mB© H$amdr cmJcr. A„mhMo ‘mJ© AZwgaVmZm
˶m§À¶mda g§H$Q>o Amcr, nU Vo ‘ZmZo IMco ZmhrV. Zm Vo (eÌÿg‘moa) X~co, Zm
˶m§Zr ninwQ>onUmMo àXe©Z Ho$co. Am{U A„mhcm g§¶‘r cmoH$ {à¶ AmhoV. 147 Am{U
˶m§À¶m Vm|Sy>Z ¶m {edm¶ Xþgao eãX {ZKmco ZmhrV H$s, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Oo
H$mhr AY‘© (sins) Am‘À¶m hmVyZ KS>co ˶mcm j‘m H$a. Am{U Omo H$mhr A{VaoH$
Am‘À¶mH$Sy>Z KS>cm (˶mcmhr) j‘m H$a. Am‘À¶m nm¶m§Zm S>J‘Jy XoD$ ZH$mog, g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m {déÕ Amåhmcm gmhmæ` H$a. 148 Va A„mhZo ˶m§Zm ¶m
OJmV nm[aVmo{fH$ {Xco Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr (˶m§À¶mgmR>r) ’$ma ‘moR>o nm[aVmo{fH$
Amho. (H$maU) A„mhcm gËH$‘} H$aUmao cmoH$ (’$ma) {à¶ AmhoV.
149
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr Oa ˶m§Mo åhUUo EoH$mc, Oo g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Va Vo cmoH$ Vwåhmcm (Á¶m gÝ‘mJm©da Vwåhr ‘mJ©ñW AmhmV)
{VH$S>o nmR> {’$adm¶cm cmdVrc. (Am{U Ago Pmë¶mg) Vwåhr (‘moR>çm) ZwH$gmZmV
amhUmè`m§n¡H$s Agmc. 150 (Ago) Zmhr, Va A„mh Vw‘Mm ajUH$Vm© Amho Am{U
gyah-3. Amco B‘amZ 71

VmoM gdm}Îm‘ gmhmæ¶H$Vm© Amho. 151 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV (˶m
lÕmhrZm§À¶m) öX¶mV Amåhr Vw‘Mm Xamam (awe) {Z‘m©U H$ê$, H$maU ¶m§Zr Aem§Zm
A„mhÀ¶m ~amo~arMo R>adco Amho, Á¶m§À¶m~Ôc A„mhZo H$moUVohr à‘mU (author-
ity) nmR>{dcoco Zmhr. ˶m§À¶m ‘w¸$m‘mMo {R>H$mU (destination) (ZaH$mMr) AmJ
Amho. {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo A˶mMmar cmoH$m§gmR>r! 152 Am{U A„mhZo Vwåhmcm
{Xcoco dMZ nyU© Ho$co, Ooìhm A„mhÀ¶m nadmZJrZo Vwåhr Vw‘À¶m eÌÿMm Zm¶ZmQ>
H$arV hmoVm. nU Z§Va Vwåhr Xþ~ionUm XmI{dcmV Am{U n¡J§~amÀ¶m AmXoemÀ¶m
~m~VrV AmngmV ‘V^oX Ho$cmV. Am{U (n¡J§~amÀ¶m) AmkoMo nmcZ Ho$cm ZmhrV.
A„mhZo Vo (¶wÕmVrc {dO¶) Vw‘À¶m S>moù¶m§g‘moa AmUco hmoVo, Oo Vwåhmcm hdo hmoVo.
(Vw‘À¶m Adko‘wio A„mhZo Amncr ‘XV Wm§~dcr). (H$maU) Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr Ago
hmoVo, Á¶m§Mr Aer BÀN>m hmoVr H$s, Oo H$mhr (‘mc-goods) ˶m§Zm {‘im¶Mo Amho,
Vo ¶m OJmVM {‘iyZ Omdo, Va H$mhr ‘mÌ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmMo A{^cmfr hmoVo.
(Q>rn: åhUOo H$mhr OmñVrV OmñV eÌÿMm ‘mc ~iH$m{dʶmgmR>r ¶wÕmV gm‘rc Pmco, Va H$mhr
A„mhgmR>r gm‘rc Pmco hmoVo.)
Z§Va A„mhZo Vw‘Mr narjm KoʶmgmR>r Vw‘À¶m hmVyZ Vw‘À¶m eÌÿMm nam^d hmoD$
{Xcm Zmhr. nU AmVm ˶mZo Vwåhmcm j‘m Ho$cr Amho. Am{U A„mh lÕmd§Vm§da
A{Ve¶ H¥$nm H$aUmam Amho. 153 (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vwåhr (‘moMm© gmoSy>Z) niyZ
OmV hmoVm d H$moUmH$S>ohr ‘mJo diyZ nmhV ZìhVm, Am{U n¡J§~a ‘mJyZ Vwåhmcm hmH$
‘maV hmoVm, (Vw‘À¶m ¶m dmJUwH$s‘wio n¡J§~amcm Omo Ìmg Pmcm ˶mÀ¶m EodO)
A„mhZo Vwåhmcm Xþ:Imda Xþ:I nmoM{dco. åhUOo (Vwåhmcm ^{dî¶mV hm YS>m {‘imdm
H$s), Vwåhr Oo J‘mdcoV qH$dm Oo g§H$Q> Vw‘À¶mda Amco ˶m~Ôc Vwåhr {Zame hmoD$
Z¶o. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho.
154
A„mhZo Xþ:ImZ§Va Vwåhmcm (‘Z:)em§Vr àXmZ Ho$cr, Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr§Zm PmonMo r
JwJ§ r XoD$Z. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr Ago hmoV,o Á¶m§Zm ’$º$ ñdV:Mr qMVm hmoVr. Vo
A„mhg§~Y§ mZo ‘Zmo‘Zr MwH$sÀ¶m ({ZamYma-baseless) H$ënZm ~miJyZ hmoV,o (nyUn© Uo)
AkmZmda AmYm[aV H$ënZm (notions) (˶m hmo˶m), Oem H$ënZm Bñcm‘nyd© H$mimV
hmo˶m. Vo {dMmaVmV, "¶m ~m~VrV Amåhmcmhr H$mhr ({ZU©¶ H$aʶmMm) A{YH$ma Amho
H$m?' (˶m§Zm) gm§Jm, "({ZU©¶ H$aʶmMm) g§nUy © A{YH$ma A„mhÀ¶mM hmVr Amho'.
(nU {OWn¶ªV ˶m§Mm g§~Y§ Amho). ˶m§À¶m ‘ZmV Oo Amho, (åhUOo A„mhda ÑT>
lÕoMm A^md) Vo Vw‘À¶mnmgyZ cndy nmhV AmhoV, Am{U Vo Vw‘À¶mg‘moa CKS> H$aUma
72 Hw$amU

ZmhrV. Vo (Vwåhmcm) åhUVmV, "Amåhmcmhr H$mhr {ZU©¶ KoʶmMm A{YH$ma AgVm Va


Am‘À¶m EdT>çm OmñV cmoH$m§Mo àmU (dm¶m) Joco ZgVo.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Oar Vwåhr
Vw‘À¶m KarM Wm§~cm AgVm, Var Á¶m§Mo ‘aU AQ>i hmoVo Vo Amnë¶m ‘¥Ë¶wñWir Oê$a
Joco AgVo.' Am{U ho gd© ¶mgmR>r KS>co H$maU A„mhcm Vw‘À¶m ‘Zm§‘ܶo Oo H$mhr Amho
˶mMr narjm nmhm¶Mr hmoVr. Am{U Oo H$mhr Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo Amho ˶mcm (narjoÛmao)
ewÕ H$am¶Mo hmoV.o Am{U Vw‘À¶m ‘Zm§‘ܶo H$m¶ Amho Vo A„mh nyUn© Uo OmUyZ Amho. 155
XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶ Ooìhm EH$‘oH$mcm {^S>co Voìhm Vw‘À¶mn¡H$s Á¶m§Zr (Amnë¶m H$V©ì¶mH$S>)o
nmR> {’$adcr hmoVr, (˶mMo H$maU åhUOo) ˶m§À¶m ñdV:À¶m C{Udm§‘i w o g¡VmZmZo ˶m§Mo
nm¶ S>i‘irV Ho$co hmoV.o nU AmVm A„mhZo ˶m§Zm j‘m Ho$cr Amho. IamoIa, A„mh
’$ma j‘merc d g§¶‘r (forbearing) Amho.
156
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r hÅ>mg
noQ>coco AmhoV. Vo Amnë¶m (˶m) ~m§Ydm§{df¶r åhUVmV, Oo àdmgmXaå¶mZ qH$dm
¶wÕmV gm‘rc Pmco AgVmZm ‘¥Ë¶y nmdVmV, "Vo Oa Am‘À¶m~amo~a am{hco AgVo, Va
Vo ‘oco ZgVo qH$dm ‘maco Joco ZgVo.' (ho AemgmR>r KS>co H$s), A„mhZo ˶m§À¶m
Aem {dMmam§Zm ˶m§À¶m ‘ZmV IoX {Z‘m©U hmoʶmg H$maUr^yV R>admdo. Am{U A„mhM
OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U ‘¥Ë¶y KS>dyZ AmUVmo Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AmhmV, Vo
gd© A„mh nmhV Amho. 157 Am{U Oa Vwåhr A„mhÀ¶m ‘mJm©V ‘maco JocmV qH$dm
‘¥Ë¶y nmdcmV Va A„mhH$Sy>Z {‘iUmar j‘m d H¥$nm (¶m Jmoï>r) ˶m gd© dñVy§nojm
{ZpíMVM loð> AmhoV, Á¶m§Mm Vo (¶m OJmV) gmR>m H$arV AmhoV. 158 Oar Vwåhr ‘¥Ë¶y
nmdcmV qH$dm ‘maco JocmV Var Vwåhmcm {ZpíMVM A„mhH$S>o EH$Ì H$ê$Z AmUco
OmB©c. 159 n¡J§~a! hr Va A„mhMrM H¥$nm Amho H$s, Vwåhr Ë`m§À`mà{V ‘¥Xÿ ñd^md
Agcoco AmhmV, Am{U Vwåhr Oa CJ« ñd^mdmMo Am{U H$R>moa ‘ZmMo AgVm, Va Vo
cmoH$ {ZpíMVM Vwåhmcm gmoSy>Z {ZKyZ Joco AgVo. (n¡J§~a!) ˶m§Zm (Vwåhr) j‘m H$am
Am{U (A„mhH$S>o) ˶m§À¶mgmR>r j‘oMr ¶mMZm H$am. Am{U (‘hÎdmÀ`m àíZm§da)
˶m§À¶mer g„m‘gcV H$am. Am{U (EImÚm H¥$Vr ¶moOZo{df¶r) {ZU©¶ ¿¶mc Va
A„mhda (ÑT>) {dídmg R>odm. Am{U Vo cmoH$ A„mhcm {à¶ AmhoV, Oo ˶mÀ¶mda
{dídmg R>odVmV. 160 Am{U Oa A„mhZo Vwåhmcm ‘XV Ho$cr Va H$moUrhr Vwåhmcm
‘mV XoD$ eH$V Zmhr, nU Oa ˶mZo Vw‘À¶mH$Sy>Z ˶mMr ‘XV H$mTy>Z KoVcr (Am{U
Vwåhmcm dmè¶mda gmoS>co), Va ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moU Amho Omo Vwåhmcm ‘XV H$ê$
eH$Vmo? Am{U {dídmg R>odUmè¶m§Zr A„mhdaM {dídmg R>odm¶cm nm{hOo.
gyah-3. Amco B‘amZ 73

161
H$moUVmhr n¡J§~a Ago H$aUo e³¶ Zmhr H$s, Vmo (A„mhÀ¶m g§Xoem§n¡H$s) H$mhr
(^mJ) cndyZ R>odoc, Am{U Omo H$moUr cndyZ R>odʶmMo Ago H¥$˶ H$aoc, Vmo ˶m
cn{dcoë¶m Jmoï>rcm nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amnë¶m ~amo~a KoD$Z ¶oBc © . ‘J à˶oH$mcm,
˶mZo H$‘©ê$nr Or H$‘mB© Ho$cr Agoc, {VMm nwaonya ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c, Am{U
H$moUmdahr Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 162 A„mhÀ¶m ‘OuZwgma OrdZ ì¶VrV
H$aUmam ‘mUyg, ˶m ‘mUgmgmaIm H$gm hmoD$ eH$Vmo, Á¶mZo ñdV:da A„mhMm amJ
AmoT>dyZ KoVcm? ˶mMo {R>H$mU Va ZaH$mV Amho. {H$Vr ^¶mdh {R>H$mU Amho Vo! 163
A„mhÀ¶m Ñï>rV ˶m§Mo (nyU©nUo) doJdoJio XO} (levels) AmhoV, Am{U A„mh Vo
gd© nmhV Amho Oo H$mhr Vo H$arV AmhoV. 164 IamoIa A„mhZo lÕmd§Vm§da ’$ma ‘moR>r
H¥$nm Ho$cr H$s, ˶mZo ˶m§À¶m‘YyZM EH$m n¡J§~amcm ({ZdS> H$ê$Z) C^o Ho$co, Omo ˶m§Zm
A„mhMo g§Xoe EoH$dVmo Am{U (˶m§Mo ‘Z) ewÕ H$aVmo Am{U (Vmo ˶m§Zm) J«§W VgoM
ehmUnU (wisdom) {eH$dVmo. ¶mnydu {ZpíMVnUo Vo MwH$sÀ¶m ‘mJm©da hmoVo.
165
H$m¶! (ho Iao Zmhr?) Ooìhm Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> Amco Va Vwåhr Ago
åhUVm, "ho g§H$Q> H$moRy>Z Amco? nU ¶m AmYr Vw‘À¶m hmVyZ (Vw‘À¶m eÌÿda) ¶m
nojm XþßnQ> ‘moR>o g§H$Q> Amco hmoVo.' (˶m§Zm) gm§Jm, "ho VwåhrM ñdV:da AmoT>dyZ
KoVcoco Amho.' Am{U IamoIa, A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 166 Á¶m
{Xder XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶o EH$‘oH$mcm {^S>cr ˶m {Xder Oo g§H$Q> Vw‘À¶mda Amco, Vo
A„mhÀ¶m nadmZJrZoM Vw‘À¶mda Amco hmoVo. Am{U ho AemgmR>r (KS>co H$s),
A„mhcm gÀÀ¶m lÕmd§Vm§Mr {ZdS> H$aVm ¶mdr. 167 Am{U ˶m§Zmhr {MÝhm§{H$V
H$aVm ¶mdo Oo T>m|Jr hmoVo. Ooìhm ˶m§Zm Ago gm§JʶmV Amco hmoVo H$s, ¶m Am{U
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>m. Am{U eÌÿnmgyZ ñdV:Mm ~Mmd H$am. Voìhm Vo CÎmaco,
"¶wÕ hmoB©c Ago Amåhmcm ‘mhrV AgVo, Va Amåhr Adí¶ Vw‘À¶m~amo~a Amcmo
AgVmo.' ˶m {Xder Vo lÕonojm AlÕoÀ¶m (unbelief) A{YH$ Odi hmoVo. Am{U
Oo ˶m§À¶m ‘ZmV Zmhr Vo Amnë¶m Vm|S>mZo ~mocV AmhoV. Am{U Vo, Oo cn{dʶmMm
à¶ËZ H$arV AmhoV, A„mhcm Vo nyU©nUo ‘mhrV Amho. 168 ho Va ñdV: ‘mJo ~gyZ
am{hco (¶wÕmV gm‘rc Pmco Zmhr). (Am{U ¶wÕmV R>ma Pmcoë¶m) Amnë¶m ~m§Ydm{df¶r
åhUmco, "˶m§Zr Oa Am‘Mo åhUUo EoH$co AgVo Va Vo ‘maco Joco ZgVo.' (˶m§Zm)
gm§Jm, "Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc Va ‘¥Ë¶ycm ñdV:nmgyZ doJio H$ê$Z XmIdm.'
169
Oo A„mhÀ¶m ‘mJm©V R>ma Pmco ˶m§Zm ‘¥V g‘Oy ZH$m. Vo Va {Od§V AmhoV.
Amnë¶m nmcZH$˶m©Odi Amncr CnOr{dH$m àmá H$arV AmhoV. 170 A„mhZo Amnë¶m
74 Hw$amU

H¥$noZo ˶m§Zm Oo {Xco Amho ˶mda Vo ’$ma AmZ§Xr AmhoV. Am{U (˶m§Mo) Oo (~m§Yd)
‘mJo am{hco AmhoV, Vo AOyZ ˶m§Zm ¶oD$Z {‘imcoco ZmhrV, ˶m§À¶m{df¶r XoIrc ew^
dmVm© àmá H$ê$Z Vo AmZ§Xr hmoV AmhoV. Vo (AmVm) H$Yrhr ^¶mZo J«ñV hmoUma ZmhrV
qH$dm H$moU˶mhr àH$maÀ¶m Xþ:Imcm Vo H$Yrhr gm‘moao OmUma ZmhrV. 171 Vo AmZ§Xr
hmoV AmhoV ¶mgmR>r H$s, A„mhZo ˶m§À¶mda CnH$ma Ho$co d ’$ma ‘moR>r H¥$nm Ho$cr.
(˶m§Zm ‘mhrV Amho H$s), A„mh lÕmd§Vm§À¶m (gËH$‘mªMo) ’$i dm¶m OmD$ XoV Zmhr.
172
Á¶m cmoH$m§Zr (˶m§Zm) AmKmV Pmcocm AgVmZm XoIrc, A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J§~amÀ¶m hmHo$cm à{VgmX {Xcm. Aem§n¡H$s Á¶m§Zr gËH$‘} Ho$cr Am{U A„mhMo ^¶
~miJV am{hco. ˶m§À¶mgmR>r {ZpíMVM ’$ma ‘moR>o nwʶ’$i Amho.
(Q>rn: ChXÀ¶m cT>mB©V lÕmd§Vm§Zm ‘moR>m AmKmV Pmcm hmoVm, ˶mZ§Vahr eÌÿcm
{nQ>miyZ cmdʶmgmR>r ˶m§Zr n¡J§~amÀ¶m hmHo$cm nyU© à{VgmX {Xcm.)
173
˶m§Zm (H$mhr) cmoH$m§Zr (Ago) gm§{JVco, "eÌÿZo Vw‘À`m{déÕ ’$ma ‘moR>m
’$m¡O’$mQ>m EH${ÌV Ho$cm Amho, Va ˶m§À¶mnmgyZ gmdY amhm.' (cmoH$m§H$Sy>Z Ago EoHy$Z)
Ë`m§Mm A„mhdaMm {dídmg AmUIr ÑT> Pmcm. ˶mda Vo (lÕmd§V) åhUmco, "A„mh
Am‘À¶mgmR>r nwaogm Amho Am{U VmoM gdm}Îm‘ g§ajUH$Vm© Amho'. 174 Am{U Vo
¶wÕ^y‘rhÿZ (Amnë¶m Kar) A„mhMm H¥$nmàgmX KoD$Z Am{U ˶mMr ‘Ou g§nmXZ
H$ê$Z naVco. ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$maMm Ìmg Pmcm Zmhr, H$maU Vo A„mhÀ¶m BÀN>oMo
AZwgaU H$arV hmoVo. Am{U A„mh ’$ma H¥$nm H$aUmam Amho. (˶mÀ¶m H¥$nocm H$moUVrhr
gr‘m Zmhr). 175 Vmo Va g¡VmZ Amho, Omo Amnë¶m gmWrXmam§Mo ^¶ Vw‘À¶m‘ܶo
{Z‘m©U H$ê$ nmhVmo. nU Vwåhr ˶m§Zm {^D$ ZH$m, Ho$di ‘mPoM (A„mhMoM) ^¶
~miJm, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc.
176
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmgmR>r MT>mAmoT> H$arV AmhoV (CËgmh XmIdrV
AmhoV) ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mZo (n¡J§~a!) Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Vo A„mhcm H$moU˶mhr
àH$maMo ZwH$gmZ nmoMdy eH$V ZmhrV. ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV) ˶m§Mm
H$gcmhr dmQ>m (Share in the blessings) Agy Z¶o, Aer A„mhMrM BÀN>m
Amho. ^¶mdh {ejm ˶m§Mr dmQ> nmhV Amho. 177 IamoIaM Vo cmoH$ Á¶m§Zr lÕoÀ¶m
{H$‘Vrda AlÕm (denial of the truth) {dH$V KoVcr, Vo A„mhMo H$moUVohr
ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV; Am{U ˶m§Zm H$R>moa {ejm ^moJmdr cmJUma Amho. 178 Oo
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, ˶m§Zr Agm {dMma ‘ZmV AmUy Z¶o H$s, Amåhr Or
gdcV ˶m§Zm XoV AmhmoV Vr ˶m§À¶mgmR>r ’$ma Mm§Jcr Jmoï> Amho. (˶m§À¶mgmR>r Vr
gyah-3. Amco B‘amZ 75

‘wirM Mm§Jcr Jmoï> ZgyZ), Ho$di ¶mgmR>r Amåhr ˶m§Zm gdS> XoV AmhmoV H$s, ˶m§Zr
(ñdV:gmR>r) nmnmMo Iyn ‘moR>o AmoPo O‘m H$amdo. ˶m§À¶mgmR>r Va ’$ma ‘moR>r An‘mZOZH$
{ejm Amho. 179 (ho g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) lÕmd§V cmoH$ gܶm Á¶m AdñWoV
AmhoV, ˶m AdñWoV A„mh ˶m§Zm H$Yrhr gmoS>Uma Zmhr. (nU ’$º$) Omon¶ªV Vmo
Mm§Jë¶m§Zm Xþï>m§nmgyZ AcJ H$arV Zmhr. Am{U A„mhMr hr nÕV Zmhr H$s, Vmo
Vwåhmcm AÑí¶ (which is beyond the reach of human perception)
Jmoï>r OmUʶmMr Ñï>r Úmdr. nU (˶m H$m‘mgmR>r) A„mh Amnë¶m n¡J§~am§n¡H$s Á¶mcm
BpÀN>Vmo ˶mMr {ZdS> H$aVmo. åhUyZ Vwåhr {dídmg R>odm A„mhda Am{U ˶mÀ¶m
n¡J§~am§da, Am{U Oa Vwåhr (A„mhda) {dídmg R>odUmao ~ZcmV Am{U XþîH¥$˶mnmgyZ
ñdV:cm Xÿa R>odcmV Va Vw‘À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>o ~jrg Amho.
180
Am{U Á¶m cmoH$m§Zm A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo Oo {Xco Amho ˶m ~m~VrV Vo
Amnco hmV AmISy>Z KoVmV (H§$OyfnUm Xe©{dVmV) ˶m§Zr Ago A{O~mV g‘Oy Z¶o
H$s, Vo ˶m§À¶m {hVmMo Amho. Zìho, Vo Va ˶m§À¶mgmR>r ’$ma dmB©Q> Amho. Á¶m Jmoï>r§À¶m
~m~VrV Vo H§$OyfnUm XmIdrV AmhoV, Vo gd© nwZéËWmZmÀ¶m {Xder EH$ Ji’$mg
~ZdyZ ˶m§À¶m Jù¶mV AS>H$dʶmV ¶oB©c. AmH$me Am{U n¥Ïdr Ho$di A„mhMrM
{‘amg Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho.
181
{ZpíMVnUo A„mhZo ˶m cmoH$m§Mo åhUUo EoH$co Amho, Á¶m§Zr åhQ>co, "A„mh Va
Jar~ Amho, nU Amåhr lr‘§V AmhmoV'! Amåhr ˶m§À¶m ¶m dº$ì¶mcm {chÿZ R>ody,
VgoM (˶m§À¶m ˶m H¥$˶m§Mrhr Zm|X H$ê$Z R>ody H$s), ˶m§Zr n¡J§~am§Mr Aݶm¶mZo h˶m
Ho$cr. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr (˶m§Zm) gm§Jy, "AmVm MmIm ñdmX AmJrÀ¶m
¶mVZm§Mm.' 182 hm Va (Vw‘À¶m H¥$˶m§Mm) ‘mo~Xcm Amho, Oo Vwåhr Amnë¶m hmVm§Zr
Ho$co Amho, H$maU A„mh Amnë¶m ^º$m§da ({Vi‘mÌgwÕm) Aݶm¶ H$arV Zmhr. 183
Oo cmoH$ åhUVmV, "A„mhZo Amåhmcm AmXoe {Xcm Amho H$s, H$moU˶mhr n¡J§~amda
{dídmg R>ody ZH$m, Omon¶ªV Vmo Am‘À¶mg‘moa Agm ~ir àñVwV H$arV Zmhr, Á¶mcm
A¾r ImD$Z Q>mHo$c.' (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶mAmYr gwÕm g˶mMo ñnï> nwamdo
Am{U Vwåhr åhUV AmhmV, Vr dñVy KoD$Z AZoH$ n¡J§~a Vw‘À¶mH$S>o Amco hmoVo. Va
Voìhm Vwåhr ˶m§Mr h˶m H$m Ho$cr? Oa Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc Va (¶m àíZmMo CÎma
Úm).' 184 Am{U Oa ho (cmoH$) Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV AmhoV Va (¶mV H$mhr
AmíM¶m©gmaIo Zmhr H$maU) Vw‘À¶m AmYrhr AZoH$ n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dʶmV Amco
Amho, Oo ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> nwamdo Am{U ~moYnyU© d kmZnyU© J«W§ KoD$Z Amco hmoV.o
76 Hw$amU

185
à˶oH$ ‘Zwî¶mcm ‘¥Ë¶yMr Md MmImdr cmJUma Amho. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
Vwåhmcm (Vw‘À¶m H¥$˶m§Mm) nwano ay ‘mo~Xcm {‘iUma Amho. Á¶mcm (ZaH$mÀ¶m) A¾rnmgyZ
dmMdyZ ñdJm©V àdoe {Xco OmB©c, VmoM Iè¶m AWm©Zo ¶eñdr R>ac o . Am{U ¶m OJmVrc
OrdZ åhUOo Xþgao {Vgao H$mhr ZgyZ, Ho$di ñdV:Mr ’$gdUyH$ H$aUmao gwI Amho.
186
{ZpíMVnUo Vw‘Mo YZ Am{U Vw‘Mo àmU ¶m g§~§YmZo Vw‘Mr narjm KoʶmV
¶oB©c. Am{U Vw‘À¶mnydu Á¶m§Zm J«§W XoʶmV Amcm hmoVm ˶m cmoH$m§H$Sy>Z, Am{U Xþgao
åhUOo A„mhMo ^mJrXma R>adUmao cmoH$, (øm gdmªH$Sy>Z) Vwåhmcm {ZpíMVM AZoH$
Xþ:IXm¶H$ Jmoï>r EoH$m¶cm {‘iVrc. nU Oa Vwåhr (à{VHy$c n[apñWVrV) g§¶‘
~miJmc Am{U A„mhMo ^¶ ~miJmc Va (Ago H$aUo) IamoIa ‘moR>o Y¡¶©nyU© H$m¶©
Amho. 187 Am{U (Vmo àg§J AmR>dm), Ooìhm A„mhZo AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§H$Sy>Z
à{Vkm KoVcr hmoVr H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m J«§WmMm cmoH$m§‘ܶo (nyU©nUo) àgma H$amc
Am{U Vmo Vwåhr (H$moU˶mhr àH$mao) XS>dyZ R>odUma Zmhr. nU (¶m à{VkoH$S>o) ˶m§Zr
nyU© Xþc©j Ho$co (åhUOo J«§WmH$S>o nyU©nUo nmR> {’$adcr), Am{U jw„H$ ’$m¶Xm (tri-
fling gain) àmá H$aʶmgmR>r ˶mMr {dH«$s Ho$cr. {H$Vr dmB©Q> gm¡Xm Ho$cm ˶m§Zr! 188
Oo cmoH$ Amnë¶m XþîH¥$˶m§da Iye AmhoV, Am{U Or (gËH$‘}) ˶m§Zr Ho$cocrM ZmhrV
˶m§~Ôc ˶m§Zm lo¶ {Xco Omdo, (˶m§Mr Vmar’$ Ho$cr Omdr), Aer ˶m§Mr BÀN>m Amho
Va Ago cmoH$ {ejonmgyZ gwa{jV Pmcoco AmhoV Agm {dMma Vwåhr H$Xm{n H$ê$ ZH$m.
˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) A{Ve¶ H$R>moa {ejm ^moJmdr cmJUma Amho. 189
n¥Ïdr Am{U AmH$mem§Mm ‘mcH$ Ho$di A„mh Amho Am{U A„mhcmM à˶oH$ Jmoï>rda
{Z¶§ÌU àmá Amho.
190
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶m {Z{‘©Vr‘ܶo Am{U amÌ d {Xdg ¶m§À¶m AmcQy>Z
nmcQy>Z ¶oʶm‘ܶo, g‘OyVXma cmoH$m§gmR>r (people of understanding) g§Xoe
ñnï> H$aUmè¶m IwUm AmhoV. 191 Oo A„mhMo ñ‘aU H$aVmV CR>Vm, ~gVm Am{U
nhþS>coco AgVmZm (¶m gd© pñWVrV), Vo AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m {Z{‘©Vrg§~§YmZo
qMVZ H$aV AgVmV, (Am{U ˶m gImoc qMVZmÛmao) ˶m§À¶m Vm|Sy>Z Ago CX²Jma
~mhoa nS>VmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy ho (CÔoem{dZm) ì¶W© {Z‘m©U Ho$coco
Zmhrg, Agr‘ Amho VwPr ‘hmZVm! (ho A„mh!) Vy Amåhmcm AmJrÀ¶m {ejonmgyZ
dmMd. 192 ho à^y! Á¶m H$moUmcm Vy (ZaH$mÀ¶m) A¾rV Q>mH$erc, Vmo IamoIa ~oA~«y
hmoB©c. Am{U Aݶm¶r cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ`H$Vm© AgUma Zmhr. 193 ho à^y!
Amåhr EH$m hmH$ XoUmè¶mMr hmH$ EoH$cr, Vmo (cmoH$m§Zm) g˶ Y‘m©H$S>o ~mocmdrV hmoVm,
gyah-3. Amco B‘amZ 77

(Vmo åhUV hmoVm) Amnë¶m nmcZH$˶m©da {dídmg R>odUmao ~Zm, (à^y! Amåhr ˶mMo
Am‘§ÌU ñdrH$mê$Z) lÕmd§V ~Zcmo AmhmoV. Voìhm Vy (AmVm) Am‘À¶m nmnm§Zm j‘m
H$a Am{U Am‘À¶m XþîH¥$˶m§Zm nwgyZ Q>mH$. Am{U Am‘Mm eodQ> (A§V) gXmMmar
cmoH$m§gmo~V H$a. 194 ho à^y! Vy Amnë¶m n¡J§~am‘m’©$V Oo dMZ Amåhmcm {Xcoco
Amhog, ˶m§Mr Vy nyV©Vm H$a, ݶm¶mÀ¶m {Xder Amåhmcm An‘m{ZV H$ê$ ZH$mog.
{ZpíMVM Vy ({Xcoco) dMZ H$Yrhr ‘moS>V Zmhrg.'
195
Am{U Ë`m§À`m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶m àmW©Zocm øm eãXm§V ñdrH¥$Vr {Xcr, "‘r
Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmÀ¶mhr l‘mMm ‘mo~Xcm ZmH$maUma Zmhr, ‘J Vmo nwéf Agmo AWdm
ór, Vwåhr (gd©) EH$ Xþgè¶m§er g§~§{YV AmhmV. ‘r ˶m§Mr dmB©Q> H¥$˶o {ZpíMVnUo
‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$Z, Á¶m§Zr (‘m¶m H$m¶m©gmR>r) Xoe˶mJ Ho$cm Am{U Á¶m§Zm Amnë¶m
Kam§VyZ ~mhoa H$mT>co Joco, Am{U Oo ‘m¶m ‘mJm©V N>ico Joco, Am{U Vo (‘m¶m
H$m¶m©gmR>r) cT>co Am{U ‘maco Joco, ˶m§Zm Aem ~mJm§V XmIc H$arZ, Á¶mImcyZ
(nmʶmMo Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. ho ~jrg Agoc ˶m§À¶mgmR>r A„mhH$Sy>Z,
Am{U gdm}Îm‘ ~jrg Va A„mhH$S>oM {‘iUma Amho. 196 g˶ ZmH$maUmao cmoH$
O{‘Zrda Or Ymdni H$arV AmhoV, ˶mnmgyZ Vwåhr ñdV:Mr ’$gdUyH$ hmoD$ XoD$
ZH$m. 197 hr ‘m¡O (enjoyment) H$mhr {Xdgm§Mr Amho. Z§Va Vo (Zoh‘r) ZaH$mVM
amhUma AmhoV, Am{U Vo {R>H$mU Va IynM dmB©Q> Amho! 198 na§Vw Oo cmoH$ Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJVmV, ˶m§À¶mgmR>r ~mJm AmhoV, Á¶m§‘YyZ (Z¶Zaå¶ nmʶmMo)
àdmh dmhmV AgVrc, Am{U Vo H$m¶‘ VoWoM amhVrc. Am{U ho A„mhH$Sy>Z {‘iUmao
Am{VÏ` Agoc. Am{U Oo H$mhr A„mhH$S>o Amho Vo gXmMmar cmoH$m§gmR>r gd©loð>
Amho. 199 AmYrÀ¶m J«§Wm§Zm AZwgaUmè¶m§‘ܶo Ago H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo A„mhda
lÕm R>odVmV, Am{U ˶m J«§Wmcm ‘mZVmV Omo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Jocm Am{U ˶m
J«§Wmcmhr ‘mZVmV, Omo ¶m nydu ñdV: ˶m§À¶mH$S>oM nmR>{dcm Jocm hmoVm. Vo A„mhg‘moa
{dZ‘« ~ZyZ amhVmV, Vo jw„H$ ’$m¶ÚmgmR>r A„mhÀ¶m g§XoemMm gm¡Xm H$arV ZmhrV.
˶m§Mm ‘mo~Xcm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o {ZpíMV {‘iUma Amho. Am{U A„mh {heo~
KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK« Amho. 200 lÕm ~miJUmè¶m§Zmo! g§¶‘r ~Zm, gm‘Zm
H$aʶmgmR>r ÑT> Agm, Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r JaO nS>oc Voìhm) cT>ʶmgmR>r
V¶ma Agm. Am{U A„mhMr OmU R>odm åhUOoM Vwåhr ¶eñdr ìhmc.
78 Hw$amU

gyah-04. AZ-{Zgm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
ho ‘mZdm! (O mankind!) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJ, Á¶mZo Vwcm
EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Am{U ˶mVyZM ˶mMo OmoS>no {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶m
XmoKm§nmgyZ Ag§»¶ ór d nwéf {Z‘m©U H$ê$Z (OJ^a) ngadco. Va A„mhMo ^¶
~miJm Á¶mÀ¶m ZmdmZo Vwåhr EH$Xþgè¶mH$S>o (Amnë¶m h¸$m§Mr) ‘mJUr H$aVm. Am{U
Zm˶mMr ~§YZo nmiʶmg§~§YmZo Xj amhm. Am{U A„mh Vw‘À¶mda (nyU©) cj R>odyZ
Amho. 2 Am{U AZmWm§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$am, Mm§Jë¶m dñVy§er dmB©Q> dñVy§Zr
AXcm~Xc H$ê$ ZH$m. Am{U ˶m§Mr (AZmWm§Mr) YZg§nÎmr, Vw‘À¶m YZg§nÎmr~amo~a
{‘giyZ {Ji§H¥$V H$ê$ ZH$m. (Ago H$aUo) {ZpíMVM ’$ma ‘moR>o nmn Amho. 3 Am{U Oa
Vwåhmcm e§H$m Agoc H$s, Vwåhr AZmW (‘wctÀ¶m) ~m~VrV ݶm¶ H$ê$ eH$Uma Zmhr,
Va (BVa) {ó`m§n¡H$s Amnë¶m ng§VrZwgma XmoZ, VrZ qH$dm Mma {ó`m§er {ddmh H$am.
Am{U (EH$mnojm OmñV nËZr AgVmZm) AmnU (à˶oH$scm) ݶmæ¶ dmJUyH$ XoD$
eH$Uma Zmhr, Aer Vwåhmcm e§H$m Agoc Va ‘J EH$mM órer {ddmh H$am. qH$dm ˶m
{ó¶m§n¡H$s (H$moUmcmhr) Vwåhr Amnë¶m Xm§n˶ OrdZmV AmUm Á¶m Vw‘À¶m Xmgr
AmhoV. Aݶm¶ Q>miʶmgmR>r hm EH$ ¶mo½¶ ‘mJ© R>ê$ eH$Vmo. 4 Am{U ˶m {ó¶m§Zm
˶m§Mm ‘ha (bridal gift) ñdIwerZo Úm. nU Oa ˶m ñdoÀN>oZo ˶mVrc H$mhr ^mJ
Vwåhmcm naV XoV AgVrc, Va ˶mMm Vwåhr nyU© AmZ§XmZo Cn¶moJ H$ê$ eH$Vm.
5
A„mhZo Á¶m g§nÎmrcm Vw‘À¶m {Zdm©hmMo gmYZ ~Zdco Amho, Vr g§nÎmr ‘ZmZo
Xþ~©c Agcoë¶m cmoH$m§À¶m hdmcr H$ê$ ZH$m. nU ˶mVyZ ˶m§À¶mgmR>r AÞdómMr
ì¶dñWm H$am. Am{U ˶m§Zm Mm§Jco CnXoe Úm. 6 (Vw‘À¶m nmcH$ËdmV Agcoë¶m)
AZmWm§da {ddmh¶mo½¶ d¶ hmoB©n¶ªV ~maH$mB©Zo ZOa R>odm. ˶m§Mr (nyU©) ‘mZ{gH$ dmT>
Pmcr, Ago Vwåhmcm {XgyZ Amco, Va ˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$am. Vo ‘moR>o
Pmë¶mZ§Va (˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$amdr cmJoc ¶m ^rVrZo) CYinÅ>r Am{U
KmB© H$ê$Z Vr {Ji§H¥$V H$ê$ ZH$m. Am{U Omo YZdmZ Amho, ˶mZo ¶m (AZmWmÀ¶m)
g§nÎmrnmgyZ nyU©nUo XÿaM amhmdo. nU Oa (Vmo nmcH$) Jar~ Agoc Va ˶mZo ݶm¶nyU©
arVrZo ˶mVyZ H$mhr ^mJ ¿¶mdm Am{U Vwåhr Ooìhm ˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$amc
Voìhm ˶m§À¶m g‘j gmjrXma ~mocmdyZ ¿¶m. Am{U {heo~ KoʶmgmR>r A„mh nwaogm
(g‘W©) Amho. 7 AmB©dS>rc Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ (‘aU nmdë¶mZ§Va) Or ‘mc‘Îmm
Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z OmVmV, ˶m‘ܶo nwéfm§Mm dmQ>m (share) Amho. VgoM AmB©dS>rc
gyah-04. AZ-{Zg 79

Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ (‘aU nmdë¶mZ§Va) Or ‘mc‘Îmm Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z


OmVmV, ˶m‘ܶo {ó`m§Mmhr dmQ>m Amho. ‘J Vmo H$‘r Agmo AWdm OmñV, (A„mhZo)
{ZpíMV Ho$cocm dmQ>m Amho. 8 Am{U (dmagXmam§Xaå¶mZ d{S>cmonm{O©V ‘mc‘ÎmoMr)
dmQ>Ur hmoV AgVmZm (BVa) ZmVodmB©H$ qH$dm AZmW ì`º$s qH$dm Jar~ 춺$s {VWo
CnpñWV AgVrc Va ˶m (g§nÎmr) ‘YyZ ˶m§Zmhr H$mhr (^mJ) Úm, Am{U ˶m§À¶mer
^conUmZo ~mocm. (åhUOo Vw‘M§ BWo H$m¶ H$m‘ åhUyZ ˶m§Zm {PS>H$mê$ ZH$m). 9
cmoH$m§Zr (hm {dMma H$ê$Z A„mhMo) ^¶ ~miJco nm{hOo H$s, Oa Vo Amnë¶m
‘wcm~mim§Zm Xþ~©c AdñWoV Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z OmUma AgVo, Va (‘¥Ë`wg‘`r)
˶m§Zm (Amnë¶m Xþ~©c ‘wcm~mim§{df`r) {H$Vr H$miOr cmJcr AgVr. (˶m§Zm BVa
AZmWm§g§~§YmZo gwÕm VerM H$miOr Agm¶cm hdr). ˶m§Zr A„mhMo ^¶ ~miJm¶cm
hdo, Am{U (J[a~m§er, AZmWm§er), Z‘«nUo ~mocm¶cm hdo. 10 Oo cmoH$ AZmWm§Mr
‘mc‘Îmm Aݶm¶H$maH$nUo {Ji§H¥$V H$aVmV, Vo Z¸$sM Amnë¶m nmoQ>mV AmJ ^arV
AmhoV. Am{U cdH$aM ˶m§Zm ^S>H$˶m AmJrÀ¶m hdmcr Ho$co OmB©c.
11
Vw‘À¶m ‘wcm~mim§À¶m (dmagmh¸$mÀ¶m) g§~§YmZo A„mh Vwåhmcm Agm AmXoe
XoV Amho. XmoZ {ó¶m§ EdT>m dmQ>m EH$m nwéfmMm Agoc. nU (‘¶V 춺$scm) XmoZnojm
A{YH$ ‘wcr AgVrc, Va (‘¶V 춺$sZo) ‘mJo gmoS>coë¶m (‘mc‘Îmon¡H$s) ˶m§Zm XmoZ
V¥Vr¶m§e ^mJ {‘imdm, Am{U Oa EH$M ‘wcJr Agoc Va {Vcm AYm© ^mJ {‘imdm,
Am{U Oa ‘¥Vmg ‘yc~mi Agoc, Va ˶mZo gmoS>cëo ¶m ‘mc‘ÎmonH¡ $s ˶mÀ¶m AmB©dS>cm§Zm
à˶oH$s ghmdm ^mJ {‘ioc. Am{U Oa ‘¶V 춺$scm ‘yc~mi Zgoc Am{U {VMo
AmB©dS>rc hoM dmag AgVrc, Va AmB©cm EH$ V¥Vr¶m§e ^mJ {‘imdm. Am{U Oa
‘¶V 춺$scm ~hrU ^mD$ (gwÕm) AgVrc, Va {VÀ¶m AmB©cm ghmdm ^mJ
{‘imdm, hr dmQ>Ur (‘¶V 춺$sZo) ‘¥Ë`wnÌmÛmao (Xþgè¶m§Zm) {Xcocm {hñgm Am{U
{VÀ¶mda H$O© (dJ¡ao Agoc Va) Vo XoD$Z Cacoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Vw‘Mo (AmB©)
dS>rc qH$dm Vw‘Mr ‘wco ¶m§n¡H$s Vw‘À¶mH$Sy>Z cm^àmárÀ¶m Ñï>rZo H$moU OmñV ¶mo½¶
(deserving) Amho, ho Vwåhr OmUV Zmhr. Am{U åhUyZM ho gd© ^mJ A„mhZo
{ZpíMV Ho$coco AmhoV. IamoIa A„mh à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Am{U ~w{Õ‘mZ Amho. 12
Am{U Vw‘À¶m nËZr (˶m§À¶m ‘¥Ë¶yZ§Va) Or H$mhr (‘mc‘Îmm) ‘mJo gmoSy>Z OmVrc
Am{U ˶m§Zm ‘yc~mi Zgoc, Va ˶mV Vwåhr Aܶm© ^mJmMo dmag AmhmV. Am{U Oa
˶m§Zm ‘yc~mi Agoc Va ˶m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z Jocoë¶m (‘mc‘ÎmoMo) Vwåhr EH$
MVwWmªe ^mJmMo dmag AmhmV. nU hr dmQ>Ur (‘¶V órZo) (‘¥Ë`wnÌmVrc KmofUoÛmao
80 Hw$amU

Xþgè¶m§Zm) {Xcocm ^mJ XoD$Z Am{U ({VÀ¶mda) H$O© (dJ¡ao) Agoc, Va Vo naV
H$ê$Z {e„H$ am{hcoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Am{U Oa Vwåhmcm ‘yc Zgoc Va Vwåhr
Oo H$mhr ‘mJo gmoSy>Z Omc, ˶m‘Yrc Mm¡Wm ^mJ ˶m§Zm (nËZtZm) {‘imdm. Am{U Oa
Vwåhmcm ‘yc Agoc Va Vwåhr ‘mJo gmoS>coë¶m g§nÎmr‘Yrc AmR>dm ^mJ ˶m§Zm
(nËZtZm) {‘imdm. nU hr dmQ>Ur Vwåhr (‘¥Ë`wnÌmVrc KmofUoÛmao Xþgè¶m§Zm) {Xcocm
^mJ XoD$Z Am{U Vw‘À¶mda (H$mhr) H$O© (dJ¡ao) Agoc, Va Vo naV H$ê$Z {e„H$
am{hcoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Am{U Oa EImXm nwéf qH$dm ór Aer Amho H$s,
˶m§Mm à˶j dmag H$moUrhr Zmhr, (Zm ‘yc~mi, Zm h¶mV AmB©dS>rc), nU ˶m§Mm
EH$ ^mD$ qH$dm EH$ ~hrU Agoc Va ˶m§Zm à˶oH$s ghmdm ^mJ {‘imdm. nU Oa Vo
XmoZ nojm OmñV AgVrc Va ˶m§Zm EH$ V¥Vr¶m§e ^mJmV g‘mZ {hñgo {‘iVrc,
(Am{U hr dmQ>Ur) ‘¥Ë`wnÌmÛmao (Ho$coë¶m KmofUoÀ¶m) nyV©VoZ§Va qH$dm (‘¶V 춺$sda)
H$O© Agoc Va ˶mÀ¶m naV’o$S>rZ§Va, Ho$cr OmB©c. (¶m Jmoï>rMr XjVm ~miJUo
Amdí¶H$ Amho) H$s, H$moUmMohr ZwH$gmZ hmoD$ Z¶o. hm AmXoe A„mhH$Sy>Z {Xcm OmV
Amho. Am{U A„mh à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Am{U ’$ma ghZerc Amho. 13 A„mhZo
KmcyZ {Xcoë¶m ¶m ‘¶m©Xm AmhoV, Am{U Omo H$moUr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m
Amkm§Mo nmcZ H$aoc, A„mh ˶mg Aem ~mJm§V àdoe XoB©c Á¶mVyZ nmʶmMo àdmh
dmhV AgVrc. Am{U Zoh‘r Vo VoWoM amhVrc. hoM gdm}Îm‘ ¶e Amho. 14 Omo H$moUr
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amMr Adkm H$arc, Am{U ˶mZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ H$arc, ˶mg Vmo (ZaH$mÀ¶m) AmJrV ’o$Hy$Z XoB©c. ˶m‘ܶo Vmo Zoh‘rgmR>r
{Zdmg H$arc. ({VWo) ˶mcm An‘mZH$maH$ {ejm ^moJmdr cmJoc.
15
Am{U Vw‘À¶m {ó¶m§n¡H$s Á¶m§Zr AZ¡{VH$ H¥$˶ (immoral conduct) Ho$co
Agoc, Va ˶mg§~§YmZo gmj XoʶmgmR>r Vw‘À¶mn¡H$s Aem Mma cmoH$m§Zm ~mocmdyZ ¿¶m,
(Á¶m§Zr ˶m§Zm AnamY H$aVmZm nm{hco Amho). Am{U Oa ˶m§Zr Ver gmj {Xcr Va
˶m AnamYr {ó¶m§Zm ˶m§À¶m KamV H$m|Sy>Z Q>mH$m, ¶oWnmdoVmo H$s, ˶m§Zm ‘¥Ë¶y ¶oB©c
qH$dm A„mh (˶m§À¶m níMmÎmmnm‘wio) ˶m§À¶mgmR>r H$mhr ‘mJ© H$mT>rc. 16 Am{U
Hw$H¥$˶ H$aUmè¶m XmoÝhr njm§Zm (ór Am{U nwéf) {ejm H$am, nU Oa ˶m XmoKm§Zr
níMmÎmmn H$ê$Z Amnë¶m dV©ZmV gwYmaUm Ho$cr, Va ˶m§Zm EH$Q>o gmoSy>Z Úm. IamoIa
A„mh níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aUmam Am{U H¥$nm H$aUmam Amho. 17 A„mhda ’$º$
AemM cmoH$m§Mm níMmÎmmn ñdrH$maʶmMr O~m~Xmar Amho, Á¶m§À¶m hmVyZ AOmUVonUo
XþîH¥$˶ KS>co Am{U Vo ˶m~Ôc Vm~S>Vmo~ níMmÎmmn 춺$ H$aVmV. Am{U AemM
gyah-04. AZ-{Zg 81

cmoH$m§da A„mh nwÝhm X¶m Ñï>r XmIdVmo. Am{U A„mh hm gd©k d ~w{ÕdmZ Amho. 18
Omo H$moUr ‘¥Ë¶y XmamV ¶oB©n¶ªV XþîH¥$˶ H$arV AgVmo (Am{U Ooìhm ‘¥Ë¶yMr Mmhÿc
cmJVo) Voìhm åhUVmo, "AmVm ‘cm ‘m¶m XþîH¥$˶m§~Ôc níMmÎmmn hmoVmo.' AemM Va
cmoH$m§Mm níMmÎmmn ñdrH$macm OmUma Zmhr. Am{U ˶m§À¶mhr níMmÎmmnmcm H$mhrM AW©
Zmhr, Oo Aem AdñWoV ‘¥Ë¶ycm gm‘moao OmVmV H$s, Vo g˶mcm ZmH$maV am{hco. ho Vo
cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mgmR>r Amåhr ¶mVZm‘¶ {ejm V¶ma R>odcr Amho.
19
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! {ó¶m§À¶m BÀN>o{déÕ Ë¶m§Mo (O~aXñVrZo)
dmag ~ZUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y (lawful) Zmhr. Am{U Vwåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xco
Amho, ˶mn¡H$s H$mhr ^mJ ˶m§À¶mH$Sy>Z H$mTy>Z KoʶmÀ¶m CÔoemZo ˶m§Zm Aݶm¶mZo
S>m§~yZ R>ody ZH$m, nU Oa ˶m§Zr H$mhr CKS> AZ¡{VH$ H¥$˶ Ho$co Agë¶mg (Vwåhr ˶m§Zm
S>m§~yZ R>ody eH$Vm). ˶m§À¶mer Mm§JwcnUmZo dmJm. Am{U Oa ˶m Vwåhmcm ng§V
ZgVrc Va cjmV Agy Úm H$s, Or Jmoï> (Vw‘À¶m Ñï>rZo) Zmng§V H$aʶmOmoJr Amho,
˶mV A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r nwîH$i {hV R>odcoco Agy eH$Vo. (åhUOo blessing in
disguise à‘mUo). A„mh ˶mM Zmng§Vr¶mo½¶ Jmoï>rcm Vw‘À¶mgmR>r ’$ma {hVH$maH$
~Zdy eH$Vmo. 20 Am{U Oa Vwåhr EH$m nËZrÀ¶m OmJr Xþgar nËZr (Amnë¶m d¡dm{hH$
OrdZmV) AmUy BpÀN>V Agmc, Va n{hë¶m nËZrcm Oo H$mhr YZ (qH$dm g§nÎmr)
Vwåhr {Xcoco Agmc, ˶mVyZ H$mhrM naV KoD$ ZH$m, (‘J Vr {Xcocr g§nÎmr {H$Vrhr
OmñV H$m AgoZm). Vwåhr Vo YZ qH$dm g§nÎmr {VÀ¶mda ImoQ>o Amamon cmdyZ Am{U CKS>
XþîH¥$˶ H$ê$Z naV ¿¶mc H$m? 21 Am{U Vwåhr Vo H$go naV KoD$ eH$Vm Ooìhm Vwåhr
EH$Xþgè¶mgmo~V ór-nwéfmMo g§~§Y àñWm{nV Ho$coco AmhmV. Am{U {VZo Vw‘À¶mH$Sy>Z
ÑT> dMZ XoIrc KoVcoco Amho. (Voìhm Vgo H$aUo Vwåhmcm H$go e³¶ Amho?). 22
¶mAmYr Oo KS>co Vo KS>co. ¶mnwT>o ‘mÌ Ë¶m {ó¶m§er H$Xm{n {ddmh H$ê$ ZH$m,
Á¶m§À¶mer Vw‘À¶m d{S>cm§Zr {ddmh Ho$cm hmoVm. IamoIa ho KmUoaS>o H¥$˶ Amho d
{VañH$maOZH$ Jmoï> Amho, Am{U ^¶§H$a dmB©Q> arV Amho.
23
Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dʶmV Amcoë¶m AmhoV, Vw‘À¶m ‘mVm, Vw‘À¶m
‘wcr, Vw‘À¶m ~{hUr, Vw‘À¶m Am˶m, Vw‘À¶m ‘mdí`m (Maternal aunts),
Vw‘À¶m nwVʶm, Vw‘À¶m ^mÀ¶m, Á¶m§Zr Vwåhmcm A§Jmda XyY nmOco Agoc Aem
nmcH$ ‘mVm (foster mothers), Vw‘À¶m XÿY ~{hUr (foster sisters), Vw‘À¶m
gmgdm, Am{U Vw‘À¶m gmdÌ ‘wcr, Á¶m Vw‘À¶m nmcH$ËdmImcr AmhoV Am{U ˶m
{ó¶m§nmgyZ OÝ‘mcm Amcoco AmhoV Á¶m§À¶mer Vwåhr (gܶm) {ddmh~Õ AmhmV. nU
82 Hw$amU

Oa Vwåhr AÚmn ˶m§À¶mgmo~V d¡dm{hH$ OrdZ gwê$ Ho$coco Zgoc Va (˶m§À¶m


‘wctgmo~V) {ddmh Ho$ë¶mg H$mhr haH$V Zmhr. Am{U Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dʶmV
Amcoë¶m AmhoV Vw‘À¶m g»»¶m ‘wcm§À¶m nËZr, VgoM EH$mM doir XmoZ ~{hUter
{ddmh H$aʶmg ‘ZmB© Amho. ¶m AmYr Oo KS>co Vo KS>co, ‘mÌ ¶mnwT>o H$Xm{n ZH$mo.
IamoIa A„mh A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho. 24 Am{U ˶m {ó¶m§erhr {ddmh
H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© Amho, Á¶m Xþgè¶m§er {ddmh~Õ AmhoV. na§Vw ¶mcm AndmX
åhUOo ˶m {ó¶m AmhoV, Á¶m ¶wÕH¡$Úm§À¶m ê$nmZo Vw‘À¶m hmVr Amcoë¶m AmhoV. hm
Vw‘À¶mgmR>r A„mhMm A{Zdm¶© Agm AmXoe Amho. (da Z‘yX Ho$coë¶m {ó¶m§ì¶{V[aº$)
BVa (H$moU˶mhr) órer Vwåhmcm {ddmh H$aʶmg AZw‘Vr Amho, nU ¶m AQ>rda H$s,
Vwåhr ˶m§Zm Amnë¶m g§nÎmrÀ¶m gmhmæ`mZo Am{U arVga ‘mJm©Zo {ddmh~§YZmV AmUm,
ì¶{^MmamÛmao (A{O~mV) Zìho. Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mgmo~V d¡dm{hH$ OrdZ
Cn^moJm¶cm gwê$ H$amc, Voìhm ˶m§Zm ˶m§À¶mgmR>r {ZpíMV Ho$cocm ‘ha (bridal
gift) Úm. ‘ha {ZpíMV Ho$ë¶mZ§Va Vwåhr (˶mMr a¸$‘) nañna gh‘VrZo (H$‘r OmñV
Ho$ë¶mg) Vwåhmcm H$moUVohr nmn cmJUma Zmhr. IamoIa A„mh à˶oH$ Jmoï> OmUUmam
Am{U ~w{Õ‘mZ Amho. 25 Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo H$moUr (H$mhr H$maUm‘wio) ñdV§Ì
lÕmd§V (åhUOo EImÚmMr Xmgr Zgcoë¶m) {ó`m§er {ddmh H$aʶmÀ¶m pñWVrV
ZgVrc, Va ˶m§Zm Vw‘À¶m Vmã¶mV arVga Amcoë¶m lÕmd§V Xmgr¶m§er {ddmh H$ê$
Úm, A„mh Vw‘À¶m lÕocm nyU©nUo OmUyZ Amho. Vwåhr (AmngmV) EH$Xþgè¶mer
g§~§{YV AmhmV, Va ˶m§À¶m ‘mcH$mÀ¶m nadmZJrZo ˶m§À¶mer {ddmh H$am. Am{U
¶mo½¶ àH$mao ˶m§Mm ‘ha ˶m§Zm Úm. Aem àH$mao Vwåhr ˶m§À¶mer d¡Y {ddmh g§~§Y
ñWm{nV H$ê$ eH$Vm, ¶mCcQ> ñdÀN>§X ì¶{^MmamÛmao qH$dm Jwá AZw{MV g§~§YmÛmao
˶m§À¶m g§nH$m©V ¶oʶmMm A{O~mV {dMma H$ê$ ZH$m. nU Oa ˶m§Zr (Xmgr {ó¶m)
{ddmh~§YZmV AS>H$ë¶mZ§Va EImXo AZ¡{VH$ H¥$˶ Ho$ë¶mg (Xmgr Zgcoë¶m) ñdV§Ì
{ó¶m§gmR>r Or {ejm {ZpíMV Amho, ˶mMr {Zå‘r {ejm ¶m§Zm XoʶmV ¶mdr. (Xmgr
‘wcter-slave girls) {ddmh H$aʶmMr (hr nadmZJr) Vw‘À¶mn¡H$s ˶m§Zm Amho
Á¶m§Zm Amnë¶m hmVyZ AZ¡{VH$ H¥$˶ KSy> eH$Vo, Aer {^Vr Amho. Am{U Vwåhr
ñdV:da g§¶‘ R>odmc Va ho Vw‘À¶mgmR>r OmñV {hVH$maH$ Amho. Am{U A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho.
26
A„mh (¶m gd©) Jmoï>r Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$ BpÀN>Vmo, Am{U Vw‘À¶m AmYr
hmoD$Z Jocëo ¶m ˶m (gXmMmar) cmoH$m§Mm ‘mJ© Vwåhmcm XmIdy BpÀN>Vmo, Am{U (AemàH$mao)
gyah-04. AZ-{Zg 83

Vw‘À¶mH$S>o ˶mÀ¶m H¥$noMr Ñï>r didy BpÀN>Vmo. A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ Amho
Am{U VgoM Vmo ~w{Õ‘mZhr Amho. 27 A„mh Vw‘À¶mda ˶mÀ¶m H¥$noMm dfm©d H$ê$
BpÀN>Vmo, nU Oo cmoH$ Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo A§YmZwH$aU H$arV AmhoV, Vo
(Vw‘À¶m~Ôc) Aer BÀN>m ~miJyZ AmhoV H$s, Vwåhr ({XemhrZ hmoD$Z) gÝ‘mJm©nmgyZ
Xÿa {ZKyZ Omdo. 28 A„mh Vw‘À¶mdaMm ^ma hcH$m H$ê$ BpÀN>Vmo, H$maU ‘Zwî¶ hm
Xþ~©c {Z‘m©U H$aʶmV Amcocm Amho.
29
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! AmngmV EH$‘oH$m§Mr g§nÎmr AZw{MV arVrZo
{Ji§H¥$V H$ê$ ZH$m. nU nañna g§‘VrZo ì¶mnma H$ê$Z Vwåhr (g§nÎmr) àmá H$ê$ eH$Vm.
Am{U AmngmV EH$-Xþgè¶mMr h˶m H$ê$ ZH$m. IamoIa A„mh Vw‘À¶mda ’$ma
‘ohoa~mZ Amho. 30 Am{U Omo H$moUr Xþï> hoVyZo Am{U Aݶm¶r ‘mJm©Zo Ago H$arc Amåhr
˶mcm Oê$a AmJrV ’o$Hy$Z XoD$. Am{U (Ago H$aUo) A„mhgmR>r ’$ma gmono Amho. 31
Oa Vwåhr {Z{fÕ (forbidden) R>adʶmV Amcoco ‘moR>‘moR>o JwÝho H$aʶmnmgyZ ñdV:cm
Xÿa R>odmc, Va Amåhr Vw‘À¶m chmZghmZ MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHy$, Am{U Vwåhmcm
gÝ‘mZmMr OmJm XoD$. 32 Á¶m Jmoï>r§V A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr OUm§Zm BVam§nojm
loð>Ëd {Xcoco Amho, ˶m Jmoï>tMr Vwåhr A{^cmfm ~miJy ZH$m. nwéfm§Zm ‘mo~Xcm
{‘ioc ˶m§À¶m H¥$˶m§Zwgma Am{U {ó¶m§Zm ‘mo~Xcm {‘ioc ˶m§À¶m H¥$˶m§Zwgma Am{U
A„mhH$S>o ˶mÀ¶m H¥$noMr ¶mMZm H$am. IamoIa, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ
Amho. 33 AmB©dS>rc Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ Oo H$mhr Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z OmVmV,
˶m (g§nÎmr)Mo dmag Amåhr {ZpíMV Ho$coco AmhoV. Am{U Á¶m§À¶mer Vwåhr (à{VkmnydH© $)
H$ama Ho$co AmhoV. ˶m§Zm ˶m§Mm dmQ>m Úm. (Am{U cjmV Agy Úm) A„mh à˶oH$
Jmoï>rda ZOa R>odyZ Amho.
34
nwéf {ó¶m§Mo à{VnmcH$ (protector) AmhoV. (åhUOo ˶m§Zm {ó¶m§Mr nyU©
H$miOr ¿¶mdr cmJUma Amho). H$maU A„mhZo EH$mcm Xþgè¶mda loð>Ëd àXmZ Ho$co
Amho. ˶mMo (AmUIrZ) H$maU (åhUOo), nwéf {ó`m§da Amnco YZ IM© H$aVmV. Va
Á¶m gXmMmar {ó`m AmhoV, (Amnë¶m nVrÀ¶m) AmkmYmaH$ AgVmV Am{U A„mhÀ¶m
XoIaoIrV (åhUOo A„mhMr OmU R>odyZ) ˶m (Amnë¶m nVtÀ¶m) Jwá Jmoï>r gwa{jV
R>odVmV.
Am{U Vwåhmcm Á¶m {ó¶m§H$Sy>Z Vw‘Mm {dídmgKmV (àVmaUm) hmoʶmMr e§H$m
Agoc, ˶m§Zm (àW‘) VmH$sX Úm, Z§Va ˶m§Zm {~N>mݶmV EH$Q>çm gmoSy>Z Úm, (eodQ>r)
˶m§Zm (gm¡å¶nUo) ‘mam. ˶mZ§Va Oa ˶m Vw‘À¶m Amkm§Mo nmcZ H$aVrc, Va Ë`m§À`m{déÕ
84 Hw$amU

nwT>o H$moUVrhr H$madmB© H$ê$ ZH$m. (Am{U cjmV R>odm) A„mh hmM gdm}ƒ (d) ‘hmZ
Amho. 35 Am{U {ddm{hV OmoS>ß¶mXaå¶mZ g§~§Y {~KS>ʶmMr Vwåhmcm {^Vr dmQ>V
Agoc, Va nVrÀ¶m ZmVodmBH$m§‘YyZ EH$ ‘ܶñW {Z¶wº$ H$am Am{U nËZrÀ¶m
ZmVodmBH$m§‘YyZ EH$ ‘ܶñW {Z¶wº$ H$am. ˶m XmoKm§Mr g‘oQ> KS>dyZ AmUʶmMr
(‘ZmnmgyZ) BÀN>m Agoc Va A„mh ˶m§À¶mV g‘oQ> KS>dyZ AmUrc. (cjmV Agy
Úm) IamoIa A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ Amho, à˶oH$ Jmoï>rMr (nyU©) OmU Amho.
36
(Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am Am{U BVa H$moUmcmhr (H$moU˶mhr àH$mao
˶mÀ¶m B©ídaËdmV) ˶mMm ^mJrXma ~Zdy ZH$m, Am{U Amnë¶m AmB©dS>cm§er Mm§Jcw nUmZo
dmJm, VgoM ZmVodmBH$m§er, AZmWm§er, J[a~m§er Am{U ZmVodmB©H$ Agcoë¶m eoOmè¶m§er
Am{U ZmVodmB©H$ Zgcoë¶m eoOmè¶m§er d Vw‘À¶m gmo~˶m§er, dmQ>gê§$er (‘wgm{’$am§er)
Am{U ˶m§À¶mer Oo (Xmg qH$dm Xmgr åhUyZ) Vw‘À¶m Vmã¶mV AmhoV. (¶m gdmªgmo~V
X¶m~wÕrZo dmJm). J{d©ð> Am{U K‘|S>r cmoH$ A„mhcm A{O~mV {à¶ ZmhrV.
(Q>rn: Oo Ago H$arV ZmhrV, Vo Iè¶m AWm©Zo A„mhMr CnmgZm H$aUmao ZmhrVM.)
37
Oo ñdV: H§$Oyf AmhoV Am{U BVam§Zmhr H§$OyfnUmMr àoaUm XoVmV. Am{U
A„mhZo Oo H$mhr Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm {Xcoco Amho, Vo (Vr g§nÎmr) cn{dVmV. Am{U
åhUyZ Amåhr (AemM) g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r An‘mZH$maH$ {ejm V¶ma H$ê$Z
R>odcr Amho.
(Q>rn: lÕmhrZ cmoH$m§Mm ñd^mdJwU Am{U ˶m§Mm eodQ>.)
38
(A„mhcm Ago cmoH$ {à¶ ZmhrV), Oo Amnco YZ Xþgè¶m§da, (Ho$di)
XmIdʶmgmR>r (Am{U cmoH$m§H$Sy>Z ñVwVrMo ~moc EoH$ʶmgmR>r), IM© H$aVmV. (AgoM
cmoH$) Zm A„mhda {dídmg R>odUmao AmhoV, Zm eodQ>À¶m {Xdgmda. Am{U Á¶mMm
gmo~Vr g¡VmZ ~Zcm, ˶mcm {H$Vr dmB©Q> gmo~Vr àmá Pmcm! 39 Am{U Vo Oa
A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda {dídmg R>odUmao ~Zco AgVo, VgoM A„mhZo Oo
H$mhr {Xco Amho ˶mVyZ ˶m§Zr (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) IM© Ho$cm AgVm, Va ˶m§Mo H$m¶
ZwH$gmZ Pmco AgVo? IamoIa A„mh ˶m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho. 40 {ZpíMVM
A„mh H$moUmdahr {Vi‘mÌ (XoIrc) Aݶm¶ H$arV Zmhr. Am{U Oa H$moUVohr gËH$‘©
H$aʶmV Amco Va Vmo (˶m gËH$‘m©Mm) ‘mo~Xcm {H$˶oH$ nQ>rZo dmT>doc. Am{U
Amnë¶m H¥$noZo Vmo (gËH¥$˶m§Mm) ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm XoB©c.
41
(ݶm¶mÀ¶m {Xder JwÝhoJmam§Mr) H$m¶ AdñWm hmoB©c? Ooìhm Amåhr à˶oH$
OZg‘yhm‘YyZ EH$ gmjrXma KoD$Z ¶oD$, Am{U (n¡J§~a!) Vwåhmcm Ë`m§À`m{déÕ
gyah-04. AZ-{Zg 85

gmjrXma ~ZdyZ C^o H$ê$. 42 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, Am{U Á¶m§Zr
n¡J§~amH$S>o Xþc©j Ho$co (n¡J§~amMr Adkm Ho$cr), VoM cmoH$ ˶m {Xder BÀN>m H$aVrc
H$s, n¥ÏdrZo Amåhmcm {JiyZ KoVco AgVo, (Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo). (˶m {Xder)
Vo A„mhnmgyZ H$moUVrhr Jmoï> cndyZ R>ody eH$Uma ZmhrV. 43 lÕoMm A§JrH$ma
Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ZeoÀ¶m AdñWoV àmW©Zm H$ê$ ZH$m (Z‘mµOm‘ܶo gh^mJr hmoʶmMm
à¶ËZ H$ê$ ZH$m). Omon¶ªV Vwåhr H$m¶ åhUV AmhmV ho Vwåhmcm H$iV Zmhr. VgoM
Voìhmhr Zmhr (Ooìhm Vwåhr) AñdÀN> AdñWoV Agmc d Omon¶ªV Vwåhr ñZmZ H$arV
Zmhr. (Ago H$aʶmcm) AndmX hm Amho H$s, Vwåhr àdmgmV AmhmV (Am{U ñZmZ
H$aʶmg Ag‘W© AmhmV).
Am{U Oa Vwåhr AmOmar Agmc qH$dm àdmgmV Agmc qH$dm Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr
em¡M H$ê$Z Amcm Agoc qH$dm Vwåhr {ó¶m§er g§JV Ho$coco Agmc, Am{U Vwåhmcm
nmUr {‘iV Zgoc, Va ñdÀN> ‘mVrcm ñne© H$ê$Z, Amnco hmV Amnë¶m Mohè¶m§da d
hmVm§da {’$adm. (Am{U cjmV Agy Úm) H$s, IamoIa A„mh A{Ve¶ H$Zdmiy d
A{Ve¶ j‘merc Amho.
44
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zm (A„mhÀ¶m) J«§WmMm EH$ ^mJ
XoʶmV Amcm hmoVm? (nU AmVm) Vo (gÝ‘mJm©À¶m ‘mo~Xë¶mV) Hw$‘mJ© IaoXr H$aV
AmhoV. Am{U Vwåhr XoIrc Hw$‘mJm©cm cmJmdo, AerM ˶m§Mr BÀN>m Amho. 45 A„mh
Vw‘À¶m eÌÿ§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho. Am{U (Vw‘À¶mgmR>r) A„mhgmaIm {‘Ì Xþgam
H$moUr Agy eH$V Zmhr. Am{U A„mhgmaIr ‘XV H$moUrhr H$ê$ eH$V Zmhr. 46 Á¶y
cmoH$m§‘ܶo H$mhr OU Ago AmhoV, Oo (A„mhH$Sy>Z àH$Q> Pmcoë¶m) eãXm§Zm (˶m§Mo
g§X^© gmoSy>Z H$mhrVar) {dH¥$V AW© XoVmV Am{U åhUVmV, "Amåhr EoH$co Amho, nU
Amåhr ‘mZUma Zmhr.' qH$dm "EoH$ʶmMo ZmQ>H$ H$am nU EoHy$ ZH$m.' Am{U åhUVmV (ho
‘whå‘X!) Am‘Mo åhUUo cjnyd©H$ EoH$m. Aem àH$mao (Vo) Amnë¶m {O^oZo eãXm§Mo
Ioi IoiV AmhoV. (¶m‘mJo ˶m§Mm CÔoe) g˶ Y‘m©cm ImoQ>o Xe©{dʶmMm Amho. nU
Oa ˶m§Zr Ago åhQ>co AgVo, "Amåhr EoH$co Amho Am{U Amåhr AmkmnmcZ H$aUma'
Am{U "Am‘Mo åhUUo EoH$m d Am‘À¶mH$S>o (Oam) cj Úm,' Va Vo ˶m§À¶m ñdV:gmR>r
Mm§Jco d C{MV R>aco AgVo. na§Vw g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wio, A„mhZo
˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho. Am{U åhUyZ ˶m§À¶mn¡H$s A{Ve¶ WmoS>çm cmoH$m§{edm¶,
(BVa gd©) lÕoMm A§JrH$ma H$aUma ZmhrV.
47
(nydu) J«§W XoʶmV Amcoë¶m cmoH$m§Zmo! (AmVm) Omo J«§W Amåhr (Vw‘À¶mH$S>o)
86 Hw$amU

nmR>{dcm Amho ˶mda {dídmg R>odm, (hm J«§W) Vw‘À¶mH$S>o AmYrÀ¶m J«§Wm§n¡H$s (Oo
g˶ Amho) ˶mcm à‘m{UV H$aVmo. (Va Vwåhr ¶mcm ‘mZUmao ~Zm). `mnydu H$s, Amåhr
Vw‘Mo Mohao {dÐÿn H$ê$Z Q>mHy$ Am{U An‘m{ZV H$ê$Z (Vw‘Mm) Vgm eodQ> H$ê$, Ogm
"g~V'Mm {Z¶‘ ‘moS>Umè¶m cmoH$m§Mm Amåhr Ho$cm hmoVm. Am{U A„mhMm AmXoe
Zoh‘r A‘cmV AmUʶmgmR>rM AgVmo.
(Q>rn: "g~V'Mm AmXoe ~Zr BòmB©ccm XoʶmV Amcm hmoVm, åhUOo e{Zdma hm {Xdg nyU©nUo
˶m§Zr àmW©Zm {Xdg åhUyZ nmim¶Mm hmoVm.)
48
{ZpíMVM A„mh Aem (Jmoï>rcm A{O~mV) j‘m H$aUma Zmhr H$s, Aݶ
H$moUmcmhr ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Omdo. nU ¶mcm gmoSy>Z Or H$mhr (BVa dmB©Q>
H¥$˶o) AmhoV, Vmo Á¶mÀ¶m~m~VrV BÀN>rc, ˶mg j‘m H$arc. Am{U Á¶mZo A„mhMm
g‘H$j R>a{dcm, ˶mZo IamoIa ^¶§H$a ‘moR>m JwÝhm Ho$cm. 49 Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nm{hco
Zmhr H$m, Oo ñdV:cm (’$ma) n{dÌ g‘OVmV. (na§Vw Vgo) Zmhr, Va A„mh Á¶mÀ¶m
~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg n{dÌ H$aVmo Am{U H$moUmdahr OamgwÕm ({Vi‘mÌXoIrc)
Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 50 nmhm, Vo A„mh{df¶r H$em ImoQ>çm Jmoï>r a{MV AmhoV!
Am{U ¶mnojm CKS> (d ‘moR>o) nmn Xþgao H$moUVo Agy eH$Vo?
51
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr AdñWm ‘mhrV Zmhr H$m, Á¶m§Zm J«§WmMm H$mhr ^mJ
XoʶmV Amcm hmoVm? (nU AmVm) Vo {ZamYma Jmoï>tda Am{U dmB©Q> eº$s¨da (idols &
devils) {dídmg R>odVmV Am{U Vo g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§{df¶r åhUVmV H$s,
Vo ¶m lÕmd§Vm§nojm A{YH$ gÝ‘mJm©da AmhoV. 52 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zm A„mhZo
{Y¸$maco Amho. Am{U Á¶mMm A„mh {Y¸$ma H$aVmo, ˶mMm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Agy
eH$V Zmhr. 53 A„mhÀ¶m gÎmoV ¶m§Mm H$mhr dmQ>m Amho H$m? Ago AgVo Va ˶m§Zr
cmoH$m§Zm {Vi‘mÌgwÕm H$mhr {Xco ZgVo. 54 ‘J Vo A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo cmoH$m§Zm Oo
H$mhr {Xco Amho, ˶m~Ôc ˶m§Mm hodm H$aVmV H$s H$m¶? Oa hr Jmoï> Agoc Va
(˶m§Zm ho H$im¶cm hdo H$s, ¶m AmYr) Amåhr B~«mhr‘À¶m Hw$Qw>§~r`m§Zm J«§W Am{U
{ddoH$ XoD$Z ^yf{dco hmoVo, VgoM ‘moR>o amÁ¶ hr àXmZ Ho$co hmoVo. 55 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhtZr ˶mÀ¶mda (ÑT>) {dídmg R>odcm, Va H$mhr ˶mÀ¶mnmgyZ Xÿa Joco. (˶m Xÿa
Jocoë¶m cmoH$m§gmR>r) ZaH$mMr YJYJVr AmJ nwaoer Amho. 56 Oo cmoH$ Am‘À¶m
IwUm§Ûmao (signs) ñnï> hmoUmao g§Xoe ZmH$maʶmgmR>r AmJ«hr am{hco, ˶m§Zm Amåhr
(^¶mZH$) A¾r‘ܶo àdoe H$am¶cm cmdy. Ooìhm ˶m§Mr ËdMm OiyZ OmB©c, Voìhm
(nwÝhm nwÝhm) Amåhr ˶m§Zm Xþgar ZdrZ ËdMm ~XcyZ XoD$, ho ¶mgmR>r H$s, (gmV˶nydH© $)
gyah-04. AZ-{Zg 87

˶m§Zr {ejoMr Md MmIV amhmdr. {ZpíMVM A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ


Amho. 57 Am{U Á¶m§Zr lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z gËH¥$˶o Ho$cr, ˶m§Zm Amåhr Aem
~mJm§V àdoe XoD$ Á¶mV nmʶmMo àdmh dmhV AgVrc, (Am{U) Vo H$m¶‘ VoWoM
{Zdmg H$aVrc. VoWo ˶m§Zm gwerc OrdZgmWr àmá hmoVrc. Am{U Amåhr ˶m§Zm aå¶
d {dnwc N>m¶oÀ¶m {R>H$mUr R>ody.
58
A„mh Vwåhmcm Agm AmXoe XoV Amho H$s, Vw‘À¶mH$S>o R>odʶmV Amcocr
AZm‘V ˶m§À¶m h¸$Xmam§Zm (ì¶dpñWVnUo) naV H$am. Am{U Ooìhm Vwåhr cmoH$m§Xaå¶mZ
(˶m§À¶m AmngmVrc ~m~tda) {ZU©¶ H$amc, Va ݶm¶nyd©H$ {ZU©¶ H$am. Am{U A„mh
Vwåhmcm gdm}Îm‘ CnXoe XoV AgVmo. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
nmhUmam Amho. 59 lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U
˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U ˶m§À¶mhr AmkoMo nmcZ H$am, Oo
Vw‘À¶m‘ܶo A{YH$manXmda AmhoV. Am{U Oa H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc Vw‘Mo AmngmV
‘V^oX Pmë¶mg Vr Jmoï> ({ZU©¶mgmR>r) A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amda gmondm.
(Ago H$am) Oa Vwåhr (Iè¶m AWm©Zo) A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg
R>odUmao Agmc. hrM Jmoï> (Vw‘À¶mgmR>r) gd©loð> Amho Am{U {VMm eodQ>hr gdm}Îm‘
Amho. 60 Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m Oo (EH$sH$S>o ImoQ>o) Xmdo H$ê$Z
gm§JVmV H$s, Vw‘À¶mda Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Am{U Vw‘À¶m AmYr(À¶m n¡J~§ am§H$S>ho r)
Oo àH$Q> H$aʶmV Amco, Amåhr ˶m (gdmª)da {dídmg R>odUmao AmhmoV. (Va XþgarH$S>)o
hoM cmoH$ Xþï> cmoH$m§H$Sy>Z (åhUOo g¡VmZmÀ¶m AZw¶m¶m§H$Sy>Z AmngmVrc) {ddmXm§g~§ Y§ mZo
{ZU©¶ H$ê$Z KoD$ BpÀN>VmV, Ooìhm H$s, ˶m§Zm (˶m {dÐmohr) cmoH$m§Mr Amkm Z
nmiʶmMm (A„mhH$Sy>Z) AmXoe XoʶmV Amcm hmoVm. Am{U g¡VmZmMr Va Aer
BÀN>m Amho H$s, ˶m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Iyn Xÿa KoD$Z Omdo. 61 Am{U Ooìhm ˶m§Zm Ago
gm§JʶmV ¶oVo H$s, ˶mÀ¶mH$S>o ¶m, Oo A„mhZo AdV[aV Ho$co (sent down) Amho,
Am{U ¶m ˶mÀ¶m n¡J§~amH$S>o, Voìhm Vwåhr nmhVm H$s, ho T>m|Jr cmoH$ (hypocrites)
{VQ>H$mè¶mZo Vw‘À¶mH$S>o nmR> {’$adVmV. 62 nU Voìhm Ë`m§Mo H$m¶ hmoB©c, Ooìhm
˶m§À¶mda ˶m§À¶m hmVm§À¶m H$‘mB©‘i w o Amcocr AmnÎmr H$mogioc? ˶mdoir Vo Vw‘À¶mH$S>o
¶oD$Z A„mhÀ¶m enWm KoD$Z gm§JVrc H$s, Amåhr Va Ho$di ^co BpÀN>V hmoVmo,
Am{U gcmoIm {Z‘m©U H$aʶmì¶{V[aº$, Am‘Mm Xþgam H$moUVmhr CÔoe ZìhVm. 63
˶m§À¶m ‘ZmV Oo Amho Vo gd© A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. Va Vwåhr ˶m§À¶m
åhUʶmH$S>o Xþc©j H$am, Am{U ˶m§Zm g‘OmdyZ gm§Jm. Am{U ˶m§Zm Aem nÕVrZo
88 Hw$amU

CnXoe Úm H$s, Vo ˶m§À¶m öX¶mV àdoe H$aoc.


64
Amåhr gd© n¡J§~am§Zm ¶mM CÔoemgh nmR>{dco H$s, A„mhÀ¶m AmXoemZo
˶m§À¶m AmkoMo nmcZ Ho$co Omdo. Am{U Ooìhm ˶m§Zr (dmB©Q> H¥$˶ H$ê$Z) ñdV:da
Aݶm¶ Ho$cm, Voìhm Oa Vo Vw‘À¶mH$S>o Amco AgVo Am{U ˶m§Zr A„mhH$S>o j‘m¶mMZm
Ho$cr AgVr, Am{U n¡J§~amZohr ˶m§À¶mgmR>r j‘m¶mMZm Ho$cr AgVr, Va ˶m§Zm
Z¸$sM Ago AmT>ico AgVo H$s, A„mh (Va) A{Ve¶ ‘m’$ H$aUmam d ’$ma X¶miy
Amho. 65 nU Zmhr, (n¡J§~a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Vo Vmon¶ªV (Iao) lÕmd§V
~Zy eH$V ZmhrV, Omon¶ªV Vo AmngmVrc gd© {ddmXm§g§~§YmZo Vwåhmcm {ZU©¶ H$aUmam
~ZdrV ZmhrV. Am{U ‘J Omo {ZU©¶ Vwåhr H$amc ˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘ZmV H$gcrhr
e§H$m {Z‘m©U hmoVm H$m‘m Z¶o. Am{U (˶m§Zr) Vw‘Mm {ZU©¶ ‘ZmnmgyZ ñdrH$mam¶cm
hdm. 66 Am{U Amåhr Oa ˶m§Zm AmXoe {Xcm AgVm, "Amnë¶m àmUm§Mr AmhþVr Úm
Am{U Amnë¶m Kam§Mm ˶mJ H$am' Va ˶m§À¶mVrc ’$ma WmoS>o cmoH$ dJiVm, BVa
(gdmªZr) Vgo Ho$co ZgVo. Oa ˶m§Zr Vo Ho$co AgVo, Á¶mMr ˶m§Zm VmH$sX {Xcr OmVo,
Va IamoIa Vo ˶m§À¶m ñdV:À¶mM {hVmMo R>aco AgVo. Am{U (˶m§À¶m lÕocm)
˶mnmgyZ A{YH$ ~iH$Q>r àmá Pmcr AgVr. 67 Am{U Voìhm Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶mH$Sy>Z
’$ma ‘moR>o ~jrg {Xco AgVo. 68 Am{U {ZpíMVM ˶m§Zm gai ‘mJ© XmIdcm AgVm.
69
Omo H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$aoc, Vmo ˶m cmoH$m§gmo~V
Agoc, Á¶m§À¶mda A„mhZo Amnë¶m H¥$noMm dfm©d Ho$cm Amho, åhUOoM n¡J§~a Am{U
Vo cmoH$ Oo g˶mda AT>inUo H$m¶‘ am{hco Am{U Vo, Á¶m§Zr Amnco OrdZ g˶mMr
gmj XoʶmgmR>r dmhÿZ Q>mH$co Am{U gXmMmar cmoH$. {H$Vr CÎm‘ gmo~Vr AmhoV ho! 70
hr Amho A„mhMr H¥$nm, Am{U A„mhcm Oo kmZ Amho, Vo H$moUmcmM Zmhr.
71
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (ñdV:À¶m ~MmdmV) Ymo³¶mÀ¶m {déÕ nyU©nUo
g‚m amhm. ‘J Ogm àg§J Agoc, Vgo doJdoJù¶m VwH$S>çm§À¶m ñdê$nmV qH$dm EH$Ì
{ZKm. 72 Am{U (cjmV Agy Úm) Vw‘À¶mV H$moUr Agmhr Amho, Omo ‘mJo a|JmiV
amhrc, Am{U Oa Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> H$mogico Va Vmo åhUoc, "hr A„mhMr
‘m¶mda H¥$nm Amho H$s, ‘r ˶m§À¶m~amo~a ZìhVmo.' 73 Am{U Vw‘À¶mda A„mhMr
H¥$nm Pmë¶mg, Vmo Z¸$s Ago åhUoc H$s, OUy Vw‘À¶m Am{U ˶mÀ¶m Xaå¶mZ
H$gcmM ñZoh^md ZìhVm, "‘r XoIrc ˶m§À¶m~amo~a AgVmo, Va (˶m§À¶mà‘mUoM)
‘cmhr ‘moR>o ¶e àmá Pmco AgVo.' 74 Va ˶m cmoH$m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
cT>m¶cm nm{hOo, Oo ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m ({MañWm¶r) OrdZmVrc `emgmR>r gܶmÀ¶m ¶m
gyah-04. AZ-{Zg 89

OJmVrc OrdZmcm dmhÿZ Q>mH$VmV. Am{U Omo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>oc Am{U
draJVr àmá H$aoc qH$dm {dO¶ àmá H$aoc, Va ˶mg Amåhr ’$ma ‘moR>o ~jrg XoD$ 75
Am{U Vwåhmcm H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr cT>Uma Zmhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r VgoM
Xþ~©c nwéf, {ó¶m d ‘wco ¶m§À¶mgmR>r Oo ¶mMZm H$arV AmhoV H$s, ho à^y! Amåhmcm
¶m dñVrVyZ ~mhoa H$mT>, Á¶m‘ܶo amhUmao A˶mMmar AmhoV. Am{U Vw¶m H¥$noZo
H$moUmcmVar Am‘Mm ajUH$Vm© ~Zd, VgoM Vw¶m H¥$noZo EH$ gmhmæ¶H$Vm©hr Amåhmcm
CncãY H$adyZ Xo. 76 Oo lÕmd§V AmhoV, Vo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmV Am{U Oo
g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZ AmhoV, Vo g¡VmZmÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmV. Va Vwåhr g¡VmZmÀ¶m
{‘Ìm§er cT>m. Am{U g¡VmZmMo S>mdnoM IamoIa H$‘Omoa AmhoV.
77
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zm Ago gm§JʶmV Amco hmoVo H$s,
Amnë¶m hmVm§da {Z¶§ÌU R>odm Am{U Z‘mµOê$nr {Z¶{‘V àmW©Zm H$aUmao ~Zm Am{U
µOH$mV (purifying dues) Úm? Am{U Ooìhm (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) cT>ʶmMm
˶m§Zm AmXoe {Xcm Jocm. Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> Á¶mà‘mUo A„mhMo ^¶ ~miJm¶cm
hdo ˶mà‘mUo qH$dm ˶mnojmhr A{YH$, ‘mUgm§Zm {^D$ cmJcm. Am{U Vo åhUy
cmJco, " ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Amåhmcm cT>mB© H$aʶmMm AmXoe H$m {Xcmg, Vy
AmUIr H$mhr H$mimgmR>r ¶wÕmcm nwT>o T>H$cco AgVo, (Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo)!'
Vwåhr ˶m§Zm gm§JyZ Q>mH$m, "¶m OJmVrc ’$m¶Xm ’$ma WmoS>m Amho Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaMo
OrdZ A{YH$ Mm§Jco Amho, (nU) ˶m§À¶mgmR>r, Oo A„mhMo ^¶ ~miJyZ (OrdZ
ì¶VrV H$aVmV). Am{U Vw‘À¶mda OamgwÕm Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 78 Am{U
Vwåhr {OWo Hw$R>o Agmc (Vw‘Mr R>acocr doi Amë¶mda), ‘¥Ë¶y Vwåhmcm JmR>oc, ‘J
Vwåhr ‘O~yV ~m§Ycoë¶m (‘moR>-‘moR>çm) dmS>çmV H$m AgoZm.' Am{U Ooìhm ˶m§Mm
’$m¶Xm hmoVmo, Voìhm Vo åhUVmV, "ho A„mhH$Sy>Z Amho.' Am{U ˶m§À¶mda EImXr
AmnÎmr Amcr Va Vo åhUVmV, "hr (AmnÎmr) Vw‘À¶m‘wio Amho.' (n¡J§~a!) Vwåhr
˶m§Zm gm§Jm, "gd© H$mhr A„mhH$Sy>ZM Amho.' ¶m cmoH$m§Zm Pmco Amho Var H$m¶? H$s,
H$moUVrM Jmoï> ¶m§À¶m cjmV ¶oV Zmhr. 79 Vw‘Mo Oo H$mhr Mm§Jco hmoV AgVo, Vo
A„mhH$Sy>Z Amho Am{U Vw‘À¶mda Or H$mhr {dnÎmr ¶oV AgVo, Vr Vw‘À¶m ñdV:‘wioM
¶oV AgVo.
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm (g‘ñV) ‘mZdOmVrgmR>r g§XoedmhH$ ~ZdyZ nmR>{dco
Amho. Am{U (¶mgmR>r) A„mh (ñdV:) gmjr Amho.
80
Omo H$moUr n¡J§~amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$aVmo, Vmo ({ZpíMVM) A„mhÀ¶m AmkoMo
90 Hw$amU

nmcZ H$aVmo. Am{U Omo H$moUr ˶mH$S>o nmR> {’$adrc, Va (n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm
˶m§À¶mda nhmaoH$ar (keeper) ~ZdyZ nmR>{dcoco Zmhr. 81 Am{U Vo åhUVmV,
"Amåhr Vw‘À¶m AmkoMo nmcZ H$aUmaM.' nU Ooìhm Vo Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa OmVmV,
Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> amÌrÀ¶m doiog Vwåhr Oo H$mhr gm§JVm, Ë`mÀ`m{déÕ
¶moOZm AmIVmV. Vo Á¶m ¶moOZm AmIrV AmhoV ˶m§Mr A„mh Zm|X H$arV Amho. Va
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j H$am, Am{U A„mhda (ÑT>) {dídmg R>odm. Am{U Á¶mÀ¶mda
{dídmg Ho$cm Omdm Agm A„mhgmaIm Xþgam H$moUrM Zmhr.
82
Vo Hw$amUmda (J§^raVmnydH© $) {dMma H$arV ZmhrV H$m? Oa ho (Hw$amU) A„mh{edm¶
Aݶ H$moUmH$Sy>Z Amcoco AgVo, Va ˶m§Zm {ZpíMVM ¶m‘ܶo AZoH$ {dg§JV Jmoï>r
AmT>iyZ Amë¶m Ag˶m.
83
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o em§VrMr qH$dm ^¶mMr H$moUVrhr ~mV‘r ¶oVo, Voìhm Vo
Vr gd©Ì nga{dVmV. nU Oa ˶m§Zr Vr (~mV‘r) n¡J§~amH$S>o Am{U ˶m§À¶m‘Yrc Oo
cmoH$ A{YH$manXmda AmhoV, ˶m§À¶mH$S>o nmoM{dcr AgVr, Va ˶m§À¶mn¡H$s Oo JwáMa
¶§ÌUoer g§~§{YV cmoH$ AmhoV, ˶m§Zr (˶m) ~mV‘rMo g˶ OmUyZ KoVco AgVo. Am{U
Oa Vw‘À¶mda A„mhMr H¥$nm Am{U X¶m ZgVr, Va (’$ma) WmoS>çm cmoH$m§ì¶{V[aº$
(BVa gd©), g¡VmZmMo AZwgaU H$aUmao ~Zco AgVo.
84
Va Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>m, Vwåhr Ho$di ñdV:À¶m ~m~VrV
O~m~Xma AmhmV, (‘¥Ë`yÀ`m ^¶mcm ‘mV XoʶmMr) lÕmd§Vm§Zm àoaUm Úm. Am{U
A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§À¶m (qhgoMm) Omoa ‘moSy>Z H$mTy> eH$Vmo (¶mV Zdc
Zmhr), H$maU A„mh eº$sÀ¶m ~m~VrV A{YH$ ~cdmZ Amho. Am{U {ejm H$aʶmÀ¶m
~m~VrVhr A{YH$ H$R>moa Amho. 85 Omo H$moUr Mm§Jë¶m H$m¶m©gmR>r {e’$mag H$arc,
˶mMm ˶m H$m¶m©À¶m (Mm§Jë¶m) n[aUm‘m§‘ܶo dmQ>m Agoc Am{U Omo H$moUr dmB©Q>
H$m¶m©gmR>r {e’$mag H$arc, ˶mMm ˶m H$m¶m©À¶m (dmB©Q>) n[aUm‘m§‘ܶo dmQ>m Agoc.
Am{U A„mhÀ¶m eº$sÀ¶m AYrZ Amho à˶oH$ Jmoï>. 86 Am{U Ooìhm H$moUr Vwåhmcm
ew^qMVZmgh A{^dmXZ H$aoc Va Vwåhrhr ˶mcm ˶mnojm A{YH$ qH$dm VgoM
ew^qMVZmMo ~moc ~mocyZ A{^dmXZ H$am. {ZpíMVM A„mh ({heo~ KoʶmgmR>r)
à˶oH$ Jmoï>rMr Zm|X R>odrV Amho. 87 A„mh CnmgZo`mo½` (nyOZr`) Amho, ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM CnmgZo`mo½` Zmhr. Vmo {ZpíMVM nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhm gdmªZm
EH$Ì AmUoc, Á¶mÀ¶m ¶oʶm‘ܶo ‘wirM e§H$m Zmhr. Am{U A„mhÀ¶m eãXmnojm
A{YH$ g˶ H$moUmMm eãX Agy eH$Vmo?
gyah-04. AZ-{Zg 91

88
Vwåhmcm Pmco Var H$m¶ H$s, Vwåhr (˶m) Xm§{^H$ cmoH$m§À¶m ~m~VrV XmoZ JQ>mV
{d^mJco OmV AmhmV, Ooìhm H$s, ñdV: A„mhZo ˶m§Zm ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§‘i w o (AlÕoH$S>)o
’o$Hy$Z {Xco Amho, (åhUOo ˶m§Mm AmVm A„mher H$mhrhr g§~§Y Zmhr). Vwåhr Aem§Zm
gÝ‘mJm©da AmUy BpÀN>Vm H$m, Á¶m§Zm (ñdV:) A„mhZo ‘mJ©^«ï> hmoʶmgmR>r gmoSy>Z
{Xco Amho? (Zmhr), Vwåhr Aem§Zm H$Xm{n gÝ‘mJ© XmIdy eH$V Zmhr Á¶m§Zm (ñdV:)
A„mhZo ‘mJ©^«ï> Ho$co Amho. 89 ˶m§Mr Va Aer BÀN>m Amho H$s, ˶m§Zr Á¶mà‘mUo
g˶mMm AñdrH$ma Ho$cm, Vwåhrhr Vgo H$amdo, åhUOo Vwåhr gd© gmaIo hmoD$Z Omdo. Va
Vwåhr ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmerhr H$gë¶mhr àH$maMo ‘¡ÌrMo g§~§Y (A{O~mV) R>ody ZH$m,
Omon¶ªV Vo A„mhgmR>r Xþï>m§À¶m àXoemMm ˶mJ H$arV ZmhrV, Am{U Oa ˶m§Zr ¶mH$S>o
nmR> {’$adcr, Va ˶m§Zm nH$S>m Am{U {OWo Vo gmnS>Vrc, {VWo ˶m§Zm R>ma H$am. Am{U
˶m§À¶mn¡H$s H$moUmcmhr Amncm {‘Ì d ‘XVZrg ~Zdy ZH$m.
(Q>rn: hm AmXoe ’$º$ ˶m namH$moQ>rÀ`m Xm§{^H$ cmoH$m§gmR>r Amho, Oo lÕmd§Vm§er XþQ>ßnrnUmMm,
’$gdo{JarMm Ioi IoiV AmhoV.)
90
øm AmXoemcm AndmX åhUOo Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Mm g§~§Y ˶m cmoH$m§er
Amho, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm H$ama Pmcocm Amho. Am{U Vo cmoH$hr (AndmX AmhoV), Oo
Vw‘À`mH$So> Aem AdñWoV ¶oVmV H$s, Vw‘À¶mer qH$dm (lÕmd§Vm§n¡H$s) Amnë¶mM
cmoH$m§er ¶wÕ H$aʶmÀ¶m ({dMmamZo) ˶m§À¶m öX¶m§Zm doXZm hmoVmV. nU Oa A„mhZo
BpÀN>co AgVo, Va ˶mZo ˶m§Zm Vw‘À¶mda à^wËd {Xco AgVo, Voìhm Vo Adí¶
Vw‘À¶mer cT>co AgVo. ‘J Oa Vo Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa amhVrc Am{U Vw‘À¶mer ¶wÕ
H$aUma ZgVrc, Am{U em§VVoMo YmoaU Adc§~Vrc Va A„mh Vwåhmcmhr ˶m§À¶m{déÕ
AmH«$‘H$ ^y{‘H$m KoʶmMr nadmZJr XoV Zmhr. 91 Vwåhmcm BVa H$mhr Agohr cmoH$
AmT>iVrc Oo Vw‘À¶mnmgyZ Am{U Amnë¶m cmoH$m§nmgyZ (ñdV:cm) gwa{jV R>ody
BpÀN>VmV. nU Ooìhmhr ˶m§Zm CnÐd ‘mO{dʶmMr g§Yr àmá hmoVo, Va Vo ˶m g§Yrcm
A{O~mV J‘mdrV ZmhrV. Oa Vo Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa amhUma ZgVrc, Am{U Vw‘À¶mer
em§VrMo YmoaU Adc§{~Uma ZgVrc Am{U Amnco hmV (¶wÕmnmgyZ) AmdaVo KoUma
ZgVrc Va Vwåhr ˶m§Zm nH$S>m Am{U Vo OoWo gmnS>Vrc VoWo ˶m§Zm R>ma H$am. ho Vo
cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m{déÕ cT>ʶmMm Amåhr Vwåhmcm nyU© A{YH$ma {Xcocm Amho.
92
EH$ lÕmd§V Xþgè¶m lÕmd§Vmcm R>ma H$ê$ eH$Vmo, ho H$ënZm H$aʶmOmoJohr
Zmhr, nU MwH$sZo Ago KS>ë¶mg àíZ doJim Amho. Am{U Or 춺$s EImÚm lÕmd§VmMr
MwH$sZo h˶m H$ê$Z ~goc, Va ˶mZo (àm`píMÎm åhUyZ) EH$m lÕmd§V XmgmMr ‘wº$Vm
92 Hw$amU

H$amdr Am{U R>ma Pmcoë¶m 춺$sÀ¶m ZmVodmBH$m§Zm ZwH$gmZ ^anmB©nmoQ>r EH$ a¸$‘ AXm
H$amdr, nU ˶mMo ZmVodmB©H$ (Vr a¸$‘) gmoSy>Z XoV AgVrc Va Vr Jmoï> doJir Amho.
Vmo R>ma Pmcocm lÕmd§V Oa ˶m cmoH$m§er g§~§{YV Agoc Oo Vw‘À¶mer ¶wÕ H$aUmao
eÌy AmhoV, Va (R>ma ‘maUmè¶m 춺$sMo àm`píMÎm ’$º$ ho Agoc H$s), ˶mZo EH$m
lÕmd§V Xmgmcm Jwcm‘rVyZ ‘wº$ H$amdo. Am{U Oa Vmo (R>ma Pmcocm lÕmd§V), Aem
cmoH$m§er g§~§{YV Agoc, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm (em§Vr) H$ama Pmcocm Amho, Va R>ma
Ho$coë¶m 춺$sZo R>ma Pmcoë¶m 춺$sÀ¶m ZmVodmBH$m§Zm, ZwH$gmZ ^anmB©nmoQ>r EH$ a¸$‘
AXm H$amdr, Am{U gmo~V EH$m lÕmd§V Xmgmcm Jwcm‘rVyZ ‘wº$ H$amdo. Am{U Omo ho
H$aʶmg g‘W© Zgoc Va ˶mZo XmoZ ‘{hZo {Za§Va Cndmg H$amdm. hm A„mhZo R>adcocm
j‘oMm ‘mJ© Amho. A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 93 Am{U Omo H$moUr
lÕmd§VmMr OmUyZ~wOyZ h˶m H$arc, Va ˶mMr {ejm ’$º$ ZaH$ (Am{U ZaH$M)
Amho. {OWo Vmo H$m¶‘ {Zdmg H$arc. Am{U ˶mÀ¶mda A„mhMr AdH¥$nm Am{U
{Y¸$ma Agoc Am{U A„mhZo ˶mÀ¶mgmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm V¶ma R>odcr Amho.
94
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r {ZKmc Voìhm
¶mo½¶àH$mao (eÌy§À¶m H$madm¶m g§~§YmZo), Vnmg H$ê$Z ¿¶m Am{U Omo H$moUr ew^oÀN>m
춺$ H$aÊ`mgmR>r Vwåhmcm gcm‘ (àUm‘) H$arc ˶mg "Vy lÕmd§V Zmhrg,' Ago
åhUy ZH$m.
Vwåhmcm ¶mM OrdZmVrc j{UH$ gwIm§Mr ’$ma cmcgm Amho, nU A„mhH$S>o
(emídV ñdê$nmÀ¶m) gwIXm¶r Jmoï>r {dnwc à‘mUmV AmhoV. ¶m AmYr Vwåhr XoIrc
AgoM hmoVm. na§Vw A„mhZo Vw‘À¶mda ˶mMr ({deof) H¥$nm Ho$cr, Va Vnmg H$aʶmÀ¶m
~m~VrV Xj amhm. Oo H$mhr Vwåhr H$arV AgVm ˶mMr A„mhcm Zoh‘r OmUrd AgVo.
95
H$moUVohr ({deof) H$maU ZgVmZm Kar ~gyZ amhUmao lÕmd§V Am{U Vo lÕmd§V Oo
Amnco YZ Am{U àmU nUmcm cmdyZ A„mhÀ¶m ‘mJm©V g§Kf© H$aVmV, XmoKo H$Xm{n
g‘mZ hmoD$ eH$V ZmhrV. A„mhZo Amnco YZ d àmU nUmcm cmdyZ (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) g§Kf© H$aUmè¶m cmoH$m§Zm, ˶m cmoH$m§da loð> XOm© àXmZ Ho$cocm Amho. Oo
{ZpîH«$` ~gyZ amhUmao AmhoV. A„mhZo gd© (lÕmd§Vm§er) Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoʶmMm
dm¶Xm Ho$cm Amho. nU ˶m§Mm ‘mo~Xcm ’$ma ‘moR>m Amho, Oo ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r g§Kf©
H$arV AgVmV. 96 Ë`m§À`mgmR>r A„mhH$Sy>Z gÝ‘mZmMo ‘moR>‘moR>o ñWmZ AmhoV,
˶mÀ¶mH$Sy>Z j‘m d H¥$nm (˶m§Zm àmá hmoB©c). H$maU A„mh ’$ma ‘m’$ H$aUmam d
X¶miy Amho.
gyah-04. AZ-{Zg 93

97
˶m cmoH$m§Zr (dmB©Q> H¥$˶ H$ê$Z) ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm Amho, (àmU H$mT>Umao
A„mhMo) XÿV Ooìhm ˶m§Mo àmU H$mT>Vrc, Voìhm Vo (XÿV) (˶m§Zm) {dMmaVrc, "Vwåhr
(Ago XþîH¥$˶) H$m H$arV hmoVm?' Vo CÎma XoVrc, "Amåhr XoemV Aghm¶ AdñWoV
hmoVmo.' Vo {dMmaVrc, "A„mhMr n¥Ïdr BVH$s {demc ZìhVr H$m H$s, Vwåhr ñWcm§Va
H$ê$Z XþgarH$S>o OmD$ eH$cm AgVmV?' hoM Vo cmoH$ AmhoV (‘¥Ë`yZ§VaÀ`m OrdZmV)
Á¶m§Mo {ZdmgñWmZ ZaH$ Amho, IamoIa {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo! 98 nU Aghm¶
nwéf, {ó¶m Am{U (chmZ) ‘wco Oo (ñWcm§VamMr) ¶moOZm AmIʶmg Ag‘W© AmhoV,
˶mgmR>r ˶m§Zm H$moUVmM ‘mJ© Am{U gmYZ gmnS>V Zmhr. (Ago cmoH$ ‘O~yar‘wio
Xoe˶mJ Z H$aʶmcm AndmX R>ê$ eH$VmV). 99 A„mh Aem cmoH$m§À¶m (AnamYm§Zm)
j‘m H$ê$ eH$Vmo, H$maU A„mh ’$ma ‘m’$ H$aUmam Am{U j‘merc Amho. 100 Am{U
Omo H$moUr A„mhgmR>r (Xþï>m§À¶m) ^y‘rMm ˶mJ H$arc, ˶mcm n¥Ïdrda Aml¶mgmR>r
AZoH$ {R>H$mU Am{U {dnwc à‘mUmV OrdZgm‘J«r AmT>ioc. Am{U Omo H$moUr A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m H$m¶m©gmR>r ({‘eZgmR>r) Amnco Ka ˶mJ H$aoc Am{U Oa
˶mcm (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) ‘¥Ë`y ¶oB©c Va ˶mMm ‘mo~Xcm A„mhH$S>o V¶ma Amho.
Am{U A„mh IamoIa ’$ma ‘m’$ H$aUmam Am{U X¶miy Amho.
101
(lÕmd§Vm§Zmo!) Ooìhm Vwåhr XoemV àdmg H$arV Agmc, Voìhm Z‘mµOmMr ‘mÌm
(quantity) H$‘r Ho$ë¶mg, Vwåhmcm H$moUVohr nmn cmJUma Zmhr, Ooìhm Vwåhmcm
Aer e§H$m gVmdrV Agoc H$s, lÕmhrZ cmoH$ AMmZH$nUo (¶oD$Z Z‘mµOmXaå¶mZ)
Vw‘À¶mda h„m H$ê$ eH$VmV. IamoIa, g˶mMm AñdrH$ma H$aUmao (Vo) lÕmhrZ cmoH$
Vw‘Mo CKS> eÌy AmhoV. 102 (n¡J§~a!) Ooìhm Vwåhr lÕmd§Vm§~amo~a Agmc Am{U
gm‘y{hH$ àmW©ZMo o (Z‘mµOmMo) ZoVË¥ d H$arV Agmc, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s (H$mhr cmoH$m§À¶m)
EH$m JQ>mcm (Z‘mµOmgmR>r) Vw‘À¶m~amo~a C^o amhÿ Úm, ˶m§Zr AmnAmncr eóo Odi
R>odm¶cm hdr, ‘J ˶m§Zr (Z‘mµO‘ܶo) ZV‘ñVH$ hmoʶmMr ({dYr åhUOo gOXm) nyU©
H$ê$Z ‘mJÀ¶m ~mOyg Omdo, (Am{U g§ajUmW©) C^o amhmdo. ‘J Xþgè¶m JQ>mZo, Á¶mZo
Z‘mµO AXm Ho$cr Zmhr, nwT>o ¶mdo Am{U Vw‘À¶mgmo~V Z‘mµO AXm H$amdr. Am{U
˶m§Zr Hw$R>ë¶mhr Ymo³¶mÀ¶m {déÕ gmdY amhmdo Am{U AmnAmncr eóo Odi
~miJmdrV. (H$maU) g˶ ZmH$maUmao (Vo) lÕmhrZ cmoH$ BpÀN>VmV H$s, Vwåhr Vw‘À¶m
eóm§H$S>o d (BVa) gm‘J«r ¶mH$S>o (H$mhr H$maUm‘wio) Xþc©j H$amdo. åhUOo ˶m§Zm
AMmZH$nUo Vw‘À¶mda AmH«$‘U H$aVm ¶mdo. nU nmdgm‘wio Vwåhr AS>MUrV Amcm
Agmc qH$dm AmOmar Pmco Agmc, Va Z‘mµOmÀ`m doiog Vwåhr Vw‘Mo eó ~mOycm
94 Hw$amU

H$mTy>Z R>odë¶mg (Vo) MwH$sMo R>aUma Zmhr. VWm{n Vwåhr (H$moU˶mhr) Ymo³¶mnmgyZ
~Mmd H$aʶmgmR>r (Zoh‘r) gmdY amhm. {ZpíMVM A„mhZo g˶mMm AñdrH$ma
H$aUmè¶m lÕmhrZm§gmR>r An‘mZmñnX {ejm V¶ma R>odcocr Amho. 103 Am{U Vw‘Mr
Z‘mµO nyU© Pmë¶mZ§Va A„mhMo ñ‘aU H$am. CR>Vm, ~gVm Am{U nhþS>co AgVm
(åhUOo gd© àH$maÀ¶m AdñWm§V A„mhMo ñ‘aU H$am.). Am{U Ooìhm Vwåhmcm (gd©
H$mhr) gwa{jV dmQ>oc, Voìhm (nyU©nUo) {d{YdV Z‘mµO AXm H$am. {ZpíMVnUo, Z‘mµO
R>adyZ {Xcoë¶m doiog AXm H$aUo, ho lÕmd§Vm§Mo A{Zdm¶© H$V©ì¶ Amho. 104 Am{U
eÌÿMm nmR>cmJ H$aVmZm Xþ~ionUm XmIdy ZH$m. Oa Vwåhmcm H$mhr Ìmg ghZ H$amdm
cmJV Agoc, Va Vo (eÌy)hr VgmM Ìmg ghZ H$arV AmhoV. nU (Vw‘À¶mgmR>r
O‘oMr ~mOy åhUOo) Vwåhr A„mhH$Sy>Z Á¶m Anojm R>odVm, ˶m Anojm Vo R>ody eH$V
ZmhrV. A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
105
{ZpíMVM Amåhr hm J«§W Vw‘À¶mg‘moa "g˶' àñVwV H$aʶmgmR>r nmR>{dcm
Amho, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr A„mhZo Vwåhmcm Oo {eH$dco Amho, ˶mÀ¶mZwgma cmoH$m§gmR>r
{ZU©¶ H$amdm. Am{U Vwåhr {dídmgKmV H$aUmè¶m cmoH$m§Mo g‘W©H$ ~Zy ZH$m. 106
Am{U A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. A„mh, IamoIa A{Ve¶ j‘merc Am{U X¶miy
Amho. 107 Am{U Oo ñdV:erM Aàm‘m{UH$ AmhoV, Vwåhr Aem cmoH$m§Mr ~mOy ‘m§Sy>
ZH$m. A„mhcm {dídmgKmV H$aUmao Am{U XþamMmar cmoH$ A{O~mV AmdS>V ZmhrV.
108
˶m§Zm AmnU (Amnë¶m Hw$H¥$˶m§g§~§YmZo) cmoH$m§g‘moa c{‚mV hmoV Agë¶mMm
{dMma gVmdVmo, nU ˶m§Zm AmnU A„mhg‘moa c{‚mV hmoV Agë¶mMm {dMma
gVmdV Zmhr, Omo ˶m§À¶mgmo~V (Zoh‘r) AgVmo. Am{U Vo amÌrÀ¶m A§YmamV Aem
Jmoï>t{df¶r nam‘e© H$aVmV, Á¶mcm A„mhMr ‘mݶVm Zmhr. Am{U Oo H$mhr Vo H$arV
AmhoV, A„mhZo Vo doT>coco Amho.
109
(ho OmUyZ Agm H$s), Vwåhr ¶m OJmVrc OrdZmV ˶m§Mm nj KoD$Z dmX Kmcy
eH$Vm, nU nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§Mm nj KoD$Z A„mher PJS>m H$ê$ eH$Vmo
Agm H$moU Amho? Am{U (A„mhnmgyZ) H$moU ˶m§Mm ~Mmd H$ê$ eH$Vmo? 110 Omo
H$moUr XþîH¥$˶ H$arc qH$dm ñdV:daM Aݶm¶ H$ê$Z ~goc, nU Z§Va Oa Vmo A„mhH$S>o
j‘m¶mMZm H$arc, Va ˶mg A„mh ({ZpíMVM) ’$ma j‘m H$aUmam Am{U X¶miy
Agë¶mMo AmT>iyZ ¶oB©c. 111 Am{U Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$aVmo, ñdV:À¶mM {déÕ
H$aVmo. A„mh, IamoIa à˶oH$ Jmoï> OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 112 Am{U Omo H$moUr
ñdV: AnamY qH$dm nmn H$ê$Z, ˶mMm Xmof Xþgè¶mÀ¶m ‘mWr ‘maoc, Va Vmo {ZpíMVM
gyah-04. AZ-{Zg 95

ImoQ>o Amamon Am{U ’$ma ‘moR>çm nmnmMo AmoPo Amnë¶m S>mo³¶mda KoB©c. 113 Oa
Vw‘À¶mda A„mhMr H¥$nm Am{U X¶m ZgVr, Va ˶m§À¶mn¡H$s EH$m JQ>mZo Vwåhmcm
‘mJ©^«ï> H$aʶmMm {ZpíMVnUo à¶ËZ Ho$cm AgVm (H$maU ˶m§Zr Vgm g§H$ën Ho$cocm
hmoVm), nU Vo Xþgè¶m H$moUmcm Zìho Va ñdV:cmM ‘mJ©^«ï> H$arV AmhoV. Am{U Vo
Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV. A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o hm J«§W Am{U kmZ
nmR>dco Amho Am{U Vwåhmcm {ddoH$eº$s àXmZ Ho$cr Amho, VgoM Vwåhmcm Vo (gd©)
{eH$dco, Oo Vwåhmcm ‘mhrV ZìhVo. Am{U IamoIaM hr A„mhMr Vw‘À¶mda ’$ma
‘moR>r H¥$nm Amho.
114
Á¶m Jwá MMm© Vo H$arV AmhoV, ˶m§n¡H$s ~hþVm§e Aem AmhoV H$s, Á¶m‘ܶo
H$mhrM Mm§JwcnUm Zmhr. Mm§JwcnUm Va ˶m§À¶m MM}V AgVmo Oo XmZY‘© qH$dm
nwÊ`H$m¶© qH$dm cmoH$m§Xaå¶mZ g‘oQ> KS>{dUo (B.) {df¶r VmH$sX XoVmV. Am{U Omo
H$moUr A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r Ago H$arc, ˶mg Amåhr ’$ma ‘moR>o ~jrg
XoD$. 115 Am{U Omo H$moUr (A„mhMr) {eH$dU ñnï> Pmë¶mZ§Va XoIrc n¡J§~amMm
{damoY H$aVmo Am{U lÕmd§Vm§À¶m ‘mJm©ì¶{V[aº$ Aݶ ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmo, Va
Amåhr ˶mcm ˶mM (dmB©Q>) ‘mJm©da ‘mJ©ñW R>ody, Á¶mMr ˶mZo ñdV: {ZdS> Ho$cr
Amho. Am{U (OrdZàdmg g§në¶mZ§Va), ˶mcm ZaH$mV ’o$Hy$Z XoD$, Am{U {H$Vr dmB©Q>
àdmgmMo eodQ> Amho Vo!
116
A„mh {ZpíMVnUo ˶m Jmoï>rcm H$YrM j‘m H$aUma Zmhr H$s, ˶mMo g‘H$j
R>adco Omdo. ¶mì¶{V[aº$ (chmZghmZ) MwH$m Á¶mÀ¶m ~m~VrV Vmo BÀN>rc, ˶mg
j‘m H$arc. Am{U Á¶mZo (BVam§Zm) A„mhMo g‘H$j R>a{dco Vmo (gÝ‘mJm©nmgyZ),
’$maM Xÿa ^aH$Q>V Jocm. 117 Vo (AZoHo$ídadmXr cmoH$) A„mhcm gmoSy>Z Xodr-XodVm§Mm
(female deities) Ymdm H$aVmV (‘XVrgmR>r hmH$ XoVmV), (Ago H$ê$Z) Vo Xþgè¶m
H$moUmMm Zìho Va {dÐmohr g¡VmZmMm Ymdm H$arV AmhoV. 118 (Ago H$aUmè¶m 춺$sMm)
A„mhZo {Y¸$ma Ho$cm Amho. g¡VmZmZo (A„mhcm) Ago åhQ>co hmoVo H$s, ‘r Vw¶m
godH$m§n¡H$s EH$ {ZpíMV ^mJ Adí¶ KoB©Z. (åhUOo ˶m§Zm ‘m¶mgmo~V Adí¶
ZaH$mV KoD$Z OmB©Z) 119 (g¡VmZmZo åhQ>co hmoVo), ‘r ˶m§Zm Adí¶ ~hH$mdrZ Am{U
˶m§À¶m ‘Zm§‘ܶo ì¶W© Amem (vain desires) OmJ¥V H$arZ. Am{U ‘r ˶m§Zm ào[aV
H$arZ, Va Vo OZmdam§Mo H$mZ H$mnVrc (~ir XoʶmgmR>r AZoHo$ídadmXr cmoH$m§Mr
Hw$àWm), Am{U ‘r ˶m§Zm AmXoe XoB©Z Va Vo A„mhÀ¶m aMZoV (AZ{YH¥$V) ~Xc
H$aVrc.
96 Hw$amU

Am{U Omo H$moUr A„mhcm gmoSy>Z g¡VmZmcm Amncm gmhmæ¶H$Vm© (patron)


~Zdoc Va Vmo (eodQ>r) nyU©nUo ~a~mX hmoUma. 120 Vmo (g¡VmZ) ˶m§Zm AmídmgZo XoVmo
Am{U ˶m§À¶m‘Yo ì¶W© Amem OmJ¥V H$aVmo. nU g¡VmZmMr gd© AmídmgZo
’$gdUwH$s{edm¶ Xþgao H$mhrM Zmhr. 121 (eodQ>r) Aem cmoH$m§Mo {R>H$mU (’$º$) ZaH$
Amho. Am{U ˶m§Zm ˶mVyZ ~mhoa nS>ʶmMm ‘mJ© (H$Yrhr) gmnS>Uma Zmhr. 122 nU
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr, Amåhr ˶m§Zm Aem ~mJm§‘ܶo
àdoe XoD$, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Am{U Vo VoWo gX¡d
{Zdmg H$aVrc. Am{U ho A„mhMo g˶ dMZ Amho. Am{U A„mh{edm¶ Xþgam H$moU
A{YH$ g˶dMZr Agy eH$Vmo.
123
(ñdJm©Mr àmár) Zm Vwåhm (lÕmd§Vm§À¶m) BÀN>oda Adc§~yZ Amho, Zm
˶m§À¶m BÀN>oda Adc§~yZ Amho Oo AmYrMo J«§WYmaH$ AmhoV. Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$aoc,
˶mcm ˶mMo ’$i {‘ioc. Am{U ˶mcm A„mhì`{V[aº$ Aݶ H$moUrhr g‘W©H$ qH$dm
gmhmæ`H$Vm© åhUyZ cm^Uma Zmhr. 124 Am{U Omo H$moUr gËH$‘© H$arc, ‘J Vmo nwéf
Agmo dm ór, Am{U Vmo lÕmd§V Agoc Va ˶mcm ñdJm©V àdoe {‘ioc. Am{U
˶m§À¶mda OamgwÕm Aݶm¶ hmoUma Zmhr. 125 Y‘©lÕoÀ¶m ~m~VrV ˶mÀ¶mhÿZ A{YH$
Mm§Jcm H$moU Agy eH$Vmo, Á¶mZo (nyU©nUo) ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ Ho$co Am{U
Vmo gËH$‘} H$aUmam Amho. Am{U Vmo B~«mhr‘À¶m n§WmMo AZwgaU H$aVmo, Omo (B~«mhr‘),
ñdV:cm BVa gd© (ImoQ>çm Jmoï>ter) AcJ H$ê$Z nyU©nUo A„mhMm ~Zcocm hmoVm.
Am{U A„mhZo ˶mcm (ñdV:Mm) {‘Ì åhUyZ {ZdS>co hmoVo. 126 Oo H$mhr AmH$memV
Amho Am{U Oo H$mhr O{‘ZrV Amho, Vo gd©À¶m gd© A„mhMoM Amho Am{U IamoIa
A„mhZo gd© dñVw‘mÌm§Zm doTy>Z R>odco Amho.
127
Vo Vwåhmcm {ó`m§{df`r (Y‘m©Mm) AmXoe {dMmaVmV, (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm,
"A„mh Vwåhmcm ˶m§À¶m{df¶r AmXoe XoV Amho. (VgoM ˶m AmXoem§Mo ñ‘aU H$ê$Z
XoV Amho), Oo Vwåhmcm øm J«§Wm‘ܶo AZmW ‘wcs¨À`m ~m~VrV EoH${dco Joco Amho.
˶m§Zm Vwåhr Vo XoV Zmhr, Oo ˶m§À¶mgmR>r (˶m§Mm h¸$ åhUyZ) {ZpíMV H$aʶmV Amco
Amho. nU ˶m§À¶mer {ddmh Va H$ê$ BpÀN>Vm. VgoM {ZamYma (Aghm¶) ‘wcm§À`m
~m~VrVhr AmXoe XoʶmV Amcm Amho H$s, Vwåhr AZmWm§À¶m g§~§YmV ݶm¶nyU©
ì¶dhma H$am. Am{U Vwåhr Oo H$moUVo gËH$‘© H$aVm, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd
Amho. 128 Am{U Oa EImÚm órcm Amnë¶m nVrH$Sy>Z Amnë¶mda A˶mMma hmoʶmMo
qH$dm ~ondm©B© XmIdcr OmʶmMo ^¶ dmQ>V Agoc, Va ˶m órZo AmngmV gcmoIm
gyah-04. AZ-{Zg 97

{Z‘m©U H$aʶmgmR>r à¶ËZ Ho$ë¶mg (Vgo H$aUo), MwH$sMo R>aUma Zmhr. H$maU AmngmV
gcmoIm {Z‘m©U H$aUo, ho gdm}Îm‘ (H¥$˶) Amho.
Am{U cmo^rnUm ‘mZdmÀ¶m àd¥Îmr‘ܶo AmhoM. nU Oa Vwåhr Mm§Jë¶màH$mao
dmJmc Am{U A„mhMr OmU R>odmc. (Va ˶mV Vw‘Mo ^co Amho), (cjmV Agy Úm),
A„mhcm ˶m gd© Jmoï>tMr OmUrd Amho, Oo Vwåhr H$aVm. 129 Am{U Vw‘Mr {H$Vrhr
BÀN>m Agcr Var Vwåhr Vw‘À¶m (gd©) nËZtZm nyU©nUo g‘mZ ݶm¶mMr dmJUyH$
H$Yrhr XoD$ eH$V Zmhr. Am{U åhUyZ Vwåhr EH$mM nËZrMo AemàH$mao ({à¶) ~ZyZ
OmD$ ZH$m H$s, XþgarH$S>o nyU© Xþc©j H$ê$Z {Vcm ({ddmh Am{U KQ>ñ’$moQ>mXaå¶mZ)
cm|~H$iV AdñWoV gmoSy>Z Úmc. Am{U Oa Vwåhr (ñdV:‘ܶo) gwYmaUm H$amc, Am{U
(A„mhMr) OmU R>odmc, Va {ZpíMVM A„mh ’$ma j‘merc (d) X¶miy Amho. 130
Oa nVr-nËZr EH$‘oH$m§nmgyZ (H$m¶‘) doJio hmoVrc. Va A„mh Amnë¶m {dnwc
g‘¥ÕrVyZ ˶m XmoKm§Zm Amnë¶m nm¶m§da ñdV§Ì C^o H$arc. Am{U A„mh ’$ma CXma d
~w{Õ‘mZ Amho.
131
Am{U Oo H$mhr AmH$memV Amho, Vo gd© d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd©
A„mhMo Amho. Á¶m§Zm Vw‘À¶m AmYr J«§W XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§Zm Amåhr Agm
AmXoe {Xcm Amho, Am{U Vwåhmcmhr (Agm AmXoe {Xcm OmV Amho) H$s, A„mhMo
^¶ (OmU) ~miJm. Am{U Oa Vwåhr (A„mhMm AmXoe) ‘mZʶmg ZH$ma Úmc, Va
(cjmV Agy Úm) AmH$memV Oo H$mhr Amho Vo gd© d n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo gd©
(’$º$) A„mhMoM Amho. A„mh ñd¶§nyU© Amho d (gX¡d) ñVwVrg nmÌ Amho. 132
Am{U AmH$memV Oo H$mhr Amho Vo gd© d n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo gd© (’$º$)
A„mhMoM (Am{U A„mhMoM) Amho. Am{U A„mhgmaIm {dídgZr¶ Xþgam H$moUrM
Zmhr. 133 ho ‘mZdm! (ho ‘Zwî¶àmʶm!) ˶mZo BpÀN>co Va Vmo Vwåhm gdmªZm ~mOycm
gmê$Z (Vw‘À¶m OmJr) Xþgè¶m§Zm AmUyZ dgdy eH$Vmo. Am{U Ago H$aʶmMo ˶mcm
nyU© gm‘϶© àmá Amho. 134 Omo H$moUr ¶m OJmVM ‘mo~Xcm BpÀN>V Agoc Va (˶mZo
ho cjmV R>odmdo H$s), A„mhH$S>o XmoÝhr {R>H$mUmMo ‘mo~Xco (rewards) AmhoV ¶m
OJmVrc, Am{U ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m (AZ§VH$mcrZ) OJmVrc. (åhUOo Á¶mcm Oo hdo Amho
Vo Vmo {ZdSy> eH$Vmo). Am{U A„mh IamoIa gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr nmhUmam
Amho.
135
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ݶm¶mMr ~mOy KoʶmÀ¶m ~m~VrV (Zoh‘r)
AT>i amhm Am{U A„mhgmR>r gmj XoUmao ~Zm, ‘J Vr (ݶm¶nyd©H$ gmj) Vw‘À¶m
98 Hw$amU

ñdV:À¶m qH$dm Vw‘À¶m AmB© d{S>cm§À`m qH$dm Vw‘À¶m ZmVodmBH$m§À`m {déÕ H$m
AgoZm. Am{U (Á¶mÀ¶m{déÕ gmj {Xcr OmV Amho), ‘J Vmo lr‘§V Agmo dm Jar~.
A„mh Vw‘À¶mnojm OmñV, ˶m XmoKm§À¶m A{YH$ Odi Amho (˶m§Mm {hVqMVH$
Amho). åhUyZ Vwåhr jwÐ BÀN>m§À¶m AYrZ OmD$Z ݶm¶~wÕr J‘mdy ZH$m. Am{U Oa
Vwåhr g˶ XS>dyZ R>odmc Am{U Vo (àH$Q> H$aʶmÀ¶m ~m~VrV), Q>mimQ>mi H$amc Va
(cjmV Agy Úm) H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd
136
Amho. B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (Iè¶m AWm©Zo) {dídmg R>odUmao
~Zm, A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J§~amda d (˶mÀ¶m) J«§Wmda, Omo (n¡J§~a ‘whå‘Xm§da)
AdV[aV Ho$cm Jocm, Am{U Omo ¶mnydu AdV[aV Ho$cm Jocm (sent down) ˶mda.
Am{U Omo H$moUr A„mhcm Am{U ˶mÀ¶m XyVm§Zm (angels) Am{U ˶mÀ¶m J«§Wm§Zm
Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§Zm Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘ {Xdgmcm ‘mZʶmg ZH$ma XoB©c,
Va Vmo {ZpíMVnUo (Hw$‘mJm©da) ^aH$Q>V ’$ma Xÿa {ZKyZ Jocm. 137 {ZpíMVM Vo cmoH$ Oo
(g˶mda) {dídmg R>odVmV Am{U Z§Va A{dídmg XmIdVmV. Z§Va nwÝhm {dídmg
R>odVmV Am{U Z§Va naV A{dídmg XmIdVmV, (˶m‘wi)o ˶m§À¶m A{dídmgmV
(AlÕoV) dmT> hmoVo. Aem§Zm A„mh H$Xm{n j‘m H$aUma Zmhr, Zm (Vmo) ˶m§Zm H$Yr
gÝ‘mJ© XmIdoc. 138 Vwåhr Aem T>m|Jr (hypocrites) cmoH$m§Zm ^¶§H$a {ejm hmoUma
Agë¶mMo Omhra H$ê$Z Q>mH$m. 139 Oo lÕmd§Vm§Zm gmoSy>Z g˶mMm AñdrH$ma H$aUmè¶m
lÕmhrZm§Zm {‘Ì åhUyZ ñdrH$ma H$aVmV. Vo ˶m§À¶mH$Sy>Z gÝ‘m{ZV hmoʶmMr Anojm
R>odyZ AmhoV H$s H$m¶? Va (‘J ˶m§Zr cjmV R>odmdo H$s), gd© gÝ‘mZmMm YZr (’$º$)
A„mh Amho.
140
Am{U A„mhZo (Amnë¶m) J«§Wm‘ܶo ¶m AmYrM (Agm AmXoe) {Xcocm Amho
H$s, Ooìhmhr Vwåhr cmoH$m§Zm A„mhMm g§Xoe ZmH$maVmZm qH$dm ˶m§Mm Cnhmg H$aVmZm
EoH$mc, Va Vwåhr Aem cmoH$m§gmo~V A{O~mV ~gy ZH$m, Omon¶ªV Vo EImÚm Xþgè¶m
Jmoï>rH$S>o diUma ZmhrV. AݶWm Vwåhrhr ˶m§À¶mgmaIoM ìhmc. (Am{U cjmV R>odm)
g˶mMm AñdrH$ma H$aUmè¶m lÕmhrZm§Zm Am{U Xm§{^H$ cmoH$m§Zm A„mh ZaH$m‘ܶo
EH$Ì H$aUma Amho. 141 ho Xm§{^H$ cmoH$ Vw‘À¶m ~m~VrV H$m¶ KS>Vo Vo nmhʶmgmR>r
àVrjm H$arV AgVmV. Am{U Oa A„mhH$Sy>Z Vwåhmcm {dO¶ àmá Pmcm, Va Vo
(Vwåhmcm) åhUVmV, "Amåhr Vw‘À¶m~amo~a ZìhVmo H$m?' Am{U Oa lÕmhrZm§Mo nmaS>o
OS> Pmco, Va Vo ˶m§Zm åhUVmV, "Amåhr qOH$ʶmgmR>r Vw‘Mr ‘XV Ho$cr Zmhr H$m,
VgoM Vw‘Mo (˶m) lÕmd§Vm§nmgyZ ajU Ho$co Zmhr H$m?' A„mh nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
gyah-04. AZ-{Zg 99

Vw‘À¶m Xaå¶mZ {ZU©¶ H$aoc. Am{U A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Zm lÕmd§Vm§da
dM©ñd H$Xm{n àmá hmoD$ XoUma Zmhr.
142
T>mJ| r (hypocrite) cmoH$ A„mhcm YmoH$m XoD$ nmhV AmhoV. (nU dmñV{dH$Vm
hr Amho H$s), A„mhZoM ˶m§Zm Ymo³¶m‘ܶo R>odcoco Amho. Ooìhm Vo àmW©ZogmR>r
(Z‘mµOmgmR>r) C^o amhVmV. Voìhm (‘moR>çm) ZmIwerZo C^o amhVmV. (H$maU) Vo Ho$di
cmoH$m§Zm XmIdʶmgmR>r (Am{U ˶m§À¶mH$Sy>Z ñVwVrMo ~moc EoH$ʶmgmR>r) C^o amhVmV
Am{U Vo A„mhMo ñ‘aU H$aVmV, nU ’$maM H$‘r. 143 ˶m§Mr AdñWm Aer Amho
H$s, Vo Xmohm|À¶m‘ܶo hocH$mdo ImV AmhoV, Zm BH$S>o AmhoV, Zm {VH$S>o. Á¶mcm A„mh
^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo ˶mÀ¶mgmR>r Vwåhmcm H$moUVmhr ‘mJ© gmnS>Uma Zmhr. 144
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! lÕmd§Vm§Zm gmoSy>Z (˶m) lÕmhrZm§Zm {‘Ì åhUyZ
ñdrH$mê$ ZH$m, (Oo Vw‘À¶mer ¶wÕ H$aʶmÀ¶m ^y{‘Ho$V AmhoV) Vwåhr ñdV:À¶m {déÕ
A„mhcm CKS> nwamdm XoD$ BpÀN>Vm H$s H$m¶? 145 {ZpíMVM, T>m|Jr cmoH$ ZaH$mÀ¶m
A¾rV AJXr ImcÀ¶m Vimer AgVrc, (åhUOo ZaH$mVrc gdmªV dmB©Q> {ejm Vo
^moJVrc), Am{U Vwåhmcm ˶m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Agë¶mMo AmT>iUma Zmhr.
146
(ømV AndmX) ’$º$ ˶m cmoH$m§Mm Amho Oo (Amnë¶m XþîH¥$˶m§~Ôc), níMmÎmmn
H$ê$Z ñdV:cm gwYmaVrc Am{U A„mher Amncm g§~§Y ÑT> H$aVrc Am{U A„mhMr
Amkm nmiʶmV àm‘m{UH$ ~ZVrc (Amnë¶m lÕoV J§^ra AgVrc), Va AgoM cmoH$
({MañWm¶r OrdZmV) lÕmd§Vm§g‘doV AgVrc Am{U A„mh lÕmd§Vm§Zm ’$ma ‘moR>o
~jrg XoB©c. 147 Oa Vwåhr H¥$Vk ~Zmc Am{U lÕoMm A§JrH$ma H$amc Va A„mh
Vwåhmcm (Vw‘À¶m ^yVH$mcrZ AnamYm§~Ôc), H$m åhUyZ {ejm H$aoc? (Ooìhm H$s),
A„mh (Amnë¶m ^º$m§Zm) Zoh‘r à{VgmX XoUmam (JwUJ«mhH$) Amho, Am{U gd© H$mhr
OmUUmam Amho.
148
AneãXm§Mm (~mocVmZm) Cn¶moJ H$aUo A„mhcm (A{O~mV) {à¶ Zmhr. nU
¶m ì¶{V[aº$ H$s, EImÚmda A˶mMma Pmcocm Amho. IamoIa, A„mh gd© H$mhr
EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 149 EImXo gËH$‘© Vwåhr CKS> H$am qH$dm
cndyZ R>odm qH$dm XþîH¥$˶m§Zm j‘m H$am. {ZpíMVM A„mh (XþîH¥$˶m§Zm) j‘m H$aUmam
Amho. Am{U Vmo gd©e{º$‘mZ Amho. (åhUOo {ejm XoʶmMo nyU© gm‘϶© R>odyZhr Vmo
j‘m H$aVmo). 150 Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§da {dídmg R>odV ZmhrV.
Am{U A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§Xaå¶mZ (lÕm R>odʶmÀ¶m ~m~VrV) ’$aH$ H$ê$
BpÀN>VmV. Am{U åhUVmV, "Amåhr H$mhr n¡J§~am§da {dídmg R>odVmo Am{U H$mhtda
100 Hw$amU

R>odV Zmhr.' Am{U ¶mVrc ‘Ycm ‘mJ© ñdrH$mê$ BpÀN>VmV. 151 AgoM cmoH$ g˶
ZmH$maUmao n¸o$ lÕmhrZ AmhoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Aem lÕmhrZm§gmR>r Amåhr
An‘mZmñnX {ejm V¶ma R>odcr Amho. 152 Am{U Oo cmoH$ A„mhda Am{U ˶mÀ¶m
n¡J§~am§da {dídmg R>odVmV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUm‘ܶohr ’$aH$ H$arV ZmhrV.
Aem§ZmM A„mh {ZpíMVnUo (˶m§À¶m H¥$˶m§Mm) (nwaonya) ‘mo~Xcm XoB©c. Am{U A„mh
’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
153
(n¡J§~a!) AmYrÀ¶m J«§Wm§Zm AZwgaUmao cmoH$ (The people of the
Book) Vw‘À¶mH$S>o ‘mJUr H$arV AmhoV H$s, Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r AmH$memVyZ EH$
J«§W AmUmdm. ˶m§Zr ‘ygmH$S>o ¶mnojmhr ‘moR>çm Jmoï>rMr ‘mJUr Ho$cr hmoVr. ˶m§Zr
(‘ygmcm) åhQ>co hmoVo, "Amåhmcm AJXr A„mh g‘moamg‘moa (face to face)
XmId.' Voìhm ˶m§À¶m ¶m AnamYm‘wio ˶m§À¶mda {dZmeH$mar {ejm AmoT>dcr,
(˶m§À¶mda drO H$mogicr). ˶mZ§Va, g˶mMo gd© à‘mU ˶m§À¶mH$S>o Amcoco
AgVmZmhr, ˶m§Zr (gmoݶmnmgyZ ~Zdcoë¶m) dmgamMr (CnmgZogmR>r) {ZdS> Ho$cr,
na§Vw Amåhr ˶m Jmoï>rcmhr j‘m Ho$cr. Am{U ‘ygmcm g˶mMo ñnï> nwamdo àXmZ Ho$co.
154
˶m§À¶mH$Sy>Z à{Vkm KoʶmgmR>r Amåhr ˶m§À¶mda "Vya' nd©Vmcm CMcyZ Yaco.
Am{U Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "XmamVyZ Z‘«Vmnyd©H$ àdoe H$am' Am{U Amåhr ˶m§Zm
åhUmcmo, "g~VÀ¶m (e{Zdmar àmW©Zm {Xdg nmiUo) ~m~VrV ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$
ZH$m' Am{U Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Z ÑT> à{Vkm KoVcr.
155
Am{U (Amåhr ˶m§Zm {ejm Ho$cr) ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr (A„mher Ho$coë¶m)
à{VkoMm ^§J Ho$cm Am{U A„mhÀ¶m IwUm§Ûmao ñnï> hmoUmao g§Xoe ‘mZʶmg ˶m§Zr ZH$ma
{Xcm Am{U ˶m§Zr n¡J§~am§Mr Aݶm¶H$maH$nUo h˶m Ho$cr. Vo (K‘|S>rZo) åhUm¶Mo,
"Am‘Mr öX¶o AmYrnmgyZ kmZmZo nyU© ^acocr AmhoV', (åhUOo Vw‘À¶m g§Xoemcm
{VWo AmVm OmJm Zmhr). nU Vgo Zmhr, ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wio
A„mhZoM ˶m§À¶m öX¶m§Zm grc H$ê$Z Q>mH$co Amho. ’$ma WmoS>o cmoH$ dJiVm, Vo
{dídmg R>do Umao ZmhrV. 156 (Vo ¶mgmR>r {Y¸$maco Joco H$maU) ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm Am{U (¶oeyMr AmB©-Mary) ‘[a¶‘da ’$ma ‘moR>m ImoQ>m Amamon Ho$cm.
157
Am{U ˶m§Zr (~T>mB©ImoanUo) Omhra Ho$co H$s, Amåhr ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh, (Omo)
A„mhMm n¡J~§ a (Agë¶mMm Xmdm H$am¶Mm), ˶mMm dY Ho$cm Amho. (nU dmñV{dH$Vm
hr Amho H$s), Zm ˶m§Zr ˶mMm dY Ho$cm, Zm H«y$gmda MT>dyZ ˶mcm R>ma Ho$co, Va
˶m§Zr Vgo Ho$ë¶mMo ’$º$ ˶m§Zm dmQ>co. Am{U Oo ¶m~m~VrV {^Þ ‘V 춺$ H$arV
gyah-04. AZ-{Zg 101

AmhoV, Vo {ZpíMVM gme§H$ AdñWoV AmhoV. ˶m§Zm ¶m{df¶r {ZpíMV kmZ Va Zmhr,
nU Vo Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$arV AmhoV. (g˶ ho Amho H$s), ˶m§Zr ˶mMr
h˶m Ho$crM Zmhr. 158 (Va) A„mhZo (gÝ‘mZnyd©H$) ˶mcm ñdV:H$S>o CMcyZ KoVco
( raised him towards
Himself). IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ Amho.
159
AmYrÀ¶m J«§Wm§Zm AZwgaUmè¶m§n¡H$s Agm H$moUrhr Zmhr, Omo Amnë¶m ‘¥Ë`yÀ`m
g‘¶r (¶oey g§~§YmZo Oo g˶ Amho) ˶mda {dídmg R>odUma Zmhr. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder Vmo (¶oey ñdV:) ˶m§À¶m {déÕ g˶mMr ½dmhr XoB©c. 160 Á¶y cmoH$m§Zr AnamY
Ho$ë¶m‘wio, H$mhr Mm§Jë¶m dñVy Amåhr ˶m§À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dë¶m, Á¶m§À¶m
(Cn¶moJmMr) AmYr ˶m§Zm nadmZJr hmoVr. Am{U (Amåhr ho ¶mgmR>r Ho$co H$maU), Vo
AZoH$ (cmoH$m§Zm) A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>o ¶oʶmnmgyZ amoIV AgV. 161 Am{U (¶mgmR>r)
H$s, {Z{fÕ AgVmZmhr Vo ì¶mO ¿¶m¶Mo, Am{U Vo cmoH$m§Mr g§nÎmr Aݶm¶mZo {Ji§H¥$V
H$am¶Mo, Va Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s (Ago Hw$H¥$˶ H$aUmè¶m) lÕmhrZm§gmR>r ¶mVZm‘¶
{ejm V¶ma R>odcocr Amho. 162 nU ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zm gImoc kmZ Amho,
Am{U Vo lÕmd§V, Oo Iè¶m AWm©Zo {dídmg R>odUmao AmhoV, ˶mÀ¶mda Oo Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amco, Am{U ˶mdahr ({dídmg R>odVmV) Oo Vw‘À¶mAmYr àH$Q>
H$aʶmV Amco hmoVo. Am{U (˶m§Mo d¡{eï²>` åhUOo), Vo {Z˶ àmW©Zm (Z‘mµO) H$aUmao
AmhoV Am{U µOH$mV (XmZ) XoUmao AmhoV. (Vo ho gd© H$m¶©), A„mh Am{U A§{V‘
{Xdgmda {dídmg R>odyZ H$arV AgVmV. Aem§Zm Amåhr {ZpíMVM ’$ma ‘moR>o ~jrg
XoD$.
163
Á¶màH$mao Amåhr (n¡J~§ a) ZyhH$S>o Am{U ˶mÀ¶mZ§VaÀ¶m n¡J~§ am§H$S>o (Am‘Mm)
g§Xoe nmR>{dcm hmoVm. (ho n¡J§~a!) VemM àH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o (Am‘Mm) g§Xoe
nmR>{dcm Amho. VgoM Amåhr B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c Am{U BghmµH$ d ¶mµHy$~ Am{U
¶mµHy$~Mo d§eO, VgoM ¶oey (B©gm), Aæ¶y~ d ¶wZyg Am{U hmê$Z d gwco‘mZ (¶m gd©
n¡J§~am§H$S>o) (Am‘Mm g§Xoe nmR>{dcm hmoVm). Am{U Amåhr (n¡J§~a) XmD$X ¶m§Zm
"µO~ya' (ZmdmMm J«§W) {Xcm hmoVm. 164 Am{U Amåhr AmYr nmR>{dcoë¶m H$mhr
n¡J§~am§{df¶r Vwåhmcm gm§{JVco Amho, (Vw‘À¶m g‘moa ˶m§Mo dU©Z Ho$co Amho). Am{U
(Agohr AZoH$ n¡J§~a AmhoV), Á¶m§Mo dU©Z Amåhr Vw‘À¶mg‘moa Ho$coco Zmhr. Am{U
‘ygm (n¡J§~am§n¡H$s Ago n¡J§~a hmoV)o Á¶m§À¶mer A„mhZo à˶j g§^mfU Ho$co. 165
(Amåhr ¶m gd©) n¡J§~am§Zm ew^dmVm© XoʶmgmR>r VgoM (cmoH$m§Zm) gmdY H$aʶmgmR>r
102 Hw$amU

nmR>{dco hmoVo. åhUOo (n¡J§~am§À¶m ¶m H$m¶m©Z§Va) A„mhg‘moa gmXa H$aʶmgmR>r


cmoH$m§H$S>o H$moUVrhr g~~ (excuse) {e„H$ amhÿ Z¶o. Am{U IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ
d ~w{ÕdmZ Amho.
166
na§Vw A„mh (ñdV:) ˶mda gmjr Amho Oo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho.
Vo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o Amnë¶m kmZmZo nmR>{dco Amho. Am{U ˶mgmR>r ˶mMo XÿV
(angels) XoIrc gmjr AmhoV. Am{U A„mhgmaIm Xþgam gmjr H$moUrhr Agy eH$V
Zmhr. 167 {ZpíMVM Oo cmoH$ g˶ Z ‘mZʶmda (ñdV:) ASy>Z am{hco Am{U
(BVam§Zmhr) A„mhZo (XmIdcoco) ‘mJ© AZwgaʶmnmgyZ amoIVmV, Vo gÝ‘mJm©nmgyZ
’$ma Xÿa {ZKyZ Jococo AmhoV. 168 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda ASy>Z am{hco, Am{U
A˶mMmar H¥$˶o H$arV am{hco Aem§Zm A„mh H$Xm{n j‘m H$aUma Zmhr, VgoM ˶m§Zm
Vmo gÝ‘mJ©hr XmIdUma Zmhr. 169 Va ˶m§Zm Ho$di ZaH$mMmM ‘mJ© XmIdrc. ˶mV Vo
H$m`‘ {Zdmg H$aVrc. Am{U (˶m§Zm ¶m n[aUm‘mn¶ªV nmoM{dUo) A„mhgmR>r ’$ma
gmono Amho. 170 cmoH$m§Zmo! hm n¡J§~a Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMm g§Xoe KoD$Z
Amcm Amho. Va Vwåhr ˶mda {dídmg R>odm, Vo Vw‘À¶m ^ë¶mMo Amho. Am{U Oa
Vwåhr g˶mMm AñdrH$ma H$arV Agmc Va (cjmV Agy Úm H$s), Vo gd© Oo
AmH$memV Amho Am{U Vo gd© Oo n¥Ïdrda Amho A„mhMoM Amho. Am{U A„mh gd©
H$mhr OmUUmam Am{U ~w{Õ‘mZ Amho.
171
AmYrÀ¶m J«§Wmcm AZwgaUmè¶m§Zmo! (followers of Gospel!) Y‘m©À¶m
~m~VrV A{VaoH$ H$aUmao ~Zy ZH$m. Am{U A„mhg§~§YmZo g˶ Jmoï>r{edm¶ H$mhr ~mocy
ZH$m. ‘[a¶‘nwÌ ¶oey-‘grh (Xþgam-{Vgam H$moUr ZìhVm) Va Vmo Ho$di A„mhMm
n¡J§~a hmoVm. Am{U ‘[a¶‘cm ˶mZo Or ew^dmVm© nmR>dcr hmoVr, ˶mMr nyV©Vm hmoVr.
Am{U (¶oey ‘grh) A„mhZo {Z‘m©U Ho$cocm EH$ AmË‘m hmoVm. Voìhm Vwåhr A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§da {dídmg R>odUmao ~Zm, Am{U Ago åhUy ZH$m H$s, B©ída VrZ
AmhoV. Ago åhUʶmnmgyZ namd¥Îm ìhm, ¶mVM Vw‘Mo (ñdV:Mo) ^co Amho. ¶mV
‘wirM g§e¶ Zmhr H$s, CnmgZo¶mo½¶ Va Ho$di A„mhM Amho, (A„mh{edm¶ Xþgam
H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr), "˶mMm (H$moUr) ‘wcJm Agmdm' ¶m Jmoï>rnmgyZ Vmo n{dÌ
Amho. AmH$memV Oo H$mhr Amho Am{U O{‘ZrV Oo H$mhr Amho, Vo gd© ˶mMoM Amho.
Am{U A„mhgmaIm {dídmg H$aʶm¶mo½¶ Xþgam H$moUrM Zmhr. 172 ¶oey cm A„mhMm
Xmg Agë¶mMm H$Xm{n H$‘rnUm dmQ>Uma Zmhr. Am{U A„mhÀ¶m {ZH$Q> Agcoë¶m
XyVm§Zm (angels)XoIrc ˶mV H$gcmM H$‘rnUm dmQ>Uma Zmhr. Am{U Oo H$moUr
gyah-04. AZ-{Zg 103

A„mhMr CnmgZm H$aʶmV H$‘rnUm g‘OVrc d Ah§H$mar ~ZVrc (Va ˶m§Zr ho


cjmV R>do m¶cm hdo H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder) A„mh {ZpíMVnUo ˶m gdmªZm Amnë¶mg‘moa
EH${ÌV H$arc. 173 Voìhm Vmo ˶m cmoH$m§Zm nwaonya ‘mo~Xcm XoB©c, Á¶m§Zr lÕoMm
A§JrH$ma Ho$cm hmoVm, Am{U gËH$‘} Ho$cr hmoVr. (Vmo) ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo A{YH$m{YH$
XoB©c. Am{U Á¶m§Zr (˶mMo Xmg ~ZÊ`mV) H$‘rnUm ‘mZcm hmoVm d Ah§H$mar ~Zco
hmoVo, ˶m§Zm Vmo ¶mVZm‘¶ {ejm H$arc. Am{U A„mhnmgyZ ˶m§Mm ~Mmd H$aUmam
H$moUrhr {‘Ì qH$dm gmhmæ¶H$ ({VWo) ˶m§Zm gmnS>Uma Zmhr.
174
cmoH$m§Zmo! (o mankind!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (AmVm) Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo
ñnï> à‘mU Amcoco Amho. Am{U (AemàH$mao) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o (gÝ‘mJ© XmIdUmam)
C‚dc àH$me nmR>{dcm Amho.
175
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr A„mhda lÕm R>odcr Amho Am{U ˶mÀ¶mer ÑT> g§~§Y
àñWm{nV Ho$co Amho. Aem§Zm A„mh {ZpíMVM Amnë¶m X¶oÀ¶m d H¥$noÀ¶m N>ÌmImcr
KoB©c. Am{U ˶m§Zm Amnë¶mH$S>o ¶oUmam gai ‘mJ© XmIdrc. 176 Vo Vwåhmcm (à˶j
dmag Zgcoë¶m cmoH$m§g§~§YmZo A„mhMm), AmXoe {dMmaVmV, n¡J§~a! (Vwåhr ˶m§Zm)
gm§Jm, "A„mh Vwåhmcm Aà˶j dmagmg§~§YmZo AmXoe XoV Amho H$s, Oa ‘mJo An˶
Zgcocr EImXr 춺$s ‘aU nmdoc, nU {Vcm Oa EH$ ~hrU Agoc Va ‘¶V 춺$s
Oo H$mhr Amnë¶m ‘mJo gmoSy>Z OmB©c, ˶mn¡H$s {VÀ`m ~{hUrcm AYm© ^mJ {‘ioc
Am{U (Oa ~hrU ‘aU nmdë¶mg d ^mD$ {Od§V Agë¶mg) Vmo ¶m ~{hUrMm dmag
Agoc, ¶m AQ>rda H$s, ˶m ~{hUrcm H$moUVrhr g§VmZ Zgmdr. Oa ~{hUr XmoZ
AgVrc Va ˶m§Zm ‘¶V 춺$sZo Oo H$mhr ‘mJo gmoS>co Agoc ˶mMm XmoZ V¥Vr¶m§e
^mJ {‘ioc. Am{U Oa dmagm§V AZoH$ ^mD$-~{hUr AgVrc Va nwéfmcm XmoZ
{ó`m§À`m {híemEdT>m {hñgm {‘ioc. A„mh Vwåhmcm ho (gd©) Vnercdma ¶mgmR>r
(g‘OmdyZ) gm§JV Amho H$s, Vwåhr gÝ‘mJm©nmgyZ ^aH$Q>V Xÿa OmVm H$m‘m Z¶o. Am{U
(cjmV Agy Úm) A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo (nyU©) kmZ Amho.'
104 Hw$amU

gyah-05. Ac-‘mBXm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Amnë¶m eãXm§er àm‘m{UH$ amhm, (åhUOo
Amnë¶m à{Vkm nyU© H$am). Vw‘À¶mgmR>r (nwT>o) dU©Z hmoUmè¶m àmʶm§ì¶{V[aº$ BVa
àmUr (Oo gmYmaUnUo JdV ImD$Z OJVmV) Vo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>adʶmV Amcoco
AmhoV. ‘mÌ Ooìhm Vwåhr hO H$arV Agmc, Voìhm {eH$ma H$aUo d¡Y Amho Ago g‘Oy
ZH$m. {ZpíMVM A„mh Oo BpÀN>Vmo, ˶mMr Vmo Amkm XoVmo. 2 lÕm YmaU Ho$coë¶m
cmoH$m§Zmo! A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m g§Ho$V{MÝhm§Mm AZmXa H$ê$ ZH$m. VgoM Zm n{dÌ
‘{hݶm§Mm, Zm ~ir XoʶmgmR>r AmUcoë¶m neÿ§Mm, Zm ˶m neÿ§Mm Á¶m§À¶m Jù¶mV
(A„mhcm An©U Ho$ë¶mMr IyU åhUyZ) nÅ>o (qH$dm ‘mi) KmVcoco AmhoV. Zm ˶m§Mm
AZmXa H$am Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm Am{U ‘Ou àmá H$aʶmgmR>r ˶mÀ¶m
n{dÌ KamH$S>o ¶oVmV. (¶m§n¡H$s H$moUmMmM AZmXa H$ê$ ZH$m). Am{U Ooìhm (Vwåhr
hOÀ¶m gd© {dYr nyU© H$ê$Z), hOMm nmofmI (Eham‘) H$mTy>Z Q>mH$mc, Voìhm ‘mÌ
Vwåhr {eH$ma H$aʶmg ñdV§Ì AmhmV. Am{U EImÚm OmVrg‘yhmMo d¡a, Á¶m§Zr Vwåhmcm
n{dÌ KamnmgyZ (H$m~mJ¥hmnmgyZ) amoIco hmoVo, (AmVm) Vwåhmcm AZmMma H$aʶmg
àd¥Îm H$ê$ Z¶o. Vwåhr gXmMma Am{U Y‘©{Zð>oÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$am, nU
Vwåhr XþamMma Am{U A˶mMmamÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§Zm ‘XV H$ê$ ZH$m. Am{U
A„mhMo ^¶ ~miJm, {ZpíMVM A„mh {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>moa Amho.
3
Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amco Amho, (ñdV:hÿZ) ‘aU nmdcoco (àmʶmMo
‘m§g), Am{U aº$ d Sw>H$amMo ‘m§g Am{U Vo OZmda Á¶mcm ~ir XoVmZm A„mh{edm¶
Xþgè¶mMo Zmd KoVco Joco Agoc, Am{U Vo OZmda Oo JwX‘ê$Z (Jim Xm~ë¶m‘wio),
qH$dm ‘ma cmJë¶m‘wio qH$dm C§Mrdê$Z Imcr nS>ë¶m‘wio (‘aU nmdco Agoc). qH$dm
(BVa àmʶmZo Amnë¶m) qeJmZo ^mogHy$Z R>ma Ho$co Agoc qH$dm Ago àmUr Am{U
Á¶mg O§Jcr OZmdam§Zr ’$mSy>Z Im„o Agoc, (ho gd© {Z{fÕ AmhoV). nU Vmo àmUr
Á¶mg Vwåhr ({Od§V àmá H$ê$Z) C{MV arVrZo ˶mcm ~ir {Xcm Agoc Va (Vmo d¡Y
Amho). Am{U Á¶mMr H$Îmc doXrda (altar) H$aʶmV Amcr Agoc Va Vohr ({Z{fÕ
Amho). (doXr=Vmo M~wVam {OWo AZoHo$ídadmXr cmoH$, XodXodVm g‘moa OZmdam§Mo ~ir
XoVmV). VgoM (ho H¥$˶hr {Z{fÕ R>a{dʶmV Amco Amho H$s), Vwåhr (‘m§gmMr)
{d^mJUr H$ê$Z Amncm {hñgm OmUʶmgmR>r (^{dî¶ XmIdUmè¶m) eHw$Zr ~mUm§Mm
Cn¶moJ H$amdm. H$maU Ago H$aUo nmnH¥$˶ Amho. g˶ ZmH$maUmao cmoH$, AmO Vw‘À¶m
gyah-5. Ac-‘mBXm 105

Y‘m©cm hmZr nmoM{dÊ`mÀ¶m ~m~VrV {Zame Pmco AmhoV, åhUyZ Vwåhr ˶m§Mo ^¶
~miJy ZH$m. Va (Ho$di) ‘mPoM ^¶ ~miJm.
AmO ‘r Vw‘À¶m Y‘m©cm n[anyU© Ho$co Amho, (Zoh‘rgmR>r gwa{jV
Ho$co Amho). Am{U Ago H$ê$Z Vw‘À¶mda Zoh‘rgmR>r H¥$nm Ho$cr Amho.
Am{U Vw‘À¶mgmR>r Y‘© åhUyZ Bñcm‘Mr {ZdS> Ho$cr Amho.
(Bñcm‘=A„mhÀ¶m BÀN>ocm ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$Uo)
Va Omo H$moUr ^wHo$Zo ’$ma ì¶mHy$i Pmcm Agoc, nU JwÝhm H$aʶmMm ˶mMm ‘wirM
CÔoe Zgoc (Va ˶mZo ‘ZmB© Ho$coë¶m dñVy§n¡H$s H$mhr Imëë¶mg), ˶mcm A„mh ‘m’$
H$ê$Z Q>mHo$c (H$maU Vmo ’$ma ‘m’$ H$aUmam Am{U A˶§V X¶miy Amho).
4
Vo Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, ˶m§À¶mgmR>r H$moU˶m Jmoï>r d¡Y R>a{dʶmV Amë¶m
AmhoV? (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vw‘À¶mgmR>r gd© ñdÀN> d ewÕ dñVy d¡Y R>a{dʶmV
Amcoë¶m AmhoV'. Am{U Á¶m {eH$mar OZmdam§Zm Vwåhr {eH$ma nH$S>ʶmgmR>r à{e{jV
Ho$co AmhmV, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhZo Vwåhmcm {Xcoë¶m kmZmÀ¶m AmYmao {eH$dVm, Vo
({eH$mar àmUr) Or {eH$ma Vw‘À¶mH$[aVm amoIyZ R>odVrc Ë`mVyZ Vwåhr Im, nU ˶mda
A„mhMo Zmd (Adí¶) ¿¶m. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm. {ZpíMVM A„mh {heo~
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK« Amho. 5 AmO Vw‘À¶mgmR>r gd© ñdÀN> d ewÕ dñVy
d¡Y R>a{dʶmV Amcoë¶m AmhoV. Am{U J«§WYmaH$ cmoH$m§Mo AÞ Vw‘À¶mgmR>r d¡Y
Amho, Am{U Vw‘Mo AÞ Ë¶m§À¶mgmR>r d¡Y Amho. Am{U Mm[aͶdmZ ({ZîH$c§H$)
lÕmd§V {ó¶m, VgoM Á¶m§Zm AmYr J«§W XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§À¶mVrc Mm[aͶdmZ
{ó`m§n¡H$s (H$moU˶mhr órer), {ddmh H$aʶmMr Vwåhmcm nadmZJr {Xcr OmV Amho.
’$º$ AQ> hr Amho H$s, Vwåhr ˶m§Zm ˶m§Mr ‘haMr a¸$‘ XoD$Z arVga {ddmh H$amdm,
Zm ˶m§À¶mer CKS>nUo AZ¡{VH$ g§~§Y R>odmdm, Zm Jwá[a˶m ì¶{^Mma H$amdm. (Va
àm‘m{UH$ {ddmh ~§YZmV ˶m§Zm AmUmdo). Omo A„mhda, {dídmg R>odʶmg ZH$ma
XoB©c. ˶mMr (gd©) H¥$˶o dm¶m OmVrc Am{U ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m (emídV) OrdZmV ’$ma
‘moR>çm ZwH$gmZmer ˶mMm gm‘Zm hmoB©c.
6
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr Z‘mµOmgmR>r OmVm, (Va àmW©Zonydu)
Amnco Mohao, Am{U H$monamn¶ªV Amnco hmV (nmʶmZo) ñdÀN> Ywdm, Am{U nmʶmMo
(Amoco) hmV Amnë¶m S>mo³¶mdê$Z {’$adm. Am{U Amnco nm¶ KmoQ>çmn¶ªV nmʶmZo
Ywdm. Am{U Oa Vwåhr (nËZrer) g‘mJ‘ Ho$coco (åhUOo state of impurity ‘ܶo)
106 Hw$amU

Agmc. Va nyU© ñZmZ H$ê$Z ñdÀN> ìhm. nU Oa Vwåhr AmOmar Agmc qH$dm
àdmgmXaå¶mZ Agmc qH$dm Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr em¡Mmg OmD$Z Amcm Agoc qH$dm
Amnë¶m OrdZgmWrer emar[aH$ g§nH$m©V Amcoco Agmc, Am{U Vwåhmcm (ñdÀN>
hmoʶmgmR>r) nmUr {‘iV Zgoc Va ñdÀN> ‘mVrcm ñne© H$ê$Z Amnco hmV Mohè¶m§da
d hmVm§da {’$adm. Amnco Mohao Am{U hmV nwgyZ ¿¶m. Vw‘À¶mda H$ï> cmXʶmMr
A„mhMr BÀN>m Zmhr Va Vwåhmcm ñdÀN> d (‘ZmZo) ewÕ H$aʶmMr VgoM Vwåhmcm
nyU©nUo Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV KoʶmMr ˶mMr BÀN>m Amho. åhUOo Vwåhr ˶mMo Am^ma
‘mZmdo.
7
Am{U (Zoh‘r) A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m H¥$noMo ñ‘aU H$am. VgoM ˶mZo
Vw‘À¶mH$Sy>Z KoVcoë¶m (˶m) à{VkoMmhr {dga nSy> XoD$ ZH$m. (à{VkoÀ¶m doiog)
Vwåhr åhUmco hmoVo, "Amåhr EoH$co Amho Am{U Amåhr AmkmnmcZ H$aUma.' Am{U
åhUyZ A„mhMo ^¶ ~miJyZ amhm, {ZpíMVnUo A„mhcm Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo H$m¶ Amho,
Vo Mm§Jco ‘mhrV Amho. 8 g˶mMm ñdrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (lÕmd§Vm§Zmo!) A„mher
Amncr {Zð>m AT>i R>odm, Am{U ݶm¶~wÕrZo (g˶mMr) gmj XoUmao ~Zm, Vw‘Mo
BVam§er Agcoco eÌwËd Vwåhmcm ¶mgmR>r ào[aV H$ê$ Z¶o H$s, Vwåhr (˶m§À¶mg§~§YmZo)
ݶm¶~wÕrMm ˶mJ H$amdm. Va Zoh‘r ݶm¶nyU© ì¶dhma H$am. (H$maU ݶm¶mZo dmJUo)
B©e-^¶mÀ¶m AJXr Odi Amho. (åhUOo Vw‘À¶m‘ܶo A„mhMo ^¶ Agë¶mMo
àVrH$ Amho). Va A„mhMr OmU R>odm, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© A„mh
{ZpíMVnUo OmUVmo. 9 Á¶m cmoH$m§Zr (g˶) lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm, Am{U gËH$‘}
H$arV am{hco, Aem§Zm A„mhZo j‘m H$aʶmMo Am{U ’$ma ‘moR>o ~jrg XoʶmMo dMZ
{Xco Amho. 10 ¶m CcQ> Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$arV am{hco Am{U Am‘À¶m
g§Xoem§Zm ImoQ>o R>adrV am{hco, ZaH$ Aem cmoH$m§Mo AQ>i {R>H$mU Amho, ({OWo Vo
nmohmoMUma). 11 (g˶) lÕoMm ñdrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m
CnH$mam§Mr AmR>dU H$am, Ooìhm (Vw‘À¶mer eÌwËd R>odUmam), g‘yh Vw‘À¶mda AmH«$‘U
H$aUmaM hmoVm H$s, A„mhZo ˶m§Mo hmV Vw‘À¶mnmgyZ amoIyZ Yaco. Va (Vwåhr)
A„mhMr OmU R>odm, Am{U lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM {dídmg R>odm¶cm hdo.
12
A„mhZo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ ~mam
{ZarjH$ {Z¶wº$ Ho$co. Am{U A„mhZo gm§{JVco, (cjmV Agy Úm) "‘r Vw‘À¶m ~amo~a
Amho'. Oa Vwåhr {Z˶ àmW©Zm H$arV amhmc, Am{U µOH$mV Úmc (XmZY‘© H$amc) Am{U
‘m¶m n¡J§~am§da {dídmg R>odmc Am{U ˶m§Zm gmhmæ¶ H$amc Am{U A„mhcm CÎm‘
gyah-5. Ac-‘mBXm 107

H$O© Úmc, (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco YZ IM© H$amc), Va ‘r {ZpíMVnUo


Vw‘À¶m nmnm§Zm nwgyZ Q>mHo$Z Am{U Vwåhmcm Aem ~mJm§V àdoe XoB©Z, Á¶mVyZ nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc, nU Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr ho (g§Xeo àmá Pmë¶mZ§Va),
g˶mMm AñdrH$ma H$aoc Va Vmo {ZpíMVnUo ^aH$Qy>Z gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ OmB©c.
13
˶m§Zr Amnë¶m dMZm§Mm ^§J Ho$ë¶m‘wio, Amåhr ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cocm Amho Am{U
˶m§Mr öX¶o H$R>moa Ho$cr AmhoV. (åhUyZ) Vo (AmVm) (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmcoë¶m
eãXm§Mm ¶mo½¶ Vmo AW© Z cmdVm (˶m§À¶m g§X^m©cm gmoSy>Z), ˶m§Mm {dn¶m©g H$arV
AmhoV. Am{U ˶m§Zm Á¶m Jmoï>tMr {eH$dU XoʶmV Amcr hmoVr, {VMm (‘hÎdmMm)
^mJ Vo (AmVm) {dgacoco AmhoV. WmoS>çmem cmoH$m§Zm gmoSy>Z, BVa gdmªH$Sy>Z Vwåhmcm
Zoh‘r {dídmgKmVmMmM AZw^d ¶oV AgVmo. nU Vwåhr ˶m§Zm j‘m H$am Am{U
˶m§À¶mer g§¶‘mZo dmJm. {ZpíMVM A„mhcm namonH$ma H$aUmao cmoH$ {à¶ AmhoV.
14
Am{U Oo cmoH$ åhUVmV, "Amåhr {¼ñVr AmhmoV' Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Zhr
à{Vkm KoVcr hmoVr. nU Vo XoIrc, ˶m§Zm Á¶mMr {eH$dU XoʶmV Amcr hmoVr, ˶mMm
(‘hÎdmMm) ^mJ {dgacoco AmhoV. åhUyZ Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV, ˶m§À¶m‘ܶo
d¡‘Zñ¶ Am{U Ûof MoVdyZ R>odcocm Amho. Am{U cdH$aM A„mh ˶m§Zm ˶mMr OmUrd
H$ê$Z XoUma Amho. Oo Vo H$arV am{hco.
15
(nyduÀ¶m) J«§WmMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! Vw‘À¶mH$S>o AmVm Am‘Mm n¡J§~a
Amcocm Amho. Am{U Vmo (n¡J§~a) J«§Wm‘Yrc nwîH$iem Jmoï>r, Á¶m Vwåhr cndrV
am{hcmV, ˶mMm ~amMgm ^mJ Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Am{U (Am‘Mm
n¡J§~a) Vw‘À¶m ~è¶mM Jmoï>tZm Xþc©j XoIrc H$arV Amho. (AmVm) Vw‘À¶mH$S>o
A„mhH$Sy>Z (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me d EH$ ñnï> J«§W Amcocm Amho. 16 ¶mÛmao
A„mh ˶m cmoH$m§Zm em§VrMo ‘mJ© XmIdrV Amho, Oo ˶mMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r
à¶ËZaV AmhoV. Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm gd© (àH$maÀ¶m) A§YH$mamVyZ ~mhoa
H$mTy>Z àH$memH$S>o AmUV Amho. Am{U ˶m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$arV Amho. 17
{ZpíMVM B©eqZXoMo (blasphemy) Hw$H¥$˶ Ho$co ˶m cmoH$m§Zr, Á¶m§Zr Ago åhQ>co,
"A„mh ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh Amho.' (n[aUm‘r Vo g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZ ~Zco).
(n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhZo ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhMm Am{U ˶mÀ¶m AmB©Mm
Am{U n¥Ïdrda Agcoë¶m à˶oH$mMm {dZme H$am¶Mo R>adco, Va H$moUmH$S>o Ago
gm‘϶© Amho H$s, A„mhcm Ago H$aʶmnmgyZ amoIy eHo$c? AmH$me Am{U O‘rZ
VgoM ˶m§À¶mXaå¶mZ Agcoë¶m g‘ñV g¥ï>rda A„mhMrM gÎmm Amho. Vmo Oo BpÀN>Vmo
108 Hw$amU

Vo {Z‘m©U H$aVmo. Am{U A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.'


18
Á¶y Am{U {¼ñVr Ago åhUVmV H$s, Amåhr A„mhMo nwÌ AmhmoV Am{U ˶mMo
cmS>H$o AmhmoV. (n¡J~§ a!) (Vwåhr ˶m§Zm) {dMmam, "‘J Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m AnH¥$˶m§~Ôc
{ejm H$m H$aVmo?' Zìho, Vwåhr gwÕm VgoM ‘Zwî¶ AmhmV, Ogo ˶mZo BVa ‘Zwî¶m§Zm
{Z‘m©U Ho$co Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg j‘m H$aVmo Am{U Vmo BpÀN>Vmo ˶mg {ejm
H$aVmo. (g‘ñV) n¥Ïdrda Am{U AmH$memV, VgoM ˶m§À¶m Xaå¶mZ Oo H$mhr Amho,
˶mda (’$º$) A„mhMrM gÎmm Amho. Am{U gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.
19
AmYrÀ¶m J«§WmMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! ~amM H$mi n¡J§~am§À¶m AmJ‘ZmV I§S>
nS>ë¶mZ§Va AmVm Am‘Mm, (hm) n¡J§~a Vw‘À¶mH$S>o Amcocm Amho, Vmo (g˶mMm
g§Xoe) Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. ho AemgmR>r H$s, Vwåhr Ago åhUy Z¶o
H$s, Am‘À¶mH$S>o H$moUrhr ew^dmVm© XoUmam qH$dm Amåhmcm gmdY H$aUmam Amcocm
Zmhr. Va AmVm Vw‘À¶mH$S>o (gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm) ew^dmVm© XoUmam Am{U (XþîH$‘}
H$aUmè¶m§Zm) gmdY H$aUmam (Am‘Mm à{V{ZYr) Amcocm Amho. Am{U A„mhcm
H$mhrhr H$aʶmMo nyU© gm‘϶© àmá Amho.
20
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "‘m¶m
g‘mO~m§Ydm§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Mo ñ‘aU H$am H$s, ˶mZo Vw‘À¶m‘YyZ
n¡J§~am§Mr {Z¶wº$s Ho$cr, Am{U Vw‘À¶m hmVmV gÎmm {Xcr, Amåhr Vwåhmcm Vo (gd©)
{Xco, Oo OJmVrc BVa H$moUmcmhr {Xco ZìhVo. 21 ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! øm n{dÌ
^y‘rV àdoe H$am, Or A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r {ZpíMV Ho$cocr Amho. Am{U ‘mJo {’$ê$
ZH$m, ZmhrVa (’$ma ‘moR>çm) An¶emcm Vm|S> Úmc.' 22 ˶m§Zr CÎma {Xco, "ho ‘ygm
(Vwåhr gm§JV AmhmV) ˶m ^y‘rV {ZX©¶r (Am{U e{º$emcr) cmoH$ AmhoV, Omon¶ªV Vo
{VWyZ {ZKyZ OmV ZmhrV, Vmon¶ªV Amåhr {VWo A{O~mV àdoe H$aUma Zmhr. nU Vo Oa
{VWyZ {ZKyZ Joco, Va Amåhr Adí¶ {VWo àdoe H$ê$.' 23 (nU) XmoZ OU Ago hmoVo,
Oo A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§n¡H$s hmoVo, Am{U (˶m XmoKm§da) A„mhZo H¥$nm Ho$cocr
hmoVr, Vo åhUmco, "Vwåhr ˶m§À¶m {déÕ MT>mB© H$arV ehamÀ¶m ÛmamVyZ ˶mV àdoe
H$am, EH$Xm H$m Vwåhr {VWo àdoe Ho$cm H$s, {ZpíMVnUo VwåhrM {dO¶r ìhmc. Am{U
Vwåhr Oa gƒo lÕmd§V Agmc Va Vwåhr A„mhda {dídmg R>odm¶cmM nm{hOo.' 24 Vo
åhUmco, "ho ‘ygm Amåhr {VWo H$Xm{n àdoe H$aUma Zmhr, Omon¶ªV Vo cmoH$ {VWo AmhoV.
(Vwåhmcm MT>mB© H$am¶MrM Agoc) Va Vwåhr d Vw‘Mm nmcZH$Vm© XmoKo OmD$Z {VWo ¶wÕ
H$am, Amåhr Va BWoM ~gyZ amhUma.'
gyah-5. Ac-‘mBXm 109

25
‘ygmZo A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘r ñdV: Am{U ‘mPm
^mD$ (hmê$Z)À¶m ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmdahr ‘cm A{YH$ma àmá Zmhr, Va (ho
A„mh!) Vy Amåhmcm ¶m {dÐmohr cmoH$m§nmgyZ Xÿa H$a.' 26 A„mhZo CÎma {Xco,
"{ZpíMVM Vr ^y‘r Mmirg dfmªn¶ªV, ˶m§À¶mgmR>r à{V~§{YV amhrc, Vo ({Zame
hmoD$Z) n¥Ïdrda ^Q>H$V amhVrc, Va Vwåhr ˶m {dÐmohr cmoH$m§À¶m ~m~VrV Xþ:Ir hmoD$
ZH$m.'
27
˶m§Zm AmX‘À¶m (Adam's) XmoZ ‘wcm§Mr IarIwar Jmoï> gm§Jm, ˶m XmoKm§Zr
A„mhg‘moa ~{cXmZ (sacrifice) àñVwV Ho$co, Va ˶m§À¶mn¡H$s EH$mMo ~{cXmZ
ñdrH$maʶmV Amco, Va Xþgè¶mMo ~{cXmZ ñdrH$maÊ`mV Amco Zmhr. Xþgè¶mZo (n{hë¶mcm,
Á¶mMo ~{cXmZ ñdrH$maco Joco ˶mcm) åhQ>co, "‘r Vwcm Adí¶ R>ma H$arZ' ˶mda
n{hë¶m ^mdmZo CÎma {Xco, "A„mh ’$º$ gXmMmar cmoH$m§H$Sy>ZM (~{cXmZ) ñdrH$maVmo.
28
Oa Vy ‘cm R>ma H$aʶmgmR>r ‘m¶mda hmV CMcerc, Var ‘r Vwcm R>ma H$aʶmgmR>r
Vw¶mda hmV CMcUma Zmhr, ‘r Va A„mhMo ^¶ ~miJVmo, Omo g‘ñV g¥ï>rMm
nmcZH$Vm© Amho. 29 ‘r Ago BpÀN>Vmo H$s, Vy ‘m¶m nmnmMo VgoM Vw¶m nmnmMo AmoPo
Vw¶m {eamda ¿¶mdog Am{U Vy ZaH$mÀ¶m AmJrV ({IVnV nS>coë¶m) cmoH$m§V gm‘rc
ìhmdog. Am{U A˶mMmar cmoH$m§Mm hmM ‘mo~Xcm Amho.'
30
eodQ>r ˶mÀ¶m Ûof ^mdZoZo, ˶mcm Amnë¶m ^mdmMr h˶m H$aʶmg CÚwº$
(àd¥Îm) Ho$co, Am{U ˶mZo ˶mMr h˶m Ho$cr. Am{U Ago H$ê$Z ˶mZo Amnë¶mda
(’$ma ‘moR>o) ZwH$gmZ AmoT>dyZ KoVco. 31 Voìhm A„mhZo EH$ S>m|~H$mdim nmR>dcm, d
Vmo O‘rZ CH$ê$ cmJcm ho ¶mgmR>r H$s, (A„mhcm) ˶mg XmIdm¶Mo hmoVo H$s, ˶mZo
Amnë¶m ^mdmMo ed H$go cndmdo. (˶m H$mdù¶mcm Vgo H$aVmZm nmhÿZ) Vmo AmoaS>cm,
"Aaoao, H$m¶ hr ‘mPr AdñWm! ‘r ¶m H$mdù¶mgmaIm XoIrc Zmhr H$s, Amnë¶m
^mdmMo ed cndyZ Q>mH$co AgVo? Am{U Vmo (Amnë¶m H¥$˶mda) ’$ma níMmÎmmnX½Y
Pmcm.'
32
¶m‘wioM Amåhr BòmB©cÀ¶m d§eOm§gmR>r Agm {Z¶‘ H$ê$Z
Q>mH$cm hmoVm H$s, Omo H$moUr EImÚmMr h˶m H$aoc, ¶m H$maUm{edm¶
H$s, ˶mZo EImÚmMm IyZ Ho$cocm Agoc qH$dm n¥Ïdrda CnÐd
‘mO{dʶmMo H¥$˶ Ho$coco Agoc (Va ˶mg ‘¥Ë¶wX§S> {Xë¶mg MwH$sMo
Zmhr, nU ¶m ñnï> H$maUm§{edm¶ Oa EImÚm {Zînmn ‘mUgmMr h˶m
110 Hw$amU

Ho$cr Jocr), Va ˶mMo ho H¥$˶ (A„mhÀ¶m Ñï>rV Ago Amho H$s),


˶mZo OUy g‘ñV ‘Zwî¶OmVrMr h˶m H$ê$Z Q>mH$cr, (¶mCcQ>) EImÚmZo,
EImÚmMo àmU dmM{dco, Va ˶mZo OUy g‘ñV ‘Zwî¶OmVrMo àmU
dmM{dco.
(Q>rn: EImXm ‘mUyg qH$dm EImXm g‘yh {Zînmn cmoH$m§{déÕ qhgoMo H¥$˶ H$arV Agoc Va Vo H¥$˶
˶mÀ¶m ñdV:À¶m {dMmaYmaoZwê$n Agy eH$Vo, nU Aem H$moU˶mhr qhgH$ H¥$˶mer Bñcm‘Mm qH$dm
Hw$amUmMm A{O~mV g§~§Y Zmhr.)

Am{U Am‘Mo n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> nwamdo KoD$Z Amco, nU ~hþg§»¶
cmoH$ n¥Ïdrda Ago AmhoV, Oo A{VaoH$ H$arV AgVmV. 33 Oo cmoH$ A„mh Am{U
˶mÀ¶m n¡J§~am{déÕ ¶wÕ H$aVmV, Am{U n¥Ïdrda AamOH$Vm ‘mO{dʶmgmR>r à¶ËZaV
AgVmV, Aem§gmR>r ¶mo½¶ {ejm hrM Amho H$s, ˶m§Zm (EH$Va) R>ma ‘maʶmV ¶mdo
qH$dm gwimda MT>{dco Omdo. qH$dm ˶m§Mo {déÕ ~mOy§Mo hmV d nm¶ H$mnyZ Q>mH$co Omdo
qH$dm ˶m§Zm XoemVyZ hmH$cyZ cmdmdo, ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmVhr An‘mZmñnX {ejm
Amho, nU ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m OrdZmV Va ¶mhÿZhr ^¶mdh {ejocm ˶m§Zm gm‘moao Omdo
cmJUma Amho. 34 (nU ¶mcm AndmX åhUOo Vo cmoH$ AmhoV) Oo, Vwåhr ˶m§À¶mda
{Z¶§ÌU {‘i{dʶmnydu níMmÎmmn H$aVrc. Va ho cjmV Agy Úm H$s, A„mh A{Ve¶
j‘merc d X¶miy Amho.
35
(g˶) lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm, Am{U
˶mÀ¶m g‘rn ¶oʶmMo ‘mJ© emoYm. Am{U ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am,
VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 36 {ZpíMVM Vo cmoH$, Oo g˶ Z ‘mZʶmda ASy>Z am{hco,
˶m§À¶mH$S>o n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© Am{U VodT>oM AmUIr (YZ qH$dm g§nÎmr)
AgVr Am{U Vo gd©, ˶m§Zr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ^moJmì¶m cmJUmè¶m {ejonmgyZ
(ñdV:Mr) gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmgmR>r ‘w{º$X§S> (ransom) åhUyZ XoD$ Ho$co AgVo, Var
Vo ˶m§À¶mH$Sy>Z (H$Xm{n) ñdrH$maʶmV Amco ZgVo. Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm
AQ>i Amho. 37 Vo (ZaH$mÀ¶m) A¾rVyZ ~mhoa nSy> BpÀN>Vrc, nU ˶m§Zm ˶mVyZ ~mhoa
nS>Uo H$Xm{n e³¶ hmoUma Zmhr Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$m¶‘ ñdê$nmMr {ejm AQ>i
Amho. 38 Mmoar H$aUmè¶m§Mo hmV H$mnyZ Q>mH$m, ‘J Vr ór Agmo dm nwéf. hm ˶m§À¶m
H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm Amho Am{U (BVam§gmR>r ~moY Agcocr) A„mhH$Sy>Z {ejm. Am{U
A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
gyah-5. Ac-‘mBXm 111

(Q>rn: nU Aem àH$maMr {ejm H$aʶmMm A{YH$ma ’$º$ gwñWm{nV emgZmcm Amho.)
39
nU Omo H$moUr Amnë¶m AnamYmZ§Va níMmÎmmn H$arc Am{U ñdV:Mr gwYmaUm
H$arc, Va (Aem 춺$sda) A„mh {ZpíMVnUo X¶m H$arc. (Am{U ˶mÀ¶m níMmÎmmnmMm
ñdrH$ma H$arc). IamoIa, A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 40 Vwåhr OmUV Zmhr
H$m H$s, A„mhMrM gÎmm Amho AmH$memV d n¥Ïdrda? Vmo BpÀN>Vmo ˶mg {ejm H$aVmo
Am{U BpÀN>Vmo ˶mg j‘m H$aVmo. Am{U A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá
Amho.
41
n¡J~§ a! ˶m cmoH$m§‘iw o Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r EH$‘oH$m§er
MT>mAmoT> H$arV AmhoV. Oo Vm|S>mZo Va åhUVmV, "Amåhr {dídmg R>odUmaoM AmhmoV'
nU ˶m§À¶m öX¶mV Vgo H$mhrM Zmhr, (Am{U) Á¶y cmoH$m§V XoIrc Ago AmhoV, Oo
H$moU˶mhr ImoQ>çm Jmoï>rcm ‘moR>çm CËgmhmZo EoH$VmV Am{U (˶m§À¶mV Agohr AmhoV),
Oo Vw‘Mo åhUUo (Amnë¶m Y‘©n{§ S>Vm§Zm) H$i{dʶmgmR>r EoH$VmV, Oo (Ho$di Ah§H$mamnmoQ>r)
Vw‘À¶mH$S>o ¶oV ZmhrV. (Am{U) ˶m§Mo Vo (Y‘©n§{S>V) (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmcoë¶m
eãXm§Mm g§X^m©{edm¶ AW© H$mTy>Z ˶mMm {dn¶m©g H$aVmV (Am{U) Vo cmoH$m§Zm åhUVmV
H$s, Vwåhmcm A‘wH$-A‘wH$ ({eH$dU) XoʶmV Amcr VaM {VMm Vwåhr ñdrH$ma H$am,
Am{U Oa Ver ({eH$dU) XoʶmV Z Amë¶mg, Vwåhr (ñdV:cm) ˶mnmgyZ Xÿa R>odm.
Am{U A„mh EImÚmMr narjm KoD$ BpÀN>V Agoc, Va ˶mÀ¶m ~m~VrV A„mhnwT>o
Vw‘Mo H$mhrhr Mmcy eH$Uma Zmhr. ho Ago cmoH$ AmhoV H$s, (AmVm) A„mhhr ˶m§Mr
öX¶o ewÕ H$ê$ BpÀN>V Zmhr. ˶m§Zm ¶m OJmV An‘mZ ghZ H$amdm cmJUma Amho
Am{U ‘¥Ë`yZ§VaÀ`m (emídV) OJmV Va ˶m§Zm H$R>moa {ejm ^moJmdr cmJUma Amho.
42
Vo ImoQ>çm Jmoï>r Zoh‘r ‘moR>çm CËgmhmZo EoH$VmV, VgoM Vo J¡a‘mJm©Zo H$‘mdcoë¶m
dñVy ’$ma AmdS>rZo ImVmV. Oa Vo Vw‘À¶mH$S>o (H$moU˶mhr {ZU©¶mgmR>r) Amco Va
Vwåhr ˶m§À¶m Xaå¶mZ {ZU©¶ H$am qH$dm ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa amhm. Am{U Oa Vwåhr
˶m§À¶mnmgyZ Xÿa am{hcmV, Va Vo Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Am{U
Oa Vwåhr ˶m§À¶mXaå¶mZ {ZU©¶ H$amc, Va ݶm¶nyd©H$ {ZU©¶ H$am. Oo ݶm¶nyU©
ì¶dhma H$aVmV Vo A„mhcm {à¶ AmhoV. 43 Vo (nyduMo J«§WYmaH$) {ZU©¶ KoʶmgmR>r
Vw‘À¶mH$S>o H$emcm ¶oVmV? Ooìhm H$s, ˶m§À¶mH$S>o Vm¡amV (nyduMm B©ídar¶ J«§W) Amho
Á¶mV A„mhMo AmXoe AmhoV, Am{U Z§Va (Vw‘À¶m {ZU©¶mH$S>ohr) Vo nmR> {’$adVmV.
(H$maU dñVwpñWVr Aer Amho H$s), Vo gƒo lÕmd§V ZmhrVM.
44
Amåhr (AmYr) Vm¡amV (¶m J«§Wmcm) àH$Q> Ho$co hmoVo. Á¶mV (A„mhMm) CnXoe
112 Hw$amU

Am{U (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me hmoVm. Am‘Mo AmkmYmaH$ n¡J~§ a ¶mÀ¶mM (Vm¡amVÀ¶m)
AmYmao, Á¶y cmoH$m§Xaå¶mZ {ZdmS>m H$arV AgV. VgoM (Z§Va) Y‘m©Mmar d (Ym{‘©H$
H$m¶ÚmMo kmZ Agcoco) {dÛmZ cmoH$hr (˶mÀ¶mM AmYmao {ZU©¶ H$arV AgV).
H$maU A„mhÀ¶m J«§WmMo OVZ H$aʶmMr O~m~Xmar ˶m§À¶mda gmon{dʶmV Amcocr
hmoVr. d ¶mda Vo gmjr hmoVo. Va (BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo!) Vwåhr cmoH$m§Mo ^¶ ~miJy
ZH$m, Va ‘mPoM ^¶ ~miJm. Am{U jw„H$ ’$m¶Xm àmá H$aʶmgmR>r ‘m¶m g§Xoem§Mm
gm¡Xm H$ê$ ZH$m. Am{U Oo H$moUr A„mhZo nmR>dcoë¶m (J«§Wm)Zwgma {ZU©¶ H$aUma
ZmhrV, Va AgoM cmoH$ g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) AmhoV. 45 Amåhr Vm¡amV‘ܶo
(n¡J§~a ‘ygmH$S>o Amcoë¶m A„mhÀ¶m J«§WmV) ˶m§À¶mgmR>r Agm {Z¶‘ {ZpíMV Ho$cm
hmoVm H$s, àmUmÀ¶m ~Xë¶mV àmU, S>moù¶mÀ¶m ~Xë¶mV S>moim, ZmH$mÀ¶m ~Xë¶mV
ZmH$, H$mZmÀ¶m ~Xë¶mV H$mZ, XmVmÀ¶m ~Xë¶mV XmV Am{U OI‘oÀ¶m ~Xë¶mV
VerM OI‘ (åhUOo Oemcm AJXr VgoM ZwH$gmZ ~Xcm KoVmZm nmoM{dVm ¶oB©c)
Am{U Omo H$moUr Amncm hm ~Xcm KoʶmMm A{YH$ma gmoSy>Z XoB©c, Va (‘m’$ H$aʶmMo
˶mMo) ho (H¥$˶) ˶mÀ¶m (ñdV:À¶m nmnm§Mo) àm`píMÎm R>aoc. Am{U Oo H$moUr
A„mhZo nmR>dcoë¶m (J«§WmZwgma) {ZU©¶ H$aUma ZmhrV, Va VoM cmoH$ Iao XþamMmar
AmhoV. 46 Am{U Amåhr ¶oey ‘grhcm (AmYrÀ¶m n¡J§~am§À¶m) nX{MÝhm§Mo AZwgaU
H$aʶmgmR>r VgoM Vm¡amV(n¡H$s Oo H$mhr cmoH$m§H$S>o {e„H$ hmoVo), ˶mMr g˶Vm
à‘m{UV H$aʶmgmR>r nmR>{dco hmoVo. Amåhr ˶mcm Jm°ñnoc (~m¶~c) hm J«§W àXmZ
Ho$cm hmoVm, Á¶mV (A„mhMm) CnXoe d (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me hmoVm. Am{U
Vm¡amV (¶m J«§Wmn¡H$s) Oo (cmoH$m§Odi) {e„H$ am{hco hmoVo ˶mMr g˶Vm à‘m{UV
H$aUmao hmoVo. Am{U ˶m (J«§WmV) A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r (nwaonya) ‘mJ©Xe©Z d
{hVmonXoe hmoVo. 47 Am{U Jm°ñnocMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zr (Jm°ñnoc ‘ܶo) A„mhZo Oo
H$mhr àH$Q> Ho$coco Amho, ˶mZwgma (AmngmVrc dmXmg§~§YmZo) {ZU©¶ H$amdoV. Am{U
Oo H$moUr A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m (‘mJ©Xe©H$ VÎdm§Zwgma) {ZU©¶ H$aUma ZmhrV, Va
AgoM cmoH$ {dÐmohr AmhoV.
(Q>rn: gܶmMo ~m¶~c Amnë¶m ‘yi ê$nmV ApñVËdmV Zmhr, AmVm B©ídar¶ ‘mJ©Xe©Z àmá H$aʶmgmR>r
’$º$ Hw$amU hoM EH$‘od ‘mܶ‘ Amho. Oo Amnë¶m ‘yi ê$nmV nyU©nUo gwa{jV Amho.)
48
(n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o g˶mda AmYm[aV hm J«§W nmR>{dcm Amho. Am{U
(hm J«§W) AmYrÀ`m J«§Wmn¡H$s Oo H$mhr g˶ AÚmn {e„H$ Amho, Vo à‘m{UV H$aUmam
Amho, Am{U ˶mVrc g˶ CKS> H$aUmam Am{U ˶mMo ajU H$aUmam Amho. Am{U
gyah-5. Ac-‘mBXm 113

åhUyZ Vwåhr, A„mhZo Oo H$mhr àH$Q> Ho$co Amho, ˶mZwgmaM ˶m§À¶mXaå¶mZ {ZU©¶
H$am. Am{U Vw‘À¶mH$S>o Oo g˶ Amcoco Amho, ˶mcm gmoSy>Z Vwåhr ˶m§À¶m Xþï>
àd¥ÎmtMo AZwgaU H$ê$ ZH$m.
Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$ g‘yhmH$[aVm Amåhr EH$ (doJim) H$m¶Xm d ‘mJ© {ZpíMV Ho$cocm
Amho.
(Q>rn: åhUOo ‘yi Ym{‘©H$ lÕm g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r gwédmVrnmgyZ µH$¶m‘Vrn¶ªV EH$M Amho, nU
H$mim§Zwgma ì`mdhm[aH$ Ñ{ï>H$moZmVyZ H$mhr H$m¶Xo doJdoJio am{hcoco AmhoV.)
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va Vwåhm gdmªZm EH$mM g§àXm¶mMo cmoH$ ~Zdco AgVo.
(nU ˶mZo Ago ¶mgmR>r Ho$co Zmhr H$maU), Vmo ˶mV Vw‘Mr narjm nmhÿ BpÀN>Vmo, Oo
˶mZo Vwåhmcm {Xcoco Amho. (Va) Vwåhr gËH¥$˶o H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$mÀ¶m nwT>o
OmʶmMm à¶ËZ H$am. Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>oM naV Om¶Mo Amho. Voìhm Vmo Á¶m~m~VrV
Vwåhr ‘V^oX H$arV hmoVm, ˶m gd© Jmoï>tMr (dñVwpñWVr) Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$aoc.
49
Am{U (n¡J§~a!) (A„mhH$Sy>Z Vwåhmcm Agm AmXoe {Xcm OmV Amho H$s), Oo
H$mhr A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho, ˶mAmYmao Vwåhr ˶m§À¶m‘ܶo {ZU©¶ H$am.
Am{U ˶m§À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo AZwgaU H$ê$ ZH$m, VgoM ˶m§À¶mnmgyZ gmdY amhm,
(åhUOo Ago A{O~mV hmoD$ Z¶o) H$s, Oo H$mhr A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho,
˶mÀ¶m EImÚm ^mJmnmgyZ (AmXoemnmgyZ) ˶m§Zr Vwåhmcm Xÿa ݶmdo. Am{U Oa Vo
Vw‘À¶m {ZU©¶mH$S>o nmR> {’$adVrc, (Omo Vwåhr A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmÀ¶m AmYmao Ho$cm
AmhmV), Va cjmV R>odm H$s, (AmVm) A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m nmnm§Mr {ejm H$ê$
BpÀN>V Amho. {ZpíMVM (cmoH$m§‘ܶo) ~hþg§»¶ cmoH$ Amkm Z nmiUmao AmhoV. 50 (hm
A„mhMm J«§W àH$Q> hmoʶmnydu AZoHo$ídadmXr cmoH$) Á¶m H$m¶Úm§À¶m AmYmao ({ZU©¶
H$am¶Mo) ˶m AmYmao (AmVm) ho {ZU©¶ H$adyZ KoD$ BpÀN>VmV H$s H$m¶? nU Oo cmoH$
ÑT> {dídmg R>odUmao AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r A„mhnojm loð> Xþgam H$moU ݶm¶mYre Agy
eH$Vmo?
51
g˶ lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Á¶y Am{U {¼ñVr ¶m§À¶mer {‘ÌËdmMo
g§~§Y àñWm{nV H$ê$ ZH$m. Vo EH$‘oH$m§Mo {‘Ì AmhoV. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr
˶m§À¶mer {‘ÌËdmMo g§~§Y àñWm{nV H$aoc, Va Vmo {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s hmoB©c.
A„mh Aݶm¶r cmoH$m§Zm H$Xm{n ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
(Q>rn: BWo Aem Á¶y d {¼ñVr cmoH$m§~Ôc AmXoe Amho, Oo A„mhÀ¶m g˶ Y‘m©À¶m
{déÕ AmH«$‘H$ ~Zcoco AmhoV.)
114 Hw$amU

52
Am{U Vwåhr nmhmc Á¶m§À¶m öX¶mV {dH¥$Vr Amho, (åhUOo Oo Iao lÕmd§V
ZmhrV), Vo (Bñcm‘er d¡a R>odUmao Á¶y d {¼ñVr ¶m§Mr) (‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r)
EH$‘oH$m§er MT>mAmoT> H$arV AmhoV. Am{U åhUVmV, "(Amåhr lÕmd§Vm§gmo~V am{hcmo
Va) Am‘À¶mda {dnÎmr ¶oB©c, Ago Amåhmcm ^¶ dmQ>Vo.' nU A„mh lÕmd§Vm§gmR>r
{ZUm©¶H$ {dO¶ KS>dyZ AmUrc qH$dm Amnë¶mV’}$ EImXr AZwHy$c KQ>Zm àH$Q> H$arc.
Voìhm ˶m§Zr Amnë¶m ‘ZmV Oo cndco hmoVo, ˶m~Ôc ˶m§Zm níMmÎmmn hmoB©c. 53
Voìhm lÕm YmaU Ho$coco cmoH$ (EH$‘oH$m§Zm) åhUVrc, "hoM Vo cmoH$ AmhoV H$m, Oo
‘moR>çm CËgmhmZo A„mhÀ¶m enWm KoD$Z, ImÌr nQ>dZy Úm¶Mo H$s, Amåhr Vw‘À¶m~amo~a
AmhmoV?' ˶m§Mo H$‘© dm¶m OmUma AmhoV, Am{U ˶m§À¶m dmQ>çmcm (’$º$) ZwH$gmZM
¶oUma Amho.
54
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr Amnë¶m lÕoMm ˶mJ
H$arc Va (˶mZo ho cjmV R>do mdo H$s), A„mh (Vw‘À¶m OmJr) cdH$aM Aem cmoH$m§Zm
KoD$Z ¶oBc© H$s, Oo A„mhcm {à¶ AgVrc Am{U ˶m§Zmhr A„mh {à¶ Agoc. Vo
lÕmd§Vm§À¶m ~m~VrV Z‘«^md ~miJUmao AgVrc, Va g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§À¶m
~m~VrV I§~ra AgVrc, (åhUOo ˶m§À¶m lÕmhrZVoMm à^md ñdrH$maUmao ZgVrc). Vo
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco àmU nUmcm cmdVrc, Am{U H$moUr {Q>H$m (qH$dm qZXm)
H$arV Agoc Va ˶mMr ˶m§Zm (A{O~mV) ndm© Zgoc, (åhUOo ˶mnmgyZ Vo IMUma
ZmhrV). hr A„mhMr H¥$nm Amho, Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ H$aVmo. A„mh A{Ve`
CXma Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 55 Vw‘Mo {‘Ì (gmhmæ¶H$) Va Ho$di A„mh
Am{U ˶mMm n¡J~§ a Am{U Vo (cmoH$) AmhoV Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Amho, Oo
(Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$aUmao AmhoV, Am{U Oµ H$mVê$nr (XmZH$m¶© H$aUmao) AmhoV,
Am{U Vo (A„mhg‘moa Z‘mµOm‘ܶo) Z‘Z H$aUmao AmhoV. 56 Am{U Omo H$moUr A„mhcm
Am{U (˶mMm à{V{ZYr Agcoë¶m) n¡J~§ amcm Am{U lÕmd§Vm§Zm {‘Ì ~Zdrc, Va (˶mZo
ho OmUyZ ¿¶mdo H$s), A„mhMmM nj (God's party) {ZpíMVnUo {dO¶r hmoUma Amho.
57
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mnydu Á¶m§Zm J«§W XoʶmV Amcm hmoVm
˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zr Vw‘À¶m Y‘m©cm (your faith) WÅ>oMm d H$a‘UwH$sMm {df¶
~Zdcm Amho ˶m cmoH$m§er, VgoM (AZoHo$ídadmXr) lÕmhrZ cmoH$m§er {‘ÌËdmMo g§~§Y
àñWm{nV H$aʶmMm (A{O~mV) à¶ËZ H$ê$ ZH$m. Am{U (Zoh‘r) A„mhÀ¶m
(CnpñWVrMr) OmU R>odm, Oa Vwåhr (gƒo) lÕmd§V Agmc. 58 Am{U Ooìhm Vwåhr
(cmoH$m§Zm) àmW©Zgo mR>r (Z‘mµOmgmR>r) ~mocmdVm, Voìhm Vo cmoH$ ˶mg WÅ>Mo m d H$a‘UwH$sMm
gyah-5. Ac-‘mBXm 115

{df¶ ~ZdVmV. ¶mMo gmYo H$maU åhUOo Vo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV. 59
(Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "(nyduÀ¶m) J«§Wm§Zm ‘mZUmè¶m§Zmo! Vwåhmcm Am‘Mm Ho$di ¶mgmR>r
g§Vmn ¶oVmo H$m H$s, Amåhr A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo nmR>{dʶmV Amco Amho
˶mda, Am{U ¶mnydu Oo nmR>{dʶmV Amco hmoVo ˶mda {dídmg R>odUmao AmhmoV?
Am{U (dmñV{dH$Vm hr Amho H$s), Vw‘À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ cmoH$ Amkm Z nmiUmaoM
AmhoV.' 60 (Vwåhr ˶m§Zm) {dMmam, "‘r Vwåhmcm Vo gm§Jy H$m H$s, A„mhH$S>o ¶mhÿZhr
A{YH$ dmB©Q> ‘mo~Xcm H$moUmcm {‘iUma Amho? ˶m§Zm, Á¶m§Zm A„mhZo {Y¸$maco
Amho, Á¶m§À¶mda Vmo H«$moYrV Pmcocm Amho, Am{U Á¶m§À¶mVyZ H$mhtZm ˶mZo ‘mH$S>
Am{U Sw>¸$a ~Zdco Amho, H$maU ˶m§Zr g¡VmZmMr CnmgZm Ho$cr, ˶m§Mr IamoIaM ’$ma
dmB©Q> AdñWm Amho. Am{U Vo gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jococo AmhoV.'
61
Am{U Ooìhm Vo Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va lÕmd§Vm§n¡H$sM
AmhmoV.' nU Vo Va Vw‘À¶mH$S>o g˶mMm ñdrH$ma Z H$aʶmÀ¶m {ZíM¶mZo ¶oVmV,
Am{U g˶ ZmH$maV {ZKyZ OmVmV. Am{U Vo Oo H$mhr cndrV AmhoV, Vo gd©
A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. 62 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Zm Vwåhr Aem AdñWoV
nmhmc H$s, Vo nmn Am{U A˶mMma ¶m§À¶m ~m~VrV EH$Xþgè¶mnojm OmñV CËgmh
XmIdrV AmhoV. Am{U VgoM Oo {Z{fÕ Amho, Vo {Ji§H¥$V H$aʶmgmR>r (‘moR>r VËnaVm
XmIdrV AmhoV). IamoIa, {H$Vr dmB©Q> H¥$˶ AmhoV, Oo Vo H$arV AmhoV! 63 ˶m§Mo
Y‘©n§{S>V Am{U OmUH$ma cmoH$ ˶m§Zm A^Ð eãXm§Mm Cn¶moJ H$aʶmnmgyZ, VgoM
à{V~§{YV Jmoï>r {Ji§H¥$V H$aʶmnmgyZ H$m amoIV ZmhrV? {ZpíMVM {H$Vr dmB©Q> H¥$˶
AmhoV, Oo Vo H$arV AmhoV!
64
Am{U Á¶y åhUVmV, "A„mhMo hmV ~m§Ycoco AmhoV.' ˶m§MoM hmV ~m§Yco
Omdmo! Am{U ˶m§À¶mda A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma hmodmo, ˶mgmR>r H$s, Vo A„mhg§~§YmZo
AZw{MV eãX Amnë¶m (Vm|Sy>Z) ~mocV AmhoV. IamoIa, A„mhMo hmV nyU©V: Iwco
AmhoV. Vmo Á¶mà‘mUo BpÀN>Vmo ˶mà‘mUo Amncr (H¥$nm cmoH$m§da) H$aVmo. (n¡J§~a!)
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo H$mhr nmR>{dʶmV Amcoco Amho, ˶m‘wio
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ‘ZmV {dÐmohmMr d AlÕoMr ^mdZm {ZpíMVnUo dmT>rg
cmJUma Amho. Am{U Amåhr nwZéËWmZmÀ`m {Xdgmn¶ªV ˶m§À¶m‘ܶo d¡‘Zñ¶mMr d
ÛofmMr ^mdZm (¶m§À¶m g˶ ZmH$maʶmÀ¶m hÅ>mnmoQ>r) {Z‘m©U Ho$cr Amho.
Á¶m-Á¶mdoir Vo ¶wÕmMr AmJ ^S>H$dVmV, ˶m-˶mdoir A„mh Vr {dPdyZ
Q>mH$Vmo. Am{U Vo n¥Ïdrda AamOH$Vm ‘mO{dʶmMm à¶ËZ H$arV AgVmV. Am{U Oo
116 Hw$amU

cmoH$ AamOH$Vm {Z‘m©U H$aVmV, Vo A„mhcm (A{O~mV) {à¶ ZmhrV.


65
AmYr J«W§ XoʶmV Amcoco cmoH$, Oa (g˶) lÕoMm A§JrH$ma Ho$co AgVo Am{U
A„mhMo ^mZ (mindful of God) R>do Zy OrdZ ì¶{VV Ho$co AgVo, Va {ZpíMVM
Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Z (AmYr KS>cc o r) dmB©Q> H¥$˶o nwgZy Q>mH$cr AgVr. Am{U Amåhr
˶m§Zm AWm©VM {Z^}i (flawless) AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V àdoe {Xcm AgVm. 66 Am{U
Oa ˶m§Zr (A„mhH$Sy>Z nydu Amcoco J«W§ ) Vm¡amV Am{U B§Orc Am{U (AmVm) Oo H$mhr
˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dʶmV Amco, ˶m§Mo AZwnmcZ Ho$co AgVo, Va ˶m§Zm
AmH$me d n¥Ïdrdarc (A„mhÀ¶m) H¥$nmàgmXmVyZ Imʶm-{nʶmgmR>r (^anya dmQ>m)
àmá Pmcm AgVm. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr OU gÝ‘mJ© cm^coco AmhoV. nU ˶m§À¶mn¡H$s
~hþg»§ ¶ cmoH$ Oo H$mhr H$arV AmhoV, Vo IamoIa (’$ma) dmB©Q> Amho.
67
n¡J§~a! Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amco Amho,
Vo (cmoH$m§n¶ªV) nmoMdm. Am{U Oa Vwåhr Ago Ho$co Zmhr Va Vwåhr A„mhMm g§Xoe
nmoM{dʶmMr O~m~Xmar nma nmS>crM Zmhr, (Agm ˶mMm {ZîH$f© Agoc, åhUOo Vo
nmoM{dUo Vw‘Mo AQ>i H$V©ì¶ Amho, ˶mMgmR>r Vwåhmcm {Z¶wº$ H$aʶmV Amcoco
Amho). (Am{U ¶m H$m¶m©V) A„mh Vw‘Mo cmoH$m§nmgyZ g§ajU H$aoc. {ZpíMVM A„mh
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV ZgVmo.
68
(Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, nyduÀ¶m J«§Wm§Zm ‘mZUmè¶m§Zmo! Vw‘À¶m lÕocm Vmon¶ªV
Hw$R>cmhr d¡Y AmYma àmá hmoUma Zmhr. Omon¶ªV Vwåhr Vm¡amV d B§Orc ¶m§Mo VgoM
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (¶m n¡J§~am‘m’©$V AmVm) Oo H$mhr nmR>{dʶmV Amcoco Amho.
˶mMo AZwnmcZ H$arV Zmhr.
(n¡J§~a!) Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mda àH$Q> H$aʶmV Amco Amho,
˶m‘wio ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ‘ZmV {ZpíMVnUo {dÐmohmMr d AlÕoMr ^mdZmM
dmT>rg cmJUma Amho. Voìhm Vwåhr g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV Xþ:Ir hmoD$
ZH$m. 69 (¶m J«§Wmda) lÕm R>odUmao (åhUOo ‘wgc‘mZ) VgoM Á¶y d gm~r Am{U
{¼ñVr ¶m§À¶mn¡H$s Oo H$moUr A„mhda d A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVrc Am{U
gËH$‘} H$aVrc Va Aem§Zm (‘¥Ë`yZ§VaÀ`m Zoh‘rÀ¶m OrdZmV) H$gcohr ^¶ qH$dm
Xþ:I (H$Yrhr) nmohmoMUma Zmhr.
70
Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr. Am{U ˶m§À¶mH$S>o (AZoH$)
n¡J§~a nmR>{dco. (nU) Ooìhmhr n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o Aer {eH$dU KoD$Z Amcm H$s, Or
˶m§À¶m ‘Zmcm AmdS>V ZìhVr. Voìhm (˶m§Zr {dÐmohr ^y{‘H$m KoD$Z) H$mhtZm ImoQ>o
gyah-5. Ac-‘mBXm 117

R>a{dco, Va H$mhr n¡J§~am§Mr ˶m§Zr h˶m Ho$cr. 71 Am{U ˶m§Zm dmQ>co H$s, (Ago
Ho$ë¶m‘wio) ˶m§Zm H$moUVrhr {ejm hmoUma Zmhr. AemàH$mao Vo (‘ZmZo) Am§Yio d ~{hao
~Zco. Z§Va A„mhZo (˶m§À¶mda X¶mÑï>r XmIdyZ) ˶m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma
Ho$cm. Varhr nwÝhm ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ (OmUyZ~wOyZ) Am§Yio d ~{hao ~Zco. Am{U
A„mhcm ˶m§À¶m gd© H¥$˶m§Mr nyU© OmUrd Amho.
72
{ZpíMVnUo "g˶' ZmH$maV AmhoV Vo cmoH$, Oo åhUVmV, "‘[a¶‘nwÌ ¶oey
‘grhM A„mh Amho.' nU ñdV: ¶oey ‘grhZoM Agm g§Xoe {Xcm hmoVm, "BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zmo! (Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am, Omo ‘mPmhr nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr
nmcZH$Vm© Amho.' (Am{U cjmV Agy Úm), Omo H$moUr BVam§Zm A„mhMm g‘H$j
R>adoc, Aem 춺$scm A„mh ñdJm©V H$Xm{n àdoe XoUma Zmhr. Am{U Aem 춺$sMo
{R>H$mU (Va Ho$di ZaH$mMr) AmJ Amho. Am{U A˶mMmar cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
AgUma Zmhr. 73 {ZpíMVnUo Vo(hr) g˶ ZmH$maUmao AmhoV, Oo åhUVmV, "A„mh
{VKm§nH¡ $s EH$ Amho.' (nU g˶ EH$M Am{U EH$M Amho, Am{U Vo åhUOo) A„mh{edm¶
Xþgam H$moUrhr B©ída Zmhr, (åhUOo A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr nyOZr` Zmhr). Am{U
Vo Oo åhUVmV, ˶mnmgyZ Oa Vo namd¥Îm Pmco ZmhrV, Va ˶m§À¶mn¡H$s g˶ ZmH$maʶmda
R>m‘ Agcoë¶m ˶m lÕmhrZm§da ’$ma ‘moR>o g§H$Q> ({ejm) AmoT>doc. 74 Vo (Amnë¶m
^yVH$mim~Ôc) níMmÎmmn H$arV A„mhH$S>o H$m diV ZmhrV? VgoM ˶mÀ¶mH$S>o
‘m’$sgmR>r ¶mMZm H$m H$arV ZmhrV? (Ooìhm H$s), A„mh (Va) A{Ve¶ j‘merc d
X¶miy Amho. 75 ‘[a¶‘nwÌ ¶oey‘grh hm (A„mhÀ¶m) g§XoedmhH$mì¶{V[aº$ Aݶ
H$moUrhr ZìhVm. ˶mÀ¶m gmaIo AZoH$ n¡J§~a AmYr hmoD$Z Joco. Am{U ˶mMr AmB©
(‘[a¶‘) (g˶mnmgyZ H$Yrhr Z T>iUmar) EH$ gXmMmar ór hmoVr. (Aݶ cmoH$m§à‘mUoM)
Vo XmoKohr (¶oey d ˶mMr AmB©) OodU H$arV AgV.
nmhm, Amåhr ˶m§À¶m ^ë¶mgmR>r ¶m g§Xoem§Zm ˶m§À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z gm§JV
AmhmoV. Am{U nmhm, ˶m§Mr ~wÕr H$emàH$mao ‘macr OmV Amho. 76 (˶m§Zm) gm§Jm,
"A„mhcm gmoSy>Z Vwåhr AemMr CnmgZm H$amc H$m, Á¶mÀ¶mH$S>o Vwåhmcm Zm ZwH$gmZ
nmoM{dʶmMr eº$s Amho, Zm cm^ nmoM{dʶmMr. (dmñV{dH$Vm hr Amho H$s), Ho$di
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho.'
77
(˶m§Zm) gm§Jm, "nyduÀ¶m J«§Wm§Zm ‘mZUmè¶m§Zmo! Y‘m©À¶m ~m~VrV A{VaoH$ H$ê$
ZH$m, Am{U ˶m cmoH$m§À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo (whims) AZwgaU H$ê$ ZH$m, Oo ¶mnydu
(ñdV:) gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joco, VgoM ˶m§Zr BVa AZoH$m§Zmhr gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Zoco.
118 Hw$amU

Am{U AÚmn gÝ‘mJm©nmgyZ (^aH$Q>V) XÿaM OmV AmhoV.'


78
BòmB©cÀ¶m ‘wcm§n¡H$s Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco ˶m§Zm (n¡J§~a)
XmD$X Am{U (n¡J§~a) ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh ¶m§Zr emn {Xcocm Amho. ho ¶mgmR>r H$s,
˶m§Zr Adkm Ho$cr Am{U Vo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao hmoVo. 79 Or nmnH¥$˶o Vo H$arV
AgV ˶mnmgyZ EH$‘oH$m§Zm Vo amoIV ZgV. {H$Vr dmB©Q> hmoVo Vo, Oo Vo H$arV hmoVo! 80
(Am{U AmVm) Vwåhr ˶m§À¶mV AZoH$ cmoH$ Ago nmhÿ eH$Vm, Oo g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§gmo~V {‘ÌËdmMo g§~§Y R>odVmV. Am{U ’$ma dmB©Q> Amho Vo, Oo ˶m§Zr ñdV:gmR>r
nwT>o nmR>{dcoco Amho. (AemàH$mao) ˶m§Zr A„mhÀ¶m H«$moYmcm (ñdV:da) AmoT>dyZ
KoVco. Am{U Vo Zoh‘rgmR>r {ejm ^moJV amhVrc. 81 Am{U Oa Vo A„mhda VgoM
n¡J§~amda Am{U ˶mdahr Oo ˶mÀ¶mH$S>o (cmoH$m§À¶m ‘mJ©Xe©ZmgmR>r) nmR>{dco Joco,
(Iè¶m AWm©Zo) {dídmg R>odUmao ~Zco AgVo, Va ˶m§Zr g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§gmo~V {‘ÌËdmMo g§~§Y àñWm{nV Ho$coM ZgVo. (nU g˶ ho Amho H$s),
˶m§À¶mV AZoH$ Amkm Z nmiUmaoM AmhoV.
82
Vwåhmcm {ZpíMVM Ago AmT>iyZ ¶oB©c H$s, Á¶y cmoH$ Am{U BVam§Zm (A„mhMo)
g‘H$j R>adUmao (AZoHo$ídadmXr) cmoH$, lÕmd§Vm§À¶m ~amo~a d¡‘Zñ¶ H$aʶmÀ¶m
~m~VrV gdm©V A{YH$ H$Å>a AmhoV. Am{U {ZpíMVM, ho hr Vwåhmcm AmT>ioc H$s,
ñdV:cm {¼ñV åhUdUmao cmoH$, lÕmd§Vm§er ‘¡Ìr H$aʶmÀ¶m ~m~VrV gdm©V A{YH$
OdiMo AmhoV. ˶mMo H$maU ˶m§À¶m‘ܶo Y‘©n§{S>V d Vnñdr cmoH$ AmhoV Am{U Vo
Ah§H$mar ZmhrV. 83 Am{U Ooìhm Vo ¶m n¡J§~amH$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Amho Vo
EoH$VmV, Voìhm Vwåhr nmhmc ˶m§À¶m S>moù`m§VyZ Aly dmhV AmhoV. (¶m H$maUmñVd
˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr Amho H$s), ˶m§Zm g˶mMr (nyU©nUo) AmoiI nQ>cr Amho.
(Voìhm) ˶m§À¶m Vm|Sy>Z Ago CX²Jma ~mhoa nS>VmV, "ho à^y! Amåhr (g˶) lÕoMm
A§JrH$ma Ho$cm Amho, Vy Am‘Mm ˶m cmoH$m§V g‘mdoe H$a, Oo g˶mMr gmj XoVmV. 84
Am{U Amåhr A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo g˶ Amcoco Amho, ˶mda H$m åhUyZ
{dídmg R>ody Z¶o? Am‘Mr Va ‘ZmnmgyZ hr BÀN>m Amho H$s, Am‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
Am‘Mm g‘mdoe gXmMaUr cmoH$m§V H$amdm.' 85 Va A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m lÕoÀ¶m
‘mo~Xë¶mV Aem ~mJm àXmZ H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc.
˶m§‘ܶo Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. Am{U hmM Amho ‘mo~Xcm gXmMmar cmoH$m§Mm. 86
nU Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$aʶmda R>m‘ am{hco, Am{U Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o
R>a{dco. Va AgoM cmoH$ ZaH$dmgr AmhoV.
gyah-5. Ac-‘mBXm 119

87
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Á¶m (Amamo½¶dY©H$) Mm§Jë¶m dñVy A„mhZo
Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>adcoë¶m AmhoV, ˶m Vwåhr Ad¡Y R>adyZ (˶m§nmgyZ ñdV:cm
d§{MV H$ê$ ZH$m). Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m. ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$
A„mhcm (A{O~mV) {à¶ ZmhrV. 88 Am{U A„mhZo Vwåhmcm Á¶m (Amamo½¶Xm¶r)
Mm§Jë¶m dñVy {Xcoë¶m AmhoV ˶mVyZ Im, Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, Á¶mÀ¶mda
Vwåhr {dídmg R>odVm. 89 A„mh Vw‘À¶m {ZaW©H$ enWm§~Ôc Vwåhmcm Om~ {dMmaUma
Zmhr, nU {ZíM¶nyd©H$ KoVcoë¶m enWm§~Ôc ‘mÌ Vmo Vwåhmcm Adí¶ Om~ {dMmarc.
Va ¶mMo n[a‘mO©Z ho Amho H$s, Vwåhr Xhm J[a~m§Zm Vo ^moOZ Úmdo, Oo gmYmaUnUo
Vwåhr Vw‘À¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm XoVm, qH$dm ˶m§Zm dó nwadm qH$dm Jwcm‘{JarVyZ EH$m
‘mUgmcm ‘wº$ H$am. na§Vw Á¶m H$moUmMr ho H$aʶmMr (EonV) Zgoc ˶mZo VrZ {Xdg
Cndmg H$amdm. ho Vwåhr KoVcoë¶m enWm§Mo n[a‘mO©Z Amho, (Ooìhm Vwåhr ˶m ‘moS>mc).
nU Vwåhr Amnë¶m enWm nmim.
Aem àH$mao A„mh ˶mMo g§Xoe Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Vo ¶mgmR>r H$s,
Vwåhr ˶mÀ¶m CnH$mam§Mr OmU R>odmdr.
90
lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ‘mXH$ Ðì¶o, OwJma, ‘yVu (occult dedica-
tion of stone) Am{U eHw$Zr ~mUm§Mm (Cn¶moJ) hr gd© J{cÀN> d g¡VmZmMr H$m‘o
AmhoV. åhUyZ Vwåhr ¶m gd© Jmoï>tnmgyZ Xÿa amhm, åhUOo Vw‘Mm CËH$f© hmoBc © . 91 g¡VmZ
Va Xmê$ Am{U OwJma ¶m§À¶m gmhmæ¶mZo Vw‘À¶m‘ܶo d¡‘Zñ¶ Am{U Ûof {Z‘m©U H$ê$
BpÀN>Vmo. Am{U A„mhMo ñ‘aU Am{U Z‘mµO (àmW©Zm) nmgyZ Vwåhmcm namd¥Îm H$ê$
BpÀN>Vmo. ‘J Vwåhr ¶m Jmoï>tnmgyZ A{cá amhUma H$m? 92 (Va Vwåhr) A„mhÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$am Am{U n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U Xþï> eº$s¨À¶m {déÕ Zoh‘r
gmdY amhm. nU Oa Vwåhr ¶mH$S>o nmR> {’$admc Va cjmV Agy Úm H$s, Am‘À¶m
n¡J~§ amMo H$V©ì¶, g§Xeo ñnï> H$ê$Z nmoMdUo EdT>Mo Amho. 93 Oo cmoH$ (g˶) lÕoMm
A§JrH$ma H$ê$Z gËH$‘} H$arV AmhoV, Aem§Zm ˶m§Zr (^yVH$mimV) (d¡Y, Ad¡Y Oo H$mhr)
^jU Ho$co Agoc ˶m~Ôc (AmVm lÕmd§V ~Zë¶mZ§Va) ˶m§À¶mda Xmof AgUma Zmhr.
(H$maU AmVm) Vo A„mhMo ^¶ ~miJVmV Am{U (˶mÀ¶mda) {dídmg R>do VmV Am{U
gËH$‘} H$aVmV. (Am{U nwT>o A{YH$ àH$fm©Zo) A„mhMo ^¶ ~miJVmV Am{U ÑT>
{dídmg R>do VmV. (åhUOo g˶ ˶m§Zm C‘Oë¶m‘wio ˶m§À¶mV Agm ~Xc Amcocm Amho.
Am{U ˶m§Mo OrdZ Aem àH$mao gwê$ Amho H$s), Vo ^¶ ~miJVmV Am{U gËH$‘} H$aVmV.
Am{U gËH$‘} H$aUmao cmoH$ A„mhcm {à¶ AmhoV.
120 Hw$amU

94
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (Vwåhr hO àdmgmXaå¶mZ AgVmZm, Ooìhm {eH$ma
H$aUo à{V~§{YV Amho) A„mh Vw‘Mr (Aem) {eH$mamÛmao narjm KoBc © , Á¶mÀ¶mn¶ªV
Vw‘Mo hmV Am{U ^mco nmoMy eH$VmV. åhUOo A„mhcm ho nmhVm ¶mdo H$s, (Vw‘À¶mn¡H$s)
H$moU (A„mhcm) Z nmhVm ˶mMo ^¶ ~miJVmo. ‘J ¶mZ§Vahr Omo H$moUr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$arc, ˶mg ¶mVZm‘¶r {ejm {Xcr OmB©c. 95 B‘mZYmaH$m§Zmo! Vwåhr hO H$aV AgVmZm
{eH$ma ‘mê$ ZH$m, Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr OmUyZ~wOZy ({eH$ma) ‘marc, Va ˶mg
^anmB© åhUyZ VgmM àmUr Úmdm cmJoc, Oem àmʶmcm ˶mZo R>ma Ho$co Amho. d ¶mMm
{ZU©¶ Vw‘À¶m ‘Yrc XmoZ ݶm¶r 춺$s H$aVrc. Am{U ˶m àmʶmcm (~ir XoʶmgmR>r)
H$m~mJ¥hmH$S>o nmoMdmdo. qH$dm (˶m à{V~§{YV H¥$˶mMo) n[a‘mO©Z åhUyZ JaOy cmoH$m§Zm
^moOZ Úmdo cmJoc. qH$dm ˶m à‘mUmV Cndmg H$amdm. Á¶m¶moJo ˶mcm ˶mÀ¶m H¥$˶mMr
{ejm ^moJVm ¶mdr. AmYr Pmcoë¶m (MwH$m§~Ôc) A„mhZo j‘m Ho$cocr Amho. na§Vw Omo
H$moUr nwÝhm Ago H$arc, Va (˶m AnamYm~Ôc) A„mh ˶mg {ejm H$aoc. A„mh
gd©e{º$‘mZ Amho Am{U (AnamYm§~Ôc) ~Xcm KoUmam Amho.
96
g‘wÐmVrc ‘mgo nH$S>Uo Am{U Vo ImUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y Amho (à{V~§{YV
Zmhr). Vw‘À¶mgmR>r (åhUOo ñWm{ZH$m§gmR>r) Am{U g‘wÐr ‘mJm©Zo ¶mÌm H$aUmè¶m§gmR>r
{Zdm©hmMr VaVyX åhUyZ, (Vo d¡Y R>a{dʶmV Amco Amho). nU Ooìhm Vwåhr hO H$arV
Agmc, Voìhm (hOÀ¶m R>amdrH$ H$mcmdYr‘ܶo) O{‘Zrdarc {eH$ma (H$aUo) Vw‘À¶mgmR>r
à{V~§{YV Amho. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm Á¶mÀ¶mg‘moa Vwåhmcm hOa Ho$co OmUma
Amho. 97 A„mhZo, (‘¸$mpñWV) H$m~m ¶m A^oX²¶ Kamcm, cmoH$m§gmR>r gmhmæ¶mMo d
CÞVrMo gmYZ ~Z{dco. Am{U VgoM n{dÌ ‘{hZo d ~irÀ¶m OZmdam§Zm Am{U
(A„mhcm An©U H$aʶmgmR>r Jù¶mV nÅ>o KmcyZ {MÝhm§{H$V Ho$coë¶m) OZmdam§Zm. (¶m
gd© Jmoï>tZm cmoH$m§À¶m CÞVrMo gmYZ ~Z{dco) ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm hr OmUrd
ìhmdr H$s, O{‘ZrV Am{U AmH$memV Oo H$mhr Amho, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd
Amho. ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rMo (n[anyU©) kmZ Amho. 98 cjmV R>odm H$s, A„mh {ejm
XoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>moa Amho Am{U (VgoM) A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy
(XoIrc) Amho. 99 n¡J§~amMo EH$‘od H$V©ì¶ Ho$di g§Xoe nmoMdUo EdT>oM Amho. Am{U
Vwåhr Oo H$mhr CKS> H$aVm d Oo H$mhr cn{dVm Vo (gd©) A„mhcm ‘mhrV Amho. 100
(˶m§Zm) gm§Jm, "dmB©Q> Am{U Mm§Jco ho g‘mZ Agy eH$V Zmhr. ‘J dmB©Q> Jmoï>r {dnwc
à‘mUmV AgUo Vwåhmcm {H$VrH$m Mm§Jco dmQ>oZm. Va ~wÕr ~miJUmè¶m cmoH$m§Zmo,
A„mhMo ^¶ ~miJm, VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc.'
gyah-5. Ac-‘mBXm 121

101
lÕmd§Vm§Zmo! Aem Jmoï>t{df¶r àíZ {dMmê$ ZH$m, Á¶m Vw‘À¶mH$S>o àH$Q>
H$aʶmV Amë¶m, Va ˶m Vwåhmcm AmdS>Uma ZmhrV. Am{U Ooìhm Vw‘À¶mH$S>o Hw$amU
nmR>{dʶmMr (à{H«$¶m) gwê$ Amho, Voìhm Oa Vwåhr ˶m§{df¶r {dMmaco Va ˶m (Jmoï>r)
Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶oVrc. (åhUOo ˶m Jmoï>r A„mhMm AmXoe åhUyZ
nmimì¶mM cmJVrc). (nU) A„mhZo ¶m Jmoï>r ~mOycm R>odyZ (Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cocr
Amho). Am{U A„mh ’$ma j‘merc d g{hîUy Amho. 102 Vw‘À¶mnydu XoIrc (BVa)
cmoH$m§Zr Aem Jmoï>t{df¶r (àíZ) {dMmaco hmoVo. nU Ooìhm ˶m (Jmoï>r) ˶m§À¶mda
CKS> H$aʶmV Amë¶m, Voìhm ˶m§Zr ˶m A‘cmV AmUʶmg ZH$ma {Xcm. 103 hm
A„mhMm AmXoe (A{O~mV) Zìho H$s, {d{eï> àH$maÀ¶m àmʶm§Zm ~{ham, gm¶~m,
dgrcm Am{U hm‘ Aer Zmdo Úm (Am{U ˶m§Zm n{dÌ g‘OyZ cmoH$m§À¶m Cn¶moJmnmgyZ
Xÿa R>odm). (Va ¶m ewÕ A§YlÕoÀ¶m Jmoï>r AmhoV). nU g˶ ZmH$maUmao cmoH$
A„mhÀ¶m Zmdmda ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JV AmhoV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVm§e cmoH$
~wÕrMm dmna H$aVM ZmhrV. 104 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo
H$mhr àH$Q> Ho$coco Amho, ˶mH$S>o Am{U n¡J§~amH$S>o ¶m, Va Vo åhUVmV, "Am‘Mo nyd©O
Á¶m ar{V[admOmda Amåhmcm AmT>iyZ Amco, Vo Am‘À¶mgmR>r n¶m©á Amho.' H$m¶?
Oar ˶m§À¶m nyd©Om§Zm kmZ d ‘mJ©Xe©Z àmá Pmcoco ZìhVo (Varhr Vo ˶m§À¶mM ‘mJm©Zo
OmUma AmhoV?) 105 lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ñdV:Mr H$miOr ¿¶m. (H$maU
Vwåhr Amnë¶m H¥$˶m§{df¶r O~m~Xma AmhmV). Vwåhr Ooìhmn¶ªV ñdV: gÝ‘mJm©da
AmhmV, Voìhmn¶ªV Hw$‘mJm©da Agcoco (cmoH$) Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$Uma
ZmhrV. Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>oM naV Om¶Mo Amho. Voìhm Vmo Vwåhmcm (˶m Jmoï>tMr)
OmUrd H$ê$Z XoB©c, Á¶m Vwåhr H$arV hmoVm.
106
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vw‘À¶mn¡H$s EImÚmMm ‘¥Ë¶y Odi
Amcocm Agoc (åhUOo Vgo g§Ho$V àmá hmoV Agë¶mg), Voìhm ‘¥Ë¶wnÌ H$aVodoir
gmj AemàH$mao Agmdr H$s, Vw‘À¶m‘Yrc (Vw‘À¶m O‘mVrMo) XmoZ {dídgZr¶
춺$s gmjrXma åhUyZ AgmdoV. qH$dm Oa Vwåhr àdmgmV Agmc d Vw‘À¶mda ‘¥Ë¶yMo
g§H$Q> ¶oB©c Va BVa O‘mVrMo XmoZ gmjrXma ~ZdmdoV. (àdmgmV Vw‘À¶m O‘mVrMo
cmoH$ CncãY Zgë¶mg Ago H$aVm ¶oB©c) (nU) Oa Vwåhmcm ˶m§À¶m{df¶r g§e¶
Amë¶mg, àmW©ZoZ§Va (gmj XoʶmgmR>r) Vwåhr ˶m§Zm Wm§~dyZ R>odm. Am{U ˶m XmoKm§Zrhr
A„mhMr enW KoD$Z Ago åhUmdo H$s, Amåhr H$moUVohr ‘yë` KoD$Z "gmj' {dH$Uma
Zmhr, ¶m ~m~VrV (H$moU˶mhr) ZmVodmBH$mMrhr ndm© H$aUma Zmhr. Am{U A„mhg‘moa
122 Hw$amU

{Xcocr gmjhr cn{dUma Zmhr. Am{U Amåhr Ago Ho$co Va Am‘Mm g‘mdoe {ZpíMVM
nmnr cmoH$m§‘ܶo hmoB©c. 107 Oa AmYrMo XmoZ (gmjrXma) ho ImoQ>r gmj XoD$Z (H$mhr
cm^) hS>n Ho$ë¶mMo Xmofr AmT>iyZ Amco, Va Á¶m§Zm ˶m§À¶m h¸$mnmgyZ d§{MV
H$aʶmV Amcoco Agoc, ˶m§À¶m‘YyZ XmoZ gmjrXmam§Zr (gmj XoʶmgmR>r) nwT>o ¶mdo.
Am{U ˶m§Zr A„mhMr enW KoD$Z gm§Jmdo H$s, Am‘Mr gmj ¶m XmoKm§À¶m gmjrnojm
A{YH$ g˶ Amho. Am{U Amåhr Hw$R>ë¶mhr àH$mao Aݶm¶ Ho$cocm Zmhr, (Amåhr Vgo
Ho$ë¶mg) Am‘Mm g‘mdoe A˶mMmar cmoH$m§V hmoB©c. 108 ¶m nÕVrZo Aer Amem
~miJcr OmD$ eH$Vo H$s, Vo ¶Wm¶mo½¶ (as it is) gmj XoVrc. qH$dm Vo ¶m Jmoï>rnmgyZ
^¶ ~miJVrc H$s, (Oa ˶m§Zr ImoQ>r gmj {Xë¶mg) BVam§À¶m enWm§Ûmao ˶m§Zr
enWoda {Xcocr (gmj) ImoQ>r R>aoc, (åhUOo ¶mÛmao cmoH$m§Zm g˶mcm Yê$Z gmj
Xoʶmg àoaUm {‘ioc). Va A„mhMo ^¶ ~miJm, Am{U (˶mMo åhUUo cjnyd©H$)
EoH$m. A„mh Amkm Z nmiUmè¶m ({dÐmohr) cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
109
(˶m {XdgmMr H$ënZm H$am), Á¶m {Xder A„mh (gd©) n¡J§~am§Zm EH${ÌV
H$ê$Z {dMmaoc, "Vwåhmcm (cmoH$m§H$Sy>Z) H$m¶ à{VgmX {‘imcm hmoVm?' Vo CÎma XoVrc,
"(ho à^y!) Amåhmcm ˶mMo kmZ Zmhr, nU Ho$di VwcmM ˶m gd© Jmoï>tMo n[anyU© kmZ
Amho, {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmohmoMy eH$V Zmhr.' 110 Á¶mdoir A„mh åhUoc, "ho
‘[a¶‘nwÌ ¶oey! ‘r Vw¶mda d Vw¶m AmB©da Or H¥$nm Ho$cocr Amho, ˶mMo ñ‘aU H$a.
Ooìhm ‘r n{dÌ AmËå¶mÛmao Vwcm gmhmæ¶ Ho$co hmoVo. (Á¶m¶moJo) Vy ~mcnUr (AmB©À¶m
Hw$erV) Am{U ‘moR>onUrhr cmoH$m§er (AmÜ`mpË‘H$) Jmoï>r H$arV hmoVmg. Am{U Ooìhm ‘r
Vwcm J«§W Am{U kmZmÀ¶m Jmoï>r {eH$dë¶m hmo˶m, VgoM Vm¡amV d B§Orc {eH$dco
hmoVo. Am{U Vy ‘m¶m AmkoZo ‘mVrnmgyZ nú¶mMr AmH¥$Vr ~ZdyZ ˶mV ’w§$H$a ‘maV
Ago Va Vr ‘m¶m AmkoZo ({Od§V) njr ~ZV Ago. Am{U ‘m¶m nadmZJrZo Vy
Am§Yù¶mcm d ‘hmamo½¶mcm ~ao H$arV Ago. Am{U Vy ‘m¶m nadmZJrZo ‘ocoë¶m§Zm
{Od§V H$ê$Z C^o H$arV Ago. Am{U ‘r BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm Vwcm BOm nmoM{dÊ`mnmgyZ
amoIco hmoVo, Ooìhm Vy ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm hmoVmg. Am{U
˶m§À¶m‘ܶo Oo lÕmhrZ hmoVo, ˶m§Zr Ago åhQ>co H$s, ho Xþgao H$mhr Zmhr Va CKS>
CKS> EH$ OmXÿ Amho.'
111
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘r (¶oeyÀ¶m) {eî¶m§Zm ‘m¶mda Am{U
‘m¶m n¡J§~amda (ÑT>) {dídmg R>odʶmMr àoaUm {Xcr, Voìhm ˶m§Zr åhQ>co, "Amåhr
lÕm YmaU H$aVmo, Vy (¶mg) gmjr amhm H$s, Amåhr eaU OmV AmhmoV.' 112 Ooìhm
gyah-5. Ac-‘mBXm 123

{eî¶m§Zr åhQ>co, "ho ‘[a¶‘nwÌ ¶oey! VwPm nmcZH$Vm© AmH$memVyZ Am‘À¶mgmR>r


OodUmMo EH$ (‘moR>o) VmQ> nmR>dy eH$Vmo H$m?' ˶mda ˶mZo CÎma {Xco, "Oa Vwåhr
(gƒo) lÕmd§V Agmc Va A„mhMo ^¶ ~miJm.' 113 Vo åhUmco, "Amåhmcm ˶mVyZ
H$mhr Imdogo dmQ>Vo. Am{U Á¶mÛmao Am‘À¶m ‘Zm§Zm em§Vr cm^oc. Am{U Amåhmcm
{dídmg hmoB©c H$s, Vy Am‘À¶mer g˶ ~moccm Amhog, Am{U ˶mg Amåhr gmj
Agy.' 114 ‘[a¶‘nwÌ ¶oey‘grhZo A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr, "ho A„mh, Am‘À¶m
nmcZH$˶m©, Am‘À¶mH$S>o AmH$memVyZ AÞmZo ^acoco Ago EH$ VmQ> nmR>d, Oo
Am‘À¶mgmR>r (Zoh‘r cjmV Agmdr) Aer ‘oOdmZr R>aoc. Am‘À¶m AJ«Ur
(cmoH$m§gmR>r) Am{U Z§VaÀ¶m (cmoH$m§gmR>r) Am{U (Vo VmQ> Am‘À¶mgmR>r) Vw¶mH$Sy>Z
àH$Q> Pmcocr EH$ IyU (sign) Agoc. Am{U Am‘À¶m CnOr{dHo$Mr VaVyX H$a,
H$maU VyM gd©loð> à~§YH$ (provider) Amhog.' 115 A„mhZo CÎma {Xco, "‘r
{ZpíMVM Vw‘À¶mH$S>o Vo (AÞmZo ^acoco ‘moR>o VmQ>) nmR>drZ. nU ˶mZ§Va Vw‘À¶mn¡H$s
Omo H$moUr g˶mMm AñdrH$ma H$arc, ˶mcm (‘mÌ) ‘r Aer {ejm H$arZ, Oer
({ejm) ‘r AÚmn OJm‘ܶo H$moUmcmhr Ho$cocr Zmhr.'
116
Am{U Ooìhm A„mh {dMmaoc, "ho ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh! Vy cmoH$m§Zm Ago
åhUmcm hmoVm H$m H$s, A„mh{edm¶ ‘mPr d ‘m¶m AmB©Mr CnmgZm H$am, (Amåhm
XmoKm§Zm CnmgZo`mo½` ‘mZm)?' ˶mda Vmo (¶oey) Ago CÎma XoB©c, "(ho à^y!) Agr‘
Amho VwPr ‘{h‘m! ‘r Vr Jmoï> H$er H$m¶ gm§Jy eH$Vmo, Or gm§JʶmMm ‘cm ‘wirM
A{YH$ma Zmhr, Oa ‘r Aer Jmoï> gm§{JVcr Agoc Va {VMo kmZ Vwcm {ZpíMVnUo
AgUmaM, ‘m¶m ‘ZmV Oo Amho Vo Vy OmUVmog, nU Vw¶m ‘ZmV Oo Amho Vo ‘r
OmUV Zmhr. AÑí¶ Jmoï>tMm OmUUmam Ho$di VyM Amhog. 117 BVa H$moUVrhr Zìho Va
Vy Á¶m (Jmoï>tMr) ‘cm Amkm {Xcr hmoVrg, Ho$di VrM Jmoï> ‘r ˶m§Zm gm§{JVcr
hmoVr; Vr Aer H$s, (˶m) A„mhMr CnmgZm H$am Omo ‘mPm nmcZH$Vm© Amho Am{U
Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho; Am{U Omon¶ªV ‘r ˶m§À¶m‘ܶo am{hcmo Vmon¶ªV ˶m§Zr Oo
H$mhr Ho$co ˶mda ‘r gmjr hmoVmo; nU Z§Va Ooìhm Vy ‘cm Vw¶mH$S>o ~mocmdyZ KoVco,
˶mZ§Va VyM ˶m§Mm {ZarjH$ hmoVmg Am{U à˶oH$ Jmoï>rda Ho$di VyM gmjr Amhog.
118
Oa Vy ˶m§Zm {ejm H$aerc, Va Vo VwPoM ^º$ AmhoV Am{U Oa Vy ˶m§Zm j‘m
H$aerc, Va IamoIa Ho$di VyM gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{Õ‘mZ Amhog.' 119 (Am{U
ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶mda A„mh Ago åhUoc, "AmO Agm {Xdg Amho H$s, Ooìhm
Ho$di g˶dMZr cmoH$m§Zm ˶m§À¶m g˶dMZrnUm~Ôc cm^ {‘ioc. ˶m§À¶mgmR>r
124 Hw$amU

Aem ~mJm AmhoV H$s, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AmhoV. VoWo Vo gX¡d
{Zdmg H$aVrc. A„mh ˶m§À¶mda àgÞ Amho Am{U Vohr (A„mhMo ~jrg àmá
H$ê$Z) ˶mÀ¶mda Iyn Iye AmhoV. hoM Amho gd©loð> ¶e.' 120 AmH$me Am{U
O‘rZ Am{U ¶m Xmohm|‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶mda Ho$di A„mhMrM gÎmm (amÁ¶) Amho.
Am{U ˶mcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.
gyah-06. Ac-AZAm‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm h¸$ Ho$di A„mhcmM àmá Amho, Á¶mZo AmH$me Am{U
n¥Ïdrcm {Z‘m©U Ho$co; Am{U (Á¶mZo) H$mimoI Am{U àH$me {Z‘m©U Ho$cm. (Va Aer
AW©nyU© g¥ï>r CKS> AgVmZm gwÕm) g˶mMm AñdrH$ma H$aʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$
BVam§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV. 2 VmoM Amho (A„mh), Á¶mZo
Vw‘Mr ‘mVrnmgyZ {Z{‘©Vr Ho$cr, Am{U ˶mZo (OrdZmMm) EH$ AdYr {ZpíMV Ho$cm
Am{U ˶m {ZpíMV Ho$coë¶m AdYrMo kmZ ’$º$ ˶mcmM Amho. VarXoIrc Vwåhr e§H$m
~miJVm. 3 VmoM Amho A„mh, n¥Ïdrda Am{U AmH$memV, (Vmo) Vo gd© OmUVmo Oo
Vwåhr Jwá R>odVm Am{U Vohr gd©, Oo Vwåhr àH$Q> H$aVm. Am{U Oo (Mm§Jco-dmB©Q>)
Vwåhr H$‘{dVm, (Vohr) Vmo OmUyZ Amho.
4
Am{U Ooìhmhr ˶m§À¶mg‘moa ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Mm g§Xoe ñnï> H$aUmar IyU
(sign) ¶oVo, (Voìhm g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$) ˶mH$S>o Amncr nmR>
{’$a{dVmV. 5 Ooìhmhr g˶ ˶m§À¶mH$S>o Amco, ˶m§Zr ˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma
{Xcm. Vo Á¶m Jmoï>rMr WÅ>m H$arV hmoVo, ˶m Jmoï>t{df¶rMr dmVm© cdH$aM ˶m§À¶mH$S>o
¶oUma Amho. 6 ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶m AmYr (doJdoJù¶m
H$mimVrc) {H$˶oH$ OZg‘yh Amåhr Zï> Ho$co AmhoV? ˶m§Zm Va Amåhr n¥Ïdrda Ago
^¸$‘ ñWm{¶Ëd {Xco hmoVo, Ogo Vwåhmcm (‘wirM) {Xcoco Zmhr. Am{U AmH$memVyZ
˶m§À¶mda ’$ma ‘moR>çm à‘mUmda H¥$nmdfm©d Ho$cm hmoVm, Am{U ˶m§À¶m ImcyZ nmʶmMo
àdmh dmhʶmMr ì¶dñWm Ho$cr hmoVr, (nU) Z§Va ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§‘wio Amåhr ˶m§Zm
Zï> Ho$co Am{U ˶m§À¶mZ§Va Xþgao cmoH$ C^o Ho$co.
7
(n¡J§~a!) Oar Amåhr M‘©nÌmda (AmYrÀ¶m H$mimVrc H$mJX) {c{hcocm EH$
J«§W (XoIrc) Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm AgVm, Am{U ˶mg ˶m§Zr Amnë¶m hmVm§Zr ñne©
H$ê$Zhr nm{hco AgVo Var (Vo) g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco lÕmhrZ cmoH$ Ago
{ZpíMVnUo åhUmco AgVo, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ (’$gdUyH$ H$aUmam) OmXÿMm àH$ma
gyah-06. Ac-AZAm‘ 125

Amho.' 8 Am{U Vo åhUVmV H$s, ˶mÀ¶mH$S>o (n¡J§~amH$S>o) EImXm (A„mhMm) XÿV


(angel) (Ñí¶ ê$nmV) H$m nmR>{dʶmV Amcm Zmhr? nU Oa Amåhr (Am‘À¶m)
XÿVmcm nmR>{dco AgVo Va gd© Jmoï>tMm {ZU©¶ Pmcm AgVm Am{U ˶m§Zm (ñdV:cm
gwYmaʶmgmR>r ‘wirM) gdS> {Xcr Jocr ZgVr. 9 Am{U Oa Amåhr (ñdJm©Vrc)
XÿVmcm (angel) n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco AgVo, Va Amåhr ˶mcm ‘Zwî¶mMo ê$n
XoD$ZM nmR>{dco AgVo. Am{U (˶mÛmao) ˶m§À¶m g§e¶mV A{YH$ ^a Q>mH$cr AgVr,
Á¶mV Vo gܶm AmhoV. 10 Am{U Vw‘À¶mnydu XoIrc Oo n¡J§~a hmoD$Z Joco, ˶m§Zm
CnhmgmMo cj H$aʶmV Amco. Va ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$, Á¶m Jmoï>r~Ôc Cnhmg H$arV
am{hco, (eodQ>r) VrM Jmoï> ˶m§À¶mda MmcyZ Amcr, (Am{U {VZo ˶m§Zm Koaco). 11
(˶m§Zm) gm§Jm, "n¥Ïdrda g§Mma H$am (àdmg H$am) Am{U nmhm H$s, ˶m cmoH$m§Mm eodQ>
H$gm Pmcm, Á¶m§Zr g˶mcm Ag˶ R>a{dʶmMm à¶ËZ Ho$cm.'
12
(˶m§Zm) {dMmam, "AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo H$moUmMo Amho?'
gm§Jm, "(gd© H$mhr) A„mhMoM Amho.' (Am{U) ˶mZo X¶m d H¥$noMr ZrVr ñdV:gmR>r
~§YZH$maH$ R>a{dcr Amho. ¶m{df¶r {Vi‘mÌ e§H$m Zmhr H$s, Vmo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
Vwåhm gdmªZm EH${ÌV H$aoc. nU Á¶m cmoH$m§Zr ñdV:cm ZwH$gmZmV cmoQ>co, Vo lÕm
YmaU H$aUmao ZmhrV. 13 amÌrÀ¶m (A§YmamV) Am{U {XdgmÀ¶m (àH$memV) Oo H$mhr
pñWamdVo, Vo gd© A„mhMoM Amho. Am{U Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
OmUUmam Amho. 14 gm§Jm, "‘r A„mh{edm¶ Xþgè¶m H$moUmcm (‘mPm) H¡$dmar (pro-
tector) ~Zdy H$m? Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm {Z‘m©Vm (originator) Amho.
Vmo gdmªZm ^adVmo, nU ˶mcm ñdV:cm H$moUrhr ^adʶmMr JaO Zmhr. gm§Jm, "‘cm
Aer Amkm H$aʶmV Amcocr Amho H$s, ‘r gdm©V àW‘ ñdV:cm ˶mÀ¶m gwnyX©
H$aUmam ~Zmdo, Am{U (n¡J§~a!) Vwåhr H$Xm{n ˶m cmoH$m§n¡H$s hmoD$ ZH$m, Oo A„mhMo
g‘H$j R>a{dVmV. (åhUOo AZoHo$ídadmXr).' 15 gm§Jm, "‘r Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr
Adkm Ho$cr Va ‘cm H$R>moa {ejoÀ¶m {XdgmMo ^¶ Amho.' 16 ˶m {Xder Omo
{ejonmgyZ dmM{dcm Jocm, ˶mda A„mhZo IamoIa ’$ma ‘moR>r X¶m Ho$cr. hoM gd©loð>
¶e Amho.
17
A„mhZo Vwåhmcm Xþ:I {Xco Va Vo Xþ:I ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUrhr Xÿa H$ê$
eH$V Zmhr. Am{U Oa A„mhZo Vw‘Mo ^co Ho$co (Va cjmV Agy Úm) Amnë¶m
BÀN>oà‘mUo gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© ˶mcm àmá Amho. 18 Am{U ˶mÀ¶m ^º$m§da
(servants) ˶mMrM gÎmm Amho. Vmo Amho Añgc kmZr Am{U (˶mcmM Amho)
126 Hw$amU

à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd. 19 ˶m§Zm (Vwåhr) {dMmam, "(gmj XoʶmÀ¶m ~m~VrV) gdm©V
loð> gmj Hw$UmMr Amho?' ˶m§Zm gm§Jm, "Ho$di A„mhMr! ‘m¶m Am{U Vw‘À¶m
Xaå¶mZ Vmo gmjr Amho Am{U ho Hw$amU ‘m¶mH$S>o (AemgmR>r) àH$Q> H$aʶmV Amco
Amho H$s, ˶mÛmao ‘r Vwåhmcm Am{U Á¶m§À¶mn¶ªV ho nmoMoc, ˶m gdmªZm gmdY
H$amdo.' H$m¶! Vwåhr ¶m Jmoï>rMr gmj XoVm H$s, A„mhì¶{V[aº$ Xþgao XoIrc CnmgZo`mo½`
(nyOZr`) AmhoV? (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Aer gmj (A{O~mV) XoV
Zmhr!' gm§Jm, "VmoM Amho EH$‘od B©ída! Am{U Vwåhr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j
R>a{dʶmMo Oo (Hw$)H¥$˶ H$arV AmhmV, ˶mÀ¶mer ‘mPm ‘wirM g§~§Y Zmhr.'
20
Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr (AmYr) J«§W {Xcocm Amho Vo ¶m (J«§Wmcm-A„mhMm J«§W
åhUyZ, VgoM n¡J§~amcm) AemàH$mao AmoiIVmV, Ogo Amnë¶m (nmoQ>À¶m) ‘wcm§Zm
AmoiIVmV. nU Á¶m§Zr ñdV:cm ZwH$gmZmV cmoQ>co Amho, Vo ˶mcm ‘mZUma ZmhrV.
21
Am{U ˶mhÿZ ‘moR>m A˶mMmar (Xþï>) H$moU Agy eH$Vmo? Omo ñdV:hÿZ aMcoë¶m
ImoQ>çm Jmoï>tMm A„mher g§~§Y OmoS>Vmo Am{U ˶mÀ¶m IwUm§Ûmao (signs) ñnï>
hmoUmè¶m g§Xoem§Zm ZmH$maVmo (ImoQ>o R>a{dVmo). IamoIa Ago Aݶm¶r (cmoH$) H$Yrhr
¶eñdr hmoUma ZmhrV. 22 Am{U ˶m {Xder Amåhr ˶m gdmªZm EH${ÌV H$ê$, Voìhm
Á¶m§Zr BVam§Zm (A„mhMo) g‘H$j R>a{dco hmoVo ˶m§Zm Amåhr {dMmê$, "Oo (Am‘Mo)
g‘H$j Agë¶mMm Vwåhr Xmdm H$arV hmoVo, Vo AmVm Hw$R>o AmhoV?' 23 Voìhm Vo
nyU©nUo Jm|Yicoë¶m AdñWoV AgVrc, d Ho$di BVHo$M åhUy eH$Vrc H$s, A„mhMr
enW, Omo Am‘Mm nmcZH$Vm© Amho, Amåhr (A„mhMo) g‘H$j H$Yrhr R>adcoco
Zmhr. 24 nmhm, ho H$go ñdV: {déÕM ImoQ>o ~mocy cmJco, Am{U ˶m§Zr (A„mh{df¶r)
ñdV:hÿZ Á¶m ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m hmo˶m, ˶m gd© ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrem Pmcoë¶m
AgVrc.
25
Am{U ˶m§À¶mV Ago H$mhr (T>m|Jr) cmoH$ AmhoV Oo Vw‘Mo åhUUo H$mZ XoD$Z
EoH$VmV, nU (n¡J§~a!) Amåhr ˶m§Zm Vo (g˶) g‘Oy Z¶o ¶mgmR>r, ˶m§À¶m ‘Zmda
nS>Xo KmVco AmhoV. Am{U ˶m§À¶m H$mZm§‘ܶo ~YraVm {Z‘m©U Ho$cr Amho. Am{U
˶m§Zr (g˶ ñnï> H$aUmar) à˶oH$ IyU (sign) Oar nm{hcr, Var Vo ˶mda {dídmg
R>odUma ZmhrV. Ooìhm ho g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) Vw‘À¶mH$S>o {ddmX KmcʶmgmR>r
¶oVmV, Voìhm åhUVmV, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ Ho$di nyd©Om§nmgyZ MmcV Amcoë¶m H$Wm
AmhoV.' 26 Am{U Vo BVam§Zm ˶mda lÕm R>odʶmg à{V~§Y H$aVmV Am{U AmnU
ñdV:XoIrc ˶mnmgyZ Xÿa amhVmV. Am{U (Ago H$ê$Z) Vo Xþgè¶m H$moUmcm Zìho Va
gyah-06. Ac-AZAm‘ 127

ñdV:cmM {dZmemV cmoQ>V AmhoV, nU ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr. 27 Am{U Ooìhm
˶m§Zm (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa C^o Ho$co OmB©c, Va ˶mdoiog Vwåhr ˶m§Zm nmhmc, Va
(Vwåhmcm {Xgoc) Vo (Amnë¶m AmYrÀ¶m OrdZm~Ôc níMmÎmmn H$arV) åhUV AgVrc,
"Amåhmcm naV EH$Xm (g§Yr XoD$Z) (AmYrÀ¶m OJmV) nmR>{dco Joë¶mg {H$Vr ~ao
hmoB©c, Am{U ¶mZ§Va Amåhr H$Yrhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m (g§Xoe Agcoë¶m)
IwUm§H$So> Xþc©j H$aUma Zmhr. Am{U Amåhr lÕmd§Vm§n¡H$sM hmoD$Z amhÿ.' 28 nU Zmhr,
(Vo Ho$di ¶mgmR>r Ago åhUVrc H$maU), ˶m§À¶mg‘moa g˶ CKS> Pmcoco Agoc, Oo
AmYr Vo cndrV AgV. Am{U ¶m§Zm Oar naV nmR>{dco Joco Va nwÝhm VoM H$aVrc,
Á¶m Jmoï>tMr ˶m§Zm ‘ZmB© hmoVr. {ZpíMVM ho ImoQ>maS>o AmhoV.
29
Am{U Vo åhUVmV, "OrdZ Va ’$º$ ¶mM OJmVrc OrdZ Amho. (¶m OrdZmncrH$So>
OrdZ dJ¡ao H$mhr Zmhr). Am{U (‘¥Ë¶yZV§ a) nwÝhm CR>dco OmʶmMm àíZM Zmhr.' 30
Am{U Oa Vwåhr Vo Ñí¶ nmhÿ eH$mc, Ooìhm ˶m§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©g‘moa C^o Ho$co
OmB©c, Vmo ˶m§Zm {dMmarc, "ho (Xþgao OrdZ) g˶ Zmhr H$m?' Vo CÎma XoVrc, "hmo¶!
Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW, ho g˶ Amho.' ˶mda A„mh åhUoc, "Va ‘J AmVm
MmIm (Vr) {ejm Or g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wio Vw‘À¶m dmQ>r Amcocr Amho.'
31
{ZpíMVM ZwH$gmZmV gmnS>co Vo cmoH$ Á¶m§Zr A„mher (hmoD$ KmVcoë¶m AQ>i)
^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco. Am{U Ooìhm AMmZH$ ˶m§À¶mda Vr doi ¶oBc© , Voìhm Vo AmoaS>Vrc,
"H$m¶ ho Am‘Mo XþXd£ ! ¶m doiMo o ^mZ Amåhr R>do co Zmhr (åhUOo {VH$S>o Xþcj © H$arV
am{hcmo`).' Am{U Vo Amnë¶m nmnm§Mo AmoPo Amnë¶m nmR>rdaM dmhVrc, Oo AmoPo Vo
dmhVrc, {ZpíMVM {H$Vr dmB©Q> Amho Vo!
32
Am{U ¶m OJmVrc OrdZ BVa H$mhr ZgyZ, Ho$di Ioi Am{U (j{UH$ AmZ§X
XoUmam) V‘mem Amho. Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aMo (AZ§VH$mcrZ) OrdZ A„mhMr OmU AgUmè¶m
cmoH$m§gmR>r, {ZpíMVM gdm}Îm‘ Amho. Va ‘J Vwåhr ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m?
(åhUOo H$moUVo OrdZ Vwåhmcm hdo Amho?)
33
(n¡J§~a!) Amåhmcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vo Oo H$mhr åhUVmV, ˶m‘wio
Vwåhmcm IamoIa Xþ:I hmoV.o nU Vo Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV ZmhrV, Va Vo XþamMmar cmoH$
A„mhÀ¶m (g§Xeo Agcoë¶m) IwUm§Zm (signs) ZmH$maV AmhoV. 34 Am{U Vw‘À¶mnyduhr
BVa n¡J~§ a ZmH$maco Joc,o Va ˶m§Zr ˶m§À¶m ZmH$maʶmda (’$ma) g§¶‘ XmIdcm Am{U
˶m§Mm (n¡J~§ am§Mm) N>i Ho$cm Jocm ˶mda Vo ghZerc am{hco, ¶oWnmdoVmo H$s, Am‘Mo
gmhmæ¶ Ë¶m§Zm nmoMco. A„mhÀ¶m dMZmV ~Xc H$ê$ eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U
128 Hw$amU

(nydu hmoD$Z Jocëo ¶m) H$mhr n¡J~§ am§À¶m dmVm© Vw‘À¶mn¶ªV AmYrM nmoMcoë¶m AmhoV. 35
Am{U ˶m§Mo (lÕmhrZ cmoH$m§Mo) Vw‘À¶mH$S>o nmR> {’$adUo Vwåhmcm Agø hmoV Agoc
Am{U Oa Vw‘À¶m‘ܶo gm‘϶© Agoc Va O{‘ZrV ^w¶ma H$ê$Z qH$dm AmH$memV EImXr
{eS>r cmdyZ ˶m§À¶mgmR>r (A{YH$ ImÌrcm¶H$) IyU (sign) emoYZy AmUm. A„mhZo
BpÀN>co AgVo Va (˶m) gdmªZm gÝ‘mJm©da EH$Ì AmUco AgVo. åhUyZ Vwåhr AkmZr
(åhUOo ~wÕrMm dmna Z H$aUmè¶m) cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m. 36 Oo (A§V…H$aUmVyZ) EoH$VmV
VoM, hmHo$cm à{VgmX XoD$ eH$VmV. Am{U Oo ‘¥V AmhoV, A„mh ˶m§Zm OrdZ àXmZ
H$ê$Z (C^o H$arc). ‘J Vo ˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dco OmVrc.
37
Am{U Vo åhUVmV, "n¡J§~amH$S>o ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (H$mhr M‘ËH$m[aH$)
IyU H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "Amnë¶mH$Sy>Z (M‘ËH$m[aH$) IyU
(sign) nmR>{dʶmg A„mh {ZpíMVnUo g‘W© Amho.' nU AZoH$m§Zm (A„mhÀ¶m
gm‘϶m©Mr) OmUrd Zmhr. 38 Am{U O{‘Zrda MmcUmam H$moUVmhr àmUr Agmo qH$dm
Amnë¶m XmoZ n§Imda CS>Umam Hw$R>cmhr njr Agmo, (¶m{edm¶ Xþgao H$mhr Zmhr H$s),
Vo gd© Vw‘À¶mà‘mUoM (A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m) àm{U‘mÌm§n¡H$s (creatures)
({d{dY) g‘yh AmhoV. Amåhr J«§WmV Hw$R>ë¶mhr Jmoï>rH$S>o Xþc©j Ho$coco Zmhr. ‘J
˶m§Zm (gdmªZm) ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o EH${ÌV H$ê$Z ZoʶmV ¶oB©c. 39 Am{U Á¶m§Zr
Am‘À¶m (g§Xoe àH$Q> H$aUmè¶m) IwUm§Zm (signs) ImoQ>o R>a{dco, Vo ~{hao d ‘wHo$
AmhoV. Am{U Vo Kmoa A§YH$mamV {IVnV nS>coco AmhoV. A„mh Á¶mÀ¶m~Ôc
BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^aH$Q>V OmD$ XoVmo Am{U Á¶mÀ¶m~Ôc BpÀN>Vmo,
˶mg gݑmJu cmdVmo.
40
gm§Jm, "Vwåhmcm H$m¶ dmQ>Vo? Oa Vw‘À¶mda A„mhH$Sy>Z (¶m OJmV) (EImXr)
{ejm Amcr qH$dm Vr eodQ>Mr KQ>H$m (µH$¶m‘V) Vw‘À¶mda Amcr, Voìhm Vwåhr
A„mhcm gmoSy>Z Aݶ H$moUmMm (‘XVrgmR>r) Ymdm H$aVm H$m? (‘cm) ¶mMo CÎma Úm,
Oa Vwåhr Iao Agmc.' 41 Zmhr, Vwåhr Va Ho$di ˶mMmM Ymdm H$aVm (˶mcmM
‘XVrgmR>r hmH$ XoVm), Voìhm ˶mMr BÀN>m Pmë¶mg Vmo ˶m (Xþ:ImMo) {ZdmaU H$aVmo,
Á¶mgmR>r Vwåhr ˶mcm hmH$ XoVm. Am{U ˶mdoiog ‘mÌ Vwåhmcm ˶m§Mm {dga nS>Vmo,
Á¶m§Zm Vwåhr ˶mMo g‘H$j R>adVm.
42
(n¡J§~a!) Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§H$S>o Amåhr (AZoH$ n¡J§~a)
nmR>dco hmoVo. ‘J Amåhr ˶m§Zm Xþ:I Am{U H$ï> {Xco ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr {dZ‘«VoMm
A§JrH$ma H$amdm. 43 ‘J Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z ˶m§Zm Xþ:I nmoMco (nrS>m nmoMcr),
gyah-06. Ac-AZAm‘ 129

Voìhm Vo {dZ‘« H$m ~Zco ZmhrV? Va (CcQ>) ˶m§Mr ‘Zo AmUIr H$R>moa Pmcr. Am{U
g¡VmZ ˶m§Zm {Xcmgm XoV am{hcm H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, Vo CÎm‘M H$arV
AmhmV. 44 Á¶m CnXoena Jmoï>tZr ˶m§À¶m öX¶mV dmñVì¶ H$am¶cm nm{hOo hmoVo, ˶m
gd© Jmoï>tMm ˶m§Zm {dga nS>cm. Voìhm Amåhr ˶m§À¶mgmR>r (Ë`m§Zm hì¶m Agcoë¶m)
gd© dñVy§Mr Xmao Iwcr Ho$cr. (Am{U ¶oWn¶ªV Vr Iwcr R>odcr H$s), ˶m§Zm {Xë¶m
Jocoë¶m gwIg‘¥ÕrV Vo Iyn ‘¾ Pmco, Voìhm Amåhr ˶m§Zm AMmZH$nUo nH$S>co Am{U
Vo ’$ma ‘moR>çm Z¡amí¶mV gmnS>co. 45 Aem àH$mao (eodQ>r) ˶m cmoH$m§Mo g‘yi CƒmQ>Z
H$aʶmV Amco, Oo XþîH¥$˶o H$aʶmda R>m‘ hmoVo. gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm A{YH$mar
Ho$di A„mh Amho, Omo gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Amho.
46
(˶m§Zm) gm§Jm, "H$Yr Vwåhr ¶m~Ôc {dMma Ho$cm AmhmV H$m? H$s, Oa
A„mhZo Vw‘Mr ldUeº$s Am{U Vw‘Mr Ñï>r {hamdyZ KoVcr Am{U Vw‘Mr ‘Zo
‘mohmoa~§X (seal) Ho$cr, Va A„mh{edm¶ Xþgam H$moU Cnmñ¶ (nyOZr`) Amho, Omo ¶m
Jmoï>r Vwåhmcm naV XoD$ eHo$c?' nmhm, {H$Vr doJdoJù¶m àH$mao Amåhr Am‘À¶m
g§Xoem§Zm ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV. Varhr Vo ˶mH$S>o ({VQ>H$mè¶mZo) nmR> {’$adrV
AmhoV. 47 gm§Jm, "Vwåhr H$ënZm H$ê$ eH$Vm H$m H$s, Oa A„mhMm àH$mon Vw‘À¶mda
AMmZH$ qH$dm OmhranUo MmcyZ Amë¶mg, Voìhm Vw‘Mr H$m¶ AdñWm hmoB©c? (Am{U
Voìhm) A˶mMmar cmoH$m§{edm¶ Xþgam H$moU Agoc Á¶m§Mm {dZme hmoB©c.' 48 Am{U
Amåhr n¡J§~am§Zm Ho$di (cmoH$m§Zm) ew^dmVm© XoʶmgmR>r Am{U gmdY H$aʶmgmR>r
nmR>dVmo. ‘J Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U ñdV:Mr gwYmaUm Ho$cr (gXmMmar ~Zco)
Vo H$Yrhr ^¶J«ñV hmoUma ZmhrV, Zm ˶m§Zm H$Yr Xþ:I nmoMoc. 49 CcQ>njr Á¶m§Zr
Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco ˶m§À¶mda Am‘Mr {ejm AmoT>doc, ¶mgmR>r H$s, Vo
Amkm^§J H$arV AgV. 50 (n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vwåhmcm Ago åhUV Zmhr
H$s, ‘m¶mH$S>o A„mhMo I{OZo (treasures) AmhoV. Am{U (‘r Agohr åhUV
Zmhr H$s), ‘cm ‘mZdr AmH$cZeº$s ncrH$S>rc Jmoï>tMo (AÑí¶mMo) kmZ Amho. VgoM
‘r Vwåhmcm Agohr åhUV Zmhr H$s, ‘r ñdJ©XÿV (angel) Amho. ‘r Va Ho$di
˶mMoM AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm,
"Am§Yim Am{U Ñï>r Agcocm ‘mUyg XmoKo g‘mZ Agy eH$VmV H$m? ‘J Vwåhr {dMma
H$aV Zmhr H$m?'
51
Am{U Vwåhr ¶m (A„mhÀ¶m g§XoemÛmao) ˶m cmoH$m§Zm gmdY H$am, Á¶m§Zm Ago
^¶ dmQ>Vo H$s, ˶m§Zm EH${ÌV H$ê$Z ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o ZoʶmV ¶oB©c. Am{U
130 Hw$amU

Voìhm A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr ˶m§Mm gmhmæ¶H$ dm g‘W©H$ ({e’$mag H$aUmam)


AgUma Zmhr. (Aer Amem Amho H$s, ¶m CnXoemZo gmdY hmoD$Z) Vo A„mhMo ^¶
~miJUmao ~ZVrc. 52 Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm Amnë¶mnmgyZ Xÿa H$ê$ ZH$m, Oo Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mr Amnë¶mda H¥$nmÑï>r ìhmdr åhUyZ gH$mi d g§Ü¶mH$mi ˶mMm Ymdm
H$arV AgVmV, ˶m§À¶m H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc Vwåhr O~m~Xma Zmhr Am{U Vw‘À¶m
H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc Vo O~m~Xma ZmhrV. Am{U Vwåhr ˶m§Zm Xÿa H$amc Va Vw‘Mm
g‘mdoe Aݶm¶r cmoH$m§V hmoB©c. 53 Am{U Aem àH$mao Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr
cmoH$m§Mr BVam§H$adr Aer narjm KoVcr Amho H$s, ˶m§Zr åhUmdo, "Am‘À¶mn¡H$s ¶mM
cmoH$m§da A„mhZo H¥$nm Ho$cr Amho H$s H$m¶?' A„mhcm H$moU H¥$Vk AmhoV, ho
Mm§Jë¶màH$mao R>mD$H$ Zmhr H$s H$m¶?
54
Am{U Ooìhm Vo cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o ¶oVrc, Oo Am‘À¶mH$Sy>Z àH$Q> Pmcoë¶m
g§Xoem§da {dídmg R>odVmV, Voìhm (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, Vwåhmcm (‘Z) em§Vr cm^mo,
(Vwåhmcm gcm‘)! Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mda X¶m d H¥$nm H$aUo ho ñdV:Mo
Xm{¶Ëd åhUyZ {ZpíMV Ho$co Amho. Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr AOmUVonUo XþîH¥$˶ H$arc
Am{U Z§Va níMmÎmmn H$ê$Z Amnë¶mV gwYmaUm H$arc Va (˶mÀ¶m~m~VrV) Vmo
A˶§V j‘merc d X¶miy Amho. 55 AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xoe ñnï> H$ê$Z
gm§JV AmhmoV. (ho ¶mgmR>r H$s, g˶ ñnï> ìhmdo) Am{U nmnr cmoH$m§Mm ‘mJ© CKS>
ìhmdm.
56
(lÕmhrZ cmoH$m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "Vwåhr A„mhì¶{V[aº$ Á¶m§Mm Ymdm H$aVm
˶m§Mr CnmgZm H$aʶmg ‘cm ‘ZmB© H$aʶmV Amcocr Amho. (VgoM ho XoIrc) gm§JyZ
Q>mH$m H$s, ‘r Vw‘À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo AZwgaU (H$Xm{n) H$ê$ eH$V Zmhr; Am{U Oa ‘r
Ago Ho$co Va ‘r ‘mJ©^«ï> hmoB©Z Am{U gÝ‘mJu cmoH$m§‘ܶo ‘cm ñWmZ Zgoc.' 57
(˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z {‘imcoë¶m ñnï> à‘mUmÀ¶m AmYmao ‘r ‘mPr
^y{‘H$m R>adrV AgVmo. Am{U Vwåhr (åhUOo) Vo ñnï> à‘mU ZmH$maVm. Vwåhr Á¶m
Jmoï>rH$[aVm KmB© H$arV AmhmV, Vr ‘m¶m A{YH$mamV Zmhr. {ZU©¶ H$aʶmMm A{YH$ma
Ho$di A„mhH$S>o Amho. VmoM g˶ ñnï> H$ê$Z gm§JVmo. Am{U VmoM gdm}Îm‘ Ý`m`mYre
Amho.' 58 (˶m§Zm) gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rH$[aVm Vwåhr EdT>r KmB© H$arV AmhmV, Vr Oa
‘m¶m A{YH$mamV AgVr Va ‘m¶m d Vw‘À¶m Xaå¶mZ Ho$ìhmM (à˶oH$ Jmoï>rMm)
{ZU©¶ Pmcm AgVm, nU A„mh A˶mMmar cmoH$m§Zm Mm§Jë¶màH$mao AmoiIyZ Amho.'
59
Am{U AÑí¶mÀ¶m {H$ëë¶m ˶mÀ¶mMH$S>o AmhoV, ˶mÀ¶m{edm¶ ˶m§Zm (‘mZdmgmR>r
gyah-06. Ac-AZAm‘ 131

AÑí¶ Agcoë¶m Jmoï>r) H$moUrhr OmUV Zmhr. Am{U O{‘Zrda d g‘wÐm‘ܶo Oo H$mhr
Amho, Vo ˶mcmM ‘mhrV Amho. PmS>mdê$Z JiyZ nS>Umao EH$hr nmZ Ago Zmhr, Á¶mMo
˶mcm kmZ Zmhr. (åhUOo ˶mÀ¶m kmZmVyZ H$moUVrM chmZ AWdm ‘moR>r Jmoï> gwQ>cocr
Zmhr). Am{U EH$ XmUm hr Agm Zmhr, Omo O{‘ZrÀ`m A§YH$mamV gm‘mdVmo qH$dm
H$moUVrhr Amocr qH$dm gwH$s dñVy Aer Zmhr, Á¶mMr (˶mÀ¶m) Zm|X H$am¶À¶m
a{OñQ>a ‘ܶo Zm|X AgV Zmhr.
60
Am{U VmoM Amho Omo amÌrÀ¶m doir Vwåhmcm AMoVmdñWm (‘¥Ë¶yg‘mZ AdñWm)
XoVmo, Am{U Or H$m‘o Vwåhr {Xdgm H$aVm, Vo (gd©) OmUVmo. Vmo {Xdgm Vwåhmcm OmJo
H$arV AgVmo, (Ago XaamoO gwê$ AgVo ¶oWnmdoVmo) OrdZmMr (˶mZo) {ZpíMV Ho$cocr
‘wXV nyU© ìhmdr. Z§Va (eodQ>r) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>oM naVm¶Mo Amho. Voìhm Vmo
Vw‘À¶mg‘moa CKS> H$arc, Oo Vwåhr H$arV hmoVm. 61 Am{U ˶mMo Amnë¶m ^º$m§da
g§nyU© {Z¶§ÌU Amho. Am{U Vw‘À¶mda cj R>odʶmgmR>r Vmo (ñdJ©XÿVm§Zm) {ZarjH$
~ZdyZ nmR>dVmo, (Oo Vw‘Mo {ZarjU H$arV AgVmV), ¶oWnmdoVmo Vw‘À¶mn¡H$s H$moUm
EH$mMr ‘¥Ë¶yMr doi ¶oVo. Voìhm Am‘Mo nmR>{dcoco XÿV (angels) ˶mMo àmU H$mTy>Z
KoVmV. Am{U Vo Amnë¶m H$V©ì¶mV H$Yrhr H$gya H$arV ZmhrV. 62 ‘J gd© (‘¥Ë¶y
nmdcoco) A„mhH$S>o naV AmUco OmVrc, Omo ˶m§Mm IamIwam ‘mcH$ Amho. OmUyZ
¿¶m, {ZU©¶mMo gd© A{YH$ma ˶mcmM àmá AmhoV, Am{U Vmo gdm©V OcX {heo~
H$aUmam Amho.
63
(n¡J§~a!) ¶m§Zm {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo O‘rZ Am{U g‘wÐmÀ¶m (^¶mdh)
A§YmamV Vw‘Mo ajU H$ê$Z (~mhoa AmUVmo). Voìhm Vwåhr ’$ma Z‘« ~ZyZ ˶mcm hmH$
‘maVm Am{U ‘ZmVë¶m ‘ZmV ˶mÀ¶mer Aem Jmoï>r H$ê$ cmJVm H$s, Oa ˶mZo ¶m
(g§H$Q>m)VyZ Am‘Mr gwQ>H$m Ho$cr Va {ZpíMVM Amåhr ˶mMo H¥$Vk (^º$) ~Zy?' 64
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vmo A„mh Amho, Omo Vwåhmcm ¶mnmgyZ Am{U Xþgè¶m à˶oH$ g§H$Q>mnmgyZ
dmMdVmo. Varhr Vwåhr BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>adVm.' 65 gm§Jm, "A„mhcm ho
gm‘϶© àmá Amho H$s, Vmo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶m dê$Z qH$dm Vw‘À¶m nm¶mImcyZ
{dnÎmr (g§H$Q>) nmR>dy eH$Vmo, qH$dm (Vmo Agohr H$ê$ eH$Vmo H$s), Vw‘À¶m‘ܶo
AmngmV Xþ’$ir {Z‘m©U H$ê$Z Vwåhmcm EH$Xþgè¶mÀ¶m qhgmMmamMr Md MmImd¶mg
cmdy eH$Vmo.' nmhm, ˶m§Zm g‘Omdo åhUyZ Amåhr ho g§Xoe H$go doJdoJù¶m àH$mao ñnï>
H$ê$Z gm§JV AgVmo. 66 Am{U Vo g˶ AgVmZmhr Vw‘À¶m cmoH$m§Zr ˶mcm ZmH$maco
Amho. (Vwåhr ˶m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "‘r Vw‘À¶mda nhmaoH$ar Zmhr.' (åhUOo ‘r Vw‘À¶m
132 Hw$amU

dmJUwH$s~Ôc O~m~Xma Zmhr). 67 à˶oH$ ^{dî¶dmUr nyU© hmoʶmMr EH$ {ZYm©[aV


doi Amho, Am{U cdH$aM Vwåhmcm ho H$iyZ MwHo$c.
68
Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nmhmc Oo Am‘À¶m g§Xoem{df¶r dm¶’$i
Jmoï>r H$aʶmV Jw§Vcoco AmhoV, Va Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ Vmon¶ªV Xÿa amhm, Omon¶ªV Vo
cmoH$ ˶mì¶{V[aº$ BVa {df¶m§da ~mocy cmJV ZmhrV. Am{U (EImÚm doiog) g¡VmZmZo
Oa Vwåhmcm {dgam¶cm cmdco Va Á¶m jUr Vwåhmcm ¶m MwH$sMr OmUrd hmoB©c Voìhm
¶m Aݶm¶r cmoH$m§~amo~a ~gy ZH$m. 69 Am{U Oo A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJVmV
˶m§À¶mda AnamYr cmoH$m§À¶m ~m~VrV H$moUVrhr O~m~Xmar Zmhr. VWm{n ˶m§Zr
(åhUOo AnamYr cmoH$m§Zr) (A„mhMo) ^¶ ~miJmdo åhUyZ, ˶m§Zm CnXoe H$aUo ho
(gXmMmar cmoH$m§Mo) H$V©ì¶ Amho. 70 ˶m cmoH$m§Zm gmoSy>Z Úm Á¶m§Zr Amnë¶m Y‘m©g
Ioi d H$a‘UwH$sMo gmYZ ~Zdco Amho, Am{U ¶m OJmVrc OrdZmZo ˶m§Zm Ymo³¶mV
Q>mH$co Amho. nU (Vwåhr ˶m§Zm) ¶m Hw$amUmÛmao (Ago) CnXoe H$aUo gwê$ R>odm H$s,
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) à˶oH$ ‘mUgmcm ˶mZo Ho$coë¶m (MwH$sÀ¶m) H$m‘m~Ôc O~m~Xma
Yaco OmB©c. (˶m§Mr pñWVr Aer Agoc H$s), A„mhnmgyZ ajU H$aUmam Am{U
(˶m§À¶mgmR>r) ‘ܶñWr H$aUmam H$moUrhr AgUma Zmhr. Am{U ˶m§Zr (ñdV:Mr gwQ>H$m
H$ê$Z KoʶmgmR>r) {H$Vrhr ‘moR>çm à‘mUmV ‘w{º$X§S> {Xcm, Var Vmo ˶m§À¶mH$Sy>Z
ñdrH$macm OmUma Zmhr. ho Ago cmoH$ AmhoV Á¶m§Zm ˶m§À¶mM Hw$H¥$˶m§Zr (Mhÿ~mOy§Zr)
doT>co Amho. ˶m§Zm {nʶmgmR>r CH$iVo nmUr Agoc d ˶m§Zm Xþ:IXm¶H$ {ejm ^moJmdr
cmJoc, ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm.
71
(˶m§Zm) {dMmam, "Amåhr A„mhcm gmoSy>Z ˶mMr AmamYZm H$amdr H$m¶, Omo
Amåhmcm H$moUVmhr cm^ nmoMdy eH$V Zmhr Am{U Am‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$
eH$V Zmhr.
A„mhZo Amåhmcm gÝ‘mJ© XmI{dë¶mZ§Va XoIrc Amåhr ˶m 춺$sgmaIo CcQ>çm
nmdcm§Zr naV {’$amdo H$m, {Ocm g¡VmZm§Zr dmid§Q>mV ^aH$Q>m¶cm cmdco Am{U Vmo
g§^«{‘V AdñWoV {’$aV Agmdm? Am{U ˶mMo gmo~Vr ˶mcm "Am‘À¶mH$S>o ¶o'
åhUyZ gai ‘mJm©H$S>o ~mocmdV AgmdoV.' gm§Jm, "A„mhZo XmI{dcocm ‘mJ© hmM Iam
‘mJ© Amho, Am{U Amåhmcm Aer Amkm {Xcr Jocr Amho H$s, Amåhr gd© OJm§À¶m
nmcZH$˶m©cm ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$mdo. 72 Am{U (Amåhmcm Aer Amkm
XoʶmV Amcocr Amho H$s), {Z˶ àmW©Zm H$am (Z‘mµO nT>m) Am{U A„mhMo ^¶
~miJm.' H$maU ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhmcm EH${ÌV H$ê$Z ZoʶmV ¶oB©c. 73 Am{U VmoM
gyah-06. Ac-AZAm‘ 133

hmo¶, Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdrcm ghoVwH$nUo {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶m {Xder Vmo åhUoc,
"ApñVËdmV ¶o' Voìhm (Vr Jmoï>) ApñVËdmV ¶oB©c, ˶mMo dMZ (word) hoM g˶
Amho, Am{U Á¶m {Xder (åhUOo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) VwVmarV (trumpet) ’w§$H$a
‘macr OmB©c, Voìhm ˶mMoM amÁ¶ (g§nyU© {Z¶§ÌU) Agoc. Ñí¶ Am{U AÑí¶
(gdmªMm) OmUUmam (Vmo) Amho. VmoM Añgc ~w{Õ‘mZ Amho d à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd
Agcocm Amho. 74 Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm B~«mhr‘Zo Amncm {nVm AmµOa
¶mg åhQ>co, "Vwåhr ‘yVvZm nyOZr` (Cnmñ¶) R>adVm H$m? I{MVM ‘r Vwåhmcm Am{U
Vw‘À¶m (O‘mVrÀ¶m) cmoH$m§Zm ñnï>[a˶m gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joë¶mMo nmhV Amho.'
75
Am{U Aem àH$mao Amåhr B~«mhr‘cm (gÝ‘mJm©Mr g‘O cm^mdr) Am{U ˶mZo
ÑT> {dídmg R>odUmè¶m cmoH$m§n¡H$s ìhmdo åhUyZ, ˶mcm AmH$memV Am{U n¥Ïdrda
(Agcoë¶m) Am‘À¶m amÁ¶mMo Xe©Z KS>{dco. 76 Am{U Ooìhm ˶mÀ¶mda amÌrMm
H$mimoI XmQ>cm, Voìhm ˶mcm EH$ Vmam {Xgcm, (Vmè¶mcm nmhÿZ) Vmo åhUmcm, "hm
Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!' na§Vw Ooìhm Vmo (Vmam) AñV nmdcm, Voìhm Vmo åhUmcm, "Oo
AñV nmdVmV Vo ‘cm {à¶ ZmhrV.' 77 Z§Va Ooìhm ˶mZo àH$me ngadrV CX¶
nmdUmam M§Ð nm{hcm, Voìhm Vmo åhUmcm, "hm Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!' nU Ooìhm Vmo
(M§Ð) AñV nmdcm, Voìhm Vmo åhUmcm, "Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gÝ‘mJ©
XmIdcm Zmhr Va ‘r {ZpíMVnUo dmQ> MwH$coë¶m cmoH$m§V gm‘rc hmoB©Z.' 78 Z§Va
(nwÝhm) Ooìhm ˶mZo gy`m©cm àH$me‘mZ hmoVmZm nm{hco (Voìhm) Vmo åhUmcm, "hm ‘mPm
nmcZH$Vm© Amho; Am{U hm gdm©V ‘moR>m Amho.' nU Ooìhm (gy`m©Mm) AñV Pmcm,
Voìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "cmoH$m§Zmo! ‘r ˶m gdmªnmgyZ ñdV:cm doJim
Kmo{fV H$aVmo, Á¶m§Zm Vwåhr (A„mhMo) g‘H$j R>adVm (åhUOo Á¶mV Vwåhr {cá
AmhmV ˶mÀ¶mer ‘mPm A{O~mV g§~§Y Zmhr). 79 (AmVm) ‘r EH$mJ«{MÎm hmoD$Z
(nyU)© {Zð>oZo ˶mÀ¶mH$S>o dicmo Amho, Á¶mZo AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm {Z‘m©U Ho$co.
(åhUOo AmVm ‘r g¥ï>rÀ¶m {Z‘m©Ë¶mMm gƒm ^º$ ~ZyZ amhUma Amho) Am{U ‘r
˶m§À¶mV gm‘rc Zmhr, Oo BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>adVmV. (åhUOo ‘r AZoH$o ídadmXr
Zmhr).' 80 Am{U ˶mÀ¶m O‘mVrÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mÀ¶mer dmX{ddmX Ho$cm. (Voìhm)
Vmo åhUmcm, "Vwåhr A„mh{df¶r ‘m¶mer dmX KmcVm H$m, Ooìhm H$s, ˶mZo ‘cm
gÝ‘mJ© XmI{dcocm Amho. Am{U ‘r ˶m§Zm (A{O~mV) ^rV Zmhr, Á¶m§Zm Vwåhr
A„mhMo gh^mJr R>adVm, hmo¶ Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©ZoM BpÀN>co Va ‘mÌ ‘cm
Adí¶ ZwH$gmZ nmoMy eH$Vmo. ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo gd© Jmoï>tZm Amnë¶m kmZmV
134 Hw$amU

gm‘mdyZ KoVco Amho. (Va ‘J) Vwåhr ¶mda {dMma H$ê$Z (~moY KoUma) Zmhr H$m?'
81
Am{U ‘r ˶m§Mo H$m åhUyZ ^¶ ~miJmdo, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j
‘mZVm, Ooìhm Vwåhmcm BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>adVmZm ^¶ dmQ>V Zmhr. Á¶mgmR>r
˶mZo (A„mhZo) Vw‘À¶mH$S>o H$moUVohr à‘mU nmR>dcoco Zmhr. ‘J Vwåhmcm Oa IamoIaM
H$mhr kmZ Agoc Va (‘cm gm§Jm) H$s, XmoZ njm§n¡H$s H$moUmV A{YH$ gwajoMr ^mdZm
Amho. (EHo$ídadmXr H$s, AZoHo$ídadmXr) 82 Á¶m cmoH$m§Zr (g˶) lÕoMm A§JrH$ma
Ho$cm Am{U ˶m lÕo‘ܶo AnH¥$˶m§Mr ^ogi Ho$cr Zmhr (åhUOo lÕmd§V Va AmhoV
Am{U gmo~V AnH¥$˶o hr gwê$ AmhoV Ago hmoD$ {Xco Zmhr) Aem§ZmM ‘Z…em§Vr
cm^oc Am{U VoM gÝ‘mJm©da AmhoV. 83 hm Amho Am‘Mm `w{º$dmX (reasoning)
Omo B~«mhr‘cm Amåhr ˶mÀ¶m O‘mVrÀ¶m {damoYmV {Xcm hmoVm. Amåhr BpÀN>Vmo
˶mÀ¶m XOm©V dmT> H$aVmo. VwPm nmcZH$Vm© ~w{Õ‘mZ d kmZr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m
Zmhr. 84 Amåhr B~«mhr‘cm BghmµH$ d ¶mµHy$~ {Xco hmoVo. Am{U à˶oH$mcm gÝ‘mJ©
XmIdcm hmoVm. Am{U ˶mAmYr Amåhr Zyhcm gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm. Am{U ˶mÀ¶m
d§emVrc XmD$X, gwco‘mZ, Aæ¶y~, ¶ygw’$, ‘ygm Am{U hmê$Z ¶m§Zm XoIrc (Amåhr
gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm). Am{U Amåhr gXmMmamMo dV©Z A§JrH$maUmè¶m cmoH$m§Zm
AemàH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
85
Am{U Amåhr µOH$[a¶m d ¶h¶m Am{U B©gm (¶oe)y d B{c¶mg ¶m§Zm XoIrc
(gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm). ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU gX²dV©Zr (gËàd¥Îm) hmoVm. 86
Am{U (Amåhr) Bñ‘mB©c d Ac¶gAm Am{U ¶yZwg d cyV ¶m§ZmXoIrc (gÝ‘mJ©
XmIdcm hmoVm) Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mg Amåhr gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co
hmoVo. 87 VgoM Amåhr ˶m§À¶m H$mhr nyd©Om§Zm Am{U d§eOm§Zm d ^mD$~§Xm§Zm loð>Ëd
àXmZ Ho$co hmoVo. Am{U Amåhr ˶m gdmªMr (n¡J§~a åhUyZ) {ZdS> Ho$cr hmoVr Am{U
˶m§Zm gai ‘mJm©da cmdco hmoVo. 88 ho Amho A„mhMo ‘mJ©Xe©Z, ¶mÛmao Vmo Amnë¶m
^º$m§n¡H$s Á¶m§Zm BpÀN>Vmo ˶m§Zm gÝ‘mJu cmdVmo. Am{U Oa ˶m§Zr ˶mÀ¶m {edm¶
Aݶ H$moUmMrhr CnmgZm Ho$cr AgVr, Va ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co (Or gËH$‘} Ho$cr), Vo
gd© {Zî’$i R>aco AgVo. 89 (nU) ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm Amåhr J«§W Am{U
{ddoH$ àXmZ Ho$co Am{U (Am‘Mo) n¡J§~a åhUyZ {Z¶wº$s Ho$cr. AmVm Oa ho ‘¸$mdmgr
¶mcm ‘mZʶmg ZH$ma XoVrc Va (H$mhr ndm© Zmhr). H$maU Amåhr Vo (gÝ‘mZ) Aem
cmoH$m§Zm gmondco Amho, Oo ˶mcm ñdrH$maʶmg H$Xm{n ZH$ma XoUma ZmhrV. 90 n¡J§~a!
ho Vo cmoH$ (AmYr Amcoco n¡J§~a) AmhoV, Á¶m§Zm A„mhZo gÝ‘mJu cmdco hmoVo, Va
gyah-06. Ac-AZAm‘ 135

Vwåhrhr ¶m§Mo AZwgaU H$am. (Am{U) gm§JyZ Q>mH$m H$s, ‘r ¶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z
H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ho Aݶ H$mhr ZgyZ g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r EH$
CnXoe (reminder) Amho. 91 ˶m§Zm A„mhÀ¶m loð>ËdmMr Iar g‘OM Zmhr,
(åhUyZ) Vo åhUVmV, "A„mhZo H$moU˶mhr ‘Zwî¶mH$S>o H$mhrhr àH$Q> Ho$coco Zmhr'
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vmo J«§W Á¶mcm ‘ygm KoD$Z Amcm hmoVm, H$moUr àH$Q> Ho$co hmoVo, Á¶mV
cmoH$m§Zm (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me Am{U ‘mJ©Xe©Z hmoVo. Á¶mcm Vwåhr {d{dY
^mJmV {d^mJyZ Q>mH$cmV, Ë`m§n¡H$s H$mhr ^mJ (cmoH$m§Zm) XmIdVm nU ~amMgm ^mJ
cndyZ R>odVm. Vwåhmcm Va (˶mÛmao) ˶m Jmoï>r {eH$dʶmV Amë¶m Á¶m Zm Vwåhr, Zm
Vw‘Mo nyd©O OmUV hmoVo, (Va Vmo J«§W àH$Q> H$aUmam H$moU hmoVm?)' gm§Jm, "A„mh
hmoVm Vmo.' Am{U ‘J (Vwåhr) ˶m§Zm, ˶m§À¶m ì¶W© g§^mfUmV ‘¾ AdñWoV gmoSy>Z Úm
H$s, ˶mV Vo IoiV amhmdo.
92
Am{U hm J«§W XoIrc Am‘À¶m H¥$noZo g‘¥Õ Agm Amho, Á¶mcm AmåhrM àH$Q>
Ho$co Amho, (hm J«§W) ˶m§Mr g˶Vm à‘m{UV H$aVmo, Oo (J«§W) ¶mÀ¶m AmYr Amco
hmoVo, åhUOo Vwåhr à‘wI ehamVrc cmoH$m§Zm (åhUOo ‘¸$mdmgr¶m§Zm) Am{U ˶mÀ¶m
g^modma amhUmè¶m gd© cmoH$m§Zm gmdY H$ê$Z Q>mH$m. Am{U Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda
ÑT> {dídmg R>odVmV VoM ¶m (J«§WmdaXoIrc) {dídmg R>odVmV. Am{U VoM Amnë¶m
Z‘mµOm§Mr gX¡d H$miOr KoVmV, (åhUOo {Z¶{‘VnUo àmW©Zm H$aVmV). 93 Am{U
˶mÀ¶mnojm A{YH$ Aݶm¶r H$moU Agy eH$Vmo H$s, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r
aMyZ gm§JVmo? qH$dm Xmì¶mZo gm§JVmo H$s, ho ‘m¶mda (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> H$aʶmV
Amco Amho, Ooìhm H$s, ˶mÀ¶mH$S>o H$mhrhr àH$Q> H$aʶmV Amcoco AgV Zmhr, qH$dm
Omo Ago åhUVmo, "A„mhZo Oo AdV[aV Ho$coco Amho, VgoM ‘r XoIrc AdV[aV H$ê$
eH$Vmo.' Am{U Vwåhr ¶m A˶mMmar cmoH$m§Zm ˶m doiog nmhÿ eH$co Va (Vwåhmcm
˶m§Mr X¶Zr¶ AdñWm nmhm¶cm {‘ioc), Ooìhm (¶m§À¶mg‘moa ‘¥Ë¶y C^m Agoc)
Am{U ho ‘¥Ë¶yÀ¶m ¶mVZm ^moJV AgVrc, Am{U Voìhm (àmU H$mT>Umao) XÿV Amnco
hmV nwT>o H$ê$Z (åhUVrc H$s), (Mcm) AmUm Amnco àmU, AmO Vwåhmcm An‘mZOZH$
{ejm {Xcr OmB©c, (Am{U Vr {ejm) ¶mgmR>r H$s, Vwåhr A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r
aMyZ gm§JV hmoVm, Am{U ˶mÀ¶m (A„mhÀ¶m) g§Xoe Agcoë¶m IwUm§H$So> (‘moR>çm)
K‘|S>rZo nmR> {’$adrV hmoVm.
94
(Am{U A„mh åhUoc) "AmVm Vwåhr Am‘À¶mH$S>o Vo gd© gmoSy>Z AJXr EH$Q>o
AmcmV, Oo Amåhr Vwåhmcm (Vw‘À¶m OrdZH$mimV) {Xco hmoVo.' (åhUOo Ogo EH$Q>o)
136 Hw$amU

Vwåhr AJXr gwédmVrcm hmoVm, Ooìhm Amåhr Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co hmoVo. Am{U (AmO)
Amåhmcm Vw‘À¶mgmo~V Vo Vw‘Mo ‘ܶñW {XgV ZmhrV Á¶m§À¶m{df¶r Vwåhr Ago
g‘OV hmoVm H$s, Vw‘Mo H$m¶© {gÕrg ZoʶmV (A„mhgh) ˶m§Mmhr dmQ>m Amho. Vw‘Mo
Am{U Vw‘À¶m n¥Ïdrdarc OrdZmMo gd© g§~§Y AmVm g§nwï>mV Amcoco AmhoV. Am{U
Vw‘À¶m AmYrÀ¶m gd© gw§Xa H$ënZm§Zr (AmVm) Vw‘Mm gmW gmoS>cocm Amho. 95
IamoIa, VmoM Amho A„mh Omo (YmݶmÀ¶m) Xmʶm§Zm Am{U ’$im§À¶m (Q>UH$) JwR>ircm
’$mS>Vmo. Vmo {Z{O©dmVyZ gOrd ~mhoa H$mT>Vmo. Am{U VmoM gOrdmVyZ {ZOud ~mhoa
H$mT>Umam Amho. Agm Amho Vw‘Mm A„mh, Va ‘J Vwåhr g˶mnmgyZ Xÿa Hw$R>o ^aH$Q>V
OmV AmhmV?
96
VmoM {XdgmMm CX¶ KS>dyZ AmUVmo, Am{U ˶mZoM {dlm§VrgmR>r amÌ ~Z{dcr.
Am{U gy¶© d M§Ðmcm EH$m R>amdrH$ H$joV H$m‘mcm cmdco. gd©e{º$‘mZ d gd©k
Agcoë¶m (A„mhZo) ho R>adyZ {Xcoco Amho. 97 Am{U VmoM Amho Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r
(AmH$memV) Vmè¶m§Zm ñWm{nV Ho$co, åhUOo ˶m§À¶m gmhmæ¶mZo Vwåhmcm O‘rZ Am{U
g‘wÐmÀ¶m Kmoa A§YH$mamV ‘mJ© àmá ìhmdm. Amåhr ho g§Xoe g‘Oy BpÀN>Umè¶m
cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho. 98 Am{U ˶mZoM Vwåhm (gdmªZm) EH$m {OdmnmgyZ
{Z‘m©U Ho$co Amho, Z§Va (˶mZo) Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mcm (n¥Ïdrda R>amdrH$ H$mcmdYrn¶ªV)
‘w¸$m‘ H$aʶmgmR>r OmJm {Xcr Am{U (‘¥Ë¶yZ§Va) {dlm§VrMo {R>H$mU (hr {Xco).
IamoIa, Amåhr ho g§Xoe ˶m cmoH$m§gmR>r (g{dñVa) ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho, Oo
qMVZ H$aUmao AmhoV.
99
VmoM Amho (A„mh) Omo AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d H$aVmo, Am{U
˶mnmgyZ Amåhr gd© àH$maMo dZñnVr CJdVmo. ‘J Amåhr ˶m§Zm {haì¶mJma nmcì¶m
’$moS>Vmo, (nwT>o) ˶mnmgyZ Amåhr YmݶmMr H$Ugo {Z‘m©U H$aVmo. Am{U IOwarÀ`m
(PmS>mÀ¶m) Jmä¶mVyZ IOwarMo cQ>H$Umao KS> (Amåhr ~mhoa H$mT>Vmo). Am{U ~mJm
Ðmjm§À¶m d O¡VyZ (olive) À¶m Am{U S>mqiã¶mÀ¶m (AmåhrM ’w$cdVmo d) {nH$dVmo,
Á¶m§Mr (’$io {Xgm¶cm) EH$ gmaIrhr AmhoV d {^Þ àH$maMrhr AmhoV, Ooìhm ¶m§Zm
’$i ¶oVo, Voìhm ˶m§À¶m ˶m ’$imH$S>o Am{U {nH$ʶmÀ¶m AdñWoH$So> nmhm. ¶m
gdmª‘ܶo {dídmg R>odUmè¶m§gmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV. 100 H$mhr cmoH$m§Zr
(A„mhMr EH$ AÑí¶ {Z{‘©Vr Agcoë¶m) {OÞm§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco. (nU
dmñV{dH$Vm Va hr Amho H$s), A„mhZoM ˶m§Zm {Z‘m©U Ho$co. Am{U Vo (cmoH$) ˶m§Zm
H$mhrM kmZ ZgVmZmhr ˶mMo nwÌ d nwÌr Agë¶mMo Xe©dVmV. Agr‘ Amho ˶mMr
gyah-06. Ac-AZAm‘ 137

‘{h‘m Am{U ’$ma CXmÎm Amho Vmo ˶mnojm, Á¶m Jmoï>tMo ho dU©Z H$aVmV.
101
Vmo AmH$me Am{U n¥ÏdrMm àma§^H$Vm© (originator - AmÚàdV©H$) Amho.
˶mcm nËZrM Zmhr Va ˶mcm ‘yc H$gm Agy eHo$c? ˶mZoM à˶oH$ dñVw‘mÌmMr
{Z{‘©Vr Ho$cocr Amho, Am{U ˶mcmM à˶oH$ dñVw‘mÌmMo kmZ Amho. 102 Agm Amho
A„mh, Vw‘Mm nmcZH$Vm©, ˶mÀ¶m{edm¶ (Xþgam) H$moUrM B©ída Zmhr. VmoM gd©
dñVw‘mÌm§Mm {Z‘m©Vm Amho. åhUyZ (Vwåhr) Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. VmoM à˶oH$
dñVyMm H¡$dmar (gm§^miH$Vm©) Amho. 103 (‘mZdr) Ñï>r ˶mÀ¶mn¶ªV nmoMy eH$V Zmhr,
na§Vw Vmo gdmªÀ¶m Ñï>rn¶ªV nmoMVmo (gdmªÀ¶m ZOam ˶mÀ¶m Amdm³¶mV AmhoV) VmoM
EH$Q>m (Agm) Amho Omo AWm§J (unfathomable) Amho, à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma
Amho. 104 AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o (¶m J«§WmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ)
{Xì¶Ñï>rMo gmYZ (means of insight) Amcoco Amho. ‘J Omo H$moUr S>moignUo
(H$m¶© H$aʶmMm) n¶m©¶ {ZdS>oc, Va (Ago H$aUo) ˶mÀ¶mM ^ë¶mMo Agoc Am{U Omo
H$moUr Am§YimM amhÿ BÀN>rc, Va Vmo ñdV:MoM ZwH$gmZ H$ê$Z KoB©c. Am{U (‘ZmZo
Am§Yio ~Zcoë¶m cmoH$m§Zm gm§JyZ Q>mH$m), ‘r Vw‘À¶mda H$mhr nhmaoH$ar Zmhr. 105
Am{U AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xoe {d{dY àH$mao ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV,
(OoUoH$ê$Z g˶ àñWm{nV ìhmdo) Am{U (n[aUm‘V:) ˶m§Zr Ago åhUmdo H$s, Vwåhr
CÎm‘ àH$mao Am‘À¶mg‘moa nR>U H$ê$Z XmIdco Amho. åhUOo Oo OmUʶmg CËgwH$
AmhoV, ˶m§À¶mg‘moa Amåhr ho ñnï> H$ê$Z Q>mH$mdo (H$s, hoM g˶ Amho).
106
Vwåhr ’$º$ ˶mMoM AZwgaU H$am Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amco Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr B©ída Zmhr, (CnmgZo`mo½`
Zmhr). Am{U (Vwåhr) AZoHo$ídadmÚm§nmgyZ Xÿa amhm. 107 Am{U A„mhZo BpÀN>co
AgVo Va ˶m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco ZgVo. Am{U Amåhr Vwåhmcm
˶m§À¶mda nhmaoH$ar åhUyZ {Z¶wº$ Ho$coco Zmhr. Am{U ˶m§À¶m dmJUwH$s~Ôc Vwåhr
O~m~Xmahr Zmhr. 108 Am{U Vo A„mhì¶{V[aº$ Á¶m§Mr àmW©Zm H$aVmV (Ymdm H$aVmV),
˶m§Zm Vwåhr AneãX ~mocy ZH$m, åhUOo (˶mÀ¶m à{V{H«$¶oV) Ago hmoD$ Z¶o H$s, Vo
‘¶m©XoMo C„§KZ H$ê$Z, AkmZVonmoQ>r A„mh{df¶r AneãX ~mocy cmJVrc.
AemàH$mao Amåhr à˶oH$ g‘mOmcm ˶mMo H$‘© Mm§Jë¶m ê$nmV Xe©{dco Amho.
eodQ>r ˶m gdmªZm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV Om¶Mo Amho. Voìhm A„mh ˶m§À¶m
g‘moa ˶m§À¶m gd© H¥$˶m§Mo g˶ CKS> H$arc. 109 Am{U Vo ‘moR>çm ÑT>VoZo A„mhMr
enW KoD$Z gm§JVmV, Oa ˶m§Zm EImXm M‘ËH$ma XmIdcm Jocm Va Vo {ZpíMVM (¶m
138 Hw$amU

J«§Wmda) {dídmg R>odVrc. (˶m§Zm) gm§Jm, "M‘ËH$ma Ho$di A„mhÀ¶m AI˶marV


AmhoV.' Am{U (n¡J§~a!) Vwåhr H$go gm§Jy eH$Vm H$s, (H$mhr) M‘ËH$ma XmIdë¶mZ§Va
Vo {ZpíMVnUo ˶mda {dídmg R>odUmao ~ZVrc? Zmhr, Voìhmhr Vo {dídmg R>odUma
ZmhrV.
110
Am{U Amåhr ˶m§Mr ‘Zo Am{U Ñï>r g˶mnmgyZ {dÝ‘wI H$ê$Z Q>mHy$. H$maU
n{hë¶m doiog ¶m§Zr ˶mda {dídmg R>odʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U Amåhr ˶m§Zm gmoSy>Z
XoD$ åhUOo Vo ˶m§À¶m {dÐmohmV Am§Yù¶mà‘mUo ^Q>H$V amhVrc. 111 Am{U Oar
Amåhr ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XÿV (angels) nmR>dco AgVo, Am{U ‘¥Vm§Zr ˶m§À¶mer
g§^mfU Ho$co AgVo Am{U (g˶ {gÕ H$aʶmgmR>r Oar Amåhr) gd© Jmoï>r Ë`m§À`mnwT>o
g‘moamg‘moa AmUë¶m Ag˶m Varhr A„mhMr BÀN>m Agë¶m{edm¶ Vo ˶mda lÕm
R>odUmao ~Zco ZgVo. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVm§e cmoH$ (nyU©nUo) AkmZr AmhoV. 112
Am{U AemàH$mao Amåhr Xþï> àd¥Îmr Agcoë¶m ‘mUgm§Zm Am{U {OÞm§Zm (AÑí¶
{Z{‘©Vr) à˶oH$ n¡J~§ amMo eÌy ~Z{dco Amho. ’$gdUyH$ H$aʶmÀ¶m CÔoemZo, Vo EH$‘oH$m§Zm
dmB©Q> gyMZm H$arV AgVmV. Am{U Oa Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo Va ˶m§Zr
Ago Ho$co ZgVo. Va Vwåhr ˶m§Zm gmoSy>Z Úm H$s, ˶m§Zr ImoQ>çm Jmoï>r aMʶmMm Ioi
IoiV amhmdm.
113
Am{U (ho gd© H$mhr Amåhr ˶m§Zm ¶mgmR>r H$ê$ XoV AmhmoV H$s), Oo
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda {dídmg R>odV ZmhrV, ˶m§Mr ‘Zo ¶m (’$gdUwH$sH$S>o) AmH${f©V
ìhmdrV, Am{U ˶mnmgyZ (˶m§Zr) Iyf ìhmdo, Am{U Vo Oo H$mhr H$‘drV AmhoV, Vo
˶m§Zr H$‘dyZ ¿¶mdo. 114 (Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm), "‘r A„mhì¶{V[aº$ Xþgè¶mcm
ݶm¶XmVm åhUyZ emoYmdo H$m¶? Ooìhm H$s, ˶mZo Va gwñnï> dU©Z Agcocm J«§W
Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Amho.' Am{U Á¶m§Zm Amåhr AmYr J«§W {Xcm hmoVm, ˶m§Zm
Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, hm J«§Whr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>ZM g˶mgh nmR>{dʶmV
Amcocm Amho. åhUyZM Vwåhr e§H$m ~miJUmè¶m§n¡H$s hmoD$ ZH$m.
115
Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo dMZ (eãX) (The word of your sus-
tainer) g˶ d ݶm¶mÀ¶m Ñï>rZo n[anyU© R>acoco Amho, H$moUrhr ˶mÀ¶m eãXmV ~Xc
H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U ’$º$ VmoM gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 116
¶m OJmV amhUmè¶m ~hþg»§ ¶ cmoH$m§À¶m åhUʶmMo Vwåhr AZwgaU H$amc Va Vo Vwåhmcm
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa KoD$Z OmVrc. Vo Xþgao H$mhr Zmhr Va Ho$di (BVam§À¶m)
AZw‘mZmMo AZwgaU H$aVmV. Am{U Vo ñdV:(hr) Ho$di H$ënZm {dcmg H$aVmV. 117
gyah-06. Ac-AZAm‘ 139

{ZpíMVnUo Vw‘Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Oo ˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa


Jocco o AmhoV. Am{U Á¶m§Zm gÝ‘mJ© àmá Pmcocm Amho, ˶m§Zmhr Vmo Mm§Jë¶màH$mao
OmUVmo. 118 (Vwåhr) ˶mVyZ Im, Á¶mda A„mhMo Zmd KoʶmV Amco Amho, Oa Vwåhr
˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q> Pmcoë¶m g§Xeo mda IamoIa {dídmg R>do Umao Agmc.
119
Am{U H$m åhUyZ Vwåhr ˶mVyZ ImD$ Z¶o, Á¶mda A„mhMo Zmd KoʶmV Amco
Amho? Ooìhm H$s, A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amcoë¶m Jmoï>r AmYrM
g{dñVa ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho. nU Oa n[apñWVrZwgma ({Z{fÕ dñVy ^jU
H$aʶmg) Vwåhmcm {dde ìhmdo cmJco (Va Vo jå¶ Agoc) Am{U kmZmÀ¶m A^mdr
AZoH$ cmoH$ ˶m§À¶m dmB©Q> BÀN>oZwgma (BVam§Zm) ~hH$mdrV AgVmV. {ZpíMVnUo
Vw‘Mm nmcZH$Vm© ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m (cmoH$m§Zm) Mm§Jco OmUVmo. 120 Vwåhr gd©
àH$maÀ¶m nmnm§nmgyZ Xÿa amhm, ‘J Vo nmnH¥$˶ CKS> Agmo qH$dm cnyZ Ho$co OmUmao
Agmo. Oo cmoH$ nmnm§Mr H$‘mB© H$arV AmhoV, ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co Agoc ˶mMm, ˶m§Zm
cdH$aM ‘mo~Xcm {‘iyZ OmB©c. 121 Am{U Á¶mda A„mhMo Zmd KoʶmV Amcoco
Zgoc ˶mVyZ Vwåhr H$mhrhr ImD$ ZH$m, H$maU (Vgo H$aUo åhUOo) ñnï> Amkm^§J
Amho. Am{U g¡VmZr àd¥ÎmrMo cmoH$ Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm Vw‘À¶mer {ddmX KmcʶmgmR>r
àd¥Îm H$arV AgVmV. Am{U Oa Vwåhr ˶m§Mo åhUUo EoH$co Va Vw‘Mm g‘mdoe
{ZpíMVnUo ˶m cmoH$m§V hmoB©c, Oo BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>adVmV. 122 Vmo ‘mUyg
Omo (‘ZmZo) ‘ococm hmoVm, ˶mcm Amåhr OrdZ {Xco Am{U àH$me {Xcm Á¶mgh Vmo
cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ MmcVmo Va (Agm 춺$s) ˶m ‘mUgmgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo
Kmoa A§YH$mamV {IVnV nS>cocm Amho, ˶mVyZ Vmo H$Yrhr ~mhoa nSy> eH$V Zmhr? Va
AemàH$mao g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr dmB©Q> H¥$˶o, ˶m§Zm gËH¥$˶o {XgmdrV Ago
H$aʶmV Amco Amho.
123
AemàH$mao à˶oH$ dñVrV Amåhr ˶mVrc à‘wI Anamܶm§Zm nadmZJr {Xcr
H$s, ˶m§Zr fS²>`§Ì aMmdrV. Am{U Oo fS²>`§Ì Vo aMV AgVmV, dñVwV: ñdV:À¶mM
{déÕ aMV AgVmV, na§Vw ˶m§Zm Vo H$iV Zmhr. 124 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o g§Xoe
Agcocr EImXr IyU ¶oVo, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Vmon¶ªV {dídmg R>odUma Zmhr,
Omon¶ªV Amåhmcmhr VoM {Xco OmV Zmhr, Oo A„mhÀ¶m (BVa) n¡J§~am§Zm XoʶmV Amco
Amho.' Amncm g§XoedmhH$ H$moUmcm {Z¶wº$ H$amdo ho A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
(Am{U) Oo cmoH$ AnamYr AmhoV, ˶m§Zm {ZpíMVnUo A„mhH$S>o (åhUOo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) An‘mZ d H$R>moa {ejocm Vm|S> Úmdo cmJoc. ho ¶mgmR>r H$s, Vo Hw${Q>c
140 Hw$amU

H$mañWmZo H$aUmao cmoH$ hmoVo. 125 (Am{U) A„mh Á¶mg gÝ‘mJ© XmIdy BpÀN>Vmo
˶mÀ¶m ‘ZmMr (Xmao) Bñcm‘gmR>r (åhUOo ˶mÀ¶m BÀN>c o m nyUn© Uo g‘{n©V hmoʶmgmR>r)
Iwco H$aVmo. Am{U Á¶mg gÝ‘mJm©nmgyZ (^aH$Q>V) Xÿa OmD$ XoD$ BpÀN>Vmo, ˶mÀ¶m
‘ZmMr Xmao g§Hw${MV H$ê$Z Q>mH$Vmo, åhUOo ˶mcm Ago dmQ>mdo H$s, (gÝ‘mJm©Mm
A§JrH$ma H$aUo) OUy AmH$memV MT>ʶmgmaIo (H$m¶©) Amho. AemàH$mao Oo {dídmg
R>odʶmg ZH$ma XoVmV A„mh ˶m§À¶mda Zm‘wîH$sMm dfm©d (heaps ignominy)
H$aVmo.
126
Am{U hm Amho WoQ> Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>o KoD$Z OmUmam ‘mJ©. qMVZ H$aUmè¶m
cmoH$m§gmR>r Amåhr g§Xoe Agcoë¶m IwUm (signs) CKS> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV.
127
˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o em§VrMo {ZdmgñWmZ (abode of peace)
Amho, (Á¶mV Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc). Am{U Vmo ˶m§Mm ajUH$Vm© Agoc (˶m§À¶m
’$ma Odi Agoc) ˶m H$‘mªÀ¶m ‘mo~Xë¶mV Oo Vo H$aV AmcoV. 128 Am{U Á¶m
{Xder A„mh ˶m gdmªZm EH${ÌV H$arc, (Voìhm) Vmo åhUoc, "ho {OÞ g‘wXm¶! Vwåhr
‘mZdOmVrVrc ’$ma ‘moR>m dJ© Amnë¶mH$S>o didcm!' Am{U ‘mUgm§n¡H$s ˶m§Mo {‘Ì
åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr EH$‘oH$m§nmgyZ (OJmVrc OrdZmV) cm^mpÝdV
hmoV am{hcmo. Am{U (eodQ>r AmVm) Vy Am‘À¶mgmR>r Omo AdYr {ZpíMV Ho$cm hmoVmg
˶m AdYrn¶ªV (term) Amåhr ¶oD$Z nmoMcmo AmhmoV.' (˶mda) A„mh åhUoc,
AmVm Vw‘À¶m (H$m¶‘) ‘w¸$m‘mMo {R>H$mU ZaH$mMr AmJ Amho, Vwåhr H$m¶‘ {VWoM
amhmc; nU Oo A„mh BÀN>rc. (åhUOo Á¶m§Zm A„mh dmMdoc VoM ˶mnmgyZ dmMy
eH$Vrc). IamoIa Vw‘Mm nmcZH$Vm© ~w{ÕdmZ Amho, gd©k Amho.
129
Am{U AemàH$mao Amåhr (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) XþamMmar cmoH$m§Zm, BVa
XþamMmar cmoH$m§À¶m Odi AmUy, (Am{U Ago Amåhr) ˶m§Zr Ho$coë¶m (dmB©Q>) H¥$˶m§Mm
n[aUm‘ åhUyZ H$ê$. 130 (Am{U A„mh nwT>o åhUoc) ho {OÞ d ‘mZd g‘wXm¶!
Vw‘À¶m‘YyZM Vw‘À¶mH$S>o n¡J§~a Amco ZìhVo H$m, Á¶m§Zr ‘mPo g§Xoe Vwåhmcm dmMyZ
XmIdco hmoVo, Am{U AmOÀ¶m ¶m {Xdgmcm Vwåhmcm gm‘moao Omdo cmJUma Agë¶mMm
Bemam XoV hmoVo. Vo åhUVrc, "Amåhr (AmO) ñdV:, ñdV:{déÕ gmjrXma AmhmoV.'
Am{U gm§gm[aH$ OrdZmZo ˶m§Mr ’$gdUyH$ Ho$cr. Am{U Vo ñdV:{déÕM Aer gmj
XoVrc H$s, Vo g˶ ZmH$maV am{hco. 131 Vw‘Mm nmcZH$Vm© dñ˶m§Zm (åhUOo dñ˶m§V
amhUmè¶m cmoH$m§Zm) ˶m§À¶m A˶mMmamnmoQ>r ¶m AdñWoV CÜdñV H$aV Zmhr H$s, VoWrc
cmoH$ (AÚmn) AZ{^k AmhoV. (åhUOo ˶m§Zm gmdY Ho$co Joco Zmhr). 132 Am{U
gyah-06. Ac-AZAm‘ 141

à˶oH$ 춺$sMo AmnAmnë¶m H$‘mªZwgma (A„mhH$S>o) XOm©{Zhm¶ ñWmZ Agoc. Am{U


Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§À¶m H$‘mªnmgyZ (A{O~mV) AZ{^k Zmhr.
133
Am{U (’$º$) Vw‘Mm nmcZH$Vm©M ñd¶§nyU© (self-sufficient) d Agr‘
X¶mdmZ Amho. ˶mZo BpÀN>ë¶mg Vmo Vwåhmcm (n¥Ïdrdê$Z ~oXIc) H$ê$Z Xÿa ZoD$
eH$Vmo Am{U Á¶mÀ¶m ~m~VrV BÀN>rc ˶m§Zm Vw‘Mo ñWmZ ~hmc H$ê$ eH$Vmo.
Á¶mà‘mUo ˶mZo Vwåhmcm BVa OmVrÀ¶m d§emVyZ C^o Ho$co. 134 Á¶m Jmoï>rMo Vwåhmcm
dMZ {Xco OmV Amho, Vr Jmoï> IamoIa hmoUma Amho, (åhUOo H$`m‘V {ZpíMVnUo
¶oUma Amho). Am{U Vwåhr (A„mhÀ¶m {déÕ C^o amhÿZ) Vr (H$Xm{n) amoIy eH$V
Zmhr. 135 (Vw‘À¶m g‘mOmVrc lÕm Z R>odUmè¶m cmoH$m§Zm) gm§Jm, "ho ‘m¶m
g‘mO~m§Ydm§Zmo! Vwåhr Vw‘À¶m nÕVrZo H$m¶© H$aV amhm, ‘r XoIrc (‘m¶m nÕVrZo
A„mhÀ¶m ‘mJm©V) H$m¶© H$arV Amho. Am{U cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwHo$c, (eodQ>r)
H$moUmMo ^{dî¶ C‚dc Amho. XþamMmar cmoH$ {ZpíMVnUo ¶eñdr hmoUma ZmhrV.' 136
Am{U A„mhZo Or {nHo$ d JwaoT>moao {Z‘m©U Ho$cocr AmhoV, Ë`m§n¡H$s ˶m§Zr A„mhgmR>r
EH$ ^mJ {ZpíMV Ho$cocm Amho. Am{U Vo Amnë¶m H$ënZoZwgma åhUVmV, "hm ^mJ
(dmQ>m) A„mhMm Amho. Am{U hm ^mJ Amåhr Á¶m§Zm A„mhMo g‘H$j ‘mZVmo
˶m§À¶mgmR>r Amho.' Omo ^mJ ˶m§À¶m Cnmñ¶m§gmR>r AgVmo. Vmo A„mhcm nmoMy eH$V
Zmhr, nU Omo ^mJ A„mhgmR>r Amho, Vmo ‘mÌ Ë¶m§À¶m Cnmñ¶m§Zm nmoMy eH$Vmo.
IamoIa, {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶ Amho, Omo Vo H$aVmV!
137
Am{U AemM àH$mao AZoHo$ídadmXr cmoH$m§À¶m Ñï>rV, ˶m§À¶m R>adcoë¶m
Cnmñ¶m§Zr (their associate gods) Amnë¶mM An˶m§Mr h˶m H$aʶmcm, ¶mo½¶
H¥$˶ Ago ^mgdco Amho, AemgmR>r H$s, ˶m§Mm gd©Zme H$amdm Am{U ˶m§À¶m
Y‘m©À¶m ~m~VrV ˶m§À¶mV g§^«‘ {Z‘m©U H$amdm. Am{U Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo
Va ˶m§Zr Ago Ho$co ZgVo. åhUyZ Vwåhr ˶m§Zm gmoSy>Z Úm H$s, Vo Amnë¶m c~mS>
H¥$˶m§V {cá amhmdoV. 138 Am{U Vo åhUVmV, "ho àmUr Am{U hr {nHo$ {Z{fÕ
(forbidden) AmhoV, Á¶m§Zm Amåhr ImD$ Úmdo ˶m§À¶m ì¶{V[aº$ ho H$moUrhr ImD$
eH$V ZmhrV.' Vo Agm (ImoQ>m) Xmdm H$aVmV Am{U (Ago Omhra H$aVmV H$s), H$mhr
àmUr Ago AmhoV Á¶m§À¶m nmR>r (~gʶmgmR>r qH$dm AmoPo cmXʶmgmR>r) {Z{fÕ
AmhoV. Am{U H$mhr àmUr Ago AmhoV H$s, Á¶m§À¶mda Vo A„mhMo Zmd KoV ZmhrV.
AemàH$mao Vo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JV AmhoV. ˶m§Zr Oo H$mhr ImoQ>o aMyZ
gm§{JVco Amho, ˶m~Ôc ˶m§Zm A„mh cdH$aM {ejm H$arc.
142 Hw$amU

139
Am{U Vo åhUVmV, "A‘wH$-A‘wH$ àmʶmÀ¶m J^m©V Oo H$mhr Amho, Vo Ho$di
Am‘À¶m nwéfm§gmR>r amIyZ R>odcoco Amho. Am{U Vo Am‘À¶m {ó¶m§gmR>r {Z{fÕ Amho.
nU Oa Vo ‘¥VmdñWoV OÝ‘mcm Amco Va ˶mÀ¶m ^jUmV gd© gh^mJr hmoD$
eH$VmV.' A„mh ˶m§Zm cdH$aM ¶m ImoQ>çm Jmoï>r ~mocë¶m~Ôc {ejm H$aoc. (cjmV
R>odm) Vmo ~w{Õ‘mZ Amho, gd©k Amho. 140 IamoIa, Vo cmoH$ (’$ma ‘moR>m) VmoQ>m àmá
H$aUmao (losers) ~Zco, Á¶m§Zr ‘yI©nUmZo (d) kmZmÀ¶m A^mdr Amnë¶m An˶m§Mr
h˶m Ho$cr. Am{U A„mhZo Or CnOr{dH$m ˶m§Zm àXmZ Ho$cr hmoVr, Vr ˶m§Zr
A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ (ñdV:gmR>r) Ad¡Y R>a{dcr. Vo IamoIaM ‘mJ©^«ï>
Pmcoco AmhoV Am{U Vo gXmMaUr ~Zco ZmhrV. 141 Vmo A„mh Amho, Á¶mZo ~mJm
{Z‘m©U Ho$ë¶m, H$mhr Ago AmhoV (Ogo Ðmjm§À¶m ~mJm) Á¶m§À¶m docr ‘m§S>dmda
MT>{dë¶m OmVmV. Am{U H$mhr Á¶m§Zm (‘m§S>dmda) MT>{dco OmV Zmhr. VgoM IOwamMo
d¥j d ({d{dY) Ymݶm§Mr eoVo {Z‘m©U Ho$cr. Á¶m§Mr ’$io ñdmXmV {d{^Þ àH$maMr
AmhoV. Am{U ˶mZo EH$m àH$maMo Am{U {^Þ àH$maMo O¡VyZ (olive) d S>mqi~ {Z‘m©U
Ho$co. Im ˶m§Mr ’$io Ooìhm Vr ’$imcm ¶oVrc, nU nrH$ H$mnUrÀ¶m (’$i H$mT>ʶmÀ¶m)
{Xder ˶mMm (A„mhMm) h¸$ ˶mcm XoD$Z Q>mH$m, (åhUOo J[a~m§Zm XoD$Z). Am{U
(A„mhZo {Xcoë¶m dñVy§Mm) Anì¶¶ H$ê$ ZH$m (H$maU) Anì¶¶ H$aUmao (cmoH$)
A„mhcm A{O~mV {à¶ ZmhrV.
142
Am{U JwamT>moam§n¡H$s (of the cattle) ˶mZo H$mhtZm AmoPo dmhʶmgmR>r Am{U
H$mhtZm (‘mUgmMo) AÞ åhUyZ {Z‘m©U Ho$co. Va A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r Á¶mMr VaVyX
Ho$cocr Amho, ˶mVyZ Im. Am{U g¡VmZmÀ¶m nX{MÝhm§Mo AZwgaU H$ê$ ZH$m, IamoIa
Vmo Vw‘Mm Omhra eÌy Amho. 143 Am{U A„mhZo AmR> Za-‘mÚm {Z‘m©U Ho$ë¶m AmhoV;
XmoZ OmoS>çm ‘|T>çm§À¶m Am{U XmoZ ~H$è¶m§À¶m. Vwåhr ˶m§Zm {dMmam, "˶mZo ˶m XmoZ
Zam§Zm {Z{fÕ R>adcoco Amho H$s, XmoZ ‘mÚm§Zm AWdm ˶m XmoZ ‘mÚm§À¶m J^m©V Oo
H$mhr Amho ˶m§Zm? ‘cm kmZmÀ¶m AmYmao à‘mU XmIdm, Oa Vw‘À¶m ~mocʶmV
g˶Vm Amho.'
144
Am{U Vo ¶mMà‘mUo C§Q>mÀ¶m XmoZ Am{U ~¡cmÀ¶m XmoZ (Za d ‘mXr Aem
OmoS>çm Á¶m A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m AmhoV, ˶m§Zm Ad¡Y Kmo{fV H$aVmV). (Vwåhr)
˶m§Zm {dMmam, "˶mZo ˶m XmoZ Zam§Zm {Z{fÕ R>adcoco Amho H$s, XmoZ ‘mÚm§Zm AWdm
˶m XmoZ (C§Q> d Jm¶) ‘mÚm§À¶m J^m©V Oo H$mhr Amho Vo? A„mhZo ¶m Jmoï>rMm Ooìhm
Vwåhmcm AmXoe {Xcm hmoVm, Voìhm Vwåhr ñdV: CnpñWV hmoVm H$m?' Va ‘J ˶m
gyah-06. Ac-AZAm‘ 143

‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy eH$Vmo, Omo Hw$R>ë¶mhr kmZnyU© AmYmam{edm¶
A„mh{df¶r (ñdV:) ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ (cmoH$m§Zm) gm§JVmo, åhUOo ˶mÛmao cmoH$m§Zm
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$amdo. IamoIa, A„mh Aem A˶mMmar cmoH$m§Zm gai ‘mJ© XmIdrV
Zmhr. 145 n¡J§~a! ˶m§Zm Vwåhr gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Oo H$mhr àH$Q> H$aʶmV Amcoco
Amho. ˶mV ‘cm Aer H$moUVrhr dñVy AmT>iV Zmhr, Or ImUmè¶m§gmR>r {Z{fÕ
Amho, nU ’$º$ ¶m ì¶{V[aº$ H$s, Vo àmUr Oo ñdV: ‘aU nmdco AgVrc qH$dm
dmhUmao aº$ (flowing blood) qH$dm Sw>H$amMo ‘mg, (H$maU) ho gd© AñdÀN>
(AewÕ) AmhoV. qH$dm Vmo An{dÌ ~ir Á¶mda A„mhì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmMo Zmd
KoʶmV Amco Agoc.' nU Omo H$moUr ^wHo$Zo ì¶mHy$i hmoD$Z ˶m {Z{fÕ dñVy ImʶmgmR>r
{dde Pmcm Agoc, Am{U Amkm ^§J H$aʶmMm ˶mMm hoVy Zgoc d Vmo ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ H$aUmam Zgoc Va (Aem 춺$sÀ¶m ~m~VrV) VwPm nmcZH$Vm© {ZpíMVnUo
j‘merc d X¶miy Amho. 146 Am{U (’$º$) Á¶y cmoH$m§gmR>r Amåhr ZIXma n§Oo
AgUmar gd© OZmdao {Z{fÕ R>a{dcr hmoVr. VgoM Jm¶-~¡c d eoù¶m‘|T>çm ¶m§Mr
Ma~r XoIrc ({Z{fÕ hmoVr), nU ’$º$ ¶m ì¶{V[aº$ H$s, Vr (Ma~r) nmR>rcm dm
AmVS>çm§da cmJyZ Agoc qH$dm hmS>m§Zm {MH$Q>cocr Agoc (Va {Z{fÕ ZìhVr). ˶m§Zr
Ho$coë¶m Ðmohm~Ôc Amåhr ˶m§Zmhr {ejm Ho$cr hmoVr. Am{U Amåhr g˶dMZr
AmhmoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
147
Oa AmVmXoIrc Vo Vw‘À¶mda ImoQ>onUmMm Amamon H$aV AgVrc Va Vwåhr
˶m§Zm gm§Jm H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© AZ§V H$éUoMm gmJa Amho. nU AnamYr cmoH$m§dê$Z
˶mMr {ejm Q>micr OmD$ eH$V Zmhr. (åhUOo Vmo X¶mgmJa Agcm Var AnamYr
cmoH$m§Zm {ejm hmoUmaM). 148 Oo (cmoH$) A„mhMo g‘H$j R>a{dʶmda R>m‘ AmhoV, Vo
åhUVrc, "A„mhMr BÀN>m AgVr Va Amåhr qH$dm Am‘À¶m nyd©Om§Zr (BVam§Zm)
A„mhMo g‘H$j R>a{dcoM ZgVo, qH$dm (A„mhÀ¶m Ñï>rV d¡Y Agcocr) H$moUVrhr
dñVy Amåhr {Z{fÕ R>a{dcr ZgVr.' AJXr AemMàH$mao ¶m§À¶m AmYrMo cmoH$
Vmon¶ªV ImoQ>m dmX{ddmX H$arV am{hco, Omon¶ªV ˶m§Zm Am‘À¶m {ejoMr JmoS>r MmImdr
cmJcr Zmhr. ˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶mH$S>o H$moUVohr (ImÌrcm¶H$) kmZ Amho H$m?
Agë¶mg Vo Am‘À¶m g‘moa àñVwV H$am. Vwåhr Va Ho$di ^«‘mMo AZwgaU H$aV
AmhmV, Am{U ’$º$ VH©$ cT>drV AmhmV.'
149
(˶m§Zm) gm§Jm, (¶m Jmoï>rMr OmU R>do m H$s), Ho$di A„mhMmM (g˶m{df¶rMm)
`w{º$dmX A§{V‘ (Am{U {ZUm©¶H$) Amho. Oa ˶mZo ˶mMr BÀN>m cmXcr AgVr Va
144 Hw$amU

{ZpíMVM Vwåhm gdmªZm gÝ‘mJ© XmIdcm AgVm. (nU ˶mcm Va Vw‘Mr narjm
¿¶m¶Mr Amho). 150 (˶m§Zm) gm§Jm H$s, "A„mhZo ho {Z{fÕ R>adcoco Amho, Aer gmj
XoUmao Vw‘Mo gmjrXma nwT>o AmUm.' Am{U Oar ˶m§Zr nwT>o ¶oD$Z (Aer ImoQ>r) gmj
{Xcr Var Vwåhr ˶m§À¶m~amo~a amhÿZ (˶m§À¶m g‘W©ZmV) gmj XoD$ ZH$m. Am{U Vwåhr
˶m§À¶m Xþï>àd¥ÎmrMo AZwgaU H$ê$ ZH$m. Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U
Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda {dídmg R>odV ZmhrV, Am{U Á¶m§Zr BVam§Zm Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco. 151 (˶m§Zm) gm§Jm H$s, ¶m, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
Á¶m Jmoï>r Vw‘À¶mgmR>r (IamoIa) {Z{fÕ R>adë¶m AmhoV ˶m ‘r Vw‘À¶mg‘moa R>odVmo.
˶m åhUOo, Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao BVam§Zm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoD$ ZH$m. (˶mMo
g‘H$j R>ady ZH$m). Am{U (Amnë¶m AmB©dS>cm§Mr ‘Zo Xþ:Idy ZH$m) Va Ho$di
˶m§À¶mer ^conUmZo dmJm. Am{U J[a~rÀ`m ^rVrZo Vwåhr Amnë¶m An˶m§Mr h˶m
H$ê$ ZH$m. H$maU AmåhrM Vwåhmcmhr CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U ˶m§Zmhr. Aícrc
H¥$˶ H$aʶmnmgyZ ñdV:cm Xÿa R>odm, ‘J Vo CKS> Agmo dm Jwá. Am{U Á¶m {Odmcm
A„mhZo n{dÌ R>a{dcoco Amho, ˶mMr h˶m H$ê$ ZH$m, nU ’$º$ ¶mì¶{V[aº$ H$s, Vgo
H$aUo ݶm¶mo{MV Agoc. øm AmhoV, ˶mZo Vwåhmcm {Xcoë¶m Amkm. åhUOo Vwåhr
Vw‘À¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$amdm. (hr Vw‘À¶mH$Sy>Z Anojm).
152
AZmWmÀ¶m g§nÎmrnmgyZ nyU©nUo Xÿa amhm (åhUOo Odihr {’$aHy$ ZH$m) nU
’$º$ ¶m{edm¶ H$s, ˶mg§~§YmZo Vw‘Mo Mm§Jco hoVy AmhoV, Omon¶ªV (AZmW) gkmZ hmoV
Zmhr Vmon¶ªV. Am{U (Vw‘À¶m gd© ì¶dhmamV) ‘mn Am{U dOZ XoʶmÀ¶m ~m~VrV
ݶm¶mMo nmcZ H$am. (VWm{n) Amåhr H$moU˶mhr 춺$sda {VÀ`m j‘Vonojm OmñV ^ma
Q>mH$V Zmhr. Ooìhm Vwåhr (H$moU˶mhr Jmoï>r~m~V) ‘V Úmc Va ݶm¶mMo nmcZ H$am,
‘J Vr Jmoï> Vw‘À¶m OdiÀ¶m ZmVodmBH$m§er g§~§{YV H$m AgoZm. Am{U (Vwåhr)
A„mher Ho$coë¶m à{Vkoer (Zoh‘r) ~m§Yrc amhm. ¶m ˶m Jmoï>r AmhoV Á¶mMr A„mhZo
Vwåhmcm Amkm Ho$cocr Amho, Va ¶m Jmoï>r (Zoh‘r) cjmV R>odm.
153
(A„mhZo Agm AmXoe {Xcm Amho H$s), hmM ‘m¶mH$S>o ¶oUmam gai ‘mJ©
Amho. Va ¶mM ‘mJm©Mo AZwgaU H$am Am{U BVa ‘mJmªZr OmD$ ZH$m. Vo Vwåhmcm
˶mÀ¶m (A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ Xÿa KoD$Z OmVrc. hm Amho ˶mZo Vwåhmcm {Xcocm
AmXoe, åhUOo Vwåhr ñdV:cm (Xþîàd¥ÎmrnmgyZ) dmMdmdo. 154 ‘J Amåhr gX²dV©Zr
cmoH$m§da (Am‘À¶m H¥$noMr) nyV©Vm H$aʶmgmR>r (n¡J§~a) ‘ygmcm J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm.
Á¶mV gd© Jmoï>tMo ñnï>rH$aU Am{U ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm (guidance & grace) hmoVr.
gyah-06. Ac-AZAm‘ 145

åhUOo (˶m§Zr) Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m ^oQ>rda ÑT> {dídmg R>odmdm.


155
Am{U AemMàH$mao hm J«§Whr Amåhr àH$Q> Ho$cm Amho, Omo Am‘À¶m H¥$nm-
AmeudmXmZo g§nÞ Agm J«§W Amho. Va ¶mMo AZwgaU H$am. Am{U A„mhMo ^¶
~miJm åhUOo Vw‘À¶mda ˶mMm H¥$nmdfm©d hmoB©c. 156 (hm J«§W Vwåhmcm ¶mgmR>r
XoʶmV Amcm Amho) åhUOo Vwåhr Ago åhUy Z¶o H$s, J«§W Va Ho$di Am‘À¶m
AmYrÀ¶m XmoZ O‘mVtH$S>oM nmR>{dʶmV Amcm hmoVm. Am{U Amåhr ˶m§À¶m
{eH$dUwH$snmgyZ IamoIa AZ{^k hmoVmo. 157 H$Xm{MV Vwåhr Agohr åhUy Z¶o H$s, Oa
Am‘À¶mH$S>o J«W§ nmR>{dʶmV Amcm AgVm Va Amåhr {ZpíMVnUo ˶m§À¶mnojm A{YH$,
˶m ‘mJ©Xe©ZmMo nmcZ Ho$co AgVo. AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo
gwñnï> à‘mU Am{U CnXoena g§Xeo Am{U H¥$nm (Agcocm J«W§ ) nmoMcocm Amho. (AmVm)
˶mÀ¶mnojm Xþï> ‘mUyg H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dVmo Am{U
{VañH$mamZo ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo? (Va) Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xeo mH$S>o {VañH$manydH© $ Xþcj
©
158
H$aVrc, Aem§Zm Amåhr ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ’$ma H$R>mao {ejm XoD$. Vo
¶m àVrjoV AmhoV H$m H$s, ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ ¶mdoV qH$dm (ñdV:) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©ZMo
˶m§À¶mg‘moa àH$Q> ìhmdo qH$dm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m IwUm§nH¡ $s EImXr (‘moR>r) IyU
àH$Q> ìhmdr. (nU) Á¶m {Xder Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m IwUm§nH¡ $s EImXr IyU àH$Q>
hmoBc
© , Voìhm g˶mMm ñdrH$ma H$aUo Aem 춺$scm cm^Xm¶H$ R>aUma Zmhr, Á¶mZo
˶mAmYr lÕm YmaU Ho$cocr Zgoc Am{U ˶m lÕoZgw ma H$mhr gËH$‘} Ho$cocr Zgoc.
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr (˶m {XdgmMr) àVrjm H$am Am{U Amåhr XoIrc àVrjm H$arV
AmhmoV.' 159 ˶m§À¶mer Vw‘Mm H$mhrhr g§~Y§ Zmhr, Á¶m§Zr Amnë¶m Y‘m©V doJdoJio
‘mJ© H$mT>co d AZoH$ n§Wm‘ܶo {d^m{OV Pmco. ˶m§Mo àH$aU A„mhÀ¶mM hdmcr Amho
Am{U Vmo (cdH$aM) ˶m§Zm XmIdyZ XoBc © , Oo Vo H$arV am{hco.
160
Omo H$moUr gËH$‘© H$ê$Z (A„mhg‘moa) ¶oB©c Va ˶mg ˶mÀ¶m H¥$˶mÀ¶m
XhmnQ> (‘mo~Xcm) {‘ioc. nU Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$ê$Z ¶oB©c Va ˶mg VodT>mM
‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. Am{U H$moUmdahr (A{O~mV) Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 161
(˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gai ‘mJ© XmIdcocm Amho, gMmoQ>rÀ¶m
Y‘m©Mm ‘mJ©, (g˶{Zð>) B~«mhr‘Mm ‘mJ©, Á¶mZo gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm
nyU©nUo Xÿa Ho$co hmoVo.' Am{U Vmo ˶m cmoH$m§n¡H$s ‘wirM ZìhVm, Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo
g‘H$j R>a{dco hmoVo.
162
(˶m§Zm) gm§Jm, ‘mPr àmW©Zm (Z‘mµO) VgoM ‘m¶m gd© àH$maÀ¶m CnmgZm,
146 Hw$amU

gd© àH$maMm ˶mJ d ‘mPo OJUo Am{U ‘mPo ‘aUo (gd©) Ho$di {dídmMm nmcZH$Vm©
Agcoë¶m A„mhgmR>rM Amho. 163 ˶mÀ¶m ~amo~arMm H$moUrM Zmhr, Am{U ‘cm
AgmM AmXoe àmá Pmcm Amho. Am{U ‘r ˶mcm g‘{n©V hmoUmè¶m cmoH$m§V (Zoh‘r)
AJ«Ur amhrZ. 164 (˶m§Zm) gm§Jm, "Ooìhm A„mh gd© dñVw‘mÌm§Mm nmcZH$Vm© Amho Va
‘r nmcZH$Vm© åhUyZ ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgè¶mcm H$m ~ao emoYy? Am{U à˶oH$mcm ˶mÀ¶m
H$‘m©Mm n[aUm‘ ^moJmdmM cmJUma Amho. Am{U AmoPo dmhUmar H$moUVrhr 춺$s
Xþgè¶mMo AmoPo Amnë¶m {eamda KoV Zmhr. ‘J Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>oM
naV Om¶Mo Amho. Am{U Voìhm Vmo Vw‘À¶mg‘moa ˶m Jmoï>rMo g˶ CKS> H$aoc,
Á¶m~Ôc Vw‘Mo ‘V^oX hmoVo. 165 Am{U VmoM Amho, Á¶mZo ¶m ^yVcmda Vwåhmcm
(BVam§Mo) dmag ~Z{dco Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$mhtZm BVam§nojm loð> XOm© ¶mgmR>r àXmZ
Ho$cm H$s, ˶mZo Oo H$mhr Vwåhmcm {Xcoco Amho ˶mÛmao ˶mcm Vw‘Mr narjm KoVm ¶mdr.
Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© IamoIa {ejm H$aʶmV erK« Amho. Am{U Vmo {ZpíMVM
A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho.
gyah-07. Ac-Amamµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 gm°X0 2 hm (A„mhMm) J«§W Amho, Omo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho. (Va AmVm) Vw‘À¶m ‘ZmV ¶m g§~§YmZo H$moU˶mhr àH$mao e§H$m
CX²^dy Z¶o. (hm J«§W AemgmR>r àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho) H$s, Vwåhr ¶mÛmao cmoH$m§Zm
gmdY H$am. Am{U (hm J«§W) lÕmd§Vm§gmR>r AmR>dUna CnXoe (reminder) Amho. 3
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo nmR>{dʶmV Amco Amho, ˶mMo AZwgaU H$am.
Am{U ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ Xþgè¶m H$moUmcmhr nmcZhma (protector) ‘mZyZ ˶mMo
AZwgaU H$ê$ ZH$m. nU Vwåhr Iyn H$‘r CnXoe J«hU H$aVm! 4 Am{U {H$VrVar
({dÐmohr) dñ˶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mda amÌrÀ¶m doir
qH$dm XþnmaÀ¶m doir MmcyZ Amcr, Ooìhm Vo Amam‘ H$arV hmoVo. 5 Am{U Ooìhm
Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mda MmcyZ Amcr, Voìhm Vo ¶mì¶{V[aº$ Aݶ H$mhrM ~mocy eH$co
Zmhr H$s, IamoIa Amåhr nmnr hmoVmo! 6 (Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m cmoH$m§Zm
Adí¶ Om~ {dMmaUma AmhmoV, Á¶m§À¶mH$S>o Am‘Mm g§Xoe nmR>{dʶmV Amcm hmoVm.
Am{U Amåhr g§XoedmhH$m§Zm (n¡J§~am§Zm) XoIrc {ZpíMVnUo Om~ {dMmaUma AmhmoV. 7
Am{U Voìhm Amåhr Am‘À¶m kmZmZo ˶m§Zm ˶m§Mr H¥$˶o H$WZ H$ê$, H$maU Amåhr
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 147

˶m§À¶mnmgyZ H$Yrhr Xÿa ZìhVmo. (J¡ahOa ZìhVmo). 8 Am{U ˶m {Xder g˶mMoM
nmaS>o OS> Agoc. (Am{U) ˶mdoir Á¶m§Mo nmaS>o OS> Agoc VoM (cmoH$) ¶e àmá
H$aUmao R>aVrc. 9 CcQ>njr Á¶m§Mo nmaS>o hcHo$ Agoc, Va hoM Vo cmoH$ AgVrc
Á¶m§Zr ñdV:Mo OrdZ dm¶m Kmc{dco. (˶m§Mr Aer AdñWm ¶mgmR>r Pmcr), H$maU
˶m§Zr OmUyZ~wOyZ Am‘À¶m g§Xoem§Zm ZmH$maco.
10
(cmoH$m§Zmo!) AmåhrM Vwåhmcm ^yVcmda OmJm {Xcr. {OWo (Am‘À¶m H¥$noZo)
Vw‘À¶mgmR>r OrdZXm¶r ì¶dñWm (Life Support System) ñWm{nV Ho$cr. nU
Vwåhmcm ¶mMr ’$maM H$‘r OmU Amho. (åhUyZ Vwåhr ’$ma H$‘r Am^ma ‘mZUmao
AmhmV). 11 Am{U AmåhrM Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co Am{U ‘J Amåhr Vwåhmcm AmH$ma
{Xcm (shaped). Z§Va Amåhr ñdJ©XÿVm§Zm åhQ>co, "AmX‘nwT>o ZV‘ñVH$ ìhm' Am{U
Vo gd© ˶mÀ¶m nwT>o ZV‘ñVH$ Pmco, nU Bãcrg (Satan) gmoSy>Z, Vmo ZV‘ñVH$
hmoUmè¶m§‘ܶo gm‘rc Pmcm Zmhr. 12 Am{U A„mhZo åhQ>co, "‘r Vwcm AmXoe {Xcocm
AgVmZm H$moU˶m Jmoï>rZo Vwcm ZV‘ñVH$ hmoʶmnmgyZ amoIco?' ˶mda Bãcrg åhUmcm,
"‘r ˶mÀ¶mnojm loð> Amho. Vy ‘cm A¾rnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amhog, Va AmX‘cm
‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amhog.' 13 (A„mhZo) åhQ>co, "¶oWyZ Imcr CVa. Vy ‘JéarMo
àXe©Z H$amdog, Aer hr OmJm Zmhr. ¶oWyZ MmcVm hmo! IamoIa Vy ZrM (con-
temptible) Amhog!' 14 Voìhm g¡VmZ åhUmcm, "Á¶m {Xder gd© cmoH$ CR>{dco
OmVrc (nwZéËWmZmMm {Xdg) ˶m {Xdgmn¶ªV ‘cm Cg§V Xo.' 15 Am{U A„mhZo CÎma
{Xco, "Vwcm Cg§V XoʶmV Amcr!' 16 Voìhm g¡VmZ åhUmcm, "AmVm Ooìhm Vy ‘cm
Zï>àm¶ R>adcoco Amhog (åhUOo ‘mPo ~a~mX hmoUo AmVm AQ>i Amho) Va ‘rhr Vw¶m
gai ‘mJm©V ˶m§À¶mgmR>r AS>ga {Z‘m©U H$aoZ. (åhUOo ˶m§Zm gai ‘mJm©nmgyZ Xÿa
gmaʶmgmR>r ˶mda X~m Yê$Z ~goZ) 17 Am{U {ZpíMVM ‘r ˶m§À¶m g‘moê$Z,
˶m§À¶m ‘mJyZ Am{U Ë`m§À`m COì¶m d S>mì¶m ~mOyZo (AMmZH$nUo) ˶m§À¶mda
MmcyZ ¶oB©Z. Am{U ˶m§À¶mV Vwcm ~hþg§»¶ cmoH$ H¥$Vk Zgë¶mMoM AmT>ioc. 18
(Am{U A„mhZo) åhQ>co, "MmcVm hmo `oWyZ, hmH$cyZ cmdcoë¶m Am{U {VañH¥$V Aem
(g¡VmZm)! ˶m§À¶mn¡H$s Oo H$moUr VwPo AZwgaU H$aVrc Va ‘r Vwåhm§ gdmªZr ZaH$ ^ê$Z
Q>mH$sZ.'
(Q>rn: hm g¡VmZ (satan) åhUOo ^yV, {nemM dJ¡ao H$mhr ZgyZ ‘mZdmà‘mUoM, nU
‘mZdmgmR>r AÑí¶ Agcocr A„mhMr EH$ {Z{‘©Vr, "{OÞ' n¡H$s Amho. {OÞm§‘ܶo
gXmMmar d XþamMmar XmoÝhr àH$maMo {OÞ AmhoV. XþamMmar {OÞ g¡VmZmMo gmWrXma
148 Hw$amU

AmhoV, ˶m§Mm boss åhUOo hm g¡VmZ (Bãcrg) hmo¶. hm g¡VmZ d ˶mMo gmWrXma
‘mZdmcm ~hH$mdʶmMo gmV˶nyd©H$ à¶ËZ H$arV AgVmV; ¶m Nw>ß¶m eÌy§nmgyZ gmdY
amhʶmgmR>r Hw$amUmV ‘mZdmcm nwÝhm-nwÝhm gm§JʶmV Amco Amho.)
19
Am{U (A„mh) AmX‘cm åhUmcm, "ho AmX‘ Vy Am{U VwPr nËZr ¶m ~mJoV
amhm Am{U hdo VoWyZ Vwåhmcm nm{hOo Vo Im, ‘mÌ ¶m EH$m d¥jmÀ¶m {ZH$Q> {’$aHy$ ZH$m,
AݶWm Vwåhr XþamMmar cmoH$m§n¡H$s ìhmc.' 20 nU Z§Va g¡VmZmZo ˶m§Zm ‘mohmV Q>mH$co,
¶mgmR>r H$s, ˶m§Mr c‚mmñWmZo, Or ˶m§À¶mnmgyZ cn{dcr Jocr hmoVr (åhUOo ˶m§Zm
˶m§Mr OmUrdM ZìhVr), ˶m§À¶mda CKS> H$aVm ¶mdr, Vmo (g¡VmZ) ˶m§Zm åhUmcm,
"Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm ¶m d¥jmnmgyZ Ho$di ¶mgmR>r ‘ZmB© Ho$cr Amho H$s,
Vwåhr XmoKo ñdJ©XÿVm§à‘mUo (angels) hmoD$ Z¶o qH$dm Vwåhmcm A‘aËd(hr) àmá hmoD$
Z¶o.' 21 Am{U (˶m T>m|Jr) g¡VmZmZo ˶m§Zm enW KoD$Z gm§{JVco H$s, ‘r Vw‘Mm
(Iam) {hVqMVH$ Amho.
22
AemàH$mao ˶mZo (‘moR>çm) YyV©nUo ˶m§Zm MwH$sMo nmD$c Q>mH$ʶmg àd¥Îm Ho$co.
Am{U Ooìhm ˶m XmoKm§Zr d¥jmÀ¶m ’$imMr Md MmIcr, Voìhm (cJoM) ˶m§À¶m
c‚mmñWmZm§Mr ˶m§Zm OmUrd Pmcr (d) ˶m Jmoï>r ˶m§À¶mda CKS> Pmë¶m, Vo ~mJoVrc
nmZo KoD$Z Amnë¶m (c‚mmñWmZm§da) PmHy$ cmJco. (Voìhm) ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
hmH$ Amcr, (Vmo ˶m§Zm åhUmcm), "‘r Vwåhmcm ˶m d¥jmH$S>o (Omʶmg) ‘ZmB© Ho$cr
ZìhVr H$m? Am{U Vwåhmcm Ago åhQ>co ZìhVo H$m H$s, g¡VmZ hm Vw‘Mm CKS> eÌy
Amho? (Vmo eÌy{edm¶ Xþgam H$moUrM Zmhr) 23 (˶mda) ˶m XmoKm§Zr CÎma {Xco, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr ñdV:da (’$ma ‘moR>m) A˶mMma H$ê$Z ~gcmo AmhmoV
Am{U Vy Oa Amåhmcm j‘m Ho$cr Zmhrg Am{U Am‘À¶mda X¶m XmIdcr Zmhrg Va
IamoIa Am‘Mm gd©Zme hmoB©c.' 24 A„mhZo åhQ>co, "CVam ¶oWyZ Imcr! (¶m
~mJoVyZ) Am{U (¶oWyZnyT>o) Vwåhr (n¥Ïdrda) EH$‘oH$m§Mo eÌy Agmc. Am{U {d{eï>
H$mimn¶ªV Vw‘À¶mgmR>r ^yVcmda dmñVì¶mMo {R>H$mU d H$mhr H$mi (OrdZmVrc
Jmoï>tMm) Cn^moJ H$aVm ¶oUma Amho.' 25 (A„mhZo åhQ>co), "¶mM ^yVcmda Vwåhr
(AmVm) OrdZ ì¶VrV H$amc Am{U ¶oWoM Vwåhr ‘aU ¶oB©c Am{U (nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder) ¶oWyZM Vwåhmcm CR>{dʶmV ¶oB©c.'
26
ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Amåhr Vwåhmcm nmofmI àXmZ Ho$cm (åhUOo dóo
~Z{dʶmMo Vwåhmcm kmZ {Xco) åhUOo ˶mÛmao Vwåhr Amncr c‚mmñWmZo PmH$mdrV d
Vo nmhUmè¶m S>moù¶m§Zmhr gw§Xa {Xgmdo. nU gXmMaUr d¥ÎmrMm (A§JrH$ma) hoM gdm}Îm‘
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 149

dó Amho. hr IyU A„mhÀ¶m IwUm§n¡H$s EH$ Amho. ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ¶mnmgyZ YS>m
¿¶mdm. 27 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Ago hmoD$ Z¶o H$s, g¡VmZmZo Vw‘Mr (nwÝhm) VerM
’$gdUyH$ H$amdr Á¶mà‘mUo ˶mZo Vw‘À¶m AmB©d{S>cm§Zm ñdJm©VyZ ~mhoa H$mT>co hmoVo
Am{U ˶m§Zm (EH$‘oH$m§Mr) c‚mmñWmZo XmIdʶmgmR>r {ddó ìhm¶cm cmdco hmoVo. Vmo
Am{U ˶mMo gmWrXma Vwåhmcm VoWyZ nmhVmV, OoWyZ Vwåhr ˶m§Zm nmhÿ eH$V Zmhr.
Amåhr g¡VmZm§Zm ˶m cmoH$m§Mo {‘Ì ~Zdco Amho, Oo lÕmd§V ZmhrV. 28 Am{U Ooìhm
Vo {Zc©‚mVoMo EImXo H¥$˶ H$aVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Am‘À¶m nyd©Om§Zm Ago
H$aVmZm nm{hco Amho. Am{U A„mhZoM Amåhmcm Ago H$aʶmMr Amkm Ho$cocr Amho.'
(˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh H$Yrhr AnH¥$Ë`o H$aʶmMr Amkm XoV Zmhr. Vwåhr A„mh{df¶r
Aem Jmoï>tMm g§~§Y OmoS>Vm H$m, Á¶mMo Vwåhmcm ‘wirM kmZ Zmhr?' 29 (n¡J§~a!
˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ݶm¶mZo dmJʶmMr Amkm Ho$cr Amho; à˶oH$
doiog Am{U à˶oH$ {R>H$mUr àmW©Zm H$arV AgVmZm (Z‘mµO nT>VmZm) Amnco Mohao
(nyU© cj H|${ÐV H$ê$Z) ˶mÀ¶mH$S>oM didm. Am{U Y‘m©À¶m ~m~VrV nyU© g‘n©U^md
~miJyZ ˶mMmM Ymdm H$am. Á¶mà‘mUo ˶mZo Vwåhmcm n{hë¶m doiog {Z‘m©U Ho$co,
˶mMà‘mUo Vwåhmcm Xþgè¶m doioghr {Z‘m©U H$aʶmV ¶oB©c, (åhUOo ‘¥Ë¶yZ§Va nwÝhm
{Od§V Ho$co OmB©c).' 30 (Vw‘À¶mn¡H$s) H$mhr cmoH$m§Zm ˶mZo gÝ‘mJ© XmIdcm Amho.
Va H$mhr§gmR>r gÝ‘mJm©nmgyZ ^Q>H$Uo AQ>i R>aco, (˶m§À¶m H$‘mB©nmoQ>r). ˶m§Zr A„mhcm
gmoSy>Z g¡VmZm§Mr Amnco {‘Ì åhUyZ {ZdS> Ho$cr. Am{U (Vo) g‘OVmV H$s, AmnU
gÝ‘mJm©da AmhmoV.
31
ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Z‘mµOmÀ`m à˶oH$ doir C{MVàH$mao dó YmaU H$am
Am{U (Z§Va ‘wº$nUo) Im d ß¶m, nU Anì¶¶ (waste) H$ê$ ZH$m. {ZpíMVM
A„mhcm Anì¶¶ H$aUmao (cmoH$) (A{O~mV) {à¶ ZmhrV. 32 (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm,
"A„mhZo Amnë¶m ^º$m§gmR>r {Z‘m©U Ho$coë¶m emo^oÀ¶m dñVy§Zm, VgoM CXa{Zdm©hmÀ¶m
ñdÀN> ewÕ dñVy§Zm {Z{fÕ R>adUmam H$moU Amho?' (˶m§Zm) gm§Jm, "¶m gd© (Mm§Jë¶m)
dñVy ¶m OJmVrc OrdZmVhr lÕmd§Vm§gmR>r (d¡Y) AmhoV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV
Va Ho$di ˶m§À¶mgmR>rM AgVrc.' AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xoe kmZ AgUmè¶m
cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV. 33 (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo Va
Ho$di {Zc©‚mVoÀ¶m Jmoï>r (H¥$˶o) H$aʶmg ‘ZmB© Ho$cr Amho, ‘J ˶m Jmoï>r (Vr H¥$˶o)
Iwcr AgmoV dm Nw>nr, VgoM (gd© àH$maMr) nmnH¥$˶o d (EImÚmMm) Aݶm¶mZo N>i
Am{U A„mhZo H$moUVohr à‘mU (nwamdm) nmR>{dcoco ZgVmZm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ
150 Hw$amU

BVam§Zm XoʶmÀ¶m H¥$˶mcm, Am{U Aem Jmoï>tMm g§~§Y Vwåhr A„mher OmoS>mdm, Á¶mMo
Vwåhmcm H$mhrhr kmZ Zmhr. (¶m gd© Jmoï>r ham‘ AmhoV, {Z{fÕ AmhoV).'
34
à˶oH$ OZg‘yhmgmR>r EH$ AdYr {ZpíMV Amho. Am{U Ooìhm ˶m§À¶m AdYrMm
(eodQ>) ¶oB©c, Voìhm Vo EH$m jUmZohr ‘mJo amhÿ eH$Uma ZmhrV qH$dm nwT>ohr OmD$
eH$Uma ZmhrV. 35 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Oa Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m‘YyZM n¡J§~a
¶oVrc, Oo Vwåhmcm ‘mPo g§Xoe EoH$dVrc Va Oo H$moUr ‘mPo ^¶ ~miJVrc d
ñdV:‘ܶo gwYmaUm H$ê$Z KoVrc Va ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) H$moUVohr ^¶
nmoMUma Zmhr, Am{U Vo (H$Yr) Xþ:Irhr hmoUma ZmhrV. 36 Am{U Oo cmoH$ Am‘À¶m
g§Xoem§Zm ImoQ>o R>adVrc Am{U ‘JéarZo ˶m§H$S>o nmR> {’$adVrc Va AgoM cmoH$
ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr ~ZVrc, Vo H$m¶‘ VoWoM amhVrc. 37 Va ‘J ˶m
‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ
gm§JVmo. qH$dm ˶mÀ¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dVmo. ˶m§À¶mgmR>r (¶m OJmV) Omo H$mhr
dmQ>m {ZpíMV Pmcocm Amho, Vmo ˶m§Zm {‘iV amhrc, ¶oWnmdoVmo H$s, Am‘Mo XÿV ˶m§Mo
àmU H$mT>ʶmgmR>r ˶m§À¶mH$S>o ¶oVrc Voìhm Vo (‘¥Ë¶wXÿV) ˶m§Zm {dMmaVrc, "A„mhcm
gmoSy>Z Á¶m§Mm Vwåhr Ymdm H$arV hmoVm Vo (AmVm) H$moR>o AmhoV?' (˶mda) Vo
(AnamYr) CÎma XoVrc, "Vo Am‘À¶mgmR>r AmVm hancoco AmhoV.' Am{U Vo
ñdV:À¶mM{déÕ Aer gmj XoVrc H$s, Vo g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZM AmhoV.
38
˶mda A„mh åhUoc, "gm‘rc ìhm ˶m {OÞ Am{U ‘mZdmÀ¶m g‘yhmV Oo
Vw‘À¶m AmYr ZaH$mÀ¶m AmJrV à{dï> Pmco.' H$moUVmhr g‘yh Ooìhm ZaH$mV àdoe
H$aoc Va Vmo Amnë¶m gmo~VÀ¶m g‘yhmMr {Z^©Ëg©Zm H$aoc (Am{U) Ooìhm Vo gd© {VWo
EH$Ì Amcoco AgVrc, Voìhm gdm©V eodQ>r àdoe Ho$coë¶m g‘yhmVrc cmoH$ ˶m§À¶mAmYr
àdoe Ho$coë¶m~Ôc åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! hoM Vo (cmoH$) AmhoV, Á¶m§Zr
Amåhmcm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Zoco, Va Vy ¶m§Zm AmJrMr XþßnQ> {ejm H$a.' ˶mda A„mh
åhUoc, "(AmVm) gdmªgmR>rM XþßnQ> {ejm Amho, nU Vwåhmcm Vgo àVrV hmoV Zmhr.'
39
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s (˶mV) AmYr Jococo Amnë¶m Z§Va Amcoë¶m§Zm åhUVrc,
"Am‘À¶mnojm Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao loð> Zmhr, Voìhm AmVm MmIm {ejoMr JmoS>r,
Amnë¶m Ho$coë¶m H$‘mB©nmoQ>r.'
40
Á¶m cmoH$m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U (‘moR>çm) {VañH$mamZo
˶mH$S>o nmR> {’$a{dcr, {ZpíMVM ˶m§À¶mgmR>r AmH$memMr Xmao H$Xm{n CKS>cr OmUma
ZmhrV, Am{U ˶m§Zm ñdJm©V àdoe {‘iUma Zmhr, Omon¶ªV C§Q> gwB©À¶m {N>ÐmVyZ nma
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 151

OmV Zmhr. (åhUOo ˶m§Zm ñdJm©V àdoe {‘iUo AJXr Ae³¶ Amho). Am{U
Anamܶm§Zm Amåhr AemM àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 41 ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMoM
A§Wê$U Agoc Am{U dê$Z ˶mMoM (AmJrMoM) nm§Kê$U Agoc. Am{U AemM àH$mao
Aݶm¶r cmoH$m§Zm Amåhr ‘mo~Xcm XoVmo. 42 nU Á¶m§Zr lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm, d
gËH$‘} Ho$cr, (Am{U) Amåhr H$moUmdahr ˶mÀ¶m j‘Vonojm OmñV ^ma Q>mH$V Zmhr.
hoM cmoH$ ñdJm©V dmñVì¶ H$aUmao AmhoV. Vo VoWoM H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. 43 Am{U
Amåhr ˶m§À¶m ‘Zm§‘ܶo Omo H$mhr (EH$ Xwgè`mà{V) Ûof^md (qH$dm AZw{MV {dMma)
AgVrc, Vo H$mTy>Z Q>mHy$, ˶m§À¶m ImcyZ (at their feet) (nmʶmMo Z¶Zaå¶) àdmh
dmhV AgVrc, Am{U Vo åhUVrc, "gd© ñVwVrMm A{YH$mar A„mh Amho, Á¶mZo
Amåhmcm gÝ‘mJ© XmIdyZ BWn¶ªV nmohmoM{dco. Oa A„mhZo Amåhmcm gai ‘mJ©
XmI{dcm ZgVm Va Amåhmcm ‘mJ©Xe©Z àmá hmoD$ eH$co ZgVo. Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo
n¡J§~a IamoIa g˶mMm (g§Xoe) KoD$Z Amco hmoVo.' Am{U EH$ nwH$mam H$ê$Z ˶m§Zm
gm§JʶmV ¶oB©c, "hm Amho ñdJ©, Á¶mMo dmag Vwåhmcm R>a{dʶmV Amco Amho, Vwåhr
Ho$coë¶m H$‘mªÀ¶m ‘mo~Xë¶mV.'
44
Am{U ñdJm©Mo {Zdmgr, ZaH$dmgr¶m§Zm hmH$ XoD$Z åhUVrc H$s, Am‘À¶m
nmcZH$˶m©Zo Amåhmcm Oo dMZ {Xco hmoVo, Vo (AmVm) Am‘À¶mgmR>r à˶jmV Amco
Amho. Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm {Xcoco dMZhr à˶jmV Amco Amho H$m? Vo
(ZaH$dmgr) CÎma XoVrc, "hmo¶'. ‘J ˶m§À¶m Xaå¶mZ EH$ nwH$mam H$aUmam, nwH$mam
H$ê$Z gm§Jco H$s, A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma Amho XþamMmar cmoH$m§da. 45 Oo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ amoIV AgV Am{U ˶mV (H$mhr) dmH$S>onUm H$mT>ʶmgmR>r à¶ËZ H$arV
4 6
AgV Am{U Vo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmcm ZmH$marV AgV.
Am{U ˶m XmoKm§À¶m‘ܶo (åhUOo ñdJ© Am{U ZaH$ ¶m§À¶m‘ܶo) EH$ (C§M) {d^mOH$
(Amamµ’$) Agoc Am{U ˶mda H$mhr ‘mUgo AgVrc, Or gdmªZm ˶m§À¶m IwUm§Zr
AmoiIV AgVrc Am{U Vr ñdJm©Vrc cmoH$m§Zm nwH$mam H$ê$Z gm§JVrc H$s, Vw‘À¶mda
em§Vr hmodmo! ˶m§Zr AÚmn ñdJm©V àdoe Ho$cocm Zgoc, nU ˶mV àdoe H$aʶmMr
Anojm ~miJyZ AgVrc. 47 Am{U Ooìhm ˶m§À¶m ZOam ZaH$dmgr cmoH$m§H$S>o diVrc,
Voìhm Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm ¶m A˶mMmar cmoH$m§V gm‘rc
H$ê$ ZH$mog.' 48 Am{U ˶m C§Mmda Agcoco cmoH$ ˶m cmoH$m§Zm hmH$ ‘maVrc, Á¶m§Zm
Vo ˶m§À¶m IwUm§Zr AmoiIyZ KoVrc, Vo (Amam’$dmco) åhUVrc, "Vw‘Mm OZg‘wXm¶
Vw‘À¶m H$m‘r Amcm Zmhr, Zm Vw‘Mm ImoQ>m A{^‘mZ (AmO) Vw‘À¶m H$m‘r Amcm. 49
152 Hw$amU

hoM Vo cmoH$ AmhoV H$m, Á¶m§À¶m{df¶r Vwåhr enWm KoD$Z gm§JV hmoVm H$s, ˶m§Zm
A„mh Amnë¶m H¥$noZo H$Yrhr CnH¥$V H$aUma Zmhr.' (nU AmO ˶m§Zm gm§{JVco Joco
H$s), ñdJm©V àdoe H$am, ({VWo) Vwåhmcm H$moUVohr ^¶ nmoMUma Zmhr, Zm Vwåhr {VWo
H$Yr Xþ:Ir hmoUma.
50
Am{U ZaH$dmgr ñdJ©{Zdmgr¶m§Zm hmH$ ‘mê$Z åhUVrc, "H$mhr nmUr qH$dm
A„mhZo (ñdJm©V {Zdm©hmgmR>r) Vwåhmcm Oo H$mhr {Xco Amho, ˶m‘Yrc H$mhrVar
Amåhmcm Úm.' ˶mda ñdJ©{Zdmgr CÎma XoVrc, "¶m XmoÝhr dñVy A„mhZo g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da {Z{fÕ R>adcoë¶m AmhoV.' 51 (˶m§À¶mgmR>r) Á¶m§Zr Amnë¶m
Y‘m©cm H$a‘UwH$sMm d IoimMm {df¶ ~Zdcm hmoVm d Á¶m§Zm (¶m) OJmVrc OrdZmZo
Ymo³¶mV Q>mH$co hmoVo. (A„mh åhUoc) "Va AmO Amåhrhr ˶m§Zm {dgê$Z OmD$, Ogo
Vo ¶m (’¡$gë¶mÀ¶m) {XdgmÀ¶m ^oQ>rg {dgaco Am{U Am‘À¶m g§Xoem§Zm ZmH$marV
am{hco.'
52
Am{U Amåhr {ZpíMVM ˶m§Zm EH$ Agm J«W§ àXmZ Ho$cm Amho d ˶mV Amåhr
kmZmÀ¶m AmYmao g{dñVa dU©Z Ho$coco Amho d Vmo (J«W§ ) lÕm R>do Umè¶m cmoH$m§gmR>r
‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho. 53 Vo (AlÕmd§V cmoH$) ˶m‘ܶo {Xcocm Bemam à˶jmV ¶oʶmMr
àVrjm H$arV AmhoV H$s H$m¶? Á¶m {Xder Vmo (Bemam) à˶jmV ¶oBc © ˶m {Xder, nydu
Á¶m§Zm ˶mMm {dga nS>cm hmoVm, Vo åhUVrc, "Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco n¡J~§ a
IamoIa g˶mMm g§Xeo KoD$Z Amco hmoV,o Va AmVm Amåhmcm Am‘Mr ‘ܶñWr H$aUmao H$moUr
‘ܶñW cm^Vrc H$m? qH$dm Amåhmcm OJmV naV nmR>dUo e³¶ Amho H$m, åhUOo Amåhr
nydu Or (dmB©Q>) H¥$˶o H$arV hmoVmo, ˶mnojm doJir H¥$˶o Amåhmcm H$aVm ¶mdr?' ˶m§Zr
IamoIaM ñdV:À¶m {OdmMo ZwH$gmZ H$ê$Z KoVco Amho Am{U Á¶m ImoQ>çm Jmoï>r ˶m§Zr
aMë¶m hmo˶m, (AmVm) ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrem Pmcoë¶m AmhoV.
54
Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho (¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr), Á¶mZo ghm {XdgmV
(åhUOo ghm H$mcI§S>mV) AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr. ‘J Vmo qghmgZmda
{damO‘mZ Pmcm. Vmo amÌrZo {Xdgmcm PmHy$Z Q>mH$Vmo, (Vo) EH$‘oH$mÀ¶m ‘mJo doJmZo ¶oV
AgVmV. Am{U ˶mZo gy¶© d M§Ð Am{U Vmao {Z‘m©U Ho$co. gd© ˶mÀ¶m AmkoÀ¶m
AYrZ AmhoV. cjmV R>odm, (gd©) ˶mMrM {Z{‘©Vr Amho. Am{U (gdmªda) AmXoe
˶mMmM AgUma Amho. ’$ma g‘¥Õemcr Amho A„mh, Omo gd© OJm§Mm nmcZH$Vm©
Amho. 55 A{Ve¶ crZVoZo Am{U JwánUo (AmËå¶mÀ¶m AmdmOmZo) Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa {dZdUr H$am. {ZpíMVM ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ ˶mcm {à¶
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 153

ZmhrV. 56 Am{U gwì¶dñWm Agcoë¶m ^yVcmda CËnmV ‘mOdy ZH$m. Am{U ‘ZmV
^¶ d Amem R>odyZ ˶mMmM Ymdm H$am. {ZpíMVM A„mhMr H¥$nm gËH$‘} H$aUmè¶m
cmoH$m§À¶m Zoh‘r g‘rn Amho.
57
Am{U Vmo A„mh Amho, Omo Amnë¶m H¥$noAmYr ew^dmVm© åhUyZ (‘mog‘r) dmao
nmR>drV AgVmo Am{U Ooìhm ho dmao Amnë¶mgmo~V (nmʶmZo ^acoc)o T>J KoD$Z ¶oVmV,
Voìhm Amåhr ˶m T>Jm§Zm ‘¥V O{‘ZrÀ`m {XeoZo didVmo. ‘J ˶mÛmao Amåhr O{‘Zrda
nmʶmMm dfm©d H$aVmo. Am{U ˶mnmgyZ Amåhr gd© àH$maMr ’$io {Z‘m©U H$aVmo. AJXr
AemM àH$mao Amåhr ‘¥Vm§Zm {Od§V H$ê$Z ~mhoa H$mTy>. H$Xm{MV Vwåhr (¶m {ZarjUmnmgyZ)
YS>m ¿¶mdm, (hr Anojm). 58 Or O‘rZ Mm§Jcr Amho, {VMo (^anya) nrH$ {VÀ¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo ¶oV.o Va CcQ>njr Or O‘rZ {ZH¥$ï> Amho {VÀ¶m‘ܶo Xþgao H$mhr Zmhr
Va ’$º$ {Zén`moJr Ago nrH$ ¶oV.o AemàH$mao Amåhr Am‘À¶m g§Xeo m§Mo {d{dY n¡cy ñnï>
H$ê$Z XmIdV AgVmo, (˶m§À¶m ^ë¶mgmR>r) Oo Am^ma 춺$ H$aUmao AmhoV.
59
Amåhr "Zyh' cm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco, Am{U Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m
g‘mO~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr Vw‘À¶mgmR>r
CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. ‘cm Vw‘À¶m ~m~VrV ˶m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoMr {^Vr
dmQ>Vo.' 60 ˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wIm§Zr åhQ>co, "Amåhr Va nmhV AmhmoV H$s, Vy
CKS>nUo dmQ> MwH$cocm Amhog.' 61 (˶mda) Zyh åhUmcm, "‘m¶m g‘mO ~m§Ydm§Zmo!
‘r dmQ> MwH$cocmo Zmhr, ‘r Va g§nyU© {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dʶmV Amcocm
EH$ g§XoedmhH$ Amho. 62 ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdrV Amho,
Am{U ‘r Vw‘Mm {hVqMVH$ Amho. H$maU A„mhH$Sy>Z ‘cm Aem (Jmoï>r) ‘mhrV
Pmcoë¶m AmhoV, Á¶m Vwåhmcm ‘mhrV ZmhrV. 63 Vwåhmcm ¶mMo Zdc dmQ>Vo H$m H$s,
Vw‘À¶m‘YrcM EH$m 춺$sÛmao Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe ¶mdoV, ¶mgmR>r
H$s, ˶mÛmao ˶mZo Vwåhmcm gmdY H$amdo, Am{U Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJmdo, Am{U
Vw‘À¶mda (˶mMr) H¥$nm ìhmdr. (¶mVrc H$moUVrhr Jmoï> AmíM¶© dmQ>ʶmgmaIr
Zmhr).' 64 nU ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>adco, åhUyZ Amåhr ˶mg Am{U Zm¡Ho$V
˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zm dmMdco. Am{U Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o
R>a{dco hmoVo, ˶m§Zm Amåhr ~wS>dco; IamoIa Vo Am§Yio cmoH$ hmoVo.
65
Am{U "AmX' (¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ hÿX ¶mg nmR>dco. Vmo
åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Vw‘Mm
H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr, Va ‘J Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJV Zmhr H$m? 66 ˶mÀ¶m
154 Hw$amU

cmoH$m§Vrc g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m à‘wIm§Zr åhQ>co, "Amåhr Va Vwcm ‘yI©
Agë¶mMo nmhV AmhmoV. Am{U Amåhmcm (Agohr) dmQ>Vo H$s, Vy ImoQ>maS>m Amhog.'
67
(˶mda) hÿX åhUmcm, "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! ‘m¶m‘ܶo H$gcmhr ‘yI©nUm
Zmhr. CcQ> ‘r Va g§nyU© {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcocm g§XoedmhH$ (n¡J§~a)
Amho. 68 ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdrV Amho. Am{U ‘r Vw‘Mm
Iam d àm‘m{UH$ {hVqMVH$ Amho. 69 Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>Vo H$m H$s,
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶m‘YrcM EH$m 춺$sÛmao Vw‘À¶mH$S>o EH$ CnXoe Amcm
Amho ¶mgmR>r H$s, (˶m CnXoemÛmao) ˶mZo Vwåhmcm gmdY H$amdo. Am{U (Vr doi)
AmR>dm, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm ZyhÀ¶m cmoH$m§Z§Va CÎmam{YH$mar ~Zdco. Am{U Vwåhmcm
O~aXñV emar[aH$ ~i àXmZ Ho$co. Va Vwåhr A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mo (blessings)
ñ‘aU H$am åhUOo Vw‘Mo ^co hmoB©c.'
70
hÿXÀ¶m cmoH$m§Zr åhQ>co, "Vy Am‘À¶mH$S>o Ho$di ¶mgmR>rM Amcm Amhog H$m
H$s, Amåhr Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$amdr Am{U Am‘Mo dmS>dS>rc Á¶m§Mr
CnmgZm H$arV AgV, ˶m§Zm gmoSy>Z Úmdo? Á¶m ({ejoMr) Y‘H$s Vy Amåhmcm XoVmog,
Vr ({ejm) Am‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶o, Oa Vy Vw¶m (~mocʶmV) Iam Amhog Va.' 71
(˶mda) hÿX åhUmcm, "Vwåhr AmYrM Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z {Y¸$mamZo Am{U
g§VmnmZo doT>co Jococo AmhmV. Vwåhr ˶m (nmoH$i) Zmdm§À¶m ~m~VrV ‘m¶mer {ddmX
KmcV AmhmV H$m, Or Zmdo Vwåhr Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr R>odcr AmhoV d
Á¶m§À¶mg§~§YmV A„mhZo H$moUVohr à‘mU nmR>dcoco Zmhr? Va ‘J àVrjm H$am, ‘rhr
Vw‘À¶m~amo~a àVrjm H$arV Amho.' 72 ‘J Amåhr Am‘À¶m H¥$noZo hÿXcm d ˶mÀ¶m~amo~a
Agcoë¶m cmoH$m§Zm dmMdco Am{U ˶m§Zm g‘yi Zï> H$ê$Z Q>mH$co Oo Am‘À¶m g§Xoem§Zm
ImoQ>o R>adrV hmoVo Am{U Vo {dídmg R>odUmao (cmoH$) ZìhVo.
73
Am{U g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ gmcohcm nmR>dco. Vmo
åhUmcm, "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam Vw‘Mm H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo
ñnï> à‘mU Amcoco Amho. hr A„mhMr gm§S>Ur (she-camel) Vw‘À¶mgmR>r EH$ IyU
(sign) Amho. Va A„mhÀ¶m O{‘Zrda MaʶmgmR>r {Vcm gmoSy>Z Úm. {Vcm H$gcrhr
BOm nmoMdy ZH$m, AݶWm Vwåhmcm ’$ma ‘moR>çm {ejocm gm‘moao Omdo cmJoc.' 74 Am{U
AmR>dm, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm "AmX' ¶m (O‘mVr) Z§Va ˶m§Mo CÎmam{YH$mar ~Z{dco.
Am{U (¶m) n¥Ïdrda Vwåhmcm dg{dco, Vwåhr {VÀ¶m ‘¡XmZmda ñdV:gmR>r ‘hmc C^o
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 155

H$aVm Am{U nd©Vm§Zm H$moê$Z ˶mV Kao ~Z{dVm. Va A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mo (bless-
ings) ñ‘aU H$am Am{U O{‘Zrda CËnmV ‘mOdy ZH$m.
75
nU ˶mÀ¶m O‘mVrVrc J{d©ð> à‘wI, ˶m lX²Ymd§Vm§Zm åhUmco Oo (g‘mOmV)
Xþ~©c ‘mZco Om¶Mo, "gmcoh, Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcocm n¡J§~a Agoc Agm
{dídmg (IamoIa) Vwåhmcm dmQ>Vmo H$m?' ˶m§Zr CÎma {Xco, "Á¶m g§Xoemgh ˶m§Zm
nmR>{dʶmV Amco Amho ˶mda Amåhr {ZpíMVnUo {dídmg R>odVmo.' 76 (˶mda) Vo
J{d©ð> cmoH$ åhUmco, "(nU) Amåhr Va (Vmo g§Xoe) ZmH$maV AmhmoV, Á¶mda Vwåhr
{dídmg R>odVm.' 77 Am{U ‘J ˶m§Zr (H«y$a[a˶m) ˶m gm§S>UrMr H$Îmc Ho$cr Am{U
‘moR>çm ‘JéarZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemcm AmìhmZ {Xco. åhUmco, "ho
gmcoh, Vy Oa IamoIaM n¡J§~a Agerc Va Vy Á¶m ({ejo)Mr Amåhmcm Y‘H$s XoV
hmoVmg, Vr ({ejm) Am‘À¶mda KoD$Z ¶o.' 78 ˶mZ§Va (AMmZH$) ^yH§$nmMo g§H$Q>
˶m§À¶mda MmcyZ Amco, Am{U Vo (˶m gH$mir) Amnë¶m Kam§V nmcWo nSy>Z am{hco.
79
Am{U (n¡J§~a) gmcoh, Ago åhUV ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm H$s, ‘m¶m
g‘mO ~m§Ydm§Zmo! ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mm g§Xoe Vw‘À¶mn¶ªV nmoM{dcm Amho. Am{U
Vw‘Mo (Iyn Iyn) {hV qM{Vco, nU (Vwåhr cmoH$ Ago AmhmV H$s), Vwåhr {hVqMVH$m§Zm
ng§V H$arV Zmhr.
80
Am{U (AmR>dm) Ooìhm Amåhr (n¡J§~a) cyVcm nmR>{dco, Voìhm Vmo Amnë¶m
cmoH$m§Zm åhUmcm, "OJmV Vw‘À¶mnydu H$moUrhr Ho$co Zmhr, Ago {VañH$aUr¶ H¥$˶
Vwåhr H$arV AmhmV? 81 Vwåhr {ó¶m§Zm gmoSy>Z nwéfm§H$S>o H$m‘dmgZoÀ¶m nyVugmR>r
OmVm. (EdT>oM) Zìho Va, Vwåhr gd© àH$maÀ¶m ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV.'
82
nU ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ¶m {edm¶ Xþgao CÎma {Xco Zmhr, (åhUmco), "¶m§Zm (Amnë¶m)
dñVrVyZ ~mhoa hmH$cyZ cmdm, ho ñdV:cm ‘moR>o n{dÌ g‘OV AmhoV.' 83 eodQ>r
Amåhr "cyV' cm Am{U ˶mÀ¶m Hw$Qw>§~mVrc gdmªZm dmMdco, ’$º$ ˶mÀ¶m nËZrcm
gmoSy>Z. Vr ‘mJo amhUmè¶m§n¡H$s hmoVr. 84 Am{U Amåhr ({dZmeH$mar) nmdgmMm
˶m§À¶mda dfm©d Ho$cm, Va nmhm, nmnr cmoH$m§Mm eodQ>r A§V H$gm Pmcm!
85
Am{U ‘{X¶Z (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ ewEo~ ¶m (n¡J§~amcm)
nmR>{dco, Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! ’$º$ A„mhMr CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶
Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. AmVm Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMo
ñnï> à‘mU Amcoco Amho. Va Vwåhr (Vw‘À¶m gd© ì¶dhmamV) dOZ Am{U ‘mn
(AJXr) ~amo~a Úm. Am{U cmoH$m§Zm Úmd¶mÀ¶m (˶m§À¶m h¸$m§À¶m) dñVy‘§ YyZ H$moUVmhr
156 Hw$amU

^mJ ˶m§Zm H$‘r H$ê$Z XoD$ ZH$m. Am{U YaVrda AamOH$Vm ngady ZH$m, Ooìhm H$s,
BWo gd© gwì¶dñWm àñWm{nV H$aʶmV Amcocr Amho. ho (gd© CnXoe) Vw‘À¶m {hVmMo
AmhoV, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc. 86 Am{U lÕmd§Vm§Zm ^¶^rV H$aʶmÀ¶m
hoVyZo Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoʶmgmR>r VgoM A„mhÀ¶m ‘mJm©V
dmH$S>onUm H$mT>ʶmgmR>r añ˶m§da X~m Yê$Z ~gy ZH$m, (Q>nyZ ~gy ZH$m). Am{U (Vr
doi) AmR>dm Ooìhm Vwåhr (’$ma) Aën (g§»¶oV) hmoVm. Am{U (H$emàH$mao) ˶mZo
Vw‘À¶m g§»¶oV dmT> Ho$cr. Am{U g‘OyZ ¿¶m H$s, Á¶m§Zr CËnmV KS>dyZ AmUcm,
˶m§Mm eodQ> H$gm Pmcm! 87 Am{U Oa Vw‘À¶m‘ܶo EImXm JQ> Agm Agoc H$s,
Á¶mMm ‘m¶m~amo~a Oo g§Xoe nmR>dʶmV Amco Amho, ˶mda {dídmg Amho Am{U
EImXm JQ> ˶mda {dídmg R>odV Zmhr. Va A„mh Am‘À¶m Xaå¶mZ {ZU©¶ H$arn¶ªV
Yra Yam. Am{U Vmo gdm©V loð> {ZU©¶ H$aUmam Amho.'
88
˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wI, Oo CÕQ> hmoVo, åhUmco, "ho ewEo~ Vwcm Am{U
Vw¶m~amo~a Agcoë¶m lÕmd§Vm§Zm Amåhr {ZpíMVnUo Am‘À¶m dñVrVyZ ~mhoa KmcdyZ
XoD$. qH$dm Vwcm Am‘À¶m Y‘m©V naV ¶mdo cmJoc.' ˶mda ewEo~ åhUmcm, "Amåhmcm
Vw‘À¶m Y‘m©Mm {VQ>H$mam Agcm Var XoIrc (Amåhr ˶mV naV ¶mdo) H$m? 89 Amåhr
AmVm Vw‘À¶m ‘mJm©da naV Amcmo Va Amåhr A„mh{déÕ (OmUyZ~wOyZ) ImoQ>çm Jmoï>r
aMUmao R>ê$, Ooìhm H$s, A„mhZo Amåhmcm (˶m ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ) ‘wº$s {Xcr.
Amåhr (AmVm) ˶m ‘mJmªda naVmdo, hr H$ënZmhr H$adV Zmhr, nU Am‘À¶m
nmcZH$˶m© A„mhMrM Ver BÀN>m Pmë¶mg (Jmoï> doJir Amho). à˶oH$ dñVycm
Am‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m kmZmZo doT>coco Amho. Amåhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©da {dídmg
R>odVmo. ho à^y! g˶ CKS> H$ê$Z Am‘À¶m d Am‘À¶m cmoH$m§Xaå¶mZ (Vy) {ZU©¶ H$a.
Am{U Vy gdm©V loð> {ZU©¶ H$aUmam Amhog.' 90 ˶mÀ¶m O‘mVrVrc à‘wI Oo g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ hmoVo, åhUmco, "Oa Vwåhr ewEo~Mo AZwgaU H$amc Va Vwåhr {ZpíMVM
Zme nmdmc.' 91 ˶mZ§Va (eodQ>r) Vo ^yH§$nmÀ`m VmdS>rV gmnS>co. (Am{U Ooìhm)
gH$mi Pmcr Vo Amnë¶m Kam§V nmc϶m AdñWoV nS>coco hmoVo. 92 Á¶m§Zr ewEo~cm
ImoQ>o R>a{dco hmoVo, (˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr) H$s, OUy H$mhr Vo VoWo H$Yr dmñVì¶
H$arVM ZìhVo. Á¶m§Zr ewEo~cm ImoQ>o R>a{dco VoM (eodQ>r) gd© J‘mdUmao (losers)
~Zco. 93 Am{U ewE~o Ago åhUV ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm, "‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo!
‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdco Amho. Am{U nyU© H$iH$irZo
Vwåhmcm CnXoe Ho$cm Amho, (AemàH$mao J§^raVmnyd©H$ ‘r ‘mPr O~m~Xmar nyU© Ho$cocr
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 157

Amho). Va AmVm ‘r ˶m cmoH$m§~Ôc H$emcm emoH$ H$ê$ Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm?'
94
Ooìhmhr Amåhr H$moU˶mhr dñVrV EImXm n¡J§~a nmR>{dcm, ˶m dñVrVrc
cmoH$m§Zm Amåhr H$ï> Am{U {dnÎmrZo J«mgyZ Q>mH$co, ¶m hoVyZo H$s, ˶m§Zr {dZ‘« hmoD$Z
(A„mhg‘moa) eaU ¶mdo. 95 Am{U ‘J Amåhr ˶m§À¶m dmB©Q> pñWVrcm gwpñWVrV
n[ad{V©V Ho$co, Á¶mÛmao ˶m§Mr ’$ma ^a^amQ> Pmcr d Vo åhUy cmJco, "Aem àH$maMr
gwI-Xþ:Io Am‘À¶m dmS>d{S>cm§À`m XoIrc dmQ>çmcm Amcr hmoVr.' ‘J Amåhr
˶m§À¶m AMmZH$ ‘wg³¶m Amdië¶m. Am{U ¶mMr ˶m§Zm (Oamerhr) H$ënZm ZìhVr.
96
Am{U ˶m dñ˶m§‘Yrc cmoH$m§Zr Oa lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm AgVm Am{U (A„mhMo)
^¶ ~miJco AgVo, Va Amåhr {ZpíMVM AmH$me d YaVrVyZ ˶m§À¶mda H¥$nmdfm©d
Ho$cm AgVm (Am{U Am‘À¶m H¥$nmàgmXm§Mr Xmao ˶m§À¶mgmR>r Iwcr Ho$cr AgVr),
na§Vw ˶m§Zr g˶ ZmH$maco, åhUyZ Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV ’¡$cmda
KoVco. 97 ¶m dñ˶m§Vrc cmoH$ ¶mnmgyZ ñdV:cm gwa{jV g‘OVmV H$m H$s, Am‘Mr
{ejm amÌrÀ¶m doir ˶m§À¶mda MmcyZ ¶oD$ eH$Vo, Ooìhm Vo Pmoncoco AgVrc. 98
qH$dm Vo ¶mnmgyZ (ñdV:cm) gwa{jV g‘OVmV H$m, (åhUOo Vo Ago g‘OyZ AmhoV
H$m) H$s, Am‘À¶m {ejoMo (g§H$Q>) ˶m§À¶mda ^a{Xdgm ¶oD$ eH$V Zmhr, Ooìhm Vo
IoiV AgVrc. (åhUOo ˶m§Zr ñdV:cm H$Yrhr gwa{jV g‘Oy Z¶o). 99 Va ho cmoH$
A„mhÀ¶m ¶w³Ë¶m§nmgyZ ñdV:cm gwa{jV g‘OVmV H$m? A„mhÀ¶m ¶w³Ë¶m§nmgyZ VoM
cmoH$ ñdV:cm gwa{jV g‘OVmV, Oo ~a~mX hmoUmao AmhoV.
100
˶m cmoH$m§Zm H$mhr ~moY cm^cm Zmhr H$m, Oo nydu hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§À¶m
OmJr O{‘ZrMo dmag ~Zco H$s, Amåhr BpÀN>co Va ˶m§À¶m nmnm§À¶m {ejonmoQ>r Amåhr
˶m§Zm VmdS>rV KoD$, nU Amåhr ˶m§À¶m öX¶mMr H$dmS>o AemàH$mao ~§X H$ê$ eH$Vmo,
Á¶m‘wio ˶m§Zm ‘mJ©Xe©ZmMo ~moc EoHy$ ¶oUma ZmhrV. 101 (nyduÀ¶m) ¶m Aem H$mhr
dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Mo d¥Îmm§V (stories) Amåhr Vwåhmcm EoH$drV AmhmoV. ˶m§Mo n¡J§~a
g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z ˶m§À¶mH$S>o Amco hmoVo, nU Á¶mcm ˶m§Zr EH$Xm ImoQ>o
R>a{dco hmoVo, ˶mda Vo (H$Yrhr) {dídmg R>odUmao ZìhVo. AemàH$mao A„mh A{dídmg
XmIdUmè¶m§À¶m öX¶mMr H$dmS>o (g˶mgmR>r) ~§X (seal) H$ê$Z Q>mH$Vmo. (åhUOo
˶mZ§Va ˶m§À¶m öX¶mV "g˶' H$Yr XmIc hmoV Zmhr). 102 Am{U Amåhmcm
˶m§À¶mn¡H$s ~hþVoH$ Amnë¶m dm¶Úmer B‘mZ Z amIUmaoM AmT>ico AmhoV. VgoM
~hþVoH$ Amkm ^§J H$aUmao ({dÐmohr) Agë¶mMoM AmT>ico AmhoV.
158 Hw$amU

103
Am{U ˶m§À¶mZ§Va Amåhr ‘ygmcm Am‘Mo g§Xe o XoD$Z {’$aAm¡Z (˶m H$mimVrc
amOm) d ˶mMo gaXma ¶m§À¶mH$S>o nmR>{dco. nU ˶m§Zr (Am‘À¶m g§Xoem§Zm) OmUyZ~wOyZ
ZH$ma {Xcm. Va nmhm, ¶m CnÐdr cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm. 104 ‘ygm åhUmcm, "ho
{’$aAm¡Z! ‘r g‘ñV {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©Mm g§XoedmhH$ (messenger) åhUyZ
Amcmo Amho. 105 ‘cm A„mh{df¶r g˶m{edm¶ Aݶ H$mhr ~mocUo e³¶M Zmhr. ‘r
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o ñnï> à‘mU KoD$Z Amcmo Amho. Va Vy ~Zr BòmB©c
(¶m O‘mVrcm) ‘m¶m gmo~V OmD$ Xo.'
(Q>rn: {’$aAm¡ZZo ~Zr BòmB©c ZmdmÀ¶m O‘mVrcm nyU©nUo Jwcm‘ ~ZdyZ R>odcoco hmoVo.)
106
˶mda {’$aAm¡Z (amOm) åhUmcm, "Vy (EImXo) g§Ho$V{MÝh (sign) KoD$Z
Amcm Amhog. Am{U Vy Oa g˶dMZr Amhog Va Vo (Am‘À¶mg‘moa) àñVwV H$a.'
107
(n¡J§~a) ‘ygmZo Amncr cmR>r O{‘Zrda Q>mH$cr, Am{U nmhmdo Va H$m¶ Vr
(cmR>r) gmnmÀ¶m ê$nmV àH$Q> Pmcr. 108 Am{U ˶mZo Amncm hmV ~mhoa H$mT>cm Va
nmhUmè¶m§Zm Vmo A{Ve¶ MH$MH$sV (shining) {Xgy cmJcm. 109 {’$aAm¡ZÀ¶m
O‘mVrÀ¶m à‘wIm§Zr (åhUOo gaXmam§Zr) åhQ>co H$s, hm ’$ma Hw$ec OmXÿJma Amho. 110
Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ cmdy BpÀN>Vmo, ({’$aAm¡ZZo Amnë¶m gaXmam§Zm
åhQ>co) "Va (¶m~Ôc) AmVm Vw‘Mo H$m¶ ‘V Amho?' 111 Vo åhUmco, "‘ygmcm Am{U
˶mÀ¶m ^mdmcm WmoS>m doi g§Yr Úmdr Am{U gd© eham§V Xd§S>rdmco nmR>dmdoV. 112
˶m§Zr gd© nma§JV OmXÿJmam§Zm Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶mdo.'
113
Am{U Vo (gd©) OmXÿJma {’$aAm¡ZH$S>o Amco Am{U åhUmco, "Amåhr ¶eñdr
Pmcmo Va Amåhmcm ~jrg {‘iUma Zm?' 114 (˶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "hmo Adí¶
{‘ioc Am{U VgoM Vwåhmcm ‘m¶m {ZH$Q>dVu`m§‘Ü`ohr ñWmZ {‘ioc.' 115 OmXÿJma
åhUmco, "ho ‘ygm! EH$Va Vy (VwPr cmR>r) àW‘ ’o$H$erc H$s, Amåhr (àW‘) ’o$H$mdo.'
116
‘ygmZo åhQ>c,o "VwåhrM (AmYr) ’o$H$m.' Am{U Ooìhm ˶m§Zr Amnë¶m (Xmoè¶m d
cmR>çm) ’o$H$ë¶m, Voìhm ˶m§Zr cmoH$m§À¶m S>mù
o ¶m§Zm ^wai nmS>cr. Am{U ˶m§Zr cmoH$m§Zm
^¶M{H$V Ho$co d OmXÿMm ’$ma ‘moR>m Ioi gmXa Ho$cm. 117 Am{U Amåhr ‘ygmcm
(Am‘À¶mH$Sy>Z) àoaUm XoD$Z åhQ>c,o "VwPr cmR>r Imcr ’o$H$,' Am{U Voìhm nmhmdo Va
H$m¶? ˶m§Zr gm|J H$ê$Z Cä¶m Ho$coë¶m Jmoï>r, {VZo {JiyZ Q>mH$ë¶m. 118 AemàH$mao g˶
à~i R>aco (g˶mMm {dO¶ Pmcm) Am{U ˶m§Zr Oo H$mhr ~Z{dco hmoV,o Vo gd© g§nïw >mV
Amco. 119 AemàH$mao {’$aAm¡Z Am{U ˶mMr ‘mUgo (nyUn© Uo) nam^yV d An‘m{ZV
Pmcr. 120 Am{U OmXÿJma (cJoM) ZV‘ñVH$ Pmco. 121 Am{U åhUmco, "Amåhr
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 159

(AmVm) g‘ñV {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©da {dídmg R>do Umao ~Zcmo AmhmoV. 122 ‘ygm d
hmê$ZÀ¶m nmcZH$˶m©da.'
123
(ho gd© nmhÿZ) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r Vwåhmcm nadmZJr XoʶmnyduM Vwåhr
˶mÀ¶mda {dídmg 춺$ H$arV AmhmV, hm Z¸$sM (Vwåhr gdmªZr) aMcocm H$Q> Amho,
(Vmo H$Q>) ¶m ehamV Vwåhr ¶m hoVyZo aMcm Amho H$s, ¶mVrc a{hdmem§Zm ¶oWyZ ~mhoa
Kmcdmdo. nU Vwåhmcm (¶mMm n[aUm‘) cdH$aM {XgyZ ¶oB©c. 124 ‘r {ZpíMVnUo
Vw‘Mo hmV Am{U nm¶ {déÕ ~mOy§Zr H$mnyZ Q>mH$sZ, (åhUOo COdm hmV Va S>mdm
nm¶), ˶mZ§Va Vwåhm gdmªZm EH${ÌV gwimda MT>drZ.' 125 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Va ‘J
Amåhr {ZpíMVM Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV OmD$.' 126 (ho {’$aAm¡Z!) Vy Am‘À¶mda
Ho$di ¶mM H$maUmdê$Z gyS> CJdy BpÀN>Vmog H$s, Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe Ooìhm
Am‘À¶mg‘moa Amco, Voìhm ˶mMm Amåhr ñdrH$ma Ho$cm. ho à^y! Amåhmcm Y¡¶©
(ghZeº$s) àXmZ H$a Am{U Amåhmcm Vwcm eaU Amcoë¶m pñWVrVM ‘aU ¶oD$ Xo.
127
{’$aAm¡ZÀ¶m O‘mVrVrc gaXma (à‘wI) ({’$aAm¡Zcm) åhUmco, "Vy ‘ygm
Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm amÁ¶mV AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r, Am{U Vy d Vw¶m Cnmñ¶m§nmgyZ
(Vw¶m cmoH$m§Zm) Xÿa H$aʶmgmR>r, ‘moH$mQ> gmoSy>Z XoUma Amhog H$s H$m¶?' (˶mda)
{’$aAm¡Z åhUmcm, "Amåhr (‘ygmÀ¶m O‘mVrVrc) nwÌm§Mr h˶m H$ê$ Am{U ˶m§À¶m
{ó`m§Zm {Od§V R>ody. Am{U Amåhmcm ˶m§À¶mda nyU© gm‘϶© àmá Amho.' 128 ‘ygm
Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhH$S>o gmhmæ¶mMr ¶mMZm H$am Am{U Y¡¶© ~miJm,
g§nyU© O‘rZ A„mhMrM Amho, Vmo Amnë¶m ^º$m§n¡H$s BpÀN>Vmo ˶mg {VMm dmag
~ZdVmo. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§MoM eodQ>r ^co hmoUma Amho, (^{dî¶
˶m§ZmM Amho).' 129 ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr (‘ygmcm) åhQ>c,o "Vy Am‘À¶mH$S>o ¶oʶmnydu(hr)
Am‘Mm N>i Ho$cm Jocm, Vy Am‘À¶mH$S>o Amë¶mZ§Vahr (Am‘Mm N>i hmoV Amho).'
‘ygm åhUmcm, "cdH$aM Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vw‘À¶m eÌyMm Zm¶ZmQ> H$aoc Am{U
Vwåhmcm O{‘ZrMm dmag ~Zdoc, ‘J nmhrc H$s, Vwåhr H$em àH$maMo H$‘© H$aVm.'
130
Am{U Amåhr {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm XþîH$mi Am{U ’$im§Mr Q>§MmB© {Z‘m©U
H$ê$Z {ejm {Xcr, åhUOo Á¶m¶moJo ˶m§Zr ~moY ¿¶mdm. 131 nU Ooìhm ˶m§Zm gwImMo
{Xdg ¶oV, Voìhm Vo åhUV H$s, ho Va Am‘Mo h¸$M Amho. Am{U Ooìhm ˶m§À¶mda
EImXo g§H$Q> H$mogiV Ago, Va Vo ˶mg ‘ygm d ˶mÀ¶mgh Agcoë¶m cmoH$m§Mm
Aew^nUm åhUV. Iao Va ˶m§À¶m Aew^nUmMo à¶moOZ A„mhH$S>o Amho, nU
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$OU OmUV ZmhrV. 132 Am{U Vo (‘ygmcm) åhUmco, "Am‘À¶mda
160 Hw$amU

^wai nmS>ʶmgmR>r Vy H$moUVrhr {ZemUr (sign) Am‘À¶mg‘moa àñVwV Ho$cmg, Var


Amåhr Vw¶mda (H$Xm{n) {dídmg R>odUma Zmhr.'
133
‘J Amåhr ˶m§À¶mda dmXi, Q>moi, Cdm Am{U ~oSy>H$ d (nmʶmnmgyZ
n[ad{V©V Pmcoc)o aº$ (B.) àH$maÀ¶m doJdoJù¶m IwUm (gmdY H$aʶmgmR>r) nmR>{dë¶m.
VargwÕm ˶m§Zr Jd© Ho$cm, Am{U Vo hmoVoM nmnr cmoH$. 134 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mda
EImXo g§H$Q> H$mogiV Ago, Voìhm Vo åhUm¶Mo, "ho ‘ygm, Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Am‘À¶mgmR>r àmW©Zm H$a, ˶m dMZmÀ¶m AmYmao, Oo ˶mZo Vwcm {Xco Amho.'
Oa Vy ho Am‘À¶mdaMo g§H$Q> Xÿa H$aerc Va Amåhr {ZpíMVM Vw¶mda {dídmg
R>odUmao ~Zy Am{U BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm (åhUOoM O‘mVrcm) Vw¶m~amo~a Adí¶ OmD$
XoD$.' 135 nU Ooìhmhr, Amåhr ˶m§À¶mda ¶oUmao {ejoMo g§H$Q>, ˶m§Zm Omo H$mcmdYr
nyU© H$amd¶mMm hmoVm, ˶m H$mcmdYr nwaVo Xÿa Ho$co, Voìhm cJoM Vo Amnë¶m dMZm§Mm
^§J H$arV AgV.
136
eodQ>r Amåhr ˶m§Zm {ejm Ho$cr Am{U ˶m§Zm g‘wÐmV ~wS>dyZ Q>mH$co, H$maU
˶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco hmoVo. Am{U ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Zr Xþc©j Ho$co hmoVo.
137
Am{U Amåhr Xþ~©c g‘Oë¶m OmUmè¶m cmoH$m§Zm, O{‘ZrÀ`m nyd© d npíM‘
^mJmMo dmag ~Zdco, Á¶mcm Amåhr (Am‘À¶m H¥$noZo) g‘¥Õ d g§nÞ Ho$co hmoVo.
Am{U AemàH$mao BòmB©cÀ¶m ‘wcm§À`m ~m~VrV Vw¶m nmcZH$˶m©Zo {Xcoco Mm§Jco
dMZ nyU© Pmco, H$maU ˶m§Zr g§¶‘ ~miJcm hmoVm, Am{U Amåhr {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m
cmoH$m§Zr Oo H$mhr ~Zdco hmoVo Am{U C^maco hmoVo, Vo gd© Zï> H$ê$Z Q>mH$co.
138
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm g‘wÐ nma H$ê$Z AmUco, ‘J Vo Aem
cmoH$m§À¶m g§nH$m©V Amco, Oo Amnë¶m ‘yVvÀ¶m CnmgZoV ‘¾ (devoted) Pmcoco hmoV.o
Voìhm Vo (~Zr BòmB©c) åhUmco, "ho ‘ygm, ¶m§À¶m ‘yVvà‘mUoM Am‘À¶m CnmgZogmR>r
XoIrc EH$ ‘yVu V¶ma H$a.' (˶mda) ‘ygm åhUmcm, "IamoIaM Vwåhr AkmZr cmoH$
AmhmV.' 139 Vo Á¶m H$m‘mV JwV§ coco AmhoV, Vo (H$m‘) Zï> hmoUo AQ>i Amho. Am{U Vo
Oo H$mhr H$arV AmhoV, Vo {Zî’$i R>aUma Amho. 140 (Am{U) Vmo åhUmcm, "‘r
Vw‘À¶mgmR>r A„mh{edm¶ Xþgam EImXm Cnmñ¶ emoYy H$s H$m¶, Ooìhm ˶mZoM Vwåhmcm
gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho?' 141 (Voìhm ‘ygmZo ˶m§Zm ¶m A„mhÀ¶m dMZmMr
AmR>dU H$ê$Z {Xcr) "Amåhr Vwåhmcm {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nmgyZ ‘wº$s {Xcr, Oo Vw‘Mm
’$ma N>i H$arV hmoV,o Vo Vw‘À¶m nwÌm§Mr h˶m H$arV hmoVo Am{U Vw‘À¶m {ó`m§Zm {Od§V
R>do V AgV. ¶mV Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘Mr ’$ma ‘moR>r narjm hmoVr.'
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 161

142
Am{U Amåhr ‘ygmcm ({gZmB© nd©Vmda) Vrg amÌtMo dMZ {Xco hmoVo, (nU)
˶mV AmUIr XhmMr ^a KmVcr. AemàH$mao ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo Zo‘yZ {Xcocm
H$mcmdYr Mmirg amÌrV nyU© Pmcm. Am{U ‘ygm, Amncm ^mD$ hmê$Zcm åhUmcm,
"(‘m¶m AZwnpñWVrV) ‘m¶m cmoH$m§‘ܶo ‘mPr OmJm Ko, (‘mPo à{V{Z{YËd H$a),
Am{U (˶m§À¶mXaå¶mZ) gwYmaUoMo H$m¶© H$arV amhm, Am{U AZmMma KS>{dUmè¶m§À¶m
‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$ ZH$mog.' 143 Am{U Ooìhm ‘ygm ({gZmB© nd©Vmda) Am‘À¶m
{ZYm©[aV Ho$coë¶m doir nmohmoMcm. Am{U ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mÀ¶mer g§^mfU
Ho$co, Voìhm Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm ñdV:Mo Xe©Z KS>d, åhUOo
‘r Vwcm nmhÿ eHo$Z.' ˶mda (A„mh) åhUmcm, "Vy ‘cm H$Xm{n nmhÿ eH$V Zmhrg,
nU Vy ˶m nd©VmH$S>o nmhm, Vmo Oa Amnë¶m {R>H$mUr pñWa am{hcm VaM, Vy ‘cm nmhÿ
eH$erc.' Ooìhm ˶mMm nmcZH$˶m©Mo {Xì¶ VoO àH$Q> Pmco, Voìhm ˶m nd©VmMo
VwH$S>o-VwH$S>o hmoD$Z YwirV ê$nm§Va Pmco. Am{U (Vo nmhÿZ) ‘ygm ~oewÕ hmoD$Z Imcr
nS>cm. Am{U Ooìhm Vmo ewÕrda Amcm Voìhm åhUmcm, "Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m
(glory), ‘r Vw¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$aVmo Am{U Vw¶mda {dídmg R>odUmè¶m cmoH$m§V
‘r (Zoh‘r) gd©àW‘ AgoZ.'
144
(˶mda A„mhZo) åhQ>co, "ho ‘ygm ‘r ‘m¶m g§Xoem§Zr, Oo ‘r Vwcm gmondco
Amho, VgoM ‘r Vw¶mer Ho$coë¶m g§^mfUmÛmao Vwcm gd© cmoH$m§‘ܶo loð>Ëd àXmZ Ho$co
Amho. Va ‘r Vwcm Oo H$mhr {Xcoco Amho, Vo ÑT>Vmnyd©H$ nH$Sy>Z R>od Am{U ‘mPo Am^ma
춺$ H$aUmè¶m cmoH$m§n¡H$s hmo.' 145 Am{U Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r coI{ecm§da (on the
tablets) à˶oH$ Jmoï>rMo ñnï>rH$aU d gd© àH$maMo CnXoe, (gd© àH$maMo H$m¶Xo) {chÿZ
{Xco. (Am{U Amåhr åhUmcmo), "Vy (Amnë¶m) nyU© eº$s{Zer ˶m§Zm ÑT>Vmnyd©H$
nH$Sy>Z R>od, Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm Amkm Xo H$s, (˶m§Zr) ¶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo
AZwgaU H$amdo. cdH$aM ‘r Vwcm XþamMmar cmoH$m§Mo {R>H$mU XmIdUma Amho.'
146
Oo cmoH$ AH$maU O{‘Zrda K‘|S>rZo dmJVmV, ˶m cmoH$m§Zm ‘r (cdH$aM)
‘m¶m g§Xeo m§nmgyZ (d§{MV H$ê$Z) Xÿa H$aUma Amho. Am{U Oar ˶m§Zr (g˶ CcJS>Umar)
à˶oH$ IyU nm{hcr, Var Vo ˶mda {dídmg R>odUma ZmhrV. Am{U Oar ˶m§Zr
gXmMaUmMm ‘mJ© nm{hcm, Var ˶mMm Vo Adc§~ H$aUma ZmhrV. nU CcQ>njr ˶m§Zr
Oa MwH$sMm ‘mJ© nm{hcm Va Vo Amncm ‘mJ© åhUyZ ˶mMm (Adí¶) Adc§~ H$aVrc.
˶mMo H$maU Ago H$s, ˶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶mH$S>o (nyU©)
Xþc©j H$arV am{hco. 147 Á¶m§Zr Am‘Mo g§Xoe Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o R>a{dco, VgoM
162 Hw$amU

A§{V‘ {XZr (Am‘À¶m g‘moa) hOa hmoʶmcmhr ImoQ>o ‘mZco, ˶m§Mr (gd©) H¥$˶o dm¶m
Jocr. Am{U ˶m§Zm VmoM ‘mo~Xcm {‘ioc, Omo Vo H$arV am{hco.
148
Am{U (n¡J~§ a) ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV Amnë¶m Xm{Jݶm§nmgyZ
EH$ dmgê$ Mr AmH¥$Vr V¶ma Ho$cr. (˶mMr Aer g§aMZm Ho$cr H$s), ˶mVyZ (dmam
Joë¶mg) (JmB©-~¡cmÀ¶m) h§~aʶmMm AmdmO ¶oV Ago. ˶m§Zr ho nm{hco Zmhr H$m H$s,
Vmo ˶m§À¶mer Zm ~mocV Amho, Zm ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao ‘mJ© XmIdrV Amho?
(VargwÕm) ˶m§Zr ˶mcm Cnmñ¶ ‘mZco, Vo ’$maM A˶mMmar cmoH$ hmoVo. 149 Am{U
(Z§Va) Ooìhm Ë`m§Zm níMmÎmmn Pmcm Am{U AmnU IamoIaM MwH$cmo AmhmoV ¶mMr
OmUrd Pmcr, Voìhm Vo åhUmco Oa Am‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Am‘À¶mda X¶m XmIdyZ
Amåhmcm ‘m’$ Ho$co Zmhr Va {ZpíMVM Amåhr Zme nmdUma. 150 Am{U Ooìhm n¡J§~a
‘ygm H«$moYrV d Xþ:Ir hmoD$Z Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naVcm, Voìhm Vmo åhUmcm, "Vwåhr
‘m¶m AZwnpñWVrV Á¶m ‘mJm©Mm Adc§~ Ho$cm Vmo ’$ma dmB©Q> Amho. Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMr àVrjm Z H$aVm (ñdV:M ‘mJ© emoYʶmMr) KmB© Ho$cr H$m?'
Am{U ˶mZo ˶m (B©ídar¶ AmXoemÀ¶m) coI{ecm Imcr Q>mHy$Z {Xë¶m Am{U (amJmÀ¶m
^amV) Amnë¶m ^mdmMo Ho$g nH$Sy>Z ñdV:H$S>o IoMy cmJcm. (Voìhm) hmê$Z AmoaS>cm,
"ho ‘m¶m ‘mVoÀ¶m nwÌm! cmoH$m§Zr ‘cm Xþ~©c g‘Oco, Am{U Vo ‘cm R>ma ‘maʶmÀ¶m
~oVmV hmoVo. åhUyZ Vy eÌy§Zm ‘m¶mda hgʶmMr g§Yr XoD$ ZH$mog. Am{U ‘cm
A˶mMmar cmoH$m§‘ܶo gm‘rc H$ê$ ZH$mog.' 151 (˶mda) ‘ygm åhUmcm, "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! ‘cm Am{U ‘m¶m ^mdmcm j‘m H$a, Am{U Amåhmcm Vw¶m H¥$nmN>ÌmImcr
OmJm Xo Am{U Vy gd© X¶m XmIdUmè¶m§‘ܶo gdm©V OmñV X¶miy Amhog.'
152
Á¶m cmoH$m§Zr dmgamcm Cnmñ¶ ~Zdco Amho, ˶m§À¶mda ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Mm
(Adí¶) àH$mon hmoUma Am{U ¶m OJmVrc OrdZmVhr An‘m{ZV hmoUo, ˶m§M§ Zer~
Amho. H$maU ImoQ>çm Jmoï>r aMUmè¶m§Zm Amåhr AerM {ejm H$arV AgVmo. 153 nU
Á¶m§Zm XþîH¥$˶o Ho$ë¶mZ§Va níMmÎmmn Pmcm, ‘J ˶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr. (Va Aem
cmoH$m§À¶m ~m~VrV) VwPm nmcZH$Vm© A˶§V j‘merc d X¶miy Amho.
154
Am{U Ooìhm ‘ygmMm amJ e‘cm, Voìhm ˶mZo ˶m coI{ecm CMcë¶m, Am{U
˶mV Oo H$mhr {c{hcoco hmoVo. ˶mV Aem cmoH$m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U H¥$noMm (g§Xoe)
hmoVm, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJVmV. 155 Am{U ‘ygmZo Amåhr R>adcoë¶m
({R>H$mUr d) R>adcoë¶m doioda gmo~V KoD$Z OmʶmgmR>r Amnë¶m cmoH$m§n¡H$s gÎma
OUm§Mr {ZdS> Ho$cr. nU Ooìhm O~aXñV ^yH$§ nmZo ˶m§Zm JmR>c,o Voìhm ‘ygmZo (A„mhH$S>)o
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 163

àmW©Zm Ho$cr. "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! VwPr BÀN>m AgVr Va ¶mAmYrM ˶m§Zm d ‘cm
Vy Zï> H$ê$ eH$cm AgVm, Am‘À¶mVrc ‘yI© cmoH$m§Zr Oo H$mhr Ho$co, ˶mMr {ejm
åhUyZ, Vy Amåhmcm Zï> H$ê$Z Q>mH$erc H$m? hr Va Vw¶mH$Sy>Z KoVcr OmUmar EH$
narjm Amho, ˶mÛmao Vy BÀN>rc ˶mg Hw$‘mJu cmderc Am{U BÀN>rc ˶mg gÝ‘mJu
cmderc. VyM Am‘Mm ajUH$Vm© Amhog. Va (Vy) Amåhmcm j‘m H$a Am{U Am‘À¶mda
X¶m H$a, H$maU VyM gd©loð> j‘m H$aUmam Amhog. 156 Am{U Vy ¶m OJmV d VgoM
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr Amåhmcm Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ H$a, (Am‘Mo ^co H$a). Amåhr
(níMmÎmmnX½Y) hmoD$Z Vw¶mH$S>oM dicmo AmhmoV. ˶mda A„mhZo CÎma {Xco, "‘r
Á¶mÀ¶m~Ôc BpÀN>Vmo ˶mÀ¶mdaM ‘mPr {ejm cmXVmo. nU ‘m¶m X¶oMo N>Ì gd©
dñVw‘mÌm§da Amho. Va ‘r (‘mPr H¥$nm) Aem cmoH$m§da {ZpíMV H$arZ, Oo gXmMmamZo
dmJVmV, Am{U XmZH$m¶© H$aVmV (µOH$mV XoVmV) Am{U Am‘À¶m g§Xoem§da {dídmg
R>odVmV.'
157
Am{U Oo cmoH$ (¶m) {Zaja (unlettered) Agcoë¶m n¡J§~amMo AZwgaU
H$aVrc, Á¶mMo dU©Z ˶m§À¶mH$S>o Agcoë¶m Vm¡amV d B§Orc ‘ܶo ˶m§Zm AmT>iyZ
¶oVo. Vmo (n¡J§~a) ˶m§Zm ^co H¥$˶ H$aʶmMm AmXoe XoVmo Am{U dmB©Q> H¥$˶mnmgyZ
˶m§Zm amoIVmo. Am{U Vmo OrdZmon`moJr Mm§Jë¶m dñVy ˶m§À¶mgmR>r d¡Y R>adVmo, Am{U
dmB©Q> dñVy ˶m§À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adVmo. (Vmo) Ë`m§À`mda Agcoco AmoPo Xÿa H$aVmo d
AmYr Á¶m ~§YZmV Vo OIS>coco hmoVo, ˶mVyZ ˶m§Zm ‘wº$ H$aVmo. ‘J Oo cmoH$
˶mÀ¶mda {dídmg R>odVrc Am{U ˶mcm (A„mhMm à{V{ZYr åhUyZ) gÝ‘mZ XoVrc
Am{U ˶mMo g‘W©Z H$aVrc d ˶mcm ‘XV H$aVrc Am{U ˶mÀ¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amcoë¶m àH$meÁ¶moVrMo AZwgaU H$aVrc, Va AgoM cmoH$ ¶eñdr hmoUma AmhoV.
158
(ho ‘whå‘X!) Vwåhr Ë`m§Zm gm§Jm, "cmoH$m§Zmo! ‘r g‘ñV
‘mZdOmVrgmR>r A„mhMm n¡J§~a (g§XoedmhH$) Amho, Á¶mMr gÎmm AmH$me
Am{U n¥Ïdrda (gd©Ì) Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr,
VmoM OrdZ XoVmo Am{U VmoM ‘¥Ë¶y XoVmo. Va (Vwåhr) A„mhda {dídmg
R>odUmao ~Zm Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amda, Omo n¡J§~a Cå‘r (unlettered)
Amho, (Am{U) Omo A„mhda Am{U ˶mÀ¶m dMZm§da {dídmg R>odVmo.
Am{U ˶mMoM (n¡J§~amMoM) AZwgaU H$am, åhUOo Vwåhmcm gÝ‘mJ©
cm^oc.'
164 Hw$amU

(Q>rn: n¡J§~a gmho~m§Zm ’$º$ Ajam§Mo kmZ ZìhVo, nU ˶m§Zm CƒH$moQ>rMo ehmUnU (wisdom)
cm^coco hmoVo. hr Jmoï>XoIrc Vo A„mhMo n¡J§~a AgʶmMm ’$ma X‘Xma nwamdm hmo¶.)
159
Am{U ‘ygmÀ¶m O‘mVr‘ܶo cmoH$m§Mm EH$ JQ> Agmhr Amho Omo (cmoH$m§Zm)
g˶mMm CnXoe H$aVmo Am{U ˶mZwgmaM ݶm¶ H$arV AgVmo.
160
Amåhr ˶m§Mr ~mam O‘mVrV (tribes) {d^mJUr H$ê$Z ˶m§Mo doJdoJio JQ>
~Zdco. Am{U Ooìhm ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr nmUr ‘m{JVco, Voìhm Amåhr ‘ygmH$S>o g§Xoe
nmR>{dcm H$s, A‘wH$ IS>H$mda Amnë¶m H$mR>rZo àhma H$am. (Ooìhm ‘ygmZo Vgo Ho$co),
Voìhm ˶mVyZ nmʶmMo ~mam òmoV ~mhoa Amco. à˶oH$ g‘yhmZo Amnco nmUr KoʶmMo
{R>H$mU OmUyZ KoVco Am{U Amåhr ˶m§À¶mda T>Jm§Ûmao gmdcr Ho$cr Am{U ˶m§Zm
(ImÚ åhUyZ) ‘Þ d gcdm nmR>dco (Am{U Amåhr åhUmcmo) Im Vo ñdÀN> d ewÕ
nXmW©, Oo Amåhr Vwåhmcm Vw‘À¶m CnOr{dHo$gmR>r {Xcoco Amho. (˶m§Zr Or H$mhr
XþîH¥$˶o Ho$cr ˶mÛmao) ˶m§Zr Am‘Mo H$mhrhr ZwH$gmZ Ho$coco Zmhr, Va Vo ñdV:daM
Aݶm¶ H$arV AgV. 161 Am{U (AmR>dm) Ooìhm ˶m§Zm Ago gm§{JVco Joco H$s, ˶m
dñVrV OmD$Z dmñVì¶ H$am Am{U OoWyZ Vw‘Mr ImʶmMr BÀN>m hmoB©c VoWyZ Im.
Am{U åhUm, "(ho A„mh!) Am‘À¶m nmnmMo AmoPo (Am‘À¶mnmgyZ) Xÿa H$a.' Am{U
{dZ‘« ^mdmZo XadmOmVyZ àdoe H$am. (˶mZ§Va) Amåhr Vw‘À¶m nmnm§Zm ‘m’$ H$ê$Z
Q>mHy$ Am{U Oo ^co H¥$˶ H$aUmao AmhoV, ˶m§Zm A{YH$ àXmZ H$ê$. 162 nU ˶m§À¶mn¡H$s
Oo cmoH$ A˶mMmar H¥$˶ H$aʶmda AmJ«hr hmoVo ˶m§Zr, ˶m§Zm Oo H$mhr gm§{JVco Joco
hmoVo, ˶mcm ~XcyZ doJioM ê$n {Xco. Am{U åhUyZ Amåhr ˶m§À¶m A˶mMmamnm¶r
˶m§À¶mda AmH$memVyZ {ejm nmR>{dcr.
163
Am{U ˶m§Zm ˶m eham~Ôc {dMmam Oo g‘wÐ {H$Zmè¶mda hmoV,o Ooìhm Vo "g~V'
(e{ZdmaÀ¶m {XdgmÀ¶m) {Z¶‘mMo C„§KZ H$arV hmoV.o Ooìhm ‘mgo "g~V'À¶m (sabbath)
{Xder n¥ð>^mJmH$S>o nmʶmda ¶m¶Mr, nU BVa {Xder Ooìhm "g~V' Zgm¶Mm Va Vr
˶m§À¶mOdi ¶oV ZgV. AemàH$mao Amåhr ˶m§Mr narjm KoVcr, H$maU Vo Amkm^§J H$arV
hmoV.o 164 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mVrc H$mhr cmoH$m§Zr åhQ>c,o "Vwåhr Aem cmoH$m§Zm H$emcm
CnXoe H$aVm, Á¶m§Zm A„mh Zï> H$aUma Amho qH$dm ^¶§H$a {ejoZo X§{S>V H$aUma Amho?'
Voìhm ˶m (CnXoe H$aUmè¶m gXmMmar cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "(EH$ Va) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa
Xmof‘wº$ hmoʶmgmR>r Am{U (Xþgam CÔoe Agm) H$s, ˶m§Zr (CnXoe J«hU H$ê$Z) ˶mMo ^¶
~miJmdo.'
165
Am{U Z§Va Ooìhm Vo (AnamYr cmoH$), ˶m gd© CnXoem§Zm {dgê$Z ~gco, Oo
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 165

˶m§Zm (Zoh‘r cjmV R>odʶmgmR>r) H$aʶmV Amco hmoVo. Voìhm Amåhr ˶m cmoH$m§Zm
dmM{dco Oo dmB©Q> H¥$˶ H$aUmè¶m§Zm ˶mnmgyZ amoIV AgV.
Am{U Oo cmoH$ A˶mMmar H¥$˶ H$aʶmda AmJ«hr am{hco ˶m§Zm ^¶§H$a {ejoZo
JmR>co. H$maU Vo {dÐmohr cmoH$ hmoVo. 166 Am{U Ooìhm Vo nyU© {eaOmoarZo, VrM H¥$˶o
H$arV am{hco, Á¶mnmgyZ ˶m§Zm ‘ZmB© H$aʶmV Amcr hmoVr. (Voìhm) Amåhr ˶m§Zm
åhUmcmo, "Vwåhr VwÀN> ‘mH$S>o ìhm!'
167
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo KmofUm Ho$cr H$s, Vmo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV ˶m§À¶mda (åhUOo Á¶y cmoH$m§da) Aem cmoH$m§Zm {Z¶wº$
H$aV amhrc, Oo ˶m§Zm A{Ve¶ ¶mVZm‘¶ Xþ:I XoV amhVrc. {ZpíMVM Vw‘Mm
nmcZH$Vm© {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV A{V erK« Amho. Am{U Vmo A{Ve¶ j‘merc d
X¶miy(hr) Amho. 168 Am{U Amåhr ˶m§Zm doJdoJù¶m (AZoH$) g‘yhmV g§nyU©
n¥Ïdrda {dIwê$Z Q>mH$co. ˶m§À¶mV H$mhr cmoH$ gXmMaUr AmhoV Va H$mhr ¶mhÿZ {^Þ
AmhoV. Am{U Amåhr ˶m§Mr narjm KoVcr Mm§Jë¶m Am{U dmB©Q> XmoÝhr àH$maÀ¶m
pñWVrÛmao, åhUOo ˶m§Zr gÝ‘mJm©H$S>o dimdo (hr Anojm).
169
‘J ˶m§À¶mZ§Va Aem XþamMmar {nT>çm (generations) nwT>o Amë¶m, Á¶m
J«§WmÀ¶m dmag ~Zë¶m, (nU) Vo ¶mM OJmÀ¶m jw„H$ Jmoï>tÀ¶m ‘mJo YmdVmV. Am{U
åhUVmV, "Amåhmcm {ZpíMVM j‘màmár hmoUma.' nU Oa AemM VwÀN> ’$m¶ÚmÀ¶m
dñVy ˶m§À¶mg‘moa nwÝhm Amë¶m Va ˶m Vo cJ~JrZo KoD$ cmJVrc. ¶m§À¶mH$Sy>Z
J«§WmÛmao à{Vkm KoʶmV Amcr ZìhVr H$m H$s, ˶m§Zr A„mh{df¶r g˶m{edm¶ Aݶ
H$moUVrhr Jmoï> ~mocy Z¶o? Am{U Oo J«§WmV {c{hcoco Amho. ¶m§Zr (ñdV: nwÝhm-nwÝhm)
Aܶ¶Z Ho$co Zmhr H$m? Am{U (A„mhMo) ^¶ ~miJUmè¶m§gmR>rM ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV CÎm‘ ñWmZ Amho. ‘J Vwåhr Amnë¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m? 170
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr (A„mhÀ¶m) J«§WmMm ÑT>Vmnyd©H$ A§JrH$ma Ho$cm d (Oo) {Z˶
àmW©Zm H$aVmV (Z‘mµO nT>VmV). Va Amåhr (Aem) gXmMaUr cmoH$m§Zm ˶m§Mm ‘mo~Xcm
(H$Xm{n) ZmH$maV Zmhr. 171 Am{U Ooìhm ({gZmB©) nd©Vmcm Amåhr ˶m§À¶mda
(åhUOo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§da) AemàH$mao CMcyZ Yaco H$s, OUy H$mhr Vmo EH$ ‘§S>n
Amho, Am{U ˶m§Zm dmQy> cmJco H$s, Vmo ˶m§À¶mda H$mogiy eH$Vmo. (Voìhm Amåhr
˶m§Zm åhUmcmo) "nyU© ÑT>VoZo Vo (gd©) nH$Sy>Z R>odm, Oo Amåhr Vwåhmcm {Xcoco Amho.
Am{U ˶mV Oo H$mhr Amho, Vo (Zoh‘r) cjmV R>odm, åhUOo Vwåhr A„mhMr OmU
R>odUmao ~Zmc.'
166 Hw$amU

172
Am{U Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo (àW‘ ‘mZd) AmX‘À¶m ‘wcm§À`m nm¶
Am{U H$‘aoÀ¶m ‘Yë¶m ^mJmVyZ ˶m§À¶m g§VVrcm ~mhoa H$mT>co Am{U ˶m§Zm ñdV:~Ôc
gmj Úm¶cm cmdcr. (Voìhm A„mhZo ˶m§Zm {dMmaco). ‘r Vw‘Mm nmcZH$Vm© (sus-
tainer) Zmhr H$m? (˶mda gdmªZr) CÎma {Xco, "hmo¶! ({ZpíMVnUo Vy Am‘Mm
nmcZH$Vm© Amhog) Am{U ¶m Jmoï>rg Amåhr gmjr AmhmoV.' ho (A„mhZo) AemgmR>r
Ho$co H$s, nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhr Ago åhUy Z¶o H$s, Amåhr ¶m{df¶r IamoIa
AZ{^k hmoVmo. 173 qH$dm Vwåhr Ago H$maUhr nwT>o H$ê$ Z¶o H$s, Am‘À¶m nyd©Om§Zr
BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Am{U Amåhr ˶m§À¶mZ§Va ˶m§Mo d§eO ~Zcmo
(Am{U ˶m§Mo AZwgaU H$aV am{hcmo) Va Vy Amåhmcm ˶m cmoH$m§À¶m H¥$˶m§nm¶r Zï>
H$ê$Z Q>mH$erc H$s H$m¶, Á¶m§Zr (Vw¶m {df¶r) ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m?
(Q>rn: åhUOo Voìhm Ago Hw$R>cohr H$maU àñVwV H$aVm ¶oUma Zmhr.)
174
Am{U AemàH$mao Amåhr Am‘Mo ho g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV. ho
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Am‘À¶mH$S>o naV ¶mdo.
175
Am{U ¶m§À¶mg‘moa ˶m ‘mUgmÀ¶m pñWVrMo dU©Z H$am, Á¶mcm Amåhr
Am‘Mo g§Xoe àXmZ Ho$co hmoVo, nU Vmo ˶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm. ‘J g¡VmZ ˶mÀ¶m
‘mJo cmJcm. Am{U Vmo Hw$‘mJu cmJcoë¶m cmoH$m§V gm‘rc Pmcm. 176 Am{U Oa
Amåhr BpÀN>co AgVo Va ˶mcm ˶m g§XoemÛmao AË`wƒ ñWmZ àXmZ Ho$co AgVo. nU
O{‘Zrdarc (åhUOo ¶m OJmVrc BÀN>m-AmH$m§jm§H$So>M) ˶mMm Zoh‘r H$c hmoVm.
Am{U Amnë¶m Xþï>àd¥ÎmrMo ˶mZo AZwgaU Ho$co. åhUyZ ˶mMo CXmhaU ˶m Hw$ͶmgmaIo
Amho; Oa Vwåhr ˶mcm hmH$cyZ cmdco, Var Vmo Or^ ~mhoa H$mTy>Z Ymnm Q>mH$sV AgVmo
Am{U Oa Vwåhr ˶mcm gmoSy>Z {Xco Var XoIrc, Vmo Ymnm Q>mH$sV AgVmo. ˶m cmoH$m§Mr
XoIrc AerM AdñWm Amho, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va Vwåhr ˶m§Zm
ho gm§JyZ Q>mH$m, åhUOo ˶m§Zr (¶mÛmao) qMVZ H$amdo. 177 {H$Vr dmB©Q> CXmhaU Amho
˶m cmoH$m§Mo, Oo Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dʶmda AmJ«hr am{hco. (nU) Vo
ñdV:MoM ZwH$gmZ H$arV am{hco. 178 A„mh Á¶mcm ‘mJ© XmI{dVmo, Ho$di ˶mcmM
gÝ‘mJ© àmá hmoVmo. CcQ>njr Á¶m§Zm Vmo ^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo Va AgoM cmoH$
{d’$c hmoUmao (losers) AmhoV.
179
{OÞ Am{U ‘Zwî`m§n¡H$s ~hþg§»¶ Amåhr ZaH$mgmR>rM {Z‘m©U Ho$co AmhoV.
(åhUOo ˶m§Mm eodQ> ZaH$M Agoc). Á¶m§Zm öX¶ (‘Z) AmhoV nU ˶m§Ûmao ˶m§Zm
g˶mMo AmH$cZ hmoV Zmhr. ˶m§Zm S>moio AmhoV nU ˶m§Ûmao Vo nmhV ZmhrV. ˶m§Zm
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 167

H$mZ AmhoV nU ˶m§Ûmao Vo EoH$V ZmhrV. Vo JwamT>moam§gmaIo AmhoV, EdT>oM Zìho Va


˶m§À¶mnojmhr OmñV ~hH$coco AmhoV. Vo ’$maM ~ogmdY pñWVrV nS>coco AmhoV. 180
Am{U gd© JwU{deofUo Ho$di (attributes) A„mhgmR>rM AmhoV. Va AemM
Zmdm§Zr ˶mMm Ymdm H$am. Am{U ˶m cmoH$m§Zm gmoSy>Z Úm, Oo ˶mÀ¶m Zmdm§{df¶r
{dn¶m©g H$ê$ nmhVmV. Am{U Vo Oo H$arV AmhoV. ˶m§Zm ˶m§À¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm
Adí¶ {‘iUma. 181 Am{U Amåhr {Z‘m©U Ho$coë¶m§‘ܶo H$mhr cmoH$ Agohr AmhoV, Oo
(BVam§Zm) g˶mMm ‘mJ© XmIdVmV d ˶mZwgma ݶm¶ XoIrc H$aVmV. 182 nU Oo cmoH$
Am‘À¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o R>a{dʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§Zm H$iUmahr
Zmhr AemàH$mao Amåhr ˶m§Zm hiy-hiy ({dZmemH$S>o) KoD$Z OmD$. 183 Am{U ‘r ˶m
(AnamYr cmoH$m§Zm H$mhr H$mimgmR>r ^anya) Cg§V XoV AgVmo. ‘mPr aUZrVr ’$maM
^¸$‘ Amho.
184
Amnë¶m gmWrXmamcm H$moU˶mhr àH$maMo doS> Zmhr, ¶mMm ˶m§Zr (H$Yr)
{dMma Ho$cm Zmhr H$m? Vmo Va Ho$di ñnï>nUo gmdY H$aUmam Amho. 185 AmH$me d
n¥Ïdrda (gd©Ì gm‘϶©emcr A„mhMr) gÎmm Agë¶mMo ˶m§Zm (H$Yr) AmT>ico Zmhr
H$m? VgoM A„mhZo Á¶m H$mhr dñVy {Z‘m©U Ho$ë¶m AmhoV (˶m§Zm {XgV ZmhrV H$m?)
Am{U Amncm eodQ> Odi ¶oD$Z R>oncm Agoc, (¶m~Ôc Vo H$Yr {dMma H$arV ZmhrV
H$m?) ‘J ¶mZ§Va H$moU˶m Jmoï>rda Vo {dídmg R>odUma AmhoV? 186 Á¶mcm A„mh
^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo, ˶mcm H$moUrhr (gÝ‘mJm©H$S>o) ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$V Zmhr.
Am{U Vmo ˶m§Zm ˶m§À¶m CÔm‘nUoV ^Q>H$V amhʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo. 187 (ho n¡J§~a!)
Vo Vwåhmcm H$`m‘Vr (Doomsday) {df¶r {dMmaVmV H$s, Vr Ho$ìhm ¶oB©c?
(˶m§Zm) gm§Jm, ˶mMo kmZ Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©cmM Amho. Am{U Ho$di VmoM
{Vcm {VÀ¶m {Z¶V doioda àH$Q> H$aUma Amho. AmH$me Am{U O{‘ZrV Vr AmoPo
~Zcr Amho.
(Q>rn: åhUOo AmH$me d O‘rZ µH$¶m‘VrÀ`m Amo¶mZo ^maXñV Pmcoco AmhoV, ¶m§À¶m J^m©VyZ Ho$ìhmhr
µH$¶m‘V àH$Q> hmoD$ eH$Vo.)
Am{U Ooìhm Vr (K{Q>H$m) Vw‘À¶mda ¶oB©c Va (AJXr) AMmZH$ ¶oB©c. Vo
Vwåhmcm AemàH$mao {dMmaVmV Ogo ({VMr) nyU© Mm¡H$er H$ê$Z Vwåhr ({VMo) kmZ
OmUyZ KoVco. ¶mMo kmZ ’$º$ A„mhcmM Amho, nU A{YH$m§e cmoH$m§Zm ¶mMr OmU
Zmhr. 188 (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "ñdV:Mo ^co qH$dm dmB©Q> H$aʶmMm A{YH$ma
‘m¶mH$S>o (A{O~mV) Zmhr. ‘mÌ A„mh BÀN>rc ˶mà‘mUoM (^co AWdm dmB©Q>)
168 Hw$amU

KS>oc. Am{U Oa ‘cm AÑí¶mMo (unseen) kmZ AgVo Va ‘r ‘mPo ^anya H$ë¶mU
H$ê$Z KoVco AgVo, Am{U Xþ:Im§Mm ‘cm ñne©hr Pmcm ZgVm. ‘r Va Ho$di gmdY
H$aUmam (warner) Am{U ew^dmVm© XoUmam Amho, ˶m cmoH$m§Zm Oo (‘m¶m åhUʶmda)
{dídmg R>odVrc.'
189
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo Vwåhm gdmªZm EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amho
Am{U ˶mnmgyZM ˶mMm OmoS>rXma ~Z{dcm, OoUoH$ê$Z ˶mg {VÀ¶m‘ܶo g§Vmof àmá
ìhmdm. Am{U Ooìhm Vmo (nwéf) {Vcm PmHy$Z Q>mH$Vmo, Voìhm Vr hcHo$go AmoPo YmaU
H$aVo Am{U Vo (AmoPo) KoD$Z Vr {’$aV AgVo. Am{U Ooìhm Vr (J^m©‘wio) AmUIr
OS> hmoVo Voìhm Vo XmoKo (nVr-nËZr) Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhH$S>o àmW©Zm
H$ê$ cmJVmV, "Vy Oa Amåhmcm gwÑT> ~mcH$ (child) {Xë¶mg Amåhr VwPo Am^mar
amhÿ.' 190 nU Ooìhm A„mh ˶m§Zm gwÑT> An˶ àXmZ H$aVmo, Voìhm Vo ˶mZo ˶m§Zm Oo
{Xcoco AgVo ˶mÀ¶mg§~§YmV BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>a{dVmV.
(Q>rn: åhUOo ˶m§Zm Vo ~mcH$ àmá hmoʶm‘ܶo, A„mh{edm¶ BVam§Mrhr ^y{‘H$m Amho, Ago ‘mZy
cmJVmV.)
nU Vo Á¶m§Zm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV. ˶m§À¶mnojm A„mh {H$VrVar loð>
Amho! 191 Vo Aem§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV AmhoV H$m, Oo H$emMrhr {Z{‘©Vr
H$arV ZmhrV? Va (dñVwpñWVr hr Amho H$s), Vo ñdV:M {Z‘m©U Ho$co Jococo AmhoV.
192
Am{U Vo ˶m§Zm H$moUVohr gmhmæ¶ H$aʶmg g‘W© Va ZmhrVM Am{U Vo ñdV:cmhr
gmhmæ¶ H$aʶmg ({VVHo$M) Ag‘W© AmhoV. 193 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o
¶oʶmMo AmdmhZ H$amc Va Vo Vw‘À¶m AmdmhZmcm à{VgmX XoUma ZmhrV. Vwåhr ˶m§Zm
AmdmhZ H$am qH$dm Jßn amhm (¶m XmoÝhr Jmoï>r AJXr) gma»¶mM AmhoV. (˶mZo H$mhr
’$aH$ nS>Uma Zmhr). 194 Á¶m§Mm Vwåhr A„mhì¶{V[aº$ Ymdm H$aVm, Vo Vw‘À¶mà‘mUoM
{Z‘m©U Ho$co Jococo (˶mMo) Xmg AmhoV. ‘J Vwåhr Vw‘À¶m Xmì¶mV gƒo Agmc Va
˶m§Mm Ymdm H$am (˶m§Zm hmH$ Úm), Am{U ˶m§Zm Vw‘À¶m hmHo$Mo CÎma XoD$ Úm.
195
Á¶m (à{V‘m§Mr (images) A„mhcm gmoSy>Z Vwåhr nyOm H$aVm) ˶m§Zm nm¶
AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo MmcVmV qH$dm ˶m§Zm hmV AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo (H$mhr)
nH$S>VmV qH$dm ˶m§Zm S>moio AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo nmhVmV qH$dm ˶m§Zm H$mZ AmhoV
H$m, Á¶mÛmao Vo EoH$VmV? (n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Á¶m§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo
ñWmZ {Xco Amho, ˶m§Zm ~mocdm, Am{U ‘J Vwåhr gd© OU ‘m¶m{déÕ (dmQ>oc Vr)
e¸$c cT>dm (contrive) Am{U ‘cm ‘wirM gdS> XoD$ ZH$m. 196 {ZpíMVM ‘mPm
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 169

ajUH$Vm© (protector) A„mh Amho, Á¶mZo hm J«§W àH$Q> Ho$cm Amho. Am{U VmoM
(Amnë¶m) gXmMmar ^º$m§Mo ajU H$aVmo. 197 Va CcQ>njr Vwåhr ˶mÀ¶mì¶{V[aº$
Á¶m§Mm Ymdm H$aVm (invoke) ˶m§À¶mH$S>o Zm Vwåhmcm ‘XV H$aʶmMo gm‘϶© Amho,
Zm Vo ñdV:Mr ‘XV H$ê$ eH$VmV. 198 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ~mocdmc
Va Vo Vw‘Mo åhUUo EoH$Uma ZmhrV. Am{U Vwåhmcm Ago dmQ>Vo (^mg hmoVmo) H$s, Vo
Vw‘À¶mH$S>o Q>H$ cmdyZ nmhV AmhoV, nU dñVwV: Vo H$mhrM nmhV ZmhrV.'
199
(n¡J§~a!) (Vwåhr ˶m§À¶mer) j‘mercVmnyd©H$ ì¶dhma H$am, Am{U ^co
H¥$˶ H$aʶmMr VmH$sX Úm, Am{U Aem cmoH$m§nmgyZ Xÿa amhm, Á¶m§Zr ñdV:cm AkmZr
R>odUoM ng§V Ho$co. 200 Am{U Oa g¡VmZr {dMmamZo Vw‘Mo ‘Z {dM{cV Ho$co Va
A„mhH$S>o eaU ‘mJm, {ZpíMVM Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam
Amho. 201 Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m CnpñWVrMr OmU R>odUmao AmhoV, ˶m§Zm Ooìhm
g¡VmZr {dMmam§Mm ñne© hmoVmo Voìhm Vo Vm~S>Vmo~ gVH©$ hmoVmV, Am{U cJoM ˶m§Mo
S>moio CKS>VmV.
(Q>rn: ˶m§Zm Vm~S>Vmo~ H$iyZ MwH$Vo H$s, hm Vmo g¡VmZ Amho, Omo ˶m§À¶m ‘Zmcm H$cw{fV H$aV Amho.)
202
nU Oo g¡VmZmMo (AZwgaU H$aUmao) ^mD$~§X AmhoV, Vo dm‘‘mJm©H$S>o IoMco
OmVmV. Am{U Vo ˶mV H$gcrhr H$ga ~mH$s R>odV ZmhrV.
203
Am{U (n¡J~§ a!) Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mg‘moa EImXo M‘ËH$ma gmXa H$arV Zmhr
(åhUyZ) H$mhr (cmoH$) åhUVmV, "Vwåhr (A„mhH$Sy>Z) Vo àmá H$aʶmgmR>r (åhUOo
EImXo M‘ËH$ma àmá H$aʶmgmR>r), à¶ËZ H$m H$arV Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Va Ho$di
˶mMoM AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z àH$Q> Ho$co OmVo. hm J«W§
åhUOo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco à~moYZ (enlightenment) Amho. Am{U
gÀÀ¶m lÕmd§Vm§gmR>r (˶mV) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho. 204 Am{U Ooìhm Hw$amUmMo nR>U
Ho$co OmB©c, Voìhm Vo (A{Ve¶) cjnydH© $ EoH$m Am{U (Vo EoH$V AgVmZm) (nyU)© em§VVm
nmim, ho AemgmR>r H$s, Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr Omdr.' 205 Am{U Amnë¶m ‘ZmV
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gH$mir d g§Ü¶mH$mir nyU© Z‘« ^mdmZo d ˶mMo ^¶ ~miJyZ hiy
AmdmOmV ñ‘aU H$arV amhm. Am{U Jm’$sc cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m. 206 Oo (ñdJ©XVÿ )
Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m gm{ÞÜ`mV AmhoV, Vo ˶mÀ¶m CnmgZoH$S>o CÕQ>nUo nmR> {’$adrV
ZmhrV, Va Vo ˶mÀ¶m Agr‘ nm{dÍ`mMo JwUJmZ H$aVmV Am{U ˶mÀ¶m g‘moaM ñdV:
ZV‘ñVH$ hmoVmV.
170 Hw$amU

gyah-08. Ac-AZµ’$mc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vo Vwåhmcm ¶wÕmV eÌynmgyZ hmVr cmJcoë¶m g§nÎmr{df¶r (battle-gains)
{dMmaVmV, (˶m§Zm) gm§Jm, "¶wÕmV eÌynmgyZ hmVr Amcocm (gd©) ‘mc A„mh Am{U
n¡J§~amMm Amho.' åhUyZ Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U AmngmVrc g§~§Y
gwYmaʶmgmR>r à¶ËZ H$am, Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ H$am,
Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc. 2 Iao lÕmd§V Va Vo (cmoH$) AmhoV, Ooìhm
(˶m§À¶mnwT>o) A„mhMm C„oI hmoVmo, Voìhm (^rVr¶wº$ AmXamZo) ˶m§À¶m öX¶m§Mm
WaH$mn CS>Vmo. Am{U Ooìhm A„mhMr g§Xoe(dMZo) ˶m§À¶m H$mZr nS>VmV, Voìhm
˶m§Mr lÕm A{YH$ ~iH$Q> hmoVo. Am{U Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©da ÑT> {dídmg
R>odVmV. 3 Oo (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$aVmV Am{U Or (H$mhr YZg§nÎmr) Amåhr
˶m§Zm {Xcr Amho, ˶mVyZ (BVam§da) IM© H$aVmV. 4 hoM cmoH$ Añgc lÕmd§V
AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o AË`wƒ ñWmZ d j‘mercVm Amho Am{U
gÝ‘mZnyd©H$ ({Xcr OmUmar) OrdZgm‘J«r Amho.
5
(Am{U ~ÐÀ¶m ¶wÕmÀ¶m doiog) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm C{MV CÔoemgh
Vw‘À¶m KamVyZ ~mhoa AmUco. Oar (¶wÕ H$aUo) lÕmd§Vm§n¡H$s H$mhtZm ’$ma OS> OmV
hmoVo. (Varhr ˶mZo Vw‘Mo gmhmæ¶ H$ê$Z Vwåhmcm ¶wÕ H$aʶmgmR>r Kam~mhoa H$mT>co). 6
g˶ CKS> Pmë¶mZ§Vahr Vo ˶m{df¶r Vw‘À¶mer dmX KmcrV hmoVo. OUy H$mhr ˶m§Zm
‘¥Ë¶yÀ¶m XmamV cmoQ>co OmV Amho. Am{U (˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr H$s, OUy Vo)
CKS> S>moù¶m§Zr ‘¥Ë¶ycm nmhV AmhoV. 7 Am{U (Vmo àg§J AmR>dm) Ooìhm A„mhZo
Vwåhmcm dMZ {Xco hmoVo H$s, (eÌyÀ¶m) ˶m XmoZ JQ>m§n¡H$s EH$ JQ> Vwåhmcm {‘ioc
Am{U Vw‘Mr Aer BÀN>m hmoVr H$s, H$‘r e{º$emcr JQ> ({Z:eó JQ>) Vwåhmcm
{‘imdm. nU A„mhMr Aer BÀN>m hmoVr H$s, ˶mZo Amnë¶m eãXm§Zr g˶ àñWm{nV
H$amdo, (CKS> H$amdo). Am{U g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m lÕmhrZm§Zm g‘yi Zï> H$amdo. 8
åhUOo "g˶' g˶ {gÕ ìhmdo Am{U Oo "Ag˶' Amho Vo Ag˶ {gÕ ìhmdo. ‘J
AnamYr cmoH$m§Zm (Vo) {H$Vr H$m A{à¶ AgoZm.
9
Ooìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o gmhmæ¶mgmR>r {dZdUr H$arV hmoVm, Voìhm
˶mZo Vw‘À¶m {dZdUrcm AemàH$mao à{VgmX {Xcm, "‘r {ZpíMVnUo EH$m nmR>monmR>
EH$, Aem EH$ hOma ñdJ©XÿVm§Zm Vw‘À¶m ‘XVrgmR>r nmR>drV Amho.' 10 Am{U
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 171

A„mhZo ho Ho$di ¶mgmR>r Ho$co H$s, Vo Vw‘À¶mgmR>r ew^dmVm© R>amdr, OoUoH$ê$Z Vw‘Mr
‘Zo g§Vwï> ìhmdrV. Am{U gmhmæ¶ Va ’$º$ A„mhH$Sy>ZM ¶oV AgVo. A„mh IamoIa
gm‘϶©emcr d ~w{Õ‘mZ Amho. 11 (AmR>dm Vo H$go KS>co) Ooìhm A„mhZo Vwåhmcm
˶mÀ¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr cm^mdr ¶mgmR>r PmonoMr Jw§Jr (drowsiness) Vw‘À¶mda
CVa{dcr.
(Q>rn: åhUOo hm ˶mÀ¶mH$Sy>Z gwajoMm g§Ho$V hmoVm.)
Am{U ˶mZo AmH$memVyZ Vw‘À¶mda nmʶmMm dfm©d Ho$cm, ¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao
Vwåhmcm ñdÀN> H$amdo d Vw‘À¶mnmgyZ g¡VmZmMr ‘{cZVm (unclean whispering
of Satan) Xÿa H$ê$Z Q>mH$mdr. Am{U Vw‘À¶m ‘Zmcm ~iH$Q>r Úmdr Am{U AemàH$mao
Vw‘Mr nmdco ÑT> H$aVm ¶mdrV. 12 Am{U (Vmo àg§Jhr AmR>dm) Ooìhm Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XÿVm§Zm (angels) (hm g§Xoe lÕmd§Vm§n¶ªV nmoM{dʶmgmR>r) Amkm
Ho$cr H$s, "‘r Vw‘À¶mgh Amho' (VgoM ˶mZo ñdJ©XÿVm§Zm hr XoIrc Amkm Ho$cr H$s,
hm ‘mPm g§Xoe XoD$Z) Vwåhr lÕmd§Vm§Zm ÑT>Vm àXmZ H$am. ‘r ˶m g˶ ZmH$maʶmda
AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZ cmoH$m§À¶m ‘ZmV XheV {Z‘m©U H$arZ. Va (lÕmd§Vm§Zmo!)
Vwåhr ˶m§À¶m ‘mZoda àhma H$am. Am{U ˶m§À¶m ~moQ>m§Mr gm§Yo N>mQy>Z Q>mH$m. 13 hr
({ejm ˶m§Zm ¶mgmR>r Amho) H$s, ˶m§Zr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amcm AmìhmZ
{Xco. Am{U Omo H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amcm AmìhmZ XoVmo Va A„mh
(Aem§Zm) {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV {ZpíMVM ’$ma H$R>moa Amho. 14 (ho A„mhÀ¶m
eÌy§Zmo!) hr ({ejm) Amho (Vw‘À¶mgmR>r), Vr Vwåhr (AmVm) MmIm. Am{U (cjmV
R>odm) g˶ ZmH$maUmè¶m§gmR>r ZaH$mÀ¶m AmJrMr {ejm (AQ>i) Amho.
15
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm ¶wÕ^y‘rV Vw‘Mm gm‘Zm g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§er hmoB©c, Voìhm ˶m§Zm (A{O~mV) Amncr nmR> XmIdy ZH$m. 16 Am{U Aem
àg§Jr Omo H$moUr Amncr nmR> XmIdrc, nU ’$º$ ho H$s, Vgo H$aUo ¶wÕmÀ¶m aUZrVrMm
EH$ ^mJ Agoc qH$dm (lÕmd§Vm§À¶m) Xþgè¶m goZmg‘yhmV gm‘rc hmoʶmMm à¶ËZ
Agoc (¶m ì¶{V[aº$ Omo H$moUr nmR> XmIdrc) Va Vmo Amnë¶mda {ZpíMVnUo
A„mhMm H$mon AmoT>dyZ KoB©c. Va Aem 춺$sMo {ZdmgñWmZ ZaH$ Amho. Am{U {H$Vr
dmB©Q> ñWmZ Amho Vo (amhʶmgmR>r)!
17
(lÕmd§Vm§Zmo! ho OmUyZ ¿¶m) eÌycm Vwåhr R>ma Ho$co Zmhr Va A„mhZoM ˶m§Zm
R>ma Ho$co. Am{U (n¡J§~a!) Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (dmiyMo H$U) ’o$H$co ˶mÛmao
(˶m§À¶m ‘ZmV) Vwåhr (XheV) {Z‘m©U Ho$cr Zmhr Va A„mhZo Ho$cr. (åhUOo dñVwV:
172 Hw$amU

dmiyMo H$U Vwåhr ’o$H$co Zmhr Va A„mhZoM ’o$H$co). ˶mZo (ho gd©) ¶mgmR>r (Ho$co)
H$s, ˶mÀ¶mH$Sy>Z lÕmd§Vm§da ^anya H¥$nmdfm©d H$aVm ¶mdm. {ZpíMVM A„mh gd©
H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 18 hr (hmoVr A„mhMr ¶moOZm) ho
(XmIdyZ XoʶmgmR>r) H$s, A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Mo H$Q>-H$mañWmZ H$emàH$mao
{Zî’$i R>adVmo. 19 (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr {dO¶ àmá H$ê$ BpÀN>V hmoVm, Va Vmo {dO¶
(AmVm) Vwåhmcm àmá Pmcocm Amho. Am{U Oa Vwåhr (ñdV:cm XþîH¥$˶m§nmgyZ) Xÿa
R>odmc Va Vo Vw‘À¶m {hVmMo Agoc. nU Oa Vwåhr nwÝhm (d¡a) H$am¶cm cmJcmV Va
Amåhr XoIrc (Am‘À¶m ‘XVrMo hmV) ‘mJo KoD$. Am{U Vw‘Mm g‘yh {H$VrH$m ‘moR>m
AgoZm Vmo ‘wirM Vw‘À¶m H$m‘r ¶oUma Zmhr. Am{U (cjmV R>odm) A„mh {ZpíMVnUo
lÕmd§Vm§À¶m gmo~V Amho.
20
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m AmkoMo nmcZ
H$am, Am{U (A„mhMo g§Xoe) EoH$V AgVmZm ˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$ady ZH$m. 21 Am{U
˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m Oo åhUVmV, "Amåhr EoH$V AmhmoV, nU dñVwV: Vo H$mhrM
EoH$V ZmhrV. 22 {ZpíMVM A„mhÀ¶m Ñï>rV, àm{U‘mÌmV gdm©V dmB©Q> Vo cmoH$
AmhoV, Oo (H$mZ AgyZ) ~{hao AmhoV, (Vm|S> AgyZ) ‘wHo$ AmhoV, (åhUOo) Oo
Amnë¶m ~wÕrMm dmnaM H$arV ZmhrV. 23 Oa A„mhcm ˶m§À¶m‘ܶo qH${MVhr
^conUm {XgyZ Amcm AgVm Va ˶mZo {ZpíMVM ˶m§Zm EoH$ʶmMr gX²~wÕr àXmZ Ho$cr
AgVr. Am{U Oa ˶mZo ˶m§Zm (Amnco g§Xoe) EoH${dco Va Vo {VañH$mamZo ˶mH$S>o nmR>
{’$adVrc.
24
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m hmHo$cm
(nyU©nUo) à{VgmX Úm, (Ooìhm n¡J§~a Vwåhmcm hmH$ XoB©c), Vmo Vwåhmcm Aem Jmoï>rH$S>o
~mocmdrV Amho. Á¶mÛmao Vwåhmcm (Zdo) OrdZ àmá hmoUma Amho. Am{U ¶mMr OmU
R>odm H$s, A„mh, ‘Zwî¶ Am{U ˶mÀ¶m öX¶mÀ¶m Xaå¶mZ C^m Amho (åhUOo
‘mZdmÀ¶m gd© BÀN>m-AmH$m§jm ¶m§Mo ˶mcm nyU© kmZ Amho). Am{U (eodQ>r) Vwåhm
gdmªZm ˶mÀ¶mg‘moa EH${ÌV Ho$co OmUma Amho. 25 Am{U ˶m {dnÎmrMo ^¶ ~miJm,
Or Vw‘À¶mVrc Ho$di XþamMmar cmoH$m§da àhma H$aUma Zmhr, (åhUyZ Vwåhr dmB©Q>mÀ`m
‘mohmnmgyZ gmdY amhm). Am{U ¶m Jmoï>rMr OmUrd R>odm H$s, A„mh {ejm XoʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma H$R>moa Amho.
26
Am{U Vr doi AmR>dm Ooìhm Vwåhr g§»¶oZo H$‘r hmoVm Am{U XoemV Xþ~©c
g‘Oco OmV hmoVm. Am{U Vwåhmcm Zoh‘r ho ^¶ gVmdV hmoVo H$s, Vw‘Mo eÌy AMmZH$
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 173

Vw‘À¶mda PS>n Va KmcUma ZmhrV Zm? ‘J A„mhZo Vwåhmcm amhʶmgmR>r Aml¶


àXmZ Ho$cm. Am{U Amnco gmhmæ¶ XoD$Z Vwåhmcm g‘W© Ho$co Am{U CnOr{dHo$gmR>r
Mm§Jë¶m dñVy {Xë¶m. (ho gd© ¶mgmR>r H$s), Vwåhr ˶mMo Am^ma ‘mZmdo. 27 (Va) ho
lÕmd§Vm§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amer {dídmgKmV H$ê$ ZH$m. Am{U OmUyZ~wOyZ
Amnë¶m {dídmgmh© V m Yw i rg {‘iy Xo D $ ZH$m.
(Don't violate your trusts).
(Q>rn: åhUOo Vw‘À¶mda gmon{dcoco H$V©ì¶ {Zð>oZo nma nmS>m.)
28
Am{U cjmV R>odm H$s, Vw‘Mr g§nÎmr Am{U g§VVr Ho$di Vw‘À¶m narjogmR>r
AmhoV. Am{U A„mhH$S>oM ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm (àmá hmoUma) Amho.
29
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Oa Vwåhr A„mhMr OmU R>odUmao ~Zmc, Va Vmo
Vwåhmcm ¶mo½¶ Am{U A¶mo½¶ ‘ܶo ’$aH$ H$aʶmMr eº$s (Aer H$gmoQ>r) àXmZ H$aoc
Am{U Vw‘À¶m dmB©Q> H¥$˶m§Zm Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa H$arc Am{U Vw‘À¶m AnamYm§Zm ‘m’$
H$arc. Am{U A„mh Agr‘ H¥$nm H$aUmam Amho. 30 (n¡J§~a! Vr doi AmR>dm) Ooìhm
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco lÕmhrZ cmoH$ Vw‘À¶m{déÕ H$Q> a{MV hmoVo. (Vo
åhUOo) Vwåhmcm (Vw‘À¶m H$m¶m©nmgyZ amoIʶmgmR>r) H¡$X H$amdo qH$dm Vwåhmcm R>ma
H$amdo qH$dm Vwåhmcm Xoem~mhoa KmcdyZ Úmdo. (¶m {d{dY n¶m©¶m§da Vo {dMma H$arV
hmoVo). Va (XþgarH$S>o) A„mhhr Amnë¶m ¶moOZm AmIV hmoVm. Am{U A„mh gd©
¶moOZm AmIUmè¶m§V gd©loð> Amho.
31
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa Am‘Mo g§Xoe dmMyZ EoH${dco OmVmV, Voìhm Vo
åhUVmV, "Amåhr (Vo gd©) AmYr EoH$co AmhmoV, Amåhr BpÀN>co Va Amåhr XoIrc
¶mgmaIr dMZo gmXa H$ê$ eH$Vmo. ¶m (gd© Jmoï>r) nyd©Om§À¶m H$Wm§{edm¶ Xþgao H$mhrM
Zmhr.' 32 ˶m§Zr Ago XoIrc åhQ>co, "ho A„mh! Vw¶mH$Sy>Z Amcoco IamoIa hoM g˶
Agoc Va Am‘À¶mda AmH$memVyZ XJS>m§Mm dfm©d H$a qH$dm (BVa EImXr) ^¶mZH$
{dnÎmr Am‘À¶mda nmR>d.' 33 nU (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§À¶m Xaå¶mZ AgVmZm A„mh
˶m§Zm {ejm H$aUma ZìhVm. Am{U A„mhMr Aer arV Zmhr H$s, cmoH$ j‘m¶mMZm
H$aV AgVrc Am{U Vmo ˶m§Zm {ejm H$aoc. 34 nU (AmVm) A„mhZo ˶m§Zm {ejm H$m
H$ê$ Z¶o? Ooìhm H$s, Vo (lÕmd§Vm§Zm) n{dÌ ‘erX (H$m~m) nmgyZ amoIVmV. Vo Va ˶m
(H$m~mJ¥hmMo) (Iao) {dídñVhr ZmhrV. ˶mMo {dídñV Va A„mhMo ^¶ ~miJUmao
(cmoH$M) Agy eH$VmV. nU AZoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr. 35 Am{U H$m~mJ¥hmOdirc
˶m§Mr àmW©Zm (Z‘mµO) åhUOo Xþgao H$mhr ZgyZ,Ho$di {eQ>çm Am{U Q>mù¶m dmO{dUo
174 Hw$amU

Amho. Va (AmVm) MmIm (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo) Amnë¶m g˶ ZmH$maʶmMr {ejm.


36
{ZpíMVM Oo cmoH$ "g˶' ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Vo Amnco YZ cmoH$m§Zm
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aʶmgmR>r IM© H$arV AgVmV. Am{U Vo AemM àH$mao
Amnco YZ IM© H$arV amhVrc, ¶oWnmdoVmo H$s, VoM YZ ˶m§À¶mgmR>r Vrd« níMmÎmmnmMo
gmYZ ~Zoc. Am{U eodQ>r ˶m§Mm nmS>md Ho$cm OmB©c. Am{U Oo cmoH$ (Amnë¶m
‘¥Ë¶yn¶ªV) g˶ ZmH$maV am{hco ˶m§Zm ZaH$mV EH$Ì Ho$co OmB©c. 37 Vo AemgmR>r H$s,
A„mhcm dmB©Q> (cmoH$m§Zm) Mm§Jë¶mnmgyZ doJio H$aVm ¶mdo. Am{U Vmo, Xþï> (cmoH$m§Zm)
EH$mda Xþgao R>odyZ T>rJ V¶ma H$aoc Am{U ˶m gdmªZm ZaH$mV ’o$Hy$Z XoB©c. hoM cmoH$
Iè¶m AWm©Zo Zme nmdUmao (losers) AmhoV.
38
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gm§Jm, Oa ˶m§Zr (dmB©Q> H¥$˶o) H$aUo (nyU©nUo)
Wm§~{dco, Va ˶m§À¶m ^yVH$mimVrc (gd© AnamY) ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶oVrc. nU
Oa Vo nwÝhm XþîH¥$˶m§H$S>o diVrc Va (Ë`m§Zr Zoh‘r cjmV Agy Úmdo H$s), ˶m§À¶m
AmYr hmoD$Z Jocoë¶m (AnamYr cmoH$m§À¶m ~m~VrV) Am‘Mm H$m¶ {ZU©¶ Pmcm. 39
Am{U ˶m§À¶mer Vmon¶ªV ¶wÕ H$am, Omon¶ªV (Ym{‘©H$) N>i nyU©nUo Wm§~V Zmhr. Am{U
Y‘© g§nyU©nUo A„mhgmR>rM hmoV Zmhr, (åhUOo nyU©nUo Ym{‘©H$ ñdmV§Í¶ àmá hmoV
Zmhr). Am{U Oa ˶m§Zr (Ym{‘©H$ N>i) H$aUo Wm§~{dco Va Vo Oo H$mhr H$aVrc ˶mH$S>o
A„mhMr {ZpíMVnUo Ñï>r Agoc. 40 nU Oa ˶m§Zr (gXmMmamH$S>o) nmR> {’$adcr Va
cjmV R>odm A„mh Vw‘Mm g§ajUH$Vm© Amho. ({ZpíMVM) gd©loð> g§ajUH$Vm© d
gd©loð> gmhmæ¶H$Vm©!
41
Am{U ¶mMr OmUrd R>odm H$s, ¶wÕmV Oo H$mhr YZ Vwåhmcm àmá hmoB©c ˶mMm
nmMdm {hñgm A„mh Am{U ˶mMm n¡J§~a d (n¡J§~amMo) ZmVodmB©H$ Am{U AZmW,
JaOy Am{U dmQ>gê$ (‘wem’$a) ¶m§Mm Agoc. Oa Vwåhr A„mhda Am{U Oo (g§Xoe)
Amåhr Am‘Mm ^º$ (‘whå‘X) ¶m§À¶mH$S>o ˶m {ZUm©¶H$ {Xder nmR>{dco, Ooìhm
XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶ EH$‘oH$m§Zm {^S>co hmoVo, ˶mda {dídmg R>odUmao Agmc, Va (¶mda
H¥$Vr H$aUo ho Vw‘À¶mgmR>r Amdí¶H$ Amho). (Am{U Zoh‘r cjmV R>odm) A„mhcm
gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.
42
(Vmo ~XaÀ¶m ¶wÕmMm {Xdg AmR>dm) Ooìhm Vwåhr XarÀ¶m OdiÀ¶m H$mR>mda
hmoVm. Am{U Vo XÿaÀ¶m H$mR>mda hmoVo. Am{U (‘¸$mdmgr ì¶mdgm{¶H$m§Mm) H$m{’$cm
Vw‘À¶m ImcÀ¶m ~mOyg (H$mhr A§Vamda) hmoVm. Am{U Oa Vwåhmcm (¶wÕmMr) doi
‘mhrV AgVr Va ˶mMo AmìhmZ ñdrH$maʶmÀ¶m ~m~VrV Vw‘À¶mV (Adí¶) ‘V^oX
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 175

Pmco AgVo. nU Oo KS>co Vo ¶mgmR>r KS>co H$s, A„mhZo ˶m Jmoï>rMm {ZU©¶ H$ê$Z
Q>mH$mdm H$s, Or Jmoï> (¶wÕ) hmoUo AQ>i hmoVo. (Am{U åhUyZM XmoZ g¡Ý¶m§Mr g‘moamg‘moa
JmR> nmS>ʶmV Amcr). åhUOo Á¶mcm Zï> ìhm¶Mo Amho, ˶mZo g˶mMo ñnï> à‘mU
nmhÿZ Zï> ìhmdo Am{U Omo {Od§V amhUma Amho, ˶mZo g˶mÀ¶m ñnï> à‘mUmgh {Od§V
amhmdo. {ZpíMVM A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 43 A„mh
˶m§Mr (eÌyMr) g§»¶m Vwåhmcm (Y¡¶© XoʶmgmR>r) Vw‘À¶m ñdßZmV H$‘r (Agë¶mMo)
XmIdV hmoVm. Am{U Oa ˶mZo Vwåhmcm ˶m§Mr g§»¶m OmñV XmI{dcr AgVr Va
{ZpíMVM Vw‘Mo Y¡¶© IMco AgVo. Am{U ˶m{df¶r Vwåhr AmngmV dmX Ho$cm
AgVm. nU A„mhZo Vwåhmcm (¶mnmgyZ) dmM{dco. {ZpíMVM (‘mZdmÀ¶m) ‘ZmV
H$m¶ Amho, ¶mMr ˶mcm nyU© OmUrd AgVo. 44 Am{U ¶wÕmÀ¶m EoZdoiog A„mhZo
(eÌy) Aëng§»¶oV AmhoV, Ago Vwåhmcm Xe©dco Am{U (eÌycmhr) Vwåhr (lÕmd§V)
Aëng§»¶oV AmhmV Ago Xe©dco. ho ¶mgmR>r H$s, A„mhcm ˶m Jmoï>rMm {ZU©¶ H$aVm
¶mdm, Or Jmoï> KSy>Z ¶oUo (AJXr) {ZpíMV hmoVr. Am{U gd© Jmoï>r (A§{V‘ {ZU©¶mgmR>r)
A„mhH$S>oM nmR>{dë¶m OmVmV.
45
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm (¶wÕmV) EImÚm g¡Ý¶mer Vw‘Mm gm‘Zm
Pmcm Va Vwåhr (nyU© Y¡¶m©{Zer) ÑT> amhm, Am{U A„mhMo A{YH$m{YH$ ñ‘aU H$am,
åhUOo Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 46 Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ
H$am Am{U AmngmV dmX{ddmX H$aUo Q>mim, AݶWm Vw‘Mo Y¡¶© IMoc d Vw‘Mm Xamam
Zmhrgm hmoB©c. Am{U g§¶‘ R>odm, {ZpíMVM A„mh g§¶‘ ~miJUmè¶m cmoH$m§gh
Amho. 47 Am{U ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m, Oo Amnë¶m Kê$Z (‘moR>çm EoQ>rZo) Vmoam
{‘adrV d (cmoH$m§Zm) S>m‘S>m¡c XmIdrV ~mhoa nS>co. Am{U Oo (BVam§Zm) A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ amoIVmV. nU Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mg A„mhZo doT>coco Amho.
48
Am{U g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o ˶m§Zm Mm§Jë¶m ñdê$nmV Xe©{dcr Am{U
åhUmcm, "AmO cmoH$m§‘ܶo Agm H$moUrhr Zmhr, Omo Vw‘À¶mda {dO¶ àmá H$ê$
eH$Vmo; Am{U ‘r Vw‘Mm ajUH$Vm© Amho!' nU Ooìhm XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶o EH$‘oH$m§g‘moa
Amcr Voìhm Vmo (g¡VmZ) ({VWyZ) CcQ>çm nmdcr naV {’$acm, Am{U åhUmcm,
"{ZpíMVM ‘mPo Vw‘À¶mer H$mhr XoUo-KoUo Zmhr, ‘r Vo nmhV Amho, Oo Vwåhmcm {XgV
Zmhr, ‘r (Va) A„mhMo ^¶ ~miJVmo Am{U A„mh H$R>moa {ejm H$aUmam Amho.' 49
Xm§{^H$ (hypocrites) cmoH$ Am{U Á¶m§À¶m ‘Zm‘ܶo {dH¥$Vr Amho, Ago cmoH$
åhUV hmoVo, "¶m (lÕmd§Vm§Mr) ˶m§À¶m Y‘m©Zo ’$gdUyH$ Ho$cr Amho.' nU Omo H$moUr
176 Hw$amU

A„mhda {dídmg R>odrc ˶mcm {ZpíMVM (¶m Jmoï>rMr AZw^yVr hmoB©c H$s), A„mh
hm gm‘϶©emcr d ~w{Õ‘mZ Amho.
50
Am{U Vwåhr Oa ˶m pñWVrcm nmhÿ eH$co AgVo, Ooìhm (Am‘Mo) XÿV
(angels) g˶ ZmH$maʶmda (Am`wî`^a) AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Mo (‘¥Ë¶wg‘¶r)
àmU H$mT>VmV, Voìhm Vo (XÿV) ˶m§À¶m Mohè¶m§da Am{U nmR>tda àhma H$ê$Z åhUVmV,
"AmVm OiʶmMr {ejm MmIm!' 51 hr ˶m (H$‘mªMr) {ejm Amho, Or Vwåhr Amnë¶m
hmVm§Zr Ho$cr hmoVr. A„mh Amnë¶m ^º$m§da H$Xm{n Aݶm¶ H$arV Zmhr. 52 (˶m§Mr
AdñWm) {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§à‘mUo Am{U Ë`m§À`m nyduÀ¶m cmoH$m§à‘mUo hmoB©c. ˶m§Zr
A„mhÀ¶m g§XoemÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mMm AñdrH$ma Ho$cm, Am{U åhUyZ A„mhZo
˶m§Zm ˶m§À¶m nmnH¥$˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. IamoIa! A„mh gm‘϶©emcr
Amho Am{U {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV (’$ma) H$R>moa Amho. 53 ho AemgmR>r Pmco H$s,
A„mhZo EImÚm OZg‘yhmda Amncr Or H¥$nm àXmZ Ho$cocr AgVo, Vmo Vr H¥$nm
Vmon¶ªV ‘mJo KoV Zmhr (withdraw), Omon¶ªV Vo cmoH$ ñdV:À¶m AdñWoV ~Xc
H$arV ZmhrV. Am{U (cjmV R>odm) A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam
Amho. 54 (˶m Anamܶm§Mr AdñWm VerM hmoUma) Oer {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Mr d ˶m
nyduÀ¶m cmoH$m§Mr Pmcr. ˶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco. Am{U
åhUyZ Amåhr ˶m§À¶m AnamYm§nmoQ>r ˶m§Zm Zï> Ho$co. Am{U {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm
Amåhr ~wS>dyZ Q>mH$co, H$maU Vo gd© nmnH¥$˶ H$aUmao cmoH$ hmoVo.
55
{ZpíMVM A„mhÀ¶m Ñï>rV, gdm©V dmB©Q> àmUr Vo AmhoV Oo g˶mMm AñdrH$ma
H$aʶmda AmJ«hr AmhoV. Am{U Oo g˶ ‘mݶ H$aUmao ZmhrV. 56 Oo Vw‘À¶mer
H$ama~Õ AgyZhr Amnë¶m H$amamMm à˶oH$ doiog ^§J H$aVmV Am{U Vo (A„mhMo)
^¶ ~miJV ZmhrV. 57 Ago cmoH$ ¶wÕmV Vw‘À¶m hmVr cmJco Va ˶m§Zm Aer {ejm
H$am H$s, Oo cmoH$ ˶m§À¶m ‘mJo AmhoV, ˶m§Zr Vo nmhÿZ {VWyZ ni H$mT>mdm (åhUOo
˶m§Zr Amnë¶m H$Q>H$mañWmZmÀ¶m H$madm`m§nmgyZ namd¥Îm ìhmdo) OoUoH$ê$Z ˶m§Zm YS>m
{‘imdm. 58 Am{U Oa Vwåhmcm ˶m O‘mVrH$Sy>Z (Á¶m§À¶mer Vwåhr H$ama Ho$coco
Amho), {dídmgKmVmMo ^¶ dmQ>V Agoc Va ˶m§Mm H$ama ˶m§À¶mH$S>o (¶Wm¶mo½¶
arVrZo) ’o$Hy$Z Úm. (åhUOo Vo Am{U Vwåhr H$ama‘wº$ hmoD$Z Omc). A„mhcm dMZ^§J
H$aUmao cmoH$ (A{O~mV) {à¶ ZmhrV.
59
Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr (H$Xm{n) Agm {dMma ‘ZmV AmUy Z¶o H$s,
Vo (A„mhÀ¶m) VmdS>rVyZ (ñdV:Mr) gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$Vrc. Vo (A„mhÀ¶m
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 177

¶moOZocm H$Xm{n) {d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. (H$maU) ˶m§Zm Ago H$aʶmMo (‘wirM)
gm‘϶© àmá Zmhr. 60 Am{U ˶m§Zm cT>m XoʶmgmR>r Vwåhmcm e³¶ Agoc VodT>o
g¡Ý¶~c Am{U ¶wÕmgmR>r gwg‚m Agcoco KmoS>o (war mounts) ¶m gdmªMr O‘dmO‘d
H$ê$Z R>odm, Á¶mÛmao Vwåhmcm A„mhÀ¶m eÌyÀ¶m Am{U (ñdV:) Vw‘À¶m eÌyÀ¶m
‘ZmV ^¶ {Z‘m©U H$aVm ¶mdo. VgoM (gܶm g‘moa Cä¶m Agcoë¶m eÌy ì¶{V[aº$)
BVam§dahr Xamam {Z‘m©U ìhmdm, Á¶m§Mr Vwåhmcm OmUrd Zmhr. (nU) A„mhcm ˶m§Mr
OmUrd Amho.
Am{U Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©V Oo H$mhr (YZ d doi) IM© H$amc ˶mMm nwaonya
‘mo~Xcm Vwåhmcm XoʶmV ¶oUma. Am{U Vw‘À¶mda ‘wirM Aݶm¶ hmoUma Zmhr. 61
Am{U Oa Vo em§VVmH$ama H$aʶmMr BÀN>m Xe©dVrc (If they incline to peace),
Va Vwåhr XoIrc ˶mgmR>r nwT>o ¶m. Am{U A„mhda (nyU©) {dídmg R>odm. IamoIa!
VmoM gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 62 Am{U Vo Oa (em§Vr ñWm{nV
H$aʶmMo ZmQ>H$ H$ê$Z) Vwåhmcm YmoH$m XoʶmMo CÔoe ~miJyZ AgVrc Va {ZpíMVM
A„mh Vw‘À¶mgmR>r nwaogm Amho. ˶mZoM Va Vwåhmcm Amncr ‘XV nwadyZ Am{U
{dídmgy AZw¶m¶r àXmZ H$ê$Z Vwåhmcm ~iH$Q>r {Xcr. 63 Am{U ˶mZoM ˶m§À¶m
‘ZmV (åhUOo lÕmd§Vm§À`m ‘ZmV) nañnam§{df`r ào‘mMr ^mdZm {Z‘m©U Ho$cr. n¥Ïdrda
Oo H$mhr Amho, Vwåhr Vo gd© IM© H$ê$Zhr ˶m§À¶m ‘ZmV nañnam§{df`r ào‘mMr ^mdZm
(H$Xm{n) {Z‘m©U H$ê$ eH$co ZgVo. (åhUOo Vw‘À¶m à¶ËZmÛmao Vo H$Xm{n e³¶ ZìhVo,
Oo A„mhZo Ho$co). nU A„mhZo ˶m§À¶m ‘ZmV nañnam§{df`r ào‘mMr ^mdZm {Z‘m©U
Ho$cr Amho. Vmo {ZpíMVM gm‘϶©emcr Amho, ~w{ÕdmZ Amho.
64
n¡J§~a! A„mh Vw‘À¶mgmR>r Am{U Vw‘Mo AZwgaU H$aUmè¶m lÕmd§Vm§gmR>r
nwaogm Amho. 65 n¡J§~a! lÕmd§Vm§Zm (AmVm ~MmdmË‘H$) ¶wÕ H$aʶmgmR>r ào[aV H$am.
Oa Vw‘À¶mn¡H$s drg ‘mUgo Y¡`m©{Zer (¶wÕ ^y‘rda) {Q>H$md YaVrc Va Vr XmoZeo
cmoH$m§da ‘mV H$aVrc Am{U Oa Vw‘À¶mn¡H$s e§^a ‘mUgo Aer AgVrc Va Vr ˶m
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m hOma lÕmhrZ cmoH$m§da ‘mV H$aVrc, H$maU Vo
g‘O Zgcoco cmoH$ AmhoV.
(Q>rn: H$maU g˶mgmR>r cT>UmaoM AmVyZ Y¡¶©dmZ AgVmV, nU Ag˶mgmR>r cT>Umao Vgo Agy eH$V
ZmhrV.)
66
AmVm A„mhZo Vw‘Mm ^ma hcH$m Ho$cm Amho, H$maU ˶mcm ‘mhrV Amho H$s,
Vw‘À¶mV H$mhr H$‘Omoar Amho. (Am{U) åhUyZ Oa Vw‘À¶mn¡H$s e§^a ‘mUgo Y¡¶©erc
178 Hw$amU

amhÿZ (¶wÕ^y‘rda {Q>H$md YaVrc) Va Vr XmoZeo cmoH$m§da ‘mV H$aVrc Am{U Oa


Vw‘À¶mn¡H$s hOma ‘mUgo Aer AgVrc Va Vr A„mhÀ¶m AmkoZo XmoZ hOma cmoH$m§da
‘mV H$aVrc. Am{U A„mh (à{VHy$c n[apñWVrV) AT>i (firm) amhUmè¶m cmoH$m§~amo~a
AgVmo.
67
n¡J§~amH$[aVm ho C{MV Zmhr H$s, ˶mZo eÌycm H¡$Xr ~Zdmdo, (˶mÀ¶mgmR>r Va
Amdí¶H$ Amho H$s), ˶mZo n¥Ïdrda (A„mhÀ¶m ¶moOZo{déÕ noQy>Z CR>coë¶m eÌy§Mm
nyU©nUo) {~‘moS> Ho$ë¶m{edm¶ Wm§~Vm H$m‘m Z¶o. Vwåhr ¶m OJmVrc cm^m§Mr Anojm
H$aVm, nU A„mh ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (Vw‘Mo H$m¶‘gmR>r ^co) BpÀN>Vmo. A„mh
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 68 Am{U A„mhZo (eodQ>À¶m n¡J§~amg§~§YmZo
Amncr ¶moOZm) AmYrnmgyZ {chÿZ Q>mH$cocr ZgVr, Va Á¶m ‘mJm©Mm Vwåhr Adc§~
Ho$cm, ˶mMo n[aUm‘ åhUyZ Vw‘À¶mda ’$ma ‘moR>r AmnÎmr MmcyZ Amcr AgVr. 69
(¶wÕ qOH$ë¶mZ§Va eÌyH$Sy>Z) Á¶m H$mhr dñVy Vw‘À¶m hmVr Amcoë¶m AmhoV, (Ë`m§nH¡ $s)
d¡Y Am{U Mm§Jë¶m (dñVy§Mm) Vwåhr Cn^moJ H$am. Am{U (Zoh‘r) A„mhMo ^¶
~miJm. {ZpíMVM A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
70
n¡J§~a! Á¶m§Zm Vwåhr H¡$Xr ~Z{dco AmhmV ˶m§Zm gm§Jm, "A„mhcm Vw‘À¶m
‘ZmV Oamgmhr ^conUm Agë¶mMo AmT>iyZ Amë¶mg, Vw‘À¶mH$Sy>Z Oo H$mhr KoʶmV
Amco Amho ˶mnojm A{YH$ Mm§Jco, Vwåhmcm Vmo àXmZ H$arc. Am{U Vw‘À¶m (AnamYm§Zm)
Vmo ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. H$maU A„mh AmhoM ’$ma j‘merc d X¶miy.' 71 Am{U Oa
˶m§Mr Vw‘À¶mer {dídmgKmV H$aʶmMr ¶moOZm Agoc Va (¶mV AmíM¶©H$maH$
H$mhrM Zgoc H$maU), ˶m§Zr ¶m AmYr (ñdV:) A„mher {dídmgKmV Ho$cocm Amho.
Am{U åhUyZ (A„mhZo ˶mMrM ˶m§Zm {ejm Ho$cr) d ˶m§À¶mda Vwåhmcm Am{YnË`
{Xco. Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd Amho d Vmo ~w{Õ‘mZ Amho.
72
{ZpíMVM Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhgmR>r) Xþï> cmoH$m§À¶m
^yàXoemMm ˶mJ Ho$cm Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco YZ d àmU nUmcm cmdco.
Am{U Vo cmoH$(hr) Á¶m§Zr (A„mhgmR>r ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoë¶m cmoH$m§Zm) Aml¶
{Xcm d (nyU©) gmhmæ¶ {Xco. (Va) ho cmoH$ EH$‘oH$m§Mo (gƒo) {‘Ì ({hVqMVH$) d
ajUH$V} AmhoV. Am{U Vo cmoH$ Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, nU (n¡J§~a d BVa
lÕmd§Vm§~amo~a) ñdXoe ˶mJ Ho$cm Zmhr. Va Aem cmoH$m§À¶m g§ajUmMr O~m~Xmar
Vw‘À¶mda Vmon¶ªV ‘wirM ¶oUma Zmhr, Omon¶ªV Vo ñdXoe ˶mJ H$ê$Z (Vw‘À¶mH$S>o)
¶oV ZmhrV. nU Ym{‘©H$ (N>imÀ¶m {déÕ) Vo Vw‘Mr ‘XV ‘mJV AgVrc Va Vwåhr
gyah-09. AV-Vm¡~m 179

˶m§Mr ‘XV H$aUo A˶mdí¶H$ Amho. nU ¶m Jmoï>rcm AndmX åhUOo Vo cmoH$


AmhoV, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm H$ama Pmcocm Amho. (åhUOo Vwåhr H$ama ‘moSy>Z lÕmd§Vm§Mr
‘XV H$ê$ eH$V Zmhr).
(Q>rn: ‘¸o$Vrc gaXma d n¡J§~a ¶m§À¶m Xaå¶mZ Agm H$ama Pmcm hmoVm H$s, H$amamZ§Va ‘¸$mdmgr¶m§n¡H$s
H$moUr Bñcm‘ ñdrH$mê$Z ‘{XZocm Amë¶mg, ˶mcm naV ‘¸$mdmgr¶m§À¶m Vmã¶mV XoʶmV ¶oB©c.)
Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$aV AmhmV Vo gd© A„mh nmhV Amho. 73 ¶mgmo~V (hohr
cjmV Agy Úm) H$s, Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo EH$‘oH$m§Mo {‘Ì
({hVqMVH$) AmhoV. Am{U Oa Vwåhr Ago Ho$co Zmhr Va n¥Ïdrda (Vwåhm§ cmoH$m§Xaå¶mZ)
’$ma ‘moR>m CËnmV d CnÐd ‘mOoc.
74
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhgmR>r) ñdXoe ˶mJ
Ho$cm. Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr (åhUOoM {OhmX Ho$cm).
VgoM Á¶m cmoH$m§Zr (ñdXoe ˶mJ Ho$coë¶m cmoH$m§Zm) Aml¶ {Xcm d gmhmæ¶ Ho$co,
VoM cmoH$ Añgc lÕmd§V AmhoV. (A„mhnmer) ˶m§À¶mgmR>r j‘m Am{U gd©loð>
CnOr{dH$m Amho. 75 Am{U Á¶m cmoH$m§Zr C{eam lÕm YmaU Ho$cr Am{U (Xþï>m§À¶m)
^yàXoemMm ˶mJ Ho$cm Am{U Vw‘À¶mgmo~V {‘iyZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr
namH$mð>m Ho$cr. Va ho XoIrc Vw‘À¶mn¡H$sM AmhoV. (åhUOo A„mhÀ¶m ZOaoV
lÕmd§V AmhoV).
Am{U aº$mMo ZmVog§~§Y Agcoco cmoH$ ho A„mhÀ¶m J«§WmZwgma Xwgè`m cmoH$m§nojm
A{YH$ {ZH$Q>Mo AmhoV, (h¸$Xma AmhoV). IamoIa A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ
Amho.
gyah-09. AV-Vm¡~m
1
hr KmofUm Amho A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amV’}$ H$s, (¶mnwT>o) (A„mh Am{U
˶mÀ¶m n¡J§~amMm) ˶m cmoH$m§er H$mhrhr g§~§Y AgUma Zmhr, Oo BVam§Zm A„mhMo
g‘H$j R>adVmV, Á¶m§À¶mer (AmYr) Vwåhr H$ama Ho$co hmoVo. (nU AmVm ˶m§À¶m
gd© Xm{`Ëdm§VyZ ‘wº$ Pmë¶mMr hr KmofUm Amho). 2 (˶m§Zm ho ñnï> gm§JyZ Q>mH$m H$s)
AmVm Vwåhr Xoem‘ܶo Mma ‘{hZo qhS>m-{’$am, nU ho OmUyZ ¿¶m H$s, Vwåhr A„mhMr
¶moOZm H$Xm{n {d’$c H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U A„mh g˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma
XoUmè¶m lÕmhrZm§Zm An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>Uma Amho. 3 A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J§~amV’}$ ‘moR>çm hOÀ¶m {Xder gd© cmoH$m§g‘moa hr Omhra KmofUm Ho$cr OmV Amho
H$s, A„mh d VgoM ˶mMm n¡J§~a (A„mhMo g‘H$j R>adV am{hcoë¶m ˶m)
180 Hw$amU

AZoHo$ídadmXr cmoH$m§À¶m (gd©) Xm{`Ëdm§‘YyZ ‘wº$ Pmcoco AmhoV. Oa AmVmhr Vwåhr


níMmÎmmn 춺$ H$amc, Va Vo Vw‘À¶mM ñdV:À¶m {hVmMo Amho. nU Oa Vwåhr ˶mH$S>o
nmR> {’$admc Va ¶mMr OmUrd Agy Úm H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m ¶moOZocm H$Xm{n {d’$c
H$ê$ eH$V Zmhr. (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm
^¶mdh {ejoMr ~mV‘r EoH$dyZ Q>mH$m (H$s, ^¶mdh {ejm ˶m§Mr dmQ> nmhV Amho). 4
nU ¶mg Vo AZoHo$ídadmXr cmoH$ AndmX AmhoV Oo Vw‘À¶mer Ho$coë¶m H$amamMm
gÝ‘mZ H$aV am{hco, (åhUOo ˶mMo nmcZ H$aʶmV H$moUVrhr H$ga Ho$cocr Zmhr)
Am{U Vw‘À¶m {damoYmV H$moUmcmhr ‘XV Ho$cr Zmhr. Va Vw‘Mm Aem cmoH$m§er Pmcocm
H$ama, ˶mMr ‘wXV nyU© hmoB©n¶ªV nmcZ H$am. IamoIa, A„mhcm Vo cmoH$ {à¶ AmhoV Oo
(à˶oH$ H$m¶© H$aVmZm) ˶mÀ¶m CnpñWVrMr OmU R>odVmV.
5
(¶wÕmgmR>r) {Z{fÕ Agcoco ‘{hZo CcQy>Z Joë¶mZ§Va ˶m AZoHo$ídadmÚm§Zm
(Á¶m§Zr Vw‘À¶mer ¶wÕ N>oS>co Amho), {OWo-Hw$R>o Vo gmnS>Vrc R>ma H$ê$Z gmoS>m Am{U
˶m§Zm nH$S>m d ˶m§Zm doT>m Kmcm d h„m hmoʶmÀ¶m à˶oH$ OmJr ˶m§À¶m nmiVrda
amhm. (˶m§À¶mdVrZo EdT>o gd© Pmë¶mZ§Vahr) Oa Vo níMmÎmmn H$aVrc Am{U (Z‘mµOê$nr)
{Z˶ àmW©Zm H$ê$ cmJVrc d µOH$mV (XmZ) XoVrc Va ˶m§Mm añVm ‘moH$im gmoS>m.
IamoIa! A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 6 Am{U Oa AZoHo$ídadmÚm§n¡H$s H$moUr
Vw‘À¶mH$S>o g§ajU ‘m{JVco Va ˶mcm g§ajU Úm. OoUoH$ê$Z ˶mcm (Vw‘À¶mH$Sy>Z)
A„mhMr dmUr EoH$Vm ¶mdr. Z§Va ˶mcm ˶mÀ¶m gwa{jV {R>H$mUr nmohmoMdm. H$maU ho
Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm (g˶mMo) kmZ Zmhr.
7
¶m AZoHo$ídadmXr cmoH$m§er A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amMm H$ama H$em àH$mao
H$m¶‘ amhÿ eH$Vmo. ‘mÌ Ë¶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ Á¶m§À¶mer Vwåhr (AmYr ‘¸$mpñWV)
n{dÌ ‘erXrOdi H$ama Ho$cocm hmoVm. (åhUOo Vmo H$ama Amnë¶m ‘wXVrn¶ªV nyU©
H$am). (Á¶m§À¶mer H$ama Pmcocm Amho), Vo Omon¶ªV IaonUmZo dmJVrc Vwåhrhr
˶m§À¶mer IaonUmZo dmJm. {ZpíMVM A„mhcm gXmMmar (nmn^rê$) cmoH$ {à¶ AmhoV.
(Q>rn: lÕmd§Vm§Mm dmT>Vm à^md nmhÿZ AZoHo$ídadmXr cmoH$m§Zr ˶m§À¶mer H$ama Ho$co hmoVo, nU Vo ˶m
H$amam§da Iyf ZìhVo d doimodoir ˶mMm ^§J H$arV AgV. Voìhm A„mhH$Sy>Z darc AmXoe Amcm.)
8
H$emàH$mao (H$ama H$m¶‘ amhrc), Ooìhm ˶m§Mr AdñWm Aer Amho H$s, Oa
˶m§Zm Vw‘À¶mda {Z¶§ÌU àmá Pmco Va Vo Vw‘À¶m~m~VrV H$moU˶mhr ZmVog§~§YmMo
qH$dm H$amamMo nmcZ H$arV ZmhrV? Vo ’$º$ Amnë¶m Vm|S>À¶m Jmoï>tZr Vwåhmcm Iye
H$ê$ nmhVmV, nU ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo Vw‘À¶m{df¶r ˶mCcQ> (^mdZm) AmhoV. ˶m§À¶mn¡H$s
gyah-09. AV-Vm¡~m 181

A{YH$m§e cmoH$ {dídmgKmVH$s AmhoV. 9 ˶m§Zr A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm jw„H$ {H$‘VrÀ`m


‘mo~Xë¶mV {dHy$Z Q>mH$co Amho. Am{U BVam§Zm ˶m§Zr A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ à{V~§Y
Ho$cm. ’$maM dmB©Q> Amho, Oo Vo H$arV AmhoV. 10 Vo H$moU˶mhr lÕmd§Vm§À`m ~m~VrV
ZmVog§~§YmMo qH$dm H$amamÀ¶m ~§YZmMo (‘wirM) nmcZ H$arV ZmhrV. hoM ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhoV. 11 (ho gd© Pmë¶mdahr) Oa Vo níMmÎmmn 춺$ H$aVrc
Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$ê$ cmJVrc d µOH$mV (XmZ) XoD$ cmJVrc, Va
Voìhm ‘mÌ Vo Vw‘Mo Y‘©~§mYd AmhoV. Amåhr (Am‘À¶m) ¶m g§Xoem§Zm ñnï> H$ê$Z
gm§JV AgVmo, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY KoUmao AmhoV.
12
Am{U à{Vkm KoVë¶mZ§Vahr Oa Vo Amnë¶m enWm§Mm ^§J H$aVrc Am{U
Vw‘À¶m Y‘m©{df¶r AneãXm§Mm à¶moJ H$aVrc Va Aem lÕmhrZm§À¶m ¶m nwT>mè¶m§er
cT>m. Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr ˶mnmgyZ namd¥Îm ìhmdo, H$maU ˶m§Zm ˶m§À¶m enWm§~Ôc
A{O~mV AmñWm Zmhr. 13 Vwåhr Aem cmoH$m§er cT>Uma Zmhr H$m, Á¶m§Zr Amnë¶m
H$amam§Mm ^§J Ho$cm Am{U Á¶m§Zr n¡J§~amcm ˶mÀ¶m (‘mV¥^y‘rVyZ) KmcdyZ cmdʶmMm
H$Q> Ho$cm Am{U ˶m§ZrM Vw‘À¶m{déÕ ¶wÕmMr gwédmV Ho$cr. Vwåhmcm ˶m§Mo ^¶
dmQ>Vo H$m? Vwåhr Oa IamoIa lÕmd§V Agmc, Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Agm¶cm hdr
H$s, A„mh ¶m Jmoï>rg gdm©{YH$ nmÌ Amho H$s, Vwåhr ˶mMoM ^¶ ~miJmdo. 14
˶m§À¶mer ¶wÕ H$am, (˶mÛmao) A„mh ˶m§Zm Vw‘À¶m hmVyZ {ejm H$arc Am{U ˶m§Zm
An‘m{ZV H$arc Am{U ˶m§À¶mda {dO¶ àmá H$aʶmgmR>r Vwåhmcm gmhmæ¶ H$arc.
Am{U lÕmd§Vm§Mo H$mirO W§S> H$arc. 15 Am{U ˶m§À¶m ‘ZmVyZ H«$moY H$mTy>Z Q>mH$sc
Am{U A„mh ˶mÀ¶mda Amncr H¥$nmÑï>r Q>mHo$c, Á¶mÀ¶m~m~VrV Vmo BÀN>rc Am{U
A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
16
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr Ago g‘OyZ AmhmV H$m H$s, Vwåhmcm AgoM gmoSy>Z
XoʶmV ¶oB©c. (Ago A{O~mV hmoUma Zmhr) H$maU A„mhZo AÚmn ˶m cmoH$m§Zm
{MÝhm§{H$V Ho$coM Zmhr, Á¶m§Zr (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr
(åhUOo {OhmX Ho$cm) Am{U ˶m§Zr A„mh d ˶mMm n¡J§~a Am{U lÕmd§V cmoH$
¶m§À¶mì¶{V[aº$ BVam§er {‘ÌËdmMo g§~§Y ñWm{nV Ho$co Zmhr (åhUOoM ¶m§À¶mì¶{V[aº$
H$moUmH$Sy>Zhr gmhmæ¶ KoVco Zmhr). Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, Vo gd© A„mh OmUyZ
Amho.
17
AZoHo$ídadmXr cmoH$m§gmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr A„mhÀ¶m ‘erXtZm
(nwÝhm-nwÝhm) ^oQ> Úmdr qH$dm ˶m§Mr XoI^mc H$amdr.
182 Hw$amU

(Q>rn: ‘¸$m ¶oWrc AZoHo$ídadmXr cmoH$ H$m~mMr XoI^mc H$arV AgV Am{U ñdV:cm
lÕmd§Vm§nojm ’$ma ‘hmZ g‘OV AgV.)
nU (˶m§À¶m ~m~VrV dmñV{dH$Vm Va hr Amho H$s, Amnë¶m H¥$˶m§Ûmao) Vo
ñdV:{déÕ gmjr AmhoV H$s, Vo g˶ ZmH$maUmè¶m§n¡H$s AmhoV. ho Ago cmoH$ AmhoV,
Á¶m§Mr H$‘} {Zî’$i R>aUma AmhoV. Am{U Vo AmJrV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. 18
A„mhÀ¶m CnmgZmñWim§Zm (åhUOo ‘erXtZm) ˶mZoM ^oQ> Úm¶cm nm{hOo Am{U
˶m§Mr XoI^mc H$am¶cm nm{hOo Omo A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVmo
d {Z˶ àmW©Zm H$aVmo Am{U XmZH$m¶© H$aVmo, (µOH$mV XoVmo) Am{U Xþgè¶m H$moUmMo Zìho
Va Ho$di A„mhMoM ^¶ ~miJVmo. AemM cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© cm^coë¶m cmoH$m§‘ܶo
ñWmZ {‘iy eH$Vmo. 19 (‘¸$m ¶oWo) hOgmR>r ¶oUmè¶m cmoH$m§Zm nmUr nmOUo d (H$m~m)
¶m n{dÌ ‘erXrMr XoI^mc H$aUo (hr H$m‘o) Vwåhr (lÕmd§Vm§À¶m ˶m H$m‘mg‘mZ)
g‘OVm H$s H$m¶, Omo A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda (ÑT>) {dídmg R>odVmo Am{U
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$aVmo. A„mhÀ¶m ZOaoV Vo XmoKo g‘mZ Agy
eH$V ZmhrV. Am{U A„mh Aݶm¶r cmoH$m§Zm (H$Yrhr) gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 20
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) ñdXoe ˶mJ Ho$cm
Am{U Amnco YZ d àmU nUmcm cmdyZ A„mhÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr.
A„mhÀ¶m ZOaoV ˶m§Mo ñWmZ (’$ma) ‘moR>o Amho. Am{U (eodQ>r) hoM cmoH$ (’$ma ‘moR>o)
¶e àmá H$aUmao AmhoV. 21 ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm ew^dmVm© XoVmo Amho, (ew^dmVm©)
˶mÀ¶mH$Sy>Z hmoUmè¶m H¥$noMr Am{U ˶mÀ¶m àgÞVoMr d (˶m§Mr dmQ> nmhV Agcoë¶m)
Z§XZdZm§Mr Á¶m§V gX¡d gwIg‘mYmZ Agoc. 22 ˶mV Vo gX¡d {Zdmg H$aVrc.
IamoIa, A„mhH$S>oM (Amnë¶m ^º$m§gmR>r) ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm Amho.
23
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Amnco dS>rc d ^mD$ ¶m§À¶mer {‘ÌËdmMo
g§~§Y ñWm{nV H$ê$ ZH$m, Oa ˶m§Zm g˶lÕm A§JrH$ma H$aʶmnojm, g˶ ZmH$maUo
OmñV {à¶ Amho. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo ˶m§À¶mer ‘¡Ìr H$aVrc Va {ZpíMVM Ago
cmoH$ A˶mMmar AmhoV. 24 (n¡J§~a!) ˶m§Zm (ñnï>) gm§JyZ Q>mH$m, "Oa Vw‘Mo dS>rc
Am{U Vw‘Mr ‘wco Am{U Vw‘Mo ^mD$ Am{U Vw‘Mo OrdZgmWr (åhUOo nVr qH$dm
nËZr) Am{U Vw‘Mo JmoÌ d Vo YZ Oo Vwåhr H$‘{dco Amho Am{U Vmo ì¶mnma Á¶mÀ¶m
‘§XrMo Vwåhmcm ^¶ dmQ>Vo Am{U (Vr) Vwåhmcm {à¶ Agcocr Kao (Á¶m§V Vwåhr AmZ§X
Cn^moJVm) ho gd© Oa Vwåhmcm A„mh d ˶mMm n¡J§~a ¶m§À¶mnojm Am{U ˶mÀ¶m
H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$aʶmnojm (åhUOo {OhmX H$aʶmnojm) A{YH$ {à¶ AgVrc
gyah-09. AV-Vm¡~m 183

Va ‘J (AmVm) ’$º$ A„mh Amncm {ZU©¶ Omhra H$aʶmMr àVrjm H$am Am{U
(cjmV R>odm) A„mh Amkm ^§J H$aUmè¶m ({dÐmohr) cmoH$m§Zm (H$Yrhr) gÝ‘mJ©
XmIdrV Zmhr.'
25
IamoIa, A„mhZo Vwåhmcm AZoH$ àg§Jr gmhmæ¶ Ho$coco Amho. (Ooìhm Vwåhr
g§»¶oÀ¶m Ñï>rZo ’$ma H$‘r hmoVo) Am{U hþZ¡ZÀ¶m {Xder XoIrc (˶mZoM Vw‘Mr ‘XV
Ho$cr) Ooìhm Vwåhmcm Vw‘Mr g§»¶m A{YH$ Agë¶mMm Jd© hmoVm, nU Vo (~hþg§»¶
cmoH$) Vw‘À¶m H$mhr H$m‘r Amco Zmhr. Am{U ^y‘r {demc AgyZXoIrc Vw‘À¶mgmR>r
(’$ma) AmHw§${MV Pmcr Am{U Vwåhr ‘mKma KoV ni H$mT>cmV. 26 ‘J A„mhZo
Amnë¶mH$Sy>Z Amnë¶m n¡J§~amda Am{U lÕmd§Vm§da (H¥$noÀ¶m ñdê$nmV) ‘Z:em§Vr
AdVrU© Ho$cr Am{U Aem g¡Ý¶mcm (Vw‘À¶m ‘XVrgmR>r) nmR>dco, Oo Vwåhr nmhÿ
eH$V ZìhVo. Am{U A„mhZo ˶m g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm
{ejm Ho$cr. Am{U lÕmhrZm§gmR>r hmM ‘mo~Xcm Amho. 27 nU ˶mZ§Vahr A„mh
BÀN>rc ˶mÀ¶mH$S>o, Vmo Amncr H¥$nmÑï>r didy eH$Vmo, (åhUOo ˶mcm níMmÎmmnmMr
gX²~wÕr XoD$ eH$Vmo). A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 28 lÕm YmaU Ho$coë¶m
cmoH$m§Zmo! (ho OmUyZ ¿¶m H$s), AZoHo$ídadmXr (åhUOo BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo
ñWmZ XoUmao) cmoH$ (spiritually impure - AmÜ`mpË‘H$ Ñï>rZo nyU©nUo) An{dÌ
AmhoV. Am{U åhUyZ ¶m dfm©Z§Va ˶m§Zr (‘¸$mpñWV H$m~m ¶m) n{dÌ ‘erXrÀ¶m
{ZH$Q> ¶oD$ Z¶o. Am{U Vwåhmcm Oa J[a~rMo ^¶ dmQ>V Agoc Va A„mhZo BpÀN>ë¶mg
Vmo Amnë¶m H¥$noZo Vwåhmcm g‘¥Õ ~ZdyZ Q>mHo$c, {ZpíMVM A„mh gd© H$mhr OmUUmam
Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
(Q>rn: ¶m AmXoemnydu AZoHo$ídadmXr cmoH$ {VWo ¶m¶Mo, Vo {VWo ZOamUo Am{U XoU½¶m àñVwV H$am¶Mo.)
29
(Am{U) AmYrMo J«§W Agcoë¶m ˶m cmoH$m§er cT>m, Oo Zm A„mhda lÕm
R>odVmV, Zm A§{V‘ {Xdgmda, VgoM A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amZo Á¶m Jmoï>r {Z{fÕ
åhUyZ Omhra Ho$ë¶m AmhoV, ˶m§Zm {Z{fÕ ‘mZV ZmhrV Am{U g˶ Y‘m©Mo nmcZ
H$arV ZmhrV (Á¶mMo nmcZ H$aʶmMo A„mhZo ˶m§Zm AmXoe {Xco Amho). (˶m§À¶mer
Vmon¶ªV cT>m) Omon¶ªV Vo (Vw‘À¶mg‘moa) eaUmJVr nËH$ê$Z, ñdoÀN>oZo (Vw‘Mo amOH$s¶
dM©ñd ñdrH$mê$Z) gaH$mar H$a (åhUOo {OµO¶m) XoV ZmhrV. 30 Am{U Á¶y åhUVmV
H$s, CO¡a A„mhMm nwÌ Amho. Va {¼ñVr åhUVmV H$s, ¶oey A„mhMm nwÌ Amho. Vo
˶m§À¶m Vm|S>Mo, (H$mhrM AmYma Zgcoco) eãX AmhoV. ho (Ago åhUUmao cmoH$)
¶m§À¶mnydu hmoD$Z Jocoë¶m ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr Ho$di Z¸$c H$arV AmhoV.
184 Hw$amU

"A„mh ˶m§Zm Zï> H$amo!' (d Vo ¶mgmR>r nmÌ AmhoV). Vo (dmñVdmnmgyZ) H$go Xÿa OmV
AmhoV. 31 ˶m§Zr A„mhcm gmoSy>Z Amnë¶m Y‘©n§{S>Vm§Zm Am{U g§Ý`mem§Zm VgoM
‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhcm Amncm {dYmVm åhUyZ ‘mݶ Ho$co Amho. ˶m§Zm Va Ho$di EH$m
A„mhMr CnmgZm H$aʶmMm AmXoe XoʶmV Amcm hmoVm. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM
CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. (Oo cmoH$) BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mer
˶mMm H$mhrM g§~§Y Zmhr. (Vmo ˶mnmgyZ nyU©nUo n{dÌ Amho).
32
Vo (Va) A„mhÀ¶m (gÝ‘mJ© XmIdUmè¶m) àH$meÁ¶moVrcm Amnë¶m Vm|S>À¶m
’w$§H$aoZo {dPdyZ Q>mHy$ BpÀN>VmV, (nU A„mh Ago H$Yrhr hmoD$ XoUma Zmhr), Vmo Va
Amnë¶m àH$meÁ¶moVrcm n[anyU© arVrZo (gd©Ì) nga{dë¶m{edm¶ amhUma Zmhr, ‘J
g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm (A„mhMr àH$me-Á¶moV gd©Ì ngaV Agë¶m~Ôc) {H$VrH$m
dmB©Q> dmQ>oZm. 33 ˶mZoM Va Amnë¶m n¡J§~amcm ‘mJ©Xe©Z Am{U g˶ Y‘© XoD$Z
nmR>dco, Vo ¶mgmR>r H$s, g˶ (d gwa{jV) Y‘m©cmM (d¡Mm[aH$ ÑîQ>çm ideologi-
cally Zoh‘r) BVa gd© Y‘mªda dM©ñd àmá ìhmdo, ‘J (˶m~Ôc) AZoHo$ídadmÚm§Zm
{H$VrH$m dmB©Q> dmQ>oZm.
34
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§‘ܶo) Ago AZoH$ Y‘©n{§ S>V
d gmYy AmhoV, Oo cmoH$m§Mr YZg§nÎmr AZw{MV ‘mJm©Zo {Ji§H¥$V H$arV AgVmV Am{U
cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$arV AgVmV. Am{U Oo cmoH$ gmoZo d Mm§XrMm
gmR>m H$ê$Z R>odVmV Am{U Vo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$arV ZmhrV. ˶m§Zm
(‘¥Ë¶yZ§Va ¶oUmè¶m OrdZmV) ^¶mdh {ejoMr dmVm© EoH$dm. 35 ˶m {Xder Ooìhm
(˶m§À¶m gmR>dyZ R>odcoë¶m g§nÎmrcm) ZaH$mÀ¶m AmJrV Vmndco OmB©c Am{U ˶mÛmao
˶m§Mo H$nmi ˶m§À¶m ~mOy Am{U ˶m§À¶m nmR>r S>mJë¶m OmVrc. (Am{U ˶m
Anamܶm§Zm gm§{JVco OmB©c) "hmM Vmo Vw‘Mm I{OZm Amho, Omo Vwåhr ñdV:gmR>r
gmR>dyZ R>odcm hmoVm. Va (AmVm) MmIm ˶mMm ñdmX, Oo Vwåhr gmR>dyZ R>odV hmoVm.'
36
Á¶m {Xder A„mhZo AmH$me d n¥Ïdrcm {Z‘m©U Ho$co, ˶m {XdgmnmgyZ ˶mZo
Amnë¶m J«§WmV ‘{hݶm§Mr g§»¶m "~mam' {ZpíMV H$ê$Z Q>mH$cr Amho. Am{U ¶mn¡H$s
Mma ‘{hZo n{dÌ AmhoV. Am{U (A„mhMm AmXoeM) Amho __ "g˶ Y‘©'. ¶m (Mma
‘{hݶm§V) Vwåhr ñdV:da A˶mMma H$ê$ ZH$m. Am{U (lÕmd§Vm§Zmo!) AZoHo$ídadmXr
cmoH$m§er EH$Ì {‘iyZ cT>m, Ogo Vo EH$Ì {‘iyZ Vw‘À¶mer cT>VmV. Am{U cjmV
R>odm A„mh ˶m cmoH$m§~amo~a Amho Á¶m§Zm ˶mÀ¶m (CnpñWVrMr Zoh‘r) OmU AgVo.
37
(n{dÌ ‘{hݶm§Zm) nwT>o T>H$cʶmMo H¥$˶, g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoʶmMoM EH$
gyah-09. AV-Vm¡~m 185

H¥$˶ Amho. ¶mÛmao g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ gÝ‘mJm©nmgyZ (AmUIr)
Xÿa OmVmV. Vo EImÚm dfu ˶m ‘{hݶm§Zm d¡Y R>a{dVmV Am{U Xþgè¶m dfu Ad¡Y
R>a{dVmV. Vo ¶mgmR>r H$s, A„mhZo n{dÌ R>a{dcoë¶m (‘{hݶm§Mr) g§»¶m (dada) nyU©
H$ê$Z, ˶mZo Oo Ad¡Y R>a{dcoco Amho, ˶m§Zm d¡Y R>admdo (Agm ˶m§Mm CÔoe
AgVmo). ˶m§Mr nmnH¥$˶o ˶m§Zm gËH¥$Ë`o {Xgy cmJVmV. Am{U A„mh g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma XoUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV Zmhr.
38
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhmcm H$m¶ Pmco Amho H$s, Ooìhm Vwåhmcm
gm§JʶmV ¶oVo H$s, A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ~mhoa nS>m. Voìhm (Vw‘Mm Agm à{VgmX
AgVmo H$s), Vwåhr O{‘Zrer {IiyZ ~gVm. Vwåhr ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m (A‘¶m©X OrdZm)nojm
¶m OJmVrc (jU^§Jwa) OrdZmcmM àmYmݶ XoV AmhmV H$s H$m¶? nU (dmñV{dH$Vm
hr Amho H$s), ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmÀ¶m VwcZoV ¶m OJmÀ¶m OrdZmVrc cm^ ’$maM
jw„H$ Amho. 39 Oa Vwåhr (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) nwT>o Amcm ZmhrV Va Vmo Vwåhmcm
¶mVZm‘¶r {ejm H$aoc Am{U Vw‘À¶m OmJr BVa cmoH$m§Zm (˶m H$m¶m©gmR>r) nwT>o
AmUoc. Am{U Vwåhr A„mhcm H$mhrhr ZwH$gmZ nmoMdy eH$V Zmhr. Am{U A„mhcm
à˶oH$ Jmoï>rda nyU© gm‘϶© àmá Amho. 40 Oa Vwåhr n¡J§~amcm ‘XV H$aUma Zgmc Va
(cjmV Agy Úm, A„mh ñdV: ˶mMr ‘XV H$aoc Ogo) ˶mZo ˶mMr Voìhm ‘XV
Ho$cocr Amho, Ooìhm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ˶m lÕmhrZ cmoH$m§Zr ˶mcm
(‘¸o$VyZ) ~mhoa KmcdyZ {Xco hmoVo. Am{U (˶mdoiog) Vmo ’$º$ XmoZn¡H$s Xþgam hmoVm.
Ooìhm Vo XmoKo (˶m) JwhoV hmoVo; Voìhm (n¡J§~a) Amnë¶m gmWrXmamer åhUV hmoVm.
H$miOr H$ê$ ZH$mog, H$maU A„mh Amnë¶m~amo~a Amho. Voìhm A„mhZo ˶mÀ¶mH$S>o
Amnë¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr AdVsU© Ho$cr. Am{U Ago g¡Ý¶ nmR>dyZ ˶mcm gmhmæ¶
àXmZ Ho$co, Oo Vwåhmcm {XgV ZìhVo. Am{U g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ˶m
lÕmhrZm§Mm eãX Imcr nS>cm. (åhUOo ˶m§Mo ‘Zgw~o ’$moc R>aco), H$maU A„mhMoM
eãX gdm}ƒ AmhoV. Am{U A„mh gm‘϶©emcr Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
41
(A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>ʶmgmR>r) {ZKm, ‘J (Vw‘À¶mgmR>r) Vo gmono Agoc
qH$dm AdKS> Agoc, Am{U Amnco YZ Am{U àmU ¶m§gh A„mhÀ¶m ‘mJm©V
à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am. Oa Vwåhmcm Vo H$ië`mg, (Ago H$aUo) Vw‘À¶mgmR>r ’$ma
Mm§Jco Amho. 42 Oa cm^ Vm~S>Vmo~ hmoUma AgVm Am{U àdmghr AënH$mcrZ
AgVm Va Vo Adí¶ Vw‘À¶m ~amo~a Amco AgVo. nU (n¡J§~a!) Vmo àdmg ˶m§Zm
’$maM cm§~ nëë¶mMm (d IS>Va) dmQ>V hmoVm. Am{U AmVm Vo A„mhMr enW KoD$Z
186 Hw$amU

gm§JVrc, "Amåhmcm Oa e³¶ AgVo, Va Amåhr Adí¶ Vw‘À¶m~amo~a {ZKmcmo


AgVmo.' (Am{U Vo ImoQ>çm enWm KoD$Z) ñdV:cmM Ho$di {dZmemV cmoQ>V AmhoV.
Am{U Vo IamoIa ImoQ>maS>o AmhoV, ho A„mhcm (Mm§Jco) R>mD$H$ Amho.
43
(n¡J§~a!) A„mh Vwåhmcm j‘m H$amo! Vwåhr ˶m§Zm (‘mJo amhʶmMr) nadmZJr
H$m ~ao {Xcr? (Vwåhr ˶m§Zm nadmZJr {Xcr ZgVr Va) Vw‘À¶mg‘moa ¶m Jmoï>rMm
CcJS>m Pmcm AgVm H$s, H$moU-H$moU g˶dmXr AmhoV Am{U ImoQ>o ~mocUmao H$moU-
H$moU AmhoV, ˶m§Mrhr Vwåhmcm (Adí¶) AmoiI nQ>cr AgVr. 44 Oo cmoH$ A„mhda
Am{U A§{V‘ {Xdgmda (Iè¶m AWm©Zo) {dídmg R>odVmV, Vo Amnco YZ d àmU
¶mgh A„mhÀ¶m ‘mJm©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOo {OhmX) H$aʶmnmgyZ Amnë¶mcm
(dJimdo), Aer Vwåhmcm H$Yrhr {dZ§Vr H$aUma ZmhrV. A„mh ˶m cmoH$m§Zm Mm§Jco
OmUyZ Amho, Oo ˶mÀ¶m CnpñWVrMr (Zoh‘r) OmUrd ~miJVmV. 45 Amnë¶mcm
¶mVyZ dJimdo Aer Vwåhmcm {dZ§Vr Ho$di VoM cmoH$ H$aVmV, Oo A„mhda d A§{V‘
{Xdgmda (Iè¶m AWm©Zo) {dídmg R>odUmao ZmhrV. Am{U ˶m§Mr ‘Zo g§e¶J«ñV
Pmcocr AmhoV Am{U Amnë¶m g§e¶m‘wio ˶m§Mr AdñWm S>i‘irV Pmcocr Amho. 46
Am{U Oa ˶m§Mr (IamoIa) (Vw‘À¶m~amo~a) {ZKʶmMr BÀN>m AgVr Va ˶m§Zr
˶mgmR>r H$mhrVar V¶mar {ZpíMV Ho$cr AgVr. nU A„mhcm ˶m§Mo {ZKUo ng§V
ZìhVo, åhUyZ ˶mZoM ˶m§Zm ‘mJo R>odco. Am{U (˶m§Zm) Ago gm§{JVco Joco H$s,
(Amnë¶m Kar) ~gyZ amhm, Kar amhUmè¶m§gmo~V.
47
Oa Vo (T>m|Jr cmoH$) Vw‘À¶m~amo~a {ZKmco AgVo Va (ho lÕmd§Vm§Zmo!) ˶m§Zr
Vw‘À¶m ÌmgmV ^a Kmcʶm{edm¶ Xþgao H$mhr Ho$co ZgVo. Am{U ˶m§Zr Vw‘À¶m
Xaå¶mZ (AmngmV) ’$mQ>m’y$Q> (discord) {Z‘m©U H$aʶmÀ¶m hoVyZo (^anya) Ymdni
Ho$cr AgVr. Am{U Vw‘À¶m‘ܶo Agohr (H$mhr) cmoH$ AmhoV, Oo ˶m§Mo åhUUo
EoH$ʶmV ag KoVmV. Am{U A„mh XþamMmar cmoH$m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho. 48
(n¡J§~a!) ˶m§Zr nyduXoIrc ’$mQ>m’y$Q> {Z‘m©U H$aʶmMo à¶ËZ Ho$coco AmhoV. Am{U
Vw‘À¶m{déÕ Vo Vmon¶ªV H$Q>-H$mañWmZo H$arV am{hco, ¶oWnmdoVmo H$s, g˶ àH$Q> Pmco,
Am{U A„mhMr BÀN>m à~i R>acr, Iao nmhVm Ago KS>Uo ˶m§Zm A{à¶M hmoVo.
49
Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo åhUVmV, "Amåhmcm (Kar
Wm§~ʶmMr) nadmZJr XoD$Z Q>mH$m, Am{U Amåhmcm H$R>rU narjoV cmoQy> ZH$m.' (nU
g˶ dñVwpñWVr hr Amho H$s), (Aer {dZ§Vr H$ê$Z) ˶m§Zr (ñdV:cm) AmYrM
narjoV cmoQ>co Amho. {ZpíMVM ZaH$mZo g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m (cmoH$m§Zm)
gyah-09. AV-Vm¡~m 187

doTy>Z R>odco Amho. 50 (n¡J§~a!) Vw‘Mo H$mhr ^co hmoV Agë¶mMo (nmhÿZ) ˶m§Zm Xþ:I
hmoVo. nU Oa Vw‘À¶m ~m~VrV EImXr Xþ:IX KQ>Zm KS>ë¶mg, Vo åhUVmV, "(~ao
Pmco!) Amåhr AmYrnmgyZM gmdY{Jar ~miJcr hmoVr.' Am{U Vo AmZ§X 춺$ H$arV
{ZKyZ OmVmV. 51 (˶m§Zm) gm§Jm, A„mhZo Am‘À¶m~m~VrV Oo (KS>Uo) {ZpíMV
H$ê$Z R>odcoco Amho, ˶mì¶{V[aº$ Am‘À¶m~m~VrV H$mhrhr KSy> eH$V Zmhr. VmoM
Am‘Mm (EH$‘od) ‘mcH$ Amho, (VmaUhma Amho).
Am{U lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM {dídmg R>odm¶cm nm{hOo. 52 (˶m§Zm) gm§Jm,
"Vwåhr Am‘À¶m ~m~VrV H$mhrVar (dmB©Q>) KS>ʶmMr àVrjm H$arV AmhmV, nU
Am‘À¶m~m~VrV Or Jmoï> KS>c o Vr XmoZ Mm§Jë¶m Jmoï>tn¡H$s EH$ Mm§Jcr Jmoï> ({ZpíMVnUo)
Agoc. (n{hcr Jmoï> åhUOo ¶m OJmV {dO¶ qH$dm Xþgar Jmoï> åhUOo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OJmV ñdJ©àmár ¶mì¶{V[aº$ Xþgao H$mhr KS>Uma Zmhr) nU Amåhr ‘mÌ Vw‘À¶m~m~VrV
Aer àVrjm H$arV AmhmoV H$s, A„mh EH$Va ñdV: hmoD$Z qH$dm Am‘À¶m hmVyZ
Vwåhmcm {ejm H$arc. Va ‘J Vwåhr àVrjm H$am, Am{U Amåhr XoIrc Vw‘À¶m ~amo~a
àVrjm H$arV AmhmoV.'
53
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr (Amnco YZ) ñdoÀN>oZo IM© H$am qH$dm A{ZÀN>oZo, Vwåhr
Oo H$mhr IM© H$amc, Vo A„mhH$Sy>Z (A{O~mV) ñdrH$maco OmUma Zmhr. H$maU Vwåhr
Amkm ^§J H$aUmao cmoH$ AmhmV.' 54 Ho$di ¶mgmR>r ˶m§Mo ¶moJXmZ (contribution)
ñdrH$mamh© Zmhr, H$maU ˶m§Zr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amcm ‘mZÊ`mg ZH$ma {Xcm.
Am{U Z‘mµOmH$[aVm OmUo ˶m§À¶m ’$ma {Odmda ¶oVo, Am{U AJXr VgoM Vo H$moUVohr
XmZH$m¶© H$arV ZmhrV, Ho$coM Va ’$ma ZmamOrZo H$aVmV. 55 Vwåhr ˶m§Mr (AdmT>ì¶)
g§nÎmr Am{U ˶m§Mr g§VVr nmhÿZ à^m{dV hmoD$ ZH$m, (åhUOo ˶mg A{O~mV ‘hÎd
XoD$ ZH$m). A„mhMr BÀN>m Va Aer Amho H$s, ¶mÛmao ˶m§Zm ¶m OJmVrc OrdZmVM
{ejm H$amdr, Am{U ˶m§Mo àmU Aem AdñWoV {ZKmdoV H$s, Vo g˶ ZmH$maV
AgVrc. 56 Am{U Vo A„mhMr enW KoD$Z gm§JVmV H$s, Vo Vw‘À¶mà‘mUoM lÕm
R>odUmao AmhoV. nU dñVwV: Vo Vw‘À¶mà‘mUo lÕm R>odUmao ZmhrV. (dñVwpñWVr hr
Amho H$s), Vo Ago cmoH$ AmhoV, Oo A{Ve¶ ä¶mS> AmhoV.
(Q>rn: Ho$di Vw‘À¶m ^rVrnmoQ>r Vo Ago åhUVmV.)
57
Oa ˶m§Zm EImXo Aml¶ñWmZ qH$dm Jwhm qH$dm (Xþgao) H$moUVohr cnʶmMo
{R>H$mU {‘imco, Var Vo ({VWo OmD$Z cnʶmgmR>r) doS>çmgmaIo YmdV gwQ>Vrc.
58
(n¡J§~a!) ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr cmoH$ AmhoV, Oo XmZ dmQ>nmÀ¶m g§X^m©V
188 Hw$amU

Vw‘À¶mda(hr) R>nH$m R>odVmV, (åhUOo Vwåhr Ý`m`mo{MV dmQ>n Ho$co Zmhr, Ago ˶m§Mo
åhUUo AgVo). Oa ˶m§Zm ˶m‘Yrc H$mhr ^mJ XoʶmV Amcm Va ‘mÌ Vo g§Vwï>
hmoVmV. nU ˶m§Zm ˶mVyZ H$mhrM {Xco Joco Zmhr Va Vo cJoM Ag§Vwï> hmoVmV. 59
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amZo ˶m§Zm Oo H$mhr {Xco, ˶mda Vo g§Vwï> Pmco AgVo, Va
{H$Vr ~ao Pmco AgVo. d åhUmco AgVo H$s, A„mh Am‘À¶mgmR>r n¶m©á Amho,
A„mh Amåhmcm Amnë¶m H¥$noZo (Oo H$mhr BÀN>rc) Vo Amåhmcm XoB©c. VgoM Amnë¶m
n¡J§~amcm XoIrc (Amåhmcm Úm¶cm cmdoc). Amåhr Amem (Am{U Anojogh) ’$º$
A„mhH$S>oM diVmo AmhmoV (Amåhmcm Va VmoM hdm Amho) 60 XmZ (µOH$mVrMr a¸$‘)
’$º$ Jar~ d JaOy ¶m§Zm XoʶmgmR>r Amho, VgoM Oo cmoH$ (µOH$mVrMr a¸$‘) Jmoim
H$aʶmgmR>r {Z¶wº$ Ho$coco AmhoV ˶m§À¶mgmR>r, d Á¶m§À¶m ‘ZmV (g˶ Y‘m©{df¶r)
gcmo»¶mMr ^mdZm {Z‘m©U H$amd¶mMr Amho Aem cmoH$m§gmR>r, Am{U Jwcm‘m§Zm ‘wº$
H$aʶmgmR>r, d H$Om©V ~wS>mcoë¶m cmoH$m§À¶m ‘XVrgmR>r, Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©V
hmoUmè¶m (à˶oH$ à¶mgmgmR>r) Am{U JaOy dmQ>gê§$gmR>r (travellers in need)
(¶m§n¡H$s H$moUmdahr µOH$mVrMr a¸$‘ IM© Ho$cr OmD$ eH$Vo). hm A„mhH$Sy>Z AmXoe
Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
61
Am{U (g˶mÀ¶m {damoYH$m§‘ܶo) Agohr cmoH$ AmhoV, Oo Amnë¶m eãXm§Zr
n¡J§~amg Xþ:I XoVmV, åhUVmV, "hm ‘mUyg Agm Amho, Omo à˶oH$mMo ’$ma cj XoD$Z
EoH$Vmo' ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo Vw‘À¶m ^ë¶mgmR>r à˶oH$mMo ’$ma cj XoD$Z EoH$Vmo.' Vmo
A„mhda lÕm R>odVmo Am{U lÕmd§Vm§À¶m (Jmoï>tda) {dídmg R>odVmo, Am{U Vw‘À¶mn¡H$s
Oo (Iao) lÕmd§V AmhoV ˶m§À¶mgmR>r "Vmo' (n¡J§~a) åhUOo (A„mhH$Sy>Z àXmZ
Ho$cocr) H¥$nm Amho.
Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m n¡J§~amcm Ìmg XoVmV, ˶m§À¶mgmR>r (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) ^¶mdh {ejm Amho. 62 Vo (T>m|Jr cmoH$) Vwåhmcm Iyf H$aʶmgmR>r A„mhÀ¶m
ZmdmZo enWm KoD$Z gm§JVmV (H$s Vohr BVam§à‘mUo lÕm ~miJUmao AmhoV). nU
(lÕmd§Vm§Zmo!) A„mh Am{U ˶mMm n¡J§~a ¶mgmR>r gdm©{YH$ nmÌ AmhoV H$s, ˶m§Zr
(A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amg) àgÞ H$amdo, Oa Vo IamoIa lÕm R>odUmao AgVrc. 63
Vo ho OmUV ZmhrV H$m H$s, Omo H$moUr A„mhMm d ˶mÀ¶m n¡J§~amMm {damoY H$aVmo,
˶mÀ¶mgmR>r ZaH$mMr AmJ Amho, Á¶mV Vmo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aoc, hr ^¶§H$a ‘moR>r
AdhocZm Amho.
64
Xm§{^H$m§(n¡H$s H$mhr cmoH$m§Zm) Ago ^¶ dmQ>V Amho H$s, (Hw$amUmV) ˶m§Mo
gyah-09. AV-Vm¡~m 189

Am§V[aH$ g˶ (˶m§Mm Añgc Moham) CKS> H$aUmam EImXm Aܶm¶ AdVsU© hmoB©c
H$s H$m¶? (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr WÅ>m H$arV amhm, A„mh Vr Jmoï> {ZpíMVM àH$Q>
H$arc {OMo Vwåhmcm ^¶ dmQ>V Amho.' 65 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc Va Vo
Adí¶ Ago CÎma XoVrc, "Amåhr Va Ho$di JßnmJmoï>r d WÅ>m H$arV hmoVmo.' (˶m§Zm)
gm§Jm, "Vwåhr A„mh d ˶mMo g§Xoe Am{U ˶mMm n¡J§~a ¶m§À¶m{df¶r WÅ>m‘ñH$ar
H$arV hmoVm H$m? 66 (AmVm) g~~ gm§Jy ZH$m, Vwåhr g˶mMm ñdrH$ma Ho$ë¶mZ§Vahr
(Amnë¶m H¥$VrZo) g˶mcm ZmH$maco Amho.' Oar Amåhr Vw‘À¶mVrc EH$m JQ>mcm j‘m
Ho$cr, Var Xþgè¶m JQ>mcm ‘mÌ Amåhr Adí¶ {ejm H$ê$; H$maU Vo AnamYr cmoH$
AmhoV.
67
Xm§{^H$ nwéf Am{U Xm§{^H$ {ó¶m gd© AJXr gmaIo AmhoV; Vo dmB©Q> H¥$˶
H$aʶmMm AmXoe XoVmV Am{U Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmnmgyZ amoIVmV Am{U (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r IM© H$aʶmMr Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa g§Yr ¶oVo), Voìhm Vo H§$OyfnUm XmIdVmV.
˶m§Zr A„mhH$S>o Xþc©j Ho$coco Amho, (Am{U) åhUyZ A„mhZohr ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j Ho$co
Amho. IamoIa (ho) Xm§{^H$ (hypocrites) cmoH$ ’$ma ‘moR>o AdkmH$mar AmhoV. 68
A„mhZo Xm§{^H$ nwéf d Xm§{^H$ {ó¶m Am{U g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$,
¶m§Zm ZaH$mÀ¶m AmJrMo dMZ {Xco Amho, Á¶mV Vo H$m`‘ñdê$nr {Zdmg H$aVrc, hr
˶m§À¶mgmR>r nwaoer ({ejm) Amho. Am{U A„mhZo ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho Am{U
˶m§Zm emídV ñdê$nr {ejm {‘iUma Amho. 69 (˶m§Zm gm§JyZ Q>mH$m H$s), Vwåhr AJXr
˶mà‘mUoM (Xm§{^H$ AmhmV) Á¶mà‘mUo Vw‘À¶m nyduMo cmoH$ (Xm§{^H$) hmoVo, Vo
Vw‘À¶mnojm A{YH$ gm‘϶©emcr Am{U g§nÎmr d g§VVrÀ¶m Ñï>rZo Vw‘À¶mnojm A{YH$
g‘¥Õ hmoVo. ¶m OrdZmV ˶m§À¶mgmR>r Omo dmQ>m ({ZpíMV) hmoVm, Vmo ˶m§Zr Cn^moJcm
Am{U VwåhrXoIrc AJXr ˶mMà‘mUo Vw‘À¶mgmR>r ({ZpíMV) Agcocm dmQ>m Cn^moJV
AmhmV, Á¶mà‘mUo Vw‘À¶m nyduÀ¶m cmoH$m§Zr Cn^moJcm hmoVm, Vwåhr ì¶W© Jmoï>r (idle
talk) ˶mMà‘mUo H$arV AmhmV Á¶mà‘mUo Vo (Vw‘À¶m nyduMo Xm§{^H$ cmoH$) ì¶W©
Jmoï>r H$arV AgV. hoM Vo cmoH$ hmoV, Á¶m§Zr Ho$co gdacoco (gd© eodQ>r) dm¶m Joco,
¶m OJmV d ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr. Am{U hoM cmoH$ Zme nmdUmao AmhoV. 70 ¶m
(Xm§{^H$ d g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) ˶m§Mr H$hmUr H$Yr EoH$cr Zmhr H$m, Oo
˶m§À¶mnydu hmoD$Z Joco? (Ogo) ZyhÀ¶m cmoH$m§Mr (H$hmUr) Am{U AmX d g‘yX ¶m
O‘mVtMr d B~«mhr‘À¶m cmoH$m§Mr d ‘{X¶ZÀ¶m OZg‘yhmMr Am{U CcWdyZ Q>mH$coë¶m
dñ˶m§Mr. ˶m gdmªH$S>o ˶m§Mo n¡J§~a g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco hmoVo. (nU ˶m
190 Hw$amU

gdmªZr n¡J§~am§Zm ZmH$maco) A„mh Va ˶m§À¶mda Aݶm¶ H$aUmam ZìhVm, nU ˶m§ZrM


ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm.
71
Am{U ({OWn¶ªV lÕmd§Vm§Mm g§~§Y Amho), lÕmd§V nwéf d {ó¶m ho
EH$‘oH$m§Mo {‘Ì (d gmhmæ¶H$) AmhoV, Vo (EH$‘oH$mcm) Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmg ào[aV
H$aVmV Am{U dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ amoIVmV, VgoM Vo ({Z˶) àmW©Zm H$aVmV
(Z‘mµO nT>VmV) d XmZ (µOH$mV) XoVmV. Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m AmkoMo
nmcZ H$aVmV. hoM cmoH$ (¶mgmR>r nmÌ) AmhoV H$s, ˶m§À¶mda A„mhH$Sy>Z H¥$nmdfm©d
Ho$cm OmB©c, IamoIa A„mh gm‘϶©emcr Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 72 lÕmd§V nwéf
Am{U lÕmd§V {ó¶m ¶m§À¶mer A„mhZo ~mJm§Mm dm¶Xm Ho$cocm Amho. Á¶m§V nmʶmMo
(‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc, ˶m§V Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. VgoM
˶m§À¶mgmR>r dm¶Xm Amho H$s, ˶m§Zm AZ§VH$mcrZ ñdJm©‘ܶo gw§Xa Kao amhʶmgmR>r
CncãY Ho$co OmVrc. Am{U {VWo ˶m§Zm gdm©V ‘moR>r Jmoï> cm^oc, Vr åhUOo
A„mhMr àgÞVm hmo¶. Am{U hoM Amho gdm}Îm‘ ¶e!
73
n¡J§~a! g˶ ZmH$maUmao d Xm§{^H$ cmoH$ ¶m§À¶m{déÕ cT>m Am{U ˶m§À¶mer
H$R>moaVmnyd©H$ ì¶dhma H$am. Am{U (Oa ˶m§Zr ‘aʶmnydu níMmÎmmn Ho$cm Zmhr Va)
˶m§Mo {ZdmgñWmZ ZaH$ hoM Amho, (IamoIa) {H$Vr dmB©Q> Amho Vo {R>H$mU! 74 (Vo
Xm§{^H$ cmoH$) A„mhMr enW KoD$Z gm§JVmV H$s, ˶m§Zr H$mhrhr (MyH$) åhQ>coco
Zmhr. nU (dñVwpñWVr ¶mÀ¶m {dnarV Amho). (g˶Y‘©) Bñcm‘Mm A§JrH$ma
Ho$ë¶mZ§Vahr, g˶ ZmH$maʶmMr ^mfm dmnê$Z Vo AlÕ ~Zco. Vo Aem Jmoï>rMm ~oV
H$arV hmoVo, Á¶mcm A‘cmV AmUUo ˶m§À¶mgmR>r e³¶ ZìhVo. Vo A„mhÀ¶m ~m~VrV
Ho$di Ûof^mdZm¶wº$ à{VgmX XoV hmoVo, Á¶mZo ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo g‘¥Õ Ho$co hmoVo
Am{U n¡J§~amÀ¶m ~m~VrVhr ˶m§Mo AgoM hmoVo. Am{U Oa Vo (Amnë¶m XþîH¥$˶m§~Ôc)
níMmÎmmn H$aVrc Va Vo ˶m§À¶m {hVmMo Agoc. nU Oa ˶m§Zr nmR> {’$adcr Va
A„mh ˶m§Zm ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr Xþ:IXm¶H$ {ejm H$arc. Am{U
¶m ^yVcmda ˶m§Mm H$moUrhr g‘W©H$ qH$dm gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr.
75
Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr OU Agohr AmhoV, Á¶m§Zr A„mher à{Vkm Ho$cr
hmoVr, (d åhQ>co hmoVo H$s), Oa ˶mZo Amnë¶m H¥$noZo Amåhmcm (H$mhr) {Xco Va
{ZpíMVM Amåhr XmZY‘© H$ê$ __ Am{U gXmMmar ~ZyZ amhÿ. 76 nU Ooìhm A„mhZo
Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm {Xco, Voìhm Vo H§$Oyf ~Zco Am{U (˶m§Zr Ho$coë¶m à{Vkoer) Vo
{d‘wI Pmco. 77 åhUyZ A„mhZo ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo T>m|JrnUocm Ka H$ê$ {Xco, (Am{U
gyah-09. AV-Vm¡~m 191

hm T>m|JrnUm ˶m§À¶m ‘ZmV Vmon¶ªV Ka H$ê$Z amhrc), Omon¶ªV ˶m§Zm ˶m {Xder
˶mÀ¶mg‘moa AmUʶmV ¶oB©c. ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr A„mhcm {Xcoë¶m dMZm§Mm ^§J
Ho$cm, Am{U Vo ImoQ>o ~mocUmao (cmoH$) hmoVo. 78 ˶m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$m H$s, A„mh
˶m§Mr (gd©) ahñ¶o Am{U ˶m§À¶m (gd©) Jwá dmVm© OmUVmo. Am{U A„mh (‘mZdmgmR>r
AÑí¶ Agcoë¶m) gd© Jmoï>tZm OmUVmo. 79 (Xm§{^H$ cmoH$) ˶m lÕmd§Vm§Mr {I„r
CS>{dVmV, Oo (A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r) ‘moR>çm ‘ZmZo ^anya XmZH$m¶©
H$aVmV, Am{U ˶m§Mr WÅ>m H$aVmV, Oo Ho$di Amnë¶m n[al‘mZo {‘idcoë¶m H$‘mB©VyZ
XmZH$m¶© H$aVmV. A„mh ˶m§À¶m WÅ>ocm ˶m§À¶mdaM CcQ>drc Am{U ˶m§À¶mgmR>r
Xþ:IXm¶H$ {ejm ({ZpíMV) Amho. 80 (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r j‘oMr ¶mMZm
H$am qH$dm H$ê$ ZH$m (AJXr) gmaIo Amho. Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r gÎma doim Oar j‘oMr
¶mMZm Ho$cr, Var A„mh ˶m§Zm (A{O~mV) ‘m’$ H$aUma Zmhr. ho AemgmR>r H$s, Vo
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amcm ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV. A„mh Adkm H$aUmè¶m
cmoH$m§Zm H$Yrhr gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
81
A„mhMm n¡J~§ a (Amnë¶m gmWrXmam§gmo~V A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>ʶmgmR>r
admZm Pmë¶mZ§Va), Oo (Xm§{^H$ cmoH$) KarM ~gyZ am{hco, Vo (˶m~Ôc) ’$ma AmZ§Xr
Pmco (H$s Vo n¡J~§ amgmo~V Z OmVm ¶wÕmnmgyZ gwa{jV amhÿ eH$co). ˶m Jmoï>rMr ˶m§Zm
(’$ma) MrS> Amcr H$s, ˶m§Zr Amnco YZ Am{U àmU ¶m§gh A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$amdr (åhUOo {OhmX H$amdm). Am{U ˶m§Zr (BVam§Zmhr) gm§{JVco
hmoV.o ¶m (^¶§H$a) CÝhmù¶mV (¶wÕmgmR>r) OmD$ ZH$m. (n¡J~§ a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "ZaH$mMr
CîUVm ¶mhÿZhr {H$VrVar ^¶§H$a Amho.' H$Xm{MV ˶m§Zm ho g˶ C‘Oco AgVo! 82 ˶m§Zm
WmoS>o hgy Úm, H$maU Vo Amnë¶m H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mVIyn-(Iyn) aS>Uma AmhoV. 83
(n¡J~§ a!) (¶mnwT>o) Oa (H$Yr) A„mhZo (nwÝhm) Vwåhmcm Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm
g‘moamg‘moa AmUco Am{U Voìhm ˶m§Zr Oa Vw‘À¶mgmo~V ¶oʶmMr nadmZJr ‘m{JVcr,
Va (Vwåhr ˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, (AmVm) Vwåhr H$Yrhr ‘m¶m~amo~a {ZKy eH$V Zmhr
Am{U ‘m¶mgmo~V amhÿZ eÌyer H$Yrhr Vwåhr cT>Uma Zmhr. AmYrXoIrc Vwåhmcm (Kar)
~gyZ amhUoM {à¶ hmoV,o Va AmVmhr ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a ~gyZ amhm. 84 Am{U
˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr ‘aU nmdoc, ˶mÀ¶mgmR>r Vwåhr A§Ë¶g§ñH$mamMr àmW©Zm H$Yrhr H$ê$
ZH$m, Zm H$Yr ˶mÀ¶m H$~arOdi C^o amhm. H$maU ˶m§Zr A„mhcm Am{U ˶mÀ¶m
n¡J~§ amcm ZmH$maco. Am{U {dÐmohr AdñWoV ‘¥Ë¶ycm gm‘moao Joc.o
85
Am{U ˶m§Mr ({dnwc) g§nÎmr Am{U g§VVr (nmhÿZ) Vwåhr AmíM¶©M{H$V
192 Hw$amU

hmoʶmMo H$maU Zmhr, A„mh Va Ho$di ho BpÀN>Vmo H$s, ¶m§Ûmao ˶m§Zm (¶m) OJmV {ejm
H$amdr, Am{U ˶m§Mo àmU Aem AdñWoV {ZKmdoV H$s, Vo g˶ ZmH$maV AmhoV. 86
Am{U Ooìhm (Hw$amUmV) EImXo àH$aU àH$Q> Ho$co OmVo, (Á¶mV åhQ>coco AgVo H$s),
A„mhda lÕm R>do Umao ~Zm, Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am~amo~a (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr
namH$mð>m H$am, Voìhm ˶m§À¶m‘Yrc g§nÞ cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o nadmZJr ‘mJy cmJVmV,
åhUVmV, "Amåhmcm ¶oWoM ˶m§À¶mgmo~V Wm§~ʶmMr nadmZJr Úm, Oo KarM Wm§~Umao
AmhoV.' 87 ˶m§Zr ‘mJo am{hcoë¶m {ó`m§~amo~a amhʶmcmM àmYmݶ {Xco, ˶m§À¶m
‘ZmMr Xmao (A„mhÀ¶m g§XoemgmR>r) ~§X Pmcocr AmhoV, åhUyZ (AmVm) Vo g˶mMm
g§Xoe J«hU H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 88 nU n¡J§~a Am{U Vo cmoH$, Á¶m§Zr n¡J§~am~amo~a
A„mhda (ÑT>) {dídmg R>odcm (Am{U) ˶m§Zr Amnco YZ d àmU ¶mgh (A„mhÀ¶m
H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr. (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) gd© àH$maÀ¶m Mm§Jë¶m
Jmoï>r ˶m§ZmM àmá hmoVrc Am{U IamoIa hoM cmoH$ ¶e àmá H$aUmao AmhoV. 89
˶m§À¶mgmR>r A„mhZo Aem ~mJm V¶ma R>odcoë¶m AmhoV Á¶m§À¶m‘YyZ nmʶmMo (‘Z
àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. ˶m§V Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. Am{U hoM Amho
gdm©V ‘moR>o ¶e!
90
Am{U (n¡J§~amH$S>o) dmid§Q>r ^mJmV (amhUmè`m) Aa~ cmoH$m§n¡H$s H$mhr,
g~~r KoD$Z Amco, åhUOo ˶m§Zm (¶wÕmV gm‘rc hmoʶmnmgyZ) gyQ> {‘imdr (Agm
˶m§Mm hoVy) Am{U Oo A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amer ImoQ>o ~mocco hmoVo, Vo Kar ~gyZ
am{hco. (Am{U) ˶m§À¶mn¡H$s Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco. ˶m§Zm (cdH$aM)
Xþ:IXm¶H$ {ejocm Vm|S> Úmdo cmJoc. 91 nU Oo Xþ~©c AmhoV, AmOmar AmhoV Am{U
Á¶m§À¶mH$S>o IM© H$aʶmgmR>r H$mhrhr Zmhr, ˶m§À¶mda H$moUVmhr Xmof ¶oUma Zmhr,
(nU ˶m§À¶mgmR>r Amdí¶H$ Amho H$s), ˶m§Zr A„mh Am{U ˶mMm n¡J§~a ¶m§À¶m{df¶r
àm‘m{UH$ (sincere) Agmdo, VgoM Mm§Jco H¥$˶o H$aUmè¶m§dahr H$gcmhr Xmof
AgUma Zmhr. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 92 (n¡J§~a!) ˶m§À¶mdahr
H$gcmhr Xmof AgUma Zmhr, Oo Vw‘À¶mH$S>o ¶oD$Z, gdmargmR>r (EImXm KmoS>m ˶m§Zm
{‘imdm åhUyZ) {dZ§Vr H$arV hmoVo, Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm åhUmco hmoVo, "Vwåhmcm
Á¶mda ‘r ~gdyZ Úmdo, Ago ‘m¶mH$S>o H$mhr Zmhr', Voìhm Vo Aem AdñWoV naV
Joco H$s, ˶m§À¶m S>moù¶m§VyZ Aly dmhV hmoVo, H$maU ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo Xþ:I hmoV hmoVo
H$s, (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) ¶moJXmZ XoʶmgmR>r ˶m§À¶mH$S>o H$moUVohr gmYZ Zmhr. 93
(A„mhÀ¶m H$m¶m©V gm‘rc Z Pmë¶m~ÔcMm) Xmof Va Ho$di ˶m cmoH$m§daM AgUma
gyah-09. AV-Vm¡~m 193

Amho, Oo lr‘§V AgyZhr (Kar) amhʶmMr nadmZJr Vwåhmcm ‘mJVmV. Vo ¶mda g§Vwï>
Pmcoco AmhoV H$s, ‘mJo amhUmè¶m {ó`m§~amo~a ‘mJo amhmdo. A„mhZo ˶m§À¶m ‘ZmMr
Xmao ~§X H$ê$Z Q>mH$cr AmhoV, (Vo H$m¶ H$arV AmhoV ho) ˶m§Zm g‘OV Zmhr.
94
(Am{U) Ooìhm Vwåhr (‘mo{h‘odê$Z) naVyZ ˶m§À¶mH$S>o ¶mc, (Voìhmhr) Vo
g~~r gm§JV AgVrc (åhUOo ˶m§Zm ˶m§À¶m H¥$˶mMm níMmÎmmn Pmcocm Zgoc).
(˶m§Zm) gm§Jm, "nmoH$i g~~r gm§Jy ZH$m, (H$maU) Amåhr (AmVm) Vw‘À¶mda {dídmg
H$aUma Zmhr.' A„mhZo AmYrM Amåhmcm Vw‘À¶m AdñWoMr ‘m{hVr {Xcr Amho,
Am{U AmVm A„mh Vw‘À¶m AmMaUmda cj R>odUma Amho, VgoM ˶mMm n¡J§~ahr.
‘J eodQ>r Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o naV AmUʶmV ¶oB©c, Á¶mcm Ñí¶ Am{U AÑí¶
(XmoÝhr Jmoï>tMo) nyU© kmZ Amho Am{U Vmo Vwåhmcm Vo gd© H$mhr gm§JyZ Q>mHo$c, Oo Vwåhr
H$arV AgV. 95 Ooìhm Vwåhr naV Amcoco Agmc Voìhm Vo Vw‘À¶mg‘moa A„mhÀ¶m
(ZmdmÀ¶m) enWm KoD$ cmJVrc, (¶m hoVyZo H$s), Vwåhr ˶m§Zm gmoSy>Z Úmdo. Va Vwåhr
˶m§Zm gmoSy>Z Úm, {ZpíMVM Vo (’$ma) An{dÌ cmoH$ AmhoV. Am{U Amnë¶m (H$‘©ê$nr)
H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV, ZaH$ hoM ˶m§Mo {ZdmgñWmZ hmo¶. 96 Vo Vw‘À¶mg‘moa enWm
KoVrc (¶m hoVyZo H$s), Vwåhr ˶m§À¶mda àgÞ ìhmdo, nU Vwåhr ˶m§À¶mda àgÞ
PmcmV, Var A„mh ‘mÌ Aem {dÐmohr cmoH$m§da H$Yrhr àgÞ hmoUma Zmhr.
97
J«m‘rU ^mJmV amhUmao Aa~ cmoH$ (ehar ^mJmVrc cmoH$m§À¶m VwcZoV) g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma XoʶmÀ¶m ~m~VrV d Xm§{^H$nUmÀ¶m ~m~VrV ’$ma XþamJ«hr AmhoV
(Am{U åhUyZM) A„mhZo Amnë¶m n¡J§~amH$S>o Oo H$mhr ‘¶m©Xm ñnï> H$aUmao (AmXoe)
àH$Q> Ho$co AmhoV, Vo g‘OʶmMr ˶m§Mr cm¶H$s Zmhr. A„mh gd© H$mhr OmUUmam
Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 98 Am{U J«m‘rU Aa~ cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Vo
(A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) Oo H$mhr IM© H$aVmV ˶mg X§S> (XoʶmgmaIo) g‘OVmV
Am{U Vo Vw‘À¶mda (EImXr) {dnÎmr H$mogiʶmMr dmQ> nmhV AmhoV, (nU ho
lÕmd§Vm§Zmo!) {dnÎmr Va ˶m§À¶mdaM H$mogioc! A„mh gd© H$mhr EoH$Umam, gd© H$mhr
OmUUmam Amho. 99 Am{U J«m‘rU ^mJmVrc Aa~m§‘ܶo H$mhr Agohr cmoH$ AmhoV, Oo
A„mhda d A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVmV Am{U Oo H$mhr (YZ) Vo (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV, Vo ˶mg A„mhMo gm{Þܶ àmá H$aʶmMo d n¡J§~amH$Sy>Z
Amerdm©X àmá H$aʶmMo gmYZ g‘OVmV. hmo¶! {ZpíMVM Vo ˶m§À¶mH$[aVm (A„mhMo)
gm{Þܶ àmá H$aʶmMo gmYZ Amho. A„mh (Adí¶) ˶m§Zm Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr
(OmJm) XoB©c. IamoIa! A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
194 Hw$amU

100
Am{U (A„mhgmR>r) ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoco (lÕmd§V) Am{U ˶m§Zm
gmhmæ¶ H$aUmao d Aml¶ XoUmao (ñWm{ZH$ lÕmd§V) (gXmMmamÀ¶m ~m~VrV) AJ«Ur
d gdm©V nwT>o Agcoco cmoH$ AmhoV. Am{U Vo cmoH$hr Á¶m§Zr CËH¥$ï>nUo gÝ‘mJm©da
Agcoë¶m§Mo AZwgaU Ho$co. A„mh ¶m§À¶mda (A˶§V) àgÞ Pmcm Amho Am{U Vohr
˶mÀ¶mda àgÞ AmhoV. Am{U A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r Aem ~mJm V¶ma Ho$coë¶m
AmhoV, Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. Vo ˶mV H$m¶‘
{Zdmg H$aVrc Am{U hoM Amho gdm©V ‘moR>o ¶e! 101 Vw‘À¶m Amgnmg Oo J«m‘rU
Aa~ cmoH$ amhVmV, ˶m§À¶m‘ܶo (H$mhr) Xm§{^H$ AmhoV. Am{U (n¡J§~amMo eha
Agcoë¶m) ‘{XZoÀ¶m cmoH$m§‘ܶohr (H$mhr) Xm§{^H$ AmhoV, Vo Xm§{^H$nUoÀ`m ~m~VrV
n¸o$ Pmcoco AmhoV. Vwåhr ˶m§Zm AmoiIV Zmhr, Amåhr ˶m§Zm AmoiIVmo. Amåhr
˶m§Zm (¶m OJmV) XþnQ>rZo {ejm H$ê$. (eodQ>r) ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ’$ma
‘moR>çm {ejoH$S>o ZoʶmV ¶oB©c.
102
Am{U Aݶ H$mhr Ago (cmoH$) AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m dmB©Q> H¥$˶m§Mr
H$~wcr {Xcr Amho. Á¶m§Zr H$mhr dmB©Q> Am{U H$mhr Mm§Jcr H$m‘o Ho$cocr AmhoV. Amem
Amho H$s, A„mh ˶m§À¶m~m~VrV AZwH§$nm XmIdrc. {ZpíMVM, A„mh hm A{Ve¶
j‘merc d X¶miy Amho. 103 (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§À¶m g§nÎmrVyZ (Oo) XmZ (Vo XoV
AmhoV ˶mMm) ñdrH$ma H$am. åhUOo Vwåhr ˶mÀ¶m gmhmæ¶mZo ˶m§Mo {MÎm ewÕ d n{dÌ
H$amc. Am{U Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r àmW©Zm H$am. Vw‘Mr àmW©Zm ˶m§À¶mgmR>r IamoIaM
‘Z:em§VrMo gmYZ ~Zoc. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 104
˶m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$m H$s, A„mh Amnë¶m ^º$m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aVmo.
Am{U Ë`m§À`m XmZmg ñdrH¥$Vr àXmZ H$aVmo. Am{U (Vmo) Ho$di A„mh Amho (Omo)
níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aVmo. Am{U (Vmo) H¥$nmiy Amho. 105 (˶m§Zm) gm§Jm, "(Oer
Vwåhmcm H$am¶Mr AmhoV Ver) H$m‘o H$am, A„mh Vw‘À¶m AmMaUmda cj R>odoc,
VgoM ˶mMm n¡J§~a d lÕmd§Vm§Mohr (Vw‘À¶m AmMaUmda) cj Agoc. Am{U
(eodQ>r) Vwåhmcm ˶mÀ¶m g‘moaM hOa Ho$co OmB©c, Omo Ñí¶ d AÑí¶mMo g§nyU© kmZ
~miJVmo. Am{U Voìhm Vmo Vwåhmcm Oo H$mhr Vwåhr H$arV hmoVm, ˶m{df¶r AdJV
H$aoc.' 106 Am{U H$mhr Aݶ Ago AmhoV Á¶m§Mo àH$aU A„mhMm {ZU©¶ ¶oB©n¶ªV
cm§~Urda Q>mH$ʶmV Amcoco Amho. EH$Va Vmo ˶m§Zm {ejm H$aoc qH$dm (˶m§À¶m
níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$ê$Z), ˶m§Zm (nwÝhm) Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr OmJm XoB©c.
A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
gyah-09. AV-Vm¡~m 195

107
Am{U H$mhr (Xm§{^H$) Agohr AmhoV, Á¶m§Zr EH$ (doJir) ‘erX ~Z{dcr,
¶m hoVZy o H$s, ˶mÛmao (lÕmd§Vm§Xaå¶mZ) CnÐd ‘mOdVm ¶mdo, VgoM cmoH$m§Zm (g˶Y‘m©Mm)
˶mJ H$aʶmg ào[aV H$aVm ¶mdo. Am{U lÕmd§Vm§Xaå`mZ AmngmV ’y$Q> nmS>ʶmÀ¶m
hoVZy ,o Am{U ˶mg X~m Yê$Z ~gʶmMo ñWmZ CncãY H$ê$Z XoʶmgmR>r, Omo (nydunmgyZ)
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amer cT>V Amho. (lÕmd§Vm§Zmo!) Vo (Vw‘À¶mg‘moa) enWm
KoD$Z gm§JVrc H$s, Am‘Mm hoVy Ho$di Mm§Jco H$aʶmMmM hmoVm, nU A„mh (ñdV:)
¶m Jmoï>rg gmjr Amho H$s, Vo ImoQ>o ~mocUmao cmoH$ AmhoV. 108 ˶m {R>H$mUr Vwåhr
H$Yrhr nm¶ R>ody ZH$m, (åhUOo {VWo àmW©ZogmR>r C^o amhUo Vw‘À¶mgmR>r H$Xm{n C{MV
Zmhr) nU Á¶m ‘erXrMm nm¶m B©e-^¶mda R>odʶmV Amcocm Amho, Ho$di VrM
‘erX ¶mgmR>r A{YH$ ¶mo½¶ Amho H$s, {VÀ¶m‘ܶo Vwåhr (àmW©ZogmR>r) C^o amhmdo.
{VÀ¶mV Ago cmoH$ AmhoV Oo (‘ZmZo) ñdÀN> d ewÕ amhUo ng§V H$aVmV, Am{U
(AgoM) ñdÀN> d ewÕ amhUmao cmoH$ A„mhcm {à¶ AmhoV. 109 ‘J (XmoKm§V) H$moU
loð> Amho? Á¶mZo Amnë¶m B‘maVrMm nm¶m A„mhÀ¶m ^¶mda Am{U ˶mÀ¶m àgÞVoda
aMcm Vmo ‘Zwî¶, H$s, Á¶mZo Amnë¶m B‘maVrMr C^maUr (nmʶmZo) ^wg^werV Pmcoë¶m
Aem (XarÀ¶m) H$mR>mda Ho$cr H$s, ˶mÀ¶mgh Vr (B‘maV) gai ZaH$mÀ¶m AmJrV
OmD$Z H$mogiUma Amho. A„mh (OmUyZ~wOyZ) dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV
Zmhr. 110 Am{U Or B‘maV ˶m§Zr C^r Ho$cr, ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo gX¡d {ÛYm ‘Z…pñWVrMo
H$maU ~ZyZ amhrc, ¶oWnmdoVmo H$s, ˶m§À¶m ‘ZmMo VwH$S>o-VwH$S>o hmoD$Z OmVrc,
(åhUOo Vo ‘aU nmdVrc Vmon¶ªV Vo confusion ‘ܶo amhVrc). Am{U A„mh gd©
H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
111
IaoVa, A„mhZo lÕmd§Vm§Mo àmU Am{U (˶m§Mr) g§nÎmr ñdJm©À¶m ‘mo~Xë¶mV
IaoXr Ho$cr Amho.
(Q>rn: åhUOo lÕmd§Vm§Zr Amnco àmU Am{U YZ ¶mgh, ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ
H$ê$Z Q>mH$Uo Amdí¶H$ Amho.)
Vo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmV, R>ma H$aVmV Am{U R>ma hmoVmV, ho (A„mhZo)
ñdV:Mo H$V©ì¶ ‘mZcoco EH$ Ago g˶ dMZ Amho. Oo Vm¡amV, B§Orc d Hw$amU (¶m
gd© ˶mÀ¶m J«§Wm§V Z‘yX Amho). Am{U H$moU Agm Amho, Omo A„mhnojm A{YH$
Amnë¶m dMZmer àm‘m{UH$ amhÿ eH$Vmo. ‘J Vwåhr Omo gm¡Xm ˶mÀ¶mer Ho$cocm Amho,
˶m~Ôc AmZ§X gmOam H$am. H$maU hoM Amho gd©loð> ¶e! 112 (ho ¶e ˶m§Zm àmá
hmoB©c), Oo (Amnë¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc) níMmÎmmnX½Y hmoD$Z (A„mhH$S>o) diVmV,
196 Hw$amU

(VgoM Oo) ˶mMr CnmgZm H$aVmV d ˶mMo ñVw{VJmZ H$aVmV, (˶mcm àgÞ H$aʶmgmR>r)
˶mÀ¶m ‘mJm©V àdmg H$arV AgVmV, Oo ˶mÀ¶mg‘moa Z‘Z H$aVmV d Oo ˶mÀ¶mnwT>o
ZV‘ñVH$ hmoVmV (bow down & prostrate), Oo Mm§Jcr H$m‘o H$aʶmMo AmXoe
XoVmV Am{U dmB©Q> H$m‘m§nmgyZ amoIVmV. Am{U Oo A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo
nmcZ H$aVmV, (åhUOo ¶m Jmoï>r A§Jr Agcocm ‘mUyg ñdJm©gmR>r nmÌ R>aoc),
(n¡J§~a!) Vwåhr lÕmd§Vm§Zm (¶m A„mhÀ¶m dm¶ÚmMr) ew^dmVm© Úm.
113
n¡J~§ a Am{U lÕmd§V cmoH$ ¶m§À¶mgmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr AZoH$o ídadmXr
cmoH$m§À¶m j‘màmárgmR>r (A„mhH$S>o) àmW©Zm H$amdr, ‘J Vo ˶m§Mo OdiMo ZmVcJ
H$m AgoZmV. Ooìhm H$s, ˶m§À¶mg‘moa ho ñnï> H$aʶmV Amcoco Amho H$s, ¶m (AÅ>c
JwÝhoJmam§Mm) ZaH$àdoe AQ>i Amho. 114 Am{U B~«mhr‘Zo Amnë¶m (AZoHo$ídadmXr)
{n˶mgmR>r (A„mhH$S>o) j‘m¶mMZm Ho$di ¶mgmR>r Ho$cr hmoVr H$s, ˶mZo ˶mg Vgo
H$aʶmMo eãX {Xco hmoVo. nU Ooìhm B~«mhr‘cm ho H$iyZ Amco H$s, ˶mMm ({nVm)
A„mhMm eÌy Amho, Voìhm Vmo ˶mÀ¶mnmgyZ doJim Pmcm. IamoIa! B~«mhr‘ A{Ve¶
H$mo‘c ‘ZmMm d ghZerc hmoVm. 115 A„mhMr hr nÕV Zìho H$s, EImÚm OmVrg‘yhmg
‘mJ©Xe©Z Ho$ë¶mZ§Va, ˶m§Zm Vmon¶ªV ‘mJ©^«ï> H$aV Zmhr, Omon¶ªV ˶m§Zm, ˶m§Zr Á¶m
Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm A{cá R>odm¶Mo Amho, ˶m Jmoï>r ñnï> H$ê$Z Vmo gm§JV Zmhr.
IamoIa, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 116 {ZpíMVM, AmH$me Am{U
n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV {dídmda) Ho$di A„mhMrM gÎmm Amho. VmoM OrdZ XoVmo
Am{U VmoM ‘¥Ë¶yhr XoVmo. Am{U A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrM Vw‘Mm ajUH$Vm© qH$dm
gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.
117
A„mhZo n¡J§~a d ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoco (lÕmd§V) d Amcoë¶m§Zm
gmhmæ¶ H$aUmao ñWm{ZH$ (lÕmd§V) ¶m gdmªda Amncr H¥$nmÑï>r Q>mH$cr Amho. Á¶m§Zr
H$R>rU n[apñWVrV n¡J§~amcm gmW {Xcr. Aer AdñWm AgVmZmhr, (gmW {Xcr) H$s,
˶m§À¶mn¡H$s H$mhr lÕmd§Vm§Mr ‘Zo S>i‘irV Pmcocr hmoVr, Am{U nwÝhm EH$Xm
A„mhZo ˶m§À¶mda H¥$nmÑï>r Q>mH$cr. {ZpíMVM A„mh ˶m§À¶m~m~VrV H$Zdmiy d
j‘merc Amho. 118 Am{U (˶mZo Amncm H¥$nmdfm©d) ˶m {VKm§dahr Ho$cm, Á¶m§Mm
{ZU©¶ cm§~Urda Q>mH$ʶmV Amcm hmoVm. Ooìhm (˶m§Mr AdñWm Aer Pmcr hmoVr
H$s), n¥Ïdr ’$ma {dñV¥V AgyZ XoIrc, ˶m§À¶mgmR>r (’$ma) AmHw§${MV ~Zcr hmoVr
Am{U ˶m§Mo Ord ˶m§À¶mgmR>r AmoPo ~Zco hmoVo, (åhUOo ˶m§Zm OJmdogo dmQ>V
ZìhVo). Am{U (eodQ>r) ˶m§Mr (nyU©) ImÌr nQ>cr hmoVr H$s, (AmVm) A„mhÀ¶m
gyah-09. AV-Vm¡~m 197

àH$monmnmgyZ dmMʶmgmR>r (ñdV:) A„mh{edm¶ Xþgao H$moUVohr Aml¶ñWmZ Zmhr.


‘J A„mh (Amnë¶m X¶ogh) ˶m§À¶mH$S>o dicm, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr níMmÎmmnX½Y
hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o dimdo. IamoIa! A„mh (˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oUmè¶m§Zm) gX¡d ‘m’$
H$aUmam Am{U ’$ma X¶miy Amho.
119
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U g˶dMZr
cmoH$m§À¶m nmR>rer C^o amhm. 120 (n¡J§~amMo) eha ‘{XZm ¶oWrc cmoH$m§gmR>r VgoM
(‘{XZoÀ¶m) Amgnmg J«m‘rU ^mJmV amhUmè¶m Aa~ cmoH$m§gmR>r ho C{MV ZìhVo H$s,
A„mhÀ¶m n¡J§~amcm gmoSy>Z ‘mJo (Kar) ~gyZ amhmdo. Am{U ho H$s, ˶mÀ¶m (åhUOo
n¡J§~amÀ¶m) {Odmnojm ñdV:À¶m {Odmcm àmYmݶ Úmdo. ho AemgmR>r H$s, A„mhÀ¶m
‘mJm©V Ooìhmhr ˶m§Zm VhmZ cmJVo, WH$dm OmUdVmo Am{U ^wHo$Zo ì¶mHy$i hmoVmV
(åhUOo B˶mXr àH$maÀ¶m g‘ñ`m§Zm ˶m§Zm Vm|S> Úmdo cmJVo) Am{U Ooìhmhr, g˶
ZmH$maUmè¶m§ (eÌy§da) Amncm dMH$ ~g{dUmao nmD$c (Vo) CMcVmV d eÌycm
H$moU˶mhr àH$mao ZwH$gmZ nmoM{dVmV, ˶mÀ¶m ’$cñdê$n ˶m§À¶m Zmdo Mm§Jë¶m
H$m‘mMr Zm|X Ho$cr OmVo. {ZpíMVM Oo gËH$‘© H$aVmV, ˶m§Mo ’$i A„mh (H$Yrhr)
dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 121 Am{U Ooìhmhr Vo H$‘r qH$dm OmñV à‘mUmV (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV Am{U Ooìhmhr Vo (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) Oo H$mhr (A§Va) nma
H$aVmV, ˶mMr ˶m§À¶m Zmdo Zm|X Ho$cr OmVo. ¶mgmR>r H$s, A„mhZo ˶m§À¶m H$‘mªMm
˶m§Zm nwaonya ‘mo~Xcm Úmdm.
122
(¶wÕmÀ¶m doir) gd© lÕmd§Vm§Zr {‘iyZ {ZKmdo ho Bï> (desirable) ZìhVo.
‘J Ago H$m KS>co Zmhr H$s, ˶m§À¶m à˶oH$ JQ>mVyZ H$mhr cmoH$ (n¡J§~amH$S>o) ¶oD$Z,
Y‘m©Mr Mm§Jcr OmU àmá H$ê$Z, naV Amnë¶m cmoH$m§V OmD$Z, ˶m§Zm gmdY Ho$co
AgVo, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr (ñdV:cm XþîH¥$˶m§nmgyZ) dmMdmdo.
123
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m (lÕmhrZm§er) ¶wÕ H$am,
Oo Vw‘À¶m g^modVmcr AmhoV. (Am{U) ˶m§À¶mer H$R>moaVmnyd©H$ ì¶dhma H$am. Am{U
cjmV Agy Úm H$s, A„mh gXmMmar cmoH$m§À¶m ~amo~a Amho. 124 Am{U Ooìhm
(Hw$amUmV) EImXo àH$aU (Aܶm¶) àH$Q> Ho$co OmVo, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$
(Ago) åhUVmV, "¶m àH$aUmVrc (g§XoemZo) Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmMr lÕm (A{YH$)
~iH$Q> Ho$cr?'
{ZpíMVM Oo lÕmd§V AmhoV, ˶m§À¶m lÕo‘ܶo ˶m (àH$aUmÛmao) dmT> Pmcr
Amho. Am{U Vo ˶m ew^dmV}~Ôc Iye hmoV AmhoV, (Or A„mhZo ˶m§Zm {Xcr Amho).
198 Hw$amU

125
nU Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, Va (˶mÛmao) ˶m§À¶mV (AmYrnmgyZ Agcoë¶m)
‘{cZVo‘Ü`o AmUIr ‘{cZVoMr ^a nS>cr Amho. Am{U Vo g˶ ZmH$maV Agcoë¶m
AdñWoV ‘¥Ë¶ycm gm‘moao OmVmV. 126 ˶m§Zm ho {XgV Zmhr H$m H$s, à˶oH$ dfu EH$Xm
qH$dm XmoZXm ˶m§Mr narjm KoVcr OmVo. VargwÕm Zm Vo níMmÎmmnX½Y hmoVmV, Zm
˶mnmgyZ ~moY KoVmV. 127 Am{U Ooìhm (Hw$amUmV) EImXo àH$aU àH$Q> Ho$co OmVo,
Voìhm Vo EH$‘oH$m§H$S>o nmhVmV, Am{U ({dMmaVmV H$s), Vwåhmcm H$moUr nmhV Va Zmhr
Zm? ‘J Vo (˶mH$S>o nmR> {’$adyZ) {ZKyZ OmVmV, A„mhZo (g˶mnmgyZ) ˶m§Mr ‘Zo
(XþgarH$S>o) di{dcr AmhoV, ˶mMo H$maU åhUOo, Vo Ago cmoH$ AmhoV, Oo g‘OV
ZmhrV.
128
Vw‘À¶mH$S>o EH$ n¡J§~a Amcocm Amho, Omo Vw‘À¶mn¡H$sM Amho. (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) Vwåhr (’$ma) ‘moR>çm g§H$Q>mV gmnSy> eH$Vm (¶m {dMmamZo) Vmo Xþ:Ir hmoVmo.
Vw‘Mo ^co ìhmdo, Aer ˶mMr (‘ZmnmgyZ) BÀN>m Amho Am{U lÕmd§Vm§gmR>r Vmo
A{Ve¶ ào‘i d H$Zdmiy Amho. 129 (Ago AgyZhr) Oa ¶m cmoH$m§Zr nmR> {’$adcr
Va (˶m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "A„mh ‘m¶mgmR>r n¶m©á Amho, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrhr CnmgZo¶mo½¶ ZmhrM. ‘r ˶mÀ¶mdaM (ÑT>) {dídmg R>odVmo, Am{U VmoM
‘mcH$ Amho ‘hmZ qghmgZmMm!'
gyah-10. ¶yZwg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 ho g§Xoe AmhoV Aem J«§WmMo, Omo kmZmZo n[anyU© Amho. 2
cmoH$m§Zm ho {d{MÌ dmQ>Vo H$m H$s, Amåhr ˶m§À¶mVrcM EH$m 춺$sH$S>o (Am‘Mm)
g§Xoe àH$Q> Ho$cm? (H$s, ˶mÛmao g‘ñV) ‘mZdOmVrcm gmdY H$am. Am{U lÕm YmaU
H$aUmè¶m§Zm ew^dmVm© EoH$dm H$s, ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o ˶m§À¶mgmR>r gÝ‘mZmMo Iao
ñWmZ Amho. (¶mda) g˶ ZmH$maUmao cmoH$ åhUVmV H$s, hr 춺$s EH$ CKS>CKS>
OmXÿJma Amho.
3
{ZpíMVM, Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho, Á¶mZo ghm {Xdgm§V (åhUOo ghm
Q>ßß¶m§V) AmH$me Am{U n¥ÏdrMr {Z{‘©Vr Ho$cr, ‘J Vmo (g‘ñV universe Mm ‘mcH$
åhUyZ) qghmgZmda {damO‘mZ Pmcm, VmoM à˶oH$ Jmoï>rMo Am¶moOZ H$aVmo. ˶mÀ¶m
g‘j ˶mÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moUrhr (H$moUmMrhr) {e’$mag H$ê$ eH$V Zmhr, Agm
Amho A„mh, Vw‘Mm nmcZH$Vm©. åhUyZ Vwåhr (Ho$di) ˶mMrM CnmgZm H$am, Vwåhr
(¶mH$S>o) cj XoUma Zmhr H$m? 4 ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhm gdmªZm naV Om¶Mo Amho.
gyah-10. ¶yZwg 199

(Am{U) ho A„mhMo n¸o$ dMZ Amho. {Z:g§Xoh (no doubt) VmoM {Z{‘©VrMr gwédmV
H$aVmo Am{U VmoM (Vr {Z{‘©Vr g§nwï>mV Amë¶mZ§Va) {Vcm nwZ:ñWm{nV H$aoc. ho
¶mgmR>r H$s, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr ˶m§Zm ݶm¶nyd©H$ ’$i XoVm
¶mdo. Am{U Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. (Va ˶m§À¶m) ˶m ZH$mamnmoQ>r
˶m§Zm ({nʶmgmR>r) CH$iVo nmUr d ¶mVZm‘¶r {ejm {‘ioc.
5
VmoM Amho A„mh, Á¶mZo gy`m©cm VoOñdr àH$memMo òmoV ~Z{dco Am{U M§Ðmcm
(à{Vq~{~V) àH$memMo gmYZ ~Z{dco. Am{U (M§ÐmÀ¶m) AdñWm {ZpíMV Ho$ë¶m,
åhUOo (˶mÛmao) Vwåhmcm dfmªMr JUZm Am{U H$mc JUZm H$aVm ¶mdr. A„mhZo ho
gd© hoVy{dZm {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. Vmo (cmoH$m§gmR>r) ho g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho,
(˶m cmoH$m§gmR>r) Oo g‘OyVXmanUm ~miJUmao AmhoV. 6 {ZpíMVM, amÌ d {Xdg
¶m§À¶m AmcQy>Z-nmcQy>Z ¶oʶmV Am{U A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§‘ܶo Oo H$mhr
{Z‘m©U Ho$co Amho. ˶m gdmªV (A„mhÀ¶m) g§Xoe CcJS>Umè¶m IwUm AmhoV. ˶m
cmoH$m§gmR>r Oo (A„mhMr) OmU R>odUmao AmhoV.
7
{ZpíMVM Oo cmoH$ Am‘À¶m ^oQ>rda {dídmg R>odyZ ZmhrV, Am{U (¶m)
OJmVrc OrdZmdaM g§Vwï> d g‘mYmZr Pmcoco AmhoV, Am{U Am‘À¶m g§Xoe
Agcoë¶m IwUm§H$S>o Xþc©j Ho$coco AmhoV. 8 (eodQ>r) ˶m§Mo {R>H$mU (ZaH$mMr) AmJ
Amho, ˶m H$‘mB©nmoQ>r Oo Vo H$arV am{hco. 9 (nU) Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr
Am{U gËH$‘} Ho$cr. ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§À¶m lÕonmoQ>r ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV
¶emo{eIamda) nmoMdoc. (Am{U) na‘ gwImÀ¶m Z§XZdZmV, ˶m§À¶m nm¶mImcyZ
nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. 10 ˶m (AmZ§XXm`r AdñWoV)
˶m§À¶m Vm|Sy>Z Ago eãX ~mhoa nS>Vrc, ho A„mh! Vy Agr‘ H$s{V©dmZ Amhog!
Am{U VoWo ˶m§Mo (EH$‘oH$m§Zm) A{^dmXZ Agoc __ "gcm‘'! (em§Vr!) Am{U à˶oH$
Jmoï>rMm eodQ> Vo ¶m eãXm§Zr H$aVrc, "gd© ñVwVrMm A{YH$mar g§nyU© {dídmMm
(universe Mm) ‘mcH$ Agcocm "A„mh' hmM hmo¶!'
11
Oa A„mhZo cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (H$‘mªÀ¶m) H$‘mB©nmoQ>r {ejm H$aʶmV KmB© Ho$cr
AgVr, Á¶mà‘mUo Vmo ˶m§À¶mda H¥$nm H$aʶmMr KmB© H$aVmo, Va ˶m§À¶m Am¶wî¶mMr
H$mcmdYr Ho$ìhmM g§nwï>mV Amcr AgVr. nU Oo Am‘À¶mer (˶m§Mr) ^oQ> hmoUo
AQ>i Amho, ho OmUyZ ZmhrV, ˶m§Zm Amåhr ‘moH$io gmoSy>Z XoVmo, (Vo ¶mgmR>r) H$s,
˶m§Zr Amnë¶m {dÐmohmV ^Q>H$V amhmdo. 12 Am{U Ooìhm ‘Zwî¶mg nrS>m nmoMVo, Voìhm
Vmo CR>Vm-~gVm qH$dm nhþS>cm AgVm Am‘Mm Ymdm H$aVmo. nU Ooìhm Amåhr
200 Hw$amU

˶mÀ¶mnmgyZ ˶mMm Ìmg Xÿa H$aVmo, Voìhm Vmo (Am‘À¶mH$S>o nmR> {’$adyZ) AemàH$mao
{ZKyZ OmVmo, OUy H$mhr ˶mZo Amnë¶m dmB©Q> AdñWoV Am‘Mm H$Yr Ymdm Ho$cmM
ZìhVm. AemàH$mao ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m cmoH$m§Zm (˶m§Mr dmB©Q>) H¥$˶o Mm§Jcr
(~ZdyZ) XmI{dʶmV Amcr Amho.
13
Am{U Amåhr Vw‘À¶mnydu (hmoD$Z Jocoë¶m) {H$VrVar {nT>çm§Zm Zï> Ho$co Amho,
Ooìhm ˶m§Zr (gmV˶nyd©H$) dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr. ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoco n¡J§~a
g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z ˶m§À¶mH$S>o Amco hmoVo (VargwÕm) ˶m§Zr (n¡J§~am§Zm)
‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. AemMàH$mao Anamܶm§Zm Amåhr (˶m§À¶m H$‘mªMm) ~Xcm XoV
AgVmo. 14 ‘J ˶m§À¶mZ§Va Amåhr Vwåhmcm n¥Ïdrda (˶m§Mo) CÎmam{YH$mar ~Zdco,
åhUOo Amåhmcm ho nmhVm ¶mdo H$s, Vwåhr H$go AmMaU H$aVm.
15
Am{U Ooìhm Am‘Mo ñnï> g§Xoe ˶m§Zm EoH${dco OmVmV. Voìhm Vo cmoH$ Oo
Am‘À¶mer hmoUmè¶m ^oQ>rcm AQ>i ‘mZV ZmhrV, Vo åhUVmV, "¶m ì¶{V[aº$ Xþgao
EImXo Hw$amU AmUm qH$dm ¶mV ~Xc H$ê$Z Q>mH$m.' (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶mV’}$
˶mV H$mhr ~Xc H$aʶmMr ‘r H$ënZmhr H$ê$ eH$V Zmhr. ‘r Va Ho$di ˶mMoM
AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o àH$Q> Ho$co OmVo; Oa ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr Adkm
H$aoZ Va ‘cm ˶m H$R>moa {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>Vo.' 16 (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa
A„mhZo Vgo BpÀN>co AgVo Va Zm ‘r Vwåhmcm Vo H$WZ Ho$co AgVo, Zm ˶mZo Vwåhmcm
˶mMr OmUrd H$ê$Z {Xcr AgVr. ‘r ¶m AJmoXa (åhUOo ho g§Xoe àH$Q> hmoʶmnydu),
‘m¶m Am`wî`mMm EH$ ‘moR>m ^mJ Vw‘À¶m‘ܶo ì¶VrV Ho$cm Amho. Va ‘J, Vwåhr
Amnë¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m?' 17 ˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy
eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo qH$dm Omo A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm
ImoQ>o R>a{dVmo. {Z:g§Xoh, AnamYr cmoH$ H$Yrhr ¶e àmá H$ê$ eH$Uma ZmhrV.
18
Am{U Vo A„mhcm gmoSy>Z Aem§Mr CnmgZm H$aVmV, Oo (˶m§Zm) Zm cm^
nmoMdy eH$VmV, Zm hmZr. Am{U Vo åhUVmV H$s, Vo A„mhH$S>o Am‘Mr {e’$mag
H$aUmao AmhoV. (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, Vwåhr A„mhcm Aem Jmoï>r{df¶r ‘m{hVr XoV
AmhmV H$m H$s, Or Jmoï> AmH$mem‘ܶo qH$dm n¥Ïdrda Amho, (nU) Vr (Jmoï>) ˶mcm
‘mhrV Zmhr? Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! Vo Á¶m§Zm ˶mMo (A„mhMo) g‘H$j
R>adVmV ˶m§À¶mnojm {H$VrVar Vmo loð> Amho. 19 Am{U (ho OmUyZ ¿¶m H$s), g‘ñV
‘mZdOmV (àma§^r) EH$M O‘mV hmoVr, Z§Va ˶m§À¶mV ‘V^oX Pmco. Am{U Oa Vw¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z AmYrnmgyZ EH$ Jmoï> {ZpíMV Ho$cocr ZgVr, Va Á¶m Jmoï>rV Vo nañna
gyah-10. ¶yZwg 201

‘V^oX H$arV AmhoV (˶m§Mo ‘V^oX cJoM) {ZH$mcr cmdco AgVo.


(Q>rn: ¶m OJmV ‘V^oXm§Xaå¶mZ narjm nmhUo Am{U eodQ>r ݶm¶mMm {Xdg ¶oUo, Aer A„mhMr {Z‘m©U
¶moOZm Amho.)
20
AmVm Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV, "n¡J~§ amH$S>o ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
EImXr (M‘ËH$m[aH$) IyU H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "AÑí¶mMo
kmZ Ho$di A„mhcmM Amho. åhUyZ (AmVm) Vwåhr cmoH$ àVrjm H$am (A„mhMm hoVy
CKS> hmoB©n¶ªV), Am{U ‘r XoIrc Vw‘À¶m~amo~a àVrjm H$arV Amho.' 21 Am{U Ooìhm
Amåhr cmoH$m§Zm, ˶m§Zm nmohmoMcoë¶m Xþ:ImZ§Va Amnë¶m H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo, Voìhm
Vo cJoM Am‘À¶m g§Xoem§À¶m {déÕ ImoQ>o `w{º$dmX emoYm¶cm cmJVmV. (n¡J§~a!)
˶m§Zm gm§Jm, "A„mh à{V¶moOZm H$aʶmV (Vw‘À¶mnojm) A{YH$ erK« Amho.' {Z…g§Xoh,
Am‘Mo XÿV Vwåhr Á¶m ¶moOZm aMVm, ˶m§Mr Zm|X H$arV AgVmV.
22
Vmo (Xþgam H$moUr ZgyZ) A„mh Amho, Omo O{‘Zrda d g‘wÐmda àdmg H$aUo
Vw‘À¶mgmR>r e³¶ ~ZdVmo. Am{U Ooìhm Vwåhr Zm¡H$m§‘ܶo ñdma hmoD$Z àdmg H$aVmZm
(nmhVm) H$s, (˶m Zm¡H$m) AZwHy$c dmè¶m§À¶m gmhmæ¶mZo Mmcy cmJVmV d (˶mVrc
àdmgr) AmëhmXXm¶H$ dmè¶m§À¶m (ñnem©Zo) AmZ§{XV hmoV AgVmV, VmoM (AMmZH$)
dmXir dmao dmhÿ cmJVmV Am{U à˶oH$ ~mOyZo ˶m§À¶mda cmQ>m MmcyZ ¶oVmV. Am{U
˶mdoiog ˶m§Zm dmQy> cmJVo H$s, (‘¥Ë¶yZo) Mhÿ~mOy§Zr ˶m§Zm doT>co Amho. Voìhm Vo
Y‘m©à{V ‘moR>o g‘n©U^md XmIdyZ, A„mhH$S>o ¶mMZm H$ê$ cmJVmV, åhUVmV, "(ho
A„mh!) Oa Vy ¶m (g§H$Q>mVyZ) Amåhmcm ‘wº$ Ho$cog Va {ZpíMVM Amåhr VwPo
Am^ma 춺$ H$aUmao Xmg ~Zy.' 23 nU Ooìhm Vmo ˶m (g§H$Q>mVyZ) ˶m§Zm ‘wº$s XoVmo,
Va Vo cJoM n¥Ïdrda AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r (nwT>o) gagmdVmV. cmoH$m§Zmo! Vw‘Mo
A˶mMmar H¥$˶ (eodQ>r) Vw‘À¶mdaM CcQ>Uma AmhoV. (Vwåhmcm e³¶ Agoc VodT>m)
¶m OrdZmMm j{UH$ cm^ Amnë¶m nXar nmSy>Z ¿¶m. (nU ho cjmV R>odm), eodQ>r
Vwåhmcm Am‘À¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo Amho. ˶mdoiog Amåhr Vwåhmcm Vo gd© XmIdyZ
XoD$ Oo Vwåhr (Am`wî`mV) H$arV am{hco.
24
¶m OJmVrc OrdZmMo CXmhaU ˶m nmʶmgmaIo Amho, Á¶mMm Amåhr T>Jm§VyZ
Imcr dfm©d H$aVmo, Voìhm O{‘Zrdarc dZñnVr (Vo nmUr) emofyZ KoVmV, (Am{U ˶m
nmʶmÛmao Amcoco nrH$) ‘Zwî¶ d Jwao ImV AgVmV. nU O‘rZ (ñdV:da gd©
~mOy§Zr) Ac§H$ma MT>dyZ Ooìhm gw§Xa {Xgy cmJVo, Voìhm {VMo {Zdmgr g‘OVmV H$s,
Vr (O‘rZ) (AmVm nyU©nUo) ˶m§À¶m {Z¶§ÌUmV Amho, (Am{U {VMr H$mnUr H$ê$Z
202 Hw$amU

Ymݶ {‘i{dʶmgmR>r, Vo gj‘ AmhoV). Voìhm AMmZH$ amÌrÀ¶m qH$dm {XdgmÀ¶m


doir ({VÀ¶mgmR>r) Am‘Mm AmXoe ¶oVmo Am{U {VMm Agm g’$m¶m hmoVmo, OUy ˶m
{Xdgmnydu {VWo H$mhrM ApñVËdmg ZìhVo. AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xoe (˶m
cmoH$m§gmR>r) ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV, Oo qMVZ H$aVmV.
25
Am{U (ho OmUyZ ¿¶m H$s), A„mh (‘mZdmcm) em§{VJ¥hmH$S>o (to the Home
of Peace) ~mocm{dVmo Amho. Am{U Vmo BpÀN>Vmo ˶mg gai ‘mJ© XmI{dVmo.
(Q>rn: Oo em§{VJ¥hmH$S>o ¶oD$ BpÀN>VmV, ˶m§Zm ˶mH$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aVmo.)
26
Oo cmoH$ Mm§Jco H¥$˶ H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jco ’$i Va AmhoM, {edm¶
˶mnojm ~aoM H$mhr (AmUIr) ˶m§Zm {‘ioc. (ݶm¶mÀ¶m {Xder gXmMmar cmoH$m§À¶m)
Mohè¶m§da Zm {Zamem ngaoc, Zm Vo An‘m{ZV Ho$co OmVrc, hoM ñdJm©Mo {Zdmgr
AmhoV. Vo ˶mV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. 27 nU Á¶m§Zr dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr Va (Aem
cmoH$m§Zm ˶m§À¶m) dmB©Q> H¥$˶m§Mm, ˶mM à‘mUmV (dmB©Q>) ‘mo~Xcm {‘ioc Am{U
Zm‘wîH$sV Vo ~wS>mcoco AgVrc. ˶m§Zm A„mhÀ¶m ({ejonmgyZ) dmM{dUmam H$moUrhr
Zgoc. (˶m§Mo Mohao Ago {XgVrc) H$s, OUy H$mhr ˶m§À¶m Mohè¶m§da amÌrÀ¶m
H$miom»¶m nS>Úm§Zr AmdaU KmVcoco Amho. hoM cmoH$ AmJrMo {Zdmgr AmhoV, (åhUOo
AmJrMo {Zdmgr ~ZUo ˶m§Mo AQ>i Zer~ Amho). ˶mV Vo gX¡d dmñVì¶ H$aVrc.
28
Am{U Á¶m {Xder (åhUOo ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m gdmªZm EH${ÌV
H$ê$, ‘J Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco hmoVo, Ë`m§Zm Amåhr gm§Jy, "{VWoM
Wm§~m {OWo Vwåhr AmhmV, Vwåhr Am{U Vo, Á¶m§Zm (Vwåhr) A„mhMo g‘H$j R>a{dco
hmoV.o ' ‘J Amåhr ˶m§Zm EH$‘oH$m§nmgyZ doJio H$ê$. (Voìhm) Vo (cmoH$) Á¶m§Zm (OJm‘ܶo)
A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoʶmV Amco hmoVo, (Amnë¶m ˶m CnmgH$m§Zm) åhUVrc,
"Vwåhr (A{O~mV) Am‘Mr CnmgZm H$arV ZìhVm. 29 A„mh Am‘À¶m d Vw‘À¶m
Xaå¶mZ gmj åhUyZ n¶m©á Amho. Vw‘À¶m CnmgZoMr Amåhmcm (‘wirM) OmUrd
ZìhVr.' 30 ˶mdoir à˶oH$mcm (^yVH$mimV) ˶mZo (H$m¶-H$m¶) Ho$co hmoVo, ˶mMr
nyU© OmUrd hmoB©c. Am{U gd© cmoH$m§Zm ˶m§Mm Iam ñdm‘r Agcoë¶m A„mhH$S>o naV
AmUʶmV ¶oB©c. Am{U Á¶m-Á¶m Ag˶ Jmoï>r ˶m§Zr aMë¶m hmo˶m, ˶m gd©
(˶m§À¶mnmgyZ) Zmhrem hmoVrc.
31
(˶m§Zm) {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo Vwåhmcm AmH$me d O‘rZ ¶m§VyZ
CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo? Vmo H$moU Amho, Á¶mcm (Vw‘À¶m) H$mZm§da Am{U S>moù¶m§da
nyU© {Z¶§ÌU Amho? Vmo H$moU Amho, Omo ‘¥VmVyZ gOrdmg Am{U gOrdmVyZ ‘¥Vmg
gyah-10. ¶yZwg 203

~mhoa H$mT>Vmo? Vmo H$moU Amho, Omo (ApñVËdmV Agcoë¶m) gd© Jmoï>tÀ¶m ì¶dñWmnZmda
{Z¶§ÌU R>odyZ Amho?' Vo ({ZpíMVnUo) CÎma XoVrc, "(Vmo) "A„mh' Amho.' (˶m§Zm)
gm§Jm, "‘J Vwåhr (˶m gd©JwUg§nÞ) A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$arV)
Zmhr H$m? 32 Va hm Amho "A„mh' Vw‘Mm IamIwam nmcZH$Vm©, (ho Amho ˶mÀ¶m
g§~§YrMo A§{V‘ g˶). H$maU g˶mMm (˶mJ Ho$ë¶mZ§Va) ‘mJ©^«ï>Vo{edm¶ H$m¶ ~mH$s
amhUma? ‘J Vwåhr (g˶mnmgyZ) Xÿa H$go ~ao OmD$ eH$Vm?' 33 AemàH$mao {dÐmohr
cmoH$m§À¶m ~m~VrV Vw¶m nmcZH$˶m©Mm eãX Iam R>acm H$s, Vo (H$Xm{n) lÕmd§V
~ZUma ZmhrV.
34
(Ë`m§Zm) {dMmam, "A„mhMo gh^mJr R>adʶmV Amcoë¶m (Vw‘À¶m) Cnmñ¶m§‘ܶo
H$moUr Agm Amho H$m, Omo {Z{‘©VrMm àma§^ H$ê$ eH$Vmo (originate creation)
Am{U ˶mMr nwZamd¥Îmr XoIrc (reproduce it) H$ê$ eH$Vmo?' (˶m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m,
"Vmo Ho$di "A„mh' Amho, Omo (H$moU˶mhr Jmoï>rcm eÿÝ`mnmgyZ) àma§^ H$aVmo, Am{U
˶mMr nwZamd¥Îmr XoIrc H$aVmo. ‘J Vwåhr (¶m g˶mnmgyZ) Xÿa ^Q>H$V Hw$R>o OmV
AmhmV?' 35 (n¡J§~a!) (˶m§Zm) {dMmam, "A„mhMo g‘H$j R>adʶmV Amcoë¶m
Vw‘À¶m Cnmñ¶m§V H$moUr Agm Amho H$m, Omo g˶mH$S>o ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$Vmo?'
(˶m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "Vmo Ho$di A„mh Amho Omo g˶mMm ‘mJ© XmI{dVmo. Va ‘J Omo
g˶mMm ‘mJ© XmI{dVmo, Vmo AZwgaU Ho$cm Omʶmg A{YH$ nmÌ Amho H$s, Vmo Á¶mg
ñdV:cm (BVamZo) ‘mJ© XmIdë¶m{edm¶ ‘mJ© gmnS>V Zmhr? ‘J Vwåhmcm Pmco Var
H$m¶? Vwåhr {H$Vr MwH$sMm {ZU©¶ H$aVm!' 36 ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ OU Ho$di AZw‘mZmMo
AZwgaU H$arV AmhoV. Am{U AZw‘mZ H$Yrhr g˶mMm n¶m©¶ Agy eH$V Zmhr.
{Z:g§Xoh, A„mhcm, Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr nyU© OmUrd Amho.
37
Am{U ho Hw$amU Aer dñVy Zìho Á¶mMr aMZm A„mh{edm¶ Aݶ H$moUr H$ê$
eHo$c. ho (Hw$amU) ˶m (^{dî¶dmʶm§Mr) nyV©Vm Amho, Á¶m ¶m nyduÀ¶m J«§WmV
H$aʶmV Amcoë¶m AmhoV. Am{U ¶mV (B©ídar¶) J«§WmMo ñnï> {ddaU Amho. ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vo {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco Amho. 38 (˶m g˶
ZmH$maUmè¶m§Mo) Ago åhUUo Amho H$s H$m¶? "¶m 춺$sZo (åhUOo n¡J§~amZo) ñdV:
hmoD$Z Vo aMco Amho?' (n¡J§~a! Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Vw‘À¶m åhUʶmV
àm‘m{UH$ (sincere) Agmc Va AerM JwUdÎmm (merit) Agcocm EImXm Aܶm¶
(aMyZ ‘m¶mH$S>o) KoD$Z ¶m, Am{U (¶m H$m¶m©gmR>r) A„mhcm gmoSy>Z H$moUmcmhr
Vw‘À¶m ‘XVrgmR>r ~mocmdyZ ¿¶m, Á¶m§Zm ~mocmdUo e³¶ Amho.' 39 nU (dñVwpñWVr
204 Hw$amU

Aer Amho H$s), Vo Aem Jmoï>rcm ImoQ>o R>a{dʶmda AmJ«hr AmhoV, Or ˶m§À¶m
AmH$cZm ncrH$S>Mr Amho. Am{U ˶mMr dmñV{dH$Vmhr ˶m§À¶mda AÚmn CKS>
Pmcocr Zmhr. AemMàH$mao ˶m§À¶m nydu hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§Zrhr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm. Va nmhm, ˶m XþamMmè¶m§Mm eodQ> H$gm Pmcm?
40
Am{U ˶m§À¶mV Ago H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo Hw$amUmda {dídmg ~miJyZ
AmhoV, Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo ¶mda {dídmg R>odV ZmhrV.
Am{U VwPm nmcZH$Vm© AZmMma ‘mOdUmè¶m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho. 41 Am{U
(n¡J§~a!) Oa Vo Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV AgVrc Va Vwåhr (˶m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m,
"‘m¶m H$‘mª{df¶r ‘r CÎmaXm¶r Amho Am{U Vw‘À¶m H$‘mª{df¶r Vwåhr CÎmaXm¶r
AmhmV. ‘r Oo H$mhr H$arV Amho, ˶m~Ôc Vwåhmcm O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr.
Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶m~Ôc ‘cm O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr.' 42
Am{U ˶m§À¶mV H$mhr Ago AmhoV Oo Vw‘À¶m Jmoï>r H$mZ XoD$Z EoH$V AgVmV, Va
Vwåhr ~{hè¶m§Zm EoH$dmc H$s H$m¶? H$maU Vo (cjnyd©H$ EoH$ʶmMm {XImD$nUm
H$aUmao, Oo EoH$VmV ˶mg§~§YmZo) ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV. 43 Am{U ˶m§À¶mV H$mhr
cmoH$ Ago AmhoV, Oo Vw‘À¶mH$S>o nmhV Agë¶mMo (gm|J H$aVmV), Va Vwåhr ˶m
Am§Yù¶m§Zm ‘mJ© XmIdmc H$s H$m¶? Oa ˶m§Zm ˶m nmhʶmnmgyZ H$mhrhr C‘OV
Zgco Var? (Vwåhr ‘mJ© XmIdy eH$mc?) 44 (dñVwpñWVr hr Amho H$s), A„mh
cmoH$m§da ‘wirM Aݶm¶ H$arV Zmhr, nU cmoH$M ñdV:À¶m {Odmda Aݶm¶ H$arV
AgVmV.
45
Am{U Á¶m {Xder A„mh ˶m§Zm EH$Ì H$arc, ˶m {Xder (˶m§Zm dmQ>m¶cm
cmJoc) OUy Ho$di KQ>H$m^aM (EH$ Vmg^aM), (‘¥Ë¶ynyduÀ¶m) OJm‘ܶo Vo am{hco.
Vo ({VWo) EH$‘oH$m§Zm AmoiIVrc. IamoIa Ag’$c hmoUmao Vo cmoH$ AmhoV, Oo A„mher
hmoUmè¶m (AQ>i) ^oQ>rcm (Amnë¶m Am`wî`mV) ZmH$maV am{hco. Am{U (AemàH$mao)
gÝ‘mJ© A§JrH$maʶmg An¶er R>aco. 46 Am{U Á¶m Jmoï>rMo (åhUOo Á¶m {ejoMo)
Amåhr ˶m§Zm dMZ {Xco Amho, Ë`m§n¡H$s H$mhr (åhUOo ˶mMr PcH$) Amåhr Vwåhmcm
(¶m OJmVM) XmI{dcr Va (Vwåhmcm {XgyZ ¶oB©c H$s, Amåhr g˶ ZmH$maUmè¶m§gmR>r
H$m¶ VaVyX H$ê$Z R>odcr Amho). (qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s), Amåhr (˶m {ejoMr
PcH$ XmI{dʶmnydu) Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoD$ eH$Vmo. nU (cjmV R>odm) (eodQ>r) ˶m§Zm
Am‘À¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo Amho. Am{U Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶m gdmªg (ñdV:)
A„mh gmjr Amho. 47 Am{U à˶oH$ OZg‘wXm¶mgmR>r EH$ n¡J§~a Amho. Am{U Ooìhm
gyah-10. ¶yZwg 205

˶m§Mm n¡J§~a (˶m§À¶mH$S>o) ¶oVmo, (d Am‘Mm g§Xoe ˶m§Zm nmoMdVmo). Voìhm (nyU©
ݶm¶m{Zer) ˶m§Mm {ZU©¶ cmdcm OmVmo. Am{U ˶m§À¶mda {Vi‘mÌ XoIrc Aݶm¶
Ho$cm OmV Zmhr.
48
Am{U Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV, "(nwZéËWmZ d ݶm¶mÀ¶m
{XdgmMm) dm¶Xm Ho$ìhm nyU© Ho$cm OmB©c? (Amåhmcm ¶m àíZmMo CÎma Úm) Oa Vwåhr
g˶dMZr Agmc.' 49 (n¡J§~a) (˶m§Zm) gm§Jm, "‘mPm ñdV:Mm ’$m¶Xm qH$dm
ZwH$gmZhr ‘m¶m AI˶marV Zmhr. nU KS>Uma VoM, Oo A„mh BÀN>rc.' à˶oH$
OZg‘yhmH$[aVm EH$ AdYr (term) {ZpíMV Ho$cocm Amho. Am{U Ooìhm ˶m§À¶m
R>acoë¶m AdYrMm eodQ> ¶oVmo, Voìhm Zm EH$ jU Vo ‘mJo amhÿ eH$VmV, Zm EH$ jU
nwT>o OmD$ eH$VmV. (åhUOo ˶mV jUmMmhr ~Xc H$ê$ eH$V ZmhrV). 50 (˶m§Zm)
gm§Jm, "(¶m~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm Amho H$m?) Oa A„mhMr {ejm (AMmZH$nUo)
amÌr qH$dm {Xdgm Vw‘À¶mda ¶oD$Z R>oncr, Va AnamYr cmoH$ ˶mnmgyZ (ñdV:Mr
gwQ>H$m H$aʶmMo {H$Vrhr à¶ËZ Ho$co Var), gwQ>H$m H$er H$ê$Z KoVrc? 51 ‘J Ooìhm Vr
{ejm (Vw‘À¶mda) ¶oD$Z R>onoc, Voìhm Vwåhr {VÀ¶mda {dídmg R>odUma AmhmV?
(ݶm¶mÀ¶m {Xder Ooìhm {ejm g‘moa Agoc Voìhm Vwåhmcm {dMmaco OmB©c), AmVm
¶mda {dídmg R>odVm! (H$maU) (¶mAmYr Va) Vwåhr Vr cdH$a ¶mdr Ago åhUV
hmoVm.' 52 Voìhm ˶m cmoH$m§Zm gm§{JVco OmB©c, Oo (Amnë¶m Am`wî`mV) nmnH¥$˶o
H$aʶmg noQy>Z CR>co hmoVo. "AmVm MmIm AZ§VH$mcrZ {ejoMr Md. (hm) Ho$di
Vw‘À¶m H$‘mB©MmM ‘mo~Xcm Amho, Or H$‘mB© Vwåhr (Amnë¶m hmVm§Zr H$arV am{hcmV).'
53
Am{U H$mhr cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV, "ho gd© g˶ Amho H$m?' (˶m§Zm)
gm§Jm, "hmo¶ ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr enW! Vo AJXr g˶ Amho, Am{U Vwåhr Vo
(A§{V‘ {heo~) Amnë¶mdê$Z (H$Xm{n) Q>miy eH$V Zmhr. 54 Am{U (Amnë¶m
Am`wî`mV) dmB©Q> H¥$˶o H$arV am{hcoë¶m à˶oH$ 춺$scm (ݶm¶mÀ¶m {Xder Ago dmQy>
cmJoc H$s), n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© {Vcm àmá Pmco, Va Vo (gd©) Amnë¶m
gwQ>Ho$À¶m ‘mo~Xë¶mV XoD$Z Q>mHy$ BÀN>rc. (nU dñVwV: H$moUmH$S>ohr Voìhm H$mhrM
AgUma Zmhr). Am{U Ooìhm Vo Vr {ejm nmhVrc (Or ˶m§Mr àVrjm H$arV Amho),
Voìhm Vo Amncm níMmÎmmn 춺$ H$aʶmg Ag‘W© AgVrc. Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ
ݶm¶nyd©H$ {ZU©¶ H$aʶmV ¶oB©c. Am{U ˶m§À¶mda (‘wirM) Aݶm¶ Ho$cm OmUma
Zmhr. 55 cjmV Agy Úm, AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mhÀ¶mM
‘mcH$sMo Amho. cjmV R>odm H$s, A„mhMo dMZ {Z:g§Xoh g˶ Amho. nU ~hþg§»¶
206 Hw$amU

cmoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr. 56 VmoM Amho Omo OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U ˶mÀ¶mM
(AmXoemZo) Vwåhmcm ‘¥Ë¶y ¶oVmo. Am{U (eodQ>r) Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV
Om¶Mo Amho.
57
ho ‘mZdm! (AmVm) Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw¶mH$S>o CnXoe Amcocm Amho, d
(hm CnXoenyU© J«§W), A§V:H$aUm‘ܶo Oo H$mhr ({dH$ma) AmhoV, ˶mda EH$ Cnm¶
Amho. Am{U {dídmg R>odUmè¶m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho. 58 (˶m§Zm) gm§Jm, "hm
(J«§W) A„mhMr H¥$nm d ˶mÀ¶m X¶oZo AdV[aV Pmcocm Amho. Va (lÕmd§Vm§Zr)
¶m~Ôc AmZ§{XV ìhmdo, (H$maU) hm (J«§W OJmVrc) ˶m gd© Jmoï>tnojm loð> Amho, Oo
Vo Jmoim H$aʶmÀ¶m ‘mJo cmJcoco AmhoV.' 59 (n¡J§~a!) (˶m§Zm) {dMmam, "Vwåhr
¶m{df¶r H$Yr {dMma Ho$cm Amho H$m? H$s, A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r CnOr{dHo$Mr (gd©)
VaVyX Ho$cr hmoVr, ‘J Vwåhr (ñdV:hÿZ) ˶mVyZ H$mhr (dñVy) {Z{fÕ R>adë¶m Am{U
H$mhr d¡Y.' (˶m§Zm) {dMmam, "A„mhZo Vwåhmcm (Ago H$aʶmMr) nadmZJr {Xcr hmoVr
H$m H$s, Vwåhr (ñdV:) ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ ˶mMm g§~§Y A„mher OmoS>V AmhmV?' 60
Vo cmoH$, Oo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMVmV, nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgm~Ôc H$m¶
YmaUm ~miJyZ AmhoV? {Z:g§Xoh, A„mh cmoH$m§à{V Agr‘ H¥$nmerc Amho, nU
cmoH$m§V ~hþg§»¶ (A„mhMo) Am^ma ‘mZUmao ZmhrV.
61
(n¡J§~a!) Vwåhr Á¶m (H$moU˶m) AdñWoV AgVm Am{U (cmoH$m§Zm) Hw$amUmMm
Omo H$moUVm ^mJ EoH$drV AgVm Am{U Oo H$mhr H$m¶© Vwåhr (gd© OU) H$arV AgVm.
(Va cjmV Agy Úm H$s), Ooìhm Vwåhr ˶mV ‘¾ AgVm, Amåhr Vwåhmcm nmhV
AgVmo. AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV {dídmV) AJXr H$UmBVH$s dñVy
XoIrc Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m Ñï>rnmgyZ cnyZ amhÿ eH$V Zmhr. Am{U ˶mnojm chmZ
qH$dm ‘moR>r Aer H$moUVrhr dñVy Zmhr Or EH$m gwñnï> J«§WmV Z‘yX Ho$cocr Zmhr. 62 (ho
OmUyZ ¿¶m H$s), Oo A„mhMo {‘Ì AmhoV, ˶m§Zm H$gcohr ^¶ nmoMUma Zmhr, Zm Vo
(H$Yr) Xþ:Ir hmoUma. 63 H$maU hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U
(Zoh‘r) A„mhMr OmU R>odyZ (˶m§Zr OrdZ ì¶VrV Ho$co). 64 ˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm©
Amho, ¶m OrdZmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVhr. A„mhÀ¶m eãXm§V (H$Yrhr) ~Xc
hmoV ZgVmo. Am{U hoM Amho gd©loð> ¶e! 65 (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m) eãXm§Zr
Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. {Z:g§Xoh, gd© eº$s Am{U H$sVuMm ‘mcH$ Ho$di A„mh Amho.
Am{U VmoM gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho.
66
(¶m Jmoï>rMr OmU R>odm H$s), Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr O{‘Zrda
gyah-10. ¶yZwg 207

Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho. Am{U Oo cmoH$ A„mhcm gmoSy>Z, ˶m§Mm Ymdm H$aVmV,
Á¶m§Zm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco OmVo, Va Ago cmoH$ H$emMo AZwgaU H$arV
AmhoV? Vo Ho$di (BVam§À¶m) ^«m‘H$ H$ënZm§Mo AZwgaU H$arV AmhoV. Am{U Vo
Ho$di AQ>H$ir ~m§YrV AmhoV (just guessing). 67 A„mh Va Vmo Amho, Á¶mZo
Vw‘À¶mgmR>r amÌ ~Zdcr, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm {dlm§Vr cm^mdr. Am{U {Xdgmcm
àH$me‘¶ ~Z{dco. {ZpíMVM ¶m‘ܶo ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV,
Oo (J§^raVmnyd©H$) EoH$VmV.
68
(A„mhMr ‘{h‘m CKS> AgVmZmhr) Vo åhUVmV, "A„mhZo ñdV:gmR>r nwÌ
~Z{dcm Amho!' Vmo Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho! Vmo AmË‘{Z^©a Amho (ñd¶§nyU© Amho).
AmH$memV Oo H$mhr Amho d n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© ˶mMoM Amho. (¶m
dº$ì¶mg§~§YmZo) Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmM nwamdm Zmhr. Vwåhr A„mher Aem Jmoï>rMm
g§~§Y OmoS>Uma H$m, Á¶mMo Vwåhmcm (‘wirM) kmZ Zmhr? 69 (n¡J§~a!) gm§JyZ Q>mH$m,
"Oo cmoH$ A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMVmV, Vo H$YrM ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV.'
70
˶m§Zm (¶m) OJmV H$mhr j{UH$ cm^ àmá hmoVrc, (nU) Z§Va ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>oM
naV ¶m¶Mo Amho. Am{U Voìhm Amåhr ˶m§Zm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hë¶m~Ôc
H$R>moa {ejoMr Md MmIm¶cm cmdy.
71
(Vwåhr) ˶m§Zm (n¡J§~a) ZyhMr H$hmUr EoH$dm, Ooìhm ˶mZo Amnë¶m cmoH$m§Zm
åhQ>co hmoVo, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vw‘À¶m Xaå¶mZ ‘mPr CnpñWVr VgoM A„mhÀ¶m
g§Xoem§Ûmao Vwåhmcm Vw‘À¶m H$V©ì¶m§Mr OmUrd H$ê$Z XoʶmMo ‘mPo H$m¶© Vwåhmcm Agø
hmoV Agoc Va (ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘r Ho$di A„mhdaM {dídmg R>odVmo. ‘J Vwåhr
(AmVm ‘m¶m {déÕ) H$m¶ H$aUma AmhmV, ho nyU© gh‘VrZo (AmYr) R>adyZ ¿¶m,
Am{U (¶m H$m¶m©V ‘XVrgmR>r) ˶m§Zmhr ~mocmdyZ ¿¶m, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j
R>adVm. Am{U Vwåhr H¥$Vr-¶moOZm ~Z{dë¶m Z§Va ˶mV H$moUVrhr g§{X½YVm amhÿ XoD$
ZH$m. Am{U ‘J ‘m¶m {déÕÀ¶m Vw‘À¶m ¶moOZm A‘cmV AmUm. Am{U ‘cm
qH${MVhr gdS> XoD$ ZH$m. 72 Oa Vwåhr (‘r Vwåhmcm EoH$drV Agcoë¶m g§XoemH$S>o)
nmR> {’$admc Va (ñdV:MoM ZwH$gmZ H$ê$Z ¿¶mc). ‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm
‘m{JVcocm Zmhr. ‘cm ‘mPm ‘mo~Xcm Va Ho$di A„mhH$S>yZ àmá hmoUma Amho. Am{U
‘cm Amkm XoʶmV Amcocr Amho H$s, ‘r (nyU©nUo) ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$ê$Z
Q>mH$mdo.' 73 ‘J ˶m§Zr ˶mcm (åhUOo n¡J§~a Zyhcm) ImoQ>o R>a{dco. Voìhm Amåhr
Zyhcm d ˶m cmoH$m§Zm Oo ˶mÀ¶m~amo~a Zm¡Ho$V hmoVo, dmM{dco. Am{U ˶m§Zm (n¥Ïdrda)
208 Hw$amU

CÎmam{YH$mar ~Zdco. Am{U ˶m cmoH$m§Zm ~wS>dyZ Q>mH$co, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoe
Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va nmhm, ˶m cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm, Á¶m§Zm
gmdY H$aʶmV Amco hmoVo.
74
‘J Amåhr ZyhÀ¶m Z§Va (BVa) AZoH$ n¡J§~am§Zm ˶m§À¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco, Vo
˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco. nU (˶m cmoH$m§Zr) g˶mMm ñdrH$ma
H$aʶmg ZH$ma {Xcm, H$maU ˶m§Zr AmYrhr g˶ ZmH$maco hmoVo. AemàH$mao Amåhr
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§À¶m ‘Zm§Mr (H$dmS>o) grc~§X H$ê$Z Q>mH$sV AgVmo. (åhUOo
Vo g˶mMm g§Xoe H$Xm{n J«hU H$aUma ZmhrV).
75
‘J ˶m§À¶mZ§Va Amåhr ‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm {’$aAm¡Z d ˶mMo gaXma
¶m§À¶mH$S>o Am‘Mo g§Xoe XoD$Z nmR>{dco. nU ˶m§Zr ‘JéarMo dV©Z Ho$co. H$maU Vo nmnr
cmoH$ hmoVo. 76 Am{U Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm (g§Xoe) nmoMcm, Voìhm
Vo åhUmco, "hr Va gm’$ (plain) OmXÿ Amho.' 77 ‘ygmZo åhQ>co, "Vwåhr (A„mhH$Sy>Z)
Vw‘À¶màV Amcoë¶m (CKS>) g˶mcm OmXÿ åhUVm? hr OmXÿ Agy eH$Vo H$m? dñVwV:
OmXÿJma H$YrM ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV.' 78 (˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr
Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm AmhmV H$m H$s, Am‘Mo dmS>dS>rc Á¶mMo AZwgaU
H$aVmZm Amåhmcm AmT>iyZ Amco ˶m ‘mJm©nmgyZ Amåhmcm Xÿa ݶmdo? (Vw‘Mm Agm
hoVy Amho H$m H$s), Vwåhm XmoKm§Zm ¶m XoemV ‘moR>onUm àmá ìhmdm? nU Amåhr Vw‘Mo
åhUUo (A{O~mV) ‘mݶ H$aUma Zmhr.'
79
Voìhm {’$aAm¡Z åhUmcm, "(XoemVrc) gd© {ZîUmV OmXÿJmam§Zm ‘m¶mH$S>o KoD$Z
80
¶m' Am{U Ooìhm OmXyJma VoWo Amco, Voìhm ‘ygmZo ˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhmcm Oo H$mhr
’o$H$m¶Mo Amho, ’o$H$m.' 81 Am{U Ooìhm OmXÿJmam§Zr (Amnë¶m cmR>çm d Xmoè¶m ’o$Hy$Z
cmoH$m§Mr ZOa~§Xr Ho$cr) Voìhm ‘ygmZo åhQ>co, "Vwåhr ho Oo H$mhr gmXa Ho$co Amho, Vr
Ho$di OmXÿ Amho, {Ocm A„mh {ZpíMVnUo {Zî’$i R>adrc. (H$maU) A„mh AZmMma
‘mO{dUmè¶m§Mr H$m‘o H$Yrhr g’$c hmoD$ XoV Zmhr.' 82 Am{U A„mh Amnë¶m
AmXoemZo g˶mcm g˶ åhUyZ àñWm{nV H$aVmo, ‘J ˶m~Ôc XþamMmar cmoH$m§Zm {H$VrH$m
dmB©Q> dmQ>oZm.
83
VWm{n ‘ygmMo åhUUo, ˶mÀ¶m cmoH$m§n¡H$s H$mhr VéUm§IoarO H$moUrhr ‘mݶ Ho$co
Zmhr. H$maU ˶m§Zm (amOm) {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§Mo ^¶ dmQ>V hmoVo H$s, H$Xm{MV
Vo ˶m§Mm (H«$y a[a˶m) N>i H$aVrc. {ZpíMVM {’$aAm¡Z XoemV A{Ve¶ Owc‘r (amOmà‘mUo
dmdaV hmoVm). Am{U Vmo ˶m cmoH$m§n¡H$s hmoVm, Á¶m§Zr gd© ‘¶m©Xm§Mm ^§J Ho$cm. 84
gyah-10. ¶yZwg 209

Am{U ‘ygm åhUmcm, "‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Oa Vwåhr A„mhda (gƒr) lÕm


R>odUmao Agmc d Vwåhr (IamoIa) ñdV:cm ˶mcm g‘{n©V Ho$coco Agmc Va Ho$di
˶mÀ¶mdaM (ÑT>) {dídmg R>odm. 85 (˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr A„mhdaM
{dídmg R>odcocm Amho, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm A˶mMmar cmoH$m§gmR>r
N>imMo (gmYZ) (the subject of persecution) ~Zdy ZH$mog. 86 Am{U Vw¶m
H¥$noZo Amåhmcm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§nmgyZ ‘wº$ H$a.'
87
Am{U (AemàH$mao) Amåhr ‘ygm d ˶mMm ^mD$ (hmê$Z) ¶m§À¶mH$S>o (Am‘Mm
AmXoe) (our will) nmR>{dcm H$s, Amnë¶m cmoH$m§gmR>r ehamV H$mhr Kam§Mr {ZdS> H$am
Am{U ˶m Kam§Zm àmW©ZmJ¥h ~Zdm, d (˶mV) {Z˶ àmW©Zm H$am (åhUOo Z‘mµO nT>m)Am{U
(ho ‘ygm!) lÕmd§Vm§Zm (A„mhÀ¶m H¥$noMr) ew^dmVm© X¶m.
88
Am{U ‘ygmZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy {’$aAm¡Z
d ˶mÀ¶m gaXmam§Zm ¶m OJmVrc OrdZmV (^anya) WmQ>m‘mQ>mMr gmYZo Am{U YZ-
Xm¡cV XoD$Z R>odcr Amhog. (nU) ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! (˶mMm n[aUm‘ Agm
Pmcocm Amho H$s), Vo cmoH$m§Zm Vw¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoV AmhoV. ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
˶m§À¶m YZ-Xm¡cVrMm g‘yi Zme H$a, Am{U ˶m§À¶m öX¶m§Zm nmfmUmgmaIo H$ê$Z
Q>mH$, åhUOo ˶m§Zr Vmon¶ªV lÕm YmaU H$ê$ Z¶o, Omon¶ªV Vo ˶m Xþ:IXm¶r {ejocm
(Amnë¶m S>moù¶m§Zr) nmhV ZmhrV.'
(Q>rn: nU Aem lÕocm A„mhOdi H$mhrM qH$‘V Zmhr.)
89
(A„mhZo) CÎma {Xco, "Vwåhm XmoKm§À¶m àmW©Zocm ({dZ§Vrcm) ñdrH¥$Vr XoʶmV
Amcr Amho. Va (AmVm) Vwåhr XmoKo Y¡¶©erc amhm. Am{U ˶m cmoH$m§À¶m ‘mJm©Mo
(A{O~mV) AZwgaU H$ê$ ZH$m, Á¶m§Zm kmZ Zmhr.'
90
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm g‘wÐ nma H$aʶmg gmhmæ¶ Ho$co. Voìhm
{’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mZo ‘moR>çm K‘|S>rZo Am{U AmH«$‘H$VoZo ˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm.
(d) Vmon¶ªV (nmR>cmJ H$arV am{hco) H$s, Ooìhm {’$aAm¡Z (hV~c Pmcm d) ~wSy>
cmJcm, Voìhm (‘mÌ) ˶mZo CX²Jmaco, "‘r (g˶) lÕoMm A§JrH$ma H$aVmo H$s,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, Á¶mÀ¶mda BòmB©cMr ‘wco {dídmg R>odVmV.
(AmVm) ‘r hr Ë`m§À`mV gm‘rc hmoVmo Amho Oo ˶mg eaU Jococo AmhoV.' 91 (nU
A„mhZo CÎmamXmIc åhQ>co), "AmVm.....? (Vy lÕmd§V ~ZUma Amhog?) ¶m AmYr
Va Vy Zoh‘r (Am‘À¶m {déÕ) {dÐmoh H$arV am{hcmg. Am{U (Vy) ˶m cmoH$m§n¡H$s
hmoVmg Oo (n¥Ïdrda) CËnmV ‘mOdVmV. 92 Va AmO Amåhr VwPo Ho$di eara dmMdy,
210 Hw$amU

åhUOo Vy Vw¶mZ§Va ¶oUmè¶m§gmR>r (~moYna) {MÝh ìhmdog. IamoIa ~hþVm§e cmoH$


Am‘À¶m g§Xoe 춺$ H$aUmè¶m IwUm§H$S>o Xþc©j H$arV AgVmV.'
93
Am{U (˶mZ§Va) Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm n{dÌ ^y‘rV (åhUOo Á¶mda
A„mhMr {deof H¥$nm Pmcr-the blessed land) dmñVì¶ H$aʶmgmR>r OmJm {Xcr.
Am{U ˶m§Zm gdm}Îm‘ CnOr{dH$m àXmZ Ho$cr. Am{U ˶m§À¶màV (A„mhH$Sy>Z àH$Q>
Pmcoco) kmZ nmohmoMco Vmon¶ªV, ˶m§Zr ‘V^oX Ho$cm Zmhr. (åhUOo A„mhH$Sy>Z àH$Q>
Pmcoco kmZ nmoMë¶mZ§Va ˶m§Zr ‘V^oX H$am¶cm gwédmV Ho$cr). VwPm nmcZH$Vm©
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§À¶m Xaå¶mZ Adí¶ ’¡$gcm H$arc, Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX
H$arV hmoVo.
94
Am{U Oa Vwåhmcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amcoë¶m ¶m J«§Wm{df¶r (Oamerhr)
e§H$m Agoc Va Vw‘À¶mnydu àH$Q> Pmcoë¶m J«§WmMo nR>U H$aUmè¶m§Zm {dMmam. (Am{U
Vwåhmcm AmT>ioc H$s), {Z:g§Xoh, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o "g˶' Amcoco
Amho. åhUyZ Vwåhr e§H$m KoUmè¶m§n¡H$s hmoD$ ZH$m. 95 Am{U Vwåhr ˶m cmoH$m§n¡H$s hmoD$
ZH$m, Oo A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dʶmda AmJ«hr am{hco. AݶWm Vw‘Mm g‘mdoe
Zme nmdUmè¶m cmoH$m§V hmoB©c.
96
{Z:g§Xoh, Á¶m§À¶m~m~VrV Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm ’¡$gcm Pmcm (H$s Vo lÕmd§V
~ZUma ZmhrV), Va (Ago cmoH$) H$Xm{n lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 97 ‘J ˶m§À¶mH$S>o
"g˶m' Mm g§Xoe Agcoë¶m gd© àH$maÀ¶m IwUm H$m ¶oV ZmhrV. Omon¶ªV Vo ^¶mZH$
{ejocm (˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm) nmhUma ZmhrV. (Vmon¶ªV Vo H$Xm{n lÕm YmaU H$aUma
ZmhrV). 98 ‘J (‘mZdmÀ¶m B{VhmgmV Ago) H$Yrhr KS>co Zmhr H$s, EImÚm
OZg‘yhmZo (A„mhÀ¶m) àH$monmcm nmhÿZ lÕm YmaU Ho$cr Am{U ˶m§Mr lÕm ˶m§À¶mgmR>r
’$m¶ÚmMr R>acr. ¶mcm AndmX ’$º$ (n¡J§~a) ¶yZwgMm OZg‘yh Amho. Ooìhm ˶m§Zr
(A„mhÀ¶m àH$monmcm AmoiIyZ) lÕm YmaU Ho$cr, Voìhm Amåhr ¶m OJmV (˶m§À¶mda
H$mogiUmar) AdhocZoMr {ejm (˶m§À¶mnmgyZ) Xÿa Ho$cr. Am{U Amåhr ˶m§Zm EH$m
H$mcmdYrn¶ªV OrdZmMm Cn^moJ H$aʶmMr g§Yr {Xcr.
99
Am{U Oa Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo, Va n¥Ïdrda {Zdmg H$aUmè¶m
gd©À¶m gd© cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr AgVr. Va ‘J Vwåhr cmoH$m§Zm lÕm YmaU
H$aʶmgmR>r {dde H$aUma H$s H$m¶? (åhUOo Vw¶m nmcZH$˶m©Mr narjm nmhʶmMr
¶moOZm Amho).
100
A„mhÀ¶m BÀN>o{edm¶ lÕmd§V ~Zmdo ho H$moUmgmR>rhr e³¶ Zmhr, Am{U
gyah-10. ¶yZwg 211

A„mh ~wÕrMm dmna Z H$aUmè¶m cmoH$m§Zm (e§H$m-Hw$e§Ho$À¶m) KmUrV cmoQy>Z XoVmo.


(Q>rn: A„mhÀ¶m {Z¶‘mcm ~mOycm gmê$Z H$moUVrhr 춺$s g˶ lÕoMm A§JrH$ma H$ê$ eH$V Zmhr. Vmo
{Z¶‘ åhUOo "‘mZdmZo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$ê$Z g˶mMm emoY ¿¶mdm.')
101
(˶m§Zm) gm§Jm, "AmH$memV d n¥Ïdrda Oo H$mhr (ApñVËdmV Amho) ˶mH$S>o
nmhm, (˶mda {dMma H$am).' nU g§Xoe Agcoë¶m IwUm d gmdY H$aUmao Bemao, ˶m
cmoH$m§gmR>r (A{O~mV) cm^Xm¶r R>aV ZmhrV, Oo {dídmg R>odUmao ZmhrV. 102 Á¶m
àH$maMo {Xdg ¶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§da Amco hmoVo, ˶mM àH$maMo {Xdg ˶m§À¶mdahr
¶oʶmMr Vo (Amnë¶m AmMaUm§Ûmao) àVrjm H$arV AmhoV H$s H$m¶? (åhUOo {dZmemMo
Oo {Xdg g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da Amco hmoVo). (˶m§Zm) gm§Jm, "‘J àVrjm H$am,
‘r XoIrc Vw‘À¶mgh àVrjm H$aUmè¶m§‘ܶo gm‘rc Amho.' 103 Voìhm Amåhr Am‘À¶m
n¡J§~am§Zm Am{U lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zm dmMdVmo, (Am{U ˶m gdmªZm Oo g˶
ZmH$maVmV d Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>adVmV, Zï> H$ê$Z Q>mH$Vmo). lÕmd§Vm§Zm
dmMdUo ho Am‘Mo H$V©ì¶ Amho.
104
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "cmoH$m§Zmo! Oa Vwåhr ‘m¶m Y‘m©~m~V gme§H$ Agmc
Va (cjmV R>do m), Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§Mr CnmgZm ‘r
H$arV Zmhr. Va ‘r ’$º$ (EH$m) A„mhMrM CnmgZm H$aVmo, Omo Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoVmo. Am{U
‘cm Aer Amkm H$aʶmV Amcocr Amho H$s, ‘r lÕmd§Vm§nH¡ $s ìhmdo.' 105 Am{U Amnco
ܶmZ gX¡d (g˶) lÕoH$S>o nyU© EH$mJ«VmnydH© $ R>do m. (åhUOo AT>inUo g˶ lÕoda
H$m¶‘ amhm). Am{U Aem cmoH$m§V (A{O~mV) gm‘rc hmoD$ ZH$m, Oo BVam§Zm A„mhMo
gh^mJr R>adVmV. 106 Am{U A„mh{edm¶ Aݶ H$moUmMmhr Ymdm H$ê$ ZH$m. Oo Zm
Vwåhmcm cm^ nmoMdy eH$V, Zm ZwH$gmZ nmoMdy eH$V. Am{U Oa Vwåhr Ago H$amc Va
Vw‘Mm g‘mdoe XþamMmar cmoH$m§V hmoBc © . 107 Am{U (¶mMr OmU R>do m H$s), Oa A„mhZo
Vw‘À¶mda (EImXo) g§H$Q> nmR>dco Va ˶mÀ¶m{edm¶ Agm Xþgam H$moUrhr Zmhr, Omo Vo Xÿa
H$ê$ eHo$c. Am{U Oa ˶mZo Vw‘Mo ^co H$aʶmMo R>adco Va ˶mÀ¶m H¥$nog amoIy eHo$c
Agm H$moUrhr Zmhr. Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo, ˶mg Vr H¥$nm
àXmZ H$aVmo. Am{U Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
108
(n¡J§~a!) (cmoH$m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "cmoH$m§Zmo! AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
g˶ Vw‘À¶màV ¶oD$Z nmoMco Amho. Voìhm Omo H$moUr (Amcoë¶m) ‘mJ©Xe©ZmMm A§JrH$ma
H$aVmo, Va ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r H$aVmo. Am{U Omo H$moUr ˶mnmgyZ ñdV:cm Xÿa ZoB©c
Va ñdV:cmM g§H$Q>mV cmoQ>oc. Am{U ‘r Vw‘À¶m AmMaUmgmR>r O~m~Xma Zmhr.
(Vw‘Mm H$mhr amIUXma Zmhr).' 109 Am{U (ho n¡J§~a!) Vwåhr ’$º$ ˶mMoM AZwgaU
H$am Oo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV ¶oV Amho. Am{U A„mh (Amncm) {ZU©¶
gwZmdʶmn¶ªV g§¶‘ R>odm. Am{U Vmo gd©loð> ݶm¶mYre Amho.
gyah-11. hÿX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 (hm Amho) A„mhMm J«§W Á¶mMo g§Xoe (gd© ~mOy§Zr) ñnï>
AmhoV. Am{U ˶mMo Vnercdma ñnï>rH$aU Aem OmUH$mamÛmao H$aʶmV Amcoco Amho,
Omo ~w{Õd§V Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 2 (hm J«§W Vwåhmcm, hr {eH$dU XoVmo
H$s), Vwåhr A„mh{edm¶ BVa H$moUmMrhr CnmgZm H$ê$ Z¶o. (n¡J§~a! ˶m§Zm gm§Jm),
‘r ˶mÀ¶mH$Sy>Z Vwåhmcm gmdY H$aʶmgmR>r Am{U ew^dmVm© XoʶmgmR>r Amcocmo
Amho. 3 Am{U Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘m¶mMZm H$am. Am{U Amnë¶m
(^yVH$mim~Ôc) níMmÎmmn 춺$ H$arV ˶mÀ¶mH$S>o dim. (Va) Vmo Vwåhmcm EH$m
{ZYm©[aV H$mcmdYrn¶ªV (¶m OrdZmV) Mm§Jcr OrdZgm‘J«r XoB©c Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) Vmo à˶oH$mcm ˶mÀ¶m JwUdÎmoZwgma ^anya ‘mo~Xcm XoB©c. nU Oa Vwåhr nmR>
{’$admc, Va I{MVM ‘cm ˶m ^¶mdh {Xder Vw‘À¶m ~m~VrV ‘moR>çm {ejoMo ^¶
dmQ>Vo. 4 (cjmV R>odm) Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>oM naV Om¶Mo Amho Am{U gd©
dñVw‘mÌm§da ˶mMoM (nyU©) {Z¶§ÌU Amho.
5
nmhm, Vo cmoH$ (Oo ¶m J«§WmVrc g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV) ñdV:cm
PmH$ʶmMo à¶ËZ H$arV AmhoV, åhUOo (Amnë¶m {dMmam§Zm) (A„mhnmgyZ) cndmdo.
Ooìhm Vo dóm§Zr ñdV:g PmHy$Z KoVmV, Voìhm XoIrc A„mh OmUVmo, Oo H$mhr Vo
cndrV AgVmV, Am{U Oo Vo CKS> H$arV AgVmV. {ZpíMVM ˶m§À¶m ‘ZmV Oo
H$mhr Amho, ˶mMo (hr) ˶mcm nyU© kmZ Amho. 6 Am{U n¥Ïdrda g§Mma H$aUmam Agm
H$moUVmhr Ord Zmhr, Á¶mÀ¶m CnOr{dHo$Mr O~m~Xmar A„mhda Zmhr. Am{U Vmo
OmUVmo (n¥Ïdrdarc) ˶mÀ¶m (OrdZH$mcmMm) {ZYm©[aV AdYr Am{U ˶mMo (‘¥Ë¶yZV§ aMo
A§{V‘) dmñVì¶mMo {R>H$mU(hr). Am{U ho gd© EH$m ñnï> J«§WmV Z‘yX H$ê$Z R>odcoco
Amho.
7
Am{U VmoM Amho (A„mh), Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr cm ghm {XdgmV (åhUOo
ghm H$mcI§S>mV) {Z‘m©U Ho$co. (˶mZo OrdZmMr {Z{‘©Vr H$aʶmMr ¶moOZm ~Z{dʶmnydu)
˶mMo qghmgZ nmʶmda hmoVo.
gyah-11. hÿX

(Q>rn: ¶oWo A„mh Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd H$ê$Z XoV Amho H$s, Vwåhr nyU©nUo ˶mÀ¶mda
Adc§~yZ AmhmV, Am{U qghmgZ nmʶmda hmoVo ¶mMm AW©, ˶mZo OrdZmMr gwédmV nmʶmnmgyZ
H$aʶmMo R>adco Agm hmoD$ eH$Vmo.)
({Z{‘©Vr‘mJMm hoVy Agm Amho H$s), Vw‘Mr narjm ¿¶mdr d nmhmdo H$s, Vw‘À¶mn¡H$s
H$moU CÎm‘ AmMaU H$aUmam R>aVmo. Am{U Ooìhm Vwåhr åhUVm H$s, ‘¥Ë¶yZ§Va Vwåhmcm
Adí¶ nwÝhm {Od§V Ho$co OmB©c, Voìhm g˶ ZmH$maÊ`mda AmJ«hr Agcoco cmoH$, Z¸$s
ho CÎma XoVrc, "hr Va {Zìdi OmXÿ (’$gdUyH$) Amho.' 8 Am{U Oa Amåhr ˶m§Mr
{ejm EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV cm§~Urda Q>mH$cr, Va Vo Adí¶ Ago åhUVrc, "Vr
H$moUVr Jmoï> Amho Or (Am‘À¶m {ejocm) cm§~Urda Q>mH$V Amho?' (cjmV R>odm
{ZYm©[aV ‘wXV g§në¶mZ§Va) Ooìhm Vr ({ejm) ˶m§À¶mda H$mogioc, Voìhm ˶m§À¶mnmgyZ
˶m {Xder (Vr) H$moUrhr amoIy eH$Uma Zmhr. Vr Jmoï> ˶m§Zm doTy>Z Q>mHo$c, {OMr Vo
WÅ>m H$arV AgV.
9
Ooìhm Amåhr ‘mZdmcm Am‘À¶m H¥$noMr JmoS>r MmIdVmo Am{U Z§Va Ooìhm Vr
(H¥$nm) ˶mÀ¶mH$Sy>Z H$mTy>Z KoVmo Va Vmo Voìhm hVme d H¥$V¿Z ~ZVmo. 10 Am{U Oa
Amåhr ˶mÀ¶mda AmnÎmr Amë¶mZ§Va ˶mcm gwImMr JmoS>r MmIdVmo, Va Vmo Ago
åhUy cmJVmo H$s, AmVm ‘m¶mdaMo gd© g§H$Q> Xÿa Pmco. (Ago åhUV) Vmo eoIr {‘ady
cmJVmo d K‘|S> H$ê$ cmJVmo. 11 nU Oo g§¶‘r d gËH$‘} H$aUmao AmhoV ˶m§Zm j‘m d
’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm àmá hmoUma.
12
(n¡J§~a!) Ago hmoD$ Z¶o H$s, (A„mhÀ¶m g§XoemMm) EImXm ^mJ Vwåhr gmoSy>Z
Úmdo, Omo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho. (¶m ^rVrZo H$s, g˶ ZmH$maUmao
cmoH$ ˶mcm ng§V H$aUma ZmhrV). (Am{U Agohr hmoD$ Z¶o H$s), ˶m§À¶m Aem
åhUʶmZo Vw‘À¶m ‘Zmcm doXZm ìhmì¶mV H$s, ¶m (n¡J§~amda A„mhH$Sy>Z) EImXm
I{OZm H$m nmR>{dcm Jocm Zmhr? qH$dm ˶mÀ¶mgh EImXm (gdmªZm {Xgoc Agm)
ñdJ©XÿV H$m nmR>{dcm Jocm Zmhr? (n¡J§~a! ˶m§Zm hr gmYr Jmoï> H$iV Zmhr H$s),
Vwåhr Va ’$º$ I~aXma H$aUmao AmhmV, (Am{U) à˶oH$ Jmoï>rMm gm§^miH$Vm© (à{VnmcH$)
Ho$di A„mh Amho. 13 ˶m§Mo Ago åhUUo Amho H$m H$s, (n¡J§~amZo ñdV:) ¶m
(Hw$amUmMr) aMZm Ho$cr Amho? (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhrhr AgoM (åhUOo AemM
JwUdÎmoMo) Xhm àH$aU (Aܶm¶) aMZm H$ê$Z AmUm. (Am{U ¶m H$m¶m©V) Vw‘Mr ‘XV
H$aʶmgmR>r A„mhcm gmoSy>Z Á¶m§Zm Vwåhr ~mocmdy eH$Vm, ~mocmdyZ ¿¶m. (Am{U Ago
Vwåhr H$amM Oa) Vwåhr Amnë¶m åhUʶmV Iao Agmc.' 14 Am{U Oa ˶m§Zr (Á¶m§Zm
214 Hw$amU

Vwåhr ‘XVrgmR>r ~mocdmc) (Vo) Vw‘Mr ‘XV H$aʶmV Ag‘W© R>aco, Va OmUyZ ¿¶m
H$s, (ho Hw$amU) (A„mhH$Sy>Z) ˶mÀ¶m kmZmgh àH$Q> H$aʶmV Amco Amho. (Vmo
A„mh) Á¶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr B©ída Zmhr. ‘J AmVm Vwåhr ñdV:cm ˶mÀ¶m
hdmcr H$aUma Zm?
15
Omo H$moUr ¶mM OJmVrc OrdZmMr d ˶mÀ¶m WmQ>m‘mQ>mMr BÀN>m ~miJVmo,
Aem§Zm Amåhr ˶m§À¶m H$‘mªMo ’$i ¶mM OrdZmV XoD$Z Q>mH$Vmo. Am{U ¶m ~m~VrV
˶m§À¶m C{MV h¸$mV (their just due) ‘wirM H$‘VaVm Ho$cr OmUma Zmhr. 16
(Am{U) hoM Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m dmQ>çmcm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) AmJr{edm¶
Xþgao H$mhrhr ¶oUma Zmhr. Am{U ˶m§Zr ¶m OJmV Oo H$mhr Ho$co Agoc, Vo ì¶W© R>aoc
Am{U Or H$‘} Ho$cr, Vr gd© {Zî’$i R>aVrc.
17
Vmo ‘Zwî¶ Á¶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z gwñnï> à‘mU {‘imcoco Amho.
(AmUIr ˶mV ^a åhUOo) ˶mÀ¶mZ§Va A„mhH$Sy>Z g˶mMr gmj XoUmam XoIrc
Amcm Amho (åhUOo J«§W), Ogo (¶mnydu) n¡J§~a ‘ygmcm J«§W XoʶmV Amcm hmoVm,
˶mV (cmoH$m§gmR>r) ‘mJ©Xe©Z Am{U H¥$nm hmoVr, (Va Aem 춺$sMr VwcZm ˶m
lÕmhrZ cmoH$m§er H$er hmoD$ eH$Vo?) Ago cmoH$M ˶mda {dídmg R>odVmV. Am{U Oo
(cmoH$m§Mo) g‘yh ˶mda A{dídmg XmIdVrc, ˶m§Mo AQ>i {R>H$mU ZaH$mMr AmJ
Amho. åhUyZ Vwåhr ˶m{df¶r e§H$m KoD$ ZH$m. {ZpíMVM Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Amcoco ho g˶ Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$ {dídmg R>odV ZmhrV.
18
Am{U ˶mnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r
aMyZ gm§JVmo? Aem cmoH$m§Zm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m§À¶m nmcZH$˶m©g‘moa gmXa Ho$co
OmB©c, Am{U (˶m§À¶m~Ôc) gmj XoʶmgmR>r Á¶m§Zm ~mocm{dco OmB©c, Vo åhUVrc,
"hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r ImoQ>çm ({ZamYma) Jmoï>r
ngadë¶m.' EoH$m! A„mhH$Sy>Z {Y¸$maco Omʶmg nmÌ AmhoV, Ago A˶mMmar cmoH$.
19
({Y¸$ma Amho) ˶m§À¶mda Oo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIVmV, Am{U ˶mV
(H$mhrVar) dmH$S>onUm {Z‘m©U H$ê$ nmhVmV, hoM Vo cmoH$ AmhoV Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmMo g˶, ñdrH$maʶmg ZH$ma XoVmV. 20 Ago cmoH$ n¥Ïdrda (A„mhÀ¶m ¶moOZocm)
{d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. Am{U A„mhnmgyZ dmMdUmam ˶m§Zm H$moUrhr AmT>iUma
Zmhr. Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ˶m§Zm XþßnQ> {ejm {Xcr OmB©c, H$maU (g˶mMm
g§Xoe) EoH$ʶmMr ¶mo½¶Vm Vo J‘mdyZ ~gco hmoVo, VgoM (˶mÀ¶m IwUm§V, ˶mMo
g§Xoe) ˶m§Zm {XgV ZìhVo. 21 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr ñdV:cm {dZmemV cmoQ>co
gyah-11. hÿX 215

Amho, (Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) Vo gd©, Oo ˶m§Zr aMco hmoVo ˶m§À¶mnmgyZ


hadcoco Agoc. 22 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, hoM cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV
gdm©V OmñV dmB©Q> AdñWoV (greatest losers) AgVrc.
23
(nU) Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, Am{U Á¶m§Zr gËH$‘} Ho$cr, Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©cm (nyU©) Z‘«VoZo (g‘{n©V) Pmco. hoM cmoH$ ñdJm©Vrc dmñVì¶mg
nmÌ R>aVrc. Am{U Vo ˶mV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. 24 ¶m XmoZ JQ>m§Mo CXmhaU Ago
Amho, OUy EH$ Am§Yim d ~{ham, Va Xþgam S>moig d EoH$Umam Amho. ho XmoZ JQ> g‘mZ
hmoD$ eH$VmV H$s H$m¶? (¶m CXmhaUm§nmgyZ) Vwåhr ~moY KoUma Zmhr H$m?
25
Am{U Amåhr (n¡J§~a) Zyhcm (hmM g§Xoe XoD$Z) ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco
hmoVo. Vmo (˶m§Zm åhUmcm), "‘r (Vw‘À¶mH$S>o EH$) ñnï> I~aXma H$aUmam (åhUyZ)
Amcmo Amho.' 26 "Va Vwåhr A„mh{edm¶ (Xþgè¶m) H$moUmMrhr CnmgZm H$ê$ ZH$m,
‘cm Vw‘À¶m ~m~VrV EH$m Xþ:IXm¶r {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>Vo.' 27 (¶mda)
˶mÀ¶m g‘mOmVrc (˶m) à‘wIm§Zr CÎma {Xco, Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm
hmoVm, "Amåhr Va Vwcm Am‘À¶mà‘mUoM EH$ ‘mUyg Agë¶mMo nmhV AmhmoV. Am{U
Amåhr hohr nmhV AmhmoV H$s, VwPo AZwgaU Aݶ H$moUr Zìho Va Ho$di Am‘À¶mVrc
(’$ma) X[aÐr (Am{U {Z~w©Õ) cmoH$m§Zr Ho$co Amho. Am{U Amåhmcm Vw¶m‘ܶo Am‘À¶m
VwcZoV H$moUVohr loð>Ëd Agë¶mMo {XgyZ ¶oV Zmhr. CcQ>njr Am‘Mm (Vw¶m{df¶r)
Agm {dMma Amho H$s, Vy ImoQ>maS>m (‘mUyg) Amhog.'
28
(˶mda) ZyhZo åhQ>co, "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! ‘cm gm§Jm, ‘r (Oo åhUVmo
Vo) ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (Amcoë¶m) ñnï> à‘mUmda AmYm[aV Amho. Am{U ˶mZo
‘m¶mda Amncr Agr‘ H¥$nm Ho$cocr Amho. (nU) Vwåhmcm ho {XgV Zgoc Va Am{U
Vwåhmcm ˶mMm {VañH$ma dmQ>V Agoc Va (Vmo g§Xoe) Amåhr Vw‘À¶mda O~aXñVrZo
WmoS>oM cmXÿ eH$Vmo. 29 Am{U ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! ¶m (g§XoemÀ¶m) ‘mo~Xë¶mV
‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr YZ-g§nÎmrMr ‘mJUr H$arV Zmhr. ‘cm ‘mPm ‘mo~Xcm
Ho$di A„mhH$Sy>ZM àmá hmoUma Amho. Am{U ‘r ˶m cmoH$m§n¡H$s (H$moUmcmhr) Á¶m§Zr
lÕm YmaU Ho$cr Amnë¶mnmgyZ H$Xm{n hmH$cyZ cmdUma Zmhr. Vo {ZpíMVM Amnë¶m
nmcZH$˶m©cm ^oQ>Uma AmhoV. Am{U ‘r nmhVmo Amho H$s, Vwåhr AkmZJ«ñV cmoH$
AmhmV. 30 Am{U ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Oa ‘r (˶m A„mhÀ¶m ^º$m§Zm)
hmH$cyZ cmdco Va ‘cm A„mhÀ¶m (AdH¥$nonmgyZ) dmM{dʶmg H$moU ‘XV H$aoc?
hr (gmYr Jmoï>) Vwåhmcm g‘OV Zmhr? 31 Am{U ‘r Vwåhmcm Ago gm§JV Zmhr H$s,
216 Hw$amU

‘m¶mH$S>o A„mhMo I{OZo AmhoV. Am{U (‘r Agohr åhUV) Zmhr H$s, ‘cm
AÑí¶mMo kmZ Amho. Am{U ‘r Agohr åhUV Zmhr H$s, ‘r Va ñdJ©XÿV (angel)
Amho. Am{U ˶m§À¶m~m~VrV Oo Vw‘À¶m ZOaoV VwÀN> AmhoV, ‘r Ago åhUy eH$V
Zmhr H$s, A„mh ˶m§Mo H$moUVohr H$ë¶mU H$aUma Zmhr. ˶m§À¶m ‘ZmV H$m¶ Amho, Vo
A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho, ‘r (Ë`m§À`m ~m~VrV) Ago {dYmZ H$aoZ Va {ZpíMVnUo
‘mPm g‘mdoe A˶mMmar cmoH$m§V hmoB©c.'
32
(˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wIm§Zr) åhQ>co, "ho Zyh, Vy Am‘À¶mer (~amM H$mi)
{ddmX KmcV am{hcmg, (AmVm) Vo A{V Pmco. Vy Vw¶m ~mocʶmV àm‘m{UH$
Agerc Va (AmVm) Am‘À¶mda Vr Jmoï> (åhUOo B©ídar¶ AmnÎmr) KoD$Z ¶o, {OMo Vy
Amåhmcm ^¶ XmIdrV am{hcmg.' 33 (n¡J§~a) ZyhZo CÎma {Xco, "Oa A„mh BÀN>rc
Va VmoM Vo (g§H$Q>) Vw‘À¶mda AmUoc. Am{U (Voìhm) ˶mVyZ Vwåhr (ñdV:Mr) gwQ>H$m
(H$Xm{n) H$ê$Z KoD$ eH$Uma Zmhr. 34 (Am{U ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘m¶m CnXoe
H$aʶmZo Vwåhmcm H$mhrhr ’$m¶Xm hmoUma Zmhr, ‘J ‘r ({H$Vrhr Vi‘irZo) Vwåhmcm
Mm§Jco CnXoe H$m H$arV Zmhr, H$maU Ooìhm (ñdV:) A„mhMrM (Aer) ‘Ou Agoc
H$s, Vwåhr gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmD$Z ^Q>H$V amhmdo (Voìhm ‘m¶m CnXoemZo Vwåhmcm
gÝ‘mJ© H$gm cm^Uma?) VmoM Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm©, Am{U (eodQ>r) ˶mÀ¶mH$S>oM
Om¶Mo Amho Vwåhmcm naVyZ.'
35
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo) Ago åhUUo Amho H$m? H$s, ho gd© n¡J§~amZoM
(ñdV: hmoD$Z) aMco Amho. (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa (ho gd©) ‘r aMco AgoZ Va ‘m¶m
nmnmMo AmoPo ‘m¶mdaM AgUma (nU ho cjmV R>odm), Oo nmnH¥$˶ Vwåhr H$arV
AmhmV, ˶mnmgyZ ‘r ‘wº$ Amho.'
36
Am{U (A„mhH$Sy>Z) (n¡J§~a) ZyhH$S>o (eodQ>r) Agm g§Xoe nmR>{dʶmV Amcm
H$s, AmVm (¶mnwT>o) Vw¶m cmoH$m§n¡H$s H$moUrhr lÕm YmaU H$aUma Zmhr, ˶m§À¶m
ì¶{V[aº$ Oo AmYrM lÕmd§V ~Zcoco AmhoV. Va (AmVm) Vy ˶m~Ôc Xþ:Ir hmoD$
ZH$mog, Oo (nmnH¥$˶) Vo H$arV AmhoV. 37 Am{U (AmVm) Vy Am‘À¶m ZOaog‘moa
Am{U Amåhr Vw¶mH$S>o nmR>{dcoë¶m (revealed guidance) ‘mJ©Xe©ZmZwgma (EH$)
Zm¡H$m V¶ma H$a. (Á¶mÛmao VwPo Am{U Vw¶m AZw¶m¶m§Mo ajU Ho$co OmB©c). Am{U
XþamMmar cmoH$m§{df¶r ‘m¶mH$S>o H$mhrhr ¶mMZm H$ê$ ZH$mog. {ZpíMVM ˶m§Mo ~wS>Uo
AmVm AQ>i Amho. 38 Am{U (AemàH$mao) ZyhZo Zm¡H$m ~Z{dʶmg gwédmV Ho$cr,
Am{U ˶mÀ¶m g‘mOmVrc à{V{ð>V g‘Oco OmUmao cmoH$ Ooìhm VoWyZ Om¶Mo, Voìhm Vo
gyah-11. hÿX 217

(n¡J§~a Zyhda) hgV AgV. (˶mda) ZyhZo åhQ>co, "(AmO) Vwåhr Am‘À¶mda hgV
AmhmV (nU cdH$aM) Amåhr Vw‘À¶mda hgV Agy, Ogo Vwåhr Am‘À¶mda hgV
AmhmV. 39 Oo g§H$Q> ¶oʶmg (AJXr) V¶ma Amho, (Am{U Á¶mda AmO Vwåhr hgV
AmhmV), Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwHo$c H$s, Vo H$moUmda ¶oD$Z H$mogioc, Am{U
(H$moUmcm) An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>oc. VgoM (ho hr cdH$aM ñnï> hmoD$Z OmB©c H$s,
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m) AZ§VH$mcrZ (OrdZmV) H$moUmda H$m¶‘À¶m {ejoMr AmnÎmr ¶oUma
Amho.'
40
(‘J Ago KS>co) Á¶mjUr Am‘Mm {ZU©¶ Pmcm, cJoM nmʶmMo (n¥ÏdrVrc)
òmoV CgiyZ dmhÿ cmJco. Amåhr Zyhcm åhQ>co, "à˶oH$ àH$maÀ¶m àmʶmMr EH$-EH$
OmoS>r (åhUOo Za d ‘mXr) Zm¡Ho$V ~gdyZ Ko, Am{U Amnë¶m Hw$Qw>§~r`m§Zm XoIrc, nU
’$º$ ˶m§Zm gmoSy>Z Á¶m§À¶m{df¶r (A„mhÀ¶m {ejoMm) AmYrM {ZU©¶ Pmcocm Amho.
VgoM gd© lÕmd§Vm§Zm XoIrc (Zm¡Ho$V ñdma H$adyZ Ko).' Am{U (˶mÀ¶m cmoH$m§n¡H$s)
(’$maM) WmoS>o cmoH$ hmoVo, Oo ˶mÀ¶mgmo~V lÕmd§V ~Zco hmoVo. 41 Am{U ZyhZo
(Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm) åhQ>co, "Zm¡Ho$V ~gyZ ¿¶m! A„mhÀ¶mM ZmdmZo Vr Mmcoc
Am{U Wm§~ʶmgmR>r Zm§Ja Q>mHo$c. {Z:g§Xoh, ‘mPm nmcZH$Vm© ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho.' 42 Am{U (Vr) Zm¡H$m nd©Vm§gma»¶m cmQ>m§Xaå¶mZ ˶m§Zm KoD$Z Mmcy cmJcr,
Am{U (˶mjUr) (n¡J§~a) ZyhZo Amnë¶m nwÌmcm hmH$ ‘macr, Omo (˶mÀ¶mnmgyZ) Xÿa
C^m hmoVm, (d åhUmcm), ho ‘m¶m ‘wcm! Am‘À¶m~amo~a Zm¡Ho$V ¶o, Am{U ˶m
cmoH$m§~amo~a amhÿ ZH$mog, Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV. 43 (nU ‘wcmZo) CÎma {Xco, "‘r
EImÚm nd©Vmda MTy>Z OmB©Z, Omo ‘cm ~wS>ʶmnmgyZ dmMdoc.' (¶mda) ZyhZo åhQ>co,
"AmO A„mhÀ¶m {ZU©¶mnmgyZ H$moUrhr dmMdy eH$V Zmhr, nU ’$º$ VmoM dmM{dcm
OmB©c, Á¶mda (ñdV:) A„mh H¥$nm H$aoc.' (˶mZ§Va) EH$ (àM§S>) cmQ> ˶m XmoKm§Xaå¶mZ
Amcr Am{U (n¡J§~a ZyhMm ‘wcJm) ~wS>Umè¶m cmoH$m§V gm‘rc Pmcm. 44 Am{U (‘J)
(n¥Ïdr d AmH$memcm ˶m§Mm ‘mcH$ Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z) Amkm Pmcr, "ho YaVr!
(Vy) VwPo nmUr emofyZ Ko, Am{U ho AmH$me! (Vy) nmʶmMm dfm©d ~§X H$a' Am{U
(gd©) nmUr Amogê$Z Joco. (AemàH$mao) (A„mhÀ¶m) {ZU©¶mMr A§‘c~OmdUr
Pmcr, Am{U (Vr) Zm¡H$m OyXr (ZmdmÀ¶m) nd©Vmda ¶oD$Z Wm§~cr, Am{U Ago
gm§JʶmV Amco, "XþamMmè¶m§Zmo Xÿa ìhm.'
45
Am{U ZyhZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ ‘macr, åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
‘mPm ‘wcJm ‘m¶m Hw$Qw>§~mMmM EH$ KQ>H$ Amho, Am{U VwPo A{^dMZ {Z:g§e` Iao
218 Hw$amU

Amho, Am{U ݶm¶ H$aUmè¶m§‘ܶo Vy gdm}Îm‘ ݶm¶mYre Amhog.' 46 (A„mhZo) CÎma


{Xco, "ho Zyh! Vmo Vw¶m n[admamVrc ‘wirM Zmhr, ˶mMo AmMaU ’$ma dmB©Q> Amho.
åhUyZ Vy ‘m¶mH$S>o Ago H$mhr ‘mJy ZH$mog, Á¶mMo Vwcm kmZ Zmhr, (Am{U) ‘r Vwcm,
hr VmH$sX XoVmo H$s, Vy AkmZr cmoH$m§n¡H$s hmoD$ ZH$mog.' 47 (˶mda) ZyhZo åhQ>co, "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! (nwÝhm H$Yr) ‘r Vw¶mH$S>o Aer Jmoï> ‘mJʶmnmgyZ ‘mPo ajU
H$a, Á¶mMo ‘cm kmZ Zmhr. Am{U Oa Vy ‘cm ‘m’$ Ho$co Zmhrg, d ‘m¶mda X¶m
Ho$cr Zmhrg Va ‘r {ZpíMVnUo ~a~mX hmoD$Z OmB©Z.'
48
A„mhZo åhQ>co, "ho Zyh Zm¡Ho$VyZ Imcr CVa, Am‘À¶mH$Sy>Z Vwcm Am{U
Vw¶m~amo~a Agcoë¶m§Zm em§Vr d g‘¥Õr cm^Uma. Am{U ˶m (gXmMmè¶m§Zmhr Oo
¶m§À¶mnmgyZ) OÝ‘mcm ¶oVrc, Amåhr (˶m gdmªZm) ’$m¶Xm nmoMdy. nU ({OWn¶ªV
dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Mm g§~§Y Amho, Oo ¶m§À¶mV OÝ‘mcm ¶oD$ eH$VmV) ˶m§Zmhr
Aën H$mimn¶ªV Amåhr OrdZmMm Cn^moJ H$ê$ XoD$, nU (eodQ>r) ˶m§À¶mgmR>r
Xþ:IXm¶r {ejm (AQ>i) Amho.' 49 (n¡J§~a!) ¶m AÑí¶mÀ¶m dmVm© AmhoV, Á¶m
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$ë¶m AmhoV. ¶mnydu ˶m (dmVm©) Zm Vwåhr, Zm Vw‘Mo cmoH$
OmUV hmoVo, Va (Zyh à‘mUo) Vwåhrhr g§¶‘ R>odUmao ~Zm, H$maU (eodQ>r C‚dc
^{dî¶) A„mhMr OmU R>odyZ OJUmè¶m§gmR>rM Amho.
50
Am{U AmX (ZmdmÀ¶m OZg‘yhmH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ hÿX ¶mg (n¡J§~a
~ZdyZ nmR>dco), Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM Agm Zmhr H$s, Á¶mMr CnmgZm Vwåhr H$amdr. Vwåhr Va
Ho$di ImoQ>çm Jmoï>r aMUmao (cmoH$) AmhmV. 51 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘r ¶m (g§Xoe
nmoM{dʶmÀ¶m H$m¶m©nmoQ>r) Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr ‘mo~Xë¶mMr ‘mJUr H$arV Zmhr,
‘mo~Xcm Va ‘cm ‘m¶m {Z‘m©Ë¶mH$Sy>ZM {‘iUma Amho. Va ‘J Vwåhr Vw‘À¶m ~wÕrMm
Cn¶moJ H$m H$arV Zmhr?'
(Q>rn: ‘r {Z…ñn¥h ^mdZoZo Vwåhmcm Agm g§Xoe nmoMdrV Amho, Á¶mV Vw‘Mo ^co Amho, Va Vwåhmcm
Vw‘À¶m ñdV:À¶m ^ë¶mMr Jmoï> g‘OV Zmhr H$m?)
52
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o (Amnë¶m AnamYm§~Ôc) j‘m
¶mMZm H$am, Am{U níMmÎmmnX½Y hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>oM dim, Vmo Vw‘À¶mda ^anya
H¥$nmdfm©d H$aoc. Am{U Vwåhmcm A{YH$m{YH$ gm‘϶© àXmZ H$aoc. Am{U nmnr
cmoH$m§à‘mUo ˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$ady ZH$m.'
53
(˶mda) Vo åhUmco, "ho hÿX! Vy Am‘À¶mH$S>o H$moUVohr gwñnï> à‘mU KoD$Z
gyah-11. hÿX 219

Amcocm Zmhr Amhog, Am{U Amåhr Ho$di Vw¶m åhUʶmdê$Z Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mm
˶mJ H$aUma Zmhr. Am{U Amåhr Vw¶mda H$Xm{n {dídmg R>ody eH$V Zmhr. 54
"(Vw¶m{df¶r) Amåhr Va Ho$di Ago åhUy eH$Vmo H$s, Am‘À¶m Cnmñ¶m§nH¡ $s EImÚmMm
Vw¶mda emn Pmcocm Amho.' (˶mda) (n¡J§~a hÿXZo) CÎma {Xco, "‘r A„mhcm gmjr
‘mZVmo Am{U Vwåhrhr ¶m Jmoï>rg gmjr Agm H$s, ‘r ˶m§À¶mer ‘mPo H$mhrM g§~§Y
Zgë¶mMo ñnï> H$aVmo, Á¶m§Zm Vwåhr (cmoH$) A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVm. 55
A„mhcm gmoSy>Z, Vwåhr gd©OU {‘iyZ (Vw‘Mr Oer BÀN>m Agoc ˶mà‘mUo)
‘m¶m{déÕ, ¶moOZm AmIm, Am{U H$moU˶mhr àH$mao ‘cm gdS> XoD$ ZH$m. 56 ‘mPm
A„mhda (nyU©) {dídmg Amho, Omo ‘mPm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm©
XoIrc. Agm H$moUVmhr Ord (living creature) (n¥ÏdrVcmda) Zmhr, Á¶mMr e|S>r
(forelock) ˶mÀ¶m hmVmV Zmhr. (åhUOo à˶oH$ Ord nyU©nUo A„mhda Adc§~yZ
Amho, VgoM A„mhMo ˶mda nyU© {Z¶§ÌU Amho). {Z:g§Xoh ‘m¶m nmcZH$˶m©MmM ‘mJ©
__
gai ‘mJ© Amho.'
57
"nU Oa Vwåhr nmR> {’$adʶmMmM n¶m©¶ {ZdS>mc, Va (cjmV R>odm) ‘r Vmo
g§Xoe Vw‘À¶màV (nyU©nUo) nmohmoMdcocm Amho Omo XoD$Z ‘cm nmR>{dco Joco. (Am{U
¶mV Zdc Zmhr) H$s, ‘mPm nmcZH$Vm© Xþgè¶m cmoH$m§Zm (Vw‘Mm) CÎmam{YH$mar ~Zdoc,
nU Vwåhr ˶mMo H$mhrhr dmB©Q> H$ê$ eH$V Zmhr. {Z:g§Xoh ‘mPm nmcZH$Vm© gd©
dñVw‘mÌm§Mm ajUH$Vm© Amho.' 58 Am{U Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ ¶oD$Z YS>H$cm, Voìhm
Amåhr Amnë¶m H¥$noZo (n¡J§~a) hÿX d ˶mÀ¶mgh Agcoë¶m ˶m cmoH$m§Zm dmM{dco,
Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr. VgoM Amåhr ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVrc) ^¶§H$a
{ejonmgyZhr dmM{dco. 59 Am{U Agm Pmcm AmX (ZmdmÀ¶m O‘mVrMm eodQ>),
Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (g§Xoe Agcoë`m) IwUm§H$So> ({VañH$manyd©H$) Xþc©j
Ho$co hmoVo. Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am§{déÕ {dÐmoh Ho$cm hmoVm. Am{U (g˶mÀ¶m) à˶oH$
CÔm‘ eÌyÀ¶m AmkoMo nmcZ Ho$co. 60 Am{U (A„mhÀ¶m) {Y¸$mamZo ¶m OJmVM
˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder (Va Vo nyU©nUo Zoh‘rgmR>r {Y¸$manmÌ
R>aVrc). IamoIa! AmX (ZmdmÀ¶m ¶m OZg‘yhmZo) Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ZH$ma
{Xcm. {ZpíMVM! Xÿa hmo (ho) AmX, Omo (n¡J§~a) hÿXMm OZg‘yh hmoVm.
61
Am{U g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ gmcoh ¶mg (n¡J§~a
{Z¶wº$ H$ê$Z) nmR>dco. Vmo åhUmcm, "‘m¶m (O‘mV) ~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMrM
CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM Agm Zmhr, Á¶mMr Vwåhr CnmgZm H$amdr.
220 Hw$amU

˶mZoM Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co (åhUOo ‘mVrVrc amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ)


Am{U n¥Ïdrda Vwåhmcm dg{dco. Va (Vwåhr) ˶mÀ¶mH$S>o j‘m ¶mMZm H$am, (Am{U)
níMmÎmmnX½Y hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o dim, {Z:g§Xoh, ‘mPm nmcZH$Vm© Zoh‘r Odi AgVmo
Am{U (˶mcm hmH$ XoUmè¶mcm) à{VgmX XoV AgVmo.' 62 (˶mda) Vo åhUmco, "ho
gmcoh! ¶mnydu Va Amåhmcm Vw¶mH$Sy>Z ^anya Anojm (great hopes) hmo˶m! Vy
Amåhmcm ˶m§À¶m CnmgZonmgyZ amoIVmog, Á¶m§Mr CnmgZm Am‘Mo dmS>dS>rc H$arV
am{hco? Am{U Á¶m Jmoï>rH$S>o Vy Amåhmcm ¶oʶmgmR>r gm§JV Amhog ˶m{df¶r Amåhr
(’$ma) Jm|Yicoco AmhmoV, (‘moR>çm noMmV gmnS>cmo AmhmoV).' 63 ˶mda (n¡J§~a
gmcohZo åhQ>co), ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (‘cm gm§Jm), Vw‘Mo (¶m{df¶r) H$m¶ ‘V Amho?
H$s, ‘r ‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m ñnï> à‘mUmda C^m Amho d ˶mZo
‘cm Amnë¶mH$Sy>Z (Agr‘) H¥$nm àXmZ Ho$cocr Amho. (AmVm) ‘r Oa ˶mMr Adkm
Ho$cr, (˶mÀ¶m{déÕ {dÐmoh Ho$cm) Va ˶mÀ¶mnmgyZ ‘mPo H$moU ajU H$ê$ eH$Vmo?
(AWm©VM H$moUrM Zmhr). (Va Vwåhr Or Jmoï> ‘cm XoD$ H$arV AmhmV), ˶m‘wio Vwåhr
Aݶ H$mhr Zìho Va Ho$di ‘m¶m {dZmemV ^a Kmcmc.
64
‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! hr A„mhMr C§Q>rU Amho, Or Vw‘À¶mgmR>r (A„mhMr EH$)
IyU (sign) Amho. Va {Vcm ‘moH$ir gmoSy>Z Úm OoUoH$ê$Z ({VZo) A„mhÀ¶m ^y‘rda
MaV amhmdo. Am{U {Vcm H$moU˶mhr àH$mao Ìmg XoD$ ZH$m, AݶWm Vw‘À¶mda
(B©ídar¶) {ejm YmdyZ ¶oB©c. 65 nU ˶m§Zr (‘moR>çm) H«y$aVoZo {VÀ¶m nm¶mÀ¶m {eam
H$mnyZ Q>mH$ë¶m. ˶mda gmcoh åhUmcm, "(AmUIr) (’$º$) VrZ {Xdg Amnë¶m Kam§V
‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m. hm Agm {ZU©¶ Amho, Omo ImoQ>m R>aUma Zmhr.' 66 Ooìhm Am‘Mm
{ZU©¶ A‘cmV Amcm, Voìhm Amåhr Amnë¶m H¥$noZo (n¡J§~a) gmcoh cm d ˶m
cmoH$m§Zm dmM{dco Á¶m§Zr ˶mÀ¶m~amo~a lÕm YmaU Ho$cr hmoVr. Am{U (Amåhr ˶m§Zm)
(nwZéËWmZmÀ¶m) ˶m (^¶§H$a) {XdgmÀ¶m An‘mZmnmgyZhr (dmM{dUma). IamoIa,
Ho$di VwPm nmcZH$Vm©M gm‘϶©emcr d e{º$emcr Amho. 67 Am{U Oo cmoH$ nmnH¥$˶o
H$aʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§Zm (B©ídar¶ {ejoÀ¶m) O~aXñV ñ’$moQ>mZo J«mgyZ Q>mH$co
Am{U Vo Amnë¶m Kam§V Vm|S>Ker nSy>Z am{hco. 68 (˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr H$s),
OUy H$mhr ˶mV Vo H$Yr am{hcoM ZìhVo. nmhm, g‘yX (¶m O‘mVrZo) Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mm (g§Xoe) ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm, (åhUOoM H¥$V¿ZVoMo dV©Z Ho$co). Va
nmhm, {Y¸$macr Jocr g‘yX (ZmdmMr hr O‘mV).
69
Am{U Am‘Mo g§XoedmhH$ (åhUOo ñdJ©XÿV) B~«mhr‘H$S>o ew^dmVm© KoD$Z Amco
gyah-11. hÿX 221

hmoVo. (Voìhm) ˶m§Zr ˶mcm "gcm‘' gm§{JVcm. (gcm‘ åhUOo Vwåhmcm em§Vr cm^mo)
B~«mhr‘Zohr (CÎmamXmIc) "gcm‘' åhQ>co. Voìhm (B~«mhr‘Zo Amcoë¶m nmhþÊ`m§gmR>r)
Cera Z H$aVm cJoM EH$ ^mOcocm dmgê$ ImʶmgmR>r àñVwV Ho$cm.
(Q>rn: n¡J§~a B~«mhr‘H$S>o Amcoco ho ñdJ©XÿV ‘mZdr n[adofmV Amco hmoVo.)
70
nU Ooìhm B~«mhr‘Zo nm{hco H$s, Vo ImʶmgmR>r Amnco hmV nwT>o H$arV ZmhrV,
(¶mdê$Z) ˶mcm ˶m§Mo dV©Z (H$mhrgo) g§e¶mñnX dmQ>co Am{U ˶mÀ¶m ‘ZmV
˶m§À¶m{df¶r (KoVcoë¶m e§Ho$nmoQ>r) ^¶ {Z‘m©U Pmco. (Vo nmhÿZ), Vo (ñdJ©XÿV)
åhUmco Km~aʶmMo H$mhr H$maU Zmhr, Amåhmcm n¡J§~a cyV À¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dʶmV
Amco Amho. 71 {VWo (OdiM) B~«mhr‘Mr nËZrXoIrc C^r hmoVr, Ooìhm Amåhr {Vcm
(Am‘À¶m XÿVm§H$adr) (nwÌ) BghmµH$ d (nwT>o) BghmµH$Z§Va (ZmVy) ¶mµHy$~À¶m OÝ‘mMr
ew^dmVm© gm§{JVcr, Voìhm Vr (AmZ§XmZo) hgy cmJcr. 72 Vr åhUmcr, N>o! ‘mPo
Xþ^m©½¶! ‘cm (AmVm) ‘yc hmoUma? Ooìhm H$s, ‘r åhmVmar Pmco Amho, Am{U ‘mPo
nVrXoIrc åhmVmao AmhoV. IamoIa, hr Va ’$ma {d{MÌ Jmoï> dmQ>Vo! 73 (˶mda)
ñdJ©XÿVm§Zr CÎma {Xco, "Vwåhmcm A„mhÀ¶m AmXoemMo AmíM¶© dmQ>Vo H$m? B~«mhr‘À¶m
Hw$Qw>§~r¶m§Zmo! Vwåhm§da A„mhMr H¥$nm hmodmo d ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mmhr Vw‘À¶mda
(dfm©d) hmodmo! {Z:g§Xoh, A„mh (gXm) ñVwVrg nmÌ Amho, d¡^demcr Amho.'
74
Am{U Ooìhm (Amcoco nmhþUo, A„mhH$Sy>Z Amcoco ñdJ©XÿV AmhoV, ho ñnï>
Pmë¶mZ§Va) B~«mhr‘Mo ^¶ Xÿa Pmco. Am{U (˶m XÿVm§‘m’©$V) ˶mg ew^dmVm© àmá
Pmcr. (Am{U ñdJ©XÿVm§Mm nwT>rc H$m¶©H«$‘ cyVÀ¶m cmoH$m§Zm g‘yi Zï> H$aUo ho Amho,
ho OmUyZ) Vmo Am‘À¶mH$S>o cyVÀ¶m cmoH$m§gmR>r AmO©d H$ê$ cmJcm. 75 H$maU,
B~«mhr‘ ’$ma g§¶‘r, H$Zdmiy Am{U gXm-gd©Xm B©ídam{^‘wI Agcocm (‘mUyg)
hmoVm. (åhUOo H$m¶‘ A„mhMrM AmoT> Agcocm Agm hmoVm B~«mhr‘)! 76 (¶mda)
Amåhr åhUmcmo, "ho B~«mhr‘, (Aer {dZdUr) H$aUo Wm§~d, H$maU, (cyVÀ¶m cmoH$m§{df¶r)
Vw¶m nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ AmYrM Pmcocm Amho. Am{U (AmVm) ˶m§À¶mda Aem
{ejoMo g§H$Q> Adí¶ H$mogiUma Amho. Oo H$moU˶mhr àH$mao Q>mico OmUo e³¶ Zmhr.
(åhUOo A„mhMm EH$Xm Pmcocm {ZU©¶ aÔ H$YrM hmoV Zmhr).'
77
Am{U Ooìhm Am‘Mo XÿV (angels) (n¡J§~a) cyVH$S>o nmohmoMco, Voìhm ˶m§À¶m
¶oʶmZo Vmo (’$ma) qM{VV Pmcm, Am{U (Amcoë¶m nmhþʶm§Mo Amnë¶m nmnr cmoH$m§nmgyZ
AmnU) ajU H$aʶmg Ag‘W© Agë¶mMo ˶mcm OmUdco. Vmo CX²Jmacm, "AmOMm
{Xdg Va g§H$Q>mMm {Xdg Amho!'
222 Hw$amU

(Q>rn: H$maU cyVMo cmoH$ Xþï>-dmgZoZo J«ñV hmoVo.)


78
(¶m nmhþʶm§Mo AmJ‘Z hmoVmM) cyVMo cmoH$ (Xþï>-dmgZoÀ¶m hoVyZo) ˶mÀ¶mH$S>o
YmdV Amco, H$maU Vo (Xþï>-dmgZoZo ào[aV) nmnH¥$˶o nydunmgyZ H$arV Amcoco hmoVo.
cyVZo åhQ>co, "‘m¶m cmoH$m§Zmo! ¶m ‘m¶m ‘wcr AmhoV, (Vwåhr ¶m§Zm {ddmh~§YZmV
AmUy eH$Vm) ¶mM Vw‘À¶mgmR>r n{dÌV‘ AmhoV. åhUyZ Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm,
Am{U ‘m¶m A{VWtg‘moa (cm{OadmUo dV©Z H$ê$Z) ‘cm An‘m{ZV H$ê$ ZH$m.
Vw‘À¶mV gX²~wÕr Agcocm EH$ hr ‘mUyg Zmhr H$m?'
(Q>rn: cyVMo cmoH$ nwéfm§À¶m ~m~VrV d¡f{¶H$ ^mdZoZo J«ñV Pmcoco hmoVo.)
79
˶m (dmgZm§Y cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "Vwcm ho Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, Amåhmcm
Vw¶m ‘wctMr A{O~mV JaO Zmhr. Am{U Amåhmcm H$m¶ hdo Amho, hohr Vwcm Mm§Jco
R>mD$H$ Amho.' 80 (˶mda) cyVZo åhQ>c,o "Vwåhmcm {nQ>miyZ cmdʶmMr eº$s (H$Xm{MV)
‘m¶mVM AgVr qH$dm ‘cm EImXo e{º$emcr Aml¶ñWmZ cm^co AgVo. (Va hr
doi ‘m¶mda Amcr ZgVr).' 81 (˶mda) Vo ñdJ©XÿV åhUmco, "ho cyV! Amåhr
Vw¶m nmcZH$˶m©Mo nmR>{dcoco XÿV AmhmoV, (VwPo) Vo (eÌy) Vw¶mn¶ªV H$Xm{n nmohmoMy
eH$Uma ZmhrV. åhUyZ Vy (nhmQ> hmoʶmnydu) amÌrÀ¶m A§YmamVM Amnë¶m n[admamcm
KoD$Z (¶oWyZ) {ZKyZ Om. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr ‘mJo diyZ nmhÿ Z`o. (Amnë¶m
g§nyU© Hw$Qw>§~mcm gmo~V Ko), nU ’$º$ Vw¶m nËZrcm gmoSy>Z. (H$maU) Oo (g§H$Q>) ¶m
gd© (nmnr) cmoH$m§da ¶oUma Amho, VoM (g§H$Q>) {VÀ`mdahr ¶oUma. ¶m§À¶m (~a~mXrMr)
R>acocr doi gH$miMr Amho, Am{U (AmVm) gH$mi Odi Zmhr Amho H$m?' 82 Am{U
Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ ¶oD$Z nmohmoMcm, Voìhm Amåhr (˶m AnamYr cmoH$m§Mr) dñVr
CcWyZ Q>mH$cr. Am{U Amåhr {VÀ¶mda ‘mVrÀ¶m XJS>m§Mm (stones of clay)
({Za§Va) dfm©d Ho$cm. 83 (Vo XJS>) nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV (AnamYr cmoH$m§gmR>r)
{MÝhm§{H$V Ho$coco hmoVo Am{U hr dñVr (‘¸o$Vrc) XþamMmè¶m§nmgyZ ’$maer Xÿa Zmhr.
(åhUOo ho ~moY-ñWi ˶m§À¶mnmgyZ OdiM Amho).
84
Am{U ‘{X`Z (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr ˶m§Mm ^mD$ ewEo~ ¶mg (n¡J§~a
~ZdyZ) nmR>{dco. Vmo åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am,
˶mÀ¶m{edm¶ Xwgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr, Á¶mMr Vwåhr CnmgZm H$amdr. (Ooìhmhr
Vwåhr cmoH$m§er ì¶dhma H$amc) dOZ Am{U ‘mn H$‘r H$ê$Z XoD$ ZH$m. ‘r Vwåhmcm
(gܶm Vwåhr) Mm§Jë¶m AdñWoV Agë¶mMo nmhV Amho. nU ‘cm Vw‘À¶m~m~VrV
EH$m {dZmeH$mar {XdgmMo ^¶ dmQ>Vo, Omo (cdH$aM) Vwåhmcm Amnë¶m Amdm³¶mV
gyah-11. hÿX 223

KoB©c. 85 Am{U ho ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (ì¶dhmamV Zoh‘r) ݶm¶mo{MV nÕVrZo nyU© ‘mn
d (nyU©) dOZ Úm. Am{U cmoH$m§Zm ˶m§À¶m h¸$mÀ¶m dñVy H$‘r H$ê$Z XoD$ ZH$m. Am{U
^yVcmda CnÐd ‘mOdy ZH$m. 86 Oa Vwåhr (IamoIa) lÕmd§V Agmc Va Oo H$mhr
A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o eof R>odcoco Amho, VoM Vw‘À¶mgmR>r gdm}Îm‘ Amho. Am{U ‘cm
H$mhr Vw‘À¶mda aIdmcXma åhUyZ {Z¶wº$ H$aʶmV Amcoco Zmhr.'
87
(˶mda) Vo åhUmco, "ho ewEo~! VwPr Z‘mµO Vwcm Aer {eH$dU XoVo H$m H$s,
Amåhr ˶m gd© Cnmñ¶m§Zm gmoSy>Z Úmdo, Á¶m§Mr Am‘Mo dmS>-dS>rc CnmgZm H$arV
AgV. VgoM Amåhr Am‘À¶m YZg§nÎmrÀ¶m ~m~VrV ({VMm) hdm Vgm Cn^moJ
H$aUo ~§X H$ê$Z Q>mH$mdo (Ago åhUm¶Mo H$s H$m¶ Vwcm?) ~ao; VyM EH$‘od ~w{Õ‘mZ d
gXmMmar Amhog! (Ago Amåhr ‘mZm¶Mo?)'
88
(n¡J§~a) ewEo~Zo CÎma {Xco, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘cm gm§Jm H$s, Oa ‘r
(IamoIa) ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (àmá Pmcoë¶m) ñnï> à‘mUmda C^m Amho. VgoM
˶mZo ‘cm Amnë¶mH$Sy>Z CÎm‘ CnOr{dH$m àXmZ Ho$cocr Amho. (Voìhm ‘r Vwåhmcm
˶mÛmao ‘mJ©Xe©Z H$am¶cm ZH$mo H$m?) ‘r Ago (A{O~mV) BpÀN>V Zmhr H$s, ‘r
(ñdV:) ˶mM Jmoï>r H$amì¶mV, Á¶mnmgyZ ‘r Vwåhmcm amoIV Amho. ‘r Va Ho$di e³¶
VodT>r gwYmaUm H$ê$ BpÀN>Vmo. nU ‘m¶m à¶ËZm§Zm ¶e {‘iUo, Ho$di A„mhda
Adc§~yZ Amho. ‘r ˶mÀ¶mdaM (ÑT>) {dídmg R>odVmo Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM ‘mPr
(Zoh‘r) AmoT> AgUma. 89 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘m¶m~ÔcMr Vw‘Mr eÌwËdmMr ^mdZm
Vwåhmcm Aer H¥$˶o H$aʶmg ào[aV Z H$amo H$s, Á¶m‘wio Vw‘À¶mda ˶m AmnÎmr gmaIr
AmnÎmr ¶mdr, Or ZyhÀ¶m cmoH$m§da qH$dm hÿXÀ¶m cmoH$m§da qH$dm gmcohÀ¶m cmoH$m§da
Amcr hmoVr. Am{U cyVÀ¶m cmoH$m§da AmnÎmr ¶oD$Z ’$ma H$mihr cmoQ>cocm Zmhr. 90 Va
(Vwåhr) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘oMr ¶mMZm H$am, Am{U (Amnë¶m ^yVH$mim~Ôc)
níMmÎmmn H$arV ˶mÀ¶mH$S>oM dim. (H$maU) ‘mPm nmcZH$Vm© (’$ma) X¶miy d ào‘i
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.'
91
(˶mÀ¶m cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "ho ewEo~! Vy Oo H$mhr gm§JV Amhog, ˶mVco
’$mago Amåhmcm H$iVM Zmhr, CcQ>njr Amåhr Va ho CKS>[a˶m nmhV AmhmoV H$s, Vy
Am‘À¶mXaå¶mZ Ho$di EH$ Aghm¶ 춺$s Amhog. Am{U Oa Vw¶m O‘mVrMo cmoH$
ZgVo, Va Amåhr Vwcm {ZpíMVM XJS>m§Zr ‘mê$Z R>ma H$ê$Z Q>mH$co AgVo. H$maU Vy
Am‘Mo H$mhrhr {~KS>dy eH$V Zmhrg.' 92 (¶mda) ewEo~Zo åhQ>co, "‘m¶m cmoH$m§Zmo!
‘mPr O‘mV Vw‘À¶m ZOaoV A„mhnojm A{YH$ e{º$emcr Amho H$s H$m¶? (H$maU)
224 Hw$amU

Vwåhr A„mhH$S>o Xþc©j H$ê$Z, ˶mÀ¶mH$S>o nmR> Ho$coco AmhmV, (åhUOo A„mhcm
nyU©nUo {dgê$Z ~gcoco AmhmV). (nU dmñV{dH$Vm Va hr Amho H$s), Vwåhr Oo H$mhr
H$arV AmhmV ˶mcm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo doTy>Z R>odcoco Amho. 93 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
Vwåhr (‘m¶m ~m~VrV) Oo H$ê$ eH$Vm Vo H$am, ‘r Va (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) H$m¶©
H$arV amhrZ. cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwHo$c H$s, An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>Umar {ejm
(Am‘À¶mn¡H$s) H$moUmda ¶oUma. Am{U (Am{U hohr CKS> hmoB©c H$s, Am‘À¶mn¡H$s)
H$moU ImoQ>o ~mocUmam Amho. Va ‘J àVrjm H$am, ‘r XoIrc Vw‘À¶m~amo~a àVrjm H$arV
Amho.'
94
Am{U Ooìhm Am‘À¶m ({ejoMm) {ZU©¶ ¶oD$Z nmohmoMcm, Voìhm Amåhr Amnë¶m
H¥$noZo ewEo~cm d ˶mÀ¶mgmo~V lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zm dmM{dco. Am{U Oo cmoH$
dmB©Q> H¥$˶o H$aʶmda AmJ«hr hmoVo, Aem§Zm (Am‘À¶m {ejoÀ¶m) ñ’$moQ>mZo doT>co, Ooìhm
˶m§À¶mda {Xdg COmS>cm Voìhm Vo Amnë¶m Kam§V (‘¥V AdñWoV) Vm|S>Ker nS>coco
hmoVo. 95 OUy H$mhr Vo ˶m§V H$Yr dgcoM ZìhVo. nmhm, {Y¸$macr Jocr ‘{X`Z
(ZmdmMr hr O‘mV), Oer (¶mnydu) g‘yX (ZmdmMr O‘mV) {Y¸$macr Jocr hmoVr.
96
Am{U Amåhr (n¡J§~a) ‘ygmcm(hr) Amnë¶m g§Xoem§gh Am{U ñnï> à‘mUmgh
nmR>{dco hmoVo. 97 (B{OáMm amOm) {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§H$S>o, nU ˶m§Zr
{’$aAm¡ZÀ¶mM AmXoemMo nmcZ Ho$co, {’$aAm¡ZMm AmXoe (g˶mcm) Yê$Z ZgVmZm
XoIrc. 98 Vmo nwZéËWmZmÀ¶m (µH$¶m‘VrÀ¶m) {Xder Amnë¶m cmoH$m§À¶m AJ«ñWmZr
Agoc. d Vmo ˶m§Zm (Á¶mà‘mUo JwaoT>moao nmUdR>çmH$S>o AmUcr OmVmV ˶mà‘mUo)
ZaH$mÀ¶m AmJrV KoD$Z OmB©c. {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo, Á¶mH$S>o (Vmo) ˶m§Mo
ZoV¥Ëd H$aoc! 99 ¶m OJmVhr (A„mhH$Sy>Z) {Y¸$ma ˶m§Mm nmR>cmJ H$arV amhrc
Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder XoIrc. {H$Vr dmB©Q> ~jrg Amho, Oo ˶m§Zm àmá Pmco!
100
hm (àmMrZ) dñ˶m§n¡H$s H$mhtMm (WmoS>³¶mV) d¥Îmm§V hmoVm, Á¶mMo Amåhr
Vw‘À¶mg‘moa H$WZ Ho$co Amho (åhUOo Vwåhr ¶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm). ¶m§n¡H$s AÚmn
H$mhr Cä¶m AmhoV Va H$mhr Zï> Pmcoë¶m AmhoV. 101 Amåhr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm
Zmhr, Va ˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm hmoVm. Ooìhm Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ({ejoMm)
{ZU©¶ (˶m§À¶mH$S>o) nmoMcm, Voìhm ˶m§Mr Vr Cnmñ¶o, ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r Amcr
ZmhrV, Á¶m§Mm Vo A„mhì¶{V[aº$ Ymdm H$arV AgV, (˶m§À¶m Cnmñ¶m§Zr) ˶m§À¶m
{dZmemV ^a Kmcʶm{edm¶ Xþgao H$mhrM Ho$co Zmhr.
102
Vw¶m nmcZH$˶m©Mr {ejm AerM AgVo. Ooìhmhr Vmo nmnH¥$˶m§V ~wS>mcoë¶m
gyah-11. hÿX 225

dñ˶m§Zm {ejm H$aVmo. {ZpíMVM ˶mMr {ejm H$aʶmMr nÕV Xþ:IXm¶r d H$R>moa
AgVo. 103 ¶m (KQ>ZoV) ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xoe XS>cocm Amho, Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmVrc {ejoMo ^¶ ~miJVmV. Vmo Agm {Xdg Amho, Ooìhm g‘ñV ‘mZdOmVrcm
EH$Ì AmUco OmB©c. ˶m (ݶm¶mÀ¶m) {Xder gd©OU hOa AgVrc. 104 Am{U
Amåhr Vmo {Xdg (Am‘À¶mH$Sy>Z) {ZYm©[aV Ho$coë¶m AdYrÀ¶m nwT>o T>H$cUma Zmhr.
105
Ooìhm Vmo {Xdg ¶oB©c, Voìhm H$moUrhr ˶mÀ¶m (åhUOo A„mhÀ¶m) nadmZJr{edm¶
~mocy eH$Uma Zmhr. ‘J ({VWo EH${ÌV Pmcoë¶m cmoH$m§)n¡H$s H$mhr cmoH$ A^mJr R>aVrc
Am{U H$mhr (A„mhÀ¶m) H¥$nmàgmXmg nmÌ R>aVrc.
106
Á¶m§À¶m dmQ>çmcm (Amnë¶m H¥$˶m§nmoQ>r) A^mJrnUm Amcocm Agoc. Vo
ZaH$mÀ¶m AmJrV {Zdmg H$aVrc, {VWo Vo {dcmn H$aVrc d (Xþ:ImZo) {dìhiV
AgVrc. 107 ˶mV Vo gX¡d amhVrc, Omon¶ªV AmH$me d n¥Ïdr ApñVËdmV AmhoV.
‘mÌ Ë¶m ì¶{V[aº$ Oo VwPm {dYmVm BÀN>rc. {ZpíMVM VwPm nmcZH$Vm© Oo BpÀN>Vmo Vo
H$aVmo. 108 nU Oo (Amnë¶m H¥$˶m§‘wio) gwX¡dr R>aVrc, Vo ñdJm©V AgVrc. VoWo Vo
gX¡d amhVrc Omon¶ªV AmH$me d n¥Ïdr ApñVËdmV AmhoV, ‘mÌ Ë¶mì¶{V[aº$ Oo VwPm
nmcZH$Vm© BÀN>rc. hm Agm H¥$nmàgmX Amho, Omo H$Yrhr I§{S>V hmoUma Zmhr. 109
(n¡J§~a!) Vo (^Q>H$coco cmoH$) Á¶m§Mr CnmgZm H$arV AmhoV, ˶m~m~VrV Vwåhr
Hw$R>ë¶mhr e§Ho$V nSy> ZH$m. Vo Va (nyU©nUo A{dMmanyd©H$) Oer CnmgZm ˶m§Mo
dmS>dS>rc H$arV hmoVo VerM CnmgZm H$arV AmhoV. Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m (XþîH¥$˶m§À¶m
‘mo~Xë¶mV) ˶m§Mm {hñgm {ZpíMVnUo nwaonya XoD$. ˶mV ‘wirM H$‘VaVm Ho$cr OmUma
Zmhr.
110
Am{U (Voìhmhr AgoM KS>co hmoVo Ooìhm) Amåhr (n¡J~§ a) ‘ygmcm J«W§ {Xcm
hmoVm. nU ˶mÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s H$mhtZr ˶mV ‘V^oX {Z‘m©U Ho$co. Am{U Oa Vw¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ Jmoï> AmYrnmgyZ {ZpíMV Ho$cr Jocr ZgVr Va ˶m§À¶m~m~VrV
cJoM {ZU©¶ gwZmdcm Jocm AgVm (Á¶m ~m~VrV Vo ‘V^oX H$arV hmoV)o . Am{U AmVm
ho (cmoH$) ˶mg§~Y§ mV AñdñW H$aUmè¶m g§e¶mV AmhoV. 111 Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm©
à˶oH$mg ˶mZo (Ho$coë¶m Mm§Jë¶m qH$dm dmB©Q>) H$‘mª~Ôc nwano ay ‘mo~Xcm Adí¶ XoBc
© .
(Am{U) ˶mcm à˶oH$mÀ¶m H¥$˶m§Mr nyU© OmUrd Amho.
112
Va Vwåhr nyU© ÑT>VoZo gÝ‘mJm©da H$m¶‘ amhm, Ogm AmXoe (A„mhZo) Vwåhmcm
{Xcocm Amho. (VgoM) ˶m§Zrhr (gÝ‘mJm©da H$m¶‘ amhmdo), Oo j‘m ¶mMZm H$ê$Z
Vw‘À¶mgmo~V Amco AmhoV.
226 Hw$amU

Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m. H$maU Vmo (Vo gd©) nmhV Amho, Oo H$mhr Vwåhr
H$arV AmhmV. 113 Am{U AnamYr cmoH$m§H$S>o H$Xm{n Vw‘Mm H$c Agy Z¶o, AݶWm
(‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV Anamܶm§gmR>r Agcocr) ZaH$mMr AmJ Vwåhmcmhr Amnë¶m
Amdm³¶mV KoB©c. Voìhm A„mhnmgyZ Vwåhmcm dmM{dUmam H$moUrhr AgUma Zmhr,
VgoM Vwåhmcm (H$moUmH$Sy>Zhr H$moU˶mhr àH$maMo) gmhmæ¶ àmá hmoUma Zmhr. 114
gH$mir d g§Ü¶mH$mir VgoM amÌrÀ¶m H$mhr ^mJmV ({Z¶{‘VnUo) àmW©Zm H$am (Z‘mµO
nT>m). {ZpíMVM gËH¥$˶o XþîH¥$˶m§Mm Zm¶ZmQ> H$aVmV. ~moY KoUmè¶m§gmR>r (hm g§Xoe
åhUOo EH$) ñ‘aUnÌ (reminder) Amho. 115 Am{U (à{VHy$c n[apñWVrV)
ghZercVm ~miJm, H$maU A„mh gËH$‘} H$aUmè¶m§Mm ‘mo~Xcm H$Yrhr dm¶m OmD$
XoV Zmhr.
116
Ago H$m ~ao Pmco Zmhr H$s, Vw‘À¶mAmYr hmoD$Z Jocoë¶m {nT>çm§‘ܶo Ago
H$mhr gX²~wÕr cm^coco cmoH$ Pmco AgVo, Oo O{‘Zrda CnÐd ‘mO{dUmè¶m§Zm
amoIʶmgmR>r nwT>o gagmdco AgVo. nU ’$º$ ’$maM WmoS>o Ago hmoVo, Á¶m§Zm Amåhr
dmM{dco. Am{U dmB©Q> dV©Z A§JrH$macoë¶m cmoH$m§Zr VmoM ‘mJ© AZwgacm, Á¶mZo ˶m§Zm
gwI g‘mYmZ {‘idyZ {Xco. ho cmoH$ hmoVoM nmnr. 117 VwPm nmcZH$Vm© Aݶm¶mZo
dñ˶m H$Yrhr Zï> H$arV Zmhr, Ooìhm ˶m§‘Yrc cmoH$ (EH$‘oH$m§Mr) gwYmaUm H$arV
AgVrc.
118
Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo Va g‘ñV ‘mZdOmVrcm
EH$M O‘mV (one single community) ~Z{dco AgVo.
nU Vo ‘V^oX H$aV amhVrc. (H$maU ˶mÀ¶m ¶moOZoZwgma ˶mcm
‘mZdmMr narjm ¿¶md¶mMr Amho).
119
nU ˶m‘ܶo ˶m§Mm g‘mdoe Zgoc, Á¶m§À¶mda Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
H¥$nm Ho$cocr Agoc. ˶mZo gdmªZm ¶mgmR>rM {Z‘m©U Ho$co. (åhUOo ¶m
narjogmR>r H$s, H$moU ñdV:cm ˶mÀ¶m H¥$nog nmÌ ~ZdVmo d H$moU
~ZdV Zmhr). nU Oo cmoH$ (B©ídar¶ ‘mJ©Xe©Z ñdrH$maʶmg ZH$ma
XoVmV, Aem§gmR>r) Vw¶m nmcZH$˶m©Mo (ho) eãX à˶jmV ¶oVrc H$s,
"‘r {OÞ Am{U ‘mUgo ¶m gdmªZr ZaH$ ^ê$Z Q>mH$sZ.'
120
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm (AmYrÀ¶m) n¡J§~am§À¶m dmVm© ¶mgmR>r EoH$drV
gyah-12. ¶ygwµ’$ 227

AmhmoV, ˶m§Ûmao Vw‘À¶m ‘Zmcm I§~ra H$aUo (hm CÔoe Amho). Am{U ¶m d¥Îmm§VmVyZ
Vw‘À¶mH$S>o g˶ (hr) àH$Q> Pmcoco Amho, VgoM (˶m§V) lÕmd§Vm§gmR>r CnXoe d
ñ‘aU H$ê$Z XoUmè¶m Jmoï>r (reminder) AmhoV. 121 Am{U Oo {dídmg R>odUmao
ZmhrV, ˶m§Zm gm§Jm, "(Vwåhmcm A„mhMm ‘mJ© ZH$moM Agoc Va R>rH$ Amho) Vwåhr
Vw‘À¶m ‘mJm©Zo H$m¶© H$arV amhm, Am{U Amåhr Am‘À¶m ‘mJm©Zo (åhUOo A„mhÀ¶m
‘mJm©Zo) H$m¶© H$arV AmhmoV. 122 Am{U (A„mhH$Sy>Z Oo ¶oUma Amho) ˶mMr àVrjm
H$am. Amåhr Xo I rc àVrjm H$arV Amhmo V .'
123
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mV Agcocr gd© ahñ¶o Ho$di A„mhcmM
‘mhrV AmhoV. (H$maU Oo H$mhr ApñVËdmV Amho, ˶m§Mr gwédmV
H$aUmam (originator) VmoM Amho) Am{U gd© Jmoï>r eodQ>r ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV{dë¶m OmVrc. åhUyZ Vwåhr ˶mMrM CnmgZm H$am Am{U ˶mÀ¶mdaM
{dídmg R>do m. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶mnmgyZ, Vw‘Mm
nmcZH$Vm© ‘wirM AZ{^k Zmhr.
gyah-12. ¶ygwµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 ho (A„mhH$Sy>Z àH$Q> Pmcoco) ñnï> g§Xoe AmhoV (Á¶mVyZ
g˶ ñnï>nUo CKS> hmoV Amho). 2 Amåhr (hm J§^ra g§Xoe) Aa~r ^mfoV Agcoë¶m
Hw$amUmÀ¶m ñdê$nmV àH$Q> Ho$cm Amho. åhUOo Vwåhr ˶mnmgyZ ~moY J«hU H$amdo (hm
CÔoe). 3 (n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm ¶m Hw$amUmÛmao, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o nmR>drV
AmhmoV, ˶mV (AmYrÀ¶m) gdm}Îm‘ d¥Îmm§Vm§n¡H$s EH$ d¥Îmm§V EoH$drV AmhmoV. ¶mnydu
{ZpíMVM Vwåhr ¶mnmgyZ AZ{^k hmoVm.
4
Ooìhm ¶ygw’$Zo Amnë¶m {n˶mg åhQ>co, "ho ‘m¶m {n˶m! ‘r Ago ñdßZ nm{hco
Amho H$s, AH$am Vmao Am{U gy¶© d M§Ð AmhoV, d Vo ‘cm d§XZ H$arV AmhoV.' 5 (ho
EoHy$Z n¡J§~a ¶mµHy$~Zo) CÎma {Xco, "‘m¶m ‘wcm! ho ñdßZ Amnë¶m ^mdm§g‘moa gm§Jy
ZH$mog, ZmhrVa Vo (‘ËgamnmoQ>r) Vw¶m{déÕ EImXm H$Q> aMVrc. H$maU g¡VmZ hm
‘Zwî¶m{déÕ noQy>Z CR>cocm eÌy (sworn enemy) Amho. 6 H$maU (Ogo Vwcm
ñdßZmV XmIdʶmV Amco) ˶mà‘mUo VwPm nmcZH$Vm© VwPr {ZdS> H$arc Am{U Vwcm
KQ>Zm§Mo AmVrc g˶ OmUʶmg {eH$drc. Vmo Vw¶mda d ¶mµHy$~À¶m d§eOmda
228 Hw$amU

Amncr nyU© H¥$nm H$arc Á¶mà‘mUo ˶mZo VwPo nyd©O - B~«mhr‘ d BghmµH$ ¶m§À¶mda
Amncr nyU© H¥$nm Ho$cocr Amho. {Z:g§Xoh VwPm nmcZH$Vm© gd© H$mhr OmUUmam Amho,
~w{Õ‘mZ Amho.'
7
Iao nmhVm, ¶ygw’$ Am{U ˶mÀ¶m ^mdm§À¶m (KQ>ZoV) {dMmaUmè¶m§gmR>r g§Xoe
Agcoë¶m IwUm AmhoV. 8 (¶ygw’$Mo) ^mD$ (EH$‘oH$m§Zm) åhUy cmJco, "¶ygw’$ Am{U
˶mMm ^mD$ (~|Om‘rZ) hoM Am‘À¶m {n˶mg Am‘À¶mnojm A{YH$ {à¶ AmhoV; Oar
Amåhr EH$ ‘moR>m g‘yh Agcmo Var (Vo XmoKoM ˶m§Zm OmñV {à¶ AmhoV). {ZpíMVM
(¶m ~m~VrV) Am‘Mo dS>rc CKS>-CKS> MyH$ H$arV AmhoV.' 9 (˶m§À¶mn¡H$s EH$ OU
åhUmcm) ¶ygw’$cm g§ndyZ Q>mH$m qH$dm ˶mcm XÿaÀ¶m EImÚm {R>H$mUr (ZoD$Z) ’o$Hy$Z
Úm. åhUOo (˶mZ§Va) {n˶mMo cj ’$º$ Vw‘À¶mH$S>oM amhrc. EH$Xm ho H$m‘ CaHy$Z
(VgoM ˶m~Ôc níMmÎmmn 춺$ H$ê$Z) Vwåhr gXmMmar cmoH$m§à‘mUo OrdZ OJm. 10
˶m§À¶mn¡H$s Xþgè¶m EH$mZo åhQ>co, "ZH$m, ¶ygw’$Mr h˶m H$ê$ ZH$m. nU Oa Vwåhr
H$mhr H$aʶmMo R>a{dcocoM Agoc Va ˶mcm EImÚm (Imoc) H$moaS>çm {d{harÀ`m
Vimer ’o$Hy$Z Úm. åhUOo EImXm OdiyZ OmUmam àdmem§Mm OWm ˶mcm ~mhoa H$mTy>Z
(gmo~V) ZoB©c.'
11
(¶mda Vo gh‘V Pmco, Z§Va EHo$ {Xder) Vo Amnë¶m d{S>cmg åhUmco, "ho
Am‘À¶m {n˶m, ¶ygw’$À¶m ~m~VrV Vy Am‘À¶mda {dídmg H$m R>odV Zmhrg? Amåhr
Va Ho$di ˶mMo (‘ZmnmgyZ) {hVqMVH$ AmhmoV. (Ago AgVmZmhr Vy Ago H$m
H$aVmog?) 12 CÚm ˶mcm Am‘À¶m~amo~a nmR>dyZ Xo, åhUOo Vmo (amZmVrc ’$io dJ¡ao)
ImB©c, (Oam) a‘oc, Ioioc. (˶mÀ¶m~m~VrV Vy AJXr {ZpíM¨V amhm) Amåhr ˶mMm
Mm§Jë¶màH$mao gm§^mi H$ê$.' 13 (¶mµHy$~Zo) CÎma {Xco, "Vwåhr ˶mg (Amnë¶m~amo~a)
KoD$Z OmʶmÀ¶m ({dMmamZoM) ‘cm Xþ:I hmoVo. Am{U ‘cm (¶m Jmoï>rMohr) ^¶ dmQ>Vo,
(Ago hmoD$ Z¶o) H$s, Vw‘Mo ˶mÀ¶mH$S>o cj ZgVmZm, EImXm cm§S>Jm ˶mcm ImD$Z
Q>mHo$c.' 14 (˶mda) ˶m§Zr åhQ>co, "Amåhr EdT>m ‘moR>m g‘yh AgVmZmhr Oa IamoIa
cm§S>½¶mZo ˶mcm ImD$Z Q>mH$co Va Amåhr AJXrM {ZH$m‘r R>ê$!'
15
AemàH$mao Ooìhm Vo ¶ygw’$cm gmo~V KoD$Z Joco. Am{U ˶m§Zr Agm {ZíM¶
Ho$cocm hmoVm H$s, ˶mcm EH$m (Imoc) H$moaS>çm {d{harÀ`m Vimer Q>mH$m¶Mo. (AemàH$mao
˶m§Zr Amncr Xþï> ¶moOZm nma nmS>cr) Voìhm Amåhr ¶ygw’$cm {Xì¶ àH$Q>ZmÛmao ho
H$i{dco H$s, ({dídmg R>od, EH$ {Xdg Agm ¶oB©c) Ooìhm Vy ˶m§Zm ˶m§À¶m ¶m
H¥$˶mMr OmUrd H$ê$Z Xoerc, nU Vo Vwcm AmoiIUma XoIrc ZmhrV. 16 Am{U Vo
gyah-12. ¶ygwµ’$ 229

g§Ü¶mH$mir Amnë¶m {n˶mH$S>o aS>V-aS>V Amco, (AWm©VM aS>ʶmMo ZmQ>H$ H$aV). 17


(Am{U) åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m! Amåhr ¶ygw’$cm Am‘À¶m gm‘mZmOdi gmoSy>Z
EH$‘oH$m§er YmdʶmMr ñnYm© H$arV hmoVmo. Am{U VoìhmM (Zo‘H$s hr XþX£dr KQ>Zm KS>cr
H$s), cm§S>½¶mZo ¶oD$Z ˶mg ImD$Z Q>mH$co. (Amåhmcm ‘mhrV Amho) Vwåhr Am‘À¶mda
{dídmg R>odUmaM Zmhr, ‘J Amåhr {H$VrH$m Iao åhUV Zmhr.' 18 Am{U ˶m§Zr
¶ygw’$À¶m eQ>©da ImoQ>oZmQ>o aº$ hr cmdyZ AmUco hmoVo. (˶mda ¶mµHy$~Zo) CX²Jmaco,
"Zmhr! Ago Zmhr! Va Vw‘À¶m ‘ZmZo ¶m (^¶mZH$) H$Q>mÀ¶m KQ>Zocm Vw‘À¶mgmR>r
EH$m N>moQ>çmem KQ>ZoMo ñdê$n {Xcoco Amho. nU (‘r Va hoM ‘mZVmo H$s, à{VHy$c
n[apñWVrV) g§¶‘nyd©H$ dV©Z H$aUo, hoM (A„mhÀ¶m ZOaoV) Mm§Jco (H¥$˶) Amho.
Am{U Vwåhr Oo H$mhr gm§JV AmhmV ˶m~m~VrV AmVm Ho$di A„mhMrM ‘XV
‘m{JVcr OmD$ eH$Vo.'
19
Am{U ({VH$S>o) EH$ (àdmem§Mm) H$m{’$cm Amcm Am{U ˶m§Zr Amnë¶m
nmU³¶mcm (nmUr AmUʶmgmR>r) {VWo nmR>dco. ˶m (nmU³¶mZo) nmUr H$mT>m¶Mo ^m§S>o
{d{harV gmoS>co. VmoM, Vmo åhUmcm, "Ahmo! {H$Vr ew^ Jmoï>! ¶oWo Va EH$ (XoIUm)
‘wcJm Amho.' Am{U ˶m ‘wcmcm (˶m§Zr) ì¶mnmamMr dñVy Agë¶mà‘mUo ñdV:H$S>o
(gwa{jV) R>odyZ KoVco. Am{U Vo Oo H$mhr H$arV hmoVo, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd
hmoVr. 20 Z§Va ˶m§Zr ˶mg AJXr jw„H$ {H$‘VrV (åhUOoM) H$mhr Mm§XrÀ¶m
{Xah‘À¶m ‘mo~Xë¶mV {dHy$Z Q>mH$co. Am{U ˶mÀ¶mnmgyZ H$moUVmhr cm^ {‘idʶmV
˶m§Zm ñdmañ¶ ZìhVo.
21
Am{U B{OáÀ¶m Á¶m ‘mUgmZo ˶mg {dH$V KoVco hmoVo, Vmo Amnë¶m nËZrcm
åhUmcm, "hm (Am‘À¶m~amo~a) gÝ‘mZmZo amhrc ¶mMr H$miOr Ko, AmnU Aer Amem
H$ê$ ¶m H$s, Vmo Amnë¶mgmR>r cm^Xm¶r {gÕ hmoB©c. qH$dm AmnU (nwT>o) ˶mcm
Amncm nwÌ åhUyZhr ñdrH$mê$ eH$Vmo.' AemàH$mao Amåhr ¶ygw’$Mo nm¶ ˶m ^y‘rda
pñWamdco. Am{U (Amåhr ho ¶mgmR>r Ho$co H$s), Amåhr ˶mg KQ>Zm§Mo AmVrc g˶
OmUʶmg {eH$dmdo. A„mh Amnco ܶo¶ VS>rg ZoʶmÀ¶m ~m~VrV Zoh‘r à^wËdemcr
Amho, nU AZoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr. 22 Am{U Ooìhm Vmo (‘ZmZo) n[an¹$ Pmcm, Voìhm
Amåhr ˶mg {ZU©¶ eº$s d kmZ àXmZ Ho$co. Am{U Amåhr Mm§Jco H$m¶© H$aUmè¶m§Zm
AgmM ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
23
Am{U (nwT>o Ago KS>co H$s), Á¶m órÀ¶m KamV Vmo amhV hmoVm, {VZo ˶mg
Hw$H$‘m©g àd¥Îm H$aʶmMm {dMma Ho$cm Am{U EHo$ {Xder Xma ~§X H$ê$Z åhUmcr, "¶o
230 Hw$amU

(‘m¶mOdi).' ˶mda ˶mZo åhQ>co, "A„mh ‘mPo (˶mnmgyZ) ajU H$amo! (Á¶mgmR>r
Vy ‘cm ~mocmdrV Amhog). Vmo (VwPm nVr) ‘mPm ‘mcH$ Amho, ˶mZo ‘cm BWo (¶m
KamV) Mm§Jë¶màH$mao R>odcoco Amho. (‘r ˶mMm {dídmgKmV H$ê$ eH$V Zmhr), H$maU
Hw$H¥$˶o H$aUmao H$Yrhr g’$c hmoV ZmhrV.' 24 Am{U {VZo Va ¶m Jmoï>rMm {ZíM¶
Ho$cocmM hmoVm. Am{U Vmo XoIrc (åhUOo ¶ygw’$hr) {VÀ`mH$So> gagmdcm AgVm, Oa
˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g˶mMo ñnï> à‘mU nm{hco ZgVo. Amåhr ho ¶mgmR>r
Ho$co H$s, XþîH$‘© d {Zc©‚mVm Ë`mÀ`mnmgyZ Xÿa R>odmdr. IamoIa Vmo Am‘À¶m {ZdS>H$
^º$m§n¡H$s (EH$) hmoVm.
25
Am{U Vo XmoKohr XadmOmH$S>o Ymdco. Am{U {VZo ¶ygw’$Mm eQ>© (nH$S>cm d)
‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mSy>Z Q>mH$cm. (nmhVm Va H$m¶,) {VMm nVr Xmamda C^m hmoVm. Vr
(~XMcZ, T>m|Jr) ór åhUmcr, "Omo Vw¶m nËZrer Hw$H$‘© H$aʶmMr BÀN>m ~miJVmo
˶mMr {ejm ¶m{edm¶ AmUIr H$moUVr Agm¶cm hdr H$s, EH$Va ˶mg H¡$XoV Q>mHy$Z
{Xco Omdo qH$dm ˶mg (H$R>moa) Xþ:IXm¶r {ejm Ho$cr Omdr?' 26 ¶ygw’$Zo åhQ>co,
"{VZoM (ñdV:) ‘cm dmB©Q> H¥$˶mgmR>r àd¥Îm H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm.' Am{U {VÀ¶mM
Hw$Qw>§~mVrc EH$m 춺$sZo Ago gyMH$ dº$ì¶ Ho$co, "Oa ˶mMm eQ>© nwT>À¶m ~mOyZo
’$mQ>cm Agoc Va (ho g‘Omdo H$s), Vr Iao ~mocV Amho d Vmo ImoQ>o ~mocV Amho. 27
Am{U Oa ˶mMm eQ>© ‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mQ>cm Agoc Va (ho g‘Omdo H$s), ór ImoQ>o
~mocV Amho d Vmo g˶ ~mocV Amho.' 28 Am{U Ooìhm ({VÀ¶m nVrZo) nm{hco H$s,
˶mMm eQ>© ‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mQ>cocm Amho, (Vo nmhÿZ) Vmo åhUmcm, "ho Va Vwåhm
{ó`m§Mo H$mañWmZ Amho (åhUOo Vwåhm {ó¶m§À¶m XwJw©Um§Mo, ho EH$ CXmhaU hmo¶).
IamoIa Vw‘Mo H$mañWmZ (’$ma) ‘moR>o AgVo. 29 (‘J Vmo ¶ygw’$cm åhUmcm), "¶ygw’$,
¶mH$S>o Xþc©j H$a, (Am{U Vy ho ór¶o!) Amnë¶m AnamYm~Ôc j‘m ‘mJ, H$maU MyH$
IamoIa VwPrM Amho.'
30
AmVm ehamVrc {ó¶m§Xaå¶mZ (AmngmV ¶m {df¶mda) MMm© gwê$ Pmcr,
"C‘amdmMr ~m¶H$mo Amnë¶m Jwcm‘mg (ñdV:H$S>o) AmH${f©V H$aʶmÀ¶m ‘mJo cmJcr
Amho, ˶mÀ¶mgmR>r Vr ào‘mV Am§Yir Pmcr Amho. Amåhr nmhVmo AmhmoV H$s, Vr Va
CKS>nUo dm‘‘mJm©cm cmJcr Amho.' 31 Z§Va Ooìhm {Vcm (BVa {ó¶m Amncr) Hw$Moï>m
H$arV Agë¶mMo H$imco, Voìhm {VZo (˶m {ó`m§Zm) (Amnë¶m ¶oWo ¶oʶmgmR>r)
~mocmdUo nmR>{dco. Am{U ˶m§À¶mgmR>r EH$m ‘oOdmZrMr V¶mar Ho$cr. Am{U (’$i
dJ¡ao H$mnyZ ImʶmgmR>r) à˶oH$mÀ¶m hmVmV EH$-EH$ gwar {Xcr. d (‘J) Vr ¶ygw’$cm
gyah-12. ¶ygwµ’$ 231

åhUmcr, "¶m§À¶mg‘moa ¶o'. Am{U Ooìhm (˶m {ó¶m§Zr) ˶mg nm{hco, Voìhm (˶mMo
XoIUo ì¶{º$‘Îd nmhÿZ) ˶m AmíM¶m©Zo (BV³¶m) X§J Pmë¶m H$s, ˶m§Zr (’$i
H$mnVm-H$mnVm) Amncr ~moQ>o H$mnyZ KoVcr. ˶m åhUmë¶m, "A„mh Am‘Mo ajU
H$amo! hm H$moUr gmYmaU ‘mUyg Zìho, hm Va EH$ Wmoa ñdJ©XÿV (angel) dmQ>Vmo.' 32
Vr åhUmcr, "hmM Amho Vmo, Á¶mÀ¶m~m~VrV Vwåhr ({ó¶m) ‘mPr qZXm H$arV hmo˶m.
hmo¶ ‘r ˶mcm Amnë¶mH$S>o AmH¥$ï> H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm hmoVm, nU Vmo ñdV:cm
˶mnmgyZ dmMdrV am{hcm. Am{U AmVm Oa ˶mZo, ‘r Ogo gm§JV Amho Vgo Ho$co Zmhr
Va Vmo {ZpíMVnUo H¡$XImݶmV OmD$Z nS>oc, Am{U An‘m{ZV Ho$cm OmB©c. 33
¶ygw’$Zo (A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr) åhUmcm, "ho ‘m¶m ñdm‘r! Á¶m Jmoï>rH$S>o ˶m ‘cm
~mocmdrV AmhoV ˶m Jmoï>rnojm ‘cm Vwé§JmV amhUoM A{YH$ AmdS>oc. Vy ‘m¶mda
˶m§À¶m ‘mo{hZr KmcʶmÀ¶m H$mañWmZm§Zm Xÿa gmaco Zmhrg Va ‘r (Aghm¶ ‘mUyg)
˶m§À¶m ‘mo{hZrcm ~ir nSy> eH$Vmo. (n[aUm‘V:) ‘mPm g‘mdoe ZmXmZ cmoH$m§V
hmoB©c.' 34 Am{U ˶mÀ¶m ñdm‘rZo ˶mMr àmW©Zm EoH$cr. Am{U ˶m ({ó`m§À`m)
H$mdo~mOrnmgyZ ˶mcm ‘wº$ Ho$co. IamoIa, Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr
OmUUmam Amho.
35
‘J (Vmo C‘amd Am{U VoWrc BVa cmoH$m§Zr) (¶ygw’$À¶m {ZîH$c§H$VoMo) gd©
à‘mU nm{hë¶mZ§Va XoIrc, Vo (gd©) ¶mdaM gh‘V Pmco H$s, H$mhr H$mimgmR>r ¶mcm
Vwé§JdmgmVM R>odyZ Úmdo, (åhUOo Vmo ¶m {ó`m§À`m ZOaonmgyZ Xÿa amhrc). 36 Am{U
˶mÀ¶m~amo~aM ˶m H$mamJ¥hmV Aݶ XmoZ VéUhr XmIc Pmco. (EHo$ {Xder) ˶m§À¶mVrc
EH$ OU åhUmcm, "‘r EH$ ñdßZ nm{hco (˶mV nmhVmo Va H$m¶ H$s), ‘r (Ðmjm§nmgyZ)
Xmê$ {niyZ H$mT>V Amho.' Am{U Xþgam åhUmcm, "‘r ñdßZmV Ago nm{hco H$s, ‘r
‘m¶m S>mo³¶mda R>odyZ ^mH$ar KoD$Z OmV Amho Am{U njr ˶mVyZ ImV AmhoV.' (˶m
XmoKm§Zr ¶ygw’$cm {dZdUr Ho$cr) H$s, Amåhmcm ˶m§Mm AW© g‘OmdyZ gm§Jm, H$maU
Amåhr nmhVmo AmhmoV H$s, Vwåhr EH$ gXmMmar 춺$s AmhmV.
37
¶ygw’$Zo åhQ>co, "¶oWo (XaamoO) Vwåhmcm Oo ^moOZ {Xco OmVo, Vo ¶oʶmnyduM ‘r
Vwåhmcm ˶m (ñdßZm§Mm) AW© gm§JZy Q>mHo$Z. ho ˶m kmZm§nH¡ $s hmo¶ Oo ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo
‘cm {eH$dco Amho. ‘r ˶m cmoH$m§Mm Y‘© gmoSy>Z {Xcocm Amho, Oo A„mhda {dídmg
R>odV ZmhrV Am{U VgoM Vo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmdahr {dídmg R>odV ZmhrV. 38
Am{U ‘r ‘mPo dmS>dS>rc B~«mhr‘ d BghmµH$ Am{U ¶mµHy$~ ¶m§À¶m Y‘m©Mm Adc§~
Ho$cocm Amho. Am‘À¶mgmR>r ho (‘wirM) C{MV Zmhr H$s, Amåhr (BVam§Zm) A„mhÀ¶m
232 Hw$amU

~amo~arMo ñWmZ Úmdo. (g˶ lÕog§~§YmZo cm^coco ho ‘mJ©Xe©Z åhUOo), Am‘À¶mda


Am{U ‘Zwî¶OmVrda A„mhMr H¥$nm Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$ H¥$Vk ZmhrVM. 39
H$mamJ¥hmVrc ‘m¶m {‘Ìm§Zmo! (H$moUVr lÕm ~wÕrcm OmñV nQ>Umar Amho) AZoH$
doJdoJù¶m Cnmñ¶m§da lÕm R>odUo Mm§Jco H$s, EH$ gd©e{º$‘mZ A„mhda lÕm R>odUo
Mm§Jco? (Vmo gd©e{º$‘mZ Á¶mÀ¶m {Z¶§ÌUmV Vo gd© Amho, Oo ApñVËdmV Amho). 40
EH$m (gd©e{º$‘mZ) A„mh{edm¶ Á¶m§Mrhr Vwåhr CnmgZm H$aVm, Vo Aݶ H$mhr ZgyZ
Vwåhr Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr aMcocr Ho$di Zmdo AmhoV. ˶mg§~§YmZo A„mhZo
H$moUVohr à‘mU nmR>dcoco Zmhr. (MyH$ H$m¶ Am{U ~amo~a H$m¶?) ho R>adʶmMm
A{YH$ma Ho$di A„mhMmM Amho. ˶mZo Vwåhmcm Agm AmXoe {Xcocm Amho H$s,
˶mÀ¶m{edm¶ H$moUmMrM CnmgZm H$ê$ ZH$m. Am{U hrM EH$‘od g˶ lÕm Amho
(Zoh‘rgmR>r). nU ~hþg§»¶ cmoH$ ho OmUV ZmhrV.
41
H$mamJ¥hmVrc ‘m¶m {‘Ìm§Zmo! (‘r Vwåhmcm Vw‘À¶m ñdßZm§Mm AW© gm§JVmo
Amho). Vw‘À¶mn¡H$s Á¶mZo (ñdßZmV ñdV:cm Xmê$ {niVmZm nm{hco Vmo) Amnë¶m
Yݶmg (åhUOo amOmcm nwÝhm) ‘ÚnmZ H$adrc. nU Xþgam gwimda MT>dcm OmB©c d
Á¶m‘wio njr ˶m§À¶m S>mo³¶mMo ‘m§g ImVrc. Á¶m Jmoï>rÀ¶m g§~§YmV Vwåhr {dMmarV
hmoVm, ˶mMm {ZU©¶ (A„mhH$Sy>Z AmYrM) Pmcocm Amho.' 42 ‘J ¶ygw’$ ˶m
(H¡$Úmcm) åhUmcm Á¶mMr gwQ>H$m hmoUma, Ago ˶mcm dmQ>co hmoVo, "(Ooìhm Vy gwQy>Z
Omerc) Voìhm Vw¶m YݶmH$S>o (åhUOo amOmH$S>o) ‘mPm C„oI H$a.' nU g¡VmZmZo
(˶m gwQy>Z Jocoë¶m ‘mUgmcm) ˶mÀ¶m Yݶmg‘moa (¶ygw’$Mm) C„oI H$aʶmMm {dga
nmS>cm. ˶m‘wio (¶ygw’$cm) (AmUIr) H$mhr df© H$mamJ¥hmVM amhmdo cmJco.
43
Am{U (EHo$ {Xder) amOm (Amnë¶m Xa~mè¶m§Zm) åhUmcm, "‘r EH$ ñdßZ
nm{hco (ñdßZmV nmhVmo Va H$m¶?) gmV Yï>nwï> JmB© AmhoV. Á¶m§Zm gmV Xþ~ù¶m JmB©
ImV AmhoV. (VgoM Xþgar Jmoï> ‘r nm{hcr) YmݶmMr gmV {hadr H$Ugo AmhoV.
Am{U gmV gwH$cocr H$Ugo AmhoV.' ho Xa~mar cmoH$m§Zmo! Vwåhmcm ñdßZm§Mr AW©
{ZînÎmr H$aVm ¶oV Agoc Va ‘cm ‘m¶m ñdßZm§Mm AW© g‘OmdyZ gm§Jm. 44 (˶mda)
˶m§Zr CÎma {Xco, "hr Va Jm|YiyZ Q>mH$Umar ñdßZo AmhoV, Am{U Aem ñdßZm§Mm Iam
AW© Amåhr cmdy eH$V Zmhr.' 45 ˶m XmoZ H¡$Úm§n¡H$s Á¶mMr gwQ>H$m Pmcr hmoVr,
˶mcm EH$m XrK© H$mcmdYrZ§Va (AMmZH$ ¶ygw’$Mr) AmR>dU Amcr. Vmo åhUmcm, "‘r
Vwåhmcm ¶m ñdßZmMm Iam AW© gm§Jy eH$Vmo, nU ˶mgmR>r ’$º$ ‘cm (Vwé§JmV
¶ygw’$H$S>o) OmʶmMr nadmZJr X¶m.'
gyah-12. ¶ygwµ’$ 233

46
(Am{U Vmo ¶ygw’$cm ^oQ>ʶmgmR>r Vwé§JmV Amcm Am{U åhUmcm) ho ¶ygw’$! ho
g˶{Zð> ‘mUgm! ‘cm ¶m ñdßZm§Mm AW© g‘OmdyZ gm§J H$s, gmV Yï>nwï> JmBªZm gmV
Xþ~ù¶m JmB© ImV AmhoV. Am{U YmݶmMr gmV {hadr H$Ugo AmhoV d Xþgar gmV
gwH$cocr AmhoV, ¶mdê$Z H$m¶ AW© A{^àoV Amho. åhUOo ‘r naV OmD$Z (VwPo
ñnï>rH$aU) (Xa~mamVrc) cmoH$m§Zm gm§JoZ, åhUOo ˶m§Zm H$ioc (H$s Vy H$gm ‘mUyg
Amhog)! 47 (˶mda ¶ygw’$Zo) CÎma {Xco, "(˶m ñdßZm§Mm AW© Agm Amho), Vwåhr
(cmoH$) gVV gmV dfm©n¶ªV Zoh‘rà‘mUo eoVr H$amc, ¶m AdYrV Vwåhr Or {nHo$
H$mnmc (˶mVrc gd© Ymݶ) ˶m§À¶m H$Ugm§VM amhÿ Úm, nU ’$º$ Oo Vwåhmcm
ImʶmgmR>r cmJoc ({VVHo$M H$Ugm§VyZ Ymݶ H$mTy>Z ¿¶m). 48 ‘J (^a^amQ>rÀ¶m ˶m
gmV dfm©Z§Va) ^¶§H$a XþîH$mimMr Aer gmV df} ¶oVrc H$s, Oo H$mhr Vwåhr Jmoim
H$ê$Z R>odcoco Agoc, Vo gd© (åhUOo Vmo gd© AÞgmR>m) g§nyZ OmB©c, nU ’$º$ VoM
Caoc Oo ({~¶mʶmÀ¶m CÔoemZo) Vwåhr OVZ H$ê$Z R>odco Agmc. 49 ‘J ˶mZ§Va EH$
df© Ago ¶oB©c H$s, Á¶mV ^anya (cm^Xm¶r) nO©Ý¶d¥ï>r hmoB©c. Am{U Voìhm naV cmoH$
(AmYrà‘mUo ‘Ú d Voc) JmiVrc.
50
Am{U (Ooìhm ¶ygw’$Zo gm§{JVcocm ñdßZm§Mm AW© amOmcm H$i{dʶmV Amcm
Voìhm) amOm åhUmcm, "˶mcm ‘m¶mH$S>o KoD$Z ¶m' Am{U Ooìhm (amOmMm) XÿV
(¶ygw’$cm amOmH$S>o ZoʶmgmR>r) ¶ygw’$nmer nmohmoMcm. Voìhm Vmo åhUmcm, "Vy Vw¶m
YݶmH$S>o naV Om Am{U ˶mcm gm§J H$s, Á¶m {ó`m§Zr (‘cm nmhÿZ) ñdV:Mo hmV
H$mnyZ KoVco hmoVo (˶m§À¶m~ÔcMo g˶ AmYr g‘moa AmUmdo). ‘m¶m nmcZH$˶m©cm
{ZpíMVM ˶m§À¶m H$mañWmZm§Mr nyU© OmUrd Amho.' 51 (‘J amOmZo ˶m {ó`m§Zm
Xa~mamV ~mocmdyZ) {dMmaco, "˶m KQ>ZoMr H$m¶ h{H$JV Amho, Á¶mV Vwåhr ¶ygw’$cm
‘mo{hV H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm hmoVmV?' ˶m {ó¶m åhUmë¶m, "A„mh Am‘Mo ajU
H$amo! (g˶ ho Amho H$s), Amåhmcm ˶mÀ¶m A§Jr dmB©Q> Aer H$moUVrhr Jmoï>
AmT>icr Zmhr.' (˶m) C‘amdmMr ~m¶H$mo åhUmcr, "AmVm Ooìhm g˶ àH$memV
AmcocoM Amho! (Va ‘r Iao Vo gm§JyZ Q>mH$Vo) ‘rM ˶mcm ‘m¶mH$S>o AmH¥$ï> H$aʶmMm
à¶ËZ Ho$cm hmoVm. (nU ˶mZo ñdV:cm ˶m Hw$H$‘m©nmgyZ dmM{dco!) IamoIa Vmo EH$
àm‘m{UH$ ‘mUyg Amho.'
52
(amOmÀ¶m Xa~mamV Pmcoë¶m ¶m Mm¡H$er~Ôc Ooìhm ¶ygw’$cm H$imco, Voìhm Vmo
åhUmcm), "‘r (Mm¡H$er H$aʶmMr ‘mJUr Ho$di ¶mgmR>r Ho$cr hmoVr) H$s, ‘m¶m
Yݶmg‘moa ho ñnï> ìhmdo H$s, ˶mÀ¶m J¡ahOoarV ‘r ˶mMm {dídmgKmV Ho$cocm Zmhr.
234 Hw$amU

Am{U A„mh {dídmgKmV H$aUmè¶m§Mo H$mañWmZ H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ XoV Zmhr. 53 ‘r
‘m¶m ‘Zmcm (nyUn© Uo) {ZXm}f R>adrV Zmhr. (gmYmaUnUo) ‘ZmMm H$c Va dmB©Q>
Jmoï>tH$S>Mo AgVmo, nU ’$º$ (Vr 춺$s dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ dmMy eHo$c) {OÀ¶mda
A„mhMr H¥$nm hmoBc © . {Z:g§Xho , ‘mPm {dYmVm ’$ma j‘merc d H¥$nmiy Amho.'
54
Am{U amOm åhUmcm, "˶mcm ‘m¶mH$S>o KoD$Z ¶m, åhUOo ‘r ˶mÀ¶mH$Sy>Z
‘mPr {deof godm H$adyZ KoB©Z,' ‘J Ooìhm amOmMo ¶ygw’$er ~mocUo Pmco, (Voìhm
amOmcm ¶ygw’$À¶m ¶mo½¶VoMr OmUrd Pmcr) Vmo åhUmcm, "AmOnmgyZ Vw¶mgmR>r
Am‘À¶mH$S>o gÝ‘mZmMo ñWmZ Agoc, Am{U Vy Am‘Mm (Img) {dídmgy nXm{YH$mar
Agerc.' 55 (˶mda) ¶ygw’$Zo CÎma {Xco, "(Va ‘J) XoemÀ¶m I{Oݶmda ‘mPr
Zo‘UyH$ H$ê$Z Q>mH$m, H$maU ‘r I{OݶmMm gm§^mi Mm§Jë¶màH$mao H$ê$ eH$Vmo Am{U
‘cm ˶mMo (~è¶mn¡H$s) kmZ Amho.' 56 Am{U AemàH$mao Amåhr ¶ygw’$cm (B{Oá ¶m)
Xoem‘ܶo gÎmm{YH$mamgh ñWm{nV Ho$co, Vmo VoWo BÀN>rc ˶m {R>H$mUr amhÿ eH$V hmoVm.
(AemàH$mao) Amåhr BpÀN>Vmo ˶mda Am‘Mr H¥$nm H$aVmo. Am{U Amåhr Mm§Jcr H¥$˶o
H$aUmè¶m cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm H$Yrhr ì¶W© OmD$ XoV Zmhr. 57 Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmVrc ‘mo~Xcm Va ˶m cmoH$m§H$[aVm (¶m OJmVrc ‘mo~Xë¶mnojm) {H$VrVar nQ>rZo
Mm§Jcm Amho, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U Zoh‘r A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ
ì¶VrV Ho$co).
58
Am{U (H$mhr dfm©Z§Va) ¶ygw’$Mo (gmdÌ) ^mD$ (Ymݶ IaoXr H$aʶmgmR>r)
(B{Oá) ¶m XoemV Amco, Am{U ¶ygw’$g‘moa Vo hOa Pmco. ¶ygw’$Zo ˶m§Zm (nmhVmjUr)
AmoiIco nU ˶m§Zr ¶ygw’$cm AmoiIco Zmhr. 59 Am{U Ooìhm ˶mZo ˶m§Zm (Ymݶ
dJ¡ao) XoʶmMo H$m¶© AmQ>monco Voìhm ˶m§Zm åhUmcm, "(nwT>À¶m doiog Vwåhr BWo ¶mc
Va) Amnë¶m gmdÌ ^mdmcm XoIrc ~amo~a KoD$Z ‘m¶mH$S>o ¶m, Vwåhr nmhV Zmhr H$m
H$s, ‘r ‘mn nwaonya ^ê$Z XoVmo VgoM ‘r CÎm‘ nmhþUMma H$aUmamXoIrc Amho.
60
nU Oa Vwåhr ˶m (gmdÌ ^mdmg) ‘m¶mH$S>o KoD$Z Amcm ZmhrV Va Vwåhmcm
‘m¶mH$Sy>Z ‘wirM Ymݶ {‘iUma Zmhr. (˶mcm Oa Vwåhr AmUUma Zgmc) Va
‘m¶mH$S>o (nwÝhm) ¶oD$hr ZH$m.'
(Q>rn: Amnë¶m gmdÌ ^mdmH$[aVm H$Xm{MV ¶m§Zr YmݶmMr ‘mJUr Ho$cr Agmdr, ˶mg§~§YmZo ˶m§Zm
¶ygw’$H$Sy>Z darc CÎma àmá Pmco.)
61
(˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco H$s, "Amåhr ˶mcm Am‘À¶m~amo~a nmR>{dʶmgmR>r,
˶mÀ¶m {n˶mg amOr H$aʶmMm (nyU)© à¶ËZ H$ê$. Am{U Amåhr ho (H$m‘) Adí¶ H$ê$.'
gyah-12. ¶ygwµ’$ 235

62
Am{U (¶ygw’$Zo) Amnë¶m godH$m§Zm åhQ>co, "(YmݶmgmR>r) ˶m§Zr {Xcoco ‘yë`,
˶m§À¶m gm‘mZmV R>odyZ Úm.' H$maU Ooìhm Vo Amnë¶m Kar naVVrc, VoìhmM ˶m§Zm
H$imdo (H$s ˶m§Mo n¡go XoIrc naV XoD$Z Q>mH$ʶmV Amco AmhoV). (hm Am¡Xm¶m©Mm
ì¶dhma nmhÿZ) H$Xm{MV Vo nwÝhm ¶oVrc. 63 Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m {n˶mH$S>o naV
Amco, Voìhm (Amnë¶m {n˶mg) åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m! (¶mnwT>o) Amåhmcm
Ymݶ Xoʶmg ZH$ma XoʶmV Amcocm Amho (Omon¶ªV Amåhr Am‘À¶m~amo~a Am‘Mm
^mD$ ~|Om‘rZ cm ZoV Zmhr). Va (Vy) Am‘À¶m~amo~a Am‘À¶m ^mdmcm nmR>d,
åhUOo Amåhr (¶mnwT>ohr) Ymݶ AmUy eHy$. Am{U Amåhr ˶mMm Mm§Jë¶màH$mao
gm§^mi H$ê$.' 64 (˶mda) (n¡J~§ a ¶mµH$y ~Zo) CÎma {Xco, "‘r ¶mÀ¶m~m~VrVhr Vw‘À¶mda
˶mMà‘mUo {dídmg H$ê$ H$s H$m¶, Á¶mà‘mUo ¶mÀ¶m ^mdmÀ¶m ~m~VrV ¶m AmYr, ‘r
Vw‘À¶mda {dídmg Ho$cm hmoVm? nU (‘r Va hoM ‘mZVmo) A„mh gdm}Îm‘ gm§^mi
H$aUmam Amho. (d VmoM Amho) gdm©{YH$ H¥$nm H$aUmam.'
65
Z§Va Ooìhm ˶m§Zr Amnco gm‘mZ gmoS>co, Voìhm ˶m§Zm Ago AmT>ico H$s,
˶m§Zr (YmݶmgmR>r {Xcoco) ‘yë`hr naV H$aʶmV Amcoco Amho. (ho nmhÿZ) Vo
(Amnë¶m {n˶mg) åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m! ¶mnojm AmUIr Amåhmcm H$m¶
hdo? Am‘Mo YZXoIrc Amåhmcm naV H$aʶmV Amcoco Amho. Amåhr nwÝhm (Adí¶)
OmD$, Am{U Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶mgmR>r {eYmgm‘J«r KoD$Z ¶oD$. (nU ho {n˶m! ho
VoìhmM e³¶ Amho Ooìhm Vy Am‘À¶m~amo~a ~|Om‘rZcm nmR>derc). (Amåhr Vwcm
ImÌrnyd©H$ gm§JV AmhmoV H$s), Amåhr Amnë¶m ^mdmMm H$miOrnyd©H$ gm§^mi H$ê$.
Am{U VgoM Amåhmcm EH$m C§Q>mÀ¶m (~moOmMo) Ymݶ OmñV {‘ioc, Vo Amåhr AmUy.
(¶m doiog Oo Ymݶ Amåhr AmUco Amho) Vo ’$ma WmoS>o Amho.' 66 (˶mda ¶mµHy$~Zo)
åhQ>co, "Omon¶ªV Vwåhr A„mhÀ¶m ZmdmZo ‘cm Ago n¸o$ dMZ XoV Zmhr H$s, Vwåhr
˶mcm {ZpíMVnUo ‘m¶mH$S>o naV AmUmc, Vmon¶ªV ‘r ˶mcm Vw‘À¶m~amo~a H$Xm{n
nmR>{dUma Zmhr. nU Oa Vwåhr gd©M OU EImÚm AZno{jV g§H$Q>mcm gm‘moao Omc Va
‘mÌ Jmoï> doJir Amho.' Am{U Ooìhm ˶m§Zr ˶mg n¸o$ dMZ {Xco, Voìhm ˶mZo åhQ>co,
"Amåhr Oo H$mhr åhUV AmhmoV, ˶mg A„mh gmjr Amho.'
67
‘J ˶mZo åhQ>co, "‘m¶m ‘wcm§Zmo, (ehamV) àdoe H$aVmZm (gd© OU EH$Ì)
EH$mM XadmOmZo àdoe H$ê$ ZH$m, Va doJdoJù¶m XadmOm§Zr àdoe H$am. (nU hr
dmñV{dH$Vm Zoh‘r cjmV R>do m, ‘r Vw‘Mm {hVqMVH$ Agcmo Var) A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r
Oo H$mhr (R>a{dcoco Agoc) ˶m~m~VrV ‘r Vw‘Mr H$moU˶mhr àH$mao ‘XV H$ê$ eH$V
236 Hw$amU

Zmhr. (H$m¶ KS>Uma ¶m g§~§YmZo) {ZU©¶ Va A„mhMmM AgUma Amho. ‘r Ho$di


˶mÀ¶mdaM {dídmg R>odcocm Amho Am{U {dídmg R>odUmè¶m§Zr ˶mÀ¶mdaM {dídmg
R>odm¶cm hdm.' 68 Am{U ˶m§À¶m {n˶mZo Oer Amkm Ho$cr hmoVr, ˶mMàH$mao Vo
(¶ygw’$À¶m ehamV) (gwa{jV[a˶m) XmIc Pmco. A„mhZo {ZYm©[aV Ho$coë¶m Jmoï>rÀ¶m
{déÕ OmD$Z, Vmo ˶m§Mm (A{O~mV) ~Mmd H$ê$ eH$V ZìhVm. Vr Ho$di ¶mµHy$~À¶m
‘ZmVcr BÀN>m hmoVr, Or ˶mZo AemàH$mao ~mocyZ XmI{dcr. IamoIa, Amåhr ˶mcm
{Xcoë¶m kmZm‘wioM Vmo kmZr hmoVm. nU ~hþVoH$ cmoH$m§Zm ¶mMr OmUrd hmoV Zmhr.
69
Am{U Ooìhm Vo ¶ygw’$nmer nmohmoMco, Voìhm ˶mZo Amnë¶m ^mdmg Amnë¶mOdi
(~mocmdyZ) ~g{dco. (Am{U) Vmo (hiwdmanUo) ˶mcm åhUmcm, "‘r VwPm ^mD$
(¶ygw’$) Amho. åhUyZ Vy (AmVm) Vo Oo H$mhr (MwH$sMo) H$arV Amcoco AmhoV, ˶m~Ôc
ì¶{WV hmoD$ ZH$mog.' 70 Am{U Ooìhm ˶mZo ˶m§Zm ˶m§Mr {eYmgm‘J«r {Xcr, Voìhm
˶mZo (Amncm) nmUr ß¶m¶Mm EH$ ß¶mcm Amncm (chmZ ^mD$ ~|Om‘rZÀ¶m) gm‘mZmV
R>odyZ {Xcm. Am{U (Ooìhm Vo eha gmoSy>Z OmV hmoVo, Voìhm AMmZH$nUo) EH$ Xd§S>r
XoUmam AmoaS>cm, "(Wm§~m!) ho H$m{’$codmë¶m§Zmo! Vwåhr cmoH$ Mmoa AmhmV.' 71 (Xd§S>r
XoUmè¶mH$S>o) diyZ Vo åhUmco, "Vw‘Mr H$moUVr dñVy hadcr Amho?' 72 ˶mda
(amOdmS>çmVrc H$‘©Mmè¶m§Zr) CÎma {Xco, "Amåhmcm amOmMm ‘mn (royal measuring
bowl) gmnS>V Zmhr¶o. Am{U Omo H$moUr Vmo AmUyZ XoB©c, ˶mg (EH$m) C§Q>mda
(OodT>o Ymݶ cmXco OmVo) VodT>o Ymݶ (~jrg åhUyZ) XoʶmV ¶oB©c. d ‘r ˶mMr
h‘r KoV Amho.' 73 (Vo ^mD$) åhUmco, "A„mhMr enW! Vwåhmcm Mm§Jco ‘mhrV Amho
H$s, Amåhr ¶m XoemV CnÐd ‘mO{dʶmgmR>r Amcocmo Zmhr AmhmoV. Am{U (¶mnyduhr
H$Yr) Amåhr Mmoar Ho$cocr Zmhr.' 74 (˶mda amOdmS>çmVrc H$‘©Mmar) åhUmco,
"Vwåhr ImoQ>o ~mocV AmhmV, ho {gÕ Pmë¶mg Vwåhmcm H$moUVr {ejm {Xcr Omdr?' 75
(˶m ^mdm§Zr) CÎma {Xco, "˶mMr {ejm hr Agmdr H$s, Á¶mÀ¶m gm‘mZmV (Vr
hadcocr dñVy) gmnS>oc, Va ˶mcm ñdV:cmM ˶mÀ¶m {ejonm¶r (Jwcm‘ ~ZdyZ
amoIyZ) R>odco Omdo. dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm Amåhr AemMàH$mao {ejm H$arV AgVmo.'
(Q>rn: ñdV:À¶m Vm|S>mZo {ejocm gh‘Vr XoD$Z dñVwV: ˶m§Zr ñdV:gmR>r ’$ma ‘moR>çm ‘mZ{gH$ {ejoMo
Xma CKS>co hmoVo.)
76
‘J ˶m§Zm (VnmgmgmR>r ¶ygw’$g‘moa AmUʶmV Amco Am{U Vnmg H$aUmè¶mZo)
˶mÀ¶m (chmZ) ^mdmÀ¶m AmYr, ˶mÀ¶m (gmdÌ) ^mdm§À¶m W¡ë¶m§Mm Vnmg gwê$
Ho$cm. Am{U eodQ>r ¶ygw’$À¶m (chmZ) ^mdmÀ¶m W¡crVyZ Vmo ~mhoa H$mT>cm. AemàH$mao
gyah-12. ¶ygwµ’$ 237

Amåhr ¶ygw’$gmR>r ¶wº$s ¶mo{Ocr. (H$maU) (B{OáÀ¶m) amOmÀ¶m {Z¶‘mà‘mUo Vmo


Amnë¶m ^mdmcm (Amnë¶mnmer Wm§~dʶmMr BÀN>m AgVmZmhr) R>odyZ KoD$ eH$V
ZìhVm. nU (˶mMo amoIco OmUo) A„mhcm ‘§Oya hmoVo, (åhUyZM Ago KS>co). Amåhr
Á`mÀ`mH$[aVm BpÀN>Vmo ˶mg loUrV daMo ñWmZ XoV AgVmo. Am{U gd© kmZr cmoH$m§da
Aem EH$m eº$sMo ({Z¶§ÌU Amho) Or na‘ kmZr Amho. 77 (˶mda) ˶m§Zr åhQ>co,
"Oa ¶mZo Mmoar Ho$cr Agoc Va (¶mV AmíM¶© dmQ>ʶmgmaIo H$mhr Zmhr) H$maU ¶mnydu
¶mÀ¶m ^mdmZo XoIrc Mmoar Ho$cr hmoVr.' nU ¶ygw’$Zo (ho EoH$ë¶mZ§Vahr Amnë¶m
‘ZmVrc Jmoï>) Amnë¶m ‘ZmVM R>odcr, Vr ˶m§À¶mg‘moa àH$Q> Ho$cr Zmhr. ˶mZo
(ñdV:cm ‘ZmVë¶m ‘ZmV) Ho$di EdT>oM åhQ>co. "Vwåhr ñdV:M dmB©Q> cmoH$ AmhmV.
Am{U Oo H$mhr Vwåhr Amamon H$arV AmhmV, ˶mMr h{H$JV A„mhcm Mm§Jë¶màH$mao
R>mD$H$ Amho.' 78 Vo åhUmco, "ho ‘mݶda! ¶mMo {nVm ’$maM d¥Õ Pmcoco AmhoV,
åhUyZ Vwåhr ¶mÀ¶mOmJr Am‘À¶mn¡H$s H$moUmcmhr Vmã¶mV ¿¶m. AmnU Amåhmcm
’$maM namonH$mar (gËnwéf) {XgVm.' 79 ¶ygw’$Zo CÎma {Xco, "A„mh (Vgo H$aʶmnmgyZ)
Am‘Mo ajU H$amo! Am‘Mr dñVy Á¶mÀ¶mH$S>o gmnS>cr Amho, ˶mg gmoSy>Z Aݶ
H$moUmcmhr Vmã¶mV KoUo (Am‘À¶mgmR>r e³¶ Zmhr). Vgo Amåhr Ho$ë¶mg (A„mhÀ¶m
ZOaoV) A˶mMmar R>ê$.'
80
Ooìhm Vo ˶mÀ¶m (CÎmamZo) {Zame Pmco, Voìhm (WmoS>ogo) ~mOycm hmoD$Z
AmngmV {dMma{d‘e© H$ê$ cmJco. ‘J ˶m§À¶mVrc Omo gdm©V ‘moR>m (^mD$) hmoVm Vmo
åhUmcm, "Vwåhmcm ho AmR>dV Zmhr H$m H$s, Vw‘À¶m {n˶mZo A„mhÀ¶m ZmdmZo
(~|Om‘rZ g§~§YmZo) Vw‘À¶mH$Sy>Z n¸o$ dMZ KoVco Amho, Am{U ¶mnydu ¶ygw’$À¶m
~m~VrVhr (Vw‘À¶m hmVyZ) A{VaoH$s H¥$˶ KS>co (ho Vwåhr {dgacmV H$s H$m¶)?
åhUyZ ‘r Va ¶oWyZ hmcUma Zmhr, Omon¶ªV ‘mPm {nVm ‘cm nadmZJr XoV Zmhr, qH$dm
A„mh ‘m¶m~m~VrV EImXm {ZU©¶ H$arV Zmhr. Am{U VmoM gdm}Îm‘ {ZU©¶ H$aUmam
Amho.' 81 (Am{U ~mH$s Vwåhr cmoH$) Amnë¶m {n˶mH$S>o naV Om Am{U ˶mcm gm§Jm
H$s, ho Am‘À¶m {n˶m! Vw¶m ‘wcmZo Mmoar Ho$cr Amho, Amåhmcm Oo ‘mhrV Pmco Amho,
’$º$ VoM Amåhr Vwcm gm§JV AmhmoV. (Iao Amho H$s, Amåhr ˶mMm gm§^mi H$aʶmMo
Vwcm dMZ {Xco hmoVo), nU Oo Am‘À¶mgmR>r AÑí¶ Amho ˶mda Va Am‘Mo {Z¶§ÌU
Zmhr. 82 Am{U Amåhr Á¶m ehamV (Wm§~cmo hmoVmo) VoWrc cmoH$m§Zm Am{U Á¶m
H$m{’$ë¶mgmo~V àdmg H$ê$Z Amåhr Amcmo, ˶m§À¶mer Vy {dMmanyg H$a. Am{U Amåhr
AJXr g˶ ~mocV AmhmoV. (hoM Vwcm AmT>iyZ ¶oB©c).
238 Hw$amU

83
(Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m {n˶mH$S>o naVco Am{U Oo KS>co hmoVo, Vo gd© ˶mg
gm§{JVco, Vo EoHy$Z) {n˶mZo åhQ>co, "Zmhr, (Ago Zmhr) qH$~hþZm Vwåhr Vw‘À¶m ‘ZmZo
EH$ Jmoï> aMyZ AmUcr Amho. ‘r Va g~warÀ¶mM ‘mJm©Mm Adc§~ H$aoZ.' (‘cm nyU©
{dídmg Amho) H$s, A„mh (¶ygw’$gh) ˶m gdmªZm ‘m¶mH$S>o naV KoD$Z ¶oB©c.
{Z:g§Xoh, VmoM gd© H$mhr OmUUmam Amho, (Añgc) ~w{Õ‘mZ Amho. 84 Am{U ˶mZo
˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$adcr d åhQ>co, "Aaoao ¶ygw’$!' (dfm©ZwdfmªÀ`m) Xþ:ImZo ˶mMo S>moio
nm§T>ao Pmco hmoVo. Am{U ‘ZmVë¶m ‘ZmV ˶mcm (Xþ:I) XmQy>Z ¶oV hmoVo. (Aem
AdñWoV ˶mMo OrdZ ì¶VrV hmoV hmoVo). 85 ({n˶mMr Aer pñWVr nmhÿZ ˶mMr
‘wco) åhUmcr, "A„mhMr enW! Vy AemMàH$mao ¶ygw’$Mr AmR>dU H$arV amherc,
¶oWnmdoVmo H$s, VwPo Amamo½¶ ~a~mX hmoD$Z OmB©c, qH$dm Vy g§nyZ Omerc.' 86 (˶mda)
Vmo CÎmacm, "‘r Va ‘m¶m ÌmgmMo d Xþ:ImMo JmèhmUo Ho$di A„mhg‘moaM ‘m§S>V
AgVmo. Am{U ‘r A„mhH$Sy>Z ˶m Jmoï>r OmUV AgVmo, Á¶m Vwåhr OmUV Zmhr. 87
ho ‘m¶m ‘wcm§Zmo! (AmUIr naV B{Oácm) Om d OmD$Z, ¶ygw’$ d ˶mÀ¶m ^mdmMm
emoY ¿¶m Am{U A„mhÀ¶m H¥$nonmgyZ {Zame H$Yrhr hmoD$ ZH$m. H$maU A„mhÀ¶m
H¥$noÀ¶m ~m~VrV Aݶ H$moUr Zìho Va Ho$di g˶ ZmH$maUmaoM cmoH$ {Zame hmoVmV.'
88
Am{U Ooìhm Vo (B{Oá XoemV) ¶ygw’$nmer Amco, Voìhm Vo ({dZdUr H$arV)
åhUmco, "ho ‘mݶda! Amåhr d Am‘Mo Hw$Qw>§~r¶ (XþîH$mim‘wio) ’$ma ì¶{WV Pmcoco
AmhmoV. Amåhr WmoS>rer a¸$‘ KoD$Z Amcmo AmhmoV, nU Vwåhr Amåhmcm nwaonya
{eYmgm‘J«r Úm, VgoM Amåhmcm Y‘©XmZ (åhUyZ Oo XoUo e³¶ Amho Vohr) Úm.
{ZpíMVM A„mh Y‘©XmZ H$aUmè¶m§Zm Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoVmo.' 89 ˶mZo åhQ>co, "Vwåhr
ZmXmZrÀ¶m AdñWoV AgVmZm ¶ygw’$ d ˶mÀ¶m ^mdmer H$emàH$mao dV©Z Ho$cmV, ho
Vwåhmcm AmR>dVo H$m?' 90 Vo åhUmco, "AmnUM ¶ygw’$ AmhmV H$m?' ˶mZo CÎma
{Xco, "hmo¶, ‘rM ¶ygw’$ Amho. Am{U hm ‘mPm ^mD$ Amho. IamoIa! A„mhZo
Am‘À¶mda (Anma) H¥$nm Ho$cocr Amho. (g˶ ho Amho H$s), Omo H$moUr ˶mMo ^¶
~miJVmo Am{U (à{VHy$c n[apñWVrV) Y¡¶©erc amhVmo, Va A„mh (Aem) gËH$‘u
cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm H$Yrhr dm¶m OmD$ XoV Zmhr.'
91
(¶ygw’$Mo ^mD$) åhUmco, "A„mhMr enW! A„mhZo Vwåhmcm Am‘À¶mda
loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho. Am{U IamoIa, AmåhrM MwH$sÀ¶m (‘mJm©da) hmoVmo.' 92
(˶mda) ¶ygw’$Zo åhQ>co, "(‘m¶mH$Sy>Z) AmO Vw‘À¶m{déÕ H$moUVmhr Xmofmamon Ho$cm
OmUma Zmhr, A„mh Vwåhmcm j‘m H$amo, VmoM X¶m H$aUmè¶m§V gdm©{YH$ X¶miy Amho.
gyah-12. ¶ygwµ’$ 239

93
‘mPm hm eQ>© KoD$Z Om, d ‘m¶m {n˶mÀ¶m Mohè¶mda Q>mH$m. ˶mMr Jococr Ñï>r
(A„mhÀ¶m H¥$noZo) naV ¶oB©c. Am{U ‘J Vwåhr ghHw$Qw>§~ ‘m¶mH$S>o naV ¶m.'
94
‘J Ooìhm H$m{’$cm (B{OáhÿZ) admZm Pmcm, Voìhm BH$S>o (H$ZmZ‘ܶo) ˶m§À¶m
{n˶mZo (cmoH$m§Zm) åhQ>co, "Vwåhr Ago g‘Oy eH$Vm H$s, ‘cm åhmVmaMi cmJë¶m‘wio
‘r ~hH$coë¶mà‘mUo Jmoï>r H$aVmo, nU ‘cm ¶ygw’$Mm gwJ§Y ¶oV Amho.' 95 ˶mda
(˶mÀ¶m AmgnmgMo cmoH$) åhUmco, "A„mhMr enW! Vwåhr AÚmn Amnë¶m nyduÀ¶mM
^«‘mV J«ñV AmhmV!' 96 Am{U Ooìhm ew^dmVm© XoUmam (VoWo) nmohmoMcm, ˶mZo
(¶ygw’$Mm) eQ>© ¶mµHy$~À¶m Mohè¶mda KmVcm, (cJoM) ˶mMr Ñï>r naV Amcr. Voìhm
¶mµHy$~Zo åhQ>co, "‘r Vwåhmcm gm§JV ZìhVmo H$m H$s, ‘r A„mhH$Sy>Z ˶m Jmoï>r OmUVmo,
Á¶m Vwåhr OmUV Zmhr?' 97 (¶mµHy$~Mr ‘wco Amnë¶m {n˶mg) åhUmcr, ho Am‘À¶m
{n˶m! A„mhH$S>o Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m nmnm§Mr j‘m ‘mJ. IamoIa Amåhr nmnr
hmoVmo! 98 ¶mµH$y ~Zo åhQ>c,o "‘r Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vw‘À¶mgmR>r Adí¶ j‘m¶mMZm
H$arZ. {Z:g§Xoh Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.'
99
Am{U ho gd© (B{Oá‘ܶo) ¶yg’w $nmer nmohmoMco; Voìhm ˶mZo Amnë¶m AmB©d{S>cm§g
Amnë¶mOdi ~gdyZ KoVco. Am{U (Vmo ˶m§Zm) åhUmcm, "B{Oá‘ܶo Amnco ñdmJV
Amho, A„mhZo BpÀN>ë¶mg em§Vr d g‘mYmZmZo amhm.' 100 Am{U (¶yg’w $Zo) Amnë¶m
AmB©d{S>cm§g (gÝ‘mZnydH© $) Cƒ AmgZm§da ~g{dco Am{U Vo gd© (gmï>mJ§ Z‘ñH$ma
KmcrV) ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ Pmco. Voìhm ¶yg’w $Zo åhQ>c,o "ho ‘m¶m {n˶m! hm Amho
AW© ‘m¶m ˶m ñdßZmMm, Oo ‘r nydu nm{hco hmoV.o Á¶mcm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo (AmO)
dmñVdmV n[ad{V©V Ho$co. ˶mZoM ‘m¶mda H¥$nm H$ê$Z ‘cm H$mamJ¥hmVyZ ~mhoa H$mT>c.o
Am{U g¡VmZmZo ‘m¶mV d ‘m¶m ^mdm§V ~o~Zmd {Z‘m©U H$ê$Z (EH$‘oH$m§nmgyZ Xÿa)
Ho$ë¶mZ§Vahr (A„mhZoM AmO) Vwåhm gdmªZm dmid§Q>mVyZ (‘m¶mH$S>)o AmUco. {ZpíMVM
‘mPm nmcZH$Vm© Oo (H$ê$) BpÀN>Vmo, ˶mgmR>r ’$ma Mm§Jcr ¶moOZm AmIVmo. Ho$di VmoM
Amho gd© H$mhr OmUUmam d (VmoM Amho) IamoIa ~w{Õ‘mZ!'
101
‘J ¶ygw’$Zo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! VyM ‘cm
gÎmm{YH$ma àXmZ Ho$cog, Am{U ‘cm ñdßZm§À¶m AWm©Mm CcJS>m H$aʶmg {eH$dcog.
ho AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m {Z‘m©Ë¶m! ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr VyM
‘mPm nmR>ramIm, CÕmaH$Vm© Amhog. ‘r (nyU©nUo) Vwcm g‘{n©V hmoD$Z OrdZ OJV
AgVmZmM ‘cm ‘¥Ë¶y Xo, (åhUOo Aem AdñWoVM ‘cm ‘¥Ë¶y ¶mdo) Am{U ‘mPm
g‘mdoe (Vw¶m) gXmMmar ^º$m§‘ܶo H$a!'
240 Hw$amU

102
(n¡J§~a!) ho (d¥Îmm§V) AÑí¶mÀ¶m dmVmªn¡H$s Amho, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$arV AmhoV. (H$maU) Vwåhr Voìhm ¶ygw’$À¶m ^mdm§Odi (CnpñWV) ZìhVm,
Ooìhm ˶m§Zr ¶ygw’${déÕ H$Q> aMcm Am{U (˶mcm VS>rg Zoʶmg§~§YmZo) EH$m ¶moOZoda
EH$‘V Pmco. 103 (cmoH$m§Zr g˶ lÕoMm A§JrH$ma H$amdm åhUyZ) Vwåhr {H$VrH$m Vrd«
BÀN>m ~miJV Zmhr, (˶mgmR>r {H$VrH$m à¶ËZ H$arV Zmhr) nU ~hþg§»¶ cmoH$ lÕm
YmaU H$aUmaM ZmhrV. 104 Am{U Vwåhr (¶m ‘mJ©Xe©ZmnmoQ>r) ˶m§À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr
‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ho Va Ho$di (A„mhMo) CnXoe AmhoV g‘ñV ‘mZdOmVrH$[aVm.
105
Am{U AmH$memV d n¥Ïdrda {H$VrVar (g§Xoe Agcoë¶m) IwUm (ngacoë¶m)
AmhoV. Á¶m§À¶m OdiyZ Vo cmoH$ OmV AgVmV, nU ˶m§À¶mH$S>o A{O~mV cj XoV
ZmhrV. 106 ~hþVoH$ cmoH$ Ago AmhoV, Oo A„mhda lÕm R>odVmV, nU (˶mM~amo~a)
BVam§Zmhr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV. (åhUOo Aer ^ogi d ~ZmdQ>r lÕm
~miJyZ AmhoV, ~hþg§»¶ cmoH$).
107
ho cmoH$ (ñdV:cm) gwa{jV g‘OyZ ~gcoV H$s H$m¶? H$s, ˶m§À¶mda
A„mhÀ¶m {ejoMo (EImXo ^rfU) g§H$Q> ¶oD$ eH$V Zmhr, qH$dm Vr ^¶mZH$ KQ>H$m
(åhUOoM H$`m‘V) ˶m§À¶mda AH$ñ‘mVnUo ¶oUma Zmhr, Ooìhm H$s, Vo ({VÀ¶m
¶oʶmMr) H$ënZm XoIrc H$arV ZgVrc. 108 (n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "hm ‘mPm ‘mJ©
Amho, (åhUOo ho ‘mPo H$m‘ Amho H$s), ‘r cmoH$m§Zm A„mhH$S>o ~mocmdrV AgVmo,
(Am{U ‘mPo cmoH$m§Zm A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUo) {ZpíMV kmZmda AmYm[aV
Amho. ‘rhr d ‘mPo AZw¶m¶rhr (ho AmdmhZ-H$m¶© H$arV AgVmV). Am{U (gm§Jm),
Agr‘ Amho A„mhMr ‘{h‘m! Am{U ‘r ˶m cmoH$m§n¡H$s Zmhr, Oo A„mhMo g‘H$j
R>a{dVmV.'
109
(n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶mnydu nmR>{dcoco n¡J§~a ‘mUygM hmoVo, Vo doJdoJù¶m
dñ˶m§À¶m {Zdm{gVm§n¡H$sM hmoVo. Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mo g§Xoe) àH$Q> Ho$co hmoVo.
Va ho cmoH$ O{‘Zrda qhS>co-{’$aco AgVo Va Vo nmhÿ eH$co AgVo H$s, ¶m§À¶mnyduÀ¶m
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm) eodQ> H$gm Pmcm?
(˶m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$m?) Oo cmoH$ A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$arV
AmhoV) ˶m§Zm (¶m OJmnojm {H$VrVar nQ>rZo) Mm§Jco OrdZ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV
cm^Uma Amho. Vwåhr (cmoH$) ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m? 110 (AmYr Amcoë¶m
n¡J§~am§Zm XrK© H$mimn¶ªV N>i ghZ H$amdo cmJco) Am{U eodQ>r Ooìhm Vo (Amnë¶m
cmoH$m§À¶m ~m~VrV) AJXr {Zame Pmco, Am{U ˶m§Zm dmQy> cmJco, (H$s Amåhr ¶m
gyah-13. Aa-aAX 241

cmoH$m§Zm EoH${dcoë¶m Y‘³¶m) ImoQ>çm R>aUma H$s H$m¶? VmoM Am‘Mo gmhmæ¶ Ë¶m§À¶mH$S>o
nmoMco, Am{U Á¶m§À¶m~m~VrV Amåhr BpÀN>co hmoVo, Vo dmM{dco Joco, (Am{U g˶
ZmH$maUmao gd© OU Zï> Ho$co Joco) H$maU AnamYr cmoH$m§dê$Z Am‘Mr {ejm (H$Xm{n)
Q>micr OmD$ eH$V Zmhr.
111
IamoIa, ˶m§À¶m AhdmcmV ~w{Õ‘mZ cmoH$m§gmR>r ~moY Amho. ({OWn¶ªV) ¶m
(Hw$amUmMm g§~§Y Amho) hr H$mhr EImÚm 춺$sZo aMcocr H$mën{ZH$ H$hmUr Zìho. Va
hm (gwa{jV B©ídar¶ J«§W Amho Omo) AmYrÀ¶m J«§Wmn¡H$s Oo H$mhr {e„H$ am{hcoco Amho
˶m§Mr g˶Vm à‘m{UV H$aUmam Amho. ¶mV gd© (Amdí¶H$) Jmoï>tMo ñnï>rH$aU Amho.
Am{U (¶mV) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho {dídmg R>odUmè¶m§gmR>r.
gyah-13. Aa-aAX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 am0 (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> H$aʶmV Amcoco ho g§Xoe
AmhoV. Am{U Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amco Amho,
Vo "g˶' Amho. nU AZoH$ cmoH$ ¶mda {dídmg R>odV ZmhrV. 2 Vmo A„mh Amho Á¶mZo
AmH$mem§Zm H$moU˶mhr AmYmam{edm¶ C§M C^o Ho$co, Á¶m§Zm Vwåhr nmhÿ eH$mc. (åhUOo
Vwåhmcm Agm H$moUVmhr AmYma {XgV Zmhr, Á¶mda AmH$me C^m Amho). Am{U Vmo
(‘hme{º$‘mZ) {ghm§gZmda Amê$T> Pmcm. (åhUOo g‘ñV universe Mo {Z¶§ÌU
Amnë¶mH$S>o KoVco) ˶mZoM gy¶© Am{U M§Ðmcm (Amnë¶m) {Z¶‘m§À¶m AYrZ Ho$co.
(˶mZo) {ZYm©[aV Ho$coë¶m AdYrà‘mUo à˶oH$ Amnë¶m H«$‘mZwgma MmcV AgVmo. Oo
Oo ApñVËdmV Amho ˶m§Zm VmoM {Z¶§{ÌV H$aVmo. Vmo ho g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho,
Vo ¶mgmR>r H$s, Vwåhr (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amnë¶m nmcZH$˶m©er ^oQ> (AQ>i) Amho,
¶mda ÑT> {dídmg R>odmdm.
3
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo n¥Ïdrcm {dñV¥V Ho$co Am{U {VÀ¶mV nd©V ñWm{nV
Ho$co d ZÚm (àdm{hV Ho$ë¶m) Am{U ¶mda gd© àH$maÀ¶m ’$im§Zm (d dZñnVtZm)
OmoS>rÀ¶m ê$nmZo (åhUOo Za d ‘mXr Ago) {Z‘m©U Ho$co. Vmo {Xdgmda amÌrMo AmdaU
KmcVmo (d amÌrda {XdgmMo). IamoIa, ¶m gd© (àH$maÀ¶m {Z{‘©Vr ‘ܶo g§Xoe
Agcoë¶m) IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo qMVZ H$aVmV.
4
Am{U n¥Ïdrda EH$‘oH$m§g cmJyZ Agcoco {H$˶oH$ ^yàXoe AmhoV, Am{U
Ðmjm§À¶m ~mJm d YmݶmZo ^acocr eoV§, IOwarMr PmS>o AmhoV. (Ë`m§À¶mn¡H$s H$mhtMr
’$io) EH$-EH$ AgVmV Va H$mhr KmogXma AgVmV, Vo gd© EH$mM àH$maÀ¶m nmʶmZo
242 Hw$amU

V¥á hmoVmV. VargwÕm MdrÀ¶m ~m~VrV Amåhr H$mhtZm Xþgè¶m§nojm loð>Ëd XoVmo.
IamoIa, (¶m gdmª‘ܶo g§Xoe Agcoë¶m) IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m
~wÕrMm dmna H$aVmV.
5
Am{U (n¡J§~a!) Vwåhmcm Oa H$emda AmíM¶© dmQ>m¶cm nm{hOo Va ¶m§À¶m ¶m
åhUʶmda AmíM¶© dmQ>m¶cm nm{hOo, "H$m¶! Ooìhm Amåhr (‘oë¶mZ§Va) ‘mVr hmoD$Z
OmD$, Voìhm Amåhmcm naV Zì¶mZo {Z‘m©U Ho$co OmUma?' (Ago dº$ì¶ H$aUmao) hoM
Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. hoM Vo cmoH$
AmhoV, Á¶m§À¶m ‘mZoda (˶m§À¶m H$‘©ê$nr H$‘mB©nmoQ>r) OmoIS> nS>coco AgVrc. hoM
ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr AmhoV. Vo ˶mV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc.
6
(n¡J§~a!) (ho g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$) ^ë¶m Jmoï>tMr Amem
H$aUo gmoSy>Z, dmB©Q>mcm ˶m§À¶mda AmUʶmgmR>r KmB© H$aʶmMo, Vo Vwåhmcm AmìhmZ
XoV AmhoV. dñVwV: ¶m§À¶mnydu (AemàH$maÀ¶m) cmoH$m§Zm (A„mhH$Sy>Z) {ejm H$aʶmV
Amë¶mMr AZoH$ CXmhaUo AmhoV. IamoIa, Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§Zm (˶m§À¶mH$Sy>Z)
XþamMmar H¥$˶o KS>ë¶mZ§Vahr j‘m H$aUmam Amho. (AWm©VM j‘ogmR>r ¶mMZm H$aUmè¶m§Zm
j‘m H$aUmam Amho). VgoM ¶mVhr ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vmo {ejm H$aʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma H$S>H$ Amho.
7
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ åhUVmV, "¶m ‘mUgmH$S>o ˶mÀ¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z EImXr M‘ËH$m[aH$ {ZemUr (miraculous sign) H$m nmR>{dʶmV
Amcr Zmhr?' (n¡J~§ a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm) ’$º$ gmdY H$aʶmgmR>r (to give warning)
AmhmV. Am{U à˶oH$ OZg‘yhmH$[aVm (A„mhH$Sy>Z) EH$ ‘mJ©Xe©H$ nmR>{dʶmV
Amcocm Amho.
8
Or ór (Amnë¶m nmoQ>mV) J^© YmaU H$aVo Am{U J^m©e¶mV Oo H$mhr KQ>Vo d
Oo H$mhr dmT>Vo ˶mg A„mh (nyU©nUo) OmUVmo. ({Z‘m©U H$amd¶mÀ¶m) à˶oH$ Jmoï>rgmR>r
˶mÀ¶mOdi ¶mo½¶ Vo à‘mU {ZpíMV Amho. 9 VmoM Ñí¶ Am{U AÑí¶mMm (seen &
unseen) OmUH$ma Amho, (VmoM Amho) AVwcZr¶ ‘hmZ d gdm}ƒ Agm. 10
(˶mÀ¶mgmR>r) ho gmaIo Amho H$s, Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr Amncr Jmoï> cndrV Agoc
qH$dm CKS>nUo gm§JV Agoc (˶mcm H$mhr ’$aH$ nS>V Zmhr). Am{U (AemM àH$mao)
Omo H$moUr Vw‘À¶mn¡H$s amÌrÀ¶m A§YmamV cnyZ ~gcocm Agoc qH$dm H$moUr {XdgmT>dù¶m
dmQ>oZo (amOamognUo) MmcV OmV Agoc. A„mhgmR>r XmoKohr AJXr g‘mZ AmhoV.
11
(‘Zwî¶ H$moU˶mhr pñWVrV Agmo) ˶mÀ¶m nwT>o d ‘mJo Ago {ZarjH$ XÿV
gyah-13. Aa-aAX 243

(Guardian angels) {Z¶wº$ AmhoV, Oo A„mhÀ¶m AmkoZo ˶mÀ¶mda XoIaoI H$arV


AgVmV. {ZpíMVM A„mh cmoH$m§À¶m pñWVrV ~Xc H$aV Zmhr, Omon¶ªV Vo ˶m§À¶m
‘ZmV Oo Amho, ˶mV (ñdV:) ~Xc H$arV ZmhrV. Am{U Ooìhm A„mh cmoH$m§da(˶m§À¶m
XþîH¥$˶m§nmoQ>r) EImXo dmB©Q> àg§J AmUy BpÀN>V Agoc, Va Voìhm ˶mcm H$moUrhr Xÿa
gmê$ eH$V Zmhr. Am{U Voìhm ˶m§Zm Agm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr, Omo
A„mhnmgyZ ˶m§Mo ajU H$ê$ eHo$c.
12
VmoM Amho Omo Vwåhmcm (AmH$memV) {dOm H$S>mS>V (Agë¶mMo Ñí¶) XmIdVmo.
Á¶mÛmao ^¶ dmQy> cmJVo, VgoM Amemhr OmJ¥V hmoVo. Am{U VmoM Amho (A„mh), Omo
nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§Zm C§Mmda ZoVmo. 13 Am{U ‘oKJO©Zm ˶mMr ñVwVr H$arV,
˶mÀ¶m nm{dͶmMo JwUJmZ H$arV AgVmV. Am{U ñdJ©XÿV (angels) XoIrc ^rVr`wº$
AmXamg{hV (˶mMo JwUJmZ H$arV AgVmV). Vmo H$mogiUmè¶m {dOm nmR>{dVmo Am{U
BpÀN>Vmo ˶mda ˶mÛmao àhma H$aVmo. Varhr Vo A„mhÀ¶m ~m~VrV Ho$di hÅ>mnmoQ>r
dmX{ddmX H$arV AmhoV. (ho CKS> AgVmZmXoIrc H$s), Ho$di VmoM O~aXñV e{º$emcr
Amho.
14
Ho$di ˶mMmM Ymdm H$aUo, hoM g˶mcm Yê$Z Amho. ˶mcm gmoSy>Z Á¶m§Mm
cmoH$ Ymdm H$aVmV, Vo ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao à{VgmX XoD$ eH$V ZmhrV. ˶m§Mm
Ymdm H$aUo Ago Amho H$s, EImÚm ‘mUgmZo nmʶmH$S>o Amnco hmV ngadyZ ˶mcm
({dZ§Vr H$amdr) H$s, Vo ˶mÀ¶m Vm|S>mn¶ªV ¶mdo, nU Vo VoWn¶ªV H$Xm{n nmoMUma Zmhr.
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm Ymdm AJXrM ì¶W© Amho.
15
AmH$memV d O{‘Zrda Agcoco gd© (all things & beings) ñdoÀN>oZo
qH$dm A{ZÀN>oZo A„mhnwT>oM ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV. VgoM ˶m§À¶m gmdë¶m XoIrc,
gH$mi-g§Ü¶mH$mi (˶mÀ¶mM g‘moa ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV). 16 (n¡J§~a! ˶m§Zm)
{dMmam, "AmH$me d n¥ÏdrMm (ñdm‘r Am{U) nmcZH$Vm© H$moU Amho?' (˶m§Zm) gm§Jm,
"(Vmo) A„mh Amho.' Va (˶m§Zm) {dMmam, "‘J Vwåhr ˶mcm gmoSy>Z Aem§Zm Amnco
H$m¶©gmYH$ H$m ~Z{dco, Á¶m§Zm IwÔ ñdV:À¶mM ~m~VrV, Zm Zâ¶mMm, Zm VmoQ>çmMm
A{YH$ma àmá Amho?' (˶m§Zm) gm§Jm, "Am§Yim Am{U S>moig XmoKo gmaIo hmoD$
eH$VmV H$m? VgoM A§Yma d àH$me gmaIo Agy eH$VmV H$m? Á¶m§Zm cmoH$m§Zr
A„mhMo gh^mJr R>a{dco Amho, ˶m§Zr XoIrc A„mhà‘mUoM {Z{‘©Vr Ho$cocr Amho
H$m? H$s, XmoÝhr {Z{‘©Vr ¶m§Zm EH$g‘mZ ^mgV AmhoV, åhUyZ Vo Jm|YimV nS>co
Agmdo, (Ago Va Pmco Zmhr Zm)?' (n¡J§~a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh Amho à˶oH$
244 Hw$amU

dñVyMm {Z‘m©Vm, Vmo EH$Q>m Amho, gdmªda à^wËd R>odUmam Amho.'


17
(Ooìhmhr) A„mh AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d H$aVmo, ˶mÛmao AmoT>o Amnmnë¶m
ì¶márZwgma dmhÿ cmJVmV. Am{U nwamMm àdmh nmʶmÀ¶m n¥ð>^mJmda C’$miUmam
’o$g dmhÿZ AmUVmo. AemMàH$maMm ’o$g Voìhmhr da ¶oV AgVmo, Ooìhm cmoH$
Xm{JZo qH$dm ^m§S>r (dJ¡a)o ~Z{dʶmgmR>r {dñVdmV (YmVy) {dVi{dVmV. AemàH$mao
A„mh g˶ Am{U Ag˶mMo CXmhaU (Vw‘À¶mg‘moa) àñVwV H$aVmo Amho.
(A„mhMm ¶m OJmgmR>r Agm {Z¶‘M Amho H$s), Omo ’o$g AgVmo, Vmo Q>mH$mD$
åhUyZ ’o$Hy$Z {Xcm OmVmo, Am{U cmoH$m§À¶m cm^mÀ¶m Á¶m dñVy AmhoV ˶m
^y‘rda {Q>Hy$Z amhVmV. AemàH$mao A„mh ({d{dY) CXmhaUmÛmao g‘OmdyZ gm§JVmo.
18
Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm `mo½` Vmo à{VgmX {Xcm, ˶m§À¶mgmR>r
H$ë¶mU (Am{U H$ë¶mUM) Amho. Am{U Á¶m cmoH$m§Zr ˶mcm à{VgmX {Xcm Zmhr,
˶m§À¶mH$S>o n¥Ïdrda Oo-Oo Amho, Vo gd© Agoc d AmUIr VodT>oM OmñV XoIrc
Agoc, Va Vo gd© {ejonmgyZ Amncr gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmgmR>r (‘wº$s-X§S>) åhUyZ
XoD$ BpÀN>Vrc, (VarXoIrc ˶m§Mr gwQ>H$m hmoUma Zmhr). (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ¶m§Zm
(’$ma) dmB©Q> àH$maÀ¶m {heo~mcm Vm|S> Úmdo cmJoc. ˶m§À¶m {ZdmgmMo {R>H$mU
ZaH$ hoM Agoc. {H$Vr dmB©Q> Amho Vo {R>H$mU amhʶmMo!
19
EH$ ‘Zwî¶, Omo ho OmUVmo H$s, Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho, Vo "g˶' Amho, ˶m ‘mUgmgmaIm Agy eH$Vmo H$m,
Omo Am§Yim Amho? CnXoe Va ~wÕrMr XoUJr cm^coco cmoH$M J«hU H$aVmV.
20
ho Ago cmoH$ AmhoV H$s, Vo A„mher Ho$coë¶m (˶mMm ^º$ hmoʶmÀ¶m)
H$amamda Iao R>aVmV, Am{U (Vo) Amnë¶m H$amamcm H$Xm{n ‘moS>V ZmhrV. 21
Am{U Oo (g§~§Y) A„mhZo OmoS>ʶmMr Amkm Ho$cocr Amho, Vo OmoS>VmV. Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r (Zoh‘r) ^rVr`wº$ AmXa ~miJyZ AgVmV, VgoM
(nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amnë¶mH$Sy>Z) H$R>moanUo {heo~ KoVcm OmD$ eH$Vmo, Aer
{^Vrhr ~miJyZ AgVmV. 22 Am{U Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr ‘Ou g§nmXZ
H$aʶmgmR>r ghZercVoMo dV©Z A§JrH$maVmV, d {Z˶ àmW©Zm H$aVmV Am{U Oo
H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xcoco Amho, ˶mVyZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) OmhranUo d
JwánUo IM© H$aVmV. Am{U Oo Mm§Jë¶m H¥$˶m§Ûmao dmB©Q> H¥$˶m§Mo {ZagZ H$aVmV.
hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶mgmR>r ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV Mm§Jco ñWmZ Amho. 23
H$m¶‘ amhʶmÀ¶m ~mJm, Á¶mV Vo XmIc hmoVrc, ˶m§À¶m~amo~a ˶m§Mo dmS>dS>rc,
gyah-13. Aa-aAX 245

˶m§À¶m nËZr d ˶m§Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s Oo gXmMaUr AgVrc (˶mV XmIc hmoVrc).
ñdJ©XÿV à˶oH$ ÛmamVyZ ˶m§À¶mH$S>o ¶oVrc (d åhUVrc), 24 "Vwåhmcm em§Vr cm^mo,
H$maU Vwåhr (A„mhImVa) AT>inUo (gd© H$mhr) ghZ H$arV am{hcmV. (IamoIa)
{H$Vr CÎm‘ Amho ˶m§Mo (Zoh‘r amhʶmMo) {R>H$mU!'
25
Am{U Oo cmoH$ A„mher n¸o$ H$ama Ho$ë¶mZ§Va ‘moSy>Z Q>mH$VmV Am{U Á¶mcm
OmoS>ʶmMr A„mhZo Amkm Ho$cr Amho, Vo VmoSy>Z Q>mH$VmV Am{U YaVrda CnÐd
‘mO{dVmV. Aem cmoH$m§da (A„mhMm) emn Amho Am{U ˶m§À¶mgmR>r (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OJmV) ’$ma dmB©Q> ñWmZ Amho. 26 A„mh Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mcm {dnwc
à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo. Am{U Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mcm VwQ>nw§Á¶m
à‘mUmV àXmZ H$aVmo. Am{U (Á¶m§Zm {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àmá Pmcocr Amho) Vo
¶mM OJmVrc OrdZm~Ôc AJXr Iyf AmhoV. (nU dñVwpñWVr Aer Amho H$s), ho
OrdZ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmÀ¶m VwcZoV jU^§Jwa gwImÀ¶m ncrH$S>o H$mhrM Zmhr.
27
Am{U Vo cmoH$, Oo (n¡J§~amÛmao nmR>{dʶmV Amcoë¶m g§Xoemcm) ‘mZʶmg
V¶ma ZmhrV. Vo åhUVmV, "¶m ‘mUgmH$S>o ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EImXr M‘ËH$m[aH$
{ZemUr H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "{ZpíMVM A„mh Á¶mÀ¶m
~m~VrV BpÀN>Vmo, ˶mg nW^«ï> hmoD$ XoVmo, Am{U Vmo ˶m§Zm Amnë¶mH$S>o ¶oʶmMm ‘mJ©
XmI{dVmo, Oo ñdV:hÿZ ˶mÀ¶mH$S>o diVmV, (˶mMr AmoT> ~miJVmV). 28 Oo
{dídmg R>odUmao AmhoV, ˶m§À¶m ‘Zm§g A„mhÀ¶m ñ‘aUmZo em§Vr cm^Vo. (hmo¶!)
OmUyZ Agm! A„mhÀ¶mM ñ‘aUmZo ‘Zmcm g‘mYmZ cm^Vo. 29 Oo cmoH$ lÕm YmaU
H$aVmV Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm© Amho Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OJmV ’$ma) Mm§Jco ñWmZ Amho.
30
(ho ‘whå‘X!) AemàH$mao Amåhr Vwåhmcm Aem cmoH$m§VyZ Am‘Mm n¡J§~a ~ZdyZ
C^o Ho$co, (Oo lÕmhrZ hmoVo). ¶mnyduhr (Aem àH$maMo) AZoH$ cmoH$g‘yh hmoD$Z Joco.
(Vwåhmcm n¡J§~a åhUyZ {Z¶wº$ H$aʶmMm CÔoe hm Amho H$s), Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Oo
H$mhr àH$Q> Ho$co Amho, Vo Vwåhr cmoH$m§g‘moa àñVwV H$ê$Z Q>mH$mdo. Am{U (Vo Ho$di
Vwåhr n¡J§~a Agʶmcm ZmH$maV AmhoV, Ago Zmhr Va ‘wimV) H¥$nmd§V A„mhda
lÕm YmaU H$aʶmg ZH$ma XoV AmhoV. (˶m§Zm) gm§Jm, "VmoM ‘mPm nmcZH$Vm© Amho,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. ‘r ˶mÀ¶mdaM ÑT> {dídmg R>odyZ Amho
Am{U ‘cm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.'
31
Am{U Oa EImXo Ago Hw$amU (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmco AgVo. (Á¶mÀ¶m
246 Hw$amU

à^mdmZo) nd©V Mmcÿ cmJco AgVo, qH$dm n¥ÏdrMo VwH$S>o-VwH$S>o Pmco AgVo. qH$dm
‘¥Ë¶y nmdcoco cmoH$ ~mocm¶cm cmJco AgVo. (VarXoIrc ˶m§Zr ˶mda {dídmg R>odcm
ZgVm) nU H$m¶ KS>mdo, ho R>a{dʶmMm A{YH$ma Ho$di A„mhcmM Amho. Va Á¶m
cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cocr Amho, ˶m§Zm (AmUIr) ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcocr Zmhr
H$m H$s, Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo Va gd© cmoH$m§Zm gai ‘mJ© XmI{dcm AgVm?
nU {OWn¶ªV g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Mm g§~§Y Amho, ˶m§À¶mda
˶m§Zr Ho$coë¶m dmB©Q> H¥$˶m§nmoQ>r H$moUVr Zm H$moUVr AmnÎmr AMmZH$nUo Zoh‘r ¶oV
amhrc. qH$dm ˶m§À¶m Kam§À¶m Odinmg {VMm àhma hmoV amhrc. (Am{U ho Voìhmn¶ªV
gwê$ amhrc) ¶oWnmdoVmo H$s, A„mhMo (A§{V‘) dMZ nyU©Ëdmg nmoMoc. Am{U H$Yrhr
A„mh Amnë¶m dMZmÀ¶m CcQ> H$arV ZgVmo. 32 Vw‘À¶mnyduhr BVa n¡J§~am§Mr WÅ>m
H$aʶmV Amcr, nU Oo (AemàH$mao) g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr hmoVo, ˶m§Zm ‘r H$mhr
H$mi Cg§V {Xcr. ‘J Z§Va ‘r ˶m§À¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. Va nmhm, {H$Vr ^¶§H$a
hmoVr ‘mPr {ejm!
33
Vmo (gd©e{º$‘mZ) Omo à˶oH$ ‘Zwî¶mÀ¶m (à˶oH$) H¥$˶mda ZOa R>odyZ Amho,
(Am{U ˶mÀ¶m à˶oH$ H¥$˶mMm {heo~ KoUma Amho. Vmo BVam§gmaIm Agy eH$Vmo H$m?)
(Varhr) cmoH$m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Amho. (˶m§Zm) åhUm, "Oam
˶m§Mr Zmdo gm§Jm, (nU Vwåhmcm Ago ‘wirM dmQ>m¶cm ZH$mo) H$s, Vwåhr A„mhcm
Aem Jmoï>r~Ôc ‘m{hVr XoV AmhmV, Or n¥Ïdrda AgyZhr ˶mcm ‘mhrV Zmhr. qH$dm
ho gd© Vw‘À¶m eãXm§Mm Ioi Amho?' Zìho! Va dñVwpñWVr Aer Amho, Oo g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, ˶m§Zm Amncr H$Q>H$mañWmZo Mm§Jcr Agë¶mMo àVrV hmoV
AgVo, Am{U ˶m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa R>odʶmV Amcoco Amho. Am{U ˶m§Zm H$moUrhr
‘mJ©Xe©H$ cm^y eH$V Zmhr, Á¶m§Zm A„mh ‘mJ©^«ï> H$aVmo. 34 Aem§Zm ¶m OJmVrc
OrdZmV(hr) {ejm hmoUma Amho, nU ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV {Xcr OmUmar {ejm
¶mnojm ({H$VrVar nQ>rZo) ^¶§H$a Amho. Am{U ˶m§Zm A„mhnmgyZ dmMdUmam H$moUrhr
AgUma Zmhr. 35 "ñdJ©' Á¶mMo dMZ A„mhMr OmU R>odyZ OrdZ OJUmè¶m§Zm
XoʶmV Amco Amho, Vo Ago Amho H$s, ˶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV
AgVrc. (n¥Ïdrdarc ~mJm§nojm doJir) ˶mMr ’$io gXm~hma AgVrc Am{U (AemM
VèhoMr) ˶mMr gmdcr Agoc. hm ˶m§Mm ‘mo~Xcm Amho, Oo A„mhMr OmU R>odyZ
AmhoV. Va g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo Zer~ ZaH$mMr AmJ Amho.
36
Am{U Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr nydu J«§W {Xcm hmoVm, (˶m§n¡H$s H$mhr Ago AmhoV
gyah-13. Aa-aAX 247

H$s), Vo ¶mda AmZ§X 춺$ H$arV AmhoV, Oo Vw‘À¶mda àH$Q> H$aʶmV Amco Amho,
nU ({d{^Þ) JQ>mV Agohr H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo ˶mVrc H$mhr Jmoï>r ‘mZʶmg ZH$ma
XoV AmhoV. (˶m§Zm) gm§Jm, "(Vwåhmcm ‘mZUo qH$dm Z ‘mZUo ¶mMo ñdmV§Í¶ Amho nU)
‘cm Va AerM Amkm H$aʶmV Amcocr Amho H$s, ‘r Ho$di A„mhMrM CnmgZm
H$amdr Am{U H$moUmcmhr ˶mMm gh^mJr R>ady Z¶o. ‘r (gd© cmoH$m§Zm) ˶mÀ¶mH$S>oM
~mocmdrV Amho Am{U ‘cm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.' 37 Am{U AemàH$mao
Amåhr hm (J«§W) ñnï> AmXoemÀ¶m ñdê$nmV Aa~r ^mfoVyZ àH$Q> Ho$cm Amho. Am{U ho
kmZ Vw‘À¶mn¶ªV ¶oD$Z nmoMcoco AgVmZm XoIrc, Oa Vwåhr ˶m§À¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo
AZwgaU H$amc Va Agm H$moUrhr AgUma Zmhr, Omo A„mh{déÕ Vw‘Mr ‘XV H$aoc
qH$dm ˶mÀ¶mnmgyZ Vwåhmcm dmMdoc.
38
Vw‘À¶mnydu Amåhr {H$˶oH$ n¡J§~a nmR>{dco Am{U Amåhr ˶m§Zm nËZr d
An˶o {Xcr. Am{U H$moU˶mhr n¡J§~amgmR>r ho e³¶ ZìhVo H$s, A„mhÀ¶m Amko{dZm
EImXm M‘ËH$ma AmUyZ XmIdmdm. à˶oH$ `wJmH$[aVm EH$ {c{IV Amho. (åhUOo
à˶oH$ H$mcI§S>mH$[aVm ˶mMo {ZU©¶ J«§W ñdê$n AgV). 39 (˶mVyZ) A„mh BpÀN>Vmo,
Vo ImoSy>Z Q>mH$Vmo Am{U BpÀN>Vmo Vo H$m¶‘ R>odVmo. gd© H$mhr Z‘yX Ho$coc§ Añgc J«§W
˶mÀ¶mnmerM Amho.
40
Am{U Amåhr ˶m§Zm (Á¶m {ejoMo) dMZ {Xco Amho, {VMr (EImXr) PcH$
Amåhr Vwåhmcm (Vw‘À¶m h¶mVrV) XmIdy qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, ˶mnyduM)
Amåhr Vwåhmcm ‘aU XoD$.
(n¡J§~a!) Vw‘Mr O~m~Xmar Va Ho$di g§Xoe nmoM{dUo hrM Amho.
Am{U (˶m§Mm) {heo~ KoUo Am‘Mo H$m‘ Amho.
41
(g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm) ho {XgV Zmhr H$m H$s, Amåhr (˶m§Mm) ^y^mJ ˶mÀ¶m
Mhÿ~mOy§Zr H$emàH$mao KQ>drV AmhmoV? Am{U A„mh {ZU©¶ XoV AgVmo, ˶mMm {ZU©¶
aÔ H$ê$ eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U Vmo {heo~ KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK«
Amho! 42 Am{U ¶m§À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Zrhr (n¡J§~am§À¶m {damoYmV) ¶moOZm AmIë¶m
hmo˶m. nU ¶eñdr hmoUmè¶m ¶moOZoMr AmIUr H$aUo Va A„mhÀ¶mM hmVmV Amho.
VmoM OmUVmo H$s, à˶oH$ ‘mUyg H$m¶ H$arV Amho (Am{U H$emg nmÌ R>aUma Amho).
g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm cdH$aM H$iyZ MwHo$c H$s, (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV C‚dc)
^{dî¶ H$moUmMo Amho?
248 Hw$amU

43
Am{U g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco lÕmhrZ cmoH$ (Vwåhmcm) åhUVmV,
"Vwåhr (A„mhMo) n¡J~§ a Zmhr.' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m d Vw‘À¶m Xaå¶mZ A„mhMr
gmj n¶m©á Amho, VgoM Vohr gmjr AmhoV Oo (A„mhÀ¶m) J«W§ mMo kmZ ~miJyZ AmhoV.'
(Q>rn: H$maU AmYrÀ¶m J«§Wm§‘ܶo eodQ>À¶m n¡J§~amÀ¶m AmJ‘Zmg§~§YmZo gm§{JVcoco hmoVo.)
gyah-14. B~«mhr‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 (n¡J§~a!) hm (A„mhMm) J«§W Amho, Omo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o
¶mgmR>r àH$Q> Ho$cm Amho H$s, Vwåhr g‘ñV ‘mZdOmVrcm {VÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m
AmkoZo (gd© àH$maÀ¶m) A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o AmUmdo. AWm©VM ˶m
‘mJm©H$S>o, Omo gd©e{º$‘mZ A„mhH$S>o OmVmo, (Vmo gd©e{º$‘mZ) Omo gd© ñVwVrg nmÌ
Amho. 2 ˶m A„mhÀ¶m (‘mJm©H$S>o) Omo, Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda
Amho, ˶m§Mm ‘mcH$ Amho. nU ’$ma ^¶§H$a A[aï> H$mogiUma Amho, ˶m cmoH$m§da Oo
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoV AmhoV. 3 Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmnojm
¶mM OJmVrc OrdZmcm gd© H$mhr g‘OyZ àmYmݶ XoVmV. VgoM Vo (cmoH$m§Zm)
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIVmV Am{U ˶mV H$mhr {dH¥$V emoYyZ H$mT>ʶmgmR>r à¶ËZaV
AgVmV. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa ^Q>H$V Jococo AmhoV.
4
Amåhr nmR>dcoë¶m à˶oH$ n¡J~§ amZo (Am‘Mm g§Xeo ) cmoH$m§Zm ˶m§À¶m ‘mV¥^mfoVZy M
g§dmX gmYyZ nmoM{dcocm Amho. ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§À¶màV (g˶mMm) g§Xoe ñnï>nUo
nmoMyZ Omdm. ‘J A„mh BÀN>rc ˶mg ^Q>H$V amhÿ XoB©c Am{U BÀN>rc ˶mg gÝ‘mJ©
XmIdrc. VmoM Amho gd©e{º$‘mZ d Añgc ~w{Õ‘mZ.
5
(n¡J§~a) ‘ygmcm Amåhr Am‘À¶m g§Xoemgh nmR>{dco hmoVo (Am{U Aer Amkm
Ho$cr hmoVr H$s), Amnë¶m cmoH$m§Zm gd© àH$maÀ¶m A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o
AmU, Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m {Xdgm§Mr AmR>dU H$ê$Z Xo. IamoIa, ¶m (ñ‘a{UHo$V)
˶m à˶oH$mgmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV, Omo g§¶‘ ~miJUmam d H¥$VkVm 춺$
H$aUmam Amho.
6
Am{U ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m ˶m
CnH$mam§Mr AmR>dU H$am, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nmgyZ dmMdco, Oo
Vw‘Mm dmB©Q> arVrZo N>i H$arV hmoVo, Am{U Vo Vw‘À¶m ‘wcm§Mr h˶m H$arV AgV
Am{U ’$º$ Vw‘À¶m ‘wcs¨Zm {Od§V R>odrV AgV, ¶mV Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
(Vw‘À¶m ghZercVoMr) ‘moR>r narjm hmoVr.' 7 Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm
gyah-14. B~«mhr‘ 249

Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ~OmdyZ {Xco hmoVo, "Oa Vwåhr (‘mÂ`mà{V) H¥$VkVm 춺$ H$amc
Va ‘r {ZpíMVnUo Vw‘À¶mda AmUIr A{YH$m{YH$ (CnH$ma) H$arZ, nU Oa Vwåhr
H¥$V¿Z ìhmc Va (cjmV R>odm) ‘mPr {ejm IamoIa ’$ma H$R>moa Amho!' 8 Am{U ‘ygmZo
åhQ>co, "Oar Vwåhr Am{U ¶m n¥Ïdrda Agcoë¶m gdmªZr A„mhda lÕm R>odʶmg
ZH$ma {Xcm (åhUOoM Ë`mÀ`mà{V H¥$V¿ZVm 춺$ Ho$cr Var) A„mhcm ¶mMr ¶pËH¨${MVhr
ndm© Zmhr, (H$maU Vmo ñdV:hÿZ ‘hmZ Amho), gXm ñVwVrg nmÌ Amho.
9
Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m (˶m lÕmhrZ) cmoH$m§À¶m dmVm© Vw‘À¶mn¶ªV
nmohmoMë¶m ZmhrV H$m? Ogo ZyhMo cmoH$, AmX d g‘yX (¶m O‘mVr) Am{U Oo cmoH$
¶m§À¶mZ§Va hmoD$Z Joco. ˶m§Zm (AmVm) A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr OmUV Zmhr.
˶m§À¶mH$S>o n¡J§~a g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amco hmoVo. (Voìhm ˶m§À¶m cmoH$m§Mm
à{VgmX Agm hmoVm) ˶m§Zr Amnco hmV Amnë¶m Vm|S>mda, Ago åhUV R>odyZ KoVco,
"Omo g§Xoe XoD$Z Vwåhmcm nmR>{dʶmV Amco Amho, Vmo Amåhr (H$Xm{n) ‘mZUma Zmhr.
Am{U Á¶m Jmoï>rH$S>o Vwåhr Amåhmcm ~mocdV AmhmV, ˶m~Ôc Amåhr ’$ma Jm|Yicoë¶m
AdñWoV AmhmoV.'
10
(˶mda) ˶m§À¶m n¡J§~am§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr A„mh{df¶r gme§H$ AmhmV H$m,
Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm A{dîH$maH$ (àma§^H$Vm©=originator) Amho. Vmo
Vwåhmcm ¶mgmR>r ~mocmdV Amho H$s, (Vw‘À¶mH$Sy>Z ^yVH$mimV KS>coë¶m AnamYm§Zm)
‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mdo, Am{U Vw‘À¶mgmR>r {ZYm©[aV Agcoë¶m AdYrn¶ªV Vwåhmcm
Cg§V Úmdr.' (nU ˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr Va Am‘À¶m gmaIrM ‘mUgo
AmhmV, ˶mnojm doJio H$mhr Zmhr. Am‘Mo dmS>dS>rc Á¶m§Mr CnmgZm H$arV hmoVo,
˶m§nmgyZM Vwåhr Amåhmcm Xÿa H$ê$ BpÀN>Vm, Va ‘J (Vwåhr A„mhMo g§XoedmhH$
Agë¶mMo) ñnï> à‘mU Am‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶m.'
11
(˶mda) ˶m§À¶m n¡J§~am§Zr CÎma {Xco, "Iao Amho, Amåhr Vw‘À¶mgmaIrM
‘mUgo AmhmoV, nU A„mh Amnë¶m ^º$m§n¡H$s Á¶m§Mr {ZdS> H$aVmo ˶m§À¶mda Amncr
H¥$nm H$aVmo. Am{U A„mhÀ¶m nadmZJr{edm¶ Vw‘À¶mH$S>o EImXo M‘ËH$ma AmUyZ
XmIdUo, hr Jmoï> Am‘À¶m AIË`marV ‘wirM Zmhr. Am{U lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM
{dídmg R>odcm nm{hOo. 12 Am{U Amåhr H$m åhUyZ A„mhda {dídmg R>ody Z¶o, Ooìhm
˶mZoM Amåhmcm Am‘Mo ‘mJ© XmI{dco AmhoV. (Á¶mda Amåhr ‘mJ©ñW AmhmoV).
Vwåhr Omo H$mhr Ìmg Amåhmcm nmoMdmc, Vmo Amåhr (nyU©) g§¶‘mZo ghZ H$ê$, Am{U
{dídmg R>odUmè¶m§Zr A„mhdaM {dídmg R>odm¶cm nm{hOo.'
250 Hw$amU

13
nU Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo Amnë¶m n¡J§~am§Zm (AemàH$mao)
åhUmco, "Vwåhr Am‘À¶m ‘mJm©da (åhUOo Am‘À¶m g§àXm¶mV) naV Amcm ZmhrV Va
Amåhr Vwåhmcm {ZpíMVnUo Am‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ XoD$.' Voìhm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo
Amnë¶m n¡J§~am§H$S>o (hm g§Xoe nmR>{dcm H$s), Amåhr (¶m) {eaOmoa cmoH$m§Zm Adí¶
JmaX H$ê$Z Q>mHy$. 14 Am{U ˶m§À¶mZ§Va ^yVcmda Vwåhmcm dgdy. ho (‘mPo dMZ)
˶m§À¶mgmR>r Amho Oo ‘m¶m ^oQ>rMo ^¶ ~miJVmV, Am{U ‘m¶m Bemè¶m§Zm {^VmV.
(åhUOo A„mhg‘moa Om~ Úmdo cmJUma, Aer qMVm ˶m§Zm gVmdrV AgVo).
15
Am{U ˶m§Zr g˶mMm {dO¶ ìhmdm ¶mgmR>r (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr. Voìhm
(˶mÀ¶m n[aUm‘r g˶mMm) à˶oH$ {eaOmoa eÌy {d’$c R>acm. 16 ˶mÀ¶mnwT>o ZaH$
˶mMr dmQ> nmhV Amho, Am{U (VoW)o ˶mcm ny (gmaIo XwJªYr`wº$) nmUr ß¶m¶cm ^mJ
nmS>ʶmV ¶oB©c. 17 Vmo (Vo nmUr) KmoQ>-KmoQ> H$ê$Z {nB©c Am{U ˶mcm Vo ghOnUo
{JiVm ¶oUma Zmhr. Mhÿ~mOy§Zr ‘¥Ë¶yZo ˶mg doT>coco Agoc, nU Vmo (H$Yrhr) ‘aUma
Zmhr. (åhUOo Vmo ^¶mZH$ ñdê$nmÀ¶m JwX‘ê$Z Q>mH$Umè¶m AdñWoV Agoc) Am{U
nwT>o ˶mcm A˶§V H$R>moa {ejocm Vm|S> Úmdo cmJoc.
18
Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ‘mZrV ZmhrV, ˶m§Mo CXmhaU Ago Amho H$s,
˶m§Mr H¥$˶o ˶m amIogmaIr AmhoV, {Ocm dmXir {XdgmMm dmam PnmQ>çmgaer CS>dyZ
cmdVmo. (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ˶m§Zr Oo H$mhr H$‘mdco Agoc, Ë`m§n¡H$s H$mhrhr
˶m§À¶m hmVr ¶oUma Zmhr. Aem àH$mao H¥$Vr H$aUo åhUOo (IamoIa) namH$moQ>rMr
‘mJ©^«ï>Vm Amho. 19 Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr
¶m§Mr {Z{‘©Vr ghoVwH$nUo Ho$cocr Amho? ˶mZo R>a{dco Va Vmo Vwåhmcm Zï> H$ê$Z,
Vw‘À¶mOmJr EH$ ZdrZ ‘mZdOmV AmUyZ (dgdy) eH$Vmo. 20 Am{U Ago H$aUo
A„mhgmR>r ‘wirM H$R>rU Zmhr.
21
Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) g‘ñV ‘mZdOmV A„mhg‘moa hOa hmoBc © . Voìhm Oo
(¶m OJmV Z¡{VH$ÑîQ>çm) Xþ~c © hmoV,o Vo Ah§H$mamZo dmJcoë¶m cmoH$m§Zm åhUVrc. "Amåhr
Va Ho$di Vw‘Mo AZwgaU H$aUmao hmoVmo, Va (AmO) Vwåhr A„mhÀ¶m {ejonmgyZ (H$mhr
à‘mUmV Var) dmMdy eH$mc H$m?' (˶mda) Vo CÎma XoVrc, "Oa A„mhZo Amåhmcm
(‘wº$s) ‘mJ© XmI{dcm AgVm Va Amåhr Vwåhmcm XoIrc Adí¶ (Vmo) ‘mJ© XmI{dcm
AgVm. AmVm (Am‘À¶m H$‘m©‘i w o Oo dmQ>çmcm Amcoco Amho) Vo ‘wH$mQ>çmZo ghZ H$arV
amhmdo. qH$dm CVmdrinUo AmH«$moe H$arV amhmdo, XmoÝhr Jmoï>r Amnë`mH$[aVm gma»¶mM
AmhoV. ¶mVyZ Am‘Mr gwQ>H$m hmoBc © Agm (AmVm) H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr!'
gyah-14. B~«mhr‘ 251

22
Am{U Ooìhm ’¡$gcm gwZmdyZ Q>mH$cm OmB©c, Voìhm g¡VmZ åhUoc, "A„mhZoM
Vwåhmcm g˶ dMZ {Xco hmoVo (Oo AmO nyU© Pmco), ‘r XoIrc Vwåhmcm dMZ {Xco
hmoVo, nU ‘r ˶mMm ^§J Ho$cm. (H$maU ‘mPo dMZ åhUOo Ho$di ’$gdUyH$ hmoVr).
(IaoVa) ‘cm Vw‘À¶mda H$moU˶mhr àH$mao {Z¶§ÌU àmá ZìhVo. nU (Pmco Ago) ‘r
Vwåhmcm ~mocmdco Am{U Vwåhr ‘mPo åhUUo ‘mݶ Ho$co. åhUyZ (AmVm) ‘cm Xmof XoD$
ZH$m. Va ñdV:cmM Xmof Úm. (AmVm) Zm ‘r Vw‘Mr (H$mhr) ‘XV H$ê$ eH$Vmo, Zm
Vwåhr ‘mPr (H$mhr) ‘XV H$ê$ eH$Vm. Vwåhr (AmYr) ‘cm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ
{Xco hmoVo, ‘cm Vo H$Yrhr ‘mݶ ZìhVo. (‘r Vw‘À¶m ˶m H¥$˶mMm {Y¸$ma H$aVmo).'
(gd©) XþamMmè¶m§H$[aVm {ZpíMVM ’$ma H$R>moa {ejm Amho.
23
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr Am{U gËH$‘} Ho$cr hmoVr, ˶m§Zm
(ñdJm©À¶m) ~mJm§V XmIc Ho$co OmB©c. Á¶m§VyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh
dmhV AgVrc. Vo VoWo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc.
{VWo Ooìhm Vo EH$‘oH$m§er ^oQ>Vrc Voìhm Vo EH$ Xþgè¶mcm gcm‘ H$aVrc.
(Q>rn: Vo n[anyU© em§VrÀ¶m dmVmdaUmV dmdaV AgVrc.)
24
Vwåhr ¶mda H$Yr qMVZ Ho$co Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao A„mhZo Mm§Jë¶m
dMZmMr (g˶mda AmYm[aV dMZmMr) VwcZm Mm§Jë¶m PmS>mer Ho$cocr Amho. Á¶mMo
‘yi O{‘ZrV ^¸$‘ amodcoco Amho Am{U ˶mÀ¶m ’$m§Úm AmH$memcm {^S>coë¶m AmhoV.
25
Vmo (d¥j) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo gXm gd©H$mc Amncr ’$io XoV
AgVmo. A„mh (¶m CÔoemZo) cmoH$m§H$[aVm CXmhaUo àñVwV H$aVmo H$s, ˶m§Zr (¶mda)
qMVZ H$ê$Z ~moY ¿¶mdm. 26 Am{U (g˶mda AmYm[aV Zgcoco) dmB©Q> dMZ, ˶m
dmB©Q> d¥jmgmaIo Amho, Oo O{‘ZrÀ`m n¥ð>mdê$Z (ghO) CnQy>Z ’o$Hy$Z Q>mH$co OmVo.
˶mÀ¶m (‘wimV) H$gcrhr nH$S> ZgVo.
27
(AemàH$mao) A„mh lÕmd§Vm§Zm ÑT> dMZmÛmao ¶m OrdZmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV ~iH$Q>r XoVmo. Am{U XþamMmè¶m§Zm ‘mJ©^«ï> hmoD$ XoVmo. Am{U A„mh Oo
BpÀN>Vmo Vo H$aVmo.
28
Vwåhr ˶m cmoH$m§À¶m pñWVrMo AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m, Á¶m§Zr A„mhÀ¶m
daXmZm§Zm H¥$V¿ZVoZo à{VgmX {Xcm? Am{U (AemàH$mao) Amnë¶m cmoH$m§Zm {dZmemÀ¶m
KamV cmoQ>co. 29 (AWm©VM) ˶m ZaH$m‘ܶo, Á¶mV Vo àdoe H$aVrc. Am{U {H$Vr
dmB©Q> {R>H$mU Amho, Vo dmñVì¶mgmR>r! 30 Am{U ˶m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo
R>a{dco (¶m CÔoemZo) H$s, cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ݶmdo. (˶m§Zm) gm§Jm,
252 Hw$amU

"H$mhr H$mi (¶m OJmV) ‘m¡O H$ê$Z ¿¶m, eodQ>r Vw‘Mo {R>H$mU ZaH$ Amho.'
31
(n¡J~§ a!) ‘m¶m Á¶m ^º$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§Zm gm§Jm H$s, ˶m§Zr {Z˶
àmW©Zm H$amdr (Z‘mµO nT>mdr) Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho ˶mVyZ Omhra[a˶m
d Jwá[a˶m (Am‘À¶m ‘mJm©V ˶m§Zr) IM© H$amdm; Vmo {Xdg ¶oD$Z R>no ʶmnydu Á¶m
{Xder Zm Hw$R>cr gm¡X~o mOr hmoBc
© , Zm H$moUVr ‘¡Ìr H$m‘r ¶oBc
© .
32
VmoM Amho A„mh Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr, Am{U
AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d Ho$cm, (Am{U ˶m nmʶmÛmao) Vw‘À¶m
CnOr{dHo$gmR>r (gd© àH$maMr) ’$io CnO{dcr, (˶mZoM) g‘wÐmV Zm¡H$m Mmc{dUo
Vw‘À¶mgmR>r e³¶ ~Z{dco H$s, ˶mÀ¶m AmXoemZo (g‘wÐmda) (Zm¡H$m) g§Mma H$amì¶mV.
Am{U ˶mZo ZÚm§Zmhr (Aem {Z¶‘m§À¶m AYrZ Ho$co Amho H$s, Á¶mÛmao ˶m) Vw‘À¶m
Cn¶moJr R>amì¶mV. 33 Am{U ˶mZo gy¶© d M§Ð ¶m§Zmhr Aem {Z¶‘m§V ~m§YyZ Q>mH$co
Amho H$s, Vo Vw‘À¶mgmR>r Cn¶moJr R>aV AmhoV, Vo gmV˶ ñdê$n Amnë¶m ‘mJmªda
‘mJ©ñW AmhoV. VgoM ˶mZo amÌ d {Xdg ¶m§Zmhr Vw‘À¶m godoV cmdco Amho. 34
Am{U ˶mÀ¶mH$S>o Vwåhr Oo Oo ‘m{JVco, Vo gd© ˶mZo Vwåhmcm {Xco.
(Q>rn: åhUOo ˶mZo n¥Ïdrda Vw‘À¶mgmR>r gd© àH$maMr OrdZXm¶r ì¶dñWm (life support system)
{Z‘m©U Ho$cr, Or n¥Ïdr ì¶{V[aº$ g‘ñV universe ‘ܶo Hw$Ç>oM Zmhr.)
Am{U Oa Vwåhr A„mhÀ¶m CnH$mam§Mr JUVr H$ê$ nmhmc Va Vwåhr H$Xm{n ˶m§Mr
JUVr H$ê$ eH$Uma Zmhr. (VargwÕm) ‘Zwî¶ IamoIa, ’$ma Aݶm¶r Am{U ’$ma H¥$V¿Z Amho.
35
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm B~«mhr‘Zo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr. "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! ¶m ehamcm em§VrMo eha ~Zd, Am{U ‘cm d ‘m¶m ‘wcm§Zm ‘yVvÀ¶m
nyOonmgyZ (H$m¶‘) Xÿa R>od. 36 ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ˶m ‘yVvZr (false objects
of worship) AZoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ (’$ma) Xÿa ZoD$Z gmoS>co. Va Omo H$moUr ‘m¶m
(lÕoMo) AZwgaU H$aoc, (Ho$di) VmoM Iè¶m AWm©Zo ‘m¶m gmo~V Amho. Am{U
Á¶mZo ‘mPo AmkmnmcZ Ho$co Zmhr Va - ˶mÀ¶m~m~VrV, (Vwcm {ZU©¶ H$am¶Mm
Amho). IamoIa Vy ’$ma j‘merc d X¶miy Amhog.
37
ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘r ‘m¶m An˶m§nH¡ $s H$mhtZm, Vw¶m n{dÌ KamOdi,
EH$m ZmnrH$ Imoè¶mV dgdco Amho. Vo ¶mgmR>r H$s, ho à^y, ˶m§Zr {ZË` Z‘mµO nT>mdr. Vy
Ago H$a H$s, OoUHo $ê$Z cmoH$m§À¶m ‘ZmV Ë`m§À`mà{V AmoT> {Z‘m©U ìhmdr. Am{U ˶m§Zm
’$im§Mr CnOr{dH$m àXmZ H$a, åhUOo Vo VwÂ`mà{V Am^ma 춺$ H$aUmao ~ZVrc.
38
ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Oo H$mhr Amåhr (Am‘À¶m ‘ZmV) XS>dyZ R>odVmo
gyah-14. B~«mhr‘ 253

Am{U Oo H$mhr àH$Q> H$aVmo Vo, Vy gd© OmUVmog. Am{U A„mhnmgyZ H$moUVrhr Jmoï>
cncocr Zmhr, ‘J Vr n¥Ïdrda Agmo dm AmH$memV. 39 Am^ma ˶m A„mhMo! (gd©
ñVwVr ˶mÀ¶mgmR>rM Amho) Á¶mZo ‘cm d¥ÕmnH$mi AgVmZmhr Bñ‘mB©c d BghmµH$
(hr ‘wco) {Xcr. IamoIa! ‘mPm nmcZH$Vm© (Amnë¶m ^º$m§Mr) àmW©Zm EoH$Umam Amho.
40
ho à^y! ‘cm {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aUmam ~Zd Am{U ‘m¶m ‘wcm§Zm XoIrc. ho
à^y! ‘m¶m àmW©ZoMm ñdrH$ma H$a. 41 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ‘cm ‘m’$ H$a! ‘m¶m
AmB©dS>cm§Zm ‘m’$ H$a Am{U gd© lÕmd§Vm§Zm ‘m’$ H$a, ˶m {Xder, Á¶m {Xder (Vy)
{heo~ Koerc.'
42
Am{U ho A˶mMmar cmoH$ Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr A„mhcm OmUrd Zmhr,
Agm {dMma H$Xm{n ‘ZmV ¶oD$ XoD$ ZH$m. Vmo ˶m§Zm Ho$di ˶m {Xdgmn¶ªV gdS> XoV Amho,
o o (^¶m‘wi)o CKS>o Vo CKS>Mo amhVrc. 43 (Voìhm ˶m§Mr AdñWm Aer
Á¶m {Xder ˶m§Mo S>mi
Agoc H$s), Vo Amnë¶m ‘mZm da H$ê$Z ^¶J«ñV AdñWoV (BH$S>o {VH$S>)o YmdV gwQ>cc o o
AgVrc. ({OH$S>o Q>H$ cmdyZ nmhV AgVrc ˶mnmgyZ) ˶m§Mr Ñï>r ˶m§À¶mH$S>o naV ¶oV
Zgoc, ˶m§Mr ‘Zo ‘aUmgÞ Pmcocr AgVrc.
44
(n¡J§~a!) cmoH$m§Zm ˶m {Xdgmg§~§YmZo gmdYmZVoMr gyMZm XoD$Z Q>mH$m, Á¶m
{Xder ({Z¶V Ho$coë¶m) {ejoMo g§H$Q> ˶m§À¶màV ¶oD$Z R>onoc, Am{U ˶mdoir Vo
cmoH$, Á¶m§Zr (Amnë¶m OrdZH$mimV) dmB©Q> H¥$˶o Ho$cocr AgVrc, åhUVrc, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm H$mhr H$mimgmR>r gdS> Xo, åhUOo Amåhr Vw¶m
~mocmdʶmcm à{VgmX XoD$ Am{U n¡J§~am§Mo AZwgaU H$ê$.' (˶m§Zm CÎma {‘ioc),
¶mnydu XoIrc Vwåhr enWm KoD$Z gm§{JVco ZìhVo H$m¶ H$s, Vw‘Mo H$Yrhr nVZ hmoUma
Zmhr? 45 Am{U Vwåhr Aem cmoH$m§À¶m dñVrV dmñVì¶ Ho$co hmoVo, Á¶m§Zr ñdV:M
ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm hmoVm. Am{U Vwåhmcm ho ñnï>nUo H$iyZ MwH$co hmoVo H$s, Amåhr
˶m§À¶mer H$emàH$mao ì¶dhma Ho$cm hmoVm. Am{U Amåhr Vw‘À¶mgmR>r (AZoH$) ~moYna
CXmhaUo g‘moa R>odcr AmhoV. 46 Am{U Vo gd© àH$maMr H$Q> H$mañWmZo H$arV AgV,
nU ˶m§Mr hr gd© H$mañWmZo A„mhcm R>mD$H$ hmoVr, Oar Vr nd©Vm§Zm hmcdÊ`mOmoJrhr
(‘moR>r) AgVr, Var A„mh ˶m§Zm eÿÝ`dV H$aʶmg (g‘W© Amho).
47
Vwåhr Agm {dMma ‘ZmV H$Xm{n ¶oD$ XoD$ ZH$m, A„mh Amnë¶m n¡J§~am§Zm
{Xcoco Amnco dMZ nmiUma Zmhr. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh hm gd©e{º$‘mZ
Amho, {ejm H$aʶmg g‘W© Amho. 48 ˶m {Xder hr n¥Ïdr ~XcyZ Xþgar n¥Ïdr (g‘moa)
AmUʶmV ¶oB©c, VgoM AmH$me XoIrc. Am{U gd© cmoH$ ˶m A„mhg‘moa hOa
254 Hw$amU

hmoVrc, Á¶mcm g‘ñV {Z{‘©Vrda g§nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 49 Am{U ˶m {Xder
Vwåhr Anamܶm§Zm ~oS>çm‘ܶo OIS>coë¶m AdñWoV nmhmc. 50 ˶m§Mo H$nS>o S>m§~amMo
AgVrc Am{U A¾r ˶m§À¶m Mohè¶m§Zm cnoQ>çmV KoB©c. 51 (˶m {Xder gdmªZm
A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV gmXa Ho$co OmB©c) ho ¶mgmR>r H$s, A„mhZo à˶oH$ ‘Zwî¶mg
˶mÀ¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm Úmdm. IamoIa, A„mh {heo~ KoʶmÀ¶m ~m~VrV
’$ma erK« Amho.
52
hm (A„mhH$Sy>Z) g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r g§Xeo Amho. Á¶mÛmao cmoH$m§Zm
gmdY H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶mdo, åhUOo ˶m§Zr ho (Mm§Jë¶màH$mao) OmUyZ
¿¶mdo H$s, VmoM EH$‘od B©ída Amho. (He is the one & only
God) Am{U ~wÕrMr XoUJr cm^coë¶m§Zr (¶mda) qMVZ H$amdo.
gyah-15. Ac-{hO«
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 hr (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmcoë¶m J«§WmVrc g§XoedMZo
AmhoV, åhUOo Hw$amUmMr, Á¶mV g˶mMo ñnï> dU©Z Amho. 2 EH$ doi {ZpíMVnUo
¶oB©c Ooìhm, g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ Aer BÀN>m H$aVrc H$s, AmnU
A„mhcm g‘{n©V (OrdZ OJcmo) AgVmo (Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo) 3 Va ˶m§Zm
gmoSy>Z Úm H$s, ˶m§Zr Imdo (ß¶mdo), ‘m¡O‘Om H$amdr, Am{U ì¶W© Ameogh Jm’$sc
amhmdo, H$maU cdH$aM (Iao H$m¶ Amho), ho ˶m§Zm H$iyZ MwHo$c. 4 Am{U Amåhr
¶mnydu Á¶m H$moU˶m dñVrcm Zï> Ho$co Amho. Va {VÀ¶m~m~VrV AmYrM {ZU©¶
Pmcocm hmoVm. 5 (nU ho cjmV R>odm H$s), H$moUVmhr OZg‘yh Amnë¶m {ZYm©[aV
H$mimÀ¶m Zm nwT>o OmD$ eH$Vmo, Zm ‘mJo amhÿ eH$Vmo.
6
Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "ho ‘mUgm! Vw¶mda Or hr ñ‘a{UH$m
(åhUOo Hw$amU) àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, Vy IamoIa doS>m Amhog! 7 Oa Vy g˶dMZr
(춺$s) Amhog Va Am‘À¶mg‘moa ñdJ©XVÿ m§Zm (angels) H$m KoD$Z ¶oV Zmhrg?' 8
Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm Ho$di Am‘À¶m ’¡$gë¶mgh nmR>dVmo, Am{U EH$Xm (˶m§Zm nmR>dë¶mZ§Va,
Á¶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amco ˶m cmoH$m§Zm) ‘wirM gdS> {Xcr OmV Zmhr.
9
IamoIa! ¶m ñ‘a{UHo$cm (åhUOo ¶m Hw$amUmcm) AmåhrM àH$Q> Ho$co Amho.
Am{U AmåhrM ˶mcm gwa{jV R>odUma.
gyah-15. Ac-{hO« 255

10
(n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§H$S>ohr (Am‘Mo AZoH$ n¡J§~a)
nmR>{dco hmoVo. 11 Am{U Ago H$Yrhr Pmco Zmhr H$s, ˶m§À¶mH$S>o EImXm n¡J§~a Amcm,
nU ˶m§Zr ˶mMr {I„r CS>{dcr Zgoc. 12 AemàH$mao Amåhr nmnr cmoH$m§À¶m ‘ZmV
(WÅ>m‘ñH$ar H$aʶmÀ¶m àd¥Îmrcm) Ka H$ê$ XoVmo. 13 Vo ¶mda {dídmg R>odUmaM ZmhrV,
Oar ˶m§À¶mg‘moa nydu hmoD$Z Jocoë¶m (AnamYr) cmoH$m§Mr CXmhaUo AmhoV. 14 Am{U
Oa Amåhr ˶m§À¶mgmR>r AmH$memMo EImXo Ûma CKS>co AgVo, Va Vo ˶mVyZ da MTy>Z
OmD$ cmJco AgVo. 15 Voìhmhr ˶m§Zr {ZpíMVnUo Ago åhQ>co AgVo, "Am‘Mr Va
ZOa~§Xr H$aʶmV Amcocr Amho. Zmhr, Am‘À¶mda Va OmXÿ H$aʶmV Amcr Amho.'
16
Am{U IamoIa, Amåhr AmH$memV ZjÌm§Mo g‘yh ~Zdco. Am{U nmhUmè¶m§gmR>r
Vo gwemo{^V Ho$co. 17 Am{U à˶oH$ em{nV g¡VmZmnmgyZ Amåhr ˶mg gwa{jV Ho$coco
Amho. 18 nU Oa EImXm H$moUr Mmoê$Z-cnyZ EoH$ʶmMm à¶ËZ H$arV Agoc Va EH$
noQ>Vr CëH$m ˶mMm nmR>cmJ H$aVo.
19
Am{U Amåhr n¥ÏdrMm {dñVma Ho$cm Am{U {VÀ¶m‘ܶo ^¸$‘ nd©V amodyZ
Q>mH$co Am{U {VÀ¶mV à˶oH$ àH$maMo (OrdZ) g§Vw{cV à‘mUmV dmT>rg cmJʶmMr
ì¶dñWm Ho$cr. 20 Am{U (ho ‘mZdm!) Amåhr Vw¶mgmR>r (n¥Ïdrda) CXa{Zdm©hmMo
(gd© Amdí¶H$) gmYZ CncãY H$ê$Z {Xco. Am{U ˶m§À¶mhr CXa{Zdm©hmMr ì¶dñWm
Ho$cr, Á¶m§Zm Vwåhr {Zdm©hmMr gm‘J«r XoV Zmhr. (åhUOo ‘mZdmIoarO gd© àm{U‘mÌm§gmR>r).
21
H$maU, Aer EH$hr dñVy Zmhr {OMo I{OZo ({OÀ¶m Agr‘ ImUr) Am‘À¶mOdi
Zgmì¶mV. nU Amåhr Vr EH$m {ZpíMV à‘mUmVM nmR>drV AgVmo. 22 Am{U
AmåhrM ˶m dmè¶m§Zm nmR>dVmo Oo nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§Zm (Amåhr BpÀN>Vmo {VH$S>o)
dmhÿZ ZoVmV. ‘J Amåhr T>Jm§VyZ nmʶmMm dfm©d H$aVmo, d ˶mÛmao Vwåhmcm V¥á H$aVmo.
Am{U Vw‘À¶mgmR>r ho e³¶ ZìhVo H$s, Vwåhr Vo gmR>dyZ R>ody eH$co AgVo.
23
IamoIa, AmåhrM OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U AmåhrM ‘¥Ë¶y KS>dyZ AmUVmo.
Am{U gdmªMo dmag Ho$di AmåhrM Agy. 24 Amåhr Oo Vw‘À¶mnydu hmoD$Z Joco,
˶m§Zmhr OmUVmo Am{U Oo Vw‘À¶mZ§Va ¶oUmao AmhoV, ˶m§Zmhr OmUVmo. 25 ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m gdmªZm EH${ÌV H$arc. VmoM
Añgc ~w{Õ‘mZ Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho.
26
Am{U Amåhr ‘mZdmcm IUIUUmè¶m ‘mVrÀ¶m gS>coë¶m {MIcmnmgyZ
{Z‘m©U Ho$co Amho.
(Q>rn: ¶mVyZ Ago ñnï> hmoVo H$s, A„mh H$gm gm‘϶©dmZ Amho H$s, Vmo EH$m VwÀN> Jmoï>rVyZ ‘mZdmgmaIm
256 Hw$amU

~wÕr ~miJUmam àmUr ~Zdy eH$Vmo, Va Xþgar Jmoï> ‘mZdmZo ñdV:cm AmoiIm¶cm nm{hOo H$s, Vmo Ho$di
A„mhMm Xmg Amho, ¶m ncrH$S>o H$mhr Zmhr.)
27
Am{U (‘mZdmnydu) Amåhr {OÞ (ZmdmMr) EH$ AÑí¶ {Z{‘©Vr YJYJUmè¶m
AmJrnmgyZ {Z‘m©U Ho$cr.
28
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vw¶m nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XVÿ m§Zm (angels)
åhQ>c,o "‘r gS>cëo ¶m {MIcmÀ¶m IUIUrV ‘mVrnmgyZ ‘mZdmMr {Z{‘©Vr H$aUma
Amho.' 29 Am{U Ooìhm ‘r ˶mcm nyU© AmH$ma XoD$Z, ˶mV ‘m¶m AmËå¶mMr ’w$§ H$a ‘maoZ,
Voìhm Vwåhr ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm. 30 Voìhm gd© ñdJ©XVÿ (gmï>mJ§ Z‘ñH$ma
KmcrV) ZV‘ñVH$ Pmco. 31 nU BãcrgZo Vgo Ho$co Zmhr. ˶mZo ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§‘ܶo
gh^mJr hmoʶmg ZH$ma {Xcm. 32 A„mhZo ˶mcm {dMmaco, "ho Bãcrg! (Bãcrg-
g¡VmZmMo Zmd) Vy ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§‘ܶo gh^mJr Z hmoʶmMo H$maU H$m¶?' 33 ˶mZo
CÎma {Xco, "‘r Agm Zmhr H$s, Aem ‘mZdmg‘moa ZV‘ñVH$ ìhmdo, Á¶mcm Vy IUIUUmè¶m
‘mVrÀ¶m gS>cëo ¶m Jmè¶mnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amhog.'
34
A„mhZo åhQ>co, "Vy ¶oWyZ MmcVm hmo, (åhUOo ñdJu¶ n[agamVyZ), Am{U
(cjmV R>od), Vy (`oWyZnyT>o) emnJ«ñV Agerc. 35 Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV
(‘mPm) emn Vw¶mda amhrc.' 36 (˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy
‘cm nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Cg§V Xo.' 37 (˶mda) A„mhZo åhQ>co, "Vwcm Cg§V
{Xcr OmV Amho. 38 ˶m {Xdgmn¶ªV Á¶mMr doi R>acocr Amho.'
39
(˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Á¶màH$mao Vy ‘cm gÝ‘mJm©nmgyZ
Xÿa Ho$cog Va ‘rhr n¥Ïdrda (Oo Oo dmB©Q> Amho) ˶m§Zm Vo Mm§Jco dmQ>m¶cm cmdrZ.
Am{U gdmªMr (dmB©Q>[a˶m) ’$gdUyH$ H$ê$Z gmoS>rZ. 40 ’$º$ ˶m§Zm gmoSy>Z, Oo VwPo
gƒo ^º$ AmhoV.'
41
A„mhZo åhQ>co, "hm ‘m¶mH$S>o ¶oʶmMm gai ‘mJ© Amho. 42 {ZpíMVM Oo
‘mPo gƒo ^º$ AmhoV, ˶m§À¶mda VwPo H$mhr MmcUma Zmhr. nU ’$º$ Oo {~KS>coco
AmhoV, Vo ‘mÌ Vw¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aVrc. 43 Am{U Aem gdmªgmR>r ZaH$ hoM
dMZ {Xcoco {R>H$mU Amho. 44 ˶mMo gmV XadmOo AmhoV. à˶oH$ XadmOmVyZ àdoe
H$aUmè¶m (ZaH$dmgr cmoH$m§À¶m) Q>moù¶m {d^mJcoë¶m AmhoV.'
45
{Z:g§Xoh, A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV Ho$coco) cmoH$ (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) ~mJm§‘ܶo d (‘Z àgÞ H$aUmè¶m) àdmhm§À¶m gm{ÞܶmV AgVrc. 46
gyah-15. Ac-{hO« 257

(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) em§Vr Am{U gwa{jVVogh ¶mV XmIc ìhm. 47 Am{U Amåhr
˶m§À¶m A§V:H$aUmV Or H$mhr (Ûof^mdZm qH$dm) Oo H$mhr AZw{MV {dMma AgVrc,
Vo gd© Amåhr H$mTy>Z Q>mHy$. Vo ({VWo) ^mdm-^mdmà‘mUo dmdaVrc. Vo (EH$‘oH$m§à{V
ewÕ ‘Z KoD$Z) EH$‘oH$m§g‘moa AmgZm§da ~gcoco AgVrc. 48 VoWo ˶m§Zm (˶m
AmZ§Xr AdñWoV) Zm H$moU˶mhr àH$maMm Ìmg OmUdoc, Zm H$Yr ˶m§Zm VoWyZ ~mhoa
H$mT>ʶmV ¶oB©c. 49 ‘m¶m ^º$m§Zm gm§JyZ Q>mH$m H$s, ‘r ’$ma j‘merc d X¶miy Amho,
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 50 Am{U Or {ejm ‘r (Anamܶm§Zm) XoB©Z. Vr IamoIa ’$maM
H$R>moa Amho.
51
Am{U ˶m§Zm (nwÝhm EH$Xm) B~«mhr‘À¶m A{VWtMr H$hmUr EoH$dm. 52 Ooìhm Vo
˶mÀ¶mH$S>o Amco, Voìhm åhUmco, "Vwåhm§g Am‘Mm gcm‘.' (˶mda) B~«mhr‘Zo CÎma
{Xco, "Amåhmg Vw‘Mo ^¶ dmQ>Vo.' 53 (˶mda) Vo åhUmco, "{^ʶmMr (‘wirM) JaO
Zmhr, Amåhr Vwåhmcm Aem ‘wcmÀ`m (OÝ‘mMr) ew^dmVm© XoʶmgmR>r Amcmo AmhmoV,
Á¶mcm gImoc kmZmMr XoUJr cm^cocr Agoc.' 54 (˶mda) B~«mhr‘Zo åhQ>co, "Vwåhr
‘cm Aem d¥ÕmdñWoV hr ew^dmVm© XoV AmhmV? {H$Vr ({d{MÌ) Amho Vr (Jmoï>)
Á¶mMr Vwåhr ‘cm ew^dmVm© XoV AmhmV!' 55 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Vwåhmcm Aer
ew^dmVm© XoV AmhmoV, Or dmñVdmV n[ad{V©V hmoUo AQ>i Amho. åhUyZ Vwåhr Amem
gmoS>Umè¶m§n¡H$s hmoD$ ZH$m.' 56 (˶mda) B~«mhr‘ CX²Jmacm, "gÝ‘mJm©nmgyZ nyU©nUo Xÿa
Jocoë¶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ Xþgam H$moU Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$nonmgyZ {Zame hmoD$
eH$Vmo!'
57
Z§Va ˶mZo {dMmaco, "ho ñdJ©XÿVm§Zmo! AmVm Vw‘À¶mnwT>o (AmUIr) H$moUVo
H$m¶©H«$‘ Amho?' 58 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Hw$H$‘m©V J«ñV Pmcoë¶m cmoH$m§H$S>o Amåhmcm
nmR>{dʶmV Amco Amho, (Oo Am‘À¶mÛmao Zï> Ho$co OmUma AmhoV).' 59 ’$º$ cyVMo
Hw$Qw>§~r¶ gmoSy>Z, ˶m gdmªZm Amåhr dmMdy. 60 nU (˶mÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§V) ˶mÀ¶m
nËZrg gmoSy>Z (Amåhr gdmªZm dmMdy). ({OÀ¶m~m~VrV A„mh åhUVmo) "Amåhr
Agm {ZU©¶ Ho$cm Amho H$s, Vr Adí¶ ‘mJo amhUmè`m AnamYr cmoH$m§n¡H$s Agoc.'
61
Am{U Ooìhm ho (A„mhMo) nmR>dcoco XÿV cyVÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§H$S>o Amco, 62 Voìhm
˶mZo åhQ>co, "Vwåhr (BWo) AZmoiIr cmoH$ dmQ>Vm.' 63 (Voìhm) ˶m§Zr CÎma {Xco,
"Zmhr, nU Amåhr Va Vw‘À¶mH$S>o Vr Jmoï> KoD$Z Amcmo AmhmoV. {OÀ¶m~m~VrV ho
cmoH$ Zoh‘r g§e¶ KoV am{hco. 64 Am{U Amåhr Vw‘À¶mH$S>o (˶m Jmoï>rÀ¶m nyV©VogmR>r
A„mhMm) {ZU©¶ KoD$Z Amcmo AmhmoV. Am{U Amåhr AJXr Iao ~mocUmao AmhmoV. 65
258 Hw$amU

Va Vwåhr (nhmQ> hmoʶmnydu) amÌ AgVmZmM Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm KoD$Z (dñVr gmoSy>Z)
{ZKyZ Om. Am{U Vwåhr ñdV: ˶m§À¶m ‘mJmo‘mJ amhm. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr ‘mJo
diyZ nmhÿ Z¶o. Am{U OoWo OmʶmMr Vwåhmcm Amkm XoʶmV Amcr, VoWo {ZKyZ Om.' 66
Am{U Amåhr (Am‘À¶m XÿVm§H$adr) (n¡J§~a) cyVH$S>o hm AmXoe nmR>{dcm H$s, gH$mi
hmoVm-hmoVm (˶m Anamܶm§Mr) nmio‘wio H$mnyZ Q>mH$cr OmVrc.
67
Am{U ehamVrc cmoH$ AmZ§X{d^moa hmoD$Z (cyV) H$S>o Amco. 68 Vmo åhUmcm,
"ho nmhm! ho ‘mPo A{VWr AmhoV, åhUyZ ‘cm c{‚mV ìhmdo cmJoc Ago H$mhr H$ê$
ZH$m. 69 Am{U Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘cm cm§N>Z cmdy ZH$m.' 70 Vo
åhUmco, "Amåhr Vwcm AZmoiIr cmoH$m§Zm (Aml¶) Xoʶmg ‘ZmB© Ho$cr ZìhVr H$m¶?'
71
(cyV) åhUmcm, "Oa Vwåhr (Hw$H$‘©) H$aʶmÀ¶m hoVyZo Amcm Agmc Va (ho nmhm!)
¶m ‘m¶m ‘wcr AmhoV, (¶m§À¶mer d¡Y {ddmh g§~§Y ñWm{nV H$am).'
72
Vw¶m {OdmMr enW, ho cmoH$ Amnë¶m H$m‘wH$VoÀ¶m ZeoV Am§Yio Pmcoco
73
hmoVo. Am{U gy`m}X` hmoVmM (Am‘À¶m {ejoÀ¶m) ñ’$moQ>mZo ˶m§Zm OISy>Z Q>mH$co.
74
Am{U Amåhr (˶m AnamYr cmoH$m§À¶m dñ˶m§Zm) ImcMm ^mJ da Am{U daMm
^mJ Imcr (upside down) Ago H$ê$Z Q>mH$co. Am{U ˶m§À¶mda ‘mVrÀ¶m
XJS>m§Mm dfm©d Ho$cm. 75 IamoIa, ¶m gd© (KQ>Zm§‘ܶo) g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV,
˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY àmá H$aUmao AmhoV. 76 Am{U Vr (AmogmS>) dñVr AÚmn
ahXmarÀ¶m ‘mJm©À¶m ~mOycmM Amho. 77 IamoIa, ¶mV g§Xoe Agcocr EH$ IyU Amho,
˶m§À¶mgmR>r Oo (A„mhda) {dídmg R>odUmao AmhoV.
78
Am{U (cyVÀ¶m cmoH$m§à‘mUoM, ‘{X`Z Odirc) AaʶmV amhUmao cmoH$ (hr)
A˶mMmar hmoVo. 79 Am{U åhUyZM Amåhr ˶m§Mm gyS> KoVcm. Am{U (AnamYr
cmoH$m§À¶m) ˶m XmoÝhr dñ˶m, AmOhr ahXmarÀ¶m ‘mJm©À¶m ~mOycm, (O{‘ZrV nwacoë¶m
AdñWoV) AmhoV. 80 Am{U Ac-{hO« À¶m cmoH$m§Zrhr n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 81
Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm àXmZ Ho$ë¶m, nU Vo ˶m§H$S>o nmR>
{’$adrV am{hco. 82 Am{U Vo nd©Vm§‘ܶo H$moê$Z Amncr Kao ~ZdrV AgV, åhUOo
˶m§Zm gwa{jV amhVm ¶mdo. 83 gH$mi Pmë¶m-Pmë¶m, ˶m§Zm (Am‘À¶m {ejoÀ¶m)
ñ’$moQ>mZo OISy>Z Q>mH$co. 84 Am{U Oo H$mhr ˶m§Zr H$‘{dco hmoVo, ˶m§À¶m H$mhr H$m‘r
Amco Zmhr.
85
Am{U (cjmV R>odm H$s), Amåhr AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ˶m Xmohm|À¶m
Xaå¶mZ Oo H$mhr Amho, Vo gd© Ho$di g˶ (CÔoemg{hV) {Z‘m©U Ho$coco Amho. Vr
gyah-15. Ac-{hO« 259

KQ>H$m (åhUOoM H$`m‘V) ¶oUma ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr, (Ooìhm, ho gd© gdmªg‘moa
CKS> hmoD$Z OmB©c). åhUyZ Vwåhr Mm§Jë¶m arVrZo ˶m§À¶m (MwH$m§H$S>o) Xþc©j H$am. 86
{Z:g§Xoh Vw‘Mm nmcZH$Vm©, gdmªMm nmcZH$Vm© Amho, Am{U gdmªÀ¶m (pñWVrMr nyU©)
OmUrd R>odyZ Amho.
87
Am{U Amåhr Vwåhmcm dma§dma nR>U Ho$cr OmUmar gmV dMZo (verses)
Am{U hm AË`wƒ Agm Hw$amU àXmZ Ho$cocm Amho. 88 Va ¶m OJmVrc (j{UH$)
Cn^moJmMr Or H$mhr gm‘J«r Amåhr (˶m g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§n¡H$s H$mhtZm XoD$Z
R>odcr Amho, ˶mH$S>o Vwåhr (A{^cmfoZo) Amnë¶m ZOam (H$Xm{n) didy ZH$m. VgoM
˶m§À¶m~m~VrV Xþ:Irhr hmoD$ ZH$m. (¶mgmR>r H$s, Vo Vw‘À¶m åhUʶmH$S>o cj XoV
ZmhrV). nU lÕmd§Vm§Zm Amnë¶m ‘m¶oÀ¶m n§ImV gm‘mdyZ ¿¶m. 89 Am{U gm§Jm, "‘r
Va Ho$di CKS>-CKS> gmdY H$aUmam Amho.' 90 (Am{U) AemM àH$mao Amåhr ˶m
cmoH$m§dahr (J«W§ ) AdV[aV Ho$cm hmoVm, (Á¶m§Zr Z§Va) ˶mMr (AZoH$) ^mJmV {d^mJUr
H$ê$Z Q>mH$cr. 91 Am{U Á¶m§Zr (AmVm) ¶m Hw$amUmMo (AW©{ZînÎmrÀ¶m ~m~VrV)
VwH$S>o-VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co.
92
Voìhm Vw¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Amåhr (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Adí¶ Ë¶m
gdmªZm Om~ {dMmaUma. 93 Oo H$mhr Vo H$arV hmoVo, ˶m{df¶r (Om~ {dMmaUma).
94
Voìhm (ho n¡J§~a!) Or Jmoï> ˶m§Zm ñnï>nUo (gm§JyZ Q>mH$ʶmMm) Vwåhmcm AmXoe
XoʶmV Amcm Amho, Vr Vwåhr gm§JyZ Q>mH$m. Am{U BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dUmè¶m
cmoH$m§nmgyZ Xÿa amhm. 95 {ZpíMVM, Amåhr Vw‘À¶mV’}$ (¶m g§Xeo mMr) {I„r CS>{dUmè¶m
cmoH$m§Mm (g‘mMma Koʶmg) n¶m©á AmhmoV. 96 Oo A„mh{edm¶ BVa Cnmñ¶ Agë¶mMo
R>mgyZ gm§JVmV, nU ˶m§Zm cdH$aM (g˶) H$iyZ MwH$o c. 97 Am{U Amåhr Mm§Jë¶màH$mao
OmUyZ AmhmoV H$s, Vo Oo H$mhr (B©e-qZXoÀ¶m Jmoï>r) ~mocVmV, ˶mÛmao Vw‘À¶m ‘Zmcm
BOm nmoMVo. 98 Voìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVdZ H$arV ˶mMo JwUJmZ H$am.
Am{U ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§n¡H$s ìhm. 99 Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr
CnmgZm (^º$s) H$arV amhm, ¶oWnmdoVmo H$s, Vr doi ¶oD$Z R>onmdr, {OMo ¶oUo AJXr
{ZpíMV Amho, (åhUOoM ‘¥Ë¶yMr doi).
260 Hw$amU

gyah-16. AZ-Zhc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
A„mhMm {ZU©¶, ~g ¶oʶmdaM Amho. Voìhm Vwåhr ˶mgmR>r (’$ma) AmVwa hmoD$
ZH$m. Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! Am{U Á¶m§Zm cmoH$ A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ
XoVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo {H$VrVar loð> Amho.
(Q>rn: ~wÕrMm dmna Z H$aUmè¶m cmoH$m§Zr, Or BVa Cnmñ¶o emoYyZ H$mT>crV ˶m§Mr,
universe Mm {Z‘m©Vm d ‘mcH$ Agcoë¶m A„mher H$YrM, Hw$Ç>oM, Xwê$Zhr VwcZm
e³¶ Zmhr.)
2
Vmo Amnë¶m ^º$m§n¡H$s Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mÀ¶mH$S>o Amnë¶m AmXoemZo
ñdJ©XÿVm§Zm (Amncm) g§Xoe XoD$Z nmR>{dVmo. (V‘m‘ cmoH$m§Zm) gmdY H$am H$s,
‘m¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, (CnmgZo¶mo½¶ Zmhr). åhUyZ ‘mPrM OmU
R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). 3 ˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm ¶mo½¶ CÔoemg{hV {Z‘m©U
Ho$co Amho. (Am{U) Á¶m§Zm Vo A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo
{H$VrVar loð> Amho.
4
˶mZoM ‘mZdmcm (Ho$di) EH$m dr`m©À`m W|~mnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. nU hmM
(VwÀN> W|~mnmgyZ {Z{‘©V ‘mZd) EH$X‘ YS>YS>rV ^m§S>Imoa ~Zcm. 5 Am{U ˶mZoM
newYZmMrhr {Z{‘©Vr Ho$cr, Am{U Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ (C~Xma) dóo Am{U BVa
(AZoH$) cm^hr àmá H$aVm. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtMo (Vwåhr AÞ åhUyZ) ^jUXoIrc
H$aVm. 6 Am{U (˶m Ñí¶mV) Vw‘À¶mgmR>r Z¶Zaå¶Vm XoIrc Amho. Ooìhm Vwåhr
gm¶§H$mir ˶m§Zm (Mmê$Z) Kar KoD$Z ¶oVm d gH$mir MaʶmgmR>r gmoSy>Z XoVm. 7 Am{U
Vo Vw‘Mr AmoPr ({d{dY) {R>H$mUr dmhÿZ ZoVmV, {OWo Vwåhmcm (ñdV:) dmhÿZ ݶm¶Mo
Agoc Va Vwåhr ’$ma H$ï> gmogë¶m{edm¶ dmhÿZ ZoD$ eH$Uma Zmhr. {Z:g§Xoh Vw‘Mm
nmcZH$Vm© ’$ma H$Zdmiy d X¶miy Amho. 8 Am{U ˶mZoM KmoS>o, IoMao Am{U JmT>do
{Z‘m©U Ho$cr AmhoV. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ ñdmarMo H$m‘ ¿¶mdo, VgoM Vr
Vw‘À¶m emo^oMr gmYZo ìhmdrV. Am{U Vmo Aem§Mrhr {Z{‘©Vr H$aVmo, Á¶m§À¶m~Ôc
Vwåhmcm (gܶm) kmZ Zmhr.
9
Am{U (Vmo Vw‘Mm {Z‘m©Vm Agë¶mH$maUmZo) Ho$di VmoM Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o
nmoMUmam gai ‘mJ© XmIdy eH$Vmo. Am{U (EH$m gai ‘mJm©cm gmoSy>Z), AZoH$ ‘mJ©
Agohr AmhoV, Oo gai ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmVmV. Am{U A„mhZo BpÀN>co AgVo Va
Vwåhm gdmªZmM gÝ‘mJu cmdco AgVo.
gyah-16. AZ-Zhc 261

(Q>rn: nU ˶mZo Va Vw‘Mr narjm KoʶmMo R>a{dco Amho.)


10
VmoM Amho Á¶mZo AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d Ho$cm, Am{U ˶mVyZM
Vwåhmcm {nʶmMo nmUr {‘iVo, Am{U ˶mnmgyZM PmS>mPwS>nm§Mr dmT> hmoVo, Á¶mV
Vwåhr (Amncr JwaoT>moao) MmaVm. 11 Am{U Vmo ˶mnmgyZM Vw‘À¶mgmR>r Ymݶ, O¡VyZ
(olive), IOya, Ðmjo d gd© àH$maMr ’$io {Z‘m©U H$aVmo. {ZpíMVM ¶m‘ܶo g§Xoe
Agcocr IyU Amho, ˶m§À¶mgmR>r Oo IamoIa qMVZ H$aVmV.
12
Am{U ˶mZoM amÌ d {Xdg Am{U gy¶© d M§Ð ¶m§Zm Vw‘À¶m godoV H$m¶©aV
Ho$coco Amho. Am{U Vmao (stars) XoIrc ˶mÀ¶m AmkoÀ¶m AYrZ AmhoV. {ZpíMVM
¶mV g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aUmao
AmhoV. 13 Am{U ˶mZo ¶m n¥Ïdrda Vw‘À¶mgmR>r Á¶m {d{dYa§Jr dñVy {Z‘m©U Ho$ë¶m.
{ZpíMVM ˶mV ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xoe Agcocr IyU Amho, Oo ~moY KoD$ BpÀN>VmV.
14
Am{U VmoM Amho, Á¶mZo g‘wÐmcm Vw‘À¶m godoV cmdco, åhUOo Vwåhmcm
˶mVyZ VmÁ¶m ‘m§gmMo ^jU H$aVm ¶mdo, VgoM ˶mVyZ OS>Odmhra, Oo Vwåhr cmoH$
n[aYmZ H$arV AgVm, Vohr H$mT>Vm ¶mdo. Am{U (˶mM g‘wÐmda) Vwåhmcm (hohr)
nmhm¶cm {‘iVo H$s, Zm¡H$m H$emàH$mao g‘wÐmcm ’$mSy>Z nwT>o OmV AmhoV. (hr gd©
ì¶dñWm Vw‘À¶m AYrZ Amho) åhUOo Vwåhr ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY ¿¶mdm. Am{U
(˶mMo) Am^ma ‘mZmdo.
15
Am{U ˶mZoM nd©Vm§Zm n¥Ïdrda ^¸$‘[a˶m ñWm{nV Ho$co. åhUOo Vr Vwåhmcm
KoD$Z S>mocm¶cm cmJy Z¶o. Am{U (˶mZoM) ZÚm d ‘mJ© ~Z{dco AmhoV, åhUOo
Vwåhmcm ¶mo½¶ ‘mJ© gmnS>mdm. (åhUOo Vwåhr Amnë¶m ܶo¶mn¶ªV nmohmoMmdo). 16 VgoM
(˶mZo BVa AZoH$) {XemXe©H$ gmYZohr ({Z‘m©U Ho$cocr AmhoV), ¶mÛmao Am{U ZjÌm§Ûmaohr
cmoH$ (àdmgmV) ‘mJ© {ZpíMV H$aVmV.
17 Va ‘J Omo {Z‘m©U H$aVmo, Vmo ˶mÀ¶m g‘mZ hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo H$mhrM
{Z‘m©U H$arV Zmhr? ‘J Vwåhr (¶mda) qMVZ H$aUma Zmhr H$m? 18 Oa Vwåhr
A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mr JUZm H$aʶmMm à¶ËZ H$amc Va Vwåhr ˶m§Mr JUZm H$Yrhr
H$ê$ eH$Uma Zmhr. A„mh, IamoIa ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 19 Am{U A„mh
(Vo gd©) nyU©nUo OmUyZ Amho, Oo H$mhr Vwåhr cndVm Am{U Oo H$mhr CKS> H$aVm.
20
(nU) Á¶m§Mm cmoH$ A„mh{edm¶ Ymdm H$aVmV Vo H$mhrM {Z‘m©U H$ê$ eH$V
ZmhrV. H$maU Vo ñdV:M {Z‘m©U Ho$co Jococo AmhoV. 21 Vo ‘¥V AmhoV, {Od§V Zìho,
Am{U ˶m§Zm ho XoIrc ‘mhrV Zmhr H$s, ˶m§Mo nwZéËWmZ Ho$ìhm Ho$co OmUma Amho. 22
262 Hw$amU

Vw‘Mm Cnmñ¶, Ho$di A„mh Amho, nU Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m (emídV) OrdZmda


{dídmg R>odV ZmhrV. ˶m§Mr ‘Zo g˶m{df¶r {VQ>H$mè¶mZo (^acocr) AmhoV. Am{U Vo
(’$maM) Ah§H$mar AmhoV. 23 {Z:g§Xoh, A„mhcm Vo gd© ‘mhrV Amho, Oo H$mhr Vo
cndrV AgVmV d Oo H$mhr Vo àH$Q> H$arV AgVmV. I{MVM Ah§H$mar cmoH$ ˶mcm
{à¶ ZmhrV.
24
Am{U Ooìhm ˶m§Zm {dMmaco OmVo, "Vo H$m¶ Amho Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
AdVrU© Ho$co Amho?' Voìhm Vo CÎmaVmV, "AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§À¶m H$Wm
AmhoV.' 25 (¶m§À¶m Ah§H$mamMm n[aUm‘ Agm hmoB©c) H$s, nwZéËWmZmÀ¶m (åhUOoM
µH$¶m‘VrÀ¶m) {Xder ñdV:Mm ^ma Va nyU©nUo ˶m§Zm CMcmdmM cmJoc Am{U gmo~V
˶m cmoH$m§Mmhr H$mhr ^ma CMcmdm cmJoc, Á¶m§Zm ˶m§Zr ñdV:cm kmZ ZgVmZmhr,
Hw$‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z Ho$co. (Mm§Jë¶màH$mao) OmUyZ ¿¶m, {H$Vr dmB©Q> AmoPo Amho Vo, Oo
˶m§À¶mda cmXco OmB©c.
26
˶m§À¶mnydu hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§Zr XoIrc H$Q>-H$mañWmZo aMcr hmoVr, nU
A„mhZo ˶m§Zr (aMcoë¶m ImoQ>çm Jmoï>tÀ¶m) B‘maVrMr, ‘yi nm¶mnmgyZM I~a
KoVcr. ˶m‘wio dê$Z ˶mMo (åhUOo ˶m§À¶m ‘Zgwã¶m§À¶m B‘maVrMo) N>ßna ˶m§À¶mda
H$mogico. Am{U {ejoMr AmnÎmr ˶m§À¶mda ˶m {XeoZo Amcr, Á¶mMr ˶m§Zr H$Yr
H$ënZmXoIrc Ho$cr ZìhVr. 27 ‘J µH$¶m‘VrÀ¶m {Xder A„mh ˶m§Zm An‘m{ZV
H$aoc Am{U åhUoc, Á¶m§Zm Vwåhr ‘m¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco hmoVo Vo ‘mPo gh^mJr
AmVm H$moR>o AmhoV, Á¶m§À¶mgmR>r Vwåhr ñdV:cm (‘m¶m ‘mJ©Xe©ZmnmgyZ) doJio
nmSy>Z KoVcmV? Á¶m§Zm kmZ àXmZ H$aʶmV Amco hmoVo, Vo åhUVrc H$s, AmO g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm An‘m{ZV Ho$co OmB©c d ˶m§Zm (’$ma ‘moR>r) nrS>m nmoMoc.
28
Á¶m cmoH$m§Mo àmU ñdJ©XÿV Aem pñWVrV H$mTy>Z KoVrc H$s, Vo ñdV:À¶m
{OdmdaM A˶mMma H$arV hmoVo. ˶mdoir Vo ˶m§À¶mg‘moa g§nyU© eaUmJVr nËH$ê$Z
åhUVrc, Amåhr Va H$moUVohr dmB©Q> H¥$˶ H$arV ZìhVmo. Zmhr H$go? Vwåhr Oo H$mhr
H$arV hmoVm, Vo A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV Amho. 29 (Amnë¶m XþîH¥$˶m§À¶m ‘mo~Xë¶mV)
AmVm XmIc ìhm ZaH$mV, H$m¶‘ VoWoM amhʶmgmR>r. IamoIa {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU
Amho, Ah§H$mar cmoH$m§Mo!
30
Am{U Ooìhm A„mhMr OmU R>odyZ Agcoë¶m cmoH$m§Zm {dMmaco OmVo H$s,
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Oo nmR>{dco Amho, Vo H$m¶ Amho? Voìhm ˶m§Mo CÎma AgVo,
"gd©loð> Jmoï>.' Oo cmoH$ Mm§Jcr H¥$˶o H$aVmV, ¶m OJmV XoIrc ˶m§M§ ^c§ hmoB©c. nU
gyah-16. AZ-Zhc 263

‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVrc (˶m§Mo) ñWmZ {H$VrVar nQ>rZo Mm§Jco Agoc. IamoIa {H$Vr
CËH¥$ï> {R>H$mU Amho, A„mhMr OmU Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r.
(Q>rn: A„mhMr OmU R>odUmam (God-conscious) ‘mUyg Vmo Amho, Omo à˶oH$
H$m¶© H$aVmZm A„mhMr OmU R>odVmo. ˶mcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd AgVo H$s, EHo$ {Xder
Amnë¶mcm ˶m A„mhg‘moa hOa amhÿZ à˶oH$ H$m¶m©~Ôc Om~ Úmdm cmJUma Amho,
Omo ‘m¶m à˶oH$ H$m¶m©Mo à˶oH$ jUr {ZarjU H$arV Amho. åhUOo A„mhcm A{à¶
Agcoco H$moUVohr H$m¶© ‘m¶m hmVyZ KSy> Z¶o, ¶mMr Vmo Zoh‘r I~aXmar KoV AgVmo.)
31
{Ma§VZ AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V Vo àdoe H$aVrc, ˶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ
H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. ˶m§Zm {VWo Vo gd© H$mhr {‘ioc, Á¶mMr Vo BÀN>m
춺$ H$aVrc. AemàH$mao A„mh ˶mMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m)
cmoH$m§Zm ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 32 Aem cmoH$m§Mo àmU ñdJ©XÿV Voìhm H$mT>VmV, Ooìhm Vo
‘ZmZo n{dÌ AdñWoV AgVmV, (Voìhm) ñdJ©XÿV (˶m§Zm) åhUVmV, "Vwåhmcm gcm‘,
(åhUOo Vwåhmcm em§Vr cm^mo). XmIc ìhm ñdJm©V, Vwåhr (Amnë¶m OrdZmV) Or
gËH$‘} Ho$cr ˶m§À¶m ‘mo~Xë¶mV.'
33
(g˶ ZmH$maUmao ho cmoH$) ¶m Jmoï>rMr àVrjm H$arV AmhoV H$m H$s, ˶m§À¶mH$S>o
ñdJ©XÿV ¶mdoV qH$dm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ CKS> ìhmdm. ¶m§À¶mnyduÀ¶m
cmoH$m§ZrXoIrc AgoM Ho$co hmoVo. A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cocm Zmhr, Va ˶m§ZrM
ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. 34 åhUyZ ˶m§Zm ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mr {ejm {‘imcr. Am{U
˶mM Jmoï>rZo ˶m§Zm doT>co, {OMr Vo {I„r CS>drV AgV.
35
Á¶m cmoH$m§Zr BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>a{dco, (AmVm) Vo åhUVmV, "A„mhZo
Vgo BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMrhr CnmgZm Ho$crM ZgVr,
Zm Amåhr, Zm Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr. VgoM Amåhr ˶mÀ¶m AmXoem{edm¶ H$moUVrhr
Jmoï> {Z{fÕhr R>a{dcr ZgVr.' ˶m§À¶m nyduMo (AnamYr) cmoH$ XoIrc AgoM ~mocco
hmoVo. nU n¡J§~am§da (˶m§Zm gmondcocm) g§Xoe ñnï>[aË`m nmoM{dʶm{edm¶ Aݶ
H$moUVrhr O~m~Xmar Zmhr.
36
Am{U Amåhr à˶oH$ OZg‘yhm‘ܶo (¶m g§Xoemgh) EH$m n¡J§~amcm C^o Ho$co,
"Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am Am{U g¡VmZmnmgyZ Xÿa amhm.' Am{U (AmYr hmoD$Z
Jocoë¶m {nT>çm§V) H$mhr Ago {ZKmco, Á¶m§Zm A„mhMo ‘mJ©Xe©Z cm^co Am{U Xþgao
H$mhr Agohr hmoVo, Oo Zï> hmoʶmg nmÌ R>aco. Va YaVrda àdmg H$ê$Z nmhm H$s,
Á¶m§Zr n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco, ˶m§Mm eodQ> H$gm Pmcm! 37 (n¡J§~a!) Vwåhr (g˶
264 Hw$amU

ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV) ’$ma BÀNw>H$ Agmc H$s, ˶m§Zm
‘mJ©Xe©Z cm^mdo Va (cjmV R>odm H$s), A„mh Aem§Zm ‘mJ©Xe©Z H$arVM ZgVmo,
Á¶m§À¶m~Ôc ˶mZo Ago R>a{dcoco Amho H$s, Vo ‘mJ©©^«ï> hmoUma. Am{U Aem§Zm H$moUrhr
gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr.
38
¶m§Mo Va Ago Amho H$s, Vo A„mhÀ¶m ZmdmZo enWm KoD$Z gm§JVmV, Am{U
’$ma ÑT>Vmnyd©H$ enWm KoVmV, "Omo ‘ê$Z OmVmo ˶mcm A„mh nwÝhm (H$Yr) CR>dyZ C^m
H$aUma Zmhr!' nU Ago Zmhr (‘ococm à˶oH$ OU CR>dyZ C^m Ho$cm OmUma), ho EH$
Ago dMZ Amho Á¶mMr nyV©Vm H$aUo, ˶mZo ñdV:da ~§YZH$maH$ Ho$coco Amho. nU
AZoH$ cmoH$ (hr Jmoï> {dídmgnyd©H$) OmUV ZmhrV. 39 ho ¶mgmR>r hmoUma H$s, Vmo
˶m§À¶mg‘moa ˶m gd© Jmoï>tMo (g˶) CcJSy>Z Q>mH$Uma Amho, Á¶m Jmoï>t{df¶r Vo
doJdoJio Ñ{ï>H$moZ ~miJyZ AmhoV. Am{U VgoM g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m
cmoH$m§Zmhr, ho H$iyZ MwHo$c H$s, Vo ImoQ>o ~mocV hmoVo. 40 Am{U Ooìhmhr Amåhr EImXr
Jmoï> ApñVËdmV AmUy BpÀN>Vmo, Voìhm {VÀ¶m ~m~VrV EdT>oM åhUVmo, "ApñVËdmV
¶o', Am{U Vr ApñVËdmV ¶oVo.
41
Am{U Á¶m (lÕmd§Vm§Zr) Amnë¶mda A˶mMma Pmë¶mZ§Va A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
ñdXoe ˶mJ Ho$cm. Amåhr ˶m§Zm ¶m OJmVhr Adí¶ Mm§Jco ñWmZ XoD$. Am{U
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV Va ˶m§À¶mgmR>r I{MVM ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm Amho. (g˶
ZmH$maUmè¶m§Zrhr) ho OmUco AgVo Va. 42 Vo (à{VHy$c n[apñWVrVhr) g§¶‘ R>odUmao
AmhoV. Am{U Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©da (ÑT>) {dídmg R>odUmao AmhoV.
43
Am{U (n¡J~§ a!) Vw‘À¶mnydu XoIrc Amåhr (‘˶© Agcoë¶m) ‘mUgm§‘YyZM
(Am‘Mo) n¡J~§ a ({Z¶wº$ H$ê$Z cmoH$m§H$S>)o nmR>{dco. Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mm) g§Xeo
àH$Q> H$arV hmoVmo. Vwåhmcm (AÚmn) ¶m~m~VrV OmUrd Pmcocr Zgoc Va (AmYrÀ¶m)
J«W§ m§Mo AZwgaU H$aUmè¶m kmZr cmoH$m§Zm {dMmê$Z nmhm. 44 Amåhr ˶m§Zm nmR>{dco hmoVo
g˶mÀ¶m ñnï> à‘mUmg{hV Am{U {ddoH$nyU© J«W§ mg{hV. Am{U Vw‘À¶mH$S>ho r Amåhr hr
ñ‘a{UH$m (reminder) ¶mMgmR>r nmR>{dcr H$s, Vwåhr cmoH$m§Zm Vr Jmoï> ñnï> H$ê$Z
gm§Jmdr, Or ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcr Amho. åhUOo ˶m§Zr ˶mda qMVZ H$amdo.
45
Oo cmoH$ dmB©Q> H$mañWmZo H$aʶmV Jw§Vcoco AmhoV, Vo ¶m Jmoï>rnmgyZ ñdV:cm
AJXr gwa{jV g‘OVmV H$m H$s, A„mh ˶m§Zm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$Uma Zmhr, qH$dm
Aer {ejmhr ˶m§À¶mda ¶oUma Zmhr, Á¶mMr ˶m§Zr H$Yr H$ënZm Ho$cocr Zmhr. 46
qH$dm Vmo ˶m§Zm AMmZH$nUo ’¡$cmdahr KoUma Zmhr, Ooìhm Vo Amnë¶m amoOÀ¶m
gyah-16. AZ-Zhc 265

H$m‘m§‘ܶo Jw§Vcoco AgVrc (˶m§Zr A„mh{df¶r ñdV:hÿZM Agm g‘O H$ê$Z


KoVcocm Amho). (nU) Vo ˶mÀ¶m ¶moOZocm H$Xm{n {d’$c H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 47
qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo H$s), Vo A„mhÀ¶m {ejoMo ^¶ ~miJyZ AgVmZmM, Vmo
˶m§Zm hiy-hiy Zme nmdʶmÀ¶m nÕVrZo OISy>Z Q>mHy$ eH$Vmo. IamoIa Vw‘Mm nmcZH$Vm©
’$maM H$Zdmiy d X¶miy Amho.
48
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, A„mhZo
Oo H$mhr {Z‘m©U Ho$coco Amho, ˶m§À¶m N>m¶m COdrH$S>o qH$dm S>mdrH$S>,o dmHy$Z (H$emàH$mao)
A„mhg‘moa nyU© Z‘« ^mdmZo ZV‘ñVH$ hmoV AmhoV. 49 H$maU AmH$memVrc à˶oH$ dñVy
qH$dm n¥Ïdrdarc gd© àm{U‘mÌ A„mhg‘moaM ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV, VgoM ñdJ©XVÿ
XoIrc (˶mÀ¶mMg‘moa) ZV‘ñVH$ AmhoV Am{U Vo (H$Yrhr) Ah§H$manydH© $ dV©Z H$arV
ZmhrV. 50 Vo Amnë¶mda (ZOa R>do Zy ) Agcoë¶m, Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo (Zoh‘r) ^¶
~miJyZ AgVmV. Am{U Ho$di VoM H$aVmV Á¶mMr ˶m§Zm Amkm {Xcr OmVo.
(Q>rn: ñdJ©XÿVm§gmaIoM dV©Z ‘mUgmH$Sy>Zhr A„mhcm Ano{jV Amho, nU ’$aH$ EdT>mM Amho H$s, Vo
¶mo½¶ VoM dV©Z H$aʶmg ~m§Yrc AmhoV. nU ‘mUgmMr narjm hmoV Agë¶mH$maUmZo ‘mUgmg‘moa XmoZ
n¶m©¶ Iwco AmhoV, Am{U ‘mUgmMo ^co ¶mVM Amho H$s, ˶mZohr ¶mo½¶ VmoM n¶m©¶ {ZdS>mdm.)
51
Am{U (cmoH$m§Zmo!) A„mhZo ’$‘m©{dco Amho, "XmoZ (qH$dm ˶mhÿZ A{YH$)
Cnmñ¶m§Mr CnmgZm H$ê$ ZH$m, VmoM EH$‘od B©ída Amho (CnmgZo¶mo½¶ Amho). (the
One & Only God). åhUyZ (cmoH$m§Zmo!) Ho$di ‘mPoM (Am{U ‘mPoM) ^¶
~miJm.' 52 Am{U Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, VmoM Amho
˶m§Mm ‘mcH$. Am{U (gdmªZr) Zoh‘r ˶mMoM AmkmnmcZ H$aUo Amdí¶H$ Amho. Va
‘J Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z BVam§Mo ^¶ ~miJVm H$s H$m¶?
53
Am{U Or H$moUVr Mm§Jcr Jmoï> Vwåhmcm cm^Vo, Vr A„mhH$Sy>ZM Amho. Am{U
Ooìhm Vwåhmcm EImXo Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vwåhr ‘XVrgmR>r ˶mMmM Ymdm H$ê$
cmJVm. 54 ‘J Ooìhm Vmo Vw‘Mo Xþ:I Xÿa H$aVmo, Voìhm Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr OU BVam§Zm
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo g‘H$j R>ady cmJVmV. 55 AemgmR>r H$s, Amåhr ˶m§Zm Oo
H$mhr {Xcoco Amho, ˶m~Ôc H¥$V¿ZVm 춺$ H$amdr. Va ¶m (AënH$mcrZ) OrdZmV
H$mhr H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m. nU cdH$aM (g˶) Vwåhmcm H$iyZ ¶oB©c. 56 Am{U
Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mMm EH$ ^mJ Vo Amnë¶m (˶m ImoQ>çm
Cnmñ¶m§H$[aVm) doJim H$mTy>Z R>odVmV, Á¶m§Mo ˶m§Zm H$gcohr kmZ Zmhr. A„mhMr
enW! Á¶m H$mhr ImoQ>çm Jmoï>r Vwåhr a{MV AmhmV, ˶m{df¶r Vwåhmcm Adí¶ Om~
{dMmaʶmV ¶oB©c.
266 Hw$amU

57
Am{U Vo (ñdJ©XÿVm§Zm-angels) A„mhÀ¶m ‘wcr R>a{dVmV, Agr‘ Amho
˶mMo nm{dͶ! Am{U ¶mCcQ> ñdV:gmR>r Vo {ZdS>VmV, Á¶mMr BÀN>m Vo ‘Zm‘ܶo
~miJyZ AgVmV, (åhUOo ‘wco). 58 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s EImÚmcm Ooìhm ‘wcrÀ`m
(OÝ‘mMr) dmVm© {Xcr OmVo, Voìhm Xþ:Im‘wio ˶mMm Moham H$mim nS>Vmo. Am{U
‘ZmVë¶m ‘ZmV ˶mMo àmU JwX‘aë¶mgmaIo hmoVo. 59 (‘wcrÀ`m OÝ‘mMr) dmB©Q> dmVm©
{‘imë¶mZ§Va Vmo ñdV:cm c‚monmoQ>r cmoH$m§nmgyZ cndrV AgVmo. (Am{U Vmo ¶m
{dMmamV AgVmo H$s), hm An‘mZ ghZ H$arV amhm¶Mo H$s, {Vcm ‘mVrV JmSy>Z
Q>mH$m¶Mo. {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶ Amho Vmo, Omo Vo H$arV AgVmV! 60 Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmda {dídmg R>odV ZmhrV, ˶m§Mo CXmhaU A{Ve¶ dmB©Q> Amho. Va A„mhMo
à˶oH$ JwU gdm}ËH¥$ï> Amho. VmoM à^wËdemcr Amho, Añgc ~w{ÕdmZ Amho.
61
Am{U Oa A„mhcm cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc (Vm~S>Vmo~) ˶m§À¶m
‘wg³¶m Amdim¶À¶m Ag˶m Va (˶mZo) n¥ÏdrVcmda EH$mcmhr gmoS>co ZgVo. nU Vmo
cmoH$m§Zm EH$m {ZYm©[aV H$mcmdYrn¶ªV Cg§V XoV AgVmo. Am{U Ooìhm ¶m H$mcmdYrMm
eodQ> ¶oD$Z R>no Vmo, Voìhm Vo ˶mÀ¶m EH$ jU^a Zm ‘mJo amhÿ eH$V, Zm nwT>o OmD$ eH$V.
62
Am{U Vo A„mher ˶m Jmoï>tMm g§~§Y OmoS>VmV, Á¶m Jmoï>r ˶m§Zm ñdV:gmR>rhr
{à¶ ZmhrV. Am{U Vo Amnë¶m Vm|Sy>Z ImoQ>çm Jmoï>r ~mocV AgVmV H$s, gd© Mm§Jë¶m
Jmoï>r ˶m§À¶mMgmR>r AmhoV. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, (ZaH$mMr) AmJ ˶m§Mr dmQ>
nmhV Amho. Am{U ˶m§Zm Adí¶ Ë¶mV nmoM{dco OmB©c.
63
(n¡J§~a!) A„mhMr enW, Amåhr Vw‘À¶mnydu ({d{dY) OZg‘yhm§H$S>o n¡J§~a
nmR>{dco hmoVo. nU (g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Zr, Am‘À¶m g§Xoem§H$S>o
Zoh‘rM Xþc©j Ho$co H$maU) g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>)H¥$˶o ˶m§Zm Mm§Jcr H¥$˶o dmQ>Vrc
Ago gwemo{^V H$ê$Z XmI{dcr Am{U AmOhr VmoM ˶m§Mm {‘Ì Amho. Am{U ˶m§Zm
Xþ:IXm¶H$ {ejm hmoUo AQ>i Amho. 64 Am{U Amåhr hm J«§W Vw‘À¶mH$S>o Ho$di
¶mgmR>r nmR>{dcm Amho H$s, Vwåhr, Vo Á¶m (lÕm{df`H$) Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV ‘V^oX
~miJyZ AmhoV, ˶m Jmoï>r ˶m§Zm ñnï> H$ê$Z gm§Jmì¶mV. Am{U lÕmd§V cmoH$m§gmR>r
(Vmo J«§W åhUOo) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho.
65
Am{U A„mh AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmUr d{f©Vmo. Am{U O‘rZ ‘¥Vàm¶
Pmë¶mZ§Va ˶m (nmʶm)Ûmao {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. IamoIa, ¶mV g§Xoe Amho
˶m§À¶mgmR>r Oo cjnyd©H$ EoH$ʶmgmR>r (BÀNw>H$) AmhoV.
66
VgoM JwamT>moam§‘ܶohr {ZpíMVnUo Vw‘À¶mgmR>r ~moY Amho. ˶m§À¶m nmoQ>m§V
gyah-16. AZ-Zhc 267

Agcoë¶m eoU d aº$ ¶m§À¶m‘YyZ ~mhoa H$mTy>Z Vwåhmcm {nʶmgmR>r ewÕ XÿY CncãY
H$a{dVmo. {nUmè¶m§gmR>r ñdm{Xï> Ago XÿY.
(Q>rn: IamoIa {H$Vr ‘hmZ Amho Vmo A„mh! Á¶mZo JmB©, åher B. àmʶm§Zm Amoë¶m qH$dm gw³¶m JdVmcm
M¸$ ñdm{Xï> XwYmV n[ad{V©V H$aUmè¶m ‘erZrM ~Z{dcoë¶m AmhoV.)
67
VgoM (Amåhr Vwåhmcm nm¡{ï>H$ Amhma àXmZ H$arV AmhmoV) IOya Am{U
Ðmjm§À¶m ê$nmZo XoIrc. Vwåhr ¶m§nmgyZ H¡$’$ AmUUmao no¶ VgoM Amamo½¶Xm¶r AÞ àmá
H$aVm. IamoIa ¶m‘ܶohr g§Xoe Agcocr (IyU) Amho, ˶m§À¶mgmR>r __ Oo Amnë¶m
~wÕrMm dmna H$aVmV.
68
Am{U (nmhm H$emàH$mao) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ‘Y‘mercm A§V:àoaUm {Xcr
H$s, S>m|JamV, PmS>m§‘ܶo Am{U (cmoH$) C^maVmV ˶m ‘m§S>dmV Vy Amncr Kao ~Zd. 69
‘J gd© àH$maÀ¶m ’$im§Mo (d ’w$cm§Mo) ag emo{fV amhm. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
Vw¶mgmR>r {ZpíMV Ho$coë¶m ‘mJmªda g§Mma H$arV amhm. {VÀ`m nmoQ>mVyZ {d{dYa§Jr no¶
~mhoa nS>Vo (åhUOoM ‘Y). Oo cmoH$m§gmR>r Amamo½¶Xm¶r Amho (åhUOo ˶mV Vgo
JwUY‘© AmhoV). IamoIa ¶m‘ܶohr EH$ g§Xoe Agcocr IyU Amho, qMVZ H$aUmè¶m
cmoH$m§gmR>r.
70
Am{U A„mhZoM Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co, ‘J VmoM Vwåhmcm ‘aU XoVmo. Am{U
Vw‘À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo dmY©³¶mÀ¶m (’$ma eodQ>À¶m åhUOoM) cmMmarÀ¶m
AdñWon¶ªV Zoco OmVmV. (˶m§Mr AdñWm Aer hmoVo H$s), EHo$H$mir Oo ˶m§Zm
Mm§Jë¶màH$mao g‘Om¶Mo, Vo (AmVm) H$mhrhr g‘OV Zmhr. IamoIa A„mh à˶oH$
Jmoï>rMm OmUH$ma Amho, Am{U gm‘϶©emcr Amho.
71
Am{U A„mhZo CnOr{dHo$À`m ~m~VrV, H$mhtZm H$mhtda Am{Y³¶ àXmZ Ho$co
Amho. ‘J Á¶m§Zm Am{Y³¶ àXmZ H$aʶmV Amcoco Amho, Vo Ago Va H$arV ZmhrV H$s,
Amnë¶m gmYZgm‘J«rVyZ (H$mhr) dmQ>m Amnë¶m godH$m§Zm XoD$Z Q>mH$ʶmg V¶ma
AmhoV, ¶mgmR>r H$s, Vo gd© (CnOr{dHo$À`m) ~m~VrV g‘mZ hmoD$Z OmdoV. ‘J Vo
A„mhÀ¶m CnH$mam§Zm ZmH$marV AmhoV H$m?
(Q>rn: ‘Zwî¶ Amnë¶m gmYZgm‘J«rV Amnë¶m godH$m§Zm g‘mZ {hñgoXma H$Xm{n ‘mZV Zmhr, Voìhm
A„mhÀ¶m B©ídaËdmV ˶mÀ¶mM Xmgm§Zm gh^mJr H$gm R>a{dVmo?)
72
Am{U A„mhZo Vw‘À¶m‘YyZM Vw‘À¶mgmR>r nËZr (wives) ~Z{dë¶m AmhoV
Am{U Vw‘À¶m nËZtnmgyZ nwÌ d (nwT>o) ZmVy {Z‘m©U Ho$co. Am{U CnOr{dHo$À`m CÎm‘
dñVy Vwåhmcm CncãY H$ê$Z {Xë¶m. (ho gd© A„mhZo Ho$coco AgVmZm) ho cmoH$
268 Hw$amU

Ag˶ d ì¶W© Jmoï>tda {dídmg R>odyZ AmhoV? Am{U A„mhÀ¶m H¥$nocm ZmH$maV
AmhoV. 73 Vo A„mhcm gmoSy>Z Aem Jmoï>tMr CnmgZm H$arV AmhoV, Oo Zm AmH$memVyZ,
Zm O{‘ZrVyZ (Amnë¶m CnmgH$m§Zm) H$moUVrhr CnOr{dH$m àXmZ H$aʶmMo gm‘϶©
~miJVmV. Am{U ˶m§À¶mH$S>o Ago gm‘϶© AgUo H$Xm{n e³¶ Zmhr. 74 åhUyZ
Vwåhr A„mhMr VwcZm H$moUmerhr H$ê$ ZH$m. {Z:g§e¶, A„mh (gd© H$mhr) OmUVmo,
nU Vwåhr OmUV Zmhr.
75
A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$ VwcZmË‘H$ CXmhaU àñVwV H$arV Amho H$s, EH$
Jwcm‘ Amho, Á¶mÀ¶mda Xþgè¶mMo ñdm{‘Ëd Amho, nU ˶m Jwcm‘mcm H$moU˶mhr
àH$maMo A{YH$ma àmá Zmhr. Va (XþgarH$S>o) EH$ (ñdV§Ì Agcocm) ‘mUyg Amho,
Á¶mcm Amåhr Am‘À¶mH$Sy>Z (XoUJrÀ¶m ñdê$nmV) {dnwc à‘mUmV CnOr{dHo$Mr
gmYZo {Xcocr AmhoV. (Am{U) Vmo ˶mVyZ Jwá[a˶m d Omhra[a˶m (Am‘À¶m H$m¶m©gmR>r)
IM© H$arV AgVmo. Va ho (XmoKo) g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$m? ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM
Amho. nU AZoH$ cmoH$m§Zm ho g‘OV Zmhr.
76
AemMàH$mao A„mh (Vw‘À¶mg‘moa) AmUIr EH$ VwcZmË‘H$ CXmhaU àñVwV
H$arV Amho. XmoZ ‘mUgo AmhoV. Ë`m§n¡H$s EH$ ‘wH$m Amho. Omo H$mhrM H$ê$ eH$V Zmhr.
Am{U Amnë¶m ‘mcH$mcm EH$m àH$mao ^ma ~Zcocm Amho. (‘mcH$mZo) ˶mcm H$moR>ohr
nmR>dco, Var Vmo H$moUVohr H$m‘ ZrQ> H$ê$Z ¶oV Zmhr. Va Vmo d Agm ‘mUyg Omo, Oo
ݶmæ¶ Amho VoM H$aʶmMm AmXoe XoVmo Am{U Vmo ñdV: gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW Amho, (ho
XmoKo) g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$m?
77
AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m AÑí¶ Jmoï>tMo kmZ Ho$di A„mhcmM Amho. Am{U
ݶm¶mÀ¶m {XdgmMo (åhUOoM µH$¶m‘VrMo) AmJ‘Z AemàH$mao (AMmZH$) hmoB©c H$s,
OUy S>moù¶m§À¶m nmnUtMo cdUo, qH$~hþZm ˶mhÿZhr cdH$a. {Z:g§Xoh, A„mhcm à˶oH$
Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho.
(Q>rn: ݶm¶mMm {Xdg AJXr AMmZH$nUo g‘moa ¶oUma Amho.)
78
A„mhZoM Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘mVm§À¶m CXam§VyZ ~mhoa H$mT>co, Voìhm Vwåhmcm
H$moU˶mhr Jmoï>rMo kmZ ZìhVo. ˶mZoM Vwåhmcm H$mZ, S>moio Am{U ‘Z (åhUOo ~wÕr)
¶m Jmoï>r àXmZ Ho$ë¶m, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr Ë`mÀ`mà{V (åhUOo {Z‘m©Ë`mà{V) Am^ma
춺$ H$arV amhmdo.
79
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) AmH$memV ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr
H$m? H$s, (A„mhZo) nú¶m§Zm H$emàH$mao (AmH$memÀ¶m) dmVmdaUmV CS>ʶmMo gm‘϶©
gyah-16. AZ-Zhc 269

àXmZ Ho$coco Amho. ˶m§Zm A„mh{edm¶ Xþgao H$moUrhr amoIyZ Yacoco Zmhr. IamoIa,
¶mV ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV, Oo {dídmg R>odUmao (lÕmd§V)
AmhoV. 80 Am{U A„mhZoM Vwåhmcm Aer Kao (~m§YʶmMr ¶mo½¶Vm) {Xcr Amho, Or
(Kao) Vw‘À¶mgmR>r {dlm§{VñWmZ R>aVmV. Am{U (˶mZoM) Vwåhmcm OZmdam§À`m
H$mVS>çm§nmgyZ Kao (tents) ~Z{dʶmMo (H$m¡eë¶) àXmZ Ho$co Amho. Vr dmnamgmR>r
(XmoÝhr n[apñWVrV) gmo¶rñH$a AmhoV, àdmgmV gmo~V ZoʶmgmR>r hcH$s qH$dm ‘w¸$m‘
H$arV AgVmZm Cn¶moJr. Am{U VmoM Vwåhmcm nwadR>m H$aVmo, ˶m§Mr cmoH$a, cd Am{U
Ho$g, ¶m§nmgyZ ({Za{Zamù¶m VèhoÀ¶m) cm^Xm¶H$ dñVy d gm‘mZ ~Z{dco OmVo. Á¶m
EH$m H$mcmdYrn¶ªV H$m‘r ¶oVmV.
81
Am{U A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m ~è¶mMem dñVy§n¡H$s H$mhtZm (˶mZo) Vwåhmcm
g§ajU nwadʶmMo gmYZ ~Z{dco Amho. Ogo ˶mZo nd©Vm§Zm Vw‘À¶mgmR>r Aml¶ñWmZ
~Z{dco. Am{U ˶mZo Vwåhmcm dóo (~Z{dʶmMr ¶mo½¶Vm) àXmZ Ho$cr, Or (dóo)
Vw‘Mo Ja‘rnmgyZ (VgoM W§S>rnmgyZ) ajU H$aVmV Am{U Aerhr dóo AmhoV (åhUOo
{McIVr d A§JaIo) Oo cT>m¶m§‘ܶo Vw‘Mo ajU H$aVmV. AemàH$mao Vmo Vw‘À¶mda
nwaonya à‘mUmV Amncr H¥$nm H$aVmo. åhUOo Vwåhr ˶mMo nyU©nUo AmkmYmaH$ ~Zmdo.
82
¶mZ§Vahr Oa Vo nmR> {’$adVrc Va (n¡J§~a! Vwåhr cjmV ¿¶m H$s, Vwåhmcm
gmondʶmV Amcocm) g§Xoe ˶m§À¶màV nmoM{dUo EdT>oM Vw‘Mo H$V©ì¶ Amho. 83 ¶m
(nmR> {’$adUmè¶m cmoH$m§Zm) A„mhÀ¶m CnH$mam§Mr nyU© OmUrd Amho. VargwÕm Vo ZH$ma
XoVmV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ cmoH$ AmhoVM H¥$V¿Z.
84
nU Á¶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ EH$ gmj XoUmam C^m H$ê$. Voìhm
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Zm, Zm g~~r (excuses) nwT>o R>odʶmMr
nadmZJr {Xcr OmB©c, Zm ˶m§Zm gwYmaUm H$aʶmMr g§Yr {Xcr OmB©c. 85 Am{U Ooìhm
dmB©Q> H¥$˶o H$aʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Vr {ejm (à˶jmV) nmhVrc, Voìhm Vr
Zm gm¡å¶ H$aʶmV ¶oB©c, Zm ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao AdH$me {Xcm OmB©c.
86
Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Ooìhm AZoHo$ídadmXr cmoH$ ˶m§Zm (g‘moa) nmhVrc,
Á¶m§Zm ˶m§Zr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco hmoVo. Voìhm Vo CX²JmaVrc, "ho Am‘À¶m
nmcZH$˶m©! hoM AmhoV Vo, Á¶m§Zm Amåhr VwPo gh^mJr R>a{dco hmoVo, Am{U Vwcm
gmoSy>Z ¶m§Mm Ymdm Amåhr H$arV hmoVmo. nU Vo (gh^mJr Cnmñ¶) ˶m§À¶m eãXm§Zm
˶m§À¶mdaM CcQ>dVrc (Am{U Ago gUgUrV CÎma XoVrc H$s), "VwåhrM ImoQ>maS>o
AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.' 87 Am{U ˶m {Xder Vo, (Oo AemàH$mao nmnH¥$˶
270 Hw$amU

H$arV am{hco hmoVo), A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVrc, Am{U Oo Oo, Vo ImoQ>o a{MV am{hco
hmoV,o Vo gd© ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrgo hmoD$Z OmB©c. 88 Á¶m§Zr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hnydH© $
^y{‘H$m KoVcr hmoVr Am{U cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aʶmgmR>r à¶ËZaV
am{hco, Amåhr ˶m§À¶m {ejo‘ܶo AmUIr {ejoMr ^a Kmcy, ˶m CnÐdmnmoQ>r Oo Vo
OJmV ngadrV am{hco.
89
Am{U ˶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVrc EH$ gmjr ˶m§À¶m{déÕ
˶m§À¶m‘YyZM C^m H$ê$. Am{U (n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcmhr ˶m cmoH$m§~Ôc gmj
XoʶmgmR>r nwT>o AmUy (Á¶m§À¶mn¶ªV Vw‘Mm g§Xoe nmoMcocm Agoc). Am{U Amåhr
Vw‘À¶mH$S>o hm J«§W àH$Q> Ho$cm Amho. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr à˶oH$ Jmoï> ñnï> H$ê$Z gm§JyZ
Q>mH$mdr. Vmo ‘mJ©Xe©Z Am{U H¥$nm d ew^dmVm© Amho, A„mhMo AmkmnmcZ H$aUmè¶m§gmR>r.
90
{ZpíMVM A„mh ݶm¶ H$aʶmMo, ^co H¥$˶ H$aʶmMo Am{U OdiÀ¶m
ZmVodmBH$m§Zm ˶m§Mm C{MV h¸$ XoʶmMo (Vwåhmcm) AmXoe XoVmo Amho. Am{U A„mh Vr
gd© H¥$˶o H$aʶmg ‘ZmB© H$aVmo Amho, Or {Zc©‚mnUmMr AmhoV. VgoM Vrhr gd© H¥$˶o
Or A§V‘©Zmcm nQ>Umar ZmhrV, VgoM {dÐmohr dV©Z H$aʶmg XoIrc (Vmo ‘ZmB© H$aVmo).
Vmo Vwåhmcm (nwÝhm-nwÝhm) ¶mgmR>r VmH$sX XoV Amho H$s, Vwåhr (ho gd©) cjmV R>odmdo.
91
Am{U Á¶mAWu Vwåhr A„mhcm dMZ {Xcoco Amho, Voìhm Vo nyU© H$am. VgoM
Vwåhr A„mhcm gmjr R>odyZ KoVcoë¶m Vw‘À¶m ÑT> enWm ‘moSy> ZH$m. Am{U Vwåhr Oo
H$mhr H$aVm Vo gd© A„mh OmUVmo.
(Q>rn: A„mhcm {Xcoco dMZ åhUOo lÕoda Iao CVaʶmMo dMZ Amho Am{U nañna cmoH$m§er Ho$coë¶m
ì¶dhmamV A„mhÀ¶m gmjrZo KoVcoë¶m enWmhr Z ‘moS>ʶmMm AmXoe XoʶmV Amcocm Amho.)
92
Am{U (enWm ‘moS>ʶmÀ¶m) ~m~VrV Vwåhr ˶m (doS>çm) órgmaIo hmoD$ ZH$m,
{OZo Amnco ‘moR>çm ‘ohZVrZo H$mVcoco gyV, ‘O~yV nri {Xë¶mZ§Vahr (Amnë¶mM
hmVmZo) VwH$S>o VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co. VgoM Vwåhrhr Amnë¶m enWm§Zm AmngmV EH$
Xþgè¶mer {dídmgKmV H$aʶmMo gmYZ ~Z{dVm, Ho$di ¶m ^rVrnmoQ>r H$s, EH$ g‘yh
Xþgè¶mnojm A{YH$ e{º$emcr ~Zoc. ¶m gd© (pñW˶§Vam)Ûmao A„mh Vwåhm cmoH$m§g
H$gyZ nmhV Amho. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder A„mh Á¶m Jmoï>tV Vwåhr ‘V^oX
H$arV AmcmV, ˶mMr h{H$JV Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z Q>mHo$c.
93
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZo Vwåhm gdmªZm EH$M OZg‘yh ~ZdyZ Q>mH$co
AgVo. nU Vmo, Omo (nW^«ï>) hmoD$ BpÀN>Vmo ˶mg nW^«ï> hmoD$ XoVmo. Am{U ˶mcm
gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aVmo (Omo gÝ‘mJm©H$S>o ¶oD$ BpÀN>Vmo). Am{U Vwåhr Or-Or
gyah-16. AZ-Zhc 271

H¥$˶o Ho$cr ˶mg§~§YmZo Vwåhmcm Adí¶ Om~ {dMmaʶmV ¶oB©c.


94
Am{U Vwåhr Amnë¶m enWm§Zm AmngmV EH$Xþgè¶mMr ’$gdUyH$ H$aʶmMo
‘mܶ‘ ~Zdy ZH$m. ˶mÛmao Ago hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, (EImÚmZo) ÑT>Vmnyd©H$ gÝ‘mJm©Mm
A§JrH$ma Ho$ë¶mZ§VaXoIrc (˶mMo) nm¶ S>J‘JV AmhoV. Am{U n[aUm‘V: Vwåhmcm
¶mgmR>r {ejm MmImdr cmJoc H$s, Vwåhr (˶m 춺$sg) A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa
H$aʶmg H$maUr^yV R>acmV Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVhr) Vwåhmcm H$R>moa {ejm
^moJmdr cmJoc. 95 Am{U jw„H$ cm^àmárgmR>r, A„mher Ho$coë¶m dm¶ÚmMm gm¡Xm
H$ê$ ZH$m. Am{U Oo H$mhr A„mhnmer Amho Vo IamoIa, A{YH$ Mm§Jco Amho. Vwåhmcm
ho g‘Oco AgVo Va! (’$ma ~ao Pmco AgVo).
96
Oo H$mhr Vw‘À¶mOdi Amho, Vo gd© g§nwï>mV ¶oUo AQ>i Amho. nU Oo H$mhr
A„mhH$S>o Amho, Vo H$YrM g§nwï>mV ¶oUma Zmhr. Am{U Oo ghZercVmnyd©H$ dV©Z
H$aVrc, Amåhr ˶m§À¶m Mm§Jë¶m H$m¶mªMm ‘mo~Xcm ˶m§Zm Adí¶ XoD$. 97 Omo H$moUr
Mm§Jco H$m¶© H$aoc, ‘J Vmo nwéf Agmo dm ór, Am{U Vmo Oa lÕmd§V Amho; Va Amåhr
˶mcm Adí¶ (¶m OJmVhr) Mm§Jco OrdZ àXmZ H$ê$. Am{U ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
{MañWm¶r OrdZmVhr) CÎm‘moÎm‘ ‘mo~Xcm àXmZ H$ê$ __ ˶m (Mm§Jë¶m) H$m¶mªnmoQ>r, Oo
Vo H$arV am{hco.
98
Am{U Ooìhmhr Vwåhr Hw$amUmMo nR>U H$amc, Voìhm ˶m {Y¸$macoë¶m g¡VmZmnmgyZ
(ñdV:Mm) ~Mmd H$aʶmgmR>r A„mhMo g§ajU ‘mJm. 99 Vmo ˶m§À¶mda Amncm
A{YH$ma JmOdy eH$V Zmhr, Oo gƒo lÕmd§V AmhoV. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©da
(ÑT>) {dídmg R>odVmV. 100 ˶mMm A{YH$ma, Vmo ˶m cmoH$m§da JmOdVmo, Oo ˶mMo
AZwgaU H$aʶmg BÀNw>H$ AgVmV, Am{U Vo, Oo (BVam§Zm) A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.
101
Am{U Ooìhm Amåhr EH$m g§XoedMZmÀ¶m OmJr Xþgao g§XoedMZ àH$Q> H$aVmo.
Am{U A„mhcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vmo H$m¶ àH$Q> H$arV Amho. Voìhm Vo (g˶
ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "Vwåhr Va Ho$di ImoQ>çm Jmoï>r aMUmao AmhmV. (åhUOo
Am‘À¶mg‘moa A„mhMm g§Xoe åhUyZ Oo àñVwV H$aVm, ˶m Ho$di ImoQ>çm aMcoë¶m
Jmoï>r AmhoV).' nU (dñVwpñWVr Aer Amho H$s), ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVoH$m§Zm (‘wimV)
kmZM Zmhr. 102 (n¡J§~a! Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, (g˶ ho Amho H$s), n{dÌ AmËå¶mZo
(åhUOo {O~«rc ¶m ñdJ©XÿVmZo) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z hm (J«§W) ¶m g˶ CÔoemg{hV
AmUcocm Amho H$s, ˶mÛmao lÕmd§Vm§Zm ˶m§À¶m (lÕoÀ¶m~m~VrV) A{YH$ ÑT>Vm
cm^mdr. VgoM hm (J«§W) ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© Amho AmkmnmcZ H$aUmè¶m§gmR>r.
272 Hw$amU

103
Am{U AWm©VM Amåhmcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vo åhUVmV, "¶m (n¡J§~amg)
ho (gd©) EH$ 춺$s {eH$dVmo.' nU Á¶m 춺$sH$S>o ({eH$dʶmMm Amamon H$ê$Z) Vo
IwUmdV AmhoV, ˶mMr ^mfm Va Aa~r Zmhr. Am{U hm Hw$amU Va ñnï> Aa~r ^mfoV
Amho. 104 {ZpíMVM Oo cmoH$ A„mhÀ¶m g§Xoemda {dídmg R>odUmao ZmhrV, Aem§Zm
A„mh gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aUma Zmhr. Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ˶m§À¶mgmR>r
H$R>moa {ejm Amho. 105 (IaoVa), ImoQ>çm Jmoï>r Va Vo cmoH$ a{MV AmhoV, Oo
A„mhÀ¶m g§Xoemda {dídmg R>odUmao ZmhrV. (Am{U A„mhÀ¶m ZOaoV), hoM cmoH$
ImoQ>maS>o AmhoV.
106
Omo ‘mUyg EH$Xm A„mhda lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Va (nwÝhm) AlÕoH$S>o diVmo,
(Aem ‘mUgmgmR>r H$R>mao {ejm Amho), ’$º$ ¶m AndmXm{edm¶ H$s ˶mcm lÕoMm ˶mJ
H$aʶmg {dde H$aʶmV Amcoco Agoc, nU Vmo ‘Zmo‘Zr ÑT> lÕm ~miJyZ Agoc. (Va
˶mg {ejm hmoUma Zmhr). ¶mCcQ> Á¶m ‘mUgmÀ¶m ‘ZmV AlÕm ^acocr Agoc, Va
Aem cmoH$m§da A„mhMm àH$mon Amho Am{U ˶m§Zm ’$ma ‘moR>r {ejm Ho$cr OmB©c. 107
(˶m§À¶mda A„mhMm àH$mon) ¶mgmR>r hmoBc © H$maU ˶m§Zr ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m ({MañWm¶r)
OrdZmÀ¶m VwcZoV ¶mM (jU^§Jaw ) OrdZmcm àmYmݶ {Xco. Am{U A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$arV Zmhr. 108 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Mr ‘Zo, H$mZ d
o o A„mhZo grc H$ê$Z Q>mH$co AmhoV. Am{U ho AJXr ~ogmdY AdñWoV AmhoV. 109
S>mi
hoM cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV AQ>inUo VmoQ>çmV amhVrc!
110
‘J Á¶m cmoH$m§Mm (Ho$di) ¶mgmR>r N>i Ho$cm Jocm H$s, ˶m§Zr (g˶Y‘m©Mm
A§JrH$ma Ho$cm). Voìhm ˶m§Zr ñdXoe ˶mJ Ho$cm Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr (åhUOoM {OhmX Ho$cm) Am{U (g˶ lÕoda) AT>inUo
H$m¶‘ am{hco. Va Aem cmoH$m§À¶m (^yVH$mimVrc MwH$m) A„mh Adí¶ (‘m’$ H$ê$Z
Q>mHo$c), Vmo ’$ma ‘m’$ H$aUmam d X¶miy Amho. 111 (˶m {XdgmMr OmUrd R>odm), Á¶m
{Xder à˶oH$ ‘mUyg Ho$di ñdV:À¶mM ~MmdmgmR>r {dZdUr H$arV hOa hmoB©c.
Am{U à˶oH$mg ˶mZo Ho$coë¶m H$‘mªMm nwaonya ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. Am{U H$moUmdahr
Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr.
112
Am{U A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$m dñVrMo CXmhaU àñVwV H$arV Amho. Or
EHo$H$mir gwa{jV d g‘¥Õ AdñWoV hmoVr. VoWrc (a{hdmem§Zm) Mhÿ~mOy§Zr {dnwc
à‘mUmV OrdZgm‘J«r àmá hmoV hmoVr. ‘J (nwT>o) Ago Pmco (Vo) A„mhÀ¶m CnH$mam§à{V
H¥$V¿Z ~Zco. Voìhm A„mhZo (˶m§À¶m Xþî)H¥$˶m§nmoQ>r Cnmg‘ma Am{U ^¶ ¶m§Mr Md
gyah-16. AZ-Zhc 273

MmIm¶cm cmdcr. 113 Am{U ˶m§À¶mH$S>o EH$ n¡J§~a ˶m§À¶m‘YyZM Amcm, Voìhm
˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>a{dco. n[aUm‘r (A„mhÀ¶m) {ejoZo ˶m§Zm doT>co. H$maU Vo hmoVoM
XþamMmar cmoH$.
114
Va (lÕmd§Vm§Zmo!) Á¶m d¡Y Am{U ewÕ dñVy A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r CncãY
Ho$coë¶m AmhoV, ˶mVyZ Im. Am{U A„mhÀ¶m CnH$mam§à{V ˶mMo Zoh‘r Am^ma 춺$
H$am, Oa Vwåhr IamoIa ˶mMr ^º$s H$aUmao Agmc..... 115 ˶mZo Va Vw‘À¶mgmR>r
Ho$di ñdV:hÿZ ‘ococo (àmUr), Am{U aº$, Am{U Sw>H$amMo ‘m§g, VgoM Á¶mda
A„mh{edm¶ BVam§Mo Zmd KoʶmV Amco Agoc, (ho gd©) {Z{fÕ R>a{dcoco Amho. nU
Omo H$moUr ^¶§H$a ^wHo$Zo ì¶mHy$i Pmcocm Agoc, nU Vmo {Z{fÕ Jmoï>rMo godZ Zm
BÀN>onmoQ>r H$aUmam Agoc, Zm ˶mÀ¶m A˶mdí¶H$ JaOonojm OmñV H$aUmam Agoc.
(Va {dde Pmcoë¶m AdñWoVM ˶mZo Ago Ho$ë¶mg) A„mh {ZpíMVM j‘merc d
X¶miy Amho.
116
Am{U ñdV:hÿZ aMcoë¶m Jmoï>tÀ¶m AmYmao, Ago Omhra H$ê$ ZH$m H$s, "ho d¡Y
Amho Am{U Vo Ad¡Y Amho' Ago Ho$ë¶mg Vo WoQ> A„mh{df¶rM ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ
gm§{JVë¶m gmaIo hmoB©c. Am{U Oo cmoH$ ImoQ>çm Jmoï>tMm g§~§Y A„mher OmoS>VmV, Vo
H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV. 117 ˶m§Zr (¶m OJmV) H$mhr H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z
¿¶mdr, nU ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV AZ§VH$mcrZ) {ejm ^moJmdr cmJUma Amho.
118
Am{U Á¶y cmoH$m§gmR>r Amåhr ˶m Jmoï>r {Z{fÕ R>adë¶m hmo˶m, Á¶m§Mo dU©Z
Amåhr AmYrM Vw‘À¶mg‘moa Ho$coco Amho. Amåhr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr, nU
˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm hmoVm.
119
Vw‘Mm nmcZH$Vm© {ZpíMVM A˶§V j‘merc Am{U A˶§V X¶miy Amho, ˶m
cmoH$m§à{V Á¶m§Zr, AOmUVonUo dmB©Q> H¥$˶ Ho$co Am{U Z§Va cJoM níMmÎmmnX½Y Pmco,
Am{U ñdV:Mr gwYmaUm H$ê$Z KoVcr. (Va Aem§Zm Vw‘Mm nmcZH$Vm© {ZpíMVnUo ‘m’$
H$ê$Z Q>mHo$c).
120
IamoIa, B~«mhr‘ Agm 춺$s hmoVm, gd© gX²JwU ˶mÀ¶m‘Yo EH$dQ>coco hmoVo
(Oo {d{dY gX²JUw ) EH$m gX²JUw r O‘mVrV Agy eH$VmV, A„mhMm (gƒm) AmkmYmaH$,
gX¡d ˶mcmM g‘{n©V Agcocm Agm hmoVm B~«mhr‘ (Am‘Mm ^º$), VgoM Vmo ˶m
cmoH$m§n¡H$s ‘wirM ZìhVm Oo BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV. 121 Vmo (gX¡d)
˶mÀ¶m CnH$mam§~Ôc Am^ma 춺$ H$aUmam hmoVm. A„mhZo ˶mMr {ZdS> Ho$cr hmoVr,
Am{U ˶mcm gai ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z Ho$co hmoVo. 122 Amåhr ¶m OJmVhr ˶mÀ¶mda
274 Hw$amU

H¥$nm Ho$cr hmoVr, Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVhr Vmo gXmMmar cmoH$m§n¡H$s Agoc. 123 (ho
n¡J§~a ‘whå‘X!) (AmVm) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o hm g§Xoe nmR>{dcm Amho H$s: "B~«mhr‘À¶m
‘mJm©Mo AZwgaU H$am, Omo gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm doJio H$ê$Z (A„mhcm)
nyU©nUo g‘{n©V Pmcocm hmoVm. Am{U Vmo ˶m cmoH$m§n¡H$s H$Xm{n ZìhVm, Oo BVam§Zm
A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.'
124
(ho OmUyZ ¿¶m H$s), "g~V'À¶m {Z¶‘mMo (nmcZ) H$aUo, ˶mM cmoH$m§gmR>r
~§YZH$maH$ H$aʶmV Amco hmoVo, Á¶m§Zr ˶mÀ¶m{df¶r ‘V^oXm§Mm ‘mJ© A§JrH$macm
hmoVm. {Z:g§Xoh Vw‘Mm nmcZH$Vm© nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vo Á¶m~m~VrV ‘V^oX H$arV
hmoVo ˶m~m~VrV (g˶mMm CcJS>m H$aUmam) ’¡$gcm gwZmdyZ Q>mHo$c.
125
(n¡J§~a! g‘ñV ‘mZdOmVrcm) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘mJm©H$S>o ¶oʶmMo
AmdmhZ H$am, g‘OyVXmanUo Am{U Mm§Jë¶m CnXoemÛmao. d ˶m§À¶mer CÎm‘àH$mao
{dMma{d{Z‘¶ H$am. {ZpíMVM A„mhcm Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV Amho. H$moU ˶mÀ¶m
‘mJm©nmgyZ T>icm Amho. Am{U Vmo ˶m§Zmhr Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ Amho Oo gÝ‘mJm©da
(AT>inUo) ‘mJ©ñW AmhoV.
126
Am{U Vwåhmcm gyS> ¿¶m¶Mm Agoc Va VodT>çmM à‘mUmV ¿¶m, Á¶m
à‘mUmV Vwåhmcm Ìmg XoʶmV Amcocm Amho. Am{U Oa (Aemàg§Jr) Vwåhr g§¶‘mMr
^y{‘H$m ¿¶mc Va g§¶‘mMr ^y{‘H$m A§JrH$maUo ho (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) OmñV Mm§Jco
Amho. (H$maU Oo à{VHy$c n[apñWVrV pñWa{MÎm amhVmV, A„mh ˶m§Mm gmhmæ¶H$Vm©
AgVmo). 127 (n¡J§~a!) pñWa{MÎm amhÿZ ghZ H$arV amhm. (Am{U ho cjmV Agy Úm),
hr ghZercVoMr eº$r Vwåhmcm A„mhH$Sy>ZM àmá hmoV Amho. Am{U ˶m§À¶m{df¶r
Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Am{U ˶m§À¶m H$Q>-H$mañWmZm§‘wio ‘Z IMy XoD$ ZH$m. 128 {ZpíMVM
A„mh ˶m§À¶m~amo~a Amho, Oo ˶mMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶{VV H$arV AmhoV),
VgoM Oo, Mm§Jco H¥$˶ H$aUmao AmhoV.
gyah-17. ~Zr BòmB©c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo, Á¶mZo Amnë¶m godH$mcm EH$m amÌr (‘¸$mpñWV)
n{dÌ ‘erXrnmgyZ, XÿadaÀ¶m ˶m ‘erXrn¶ªV (åhUOo ¶oê$eco‘pñWV ‘erXrn¶ªV)
àdmg KS>dyZ AmUcm. OoWrc n[aga Am‘À¶m H¥$noZo g‘¥Õ Pmcoco Amho. (hm àdmg
¶mgmR>r KS>dyZ AmUcm) H$s, Amåhr Am‘À¶m IwUm§Mo ˶mcm Xe©Z KS>dmdo. IamoIa
Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr nmhUmam Amho.
gyah-17. ~Zr BòmB©c 275

2
Am{U Amåhr (AemMàH$mao) n¡J§~a ‘ygm ¶mg (hr) J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm.
Am{U ˶mg BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$[aVm ‘mJ©Xe©ZmMo gmYZ ~Z{dco hmoVo. (˶mV ˶m§Zm
Aer Amkm Ho$cr hmoVr H$s), "‘m¶m{edm¶ Aݶ H$moUmcmhr Amncm à{VnmcH$ ~Zdy
ZH$m.' 3 Vwåhr ˶m cmoH$m§Mo d§eO AmhmV, Á¶m§Zm Amåhr (n¡J§~a) Zyh gmo~V Zm¡Ho$V
ñdma Ho$co hmoVo. Vmo IamoIa Am‘Mo Am^ma ‘mZUmam EH$ ^º$ hmoVm.
4
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm, J«§WmÛmao ho AmYrM H$i{dco hmoVo H$s, Vwåhr
O{‘Zrda XmoZ doim CnÐd ‘mOdmc Am{U ‘moR>çm {dÐmohmMo àXe©Z H$amc. 5 ‘J Á¶m
XmoZ KQ>ZoÀ¶m ~m~VrV AmYrM Bemam {Xcocm hmoVm, Ë`m§n¡H$s Ooìhm n{hë¶m KQ>ZoMr
doi Amcr, Voìhm Amåhr Am‘À¶m ^º$m§n¡H$s Aem H$mhr ^º$m§Zm Vw‘À¶m{déÕ
nmR>dco, Oo ¶wÕmÀ¶m ~m~VrV ’$ma e{º$emcr Ago hmoVo, Oo Vw‘À¶m Kam§V (Kwgco d)
˶m§Mo dmQ>moio Ho$co. AemàH$mao AmYrnmgyZ dV©dcoco ^mH$sV nyU©Ëdmg nmohmoMco. 6
Am{U EH$ H$mi cmoQ>ë¶mZ§Va Amåhr nwÝhm EH$Xm ˶m§À¶m {damoYmV Vwåhmcm dM©ñd
àXmZ Ho$co. Am{U YZg§nÎmr d g§VVrÛmao Amåhr Vw‘Mr ‘XV Ho$cr. Am{U g§»¶oÀ¶m
~m~VrVhr Vwåhmcm Am{Y³¶ àXmZ Ho$co.
7
(Am{U Amåhr åhUmcmo), "Oa Vwåhr Mm§Jcr H$m¶} H$amc, ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r
H$amc. ¶mMà‘mUo Oa Vwåhr dmB©Q> H¥$˶o H$amc, Va ˶mMm n[aUm‘hr Vwåhm ñdV:cmM
^moJmdm cmJUma Amho.' Am{U Ooìhm Bemam {Xcoë¶m Xþgè¶m KQ>ZoMr doi Amcr,
Voìhm (Amåhr Vw‘À¶m {damoYmV Ago ZdrZ eÌy C^o Ho$co Am{U ˶m§Zm nadmZJr {Xcr
H$s), ˶m§Zr Vw‘Mo Mohao {dÐÿn H$ê$Z Q>mH$mdoV Am{U (~¡Vwc‘H${Xg) n{dÌ ‘erXrV
àdoe H$amdm, Ogm ˶m§À¶m (AmYrÀ¶m cmoH$m§Zr) Ho$cm hmoVm. Am{U Oo-Oo {dÜd§g
H$aUo e³¶ Amho, Vo gd© {dÜd§g H$ê$Z Q>mH$mdo. 8 Amåhr åhUmcmo, "(ho gd©
Pmë¶mZ§Vahr) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©gmR>r ho A{O~mV Ae³¶àm¶ Zmhr H$s, Vmo Vw‘À¶mda
X¶m H$aUma Zmhr. (Vmo Vw‘À¶mda Adí¶ X¶m H$arc). nU Oa Vwåhr nwÝhm (AnamYm§H$S>)o
dimc Va Amåhr nwÝhm VoM H$ê$, (åhUOo {ejm H$ê$). Am{U (hr gdm©V ‘moR>r Jmoï>hr
cjmV R>odm H$s), Amåhr g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ZaH$mcmM H$mamJ¥h ~ZdyZ
Q>mH$co Amho.'
9
IamoIa, ho Hw$amU Vmo ‘mJ© XmI{dVmo, Omo AJXr gai Amho. Am{U ew^dmVm© XoVmo
Amho, g˶ lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zm, Oo Mm§Jcr H$m¶} H$aVmV H$s, ˶m§À¶mgmR>r
’$ma ‘moR>o ~jrg Amho. 10 VgoM ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmcm ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gmdYmZVoMm
Bemamhr XoVmo Amho H$s, ˶m§À¶mgmR>r Xþ:IXm¶H$ {ejm V¶ma Amho.
276 Hw$amU

11
‘mUgmMo Va Ago Amho H$s, Vmo ’$ma CËgwH$Vogh dmB©Q> Jmoï>r§gmR>r àmW©Zm H$arV
AgVmo, (nU ìhm¶cm Va Ago nm{hOo hmoVo H$s), ˶mZo ˶mM CËgwH$Vogh Mm§Jë¶m
Jmoï>tgmR>r àmW©Zm Ho$cr AgVr. IamoIa, ‘mUyg (Amnë¶m {ZU©¶m§À¶m ~m~VrV) ’$maM
CVmdri Amho. 12 Am{U Amåhr amÌ d {Xdg ¶m§Zm XmoZ g§Ho$V{MÝhm§à‘mUo (sym-
bols) ñWm{nV Ho$co Amho. ‘J Amåhr amÌrÀ¶m {MÝhmg nwgyZ Q>mH$co Am{U (˶mÀ¶m
OmJr) {XdgmÀ¶m {MÝhmg àH$me‘mZ Ho$co, ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mr H¥$nm emoYʶmMm ‘mJ© cm^mdm, VgoM Vwåhmcm df©JUZm Am{U H$mcJUZm
¶m§Mm {heo~ R>odVm ¶mdm. Amåhr à˶oH$ Jmoï>rcm Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z àñVwV Ho$co
Amho.
13
Am{U Amåhr à˶oH$ ‘Zwî¶mMo àmaãY (destiny) ˶mÀ¶m Jù¶mV ~m§YyZ
Q>mH$co Amho. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amåhr ˶mÀ¶m (H$‘mªMo) aoH$m°S>© H$mTy>Z,
˶mÀ¶mg‘moa àñVwV H$ê$. Oo ˶mg ñnï>nUo CKS>coco {XgyZ ¶oB©c. 14 (Am{U ˶mcm
gm§{JVco OmB©c) "dmM hr Amho VwPr H$‘©dhr (record) AmO ñdV:Mm {heo~
H$aʶmg Vy ñdV:M n¶m©á Amhog.' 15 Omo H$moUr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aoc Va
ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r H$aoc, AJXr AgoM Omo H$moUr dmB©Q> ‘mJ© nËH$aoc Va
ñdV:À¶mM ~a~mXrÀ¶m {H$‘Vrda nËH$aoc. Am{U AmoPo dmhUmam H$moUrhr Xþgè¶mÀ¶m
(nmnmMo) AmoPo dmhUma Zmhr. Am{U Amåhr (H$moU˶mhr OZg‘yhmcm ˶m§À¶m dmB©Q>
H¥$˶m§nmoQ>r) Vmon¶ªV {ejm H$arV Zmhr, Omon¶ªV Amåhr ˶m§À¶mH$S>o gmdY H$aUmam
n¡J§~a nmR>drV Zmhr.
16
Am{U Ooìhm Amåhr EImÚm dñVrMm {dZme H$aʶmMm {ZU©¶ H$aVmo, Voìhm
{VÀ`mVrc g‘¥Õ cmoH$m§Zm eodQ>Mm Bemam XoVmo, Am{U Oa ˶m§Zr AnamYr H¥$˶o H$aUo
(VgoM gwê$ R>odco Va) ({ejoMm) {ZU©¶ ˶m§À¶mgmR>r ݶm¶mo{MV R>aVmo. Am{U ‘J
Amåhr ˶m dñVrMm nyUn© Uo gd©Zme H$ê$Z Q>mH$Vmo. 17 Am{U n¡J~§ a ZyhÀ¶m H$mimZ§Vahr
Amåhr {H$VrVar OZg‘yhm§Mm Zme Ho$cm. H$maU Amnë¶m ^º$m§À¶m AnamYm§Mr OmUrd
Agcocm Am{U ˶mda ZOa R>odyZ Agcocm Vw¶m nmcZH$˶m©gmaIm Xþgam H$moUrhr
Agy eH$V Zmhr.
18
Omo H$moUr ¶mM OJmVrc jU^§Jwa gwIm§Mm BÀNw>H$ AgVmo, ˶mcm Amåhr
˶mVyZ Oo XoD$ BpÀN>Vmo, Vo XoD$Z Q>mH$Vmo. nU eodQ>r Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r ZaH$mMo
(Xþ:IXm¶r) ñWmZ {ZpíMV Ho$coco Amho. Á¶mV Vmo àdoe H$aoc, An‘m{ZV d {Y¸$macoë¶m
AdñWoV. 19 nU Omo H$moUr ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc (¶e àmárMm) A{^cmfr Agoc
gyah-17. ~Zr BòmB©c 277

Am{U ˶mgmR>r Ogo à¶ËZ H$am¶cm nm{hOoV, Vgo à¶ËZ ˶mZo Ho$coco AgVrc, Am{U
ho gd© g˶ lÕm ~miJyZ Ho$coco AgVrc, VaM Aem cmoH$m§Mo à¶ËZ ¶eñdr R>aVrc.
20
(n¡J§~a!) Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s gdmªZm, åhUOo ¶m§Zmhr Am{U ˶m§Zmhr (åhUOo
Oo ¶mM OJmMr A{^cmfm ~miJyZ AmhoV Am{U Oo AZ§VH$mcrZ OJmMr A{^cmfm
~miJyZ AmhoV) Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo OrdZgm‘J«r XoV AmhmoV. Vw¶m nmcZH$˶m©Mo
XmZ H$moUmcmhr ZmH$maco OmV Zmhr. 21 nmhm, Amåhr (¶m OrdZmV) H$mhtZm H$mhtda
loð>Ëd àXmZ Ho$coco Amho. (nU ho cjmV R>odm H$s), ‘¥Ë¶yZ§VaMo OrdZ, XOm© Am{U
CËH¥$ï>VoÀ`m ~m~VrV A{YH$ Mm§Jco Amho.
22
A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgao EImXo Cnmñ¶ (diety) ~Zdy ZH$m. AݶWm Vwåhr
An‘m{ZV d Aghm¶ AdñWoV gmoSy>Z {Xcoco ~ZyZ Omc. 23 Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
Aer Amkm Ho$cocr Amho H$s, Aݶ H$moUmMr Zìho Va Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$a.
Am{U Amnë¶m AmB©dS>cm§er Mm§JwcnUmZo dmJ. ˶m§À¶mn¡H$s EImXm qH$dm XmoKohr, Vy
gm§^mi H$arV AgVmZm, d¥ÕmdñWoV nmohmoMco Va ˶m§Zm CÔoeyZ, {VQ>H$mam 춺$
H$aUmam EH$ eãX XoIrc, Vm|S>mVyZ H$mTy> ZH$mog, VgoM ˶m§Mr H$mZCKmS>Ur H$aʶmMm
H$Xm{n ({dMma) H$ê$ ZH$mog, Va ˶m§À¶mer (Zoh‘r) AmXanyd©H$ g§^mfU H$a. 24
Am{U ˶m§À¶mda Z‘«^mdmZo Amnë¶m H$éUoMo n§I ngadyZ Q>mH$. Am{U (˶m§À¶mgmR>r
A„mhH$S>o) Aer àmW©Zm H$arV amhm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ¶m XmoKm§da VwPr H¥$nm
H$a, Ogo ˶m§Zr ‘m¶m chmZnUr H$éUm^mdmZo ‘mPo nmcZnmofU Ho$co Amho.' 25 Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Mm§Jco AmoiIyZ Amho H$s, Vw‘À¶m A§V:H$aUmV H$m¶ Amho. Oa Vwåhr
gX²dV©Zr Agmc Va Vmo níMmÎmmn H$arV ˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oUmè¶m§Zm {ZpíMVnUo j‘m
H$aUmam Amho.
26
Am{U ZmVodmB©H$, XrZXþ~io Am{U dmQ>gê$ (‘wem’$sa) ¶m§Zm ˶m§Mm h¸$ Úm.
Am{U CYinÅ>r H$ê$Z (Amnco YZ) ~a~mX H$ê$ ZH$m. 27 {ZpíMVM CYinÅ>r H$aUmao
g¡VmZmMo ^mD$ AmhoV. Am{U g¡VmZ Va Amnë¶m nmcZH$˶m©er ’$ma H¥$V¿Z Amho. 28
Am{U Oa (JaOy ZmVodmB©H$, Jar~ d dmQ>gê$ B˶mXtZm) Vwåhmcm Q>mimd¶mMo Agoc,
H$maU Vwåhr ñdV: Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H¥$nm àmá H$aʶmMr Amem ~miJyZ
Agmc (åhUOo Vwåhr ˶m§Zm H$mhr XoʶmÀ¶m pñWVrV Zgmc Va) H$‘rV H$‘r ˶m§À¶mer
Z‘« ^mdmZo ~mocm.
29
Am{U Ago hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, H§$OwfrZo Amncm hmV BVH$mhr AmIS>Vm KoD$
ZH$m H$s, OUy Vmo ‘mZoer KÅ> ~m§Ycocm Amho. qH$dm (Agohr hmoD$ Z¶o H$s), Vmo
278 Hw$amU

g§nyU©nUo BVH$m ngadyZ Q>mH$m H$s, (Vw‘À¶mda Adc§~yZ Agcoë¶m cmoH$m§Zr) Vwåhmcm
Xmof Úmdm qH$dm Vwåhr AJXr H§$Jmc hmoD$Z Omdo. 30 {ZpíMVM, VwPm nmcZH$Vm©
Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo. Am{U
Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg VwQ>nw§Á¶m à‘mUmV àXmZ H$aVmo. {Z:g§Xoh ˶mcm
Amnë¶m ^º$m§À¶m (JaOm§Mr) nyU© OmUrd Amho, Am{U Vmo ˶m§À¶mda (nyU©nUo) ZOa
R>odyZ Amho.
31
Am{U Amnë¶m An˶m§Mr, J[a~rÀ¶m ^rVrnmoQ>r h˶m H$ê$ ZH$m. (H$maU)
AmåhrM ˶m§Zmhr Am{U Vwåhmcmhr CnOr{dH$m àXmZ H$arV AgVmo. ˶m§Mr h˶m
H$aUo, IamoIa ’$ma ‘moR>m JwÝhm Amho. 32 Am{U ì¶{^MmamÀ¶m Odinmg {’$aHy$ ZH$m,
(åhUOo ‘ZmV Vem {dMmamcm H$Xm{n ¶oD$ XoD$ ZH$m). H$maU Vr ’$maM {Zc©‚mnUoMr
Jmoï> Amho Am{U A˶§V dmB©Q> ‘mJ© Amho.
33
Am{U Á¶m {Odmcm (‘mê$Z Q>mH$Uo) A„mhZo {Z{fÕ R>a{dcoco Amho, Aem
{OdmMr h˶m H$ê$ ZH$m, nU ’$º$ ݶmæ¶ H$maUmgmR>r Agoc Va (Vgo H$aVm ¶oB©c).
Am{U Omo H$moUr A˶mMmamZo ‘macm OmB©c Va Amåhr ˶mÀ¶m dmagmg (C{MV ~Xcm
KoʶmMm) A{YH$ma {Xcocm Amho. nU ~Xcm KoUmè¶mZo ~Xcm KoVmZm {ZYm©[aV ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ ‘mÌ H$ê$ Z¶o. ˶m~m~VrV ˶mcm {ZpíMVM (H$m¶ÚmMo) gmhmæ¶ {‘ioc.
34
Am{U Vwåhr AZmWmÀ¶m g§nÎmrcm ñne©hr H$ê$ ZH$m, nU ’$º$ ¶mo½¶ CÔoemg{hV
Vgo H$aVm ¶oB©c, Omon¶ªV Vmo àJë^VoÀ¶m AdñWocm nmoMV Zmhr. Am{U Amnë¶m
dMZm§Mo nmcZ H$am. (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhr {Xcoë¶m à˶oH$ dMZm{df¶r Vwåhmcm
Om~ {dMmaco OmB©c. 35 Am{U Ooìhm Vwåhr ‘mnyZ Úmc, ‘mn nyU© ^ê$Z XoV Om.
VgoM dOZ H$ê$Z XoVmZmhr à‘m{UV VamOyZoM dOZ H$ê$Z Úm. hr ì¶dhmamMr CÎm‘
arV Amho Am{U eodQ>r (Agm ì¶dhma H$aʶmVM) Vw‘Mo (ñdV:Mo) ^co Amho.
36
Am{U Á¶m JmoïrMo Vwåhmcm (ImÌrcm¶H$) kmZ Zmhr, (Ho$di AQ>H$irÀ¶m
AmYmao) ˶m Jmoï>rMo AZwgaU H$ê$ ZH$m. H$maU H$mZ, S>moio Am{U ‘Z (mind) ¶m
g§~§YmZo (ݶm¶mÀ¶m {Xder) à˶oH$mg Om~ {dMmaʶmV ¶oB©c. 37 Am{U O{‘Zrda EoQ>
{‘adrV Mmcÿ ZH$mog, H$maU (ho ‘mZdm) Vy O{‘Zrcm ’$mSy>Z Q>mHy$ eH$V Zmhrg, Zm Vy
(EoQ>rZo MmcyZ) nd©Vm§À¶m C§Mrg‘mZ hmoD$ eH$Vmog. 38 ¶m gd© dmB©Q> Jmoï>tMm Vw¶m
nmcZH$˶m©cm {VQ>H$mam Amho.
39
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mH$S>o Á¶m {ddoH$s Jmoï>r àH$Q> Ho$ë¶m AmhoV
Ë`m§n¡H$s ho hmoV. Am{U A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgam EImXm Cnmñ¶ ~Zdy ZH$m, AݶWm
gyah-17. ~Zr BòmB©c 279

Vwåhmcm ZaH$mV ’o$Hy$Z {Xco OmB©c, (Aem AdñWoV ˶mV Vwåhr àdoe H$amc H$s),
(ñdV:M ñdV:Mr) qZXm H$arV Am{U (A„mhH$Sy>Z) {Y¸$macoë¶m AdñWoV.
40
Va ‘J H$m¶ Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm nwÌ XoʶmgmR>r {ZdS>co Am{U
ñdV:gmR>r ñdJ©XÿVm§n¡H$s ‘wcr ~ZdyZ KoVë¶m? IamoIa, Vwåhr ^¶mZH$ (Ag˶) Jmoï>
Amnë¶m Vm|Sy>Z CƒmaV AmhmV. 41 {ZpíMVM Amåhr ¶m Hw$amUmV (Am‘Mo g§Xoe)
{d{dY àH$mao g‘OmdyZ gm§{JVco Amho, åhUOo (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr ˶mH$S>o
cj XoD$Z) CnXoe J«hU H$amdo. (nU ¶mÛmao Zo‘Ho$ ¶mÀ¶m CcQ> KS>Vo Amho H$s),
˶m§Mm XþamJ«h AmUIr dmT>V Amho. 42 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, A„mh~amo~a AmUIr
H$mhr Cnmñ¶ AgVo, Ogo H$mhr cmoH$ Vgm Xmdm H$aVmV, Voìhm ˶m§Zr ‘hmqghmgZmÀ¶m
‘mcH$mH$S>o (B©eqghmgZmda Amncm h¸$ gm§JʶmgmR>r) ‘mJ© emoYcm AgVm, (˶mgmR>r
Adí¶ à¶ËZ Ho$co AgVo). 43 Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo, Am{U VmoM Amho gdm}ƒ,
Oo ho cmoH$ gm§JV AmhoV, ˶mÀ¶mer (˶mMm H$mhrM g§~§Y Zmhr). 44 gmV AmH$me d
O‘rZ Am{U Oo H$mhr ˶m§‘ܶo Amho, Vo gd© ˶mÀ¶mM ‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV
AmhoV. Am{U Aer EH$hr dñVy Zmhr, Or ˶mÀ¶m àe§gogh ˶mMo nm{dͶJmZ H$arV
Zmhr. nU (ho ‘mZdm) Vwcm ˶m§À¶m JwUJmZmMo AmH$cZ hmoV Zmhr. {Z:g§Xoh, Vmo ’$ma
g{hîUy d A˶§V j‘merc Amho.
45
Am{U Ooìhm Vwåhr Hw$amUmMo nR>U H$aVm, Voìhm Amåhr Vw‘À¶m Am{U Oo
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda {dídmg R>odrV ZmhrV ˶m cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ, EH$ AÑí¶
nS>Xm Q>mHy$Z XoVmo. 46 Am{U Amåhr ˶m§À¶m ‘Zmda AmdaU Q>mHy$Z XoVmo, ¶mgmR>r H$s,
˶m§Zr Vo g‘Oy Z¶o. Am{U ˶m§À¶m H$mZm§V ~{YanUmhr {Z‘m©U H$aVmo. Am{U Vwåhr
Ooìhm Hw$amUmMo nR>U H$aVmZm Amnë¶m EH$M Am{U EH$‘od Aem nmcZH$˶m©Mm C„oI
H$aVm, Voìhm Vo {VQ>H$mè¶mZo nmR> {’$a{dVmV.
47
Amåhr Vo nyU©nUo OmUyZ AmhmoV H$s, Ooìhm Vo Vw‘Mo H$WZ EoH$ʶmgmR>r
Vw‘À¶mH$S>o H$mZ cmdVmV, Voìhm ˶m§Zm H$m¶ EoH$m¶Mo AgVo. Am{U Ooìhm ImgJrV Vo
EH$Xþgè¶mer g§^mfU H$aVmV, Voìhm ho XþamMmar cmoH$ åhUVmV, "Vwåhr Oa (n¡J§~a
‘whå‘X) Mo AZwgaU Ho$co Va Vwåhr OmXþJ«ñV ‘mUgmMo AZwgaU Ho$co.' 48 (n¡J§~a!)
nmhm, Vo Vw‘À¶m{df¶r H$emH$em Cn‘m a{MV AmhoV. Vo (nyU©nUo) dmQ> MwH$coco cmoH$
AmhoV, AmVm ¶m§Zm (g˶mMm) ‘mJ© gmnS>Uo e³¶ Zmhr.
49
Am{U Vo åhUVmV, "Ooìhm Amåhr hmS>o d Mwam-Mwam hmoD$Z OmD$, Va ˶m
AdñWoVZy Amåhmcm nwÝhm Zì¶mZo {Z‘m©U H$ê$Z C^o Ho$co OmB©c?' 50 (˶m§Zm) gm§Jm,
280 Hw$amU

"(AWm©VM!) Vwåhr XJS> qH$dm cmoIS§ > ìhm. (VoìhmXoIrc Vwåhmcm Adí¶ {Od§V H$ê$Z
C^o Ho$co OmB©c). 51 qH$dm EImXm Agm nXmW© (hmoD$Z Om), Á¶m{df¶r Vwåhmcm dmQ>Vo
H$s, {OMo {Od§V hmoUo Ae³¶àm¶ Amho.' ‘J Vo Vwåhmcm {dMmaVrc, "Vmo H$moU Amho, Omo
Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$aoc?' (˶m§Zm) gm§Jm, "VmoM Á¶mZo Vwåhmcm n{hë¶m doigo
{Z‘m©U Ho$co.' ‘J Vo Vw‘À¶mH$S>o nmhÿZ Amncr S>mHo $s hmcdVrc Am{U {dMmaVrc, "nU
ho Ho$ìhm hmoUma Amho?' Vwåhr (˶m§Zm) gm§Jm, "e³¶ Amho H$s, Vr KQ>H$m (the Last
Hour) Odi ¶oD$Z R>no cocr Agy eH$Vo.' 52 Á¶m {Xder A„mh Vwåhmcm ~mocmdrc,
Voìhm Vwåhr ˶mMr ñVwVr H$arV (˶mÀ¶m ~mocmdʶmcm) à{VgmX Úmc. Voìhm Vwåhmcm
dmQ>m¶cm cmJoc H$s, (n¥Ïdrda) Vwåhr ’$maM AënH$mi ‘w¸$m‘ Ho$cm hmoVm.
53
(n¡J§~a!) ‘m¶m ^º$m§Zm gm§Jm H$s, ˶m§Zr Zoh‘r VoM ~mocmdo, Oo C{MV Amho.
g¡VmZ cmoH$m§Xaå¶mZ {dg§dmX {Z‘m©U H$aʶmgmR>r Zoh‘r V¶ma AgVmo. H$maU g¡VmZ
‘mZdmgmR>r eÌy{edm¶ Xþgam H$moUrM Zmhr.
54
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vwåhmcm Mm§Jco AmoiIyZ Amho (H$s, Vwåhr H$m¶ AmhmV
Am{U H$emgmR>r nmÌ AmhmV). Vmo BÀN>rc Va Vw‘À¶mda H¥$nm H$arc, qH$dm Oa Vmo
BÀN>rc Va Vwåhmcm {ejm H$arc. (n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm (cmoH$m§H$S>o) ˶m§Mm
^m½¶{dYmVm ~ZdyZ nmR>{dcoco Zmhr. 55 Oo AmH$memV AmhoV Am{U Oo n¥Ïdrda
AmhoV, Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vo gd© Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ Amho. (åhUOo à˶oH$mÀ¶m
‘ZmV H$m¶ H$m¶ Amho, ho gd© ˶mcm nyU©nUo ‘mhrV Amho). Amåhr H$mhr n¡J§~am§Zm,
BVam§À¶m VwcZoV H$mhr (Jmoïr) A{YH$ {Xcoë¶m AmhoV. Am{U Amåhr (n¡J§~a)
XmD$Xcm "µO~ya' (Psalms) (ZmdmMo) J«§W àXmZ Ho$co hmoVo.
56
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Á¶m§Zm A„mh{edm¶ Cnmñ¶ g‘OyZ ~gco AmhmV,
˶m§Zm (EImÚm àg§Jr) ~mocmdyZ nmhm, (Voìhm Vwåhmcm AmT>iyZ ¶oB©c H$s), ˶m§À¶mH$S>o
Vw‘Mo Xþ:I Xÿa H$aʶmMo H$moU˶mhr àH$mao gm‘϶© Zmhr qH$dm ˶mV Vo H$moU˶mhr àH$mao
~XcXoIrc H$ê$ eH$V ZmhrV.' 57 Á¶m§Mm ho cmoH$ (A„mhcm gmoSy>Z) Ymdm H$arV
AgVmV, Vo (nra, ’$H$sa= Saintly Beings) ñdV: Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ZH$Q>
OmʶmMm ‘mJ© emoYV AgVmV. Vo ˶mÀ¶m A{YH$m{YH$ g‘rn nmohmoMÊ`mgmR>r AmngmV
MT>mAmoT> H$arV AgVmV, Vo ˶mÀ¶m H¥$noMr Anojm ~miJyZ AgVmV Am{U Vo
˶mÀ¶m {ejoMo ^¶XoIrc ~miJyZ AgVmV. IamoIa, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr {ejm,
^¶ ~miJmdo AerM Amho.
58
Am{U (ho cjmV R>odm) Aer H$moUVrhr dñVr AgUma Zmhr, Or Amåhr
gyah-17. ~Zr BòmB©c 281

nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmnydu Zï> Ho$cocr Zgoc, qH$dm H$R>moa {ejm Ho$cocr Zgoc (AWm©VM
AnamYr cmoH$m§Mr dñVr) ho gd© Am‘À¶m AmXoeZmå¶mV AmYrM {chÿZ R>odcoco Amho.
(Q>rn: nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmnydu gd© H$mhr g§nyZ OmUma Amho, nU g§nyU©nUo AnamYr R>acoë¶m cmoH$m§Mm
¶m OJmVhr eodQ> AZoH$doim {ejogh H$aʶmV Amcocm Amho.)
59
M‘ËH$m[aH$ IwUm nmR>{dʶmÀ¶m ~m~VrV Am‘À¶mgmR>r H$moUVrhr Jmoï> AS>Wim
R>ê$ eH$V Zmhr, nU dñVwpñWVr Aer Amho H$s, AmYrÀ`m cmoH$m§Zr (M‘ËH$m[aH$ IwUm
g‘moa nmhÿZ XoIrc) ZH$maM {Xcm hmoVm. g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>o) Amåhr EH$ ñnï>
{ZemUrÀ¶m ñdê$nmV C§Q>rU nmR>{dcr hmoVr, (CÔoe Agm hmoVm H$s, Vr ˶m§À¶m
~wÕrda àH$me Q>mH$ʶmMo ‘mܶ‘ R>amdo) nU ˶m§Zr {VÀ¶mda A˶mMma Ho$co. Amåhr
Aem IwUm Ho$di gmdYmZVoMm Bemam XoʶmgmR>rM nmR>drV AgVmo.
60
(n¡J§~a! Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr Vwåhmcm åhQ>co hmoVo H$s, Amåhr
(Am‘À¶m kmZmZo d eº$sZo) g‘ñV ‘mZdOmVrcm doTy>Z R>odcoco Amho, Am{U Omo
gmjmËH$ma Amåhr Vwåhmcm KS>{dcm, Vmo cmoH$m§Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>rM hmoVm, AJXr
VgoM ˶m (ZaH$mÀ¶m) PmS>mÀ¶m ~m~VrVhr Amho, Á¶mMm Hw$amUmV em{nV d¥j åhUyZ
C„oI Ho$cocm Amho. (AemàH$mao) Amåhr ˶m§Zm gmdYmZVoMm Bemam XoV AgVmo, nU
61
¶mÛmao ˶m§À¶m CÔm‘nUoV dmT>M hmoV Amho. Am{U (Vr
doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr ñdJ©XÿVm§Zm åhQ>co hmoVo, "AmX‘nwT>o ZV‘ñVH$ ìhm,' Voìhm
Vo gd© ZV‘ñVH$ Pmco, nU Bãcrg Pmcm Zmhr. Vmo åhUmcm, "Á¶mcm Vy ‘mVrVyZ
{Z‘m©U Ho$coco Amhog, ‘r Aemg‘moa ZV‘ñVH$ hmoD$ H$m?' 62 (AmX‘H$S>o {VañH$ma~wÕrZo
nmhÿZ A„mher) Vmo åhUmcm, "~K, hmM Zm Vmo, Á¶mcm Vy ‘m¶mda àmYmݶ {Xco
Amhog? Oa Vy ‘cm nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Cg§V {Xë¶mg ‘r, ’$ma WmoS>o cmoH$
gmoSy>Z, ¶mÀ¶m g§nyU© d§eOm§Zm ‘m¶m ‘mJu Mmcm¶cm cmdrZ.'
63
(˶mda) A„mhZo åhQ>co, "Om, (˶m ‘mJm©Zo Omo, Vy {ZdS>cm Amhog),
˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr Vw¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aoc, Va ZaH$ Vwåhm gdmªgmR>r n¶m©á
AgmM ‘mo~Xcm Amho. 64 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m§Zmhr Vy Amnë¶m ‘mohH$ ñdamZo
~hH$mdy eH$erc, ˶m§Zm ~hH$mdyZ Q>mH$. Am{U ˶m§À¶mda Amnco KmoS>Xi d nm¶Xi
¶m§À¶m gmhmæ¶mZo MT>mB© H$a. Am{U ˶m§À¶m YZg§nÎmrV d g§VVrV ˶m§Mm ^mJrXma
(åhUOoM nmnm§Mm dmQ>oH$ar) hmo, Am{U ˶m§À¶mer (’$gdUyH$ H$aUmao) dm¶Xo H$a.
Am{U g¡VmZ Oo dm¶Xo H$aVmo, Vo ’$gdUwH$s {edm¶ Xþgao H$mhrM Zmhr. 65 nU Oo ‘mPo
(gƒo) ^º$ AmhoV, ˶m§À¶mda VwPo H$mhrhr MmcUma Zmhr, (n¡J~§ a!) Vw‘Mm nmcZH$Vm©,
282 Hw$amU

˶m§Mm gm§^miH$Vm© åhUyZ n¶m©á Amho.'


66
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Va Vmo Amho, Omo Vw‘À¶mgmR>r g‘wÐm‘ܶo Zm¡H$m Mmc{dVmo,
åhUOo Vwåhmcm ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY KoUo e³¶ ìhmdo, IamoIa, Vmo Vw‘À`mà{V ’$ma
X¶miy Amho.
(Q>rn: g‘wÐmV Zm¡H$m MmcUo, hr gmYr KQ>Zm Zìho, {dídmMm ‘hm^¶mZH$ H$maImZm nyU© g§VwcZmgh
Ooìhm H$m¶© H$aVmo, VoìhmM à˶oH$ KQ>Zm ì`dpñWV nma nS>Vo.)
67
Am{U g‘wÐmV Ooìhm Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> ¶oVo, Voìhm Vwåhmcm ˶m Cnmñ¶m§Mm
AJXr {dga nS>Vmo, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z Ymdm H$arV AgV. nU Ooìhm Vmo
(g‘wÐmMm ‘mcH$) Vwåhmcm g‘wÐ{H$Zmè¶mda gwa{jV nmohmo{MVmo, Voìhm Vwåhr naV
˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$a{dVm (Am{U AmVm Vwåhmcm A„mhMmM {dga nS>Vmo). IamoIa,
‘mUyg AmhoM ’$ma H¥$V¿Z!
68
(AmVm ^y^mJmda AmnU nyU©nUo gwa{jV AmhmoV, AmVm Amnë¶mcm A„mhMr
JaOM H$m¶? ¶m {dMmamZo) Vwåhr {ZYm©ñV AmhmV H$s H$m¶? H$s, Vmo Vwåhmcm
O{‘ZrV JmSy>Z Q>mHy$ eH$V Zmhr? qH$dm Vmo Vw‘À¶mda ^¶§H$a dmiyMm dfm©d H$aUmao
dmXi AmUy eH$V Zmhr? (Am{U Ooìhm Vmo Vw‘À¶m~m~VrV Agm {ZU©¶ H$aoc),
Voìhm Vwåhmcm ˶mÀ¶mnmgyZ dmMdUmam H$moUrhr AgUma Zmhr. 69 qH$dm Ago {dMma
H$ê$Z Vwåhr {ZYm©ñV Pmcoco AmhmV H$m H$s, Vmo Vwåhmcm Xþgè¶m§Xm g‘wÐmV ZoD$ eH$V
Zmhr, Am{U nwÝhm ^¶§H$a dmXimMo g§H$Q> Vw‘À¶mda H$Yr nmR>dy eH$V Zmhr. Am{U
Vw‘À¶m H¥$V¿ZVonmoQ>r Vwåhmcm ~wS>dyZ Q>mHy$ eH$V Zmhr. (Am{U Ooìhm Amåhr
Vw‘À¶m~m~VrV Agm {ZU©¶ H$ê$), Voìhm Am‘À¶mnmgyZ dmMdy eHo$c Agm H$moUrhr
gmhmæ¶H$Vm© Vwåhmcm {‘iUma Zmhr.
70
Am{U Amåhr AmX‘À¶m ‘wcm§Zm (åhUOo ‘mZdmg) gÝ‘mZ {Xcm Am{U
O{‘Zrda d g‘wÐmda (àdmg H$aʶmMo) H$m¡eë¶ àXmZ Ho$co. Am{U ˶m§Zm CnOr{dHo$gmR>r
Mm§Jë¶m d ewÕ dñVy CncãY H$adyZ {Xë¶m. Am{U Amåhr {Z‘m©U Ho$coë¶m AZoH$m§da
˶m§Zm {deof loð>Ëd àXmZ Ho$co.
71
Vmo {Xdg {ZpíMVnUo ¶oUma Amho, Á¶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmg
˶mÀ¶m nwT>mè¶mg‘doV (Am‘À¶mg‘moa hOa hmoʶmgmR>r) ~mocmdy. Voìhm Á¶m§Mr H$‘©dhr
˶m§À¶m COì¶m hmVmV XoʶmV ¶oB©c, Vo (AmZ§XmZo d CËgmhmZo) Amncr H$‘©dhr
dmMm¶cm cmJVrc. Am{U H$moUmdahr {Vi‘mÌXoIrc Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr.
(Q>rn: COì¶m hmVmV H$‘©dhr XoUo, ho ¶m Jmoï>rMo g§Ho$V Agoc H$s, Vo ¶eñdr Pmcoco AmhoV.)
gyah-17. ~Zr BòmB©c 283

72
Omo H$moUr ¶m OJmV (‘ZmZo) Am§Yim am{hcm, Vmo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV XoIrc
Am§YimM amhrc d (‘wº$s) ‘mJm©nmgyZ ’$maM Xÿa ^aH$Qy>Z {ZKyZ Jococm Agoc.
73
(n¡J§~a!) ho (^aH$Q>coco cmoH$) ¶m à¶ËZmV hmoVo H$s, Vwåhmcm EImÚm ‘mohmV
Q>mHy$Z (Oo g˶) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$co Amho, ˶mnmgyZ Xÿa ^c˶mM ‘mJm©H$S>o
didmdo. ¶m§Mm CÔoe Agm hmoVm H$s, Vwåhr Am‘À¶m ZmdmZo XþgaoM H$mhrVar aMmdo,
Am{U Voìhm ˶m§Zr Vwåhmcm Amncm {OdcJ {‘Ì Adí¶ ~Z{dco AgVo. 74 Am{U
Amåhr Oa (lÕoÀ¶m ~m~VrV) Vwåhmcm ÑT>Vm àXmZ Ho$cr ZgVr, Va Vwåhr H$mhr
à‘mUmV Adí¶ Ë¶m§À¶mH$S>o H$c XmI{dcm AgVm. 75 (Am{U) Oa Vgo KS>co
AgVo, Va ¶m OrdZmVhr XþßnQ> {ejm Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVhr XþßnQ> {ejm
Amåhr Vwåhmcm MmIm¶cm cmdcr AgVr. Am{U Voìhm Am‘À¶m{déÕ ‘XV H$aʶmgmR>r
Vwåhmcm H$moUrM gmnS>cm ZgVm.
76
Am{U (Ooìhm ˶m§Zr nm{hco H$s, Vwåhr Amnë¶m ‘mJm©nmgyZ T>iʶmgmR>r
A{O~mV V¶ma Zmhr Voìhm) Vo Vwåhmcm Vw‘À¶m (OÝ‘) ^y‘rVyZM ~mhoa KmcdyZ
XoʶmÀ¶m CÔoemZo Vw‘Mo nm¶ ApñWa H$aʶmgmR>r à¶ËZaV Pmco. Am{U Oa Vgo Pmco
AgVo Va Vw‘À¶mZ§Va Vohr ’$ma XrK©H$mi {VWo am{hco ZgVo. 77 Ogo H$s, ˶m gd©
n¡J§~am§À¶m ~m~VrV Am‘Mm AgmM {Z¶‘ am{hcm Amho. Á¶m§Zm Amåhr Vw‘À¶m AmYr
nmR>{dco hmoVo. Am{U Am‘À¶m {Z¶‘mV Vwåhmcm H$moUVmhr ~Xc AmT>iyZ ¶oUma Zmhr.
78
Z‘mµOmÀ¶m ~m~VrV {Z¶{‘VVm ~miJm, gy¶© T>ië¶mnmgyZ Va amÌrMm H$mimoI
hmoB©n¶ªV ({ZYm©[aV doioda) Z‘mµO nT>m, VgoM nhmQ>oÀ¶m doir (Z‘mµOm‘Ü`o Hw$amUmMo)
nR>U H$aʶm{df¶r (H$miOr ¿¶m), H$maU nhmQ>oÀ¶m doir Ooìhm Hw$amUmMo nR>U Ho$co
OmVo, Voìhm gmjr amhʶmgmR>r (ñdJ©XÿV {deof hOoar cmdVmV).
79
Am{U amÌrÀ¶m doir CR>m Am{U amÌrÀ¶m eodQ>À¶m ^mJmV "Vh‚myX' hr
A{V[aº$ Z‘mµO nT>m (Oar hr Z‘mµO {XdgmVrc BVa nmM Z‘mµOmà‘mUo ~§YZH$maH$
Zgcr Var) Vw‘À¶mH$Sy>Z H$V©ì¶mnojm A{YH$ H$mhr Ho$ë¶mgmaIo Agoc. Zdc Zìho
H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) Vwåhmcm Ago ñWmZ àXmZ H$aoc, Oo
’$ma àe§gZr¶ Agoc.
80
Am{U (Aem eãXm§V) àmW©Zm H$am, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm (Á¶m
{R>H$mUr) XmIc H$a, g˶mgh XmIc H$a Am{U ({OWyZhr) ‘cm ~mhoa H$mT>,
g˶mgh ~mhoa H$mT>. Am{U Amnë¶m H¥$noZo ‘cm {Q>H$dyZ R>odUmar eº$s àXmZ H$a.' 81
Am{U gm§JyZ Q>mH$m, "AmVm g˶ (àH$me‘mZ) Pmcoco Amho Am{U Ag˶ Zmhrgo
284 Hw$amU

Pmcoco Amho. H$maU Ag˶ Zï> hmoʶmgmR>rM AgVo.'


82
Am{U Amåhr Hw$amUmV (Oo H$mhr) Q>ßß¶mQ>ßß¶mZo àH$Q> H$arV AmhmoV, ˶mV
(AmpË‘H$) Amamo½¶ d H¥$nm Amho lÕmd§V cmoH$m§gmR>r, Am{U {OWn¶ªV XþamMmè¶m§Mm
g§~§Y Amho, Va ¶mÛmao ˶m§À¶m ZwH$gmZmV ^aM nS>Vo.
83
(‘mUgmMo Ago Amho) Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶mda AZwJ«h H$aVmo, Voìhm Vmo nmR>
{’$adyZ Ah§H$mamZo {ZKyZ OmVmo. (åhUOo ˶mÀ¶m ‘ZmV AZwJ«h H$aUmè¶mMm {dMma
XoIrc ¶oV Zmhr). Am{U Ooìhm ˶mg EImXr nrS>m nmohmoMVo, Voìhm Vmo gd© àH$maMr
Amem gmoSy>Z ~gVmo. 84 (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "à˶oH$OU AmnAmnë¶m nÕVrZo
H$m¶© H$arV AgVmo. Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, H$moUr
gÝ‘mJm©Mr {ZdS> Ho$cocr Amho.'
85
Vo Vwåhmcm AmËå¶m{df¶r àíZ H$aVmV, (˶m§Zm) gm§Jm, "AmË‘m ‘m¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo (ApñVËdmV) Amho, (nU ho ‘mZdm! Vy ˶mMo ñdê$n g‘Oy
eH$V Zmhrg H$maU) Vwcm A˶ën kmZ àXmZ Ho$coco Amho. ({VMo AmH$cZ Vw¶m
Amdm³¶m~mhoaMr Jmoï> Amho).'
86
Am{U Oa Amåhr BpÀN>co Va Vo gd© Vw‘À¶mH$Sy>Z {hamdyZ KoD$ eH$Vmo, Oo
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$coco Amho. (Am{U) Vgo Pmë¶mg Vwåhmcm Am‘À¶mg‘moa
Vw‘Mr {e’$mag H$aʶmgmR>r H$moUrhr AmT>iUma Zmhr. 87 nU hr Ho$di Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©Mr X¶m Amho (H$s, Vmo Ago H$arV Zmhr). {Z:g§Xoh, Vw‘À¶mda ˶mMr Anma
H¥$nm Amho. 88 gm§Jm, "g‘ñV ‘mZdOmV Am{U (AÑí¶ Agcoco) gd© {OÞ ¶m
gdmªZr {‘iyZ ¶m Hw$amUmgmaIm J«§W {Z‘m©U H$aʶmMo à¶ËZ Ho$co, Var Vo H$Xm{n Agm
J«§W {Z‘m©U H$ê$ eH$V ZmhrV, ‘J Vo ¶m H$m¶m©gmR>r EH$‘oH$m§Mr gd© eº$s{Zer ‘XV
H$m H$aoZmV.'
89
Am{U Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§gmR>r, gd© àH$maMr CXmhaUo {d{dY àH$mao
àñVwV Ho$cocr AmhoV. VargwÕm ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zr g˶ ZmH$maʶmMrM ^y{‘H$m AmJ«hnydH© $
ñdrH$macocr Amho. 90 Am{U Vo åhUVmV, "(ho ‘whå‘X!) Amåhr Vmon¶ªV Vw‘À¶mda
{dídmg R>odUma Zmhr, (åhUOo Vwåhr A„mhMo n¡J§~a AmhmV Ago ‘mZUma Zmhr),
Omon¶ªV Vwåhr Am‘À¶mgmR>r O{‘ZrVyZ nmʶmMm CgiUmam Pam H$mTy>Z àdm{hV H$arV
Zmhr. 91 qH$dm Vw‘À¶mH$S>o IOya d Ðmjo ¶m§Mo EImXo ~mJ Var Agmdo Am{U ‘J
Vwåhr ˶m ~mJoÀ¶m ‘ܶ^mJmVyZ AZoH$ àdmh àdm{hV H$ê$Z XmIdm. 92 qH$dm Oer
Y‘H$s Vwåhr Amåhmcm gwZmdrV AmhmV, ˶mZwgma AmH$memMo VwH$S>o H$ê$Z Am‘À¶mda
gyah-17. ~Zr BòmB©c 285

H$mogiyZ (XmIdm). qH$dm A„mh d ñdJ©XÿV ¶m§Zm AmUyZ Am‘À¶m g‘moamg‘moa C^o
H$am. 93 qH$dm Vw‘À¶mH$S>o gmoݶmnmgyZ ~Zcoco EImXo Ka Agmdo qH$dm Vwåhr AmH$memV
MTy>Z Om, Am{U Amåhr Vw‘Mo AmH$me MTy>Z Omʶmdahr Vmon¶ªV {dídmg R>odUma
Zmhr, Omon¶ªV {VWyZ Am‘À¶mgmR>r Imcr Vwåhr (Ago) EImXo J«§W AmUrV Zmhr,
Á¶mcm Amåhr (ñdV:) dmMy eHy$.' (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "Agr‘ H$s{V©dmZ Amho
‘mPm nmcZH$Vm©! ‘r Va Ho$di EH$ (Vw‘À¶mgmaImM) ‘Zwî¶ Amho, (Am{U) ‘cm
(’$º$) n¡J§~a åhUyZ nmR>{dʶmV Amcoco Amho.'
94
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o (n¡J§~amÛmao A„mhMo) ‘mJ©Xe©Z ¶oD$Z nmohmoMë¶mdahr,
˶mda {dídmg R>odʶmg ˶m§Zm ¶m {edm¶ Aݶ H$moUVrhr Jmoï> ~mYH$ ~Zcr Zmhr
H$s, Vo åhUy cmJco, "H$m¶! A„mhZo EH$m ‘Zwî¶mg Amncm n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco
Amho?' 95 (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa n¥Ïdrda ñdJ©XÿV (angels) dgcoco AgVo Am{U
˶mda Vo g§Mma H$arV AgVo Va Voìhm ‘mÌ Amåhr AmH$memVyZ ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ mcmM
Am‘Mm n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco AgVo.' 96 (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh Vw‘À¶m Am{U
‘m¶m Xaå¶mZ gmj åhUyZ n¶m©á Amho. {Z:g§Xoh, ˶mcm Amnë¶m ^º$m§Mr nyU©
OmUrd Amho, VgoM (Vo H$m¶ H$arV AmhoV d ˶m§À¶m ‘ZmV H$m¶ Amho) ¶mda (Vmo)
nyU©nUo ZOa R>odyZ Amho.'
97
Á¶m§Zm A„mh ‘mJ©Xe©Z H$aVmo, ˶m§ZmM gÝ‘mJ© àmá hmoVmo. AJXr AgoM
Á¶m§Zm Vmo ^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo, Voìhm Vwåhmcm ˶m§Mm A„mh{edm¶ Xþgam
gmhmæ¶H$Vm© Agë¶mMo AmT>iUma Zmhr. Am{U Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§Zm
Vm|S>Ker ’$a’$Q>V AmUy. Am{U Amåhr ˶m§Zm Aem AdñWoV EH${ÌV H$ê$ H$s, (Vo)
Am§Yio, ‘wHo$, ~{hao AgVrc. (˶m gdmªMo A§{V‘) {R>H$mU ZaH$ hoM hmo¶. Ooìhm-
Ooìhm ZaH$mMr AmJ ‘§X hmoB©c, Voìhm Amåhr {Vcm ˶m§À¶mgmR>r nwÝhm (nwÝhm)
^S>H$mdyZ XoD$. 98 hr (ZaH$mMr AmJ) Amho ˶m§Mm ‘mo~Xcm, ¶m H$maUmñVd H$s, Vo
Am‘À¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm ZmH$marV am{hco Am{U Agm àíZ H$arV AgV,
"Ooìhm Amåhr hmS>o d Mwam-Mwam hmoD$Z OmD$, Voìhm Amåhmcm Ia§M Zì¶mZo {Z‘m©U
H$ê$Z CR>{dco OmB©c?'
99
¶m cmoH$m§Zm ho {XgV Zmhr H$m H$s, Á¶m A„mhZo AmH$me Am{U n¥ÏdrMr
{Z{‘©Vr Ho$cr, Vmo ¶mgmR>rhr (nyU©nUo) g‘W© Amho H$s, Vmo OgoÀ¶m Vgo ˶m§Zm Zì¶mZo
{Z‘m©U H$ê$ eH$Vmo, Am{U ˶mZo ˶m§À¶m nwZéËWmZmgmR>r EH$ AdYr {ZpíMV Ho$cocr
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. nU XþamMmar cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr amhʶmMrM
286 Hw$amU

^y{‘H$m A§JrH$maVmV.
100
(n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMo I{OZo Vw‘À¶m
Vmã¶mV AgVo, Va Vwåhr IM© hmoD$Z (g§nyZ OmVrc) ¶m ^rVrZo Amnco hmV
{ZpíMVnUo AmIS>Vo KoVco AgVo. H$maU ‘mUyg ‘ZmZo AmhoM H§$Oyf. (¶mCcQ> A„mh
Agr‘ H¥$nm H$aUmam Amho).
101
Am{U Amåhr (n¡J§~a) ‘ygmcm ZD$ ñnï> {Zemʶm àXmZ Ho$ë¶m hmo˶m. Vwåhr
BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$So> Mm¡H$er H$ê$ eH$Vm (H$s Voìhm Zo‘Ho$ H$m¶ KS>co hmoVo). Ooìhm Vmo
˶m§À¶mH$S>o Amcm (Am{U ˶mZo gmo~V AmUcocm A„mhMm g§Xoe EoH${dcm) Voìhm
{’$aAm¡Z ˶mcm åhUmcm, "ho ‘ygm! ‘cm Va dmQ>Vo H$s, Vw¶mda Adí¶ OmXÿQ>moUm
H$aʶmV Amcocm Amho.' 102 ‘ygmZo CÎma {Xco, "Vy Mm§Jë¶màH$mao OmUVmog H$s, ¶m
{Zemʶm (Signs) AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m nmcZH$˶m©{edm¶ Aݶ H$moUmÛmao
nmR>{dcoë¶m ZmhrV, Á¶mV S>moio CKS>Umao à‘mU AmhoV. ho {’$aAm¡Z! (Ooìhm Vy ˶m§Zm
ZmH$maʶmMoM R>a{dcoco Amhog) Va ‘cm dmQ>Vo, Vy Zme nmdUmè¶m cmoH$m§n¡H$s Amhog!
(åhUOo VwPo Zï> hmoUo AQ>i dmQ>V)o .' 103 ‘J {’$aAm¡ZZo {ZíM¶ Ho$cm H$s, (BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Mo) n¥Ïdrdê$Z g‘yi CƒmQ>ZM H$ê$Z Q>mH$m¶Mo, (Á¶mV n¡J§~a ‘ygmhr AmhoV).
nU eodQ>r Amåhr ˶mcmM Am{U ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m gdmªZm ~wS>dyZ Q>mH$co. 104
Am{U ˶mZ§Va Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm åhUmcmo, "AmVm n¥Ïdrda gwa{jVnUo amhm.
Am{U (cjmV Agy Úm H$s), Ooìhm A§{V‘ {XdgmÀ¶m dMZnyVuMr doi ¶oD$Z R>onoc,
Voìhm Amåhr Vwåhm gdmªZm EH$Ì H$ê$Z AmUy.'
105
Am{U Amåhr ho Hw$amU g˶mgh (åhUOo g˶ CÔoemgh) nmR>{dco Amho,
Am{U Vo g˶mgh (‘mZdmH$S>o) Amco Amho. Am{U Amåhr Vwåhmcm Va Ho$di
ew^dmVm© EoH${dUmam Am{U gmdYmZVoMr gyMZm XoUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho. 106
Amåhr ¶m Hw$amUmcm WmoS>o-WmoS>o H$ê$Z (Q>ßß¶mQ>ßß¶mZo) àH$Q> Ho$co Amho, åhUOo Vwåhr
Vo cmoH$m§Zm Wm§~yZ-Wm§~yZ dmMyZ XmIdmdo, Am{U åhUyZM Amåhr Vo Q>ßß¶mQ>ßß¶mZo
àXmZ Ho$co Amho.
107
(n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr ¶mda lÕm R>odm qH$dm R>ody ZH$m, Vo cmoH$
Á¶m§Zm AmYr kmZ àXmZ H$aʶmV Amco hmoVo, Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa ho EoH${dco OmVo,
Voìhm Vo (cJoM) Amnco Mohao O{‘Zrda Q>oH$dyZ (A„mhg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoVmV.
(åhUOo ˶m g§XoemMmM à^md ˶m§À¶mda AemàH$mao hmoVmo). 108 Am{U åhUVmV,
"Agr‘ H$s{V©dmZ Amho, Am‘Mm nmcZH$Vm©! {Z:g§Xoh, Am‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 287

dMZmMr nyVu hmoUo AJXr AQ>i Amho. 109 Am{U Vo aS>V-aS>V Amnco Mohao
(O{‘Zrda) Q>oH$dyZ (A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVmV). Am{U (¶m Hw$amUmVrc g§XoemMm
˶m§À¶m ‘Zmda Agm n[aUm‘ hmoVmo H$s), ¶mÛmao ˶m§À¶m {dZ‘«VoV AmUIr dmT> hmoV
OmVo.'
110
(˶m§Zm) gm§Jm, "(Vwåhr A„mhMm Ymdm H$aVmZm) "A„mh' ¶m ZmdmZo Ymdm
H$am (Ogo "ho A„mh!') qH$dm "ah‘mZ' åhUyZ Ymdm H$am (åhUOo "ho X¶mdmZ'!)
˶mMr gd©M Zmdo ’$ma gw§Xa AmhoV. Am{U Amncr àmW©Zm (åhUOo Z‘mµO) Zm ’$ma
‘moR>çmZo AmoaSy>Z H$am, Zm AJXrM ‘§X AmdmOmV H$am, Va ˶m§À¶m ‘Yë¶m ‘mJm©Mm
Adc§~ H$am. 111 Am{U åhUm, "gd© àH$maMr ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho. Á¶mZo
ñdV:H$[aVm Zm An˶ ~Z{dco, Zm (˶mÀ¶m Agr‘) amÁ¶mV H$moUr ˶mMm ^mJrXma
Amho. Vmo H$moU˶mhr àH$mao Aeº$ Zgë¶m‘wio ˶mMm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.
Am{U Vwåhr {d{dY àH$mao ({d{dY àg§Jr) ˶mÀ¶mM ñVwVrMo JwUJmZ H$arV amhm.'
gyah-18. Ac-H$hµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àH$maMr ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Amnë¶m ^º$mda hm J«§W àH$Q>
Ho$cm Amho. Omo gd© àH$mao g§{X½YVoZo ‘wº$ Amho. 2 AJXr gai-gai {Xem{ZX}e
Agcocm (J«§W), ¶mgmR>r H$s, ¶mÛmao A„mhH$Sy>Z H$R>moa {ejo{df¶r gmdYmZVoMm
Bemam {Xcm Omdm. VgoM Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m lÕmd§Vm§Zm ew^dmVm© {Xcr Omdr H$s,
˶m§À¶mgmR>r CËH¥$ï> ~jrg Amho. 3 (åhUOo ñdJ©), ˶mV Vo gX¡d dmñVì¶ H$aVrc.
4
Am{U VgoM ˶m cmoH$m§Zm gMoV hmoʶmMm Bemam Úm, Oo AmJ«hnyd©H$ gm§JVmV H$s,
A„mhZo ñdV:gmR>r nwÌ ~Zdcm Amho. 5 ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo A{O~mV kmZ Zmhr, Zm
˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm hmoVo. hr ’$ma ^¶mZH$ Jmoï> Amho, Or ˶m§À¶m Vm|Sy>Z {ZKV Amho.
(Am{U) ˶m§À¶m Vm|Sy>Z (hr Or Jmoï>) {ZKV Amho, Vr Ag˶m{edm¶ Aݶ H$mhr
Zmhr.
6
(n¡J§~a!) Vo ¶m g§Xoemda lÕm YmaU H$aʶmg V¶ma ZmhrV, ¶m Xþ:ImZo
H$Xm{MV Vwåhr ñdV:cmM g§ndyZ ¿¶mc.
(Q>rn: åhUOo cmoH$m§Zr gÝ‘mJ© A§JrH$mamdm ¶m Vi‘irZo Vwåhr ñdV:Mo {H$Vr hmc H$ê$Z KoV AmhmV!)
7
Amåhr n¥Ïdrcm AmH$f©H$ dñVy§Zr gO{dco Amho, (¶mMm hoVy Agm H$s, ¶mÛmao)
‘mZdOmVrMr Amåhmcm narjm KoVm ¶mdr Am{U ho nmhVm ¶mdo H$s, cmoH$m§‘ܶo H$moU
288 Hw$amU

gdm}Îm‘ AmMaU H$aUmam Amho. 8 Am{U (EH$ {Xdg) n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo gd©
g§ndyZ {Vcm nS>rV ^yàXoe ~ZdyZ Q>mHy$.
9
(Ooìhm ¶m OJmVrc OrdZ Ho$di narjogmR>r Amho ho CKS> AgVmZmhr) Vwåhmcm
Ago dmQ>Vo H$m H$s, JwhoV dmñVì¶ H$aUmao (H$h’$dmco) Am{U Vo {ecmcoI, Am‘À¶m
{Zemʶm§n¡H$s AX²^wV {Zemʶm (Signs) hmo˶m?
(Q>rn: H$h’$dmco ho n¡J§~a ¶oey ¶m§Mo gƒo AZw¶m¶r hmoVo. ˶m§Zr Amnë¶m lÕocm gwa{jV R>odʶmgmR>r
JwhoV Aml¶ KoVco hmoVo. g˶mda AmYm[aV ˶m§À¶m ¶m Jmoï>rV ~è¶mM ~moYna KS>m‘moS>r AmhoV Á¶mda
¶m Hw$amUmÀ¶m àH$aUmV àH$me Q>mH$ʶmV Amcocm Amho.)
10
Ooìhm ˶m VéUm§Zr JwhoV Aml¶ KoVcm d ˶m§Zr (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Am‘À¶mda VwPr {deof H¥$nm H$a Am{U Am‘À¶m H$m¶m©V
Amåhmcm ¶mo½¶ Vo ‘mJ©Xe©Z Xo. 11 Voìhm Amåhr ˶m§Zm JwhoV {H$˶oH$ dfmªH$[aVm JmT>
Pmon XoD$Z (~mø OJVmer ˶m§Mm g§nH©$ VmoSy>Z Q>mH$cm). 12 ‘J Amåhr (XrK©
H$mcmdYr Z§Va) ˶m§Zm OmJo Ho$co, (Amåhr ho gd©) ¶mgmR>r Ho$co H$s, Amåhmcm ho
nmhVm ¶mdo H$s, XmoZ JQ>m§n¡H$s H$moUVm JQ> Amnë¶m JwhoVrc {ZÐmdñWoV Ho$coë¶m
dmñVì¶mÀ¶m H$mcmdYrMo A{YH$ ¶mo½¶àH$mao AmH$cZ H$ê$ eH$Vmo.
13
(Am{U AmVm) Amåhr Vwåhmcm ˶m§Mr g˶ H$Wm H$WZ H$aVmo: Vo H$mhr VéU
cmoH$ hmoVo, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©da lÕm YmaU Ho$cr hmoVr. Am{U ˶m§Zm Oo
‘mJ©Xe©Z cm^co hmoVo, ˶mV AmUIr ^a nS>ʶmgmR>r Amåhr ˶m§À¶m J«hUeº$sV
AmUIr dmT> Ho$cr. 14 Am{U Amåhr ˶m§À¶m öX¶m§Zm ‘O~wVr {Xcr, (åhUOoM
‘mZ{gH$ ÑT>Vm àXmZ Ho$cr). Ooìhm Vo CR>co d åhUmco, "Am‘Mm nmcZH$Vm© VmoM
Amho, Omo AmH$me d n¥ÏdrMm nmcZH$Vm© Amho. Amåhr ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmMm
Ymdm H$Xm{n H$aUma Zmhr. Oa Amåhr Vgo Ho$co Va {ZpíMVM Amåhr AJXr AZw{MV
H¥$˶ Ho$ë¶mà‘mUo hmoB©c. 15 Am‘Mo cmoH$ Va ˶mcm gmoSy>Z BVam§À¶m CnmgZoV Jw§Vcoco
AmhoV ‘J, Vo ˶m§À¶mg§~§YmZo (åhUOoM ˶m Cnmñ¶m§g§~§YmZo, Amnë¶m lÕoÀ¶m
g‘W©ZmW©) ñnï> à‘mU H$m àñVwV H$arV ZmhrV? Am{U ˶mnojm A{YH$ nmnr H$moU
Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo?
16
(Vo EH$‘oH$m§er åhUy cmJco) "AmVm Ooìhm Vwåhr ˶m cmoH$m§nmgyZ d VgoM
˶m§À¶m ˶m Cnmñ¶m§nmgyZ, Á¶m§Mr Vo A„mhcm gmoSy>Z CnmgZm H$aVmV, ñdV:cm
doJio H$ê$Z KoVco Amho. Va ‘J Mcm AmnU (A‘wH$) JwhoV OmD$Z {VWo Aml¶ KoD$.
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vw‘À¶mda Amnë¶m {deof H¥$noMo Ûma CKS>oc. Am{U n[apñWVrZwê$n
¶mo½¶ Vr VaVyX Vw‘À¶mgmR>r (Adí¶) H$aoc.'
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 289

(Q>rn: AemàH$mao ˶m§Zr ˶m§Mm A„mhdaMm ÑT> {dídmg 춺$ Ho$cm.)


17
Am{U Vwåhr (dfm©Zwdf}) gy`© CJdVmZm nmhV Amco AmhmV (nU JwhoÀ¶m
~m~VrV Ago hmoVo) Ooìhm Vmo CJdVmo, Voìhm Jwhocm gmoSy>Z COì¶m ~mOycm MT>Vmo.
Am{U Ooìhm ‘mdiVmo, Voìhm ˶m§Zm MwH$dyZ S>mì¶m ~mOycm {ZKyZ OmVmo. (åhUOo
CJdVmZm d ‘mdiVmZm gy¶©àH$me {VWo nmoMV ZìhVm). Am{U Vo ˶m JwhoÀ¶m AmV
EH$m {dñV¥V OmJoV hmoVo. hr KQ>Zm åhUOo A„mhÀ¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm§n¡H$s EH$
IyU Amho. A„mh Á¶mcm gÝ‘mJ© XmIdoc, ˶mcmM gÝ‘mJ© àmá hmoUma Amho. Am{U
Á¶mcm A„mh ‘mJ©^«ï> hmoʶmgmR>r gmoSy>Z XoB©c, ˶mMm H$moUrhr (Xþgam) ‘mJ©Xe©H$
qH$dm gmhmæ¶H$Vm© Agë¶mMo Vwåhmcm AmT>iUma Zmhr.
18
Vwåhr (¶m§Zm Vo JwhoV AgVmZm) nm{hco AgVo Va (Vwåhmcm) Ago dmQ>co
AgVo H$s, Vo OmJo AmhoV. nU dñVwV: Vo Pmoncoco hmoVo. Amåhr (Pmoncoë¶m
AdñWoVM) nwÝhm nwÝhm ˶m§À¶m S>mì¶m d COì¶m Hw$er didrV am{hcmo. Am{U ˶m§Mm
Hw$Ìm JwhoÀ¶m àdoeÛmamda Amnco nm¶ ngadyZ ~gcocm hmoVm. Am{U Oa Vwåhr (JwhoV)
S>moH$mdyZ ˶m§À¶mH$S>o nm{hco AgVo Va {ZpíMVnUo ^¶J«ñV hmoD$Z {VWyZ ni H$mT>cm
AgVm Am{U ˶m Ñí¶mZo Vw‘À¶m ‘ZmV XheV {Z‘m©U H$ê$Z gmoS>cr AgVr.
19
AemàH$mao (EH$ XrK© H$mcmdYr cmoQ>ë¶mZ§Va) Amåhr ˶m§Zm OmJo Ho$co, Am{U
Vo EH$‘oH$mcm {dMmê$ cmJco. ˶m§À¶mn¡H$s EH$mZo {dMmaco, "Vwåhr {H$Vr H$mi (Aem
AdñWoV) BWo ‘w¸$m‘ Ho$cm AgUma'? Vo åhUmco, "Amåhr BWo EH$ {Xdg qH$dm EH$
{Xdgmnojm H$‘rM ‘w¸$m‘ Ho$cocm AgUma.' nU (˶m§À¶mn¡H$s) Xþgao åhUmco, "Vw‘Mm
nmcZH$Vm©M AMyH$nUo OmUVmo H$s, Vwåhr BWo Zo‘H$m {H$Vr H$mi Wm§~coco Agy eH$Vo.
Va AmVm Amnë¶mn¡H$s EImÚmcm hr Mm§XrMr ZmUr XoD$Z ehamV nmR>dy ¶m, Am{U
˶mZo {VWo OmD$Z nmhmdo H$s, AJXr ñdÀN>-ewÕ Ago ^moOZ Hw$R>o {‘ioc? Am{U
˶mZo ˶mVyZ H$mhr ImʶmMo nXmW© (Amnë¶mgmR>r) BWo KoD$Z ¶mdo. Am{U ˶mZo ho
H$m‘ nyU© Xj amhÿZ H$am¶cm hdo, H$maU H$moUmcmhr Vw‘À¶m{df¶r H$mhrhr H$iVm H$m‘m
Z¶o. 20 H$maU, Oa ˶m§Zm Vw‘À¶m{df¶r H$imco (H$s Vwåhr BWo Aml¶ KoVcoco
AmhmV) Va Vo Vwåhmcm XJS>m§Zr R>oMyZ ‘mê$Z Q>mH$Vrc. qH$dm Vwåhmcm Amnë¶m Y‘m©V
(~iO~arnyd©H$) naV ZoVrc. Am{U Oa Ago Pmco Va Vw‘Mo (OrdZ) H$Xm{n gmW©H$
R>aUma Zmhr.'
21
Am{U AemàH$mao Amåhr (cmoH$m§Mo) ˶m§À¶m ~m~VrV KS>coë¶m KQ>ZoH$S>o cj
do{Yco, H$maU ˶m§Zm hr OmUrd ìhmdr H$s, A„mhMo (nwZéËWmZm{df¶rMo) dMZ g˶
290 Hw$amU

Amho. Am{U ho H$s, Vr KQ>H$m (åhUOoM ݶm¶mMm {Xdg) ¶oʶmg§~§YmV e§H$m


KoʶmgmaIo H$mhrM Zmhr. cmoH$ (H$h’$dmë¶m VéUm§À`m ~m~VrV) AmngmV dmX{ddmX
H$arV AgV, Vo åhUm¶Mo, "˶m§À¶m ˶m ñWmZmda ˶m§À¶m ñ‘aUmW© EH$ B‘maV C^r
H$am,' ˶m§Mo H$m¶ Pmco Agoc, ho ˶m§À¶m nmcZH$˶m©cmM Mm§Jco R>mD$H$ Amho.'
eodQ>r Á¶m§Mo åhUUo à~c R>aco, Vo åhUmco, "Amåhr ˶m§À¶m Jwhoda ˶m§À¶m ñ‘aUmW©
EH$ àmW©ZmJ¥h C^mê$.'
22
(Am{U AmJm‘r H$mimV H$h’$dmë¶mg§~§YmZo) H$mhr cmoH$ åhUVrc, "Vo {VKo
OU hmoVo d Mm¡Wm ˶m§Mm Hw$Ìm hmoVm.' Am{U BVa H$mhr OU åhUVrc, "Vo nmM OU
hmoVo d ghmdm ˶m§Mm Hw$Ìm hmoVm.' ho cmoH$ AgoM {ZamYma VH©$-{dVH©$ cT>drV AmhoV.
VgoM AmUIr H$mhr OU åhUVrc, "Vo gmV OU hmoVo Am{U AmR>dm ˶m§Mm Hw$Ìm
hmoVm.' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©M Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo H$s, ˶m§Mr {ZpíMV
g§»¶m {H$Vr hmoVr?' ˶m§À¶m {df¶r H$mhr (‘m{hVr) ’$maM WmoS>çm cmoH$m§Zm Amho,
åhUyZ Vwåhr ˶m§À¶m{df¶r {ddmXmñnX ‘wÚmV hmV Kmcy ZH$m, Zm ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmH$S>o
˶m§À¶m{df¶r (åhUOo H$h’$dmë¶m§{df¶r) H$mhr {dMmanyg H$am.
23
(Am{U hr Jmoï> cjmV ¿¶m) H$s, Ago H$Xm{n åhUy ZH$m, "‘r ho {ZpíMVnUo
CÚm H$ê$Z Q>mHo$Z.' 24 (Amnë¶m åhUʶmV ¶m eãXm§Mm g‘mdoe H$ê$Z Ago åhUm
H$s), "Oa A„mhZo BpÀN>co VaM (‘r ho H$ê$ eHo$Z). Am{U Ooìhm (Ago åhUm¶Mo)
Vwåhr {dgê$Z Omc (Am{U Oer Vwcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd hmoB©c) Voìhm Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mo ñ‘aU H$am Am{U åhUm, "‘cm {dídmg Amho H$s, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘cm
gÝ‘mJm©H$S>o OmUmam ¶mhÿZhr A{YH$ {ZH$Q>Mm ‘mJ© XmIdrc.'
25
Am{U (H$mhr OU) åhUVmV H$s, Vo JwhoV VrZeo df} am{hco Am{U H$mhtZr ˶m
(g§»¶oV) AmUIr ZD$ df} A{YH$ OmoS>cocr AmhoV. 26 (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh
˶m§À¶m ‘wXVrcm V§VmoV§VnUo (exactly) OmUVmo.' AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mVrc
gd© Jw{nVm§Mo Ho$di ˶mcmM kmZ Amho. {H$Vr Mm§Jë¶màH$mao nmhVmo Vmo Am{U {H$Vr
Mm§Jë¶màH$mao EoH$Vmo Vmo! (åhUOoM ˶mMr EoH$ʶmMr d nmhʶmMr {H$Vr Agr‘
j‘Vm Amho). ˶mÀ¶m{edm¶ ‘mZdmMm Xþgam H$moUrM gm§^miH$Vm© Zmhr! Am{U Vmo
(åhUOo A„mh) Amnë¶m gÎmoV H$moUmcmhr ^mJrXma ~ZdrV Zmhr.
27
(n¡J§~a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m J«§Wmn¡H$s Omo H$mhr ^mJ Vw‘À¶mH$S>o àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho, Vmo (cmoH$m§Zm) EoH$dm. ˶mÀ¶m g§Xoe- dMZmV ~Xc H$ê$
eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMohr Aml¶ Vwåhmcm
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 291

{‘iy eH$V Zmhr. 28 Am{U Vwåhr Aem cmoH$m§Mr g§JV R>odm, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr
àgÞVm àmá H$aʶmgmR>r, gH$mi-g§Ü¶mH$mi ˶mMm Ymdm H$arV AgVmV Am{U ¶m
OJmÀ¶m OrdZmVrc Eoíd¶m©À¶m Jmoï>tÛmao ‘mo{hV hmoD$Z Vw‘À¶m ZOam ˶m§À¶mnmgyZ
{dM{cV hmoVm H$m‘m Z¶o. VgoM Vwåhr Aem ‘mUgmMo åhUUo EoHy$ ZH$m, Á¶mÀ¶m
öX¶mg Amåhr Am‘Mo ñ‘aU H$aʶmnmgyZ Jm’$sc H$ê$Z Q>mH$coco Amho. Am{U Vmo
Amnë¶m (VwÀN>) ‘ZmoH$m‘ZmMo A§YmZwH$aU H$arV AgVmo. gÝ‘mJ© ˶mJʶmÀ¶m ~m~VrV
˶mZo gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>coë¶m AmhoV.

29
Am{U (˶m§Zm) gm§Jm, "ho "g˶' (åhUOo ho Hw$amU) Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco Amho, ‘J Á¶mcm dmQ>oc ˶mZo ˶mda
{dídmg R>odmdm Am{U Á¶mcm dmQ>oc ˶mZo ‘mZʶmg ZH$ma Úmdm.
(åhUOo à˶oH$mcm ¶m Jmoï>rMo nyU© ñdmV§Í¶ Amho).'

(Q>rn: nU ho ñdmV§Í¶ ‘mZdmMo h¸$ ZgyZ ˶mMr narjm nmhʶmgmR>r ˶mcm XoʶmV Amcoco Amho.)
A˶mMmar cmoH$m§gmR>r Amåhr Aer AmJ V¶ma H$ê$Z R>odcocr Amho, {OÀ¶m Ádmcm
˶m§Zm gd© ~mOy§Zr (ñdV:‘ܶo) gm‘mdyZ KoVrc. Am{U Oa ˶m§Zr (VhmZ
^mJdʶmgmR>r) nmʶmMr ¶mMZm Ho$cr Va ˶m§Zm Ago Ja‘ nmUr {Xco OmB©c, Oo
{dVicoë¶m {eemgmaIo Agoc, Oo ˶m§Mo Mohao ^mOyZ H$mT>rc. (IamoIa!) {H$Vr
^¶§H$a no¶ Agoc Vo! Am{U {H$Vr dmB©Q> amhʶmMo {R>H$mU!
30
(nU) Oo cmoH$ lÕm YmaU H$aVrc, Am{U gËH$‘} H$aVrc (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV ˶m§Mo H$ë¶mU Am{U H$ë¶mUM Amho) H$maU Omo H$moUr gËH$‘} H$aVmo, ˶mMm
‘mo~Xcm Amåhr {ZpíMVM dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 31 ˶m§À¶mgmR>r {MañWm¶r AmZ§X
àXmZ H$aUmè¶m ~mJm AmhoV, Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV
AgVrc. {VWo ˶m§Zm gmoݶmÀ¶m ~m§JS>çm (qH$dm H$S>o) KmcyZ gO{dco OmB©c. Vo
Vc‘ aoe‘mMo {hado H$nS>o n[aYmZ H$aVrc, (C§M) AmgZmda Q>oH$ cmdyZ (’$ma
Amam‘Xm¶r) AdñWoV ~gcoco AgVrc, {H$Vr CËH¥$ï> ‘mo~Xcm Amho hm! {H$Vr CÎm‘
{dlm§{VñWmZ!
292 Hw$amU

32
¶m cmoH$m§Zm ˶m XmoZ ‘mUgm§Mr ~moYH$Wm EoH$dm! ˶m§À¶mn¡H$s EH$mcm Amåhr
XmoZ Ðmjm§À¶m ~mJm {Xcoë¶m hmo˶m. Am{U ˶m§À¶m g^modVmcr IOwamMr PmS>o Hw$§ nUmà‘mUo
hmoVr Am{U XmoZ (~mJm§À¶m) ‘ܶ^mJmV YmݶmMo eoV hmoVo. 33 XmoÝhr ~mJm§V Mm§Jco
nrH$ Amcoco hmoVo. (gwnrH$VoÀ¶m ~m~VrV) H$moUVrhr CUrd am{hcocr ZìhVr. H$maU
XmoÝhr ~mJm§À¶m (AJXr) ‘YyZ Amåhr EH$m ZXrcm àdm{hV Ho$coco hmoVo. 34 AemàH$mao
(eoVrnmgyZ) ˶mcm ^anya CËnmXZ àmá hmoV hmoV.o (EHo$ {Xder) Vmo Amnë¶m gmo~˶mer
dm½¶wÕ H$arV AgVmZm åhUmcm, "g§nÎmrÀ¶m ~m~VrV ‘r Vw¶mnojm lr‘§V Amho
Am{U g§»¶oÀ¶m ~m~VrVhr ‘rM daMT> Amho. (åhUOo ‘m¶mM AZw¶m¶m§Mr g§»¶m
A{YH$ Amho). 35 (Ago ~mocV-~mocV åhUOoM A„mhà{V H¥$V¿ZVoMr ^mdZm
~miJyZ) ñdV:daM A˶mMma H$arV ˶mZo Amnë¶m ~mJoV àdoe Ho$cm. Voìhm Vmo
åhUmcm, "‘cm Zmhr dmQ>V H$s, ho H$Yr Zme nmdoc.' 36 Am{U ¶m OJmMm H$Yr eodQ>
hmoB©c, Agohr ‘cm Zmhr dmQ>V. nU (g‘Om) Vgo PmcoM Am{U ‘cm Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV OmdoM cmJco Va ‘cm ¶mhrnojm A{YH$ Mm§Jco ñWmZ Adí¶
{‘ioc.
37
˶m§Mo g§^mfU gwê$ AgVmZm, ˶mMm {‘Ì Ë¶mcm åhUmcm, "Vy ˶mcmM
‘mZʶmg ZH$ma XoV Amhog H$m, Á¶mZo Vwcm ‘mVrnmgyZ d Z§Va dr`m©À`m EH$m
W|~mnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho? Am{U AemàH$mao Vwcm nyU© ‘Zwî¶ ~Z{dco. 38 nU
{OWn¶ªV ‘m¶m ‘mZʶmMm àíZ Amho, VmoM A„mh Amho, ‘mPm nmcZH$Vm©! Am{U ‘r
H$moUmcmhr ˶mÀ¶m ~amo~arMm R>ady eH$V Zmhr. 39 Am{U (Vmo nwT>o åhUmcm) Ooìhm Vy
~mJoV àdoe Ho$cmg, Voìhm Vy Ago H$m åhUmcm Zmhrg, "A„mh BpÀN>Vmo VoM KS>Vo'
A„mhH$S>o Agcoë¶m gm‘϶m©ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUVohr gm‘϶© ZmhrM! Oa Vy ‘cm
g§nÎmr d g§VVrÀ¶m ~m~VrV Vw¶mnojm H$‘r g‘OVmog__ 40 Va Zdc Zìho H$s, ‘mPm
nmcZH$Vm© ‘cm Vw¶m ~mJonojmhr A{YH$ Mm§Jco H$mhr àXmZ H$aoc. (Am{U Agohr
hmoD$ eH$Vo H$s), Vw¶m ~mJoda AmH$memVyZ EImXr Am’$V nmR>dy eH$Vmo, Á¶mÛmao Vmo
~mJ nS>rV O{‘ZrMo ê$n YmaU H$ê$ eH$Vmo. 41 qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo H$s), ˶mMo
nmUr AmQy>Z OmD$ eH$Vo, (‘J A„mhH$Sy>ZM Ago H$aʶmV Amë¶mZ§Va) Vo H$moU˶mhr
àH$mao nwÝhm àmá hmoUma Zmhr.'
42
‘J (Ago KS>co H$s), ’$im§Zr ^acoë¶m Aem ~mJm Zï> H$ê$Z Q>mH$ʶmV
Amë¶m. Am{U (Ðmjm§À¶m) ~mJm Amnë¶m ‘m§S>dmda Imcr H$mogië¶m. Am{U ˶m§Mm
‘mcH$ (ho {dZmemMo Ñí¶ nmhÿZ), ˶mZo ˶mda Omo IM© Ho$cocm hmoVm, ˶m~Ôc emoH$
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 293

H$aV hmV Mmoiy cmJcm. Am{U Vmo åhUy cmJcm, "Aaoao! {H$Vr Mm§Jco Pmco AgVo,
Oa ‘r BVam§Zm ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr R>a{dco ZgVo Va!' 43 A„mhÀ¶m {déÕ
(OmD$Z) H$moUVmhr OWm, ˶mMr ‘XV H$ê$ eH$cm Zmhr, VgoM Vmo ñdV:hr ñdV:À¶m
~MmdmgmR>r H$mhrhr H$ê$ eH$cm Zmhr. 44 Aem n[apñWVrV g§ajU (qH$dm gmhmæ¶)
àXmZ H$aʶmMm A{YH$ma Ho$di Am{U Ho$di A„mhgmR>rM Amho. VmoM IamIwam
B©ída! VmoM gd©loð> ‘mo~Xcm XoUma, Am{U VmoM gd©loð> n[aUm‘ R>a{dUma.
45
Am{U ¶m OJmÀ¶m OrdZmMo CXmhaU {dMmamW© ˶m§À¶mg‘moa R>odm. (Vo Ago
Amho H$s), Amåhr AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d H$aVmo Am{U ˶m (nmʶm)
Ûmao n¥Ïdrdarc dZñnVtMr ’$ma Omo‘mZo dmT> hmoVo. Am{U ‘J (H$mhr H$mcmdYrZ§Va)
˶m§À¶m dmicoë¶m JdVmÀ¶m H$mS>çm hmoVmV, Á¶m§Zm dmam CS>dyZ ZoV AgVmo. Am{U
Vmo Ho$di A„mh Amho Á¶mcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 46 YZg§nÎmr
Am{U g§VVr ¶m Jmoï>r ¶m OJmVrc OrdZmMo Ac§H$ma AmhoV, nU Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m
ZOaoV Vr gËH$‘} A{YH$ CÎm‘ AmhoV, Á¶m§Mm ‘mo~Xcm {MaH$mc {Q>H$Umam Amho.
Am{U (Vr gËH$‘}) AmeoMrhr CÎm‘ ‘mܶ‘ AmhoV.
47
Am{U Á¶m {Xder Amåhr nd©Vm§Zm Mmcm¶cm cmdy (˶m {XdgmÀ¶m qMVZmnmgyZ
Jm’$sc amhÿ ZH$m) Am{U Vwåhr nmhmc H$s, n¥Ïdr AJXr [aH$m‘r Pmcocr Amho. (åhUOo
{VZo Amnë¶mV Oo Oo Amho, A„mhÀ¶m AmkoZo ~mhoa H$mTy>Z Q>mH$coco Agoc) Am{U
Amåhr (˶m {Xder gd© ‘ocoë¶m§Zm {Od§V H$ê$Z) EH$Ì Jmoim H$ê$. Voìhm Amåhr
˶m§À¶mn¡H$s EH$mcmhr ‘mJo gmoS>Uma Zmhr. 48 Am{U gdmªZm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘j
am§JoZo gmXa H$aʶmV ¶oB©c, (åhUOo AJXr {eñVrV).
(Q>rn: BWo ¶m OJmVrc am§Jm§er VwcZm H$aUo e³¶ Zmhr.)
Am{U Vmo ˶m§Zm åhUoc, "Vwåhr AmVm ˶mMà‘mUo Am‘À¶mg‘moa Amcoco AmhmV,
Á¶mà‘mUo Amåhr Vwåhmcm àW‘ {Z‘m©U Ho$co hmoVo. nU Vwåhr Ago g‘OyZ ~gcm
hmoVmV H$s, Amåhr Vw‘Mr (Am‘À¶mg‘moa hOoarMr) doi {ZpíMV H$aUma Zmhr.
49
Am{U (˶m§À¶mg‘j) ˶m§Mr H$‘©dhr gmXa H$aʶmV `oB©c, Voìhm Vwåhr
Anamܶm§Zm nmhmc H$s, Oo H$mhr ˶mV Zm|Xcoco Amho, ˶m‘wio Vo ^¶^rV AdñWoV
AgVrc Am{U åhUVrc, "Am‘Mo XþX£d! hr H$er (AO~) H$‘©dhr Amho! H$s, ˶mV
Aer H$moUVrhr chmZ AWdm ‘moR>r Jmoï Zmhr, {OMr ˶mV Zm|X Ho$cocr Zmhr.' Am{U
Oo Oo H$‘© Ë`m§Zr Ho$coco AgVrc, Vo gd© ˶m§À¶mg‘moa Vo nmhVrc. Am{U (à˶oH$mcm
H$ioc) H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© H$moUmdahr Aݶm¶ H$arV Zmhr.
294 Hw$amU

50
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr ñdJ©XÿVm§Zm åhQ>co hmoVo H$s, AmX‘
g‘moa ZV‘ñVH$ ìhm, Voìhm Vo (cJoM) ZV‘ñVH$ Pmco, nU BãcrgZo Vgo Ho$co Zmhr.
Vmo {OÞm§n¡H$s hmoVm, AemàH$mao ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr Adkm Ho$cr. AmVm Vwåhr
˶mg Am{U ˶mÀ¶m g§VVrg, ‘cm gmoSy>Z Amncm gmhmæ¶H$Vm© ~Z{dUma H$m? Ooìhm
Vw‘À¶mg‘moa ho CKS> Amho H$s, Vo Vw‘Mo eÌy AmhoV. (Vgo Ho$ë¶mg) XþamMmar cmoH$m§Zr
{ZdS>cocm Vmo ’$ma dmB©Q> n¶m©¶ R>aoc.
51
‘r Zm ˶m§Zm AmH$me d n¥Ïdr {Z‘m©U H$aVo doiog gmjr amhʶmgmR>r ~mocm{dco
hmoVo, Zm ñdV: ˶m§À¶m {Z{‘©VrÀ¶m doir. Am{U ‘r H$mhr (Agm Xþ~©c ZìhVmo) H$s,
(cmoH$m§Zm) ~hH$m{dUmè¶m§Zm, Amncm gmhmæ¶H$Vm© ~Z{dʶmMr ‘cm JaO hmoVr.
52
Am{U Á¶m {Xder A„mh ˶m§Zm åhUoc, "Á¶m§Zm Vwåhr ‘mPo gh^mJr g‘OV
hmoVm, ˶m§Zm (AmVm) ~mocdm.' Voìhm Vo ˶m§Zm nwH$maVrc, nU Vo ˶m§Zm H$moUVmhr
à{VgmX XoUma ZmhrV. Am{U Amåhr ˶m§À¶m Xaå¶mZ eÌwËdmMr Xar {Z‘m©U H$ê$Z
Q>mHy$. 53 Am{U AnamYr cmoH$, ZaH$mMr AmJ (Amnë¶m S>moù¶m§Zr) nmhVrc Am{U
Voìhm ˶m§Zm ho g‘Ococo Agoc H$s, AmVm AmnU ¶mV nS>Uma AmhmoV. Am{U ˶m§Zm
˶mnmgyZ H$moU˶mhr àH$mao gwQ>Ho$Mm ‘mJ© gmnS>Uma Zmhr.
54
AemàH$mao Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§À¶m ^ë¶mgmR>r AZoH$ àH$maMr CXmhaUo,
{d{dY àH$mao ñnï> H$ê$Z gm§{JVcr AmhoV. nU ‘Zwî¶ Zoh‘rM ^m§S>Imoa R>acm Amho.
55
Am{U cmoH$m§Zm ˶m§À¶mH$S>o ‘mJ©Xe©ZmMo (gmYZ) ¶oD$Z nmohmoMë¶mZ§Vahr, lÕm
YmaU H$aʶmg Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o (^yVH$mimVrc MwH$m§{df¶r) j‘m¶mMZm
H$aʶmg (¶m{edm¶) H$moUVrhr Jmoï> ~mYH$ R>acr Zmhr H$s, nyduÀ¶m cmoH$m§À¶m
~m~VrV Oo KS>c,o Vo ¶m§À¶m~m~VrVhr KS>mdo. qH$dm {ejoMr {dnÎmr à˶j ˶m§À¶mg‘moa
¶mdr, (åhUOo g˶mMo à‘mU ñnï> Pmë¶mZ§Vahr, Vo ‘mZʶmg V¶ma Pmco ZmhrV).
56
Amåhr n¡J§~am§Zm ’$º$ ew^dmVm© XoʶmgmR>r Am{U gmdYmZVoMm Bemam XoʶmgmR>r
nmR>drV AgVmo. (nU) g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ ImoQ>çm Jmoï>tÀ¶m
AmYmao (n¡J§~am§À¶m {déÕ) dmX KmcrV AgVmV, ¶m hoVyZo H$s, g˶mcm n[aUm‘eyݶ
H$ê$Z Q>mH$mdo. Am{U ˶m§Zr ‘m¶m g§Xoem§Zm Am{U MoVmdUrcm Amnë¶m WÅ>oMm {df¶
~Z{dcm. 57 ˶mnojm A{YH$ Xþï> Xþgam H$moU Agy eH$Vmo, Á¶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m
g§XoemÛmao CnXoe Ho$cm OmVmo, ‘J Vmo ˶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo Am{U ˶mcm ˶mÀ¶m
hmVm§Zr Ho$coë¶m (Xþî)H¥$˶m§Mm {dga nS>Vmo. Aem cmoH$m§À¶m öX¶m§da Amåhr {ZpíMVnUo
nS>Xo Q>mHy$Z {Xcoco AmhoV. ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm g˶mMo AmH$cZ hmoD$M Z¶o. VgoM
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 295

˶m§À¶m H$mZmV EH$m àH$maMo OS>Ëd {Z‘m©U H$ê$Z R>odcoco Amho. Am{U Aem§Zm Oar
Vwåhr gÝ‘mJm©H$S>o ~mocdmc, Var Vo H$Yrhr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aUma ZmhrV.
58
Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© IamoIa j‘merc d Agr‘ X¶mdmZ Amho. Oa ˶mcm
˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§‘wio, ˶m§Zm (cJoM) ’¡$cmda ¿¶m¶Mo AgVo Va ˶mZo ˶m§À¶mda
erK« {ejoMr AmnÎmr (˶mM doir, ˶mM OmJr) nmR>dyZ {Xcr AgVr. nU Zmhr,
˶m§À¶mgmR>r EH$ doi {ZYm©[aV Amho, Á¶mZ§Va ‘mÌ (ñdV:À¶m ~MmdmgmR>r) ˶m§Zm
H$moUVmhr gwQ>Ho$Mm ‘mJ© gmnS>Uma Zmhr. 59 Am{U ˶m gd© dñ˶m§Mr h{H$JV AerM
hmoVr H$s, Amåhr ˶m§Zm VoìhmM Zï> Ho$co, Ooìhm ˶m§Zr nmnH¥$˶ H$arV-H$arV ‘¶m©Xm
JmR>cr. H$maU ˶m§À¶m {dZmemMr Amåhr doi {ZpíMV Ho$cocr hmoVr.
60
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygm Amnë¶m godH$mg åhUmcm, (Ooìhm Vo
XmoKo ^Q>H$˶m AdñWoV hmoVo) "‘r Vmon¶ªV MmcV amhrZ, Omon¶ªV XmoZ g‘wÐm§À¶m
g§J‘ñWmZr nmohmoMV Zmhr, ‘J ‘cm ˶mgmR>r {H$˶oH$ df} H$m cmJV ZmhrV?' 61 nU
eodQ>r Ooìhm Vo ˶m {R>H$mUr nmohmoMco, {OWo XmoZ g‘wÐ ¶oD$Z AmngmV {‘iVmV. Voìhm
˶m§Zm Amnë¶m ‘memMm {dga nS>cm Am{U Vmo ‘mgm doJmZo g‘wÐmV Amnë¶m ‘mJm©da
‘mJ©ñW hmoD$Z ˶m§À¶m ZOaonmgyZ Zmhrgm Pmcm. 62 Am{U Ooìhm Vo {VWyZ H$mhr A§Va
nwT>o Joco, Voìhm ‘ygm Amnë¶m godH$mcm åhUmcm, "Am‘Mr Ý`mhmar Amåhmcm Xo, ¶m
àdmgmZo Amåhmcm ’$ma WH${dco Amho.'
63
(˶mda Vmo godH$) CÎmacm, "Vwåhr nm{hcm ZmhrV H$m, AmnU Ooìhm IS>H$mOdi
Amam‘ H$arV hmoVmo, Voìhm ‘cm ‘mem{df¶r {dga nS>cm, g¡VmZmZoM Vwåhmcm ˶m{df¶r
AmR>dU H$ê$Z XoʶmMm {dga nmS>cm. Am{U Vmo ‘mgm AO~ àH$mao {ZKyZ g‘wÐmV
XmIc Pmcm.' 64 (˶mda) ‘ygmZo åhQ>co, "hoM Vo ({R>H$mU) Amho, Á¶mMm AmnU
emoY KoV hmoVmo. ‘J Vo XmoKo Amnë¶m nmD$cIwUm§Mm ‘mJmodm KoV, Á¶m ‘mJm©Zo Amco
hmoVo, ˶mM ‘mJm©Zo naV {’$aco. 65 Voìhm ˶m§Zm Am‘À¶m ^º$m§n¡H$s EH$ ^º$ ^oQ>cm.
Á¶mda Amåhr Am‘À¶mH$Sy>Z H¥$nm àXmZ Ho$cocr hmoVr. Am{U Á¶mcm Amåhr Am‘À¶mH$Sy>Z
(Img) kmZ {Xcoco hmoVo.
66
‘ygmZo ˶mcm åhQ>co, "‘r Vw‘À¶m~amo~a ¶oD$ eH$Vmo H$m, ¶m CÔoemgmR>r H$s, Oo
Vwåhmcm {eH$dʶmV Amcoco Amho, ˶mVyZ Vwåhr ‘cm {eH$dmdo? 67 (˶mda) ˶mZo
CÎma {Xco, "Vwåhr ‘m¶m~amo~a AgVmZm Yra Yê$Z amhÿ eH$Uma Zmhr. 68 Am{U ˶m
Jmoï>r~Ôc Vwåhr Yra H$m ~ao Yê$ eH$mc, Or Vw‘À¶m AmH$cZmncrH$S>Mr Jmoï> Amho.
69
‘ygmZo åhQ>co, "A„mhZo BpÀN>ë¶mg, ‘r Yra R>odUmam Agë¶mMo Vwåhmcm AmT>iyZ
296 Hw$amU

¶oB©c. Am{U ‘r H$moU˶mhr ~m~VrV Vw‘Mr Adkm H$aUma Zmhr.' 70 (˶m gwk
‘mUgmZo) åhQ>co, "R>rH$ Amho, Oa Vwåhmcm ‘m¶m~amo~a ¶m¶Mo Agoc Va (EH$ Jmoï>
ZrQ> cjmV ¿¶m H$s), ‘cm H$moU˶mhr Jmoï>r{df¶r àíZ H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV ‘rM ñdV:
˶m{df¶r Vwåhmcm gm§JV Zmhr.
71
Am{U AemàH$mao Vo XmoKo {ZKmco, nU Ooìhm Vo (dmQ>oV) EH$m Zm¡Ho$V ~gco
(Am{U g‘wÐ {H$Zmè`mda nmohmoMco d Zm¡Ho$VyZ Vo CVaVmZm) ˶m ‘mUgmZo ˶m Zm¡Ho$V
^moH$ nmS>co. (˶mda) ‘ygmZo åhQ>co, "Vwåhr ¶m Zm¡Ho$V, ¶m hoVyZo ^moH$ nmS>cm AmhmV
H$m H$s, {VÀ`mV àdmg H$aUmao ~wSy>Z OmdoV?' hr Va ’$ma ^¶§H$a Jmoï> Vwåhr Ho$cm
AmhmV. (H$maU Vr Zm¡H$m {Z¶{‘VnUo cmoH$m§Zm Zo-AmU H$arV Ago). 72 Vmo åhUmcm,
"‘r Vwåhmcm AmYrM gm§{JVco ZìhVo H$m H$s, Vwåhr ‘m¶mgmo~V Yra Yê$Z amhÿ
eH$Uma Zmhr.' 73 ‘ygmZo åhQ>co, "‘r (MwH$cmo, H$maU) ‘cm {dga nS>cm, åhUyZ
Vwåhr ˶m{df¶r ‘cm AmVm ’¡$cmda KoD$ ZH$m, Am{U ‘m¶m H$Sy>Z Or MyH$ KS>cr
˶m{df¶r H$R>moa ^y{‘H$m KoD$ ZH$m.' 74 ‘J Vo nwT>o {ZKmco, ˶m§Mr (dmQ>oV) EH$m
‘wcmer JmR> nS>cr, Voìhm ˶m ‘mUgmZo ˶m ‘wcmcm R>ma H$ê$Z Q>mH$co, (˶mda) ‘ygmZo
åhQ>co, "Vwåhr EH$m {Zînmn {Odmcm R>ma H$ê$Z Q>mH$co, ˶mZo Va H$moUmMrhr h˶m
Ho$cocr ZìhVr, (‘J Vwåhr Ago H$m ~ao Ho$cmV?) Vwåhr ho ’$maM ^¶§H$a H¥$˶ Ho$co
AmhmV!
75
(˶mda) Vmo ‘mUyg åhUmcm, "‘r Vwåhmcm AmYrM gm§JyZ Q>mH$co ZìhVo H$m
H$s, Vwåhr ‘m¶m~amo~a Yra Yê$Z H$Xm{n amhÿ eH$Uma Zmhr? 76 ‘ygmZo CÎma {Xco,
"Oa ¶mnwT>o ‘r Vwåhmcm H$em~Ôchr àíZ Ho$cm Va Vwåhr ‘cm Amnë¶m~amo~a R>ody ZH$m.
H$maU (Voìhm) g~~r gm§JʶmMr ‘mPr hÔ Amcocr Agoc. 77 ˶mZ§Va Vo AmUIr
nwT>o Joco, ¶oWn¶ªV H$s, Vo EH$m JmdmV OmD$Z nmohmoMco. ˶m§Zr VoWrc cmoH$m§H$S>o H$mhr
AÞnmUr ‘m{JVco, nU ˶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao ˶m§Mm nmhþUMma H$aʶmg ZH$ma {Xcm.
(˶m JmdmV) ˶m§Zr EH$ q^V nm{hcr, Or H$mogiʶmÀ¶m ‘mJm©da hmoVr. (‘ygmÀ¶m)
gmo~VrZo Vr (q^V nwZ~mªYUr H$ê$Z) gai H$ê$Z Q>mH$cr. (˶mda) ‘ygmZo åhQ>co,
"Vwåhr BpÀN>co AgVo, Va ¶m (H$m‘mnmoQ>r) H$mhr ‘ohZVmZm KoD$ eH$co AgVo.' 78
(˶mda) Vmo åhUmcm, "AmVm ‘r Am{U Vwåhr EH$‘oH$m§nmgyZ Xÿa hmoʶmMr hr doi
Amho, ‘r Vwåhmcm ˶m Jmoï>tMr h{H$JV gm§JyZ Q>mH$Vmo Á¶m{df¶r Vwåhr Yra Yê$
eH$cm ZmhrV.'
79
˶m Zm¡Ho$Mo Ago hmoVo H$s, Vr H$mhr Jar~ cmoH$m§Mr Zm¡H$m hmoVr, Oo g‘wÐmV
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 297

(˶mÛmao) amoO§XmarMo H$m‘ H$arV AgV. ‘cm ˶m Zm¡Ho$V ¶mgmR>r {~KmS> H$ê$Z
Q>mH$mdogo dmQ>co, H$maU (‘cm ‘mhrV hmoVo H$s), ˶m§À¶m ‘mJyZ EH$ amOm ¶oV hmoVm, Omo
à˶oH$ (Mm§Jcr) Zm¡H$m ~iO~arZo {hamdyZ KoV hmoVm.
80
Am{U {OWn¶ªV ˶m ‘wcmMm g§~§Y Amho, ˶mMr h{H$JV Aer Amho H$s,
˶mMo AmB©dS>rc (gƒo) lÕmd§V hmoVo. Am{U Amåhmcm ¶m Jmoï>rMr XmQ> e³¶Vm
dmQ>V hmoVr H$s, Vmo ‘moR>m hmoD$Z ˶m§À¶mer CÔm‘nUmMo Am{U H¥$V¿ZVmnyd©H$ dV©Z
H$ê$Z, ˶m§Zm ÌñV H$arc. 81 åhUyZ Amåhmcm dmQ>co H$s, ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo
˶mÀ¶m EodOr ˶m§Zm Ago ‘yc àXmZ H$amdo, Oo ewÕ Mm[aͶmÀ¶m ~m~VrV ˶mÀ¶mnojm
A{YH$ Mm§Jco Agmdo. Am{U (AmB©dS>cm§à{V) H$éUm^md R>odUmao Agmdo.
82
Am{U ˶m q^VrMr h{H$JV Aer Amho H$s, Vr JmdmVrc XmoZ AZmW ‘wcm§À`m
(KamMr) q^V hmoVr. Am{U ˶m q^VrImcr ˶m§Mm EH$ I{OZm nwê$Z R>odcocm hmoVm.
Am{U ˶m§Mm ~mn EH$ gXmMmar ‘mUyg hmoVm. Am{U åhUyZ Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr
Aer BÀN>m hmoVr H$s, XmoKo n[an¹$VoÀ¶m d¶mV nmohmoMë¶mZ§VaM ˶m§Mm I{OZm
˶m§À¶m hmVr cmJmdm. Am{U (˶m§À¶mda) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmoVr, Am{U
‘r (Oo H$mhr Ho$co Vo) ‘m¶mdVrZo Ho$co Zmhr (Va A„mhÀ¶m AmkoZwgma Ho$co). hr
Amho h{H$JV ˶m Jmoï>tMr, Á¶m§À¶m{df¶r Vwåhr Yra Yê$ eH$co Zmhr.
83
(n¡J§~a!) Vo Vwåhmcm µOwcµH$aZ¡Z{df¶r {dMmaVmV, (˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vwåhmcm
˶mMm H$mhr d¥Îmm§V EoH$drZ.' 84 ˶mcm Amåhr n¥Ïdrda (àM§S>) gm‘϶© àXmZ Ho$co
hmoVo. Am{U ˶mcm gd© H$mhr àmá H$aʶmgmR>r cmJUmar gmYZo {Xcr hmoVr.
85
Am{U (˶mZo Oo H$mhr Ho$co), ˶mgmR>r ¶mo½¶ gmYZm§Mr {ZdS> Ho$cr. 86 (˶mZo
npíM‘oH$S>rc ‘mo{h‘oH$So> Amncm ‘moMm© di{dcm) d Vmo gy`m©ñVmÀ`m {R>H$mUmn¶ªV
¶oD$Z nmohmoMcm (åhUOo ^y^mJmÀ¶m eodQ>À¶m Q>moH$mda), Voìhm gy¶© JTy>i nmʶmÀ¶m
Hw§$S>mV ~wS>V Agë¶mgmaIo ˶mcm {Xgco. Am{U {VWo OdiM EH$ OZg‘yh ˶mcm
AmT>icm. Amåhr (˶mcm) åhUmcmo, "ho µOwcµH$aZ¡Z! Vwcm hdo Agoc Va ˶m§Zm {ejm
H$a qH$dm ˶m§À¶mer Mm§Jco dV©Z H$a.' 87 Vmo åhUmcm, "Amåhr ˶mcm {ZpíMVnUo
{ejm H$ê$, Omo (BVam§er) Aݶm¶mZo dmJVmo, ‘J ˶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$S>o
naV{dco OmB©c Am{U Voìhm Vmo (åhUOo ˶mMm nmcZH$Vm©) ˶mcm ’$ma H$R>moa {ejm
H$aoc. 88 Am{U Omo H$moUr lÕmd§V ~Zoc Am{U gËH$‘} H$arc Va (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) ˶mÀ¶mgmR>r CÎm‘ ‘mo~Xcm {ZpíMV Amho. Am{U Amåhr Ë`mÀ`mà{V
(AJXr) ‘dmi ^y{‘H$m KoD$.'
298 Hw$amU

89
‘J ˶mZo nwÝhm EH$Xm (Amncm ‘moMm© Xþgè¶m EH$m) ‘mo{h‘oH$S>o di{dcm. 90
¶oWn¶ªV H$s, Vmo gy¶© {ZKʶmÀ¶m {R>H$mUmn¶ªV ¶oD$Z nmohmoMcm, (åhUOo nyd}H$S>rc
^y^mJmÀ¶m Q>moH$mda), Voìhm ˶mZo gy¶m©cm Aem EH$m OZg‘yhmda CX¶ nmdV Agë¶mMo
nm{hco, Á¶m§À¶mgmR>r Amåhr CÝhmnmgyZ ~MmdmMr H$moUVrhr ì¶dñWm Ho$cocr ZìhVr.
91
AemàH$mao (Amåhr ˶mcm ¶m OZg‘yhmdahr dM©ñd àXmZ Ho$co) Am{U ˶mÀ¶m
à˶oH$ Jmoï>rMr Amåhmcm nyU© OmUrd hmoVr.
92
‘J ˶mZo (AmUIr EH$m ‘mo{h‘oMo) Am¶moOZ Ho$co. 93 ¶oWn¶ªV H$s, Vmo XmoZ
nd©Vm§À¶m Xaå¶mZ ¶oD$Z nmohmoMcm, {VWo EH$ OZg‘yh (amhV) Agë¶mMo ˶mcm
AmT>ico. Vo cmoH$ (¶mÀ¶m ^mfoMm) EImXm eãX ‘moR>çm H$ï>mZoM g‘Oy eH$V hmoVo.
94
Vo åhUmco, "ho µOwcµH$aZ¡Z! ¶mOyO Am{U ‘mOyO Am‘À¶m ^yàXoemV ’$ma CËnmV
‘mO{dVmV. Va Amåhr Vwcm ¶mgmR>r H$mhr ‘hgyc (Jmoim H$ê$Z) Úmdo H$m H$s, Vy
¶m§À¶m Am{U Am‘À¶m Xaå¶mZ (Amåhmcm) EImXm VQ> C^mê$Z Úmdog?'
95
µOwcµH$aZ¡Z Zo CÎma {Xco, "Oo H$mhr ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo àXmZ Ho$coco Amho
(H$moU˶mhr ‘mZYZmnojm) loð> Amho. Vwåhr ‘mPr ’$º$ emar[aH$ l‘mÛmao ‘XV H$am. ‘r
Vw‘À¶m Am{U ˶m§À¶m Xaå¶mZ EH$ VQ> C^mê$Z XoB©Z. 96 Vwåhr cmoI§S>r R>moH$io AmUyZ
(‘cm) Úm.' ‘J Ooìhm ˶mZo nd©Vm§À¶m XmoÝhr Q>moH$m§‘Yrc nmoH$ir ^ê$Z H$mT>cr,
Voìhm Vmo åhUmcm, "AmVm AmJ noQ>{dʶmgmR>r Vwåhr Amnco ^mVo ’w§$H$m,' Ooìhm
cmoIS§ >r R>mHo $io AmJrgmaIo cmc Pmco, Vmo åhUmcm, "AmUm, AmVm ‘r ¶mda {dVicoco
Vm§~o AmoVrZ.' 97 Am{U AemàH$mao (Aer C§M d ‘O~yV) VQ>~§Xr V¶ma Pmcr H$s,
¶mOyO d ‘mOyO ˶mda Zm MTy> eH$V hmoVo, Zm ^JXmS> nmSy> eH$V hmoVo. 98 Vmo (amOm)
åhUmcm, "hr ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmo¶. nU Ooìhm ‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m
dMZmÀ¶m nyV©VoMr doi (Odi) ¶oD$Z R>onoc, Voìhm Vmo (‘r Or VQ>~§Xr {Z‘m©U Ho$cocr
Amho) CX²ÜdñV H$ê$Z gnmQ> ‘¡XmZ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo dMZ
AJXr g˶ Amho.'
99
Am{U ˶m {Xder Amåhr (Ooìhm g‘ñV ‘mZdOmVrcm ~mocmdy) ˶m§Zm EH$‘oH$m§da
cmQ>m§à‘mUo AmXiʶmgmR>r gmoSy>Z XoD$. Am{U qeJ ’w§$H$co OmB©c. Am{U Amåhr
gdmªZm EH$Ì Jmoim H$ê$.
(Q>rn: g‘ñV ‘mZdOmV Ooìhm A„mhg‘moa EH$Ì ¶oBc
© , Voìhm {H$Vr ‘hm^¶mZH$ OZg‘wXm¶ Agoc Vmo!)
100
˶m {Xder Amåhr g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m cmoH$m§g‘moa à˶j ZaH$mg gmXa
H$ê$. 101 ‘m¶m ñ‘a{UHo$À¶m ~m~VrV, Á¶m§À¶m S>mù
o ¶m§da (J’$cVrMm) nS>Xm nS>cc
o m
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 299

hmoVm, VgoM ‘mPm gmdYmZVoMm Bemam EoH$ʶmÀ¶m ~m~VrV, Vo ~{hao ~Zcoco hmoV.o
102
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ Ago g‘OyZ ~gcoV H$m H$s, Vo
‘cm gmoS>y Z ‘m¶m godH$m§Zm Amnco ajUH$V} ~Zdy eH$VmV? Amåhr Aem lÕmhrZm§À¶m
ñdmJVmgmR>r ZaH$ V¶ma R>odcm Amho.
103
(n¡J§~a!) ˶m§Zm åhUm, "‘r Vwåhmcm ˶m cmoH$m§{df¶r gm§Jy H$m, Oo Amnë¶m
H¥$Ë`m§‘wio gdm©V OmñV VmoQ>çmV amhUmao AmhoV?' 104 Vo cmoH$, Á¶m§Mr ‘ohZV ¶m
OJmVrc OrdZmVM dm¶m Jocr, nU ˶m§Zm Va dmQ>V am{hco H$s, Vo Mm§Jcr H$m¶} H$arV
AmhoV. 105 hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoe Agcoë¶m
IwUm§H$S>o nyU©nUo Xþc©j Ho$co. Am{U ˶mÀ¶mer hmoUmè¶m AQ>i ^oQ>rcm ‘mZʶmg ZH$ma
{Xcm. åhUyZ ˶m§Zr Ho$co gdacoco gd© dm¶m Joco. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amåhr
˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao ‘hÎd XoUma Zmhr. 106 ZaH$ hmM ˶m§Mm ‘mo~Xcm Amho __
H$maU ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U ‘m¶m g§Xoem§Mr d ‘m¶m
g§XoedmhH$m§Mr {I„r CS>{dcr.
107
(nU ¶mCcQ>) Oo cmoH$ B‘mZ YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV Aem cmoH$m§Mo
ñdJm©À¶m ~mJm§V ñdmJV Ho$co OmB©c. 108 ˶mV Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc, (Am{U
ñdJm©À¶m ~mJm§VyZ) BVaÌ Hw$R>ohr OmD$ BpÀN>Uma ZmhrV.
109
(n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m eãXm§Zm {c{hʶmgmR>r
g‘wÐm§Zm emB© ~Z{dco Joco, Var ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo eãX g§nʶmnyduM (g§nyU©)
g‘wÐm§Mr emB© g§nyZ OmB©c (nU ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo eãX g§nUma ZmhrV) Am{U Oar
Amåhr g‘wÐmda g‘wÐ AmUUo gwê$ R>odco Var (g‘wÐ g§nV OmVrc, nU Agr‘ ‘hmZ
Agcoë¶m nmcZH$˶m©À¶m JwUm§Mo dU©Z H$Yr g§ny eH$V Zmhr).'
110
(n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r AJXr Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘mUyg Amho. nU
(‘m¶mV d Vw‘À¶mV ’$aH$ EdT>mM Amho H$s), ‘m¶mH$S>o hm (B©ídar¶) g§Xoe ¶oVmo
H$s, Vw‘Mm B©ída EH$M Am{U "EH$M B©ída' Amho (one & only God). Voìhm Omo
H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©er (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ^oQ>rMr Amem ~miJyZ Amho, ˶mZo
gËH$‘} H$am¶cm hdr. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m CnmgZoV H$moUmcmhr ˶mMm
g‘H$j R>ady Z¶o.'
300 Hw$amU

gyah-19. ‘a`‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
µH$mµ’$0 hm0 ¶m0 ABZ0 gm°X0 2 hm ˶m H¥$noMm d¥Îmm§V Amho, Or Vw¶m
nmcZH$˶m©Zo Amncm ^º$ Oµ H$[a¶m ¶mÀ¶mda Ho$cr. 3 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm
öX¶mÀ¶m ñdam§Zr hmH$ {Xcr.
4
åhUmcm, "ho à^y! ‘mPr hmS>o H$‘Hw$dV Pmcocr AmhoV. Am{U ‘mPo S>moHo$
dmY©³¶m‘wio nm§T>ao Pmcoco Amho. nU ho à^y! Ago H$Yrhr Pmco Zmhr H$s, ‘r Vw¶mH$S>o
H¥$nogmR>r àmW©Zm H$ê$Z {Zame Pmcmo AgoZ. 5 AmVm, ‘cm ‘m¶mZ§Va ‘m¶m ^mD$~§Xm§H$Sy>Z
hr ^rVr dmQ>Vo H$s, (Vo ‘m¶m {‘eZcm nwT>o Mmcy R>odUma ZmhrV). H$maU ‘mPr nËZr
Va dm§P Amho. åhUyZ Vy ‘cm Amnë¶m {deof H¥$noZo EH$ dmag àXmZ H$a. 6 Omo ‘mPm
dmag ìhmdm Am{U n¡J§~a ¶mµHy$~À¶m d§emMmhr dmag ìhmdm. Am{U ho à^y ˶mg
Amncm AmdS>Vm ~Zd.'
7
(˶mZ§Va A„mhH$Sy>Z à{VgmX Amcm) ho µOH$[a¶m! Amåhr Vwcm EH$m (Aem)
‘wcmÀ`m (OÝ‘mMr) ew^dmVm© XoV AmhmoV, Á¶mMo Zmd "¶h¶m' Agoc. (Am{U A„mh
åhUVmo) Amåhr ¶mAmYr ho Zmd H$moUmcmhr {Xcoco Zmhr. 8 µOH$[a¶m CX²Jmacm, ho à^y!
‘cm ‘yc H$go hmoB©c, Ooìhm ‘mPr nËZr Va dm§P Amho, Am{U ‘r XoIrc dmY©³¶m‘wio
nyU©nUo Aeº$ Pmcocmo Amho.
9
(ñdJ©XVÿ mZo) CÎma {Xco, "AgoM hmoBc
© , VwPm nmcZH$Vm© åhUVmo, "hr ‘m¶mgmR>r
gmonr Jmoï> Amho, ‘r ¶mnydu Vwcmhr {Z‘m©U Ho$coco Amho, Ooìhm Vy H$mhrM ZìhVmg.' 10
(˶mda) Oµ H$[a¶mZo åhQ>c,o "ho à^y!' (˶mg§~Y§ mZo) ‘m¶mgmR>r EImXr IyU (sign)
{ZpíMV H$ê$Z Q>mH$,' (ñdJ©XVÿ mZo) CÎma {Xco, "Vw¶mgmR>r IyU Aer Agoc H$s, Vy
gma»¶m VrZ amÌr d {Xdg cmoH$m§er ~mocy eH$Uma Zmhrg, Oar Vy ñdñW Agerc. 11
‘J Oµ H$[a`m (Zoh‘rà‘mUo) CnmgZoÀ¶m H$joVZy ~mhoa Amnë¶m cmoH$m§g‘moa Amcm Am{U
hmd^mdm§Ûmao ˶m§Zm åhUmcm, "Vwåhr gH$mi g§Ü¶mH$mi A„mhMo ñVw{VJmZ H$arV amhm.'
12
(Am{U Ooìhm ¶h¶mMm OÝ‘ Pmcm Am{U Vmo ‘moR>m Pmcm, Voìhm) Amåhr
˶mcm åhUmcmo, "ho ¶h¶m! (A„mhÀ¶m) J«§Wmcm ÑT>Vmnyd©H$ Yê$Z R>od.' (åhUOo
˶mVrc dMZm§da ÑT> lÕm R>do Am{U ÑT>VmnydH© $ nmcZ H$a). ˶mcm Amåhr chmZnUrM
Y‘m©À¶m ~m~VrV {ddoH$s Ñ{ï>H$moZ àXmZ Ho$cocm hmoVm. 13 VgoM Am‘À¶mH$Sy>Z
(‘ZmMm) H$ZdmiynUm Am{U ewÕVm ho JwU ˶mÀ¶m A§Jr {Z‘m©U Ho$co hmoVo. Am{U Vmo
Zoh‘r (A„mhMr) OmU R>odUmam hmoVm. 14 Am{U Amnë¶m AmB©dS>cm§à{V nyU©nUo
gyah-19. ‘a`‘ 301

H$V©ì¶{Zð> hmoVm Am{U Vmo A{O~mV CÕQ> d {dÐmohr (ñd^mdmMm) ZìhVm. 15 Am{U
(A„mhH$Sy>Z) ˶mÀ¶mda em§Vr Amho, Á¶m {Xder Vmo OÝ‘cm Am{U Á¶m {Xder Vmo
‘aU nmdoc Am{U (˶m {Xderhr ˶mÀ¶mda em§VrM Agoc Ooìhm) ˶mcm ‘¥Ë¶yZ§Va
nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco OmB©c.
16
Am{U (n¡J§~a!) ¶m J«§WmÛmao ‘[a¶‘Mr AmR>dU H$am, Vr H$emàH$mao Amnë¶m
cmoH$m§nmgyZ AcJ hmoD$Z nyd}H$S>rc EH$m {R>H$mUr {ZKyZ Jocr. 17 ‘J {VZo ñdV:cm
(cmoH$m§nmgyZ Xÿa ZoD$Z) EH$m§VdmgmV dmñVì¶ Ho$co, Voìhm Amåhr {VÀ¶mH$S>o Am‘Mm
ñdJ©XÿV nmR>{dcm, Omo {VÀ¶mg‘moa nyU©nUo ‘mZdr ê$nmV àH$Q> Pmcm. 18 Ooìhm {VZo
˶mcm nm{hco, Vr CX²Jmacr "‘r H¥$nmd§V A„mhMo (Vw¶mnmgyZ ñdV:Mo ajU
H$aʶmgmR>r) eaU ‘mJVo, "Vy Oa IamoIa, A„mhMr OmU R>odUmam ‘mUyg Agerc
(Va ‘m¶m Odi ¶oD$ ZH$mog)!' 19 (Vmo ñdJ©XÿV) CÎmacm, "‘r Ho$di Vw¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dcocm (XÿV) Amho. ‘r Vwcm EH$ Agm nwÌê$nr (Cnhma) àXmZ
H$aʶmgmR>r Amcocmo Amho, Omo ewÕ (Mm[aͶmMm) Agoc.' 20 (˶mda) Vr åhUmcr,
‘cm ‘yc H$gm hmoD$ eH$Vmo, Ooìhm H$moU˶mhr ‘mUgmZo ‘cm ñne© Ho$cocm Zmhr. Zm ‘r
H$Yr AewÕ Mm[aͶmMr ór hmoVo. 21 (Vmo ñdJ©XÿV) åhUmcm, "Vo AgoM hmoB©c, VwPm
nmcZH$Vm© åhUVmo, hr ‘m¶mgmR>r gmYr Jmoï> Amho.' Am{U Amåhr ˶mcm (åhUOo
Vw¶m nwÌmcm) cmoH$m§gmR>r EH$ àVrH$ (symbol) ~Zdy Am{U Am‘À¶mH$Sy>Z H¥$nm.
Am{U hr (A„mhH$Sy>Z) AmYrM {Z¶V Pmcocr EH$ Jmoï> Amho.
22
Am{U AemàH$mao {VZo ˶mMm J^© YmaU Ho$cm. Am{U ˶mgh Vr EH$m XÿaÀ¶m
{R>H$mUr {ZKyZ Jocr. 23 Am{U àgyVrÀ¶m doXZm (gwê$ Pmë¶m) d Vr MmcV IOwarÀ`m
~w§Ü¶mn¶ªV Amcr. Vr åhUmcr, "Aaoao! ‘r ¶mnyduM ‘aU nmdco AgVo Am{U
{dñ‘¥VrÀ¶m nS>ÚmAmS> Jococr Jmoï> ~Zco AgVo Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo!'
24
Voìhm (ñdJ©XÿVmZo) ImcÀ¶m ~mOyZo {Vcm hmH$ {Xcr (åhUmcm), "Xþ:Ir hmoD$
ZH$mog, Vw¶m nmcZH$˶m©Zo Vw¶m nm¶Ï¶mer EH$ Pam àdm{hV Ho$cm Amho. 25 Am{U
Vy IOwarÀ`m ImoS>mg Yê$Z Amnë¶mH$S>o hmcd, ˶m‘wio Vw¶mda VmOr, {nH$cocr
IOyar nS>Vrc. 26 Va Vo Im d nmUr nr, d Amnco S>moio W§S> H$a. (åhUOo ‘Zmcm
em§Vr cm^y Xo). Am{U Oa EImXm ‘Zwî¶ X¥ï>rg nS>cm Va ˶mcm (Bemè¶mZo) gm§JyZ
Q>mH$ H$s, ‘r H¥$nmd§V (A„mhgmR>r ñVãYVoÀ¶m) CndmgmMo d«V KoVcoco Amho. åhUyZ
‘r AmO H$moUmerhr ~mocUma Zmhr.
27
‘J Vr ˶m ‘wcmcm KoD$Z Amnë¶m cmoH$m§H$S>o Amcr, Voìhm ({VÀ¶mgh ˶m
‘wcmcm nmhÿZ) Vo åhUmco, "ho ‘[a¶‘! {ZpíMVnUo, Vy H$mhrVar ^¶§H$a H¥$˶ Ho$co
302 Hw$amU

Amhog.' 28 "ho hmê$ZÀ¶m ^{JZr, Zm VwPm ~mn dmB©Q> ‘mUyg hmoVm, Zm VwPr AmB©
dmB©Q> Mm[aÍ`mMr ór hmoVr.'
29
‘[a¶‘Zo ˶m (‘wcmH$So>) ~moQ> XmI{dco, Voìhm Vo åhUmco, "Amåhr ˶mÀ¶mer H$go
~mocUma, Oo AOyZ nmiʶmVco ~mi Amho?' 30 (nU) Vo ~mi ~mocy cmJco, ‘r
A„mhMm ^º$ Amho, ˶mZo ‘cm J«W§ àXmZ Ho$co Am{U ‘cm n¡J~§ a ~Zdco Amho. 31 ‘r
{OWoH$w R>o AgoZ, ˶mZo ‘cm Ameudm{XV Ho$co Amho. Am{U Omon¶ªV ‘r {Od§V AgoZ ˶mZo
‘cm Z‘mµO nT>ʶmMr d XmZH$m¶© H$aʶmMr VmH$sX {Xcocr Amho. 32 Am{U ˶mZo ‘cm
‘m¶m AmB©À¶mà{V H$V©ì¶{Zð> ~Z{dco Amho. Am{U ˶mZo ‘cm CÕQ> d Xþï> ~Z{dcoco
Zmhr. 33 Am{U (A„mhH$Sy>Z) ‘m¶mda em§Vr hmoVr, Á¶m {Xder ‘r OÝ‘cmo Am{U
(em§Vr Agoc ‘m¶mda) Á¶m {Xder ‘r ‘aoZ Am{U Á¶m {Xder nwÝhm {Od§V H$ê$Z ‘cm
CR>{dʶmV ¶oBc © (˶m {Xder XoIrc ‘m¶mda em§Vr AgUma).
34
Agm hmoVm ‘[a¶‘nwÌ ¶oe,y ho Amho ˶mÀ¶m {df¶rMo g§nUy © g˶, Á¶m{df¶r
cmoH$ AmngmV Vrd« ‘V^oX R>do Zy AmhoV. 35 ho A„mhÀ¶m à{Vð>c o m emo^Umao Zmhr H$s,
˶mZo Amnë¶mgmR>r nwÌ ~Zdmdo. Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! Ooìhm Vmo EImXr Jmoï>
H$aʶmMm {ZU©¶ KoVmo. Voìhm Vmo ˶m Jmoï>rg AmXoe XoVmo, "hmo'! Am{U Vr "hmoV'o !
36
Am{U (¶oeyZo Zoh‘r AgoM åhQ>co hmoVo H$s), A„mh ‘mPm nmcZH$Vm© Amho
Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. hmM gai ‘mJ©
Amho. 37 nU Z§Va (~m`~cMo AZwgaU H$aUmè¶m) {d{dY g‘yhm§V (¶oey g§~§YmZo)
AmngmV ‘V^oX {Z‘m©U Pmco. Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. ˶m§À¶mgmR>r
˶m ^¶§H$a {XdgmMo AmJ‘Z, {H$Vr ^¶mZH$ (awful) Jmoï> Agoc! 38 Á¶m {Xder
Vo Am‘À¶mg‘moa hOa hmoVrc, Voìhm Vo ’$ma J§^raVmnyd©H$ EoH$Vrc Am{U ’$ma
J§^raVmnyd©H$ nmhVrc. nU AmO ho A˶mMmar cmoH$ (Am§Yio d ~{hao ~ZyZ) CKS>
‘mJ©^«ï>VoV hadcoco AmhoV.
39
(n¡J§~a!) ˶m§Zm ˶m níMmÎmmnmÀ¶m {XdgmÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r) gmdYmZVoMm
Bemam Úm. Ooìhm à˶oH$ Jmoï> {ZH$mcr cmdcr OmB©c. nU gܶm Vo J’$cVrÀ¶m
AdñWoV AmhoV. Am{U Vo lÕm YmaU H$arV ZmhrV. 40 {Z:g§Xoh, AIoa AmåhrM
n¥Ïdr Am{U ˶mda {Zdmg H$aUmè¶m§Mo dmag hmoD$, Am{U gdmªZm Am‘À¶mH$S>oM naV
AmUco OmB©c.
41
¶m J«§WmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n¡J§~a B~«mhr‘Mr AmR>dU (S>mo³¶mV) VmOr H$am. ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vmo g˶dmXr ‘mUyg hmoVm d n¡J§~a hmoVm. 42 (EH$Xm) ˶mZo
Amnë¶m {n˶mg åhQ>co, "ho ‘m¶m {n˶m! Vy Aem Jmoï>tMr CnmgZm H$m H$aVmog, Á¶m
gyah-19. ‘a`‘ 303

Zm H$mhr EoH$VmV, Zm H$mhr nmhVmV Am{U Zm H$moU˶mhr àH$mao Vw¶m H$m‘r ¶oD$
eH$VmV. 43 ho ‘m¶m {n˶m! ‘cm (A„mhH$Sy>Z) Ago kmZ àmá Pmco Amho, Ogo kmZ
Vw¶mH$S>o Zmhr. åhUyZ Vy ‘mPo AZwgaU H$a. ‘r Vwcm gai ‘mJ© XmIdoZ. 44 ho
‘m¶m {n˶m! g¡VmZmMr CnmgZm H$ê$ ZH$mog, H$maU g¡VmZ H¥$nmd§V (A„mhMr)
Adkm H$aUmam Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 45 ho ‘m¶m {n˶m! ‘cm Ago ^¶
dmQ>Vo H$s, H¥$nmd§V (A„mhMr) {ejm Vwcm Amnë¶m Vmã¶mV KoB©c. Am{U Vwcm
(H$m¶‘ñdê$nr) g¡VmZmMm gmo~Vr ~ZyZ amhmdo cmJoc.'
46
(˶mÀ¶m {n˶mZo) CÎma {Xco, "ho B~«mhr‘! Vy ‘m¶m Cnmñ¶m§Mm {Y¸$ma H$arV
Amhog H$m? Vy ¶mnmgyZ namd¥Îm Pmcm Zmhrg Va ‘r {ZpíMVnUo Vw¶mda XJS>m§Mm
dfm©d H$ê$Z Vwcm R>ma H$aoZ. Vy ‘m¶mnmgyZ H$m¶‘Mm MmcVm hmo.' 47 B~«mhr‘Zo CÎma
{Xco, "Vwcm em§Vr cm^mo! ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vw¶mH$[aVm j‘m¶mMZm H$arZ,
IamoIa Vmo ‘m¶mda ’$ma ‘ohoa~mZ Amho. 48 Am{U ‘r Vwåhm cmoH$m§Zm gmoSy>Z Xÿa OmV
Amho Am{U ˶m§Zmhr gmoSy>Z, Á¶m§Mm Vwåhr A„mh{edm¶ Ymdm H$aVm. Am{U ‘r Ho$di
Amnë¶m nmcZH$˶m©MmM Ymdm H$arZ, Am{U (‘cm nyU©) Amem Amho H$s, ˶mMm Ymdm
H$ê$Z (˶mcm hmH$ XoD$Z) ‘m¶m hmVr {Zamem H$Yr ¶oUma Zmhr.'
49
‘J Ooìhm Vmo ˶m cmoH$m§nmgyZ d Vo A„mhcm gmoSy>Z Á¶m§Mr CnmgZm H$arV
AgV, ˶m§À¶mnmgyZhr doJim Pmcm. (nwT>o) Amåhr ˶mcm (nwÌ) BghmµH$ d (ànm¡Ì)
¶mµHy$~ àXmZ Ho$co. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm Amåhr n¡J§~a ~Z{dco. 50 Am{U
Amåhr Am‘Mr ({d{dYê$nr) H¥$nm ˶m§Zm àXmZ Ho$cr. Am{U Iè¶m AWm©Zo ˶m§Zm
Wmoadr àXmZ Ho$cr.
51
Am{U ¶m J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n¡J~§ a ‘ygmMr AmR>dU (S>m³o ¶mV) VmOr H$am.
{ZpíMVM Vmo (Am‘À¶mH$Sy>Z) {ZdS>cm Jocc o m hmoVm. Vmo n¡J~§ a d ào{fV hmoVm. 52 Am{U
(AmR>dm H$emàH$mao) Amåhr ˶mcm {gZmB© nd©VmÀ¶m COì¶m ~mOyZo hmH$ {Xcr. Am{U Img
g§Xeo XoʶmgmR>r Amåhr ˶mcm Odi ~mocmdyZ KoVco. 53 Am{U (H$emàH$mao) Amnë¶m H¥$noZo
˶mMm ^mD$ hmê$Z ¶mg ˶mÀ¶m ‘XVrgmR>r n¡J~§ a ~ZdyZ ˶mcm àXmZ Ho$co.
54
Am{U ¶m J«§WmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Bñ‘mB©cMr AmR>dU (S>mo³¶mV) VmOr H$am. Vmo
Zoh‘r Amnë¶m eãXmMm n¸$m hmoVm Am{U n¡J§~a d ào{fV hmoVm. 55 Vmo Amnë¶m
cmoH$m§Zm Z‘mµO d µOH$mV (XmZH$m¶© H$aUo) ¶m§Mm AmXoe XoV Ago. Am{U Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV {à¶ (^º$) R>acocm hmoVm. 56 Am{U ¶m J«§WmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
n¡J§~a BXargMr AmR>dU (S>mo³¶mV) VmOr H$am. {Z…g§e` Vmo EH$ g˶dmXr ‘Zwî¶
hmoVm d ào{fV hmoVm. 57 Am{U Amåhr ˶mcm Cƒ XOm© àXmZ Ho$cm hmoVm.
304 Hw$amU

58
ho n¡J~§ am§nH¡ $s H$mhr cmoH$ AmhoV, A„mhZo Á¶m§Zm Amncr H¥$nm àXmZ Ho$cr hmoVr.
Vo AmX‘Mo d§eO hmoV Am{U ˶m§Mo (d§eO), Á¶m§Zm Amåhr ZyhÀ¶m ~amo~a Zm¡H$o V ñdma
Ho$co hmoV.o VgoM B~«mhr‘ d BòmB©cMo d§eO. d (ho gd©) Aem cmoH$m§nH¡ $s AmhoV Á¶m§Zm
Amåhr ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co d Á¶m§Mr {ZdS> Ho$cr hmoVr. (˶m§Mo Ago hmoV)o H$s, Ooìhm
˶m§Zm H¥$nmd§V (A„mhMo) g§Xeo EoH${dco OmV AgV, Voìhm ˶m§À¶m S>mù o ¶m§VZy Aly dmhÿ
cmJV Am{U (AlwqM~ S>mù o `m§g{hV) Vo (˶mÀ¶mg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoV.
59
‘J ¶m§À¶m ‘mJyZ Ago (dmB©Q>) cmoH$ ˶m§Mo CÎmam{YH$mar ~Zco, Á¶m§Zr
Z‘mµOmH$S>o (nyU©nUo) Xþc©j Ho$co. Am{U Amnë¶m dmB©Q> BÀN>mnyVuÀ¶m ‘mJo cmJco. Va
cdH$aM Vo {ZpíMVnUo {dZmemcm Vm|S> XoVrc. 60 ¶mV AndmX Vo cmoH$ AgVrc, Oo
níMmÎmmn H$aVmV Am{U lÕm YmaU H$aVmV, Am{U gËH$‘} H$aVmV. Va AgoM cmoH$
ñdJm©V àdoe H$aVrc. Am{U ˶m§À¶mda {Vi‘mÌXoIrc Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr.
61
˶m§À¶mgmR>r gX¡d amhʶmÀ¶m AmZ§XXm¶r ~mJm AmhoV. Á¶m~Ôc H¥$nmd§V
(A„mhZo) Amnë¶m ^º$m§Zm ˶m ~mJm AÑí¶ R>do Zy dMZ {Xcoco Amho, Am{U ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ˶mMo dMZ nyU© hmoUma. 62 Am{U {VWo ˶m§Zm ñdJm©V H$moUVrhr
{ZaW©H$ Jmoï> ˶m§À¶m H$mZmda nS>Uma Zmhr. nU ’$º$ em§VrMo A{^dmXZ. (åhUOo
gcm‘-gcm‘ Ago ˶m§Zm EoH$m¶cm {‘ioc). Am{U {VWo ˶m§Zm gH$mi-g§Ü¶mH$mi
{Zdm©hmMr gm‘J«r {‘iV amhrc. 63 Agm Amho Vmo ñdJ©, Á¶mMo dmag Amåhr Am‘À¶m
^º$m§nH¡ $s ˶m§Zm ~Zdy, Oo Am‘Mr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aUmao AmhoV).
64
Am{U (ñdJ©XÿV åhUVmV), "Amåhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoem{edm¶
(n¥Ïdrda) ¶oV ZgVmo. Oo H$mhr Am‘À¶mnwT>o Amho Am{U Oo H$mhr Am‘À¶m ‘mJo Amho
Am{U Oo H$mhr ¶m§À¶mXaå¶mZ Amho, ˶mMoM Amho. Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© H$Yrhr
(H$mhrhr) {dgaV Zmhr.' 65 "Vmo nmcZH$Vm© Amho AmH$me Am{U n¥ÏdrMm d ˶mXaå¶mZ
Oo H$mhr Amho ˶m§Mm, Va Vwåhr Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. Am{U AT>inUo
˶mMrM CnmgZm H$arV amhm. ˶mÀ¶mgmaIm JwUg§nÞ Xþgam H$moUr Agë¶mMo Vwåhmcm
‘mhrV Amho H$m?'
66
(Ago AgVmZmhr) ‘Zwî¶ hm àíZ H$arV AgVmo, "H$m¶! ‘r
EH$Xm ‘aU nmdë¶mZ§Va, nwÝhm {Od§V H$ê$Z ‘cm CR>{dco OmB©c?'
67
‘Zwî¶mcm hr (gmYr Jmoï>) AmR>dV Zmhr H$m, Amåhr ˶mcm
¶mAmYrhr {Z‘m©U Ho$co, Ooìhm Vmo H$mhrM ZìhVm?
gyah-19. ‘a`‘ 305

68
Vw¶m nmcZH$˶m©Mr enW, (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m§Zm {ZpíMVnUo
EH$Ì H$ê$ Am{U g¡VmZm§Zm XoIrc. ‘J ˶m§Zm Amåhr Aem AdñWoV ZaH$mOdi
AmUy H$s, Vo JwS>Ko KmgrV ¶oVrc.
69
‘J Amåhr (Anamܶm§À¶m) à˶oH$ JQ>mVyZ Aem§Zm Adí¶ doJio H$mTy>, Oo
H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) {déÕ ’$maM {ZíM¶nyd©H$ ~§S>ImoarMo àXe©Z H$arV AgV. 70
H$maU Amåhr Aem§Zm Mm§Jë¶màH$mao AmoiIVmo, Oo ZaH$m‘ܶo àdoemg A{YH$ nmÌ
AmhoV. 71 Am{U Vw‘À¶mV Agm H$moUrhr Zgoc, Á¶mcm ZaH$mÀ¶m AmJr OdiyZ
Omdo cmJUma Zmhr. VwPm nmcZH$˶m©Mm Agm hm AmXoe Amho, Á¶mMr A§‘c~OmdUr
hmoUmaM. 72 Voìhm Amåhr ˶m cmoH$m§Zm (ZaH$mnmgyZ) dmMdy, Á¶m§Zr Am‘Mr OmU
R>odyZ (OrdZ ì¶VrV Ho$coco AgUma). Am{U A˶mMmar cmoH$m§Zm JwS>Ko KmgrV (˶mV
XmIc hmoʶmgmR>r) gmoSy>Z XoD$.
73
Am{U Ooìhm Am‘Mo g§Xoe gwñnï>[a˶m ˶m§Zm EoH${dco OmVo, Voìhm g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$, lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Am‘À¶m XmoZ JQ>m§n¡H$s
à{Vð>oÀ¶m Ñï>rZo H$moUVm JQ> A{YH$ loð> Amho, Am{U H$moUmMm g‘yh A{YH$ à^mdr
Amho.' 74 (nU) Amåhr ˶m§À¶mnydu {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Oo
^m¡{VH$ g§gmYZmÀ¶m ~m~VrV Am{U WmQ>m‘mQ>mÀ¶m ~m~VrV ¶m§À¶mhÿZ ’$ma nwT>o hmoVo.
75
(n¡J~§ a cmoH$m§Zm) gm§Jm, "Omo ‘Zwî¶ MwH$sÀ¶m ‘mJm©da Amho, ˶mcm H¥$nmd§V
(A„mh) Cg§V XoV AgVmo, ¶oWn¶ªV H$s, Ago cmoH$ Vr Jmoï> (Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr à˶j)
nmhÿZ KoVrc, Á¶m{df¶r ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho. (¶m OJmVM) {ejm qH$dm ˶m
A§{V‘ KQ>H$o Mo (AmJ‘Z). Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwH$o c H$s, à{Vð>Ào ¶m Ñï>rZo dmB©Q> AdñWm
H$moUmMr Amho. Am{U gmYZgm‘J«rÀ¶m ~m~VrV H$moUmMm g‘yh H$‘Omoa Amho.'
76
Oo gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aVmV, A„mh ˶m§Zm ˶mV A{YH$ àJë^Vm àXmZ
H$aVmo. Am{U Aer gËH$‘} Á¶m§Mo ’$i {MaH$mc {Q>H$Umao Amho Am{U Or CÎm‘
‘mo~Xë¶mg nmÌ AmhoV, Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV loð> AmhoV.
77
˶m ‘mUgm~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm Amho H$m, Omo Am‘À¶m g§XoemÛmao
àH$Q> hmoUmao g˶, ZmH$maʶmda AmJ«hr Amho. Am{U åhUVmo, "‘cm {ZpíMVnUo g§nÎmr
d g§VVr àmá hmoUma.' 78 ˶mZo AÑí¶ (Agcoë¶m ^{dî¶mV) S>moH$mdyZ nm{hco Amho
H$s, ˶mZo A„mhH$Sy>Z dMZ KoVco Amho? 79 H$Xm{n Zmhr! Vmo Oo H$mhr ~mocV Amho,
˶mMr Amåhr Zm|X H$ê$Z R>ody. Am{U ˶mÀ¶m {ejoV AmUIr dmT> H$ê$. 80 Am{U
Á¶m Jmoï>r~Ôc Vmo ~T>m`m ‘marV Amho, AmåhrM ˶mMo dmag hmoD$. Am{U Vmo
Am‘À¶mnmer AJXr EH$Q>m ¶oB©c.
306 Hw$amU

81
˶m§Zr A„mhcm gmoSy>Z (BVa) Cnmñ¶ ~Zdco AmhoV, ¶m CÔoemZo H$s, Vo
˶m§À¶mgmR>r nmR>ramIo ~ZVrc. 82 nU Ago H$Xm{n e³¶ Zmhr! (ݶm¶mÀ¶m {Xder)
Or ˶m§Mr CnmgZm Ho$cr Jocr, ˶mcmM {PS>H$maVrc. Am{U (Á¶m§Zr ˶m§Mr CnmgZm
Ho$cr hmoVr) ˶m§MoM {damoYH$ ~ZVrc.
83
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Amåhr (gd© àH$maÀ¶m) g¡VmZr
eº$s¨Zm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da gmoSy>Z {Xcoco Amho. Vo ˶m§Zm (nmn H¥$˶m§gmR>r)
^anya àd¥Îm H$arV AgVmV. 84 åhUyZ Vwåhr ˶m§À¶mda (A„mhH$Sy>Z) cdH$a ({ejm
¶mdr) ¶mgmR>r KmB© H$ê$ ZH$m. Amåhr ˶m§Mo {Xdg ‘moOV AmhmoV (åhUOo ˶m§À¶m
nmnmMr KmJa ^aV Amho). 85 Vmo {Xdg {ZpíMVnUo ¶oUma Amho, Ooìhm Amåhr
A„mhMr OmU R>odyZ Agcoë¶m§Zm (God-conscious) gÝ‘mZZr¶ A{VWrà‘mUo
H¥$nmd§V (A„mh) g‘moa EH${ÌV H$ê$. 86 Am{U Anamܶm§Zm ZaH$mH$S>o VhmZcoë¶m
OZmdam§À¶m H$inmà‘mUo hmH$cV ZoD$. 87 (˶m {Xder) H$moUmcmM ‘ܶñWr H$aʶmMm
A{YH$ma AgUma Zmhr, nU ’$º$ ˶m§Zm, Á¶m§Zm H¥$nmd§V (A„mhH$Sy>Z) nadmZJr àmá
Pmcocr Agoc.
88
H$mhr cmoH$ åhUVmV, "H¥$nmd§V (A„mhZo) ñdV:gmR>r nwÌ ~Z{dcm Amho.' 89
(Ago eãX Vm|S>mVyZ H$mTy>Z, ~mocUmè¶m§Zmo!) IamoIa, Vwåhr {H$Vr ‘hm^¶mZH$ Jmoï>
~moccm AmhmV! 90 (ho EdT>o ^¶mZH$ eãX AmhoV H$s, ˶mÀ¶m à{V{H«$`oV) AmH$me
’$mQy> eH$VmV, n¥ÏdrMo VwH$S>o-VwH$S>o hmoD$ eH$VmV Am{U nd©V MH$ZmMya hmoD$ eH$VmV.
91
¶m H$maUmñVd H$s, cmoH$ H¥$nmd§V (A„mher) An˶mMm g§~§Y OmoS>VmV. 92
H¥$nmd§V (A„mhMr hr) emZ (Majesty) Zìho H$s, ˶mZo (EImÚmg) nwÌ ~Zdmdm.
93
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Agm H$moUrhr Zmhr, Omo nmcZH$˶m©g‘moa Xmg
åhUyZ hOa hmoUma Zmhr. (åhUOo ˶mZo Oo-Oo {Z‘m©U Ho$coco AmhoV Vo gd© ˶mMo Xmg
AmhoV) 94 {Z:g§Xoh, ˶mZo gdmªMr XIc KoVcocr Amho, d à˶oH$mMr JUZm H$ê$Z
R>odcocr Amho. 95 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶mÀ¶mg‘moa
EH$Q>m hOa hmoB©c. 96 Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr ˶m§À¶m
‘ZmV H¥$nmd§V (A„mh) (EH$‘oH$m§à{V) ào‘ {Z‘m©U H$arc.
97
(n¡J§~a!) Amåhr ¶m Hw$amUmg Vw‘À¶m ^mfoV g‘OʶmgmR>r gmono H$ê$Z Q>mH$co
Amho. ¶m CÔoemZo H$s, Vwåhr gXmMmar cmoH$m§Zm ew^dmVm© EoH$dm, Am{U ^m§S>Imoa
cmoH$m§Zm gmdYmZVoMm Bemam Úm. 98 H$maU Amåhr ¶m§À¶mnydu {H$˶oH$ OZg‘yh Zï>
H$ê$Z Q>mH$coco AmhoV. Va ‘J (AmVm) Vwåhmcm ˶m§À¶mn¡H$s H$moUr {Od§V AmT>iVmo
H$m, qH$dm ˶m§Mr Hw$O~wO Var Vwåhmcm (AmVm) EoHy$ ¶oVo H$m?
307

gyah-20. Vm0 hm0


Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 hm0 2 Amåhr ho Hw$amU Vw‘À¶mH$S>o Vwåhr H$ï> ^moJmdo ¶mgmR>r àH$Q> Ho$coco
Zmhr. 3 Va ho Aem ‘mUgmgmR>r CnXoe Amho, Omo (A„mhMo) ^¶ ~miJVmo. 4 ho
(Hw$amU) ˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, Á¶mZo n¥Ïdr Am{U C§M AmH$memMr
{Z{‘©Vr Ho$cr Amho. 5 VmoM Amho H¥$nmd§V (A„mh), (g‘ñV {dídmÀ`m) qghmgZmda
{damO‘mZ, (the true King of the Universe). 6 Oo H$mhr AmH$memV Amho
Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, d Oo H$mhr ¶m§À¶m Xaå¶mZ Amho d Oo H$mhr O{‘ZrÀ`m
Imcr Amho ˶m, gdmªMm (Añgc) ‘mcH$ VmoM Amho.
7
Vwåhr Amnco åhUUo ‘moR>çmZo ~mocm (qH$dm AJXr hiy AmdmOmV) Vmo gd©
EoH$Vmo, H$maU Vmo Va Vw‘À¶m ahñ¶m§Zm d ˶mhrnojm A{YH$ Nw>ß¶m Jmoï>tZm OmUVmo. 8
(Agm Amho) A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. gdm}ËH¥$ï> Zmdo
(attributes of perfection) ˶mMrM AmhoV.
9
n¡J§~a ‘ygmMr Jmoï> Vw‘À¶mn¶ªV nmoMcr Amho H$m? 10 (EH$m àdmgmXaå¶mZ)
Ooìhm AmJ ˶mÀ¶m Ñï>rg nS>cr, Voìhm ˶mZo Amnë¶m Hw$Qw>§~r`m§Zm åhQ>co, "Vwåhr BWo
Wm§~m, ‘cm EH$ AmJ {Xgcr Amho, H$Xm{MV ‘r Vw‘À¶mgmR>r {VWyZ H$mhr {dñVd
KoD$Z ¶oB©Z qH$dm ˶m AmJrÀ¶m {R>H$mUr ‘cm H$mhr ‘mJ©Xe©Z {‘iy eHo$c.'
11
Ooìhm Vmo ˶m (AmJrÀ¶m) Odi nmohmoMcm, Voìhm EH$ AmdmO EoHy$ Amcm, "ho
12
‘ygm!' "‘rM Amho VwPm nmcZH$Vm©! Amncr nmXÌmUo nm¶mVyZ H$mTy>Z Q>mH$, H$maU Vy
"Vwdm' À¶m n{dÌ Imoè¶mV (C^m) Amhog.' 13 "‘r Vwcm (‘mPm g§XoedmhH$ åhUyZ)
{ZdS>co Amho, Va Oo (Vw¶mH$S>o) àH$Q> Ho$co OmV Amho, Vo cjnyd©H$ EoH$. 14 "‘rM
A„mh Amho, ‘m¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. åhUyZ ‘mPrM CnmgZm H$a,
Am{U ‘mPo ñ‘aU H$aʶmgmR>r {Z˶ Z‘mµO nT> (àmW©Zm H$a).' 15 µH$¶m‘VrMr Vr
KQ>H$m ¶oUma, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. ‘r {VMr doi (cmoH$m§nmgyZ) Jwá R>odʶmMo
R>a{dco Amho. Vo ¶mgmR>r H$s, à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm (C{MV) ‘mo~Xcm {‘imdm.
16
Va Omo {VÀ¶m AmJ‘Zmda {dídmg R>odV Zmhr Am{U Ho$di Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m
‘mJo YmdVmo, Agm 춺$s Vwcm (‘¥Ë¶wníMmV OrdZm{df¶r) Jm’$sc H$aVm H$m‘m Z¶o.
AݶWm Vy Zme nmderc.
17
ho ‘ygm! Vw¶m COì¶m hmVmV H$m¶ Amho? 18 ˶mZo CÎma {Xco, "hr ‘mPr
308 Hw$amU

H$mR>r Amho, ‘r {VMm AmYma KoVmo, Am{U {VÀ¶m gmhmæ¶mZo ‘m¶m eoù¶m§gmR>r
PmS>m§Mm nmcm PmoS>nVmo. Am{U (hr H$mR>r) ‘m¶mgmR>r BVa AZoH$ àH$mao Cn¶moJr
Amho.' 19 A„mhZo åhQ>co: ho ‘ygm! Vr (H$mR>r) Imcr ’o$Hy$Z Xo. 20 ‘J ˶mZo Vr
Imcr ’o$H$cr Am{U nmhVmo Va H$m¶, Vr doJmZo YmdUmè¶m gmnmV n[ad{V©V Pmcr. 21
A„mhZo åhQ>co: ˶mg nH$S> Am{U {^D$ ZH$mog. Amåhr {Vcm nwÝhm {VÀ¶m nyd©pñWVrda
AmUy.
(Q>rn: nyduÀ¶m n¡J§~am§Zm A„mhH$Sy>Z H$mhr M‘ËH$m[aH$ {Zemʶm àXmZ H$aʶmV Amë¶m hmo˶m, Á¶m
{Zemʶm AmO d¡km{ZH$ ¶wJmVrc cmoH$m§Zm AZmH$cZr¶ dmQy> eH$VmV. nU dñVwV: ¶m‘ܶo AZmH$cZr¶
Ago H$mhrM Zmhr, H$maU ¶m {Zemʶm gd©e{º$‘mZ A„mhÀ¶m gm‘϶m©Mo àVrH$ AmhoV. Aem Ag§»¶
{Zemʶm XaamoO AmnU nmhV AgVmo, nU ˶m§Zm H$mhr cmoH$ Z¡g{J©H$ KQ>Zm Ago g§~mo{YVmV. Ogo, Vmo
non-human being cm human being ~ZdVmo, non-milk cm milk ~ZdVmo, non-tree cm
tree ~ZdVmo, B. VmoM A„mh ¶mgmR>rhr g‘W© Amho H$s, Vmo EH$m H$mR>rcm gn© ~Zdy eH$Vmo. Aer
EImXr M‘ËH$m[aH$ {ZemUr XmI{dʶm‘mJo ‘mUgmcm Z¡g{J©H$ KQ>Zm§À¶m ê$nmZo, Amnë¶m Amgnmg
XaamoO KS>V Agcoë¶m {Zemʶm nmhʶmgmR>r ào[aV H$aUo, hm CÔoe Amho.)
22
Am{U AmVm Amncm hmV Amnë¶m H$mIoV Xm~. (Ooìhm Vy Vmo ~mhoa H$mT>erc)
Voìhm Vmo nm§T>amew^« M‘H$V Agoc, H$moU˶mhr S>mJm{edm¶, hr Xþgar {ZemUr Amho. 23
(gܶm ¶m XmoZ {Zemʶm ¶mgmR>r AmhoV H$s, nwT>)o Amåhr Vwcm Am‘À¶m (gm‘϶m©À¶m)
‘moR>‘moR>çm {Zemʶm§nH¡ $s H$mhr {Zemʶm XmIdy. 24 Vy (B{OáMm amOm) {’$aAm¡ZH$S>o Om,
IamoIa ˶mZo gd©àH$mao ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ Ho$coco Amho.
25
‘ygmZo åhQ>co: ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! (Vw¶mH$Sy>Z àH$meàmárgmR>r) ‘m¶m
A§V:H$aUmMr (Xmao) CKS>. 26 Am{U ‘mPo H$m¶© ‘m¶mgmR>r gmono H$a. 27 Am{U
‘m¶m {O^oMm Xmof Xÿa H$a. 28 åhUOo ‘mPo ~mocUo cmoH$m§Zm nyU©nUo g‘Omdo. 29
Am{U ‘m¶m n[admamVyZ ‘m¶mgmR>r EH$ gmhmæ¶H$ {Z¶wº$ H$a. 30 hmê$Zcm, Omo
‘mPm ^mD$ Amho. 31 (Am{U) ˶mÀ¶mÛmao ‘mPo hmV ~iH$Q> H$a. 32 Am{U ˶mcm
‘m¶m H$m¶m©V gh^mJr H$a. 33 åhUOo Amåhmcm VwPo ^anya ñVw{VJmZ H$aVm ¶mdo.
34
Am{U VwPo Iyn-Iyn ñ‘aU H$amdo. 35 Vy Amåhmcm {ZpíMVnUo nmhV Amhog! 36
A„mhZo åhQ>co, "ho ‘ygm! Vw‘Mr {dZ§Vr ‘mݶ H$aʶmV Amcr Amho.'
37
Am{U Amåhr ¶mnydu XoIrc Vw¶mda CnH$ma Ho$cocm Amho. 38 Ooìhm Amåhr
Vw¶m AmB©H$S>o Am‘Mm g§Xoe nmR>{dcm hmoVm Á¶mV Ago åhQ>coco hmoVo H$s, 39 ˶mcm
(åhUOoM ‘ygmcm) EH$m noQ>rV R>od Am{U Vr noQ>r ZXr‘ܶo gmoSy>Z Xo. ‘J ZXr ˶m
noQ>rg (EHo$ {R>H$mUr) {H$Zmè¶mH$S>o KoD$Z OmB©c. Am{U {VWo EH$ Agm ‘mUyg Vr noQ>r
gyah-20. Vm0 hm0 309

CMcyZ KoB©c, Omo ‘mPm eÌy Amho Am{U ˶m (~mimMmhr). Am{U ‘r ‘m¶mH$Sy>Z
Vw¶mda ào‘mMo Ago nm§Kê$U KmVco (H$s, Omo H$moUr Vwcm nmhrc Va ào‘ H$ê$ cmJoc).
ho ¶mgmR>r Ho$co H$s, VwPo g§JmonZ ‘m¶m ZOaog‘moa ìhmdo.
(Q>rn: ˶m H$mir B{OáÀ¶m amOmZo ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrV OÝ‘Umè¶m à˶oH$ ‘wcmg (male child
cm) R>ma H$aʶmMm AmXoe gwZmdcm hmoVm, H$maU EImÚm ^{dî¶doζmZo ˶mcm gm§{JVco hmoVo H$s,
AmVm VwPm eÌy OÝ‘mcm ¶oUma Amho.)
40
(Vr doi AmR>d, ho ‘ygm!) Ooìhm VwPr ~hrU (˶m noQ>rÀ¶m) nmR>monmR> Jocr.
(Am{U Ooìhm Vr noQ>r amO‘hmcmV AmUʶmV Amcr, Vr {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm)
åhUmcr, "‘r Vwåhmcm ˶m ~mB©Mm nÎmm XoD$ H$m, Or ¶m ‘wcmMr Mm§Jë¶màH$mao H$miOr
KoD$ eHo$c?' AemàH$mao Amåhr Vwcm Vw¶m AmB©H$S>o naV{dco, ho ¶mgmR>r H$s, (Vwcm
nmhÿZ) {Vcm ZoÌgwI cm^mdo. Am{U (Vy Xþamdcmg åhUyZ) Vr Xþ:Ir amhm`cm ZH$mo.
(nwT>o ‘moR>m Pmë¶mZ§Va) ho ‘ygm! Vy EH$m 춺$scm ‘mê$Z Q>mH$cog, ‘J Amåhr Vwcm ¶m
Xþ:ImVyZhr ‘wº$ Ho$co. (AemàH$mao) Amåhr {d{dYàH$mao VwPr narjm nm{hcr. ‘J Vy
AZoH$ df} ‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§V am{hcmg. Am{U AmVm Vy (n[an¹$VoÀ¶m) ¶mo½¶ AdñWon¶ªV
nmohmoMcmg, ho ‘ygm!
41
‘r Vwcm ‘m¶m H$m‘mgmR>r {ZdS>co Amho. 42 Vy Am{U VwPm ^mD$ ‘mPo g§Xoe
KoD$Z Om, Am{U ‘m¶m ñ‘aUmnmgyZ H$Yrhr Jm’$sc amhÿ ZH$m. 43 Vwåhr XmoKohr
{’$aAm¡ZH$S>o Om, H$maU Vmo gd©àH$mao ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$Z, {dÐmohr ~Zcm Amho. 44
nU Vwåhr ˶mÀ¶mer Z‘«Vmnyd©H$ g§^mfU H$am, H$Xm{MV Vmo CnXoe J«hU H$aoc qH$dm
(‘m¶m H$monmg) {^D$Z OmB©c.
45
Vo XmoKo åhUmco, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm Aer {^Vr dmQ>Vo H$s,
Vmo Am‘À¶m{déÕ EImXo A˶mMmar H¥$˶ H$aoc qH$dm Amnë¶m {dÐmohr ^y{‘Ho$daM
(H$m¶‘) amhrc.' 46 A„mhZo åhQ>co, "Vwåhr {^D$ ZH$m, ‘r Vwåhm XmoKm§~amo~a Amho,
gd© H$mhr EoH$V Amho, gd© H$mhr nmhV Amho.' 47 Va Vwåhr XmoKo ˶mÀ¶mH$S>o Om Am{U
gm§Jm, "Amåhm XmoKm§Zm Vw¶m nmcZH$˶m©Zo nmR>{dco Amho. Va Vy ~Zr BòmB©c ¶m
O‘mVrg Am‘À¶mgmo~V OmD$ Xo. Am{U (Vy) ˶m§Mm AmUIr A{YH$ N>i H$ê$
ZH$mog, Amåhr Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ g§Xoe Agcocr {ZemUr KoD$Z Amcmo
AmhmoV. Am{U em§Vr (IamoIa) Ho$di ˶mcmM cm^Uma Amho Omo (A„mhH$Sy>Z
Amcoë¶m) ‘mJ©Xe©ZmMo AZwgaU H$aVmo. 48 Am‘À¶mH$S>o Agm g§Xoe àH$Q> H$aʶmV
Amcm Amho H$s, (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ˶m 춺$sda {ejoMr AmnÎmr H$mogioc, Omo
310 Hw$amU

(A„mhH$Sy>Z Amcoë¶m g˶mcm) ImoQ>o R>a{dVmo Am{U ˶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo.'


49
(Ooìhm B{OáMm amOm, {’$aAm¡Z ¶mg A„mhMm g§Xe o gwZmdʶmV Amcm Voìhm,)
Vmo åhUmcm, "Vwåhm XmoKm§Mm nmcZH$Vm© H$moU Amho, ho ‘ygm!' 50 ‘ygm Zo CÎma {Xco,
"Am‘Mm nmcZH$Vm© Vmo Amho, Á¶mZo (ApñVËdmV Agcoë¶m) à˶oH$ dñVyg ˶mMm
AmH$ma {Xcm (designed) Am{U ‘J à˶oH$mcm ‘mJ©Xe©Z Ho$co.' 51 (˶mda)
{’$aAm¡Z åhUmcm, "‘J ¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§Mo H$m¶ hmoUma?' 52 ‘ygmZo CÎma
{Xco, "˶mMo kmZ Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©cm Amho, ˶mÀ¶m hþH$y ‘Zmå`mV (in His
decree) (gd© Jmoï>r) Z‘yX H$ê$Z R>do coë¶m AmhoV.

‘mPm nmcZH$Vm© Zm H$Yr MyH$ H$aVmo,


Zm H$Yr ˶mcm {dga nS>Vmo.
(Agm Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!)'
53
VmoM Amho (A„mh!) Á¶mZo n¥Ïdrcm Vw‘À¶mgmR>r {~N>mZm ~Zdco (åhUOo
Ago ñWmZ ~Z{dco {OWo ‘mZdr g‘mO {dH$mg nmdy eH$Vmo) Am{U ˶mda Vwåhmcm
(g§Mma H$aʶmgmR>r) ‘mJ© ~Z{dUo e³¶ Ho$co. Am{U (VmoM) AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao)
nmUr d{f©Vmo. Am{U ˶mÛmao Amåhr {d{dY àH$maMo dZñnVr {Z‘m©U H$aVmo. 54 Va
˶mVyZ Vwåhr Im Am{U Amnë¶m JwamT>moam§Zm Mmam. IamoIa, ¶m‘ܶo ~wÕr ~miJUmè¶m
cmoH$m§gmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV. 55 (cmoH$m§Zmo!) ¶mM ‘mVrÛmao Amåhr
Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co. Am{U {VÀ¶mVM Amåhr Vwåhmcm naVdy, Am{U {VÀ¶mVyZM
Amåhr Vwåhmcm nwÝhm EH$Xm ~mhoa H$mTy>.
56
Amåhr {’$aAm¡Zcm Am‘À¶m gd© g§Xoe àH$Q> H$aUmè¶m IwUm XmI{dë¶m, nU
˶mZo ˶m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶mda {dídmg R>odʶmg ZH$ma {Xcm. 57 Vmo
åhUmcm, "ho ‘ygm! Vy Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm Amhog H$m H$s, Amnë¶m OmXÿÀ¶m
(à^mdmZo) Amåhmcm Am‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ Úmdo? 58 Va Amåhrhr Vw¶m
OmXÿMm gm‘Zm H$aʶmgmR>r AgmM OmXÿ KoD$Z ¶oD$. Va Vy Vw¶m Am{U Am‘À¶m
Xaå¶mZ EH$ doi (d {R>H$mU) {ZpíMV H$ê$Z Q>mH$, Amåhr ˶mÀ¶m CcQ> H$mhr H$aUma
Zmhr, Am{U Vyhr H$ê$ Z¶o. Am{U hm gm‘Zm EH$m Iwë¶m ‘¡XmZmV Agoc.'
gyah-20. Vm0 hm0 311

59
‘ygmZo (˶mda) CÎma {Xco, "gm‘ݶmMm {Xdg CËgdmMm {Xdg Agoc. Am{U
{VWo {Xdg MT>ë¶mda cmoH$m§Zm EH${ÌV H$aʶmV ¶mdo.' 60 Voìhm (Amnë¶m
g„mJmam§g‘doV) {’$aAm¡Z {VWyZ {ZKyZ Jocm. Am{U Amnë¶m aUZrVrMr AmIUr
Ho$cr, ‘J Vmo (gm‘ݶmgmR>r) naV Amcm. 61 ‘ygmZo ({’$aAm¡Z d O‘coë¶m gd©
cmoH$m§Zm CÔoeyZ) åhQ>co, "~a~mX ìhmc Vwåhr! A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMy ZH$m,
AݶWm Vmo EImXr AmnÎmr (nmR>dZy )Vwåhmcm JmaX H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U Omo (A„mh{df¶r)
ImoQ>çm Jmoï>r aMoc, ˶mMm {dZme AQ>i Amho.'
62
‘J ({VWo O‘m Pmcoco OmXÿJma) AmngmV AmnU H$m¶ H$am¶Mo åhUyZ dmX{ddmX
d Hw$O~wO H$ê$ cmJco. 63 ‘J Vo (EH$‘oH$m§Zm) åhUmco, "{ZpíMVnUo ho XmoKo OmXÿJma AmhoV
Am{U Amnë¶m OmXÿÀ¶m à^mdmZo Vwåhmcm Vw‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ XoD$ BpÀN>VmV. Am{U
Vw‘À¶m gd©lðo > na§nam§Mm Zm¶ZmQ> H$ê$ BpÀN>VmV. 64 åhUyZ Vwåhr (ho B{OáÀ¶m OmXÿJmam§Zmo!)
Amnë¶m gd© S>mdnoMm§Mr AmIUr H$am. Am{U ‘J ¶moOZm~Õ arVrZo g‘moa ¶m. AmO Omo
H$moUr dM©ñd àmá H$aoc, VmoM g’$c R>ac o .'
65
(OmXÿJma) åhUmco, "ho ‘ygm! (Oo Vwcm ’o$H$m¶Mo Amho), Vy àW‘ ’o$H$erc H$s,
Amåhr àW‘ ’o$H$mdo?' 66 ‘ygmZo CÎma {Xco, "VwåhrM àW‘ ’o$H$m', Am{U nmhVmo Va
H$m¶, ˶m§À¶m Xmoè¶m Am{U H$mR>çm ˶m§À¶m OmXÿÀ¶m à^mdmZo ˶mcm doJmZo YmdV
Agë¶mÀ¶m {Xgy cmJë¶m. 67 Voìhm ‘ygmcm Amnë¶m ‘ZmV ^rVr OmUdcr. 68 nU
Amåhr åhUmcmo, "{^D$ ZH$mog, H$maU VyM daMT> R>aUma Amhog.' 69 Am{U (AmVm)
Oo Vw¶m COì¶m hmVmV Amho Vo Imcr Q>mHy$Z Xo, Vo ¶m§Zr Oo H$mhr (WmoVm§S>) aMco
Amho, gd© {Ji§H¥$V H$ê$Z Q>mH$sc. ¶m§Zr Oo H$mhr Ho$co Amho Vr Ho$di OmXÿJmamMr
McmIr Amho. Am{U OmXÿJma H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ eH$V Zmhr. ‘J Vmo H$moU˶mhr
‘mJm©Zo ¶odmo. 70 (Am{U A„mhZo gm§{JVë¶mà‘mUo KS>co) Voìhm OmXÿJma (cJoM)
(A„mhg‘moa) ZV‘ñVH$ Pmco. Vo åhUmco, "Amåhr hmê$Z Am{U ‘ygm ¶m§À¶m
nmcZH$˶m©da lÕm YmaU H$arV AmhmoV.'
(Q>rn: Oo OmXÿJma gwédmVrcm ‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm Amnë¶mà‘mUoM OmXÿJma g‘OV hmoVo, nU Z§Va ˶m§Zm
H$iyZ MwH$co H$s, Vo OmXÿJma ZgyZ A„mhMo à{V{ZYr AmhoV.)
71
(ho nmhÿZ) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r nadmZJr XoʶmnyduM Vwåhr ˶mÀ¶mda lÕm
YmaU Ho$cr Amho? Z¸$sM Vmo (åhUOo ‘ygm) Vw‘Mm Jwê$ AgUma, Á¶mZo Vwåhmcm OmXÿ
{eH${dcr AgUma, nU ‘r AmVm Vw‘Mo hmV d nm¶ {déÕ ~mOy§Zr H$mnyZ Q>mHo$Z.
Am{U ‘r Vwåhmcm IOwarÀ`m ImoS>mda ~m§YyZ ’$mer XoB©Z. (‘r Ago ¶mgmR>r H$aoZ) H$s,
312 Hw$amU

Vwåhmcm H$iyZ MwHo$c, Am‘À¶mn¡H$s H$moUmMr {ejm A{YH$ H$R>moa Amho. Am{U OmñV
H$mi amhUmar Amho.'
72
˶m§Zr (amOmcm) CÎma {Xco, "Amåhr AmVm Vwcm g˶mÀ¶m ˶m ñnï> à‘mUm§da
àmYmݶ XoUma Zmhr, Oo Am‘À¶mH$S>o Amcoco AmhoV. Am{U ˶m {Z‘m©Ë¶mda Á¶mZo
Amåhmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. Voìhm Vwcm Oo H$am¶Mo Amho, Vo H$ê$Z Ko. VwPm hþHy$‘
Ho$di ¶mM OJmVrc OrdZmV Mmcy eH$Vmo. 73 Amåhr Va AmVm Am‘À¶m nmcZH$˶m©da
lÕm YmaU H$aUmao ~Zcmo AmhmoV. (Amåhmcm ˶mÀ¶mH$Sy>Z AmVm) hrM Anojm Amho
H$s, ˶mZo Am‘À¶mH$Sy>Z (AmÎmmn`ªV KS>coë¶m) nmnm§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mdo, VgoM ˶m
OmXÿQ>moʶmÀ¶m H¥$˶m§Zmhr, Oo H$aʶmgmR>r Vy Amåhmcm ^mJ nmS>cog. (A„mhZo ‘m’$
H$ê$Z Q>mH$mdo). A„mh gd©loð> Amho Am{U gX¡d (gd©loð>) AgUma Amho.'
74
{ZpíMVM Omo H$moUr AnamYr ~ZyZ Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa hOa hmoBc © Va
˶mÀ¶mgmR>r ZaH$ Amho. Á¶mV Vmo ‘aUmahr Zmhr Am{U {Od§Vhr amhUma Zmhr. (åhUOo
JwX‘adyZ gmoS>Umè¶m AdñWoV Vmo H$m¶‘ñdê$nr amhrc). 75 Am{U Omo H$moUr Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o lÕmd§V ~ZyZ hOa hmoBc © , Á¶mZo (lÕoZgw ma) gËH$‘}hr Ho$cocr AgVrc
Va (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) Aem§gmR>r Cƒ XOm©Mo ñWmZ AmhoV. 76 ˶m§À¶mgmR>r gX¡d
amhʶmÀ¶m ~mJm AmhoV. Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) nmQ> dmhV AgVrc. Vo
˶mV H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. Am{U hm Amho ‘mo~Xcm ˶m§À¶mgmR>r Oo (AmpË‘H$ÑîQ>çm)
ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ ~ZdVrc.
77
(EH$ doi Amcr) Am{U Amåhr ‘ygmH$S>o Agm g§Xoe nmR>dcm H$s, amÌrÀ¶m
doir ‘m¶m ^º$m§Zm KoD$Z {ZK. Am{U ˶m§À¶mgmR>r (Am‘À¶m H¥$noZo) g‘wÐmV H$moaS>m
‘mJ© ~Zd. Am{U Zm (eÌyÛmao) nmR>cmJ hmoʶmMo ^¶ ~miJ, Zm (g‘wÐmV ~wS>ʶmMr)
{^Vr ~miJ. 78 ‘J {’$aAm¡ZZo Amnë¶m g¡Ý¶mgh ˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm. Voìhm Vo
g‘wÐmÀ¶m nmʶmV gd© ~mOy§Zr doT>co Joco. Ogo hmoUo AQ>i hmoVo. 79 H$maU {’$aAm¡ZZo
Amnë¶m cmoH$m§Zm dmB©Q> ‘mJm©da cmdco, ˶mZo ˶m§Zm gÝ‘mJ© XmI{dcm Zmhr.
80
ho BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo! (AemàH$mao) Amåhr Vwåhmcm Vw‘À¶m eÌynmgyZ ‘wº$s
{Xcr Am{U Amåhr {gZmB© nd©VmÀ¶m COì¶m ~mOyg Vwåhmcm EH$ dMZ {Xco (åhUOo
Vw‘Mr {VWo hOoarMr doi {ZpíMV Ho$cr, {OWo Vm¡amV hm J«§W àXmZ Ho$cm Jocm). Am{U
Vw‘À¶mgmR>r ‘Þ Am{U gcdm AdVrU© Ho$co, (Vw‘À¶m CXa{Zdm©hmMr ì¶dñWm
åhUyZ). 81 "Amåhr CncãY Ho$coë¶m ñdÀN> d ewÕ dñVy Im, nU ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$ê$ ZH$m, AݶWm Vwåhr ‘m¶m àH$monmcm ñdV:da AmoT>dyZ ¿¶mc.' Am{U (Amåhr
gyah-20. Vm0 hm0 313

åhUmcmo), "Á¶mÀ¶mda ‘mPm àH$mon H$mogicm Vmo nyU©nUo JmaX Pmcm. 82 nU ‘r


Aem cmoH$m§À¶m ~m~VrV ’$ma j‘merc Amho, Oo (^yVH$mimVrc MwH$m§{df¶r) níMmÎmmn
H$aVmV Am{U lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV Am{U AT>inUo gÝ‘mJm©da H$m¶‘
amhVmV.'
83
(Ooìhm ‘ygm nd©VmH$S>o nmohmoMcm Voìhm A„mhZo {dMmaco), "ho ‘ygm, Amnë¶m
cmoH$m§Zm ‘mJo gmoSy>Z BV³¶m KmB©Zo (BWo) ¶oʶmg Vwcm H$moU˶m Jmoï>rZo ào[aV Ho$co?' 84
‘ygmZo CÎma {Xco, "Vo ‘m¶m ‘mJo ¶oVM AmhoV, Am{U ho à^y, ‘r Vw¶mH$S>o ¶mgmR>r
KmB©KmB©Zo Amcmo H$s, Vy ‘m¶mda àgÞ ìhmdo.' 85 nU A„mhZo åhQ>c,o "Vw¶m
AZwnpñWVrV Amåhr Vw¶m cmoH$m§Mr narjm KoVcr, Am{U gm‘ar (¶m 춺$sZo) ˶m§Zm
‘mJ©^«ï> H$ê$Z Q>mH$co.'
86
‘J ‘ygm g§VmnmZo Am{U Xþ:Ir ‘ZmZo Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naVcm. Vmo åhUmcm,
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mer Mm§Jcm dm¶Xm Ho$cm ZìhVm H$m?
‘m¶m AZwnpñWVrMm Vw‘À¶mda XrK© H$mi cmoQ>cm H$s H$m¶? qH$dm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm
àH$mon Vw‘À¶mda àH$Q> ìhmdm, Ago Vwåhmcm dmQ>V hmoVo H$s H$m¶? H$m åhUyZ, Vwåhr
‘cm {Xcoë¶m Amnë¶m dMZmMm ^§J Ho$cmV?'
87
˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Vwcm {Xcoco dMZ ñdoÀN>oZo ‘moS>coco Zmhr. Va
(KS>co Vo Ago H$s, B{OáhÿZ ¶oVmZm {’$aAm¡ZÀ¶m) cmoH$m§Mo XmJXm{JÝ`m§Mo AmoPo
Am‘À¶mda cmXʶmV Amcoco hmoVo. AmVm gm‘arÀ¶m gm§Jʶmdê$Z Amåhr Vo (A¾rV)
Q>mH$co. Am{U AemMàH$mao gm‘arZohr (Amnë¶mH$S>rc H$mhr Xm{JZo) Q>mH$co.' 88 ˶mZo
˶m§À¶mgmR>r ({dVicoë¶m gmoݶmnmgyZ) EH$ Aer dmgamMr AemàH$mao à{V‘m V¶ma
Ho$cr (H$s Oa ˶mVyZ dmam Joë¶mg JmB©À¶m) h§~aʶmgmaIm AmdmO ¶mdm. ‘J Vo
(EH$‘oH$m§Zm) åhUy cmJco, "hm Amho Vw‘Mm Cnmñ¶ Am{U ‘ygmMm Cnmñ¶XoIrc, nU
Vmo ¶mcm {dgê$Z ~gcm.' 89 ˶m§Zm ho {XgV ZìhVo H$m H$s, Vmo ˶m§Zm H$moU˶mhr
àH$mao à{VgmX XoD$ eH$V ZìhVm, VgoM H$moU˶mhr àH$mao Z’$m qH$dm ZwH$gmZ nmohmoM{dʶmMo
˶mcm gm‘϶© àmá ZìhVo?
90
Am{U hmê$ZZo (‘ygmÀ¶m AZwnpñWVrV) ˶m§Zm AmYrM åhQ>co hmoVo, ‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! ¶m dmgamÛmao Ho$di Vw‘Mr narjm KoVcr OmV Amho. Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm©
Va H¥$nmd§V (A„mh) Amho. Va ‘mPo AZwgaU H$am Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am.
91
(nU) ˶m§Zr CÎma {Xco, "‘ygm Am‘À¶mH$S>o naV ¶oB©n¶ªV Amåhr ¶mMrM CnmgZm
H$arV amhÿ.'
314 Hw$amU

92
(‘ygm naV Amë¶mZ§Va) hmê$Zcm åhUmcm, "ho hmê$Z, Ooìhm Vy nmhV hmoVmg
H$s, Vo ~hH$co AmhoV, Voìhm Vy Jßn H$m am{hcmg?' 93 (H$moU˶m Jmoï>rZo Vwcm) ‘mPo
AZwgaU H$aʶmnmgyZ namd¥Îm Ho$co. Vy ‘mPr Adkm (OmUyZ~wOyZ) Ho$cr Amhog H$s
H$m¶? 94 hmê$ZZo CÎma {Xco, "ho ‘m¶m AmB©À¶m nwÌm, ‘mPr XmT>r d ‘m¶m S>mo³¶mMo
Ho$g Yê$Z (‘mPr PS>Vr KoD$ ZH$mog). ¶m {dMmamZo ‘cm gVmdco H$s, Vy (naV ¶oD$Z
‘cm), åhUerc H$s, Vy ~Zr BòmB©c‘ܶo ’y$Q> nmS>cr Amhog. Am{U ‘m¶m eãXm§Mm
AmXa R>odcm Zmhrg.'
95
(‘J ‘ygm gm‘arH$S>o dicm, Omo cmoH$m§Zm ~hH${dUmam AÅ>c JwÝhoJma hmoVm).
åhUmcm, "ho gm‘ar, VwP§ H$m¶ Mmcc§¶?' 96 ˶mZo CÎma {Xco, "‘cm Vr Jmoï> OmUdcr
Or BVam§Zm OmUdcr Zmhr. Va ‘r ñdJ©XÿVmcm (OmVmZm nm{hco) Am{U ˶mÀ¶m
nmD$cIwUm§nmgyZ EH$ ‘yR> ‘mVr KoVcr Am{U Vr ¶m (dmgamV) Q>mHy$Z {Xcr. ‘m¶m
A§V:H$aUmZo ‘cm AgoM H$aʶmg ào[aV Ho$co.' 97 ‘ygmZo åhQ>co, "¶oWyZ MmcVm hmo,
Am{U cjmV R>od, AmVm (¶m) OrdZmV Vwcm hr ({ejm) Amho H$s, Vy Am`wî`^a
(cmoH$m§Zm Ago åhUV {’$aerc) H$s, "‘cm H$moUr ñne© H$ê$ ZH$m.' Am{U (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZmV) Vw¶m~m~VrV Aem ({ejoMo) EH$ dMZ Amho, Á¶mVyZ VwPr H$Xm{n gwQ>H$m
Zmhr, Am{U Vy (AmVm) Vw¶m ¶m Cnmñ¶mH$S>o ~K, Á¶mMr Vy ’$ma {Zð>oZo CnmgZm
H$am¶Mm, Amåhr ˶mcm OmiyZ Q>mH$Uma Am{U ˶mMr (amI) g‘wÐmV {dIwê$Z Q>mH$Uma.
98
Vw‘Mm Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr.
˶mÀ¶m kmZmZo gdmªZm doTy>Z R>odcoco Amho.'
99
(n¡J~§ a!) AemàH$mao Amåhr Vwåhmcm ^yVH$mcrZ KQ>Zm§Mm d¥Îmm§V EoH${dVmo AmhmoV.
Am{U Amåhr Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z (¶m Hw$amUmÀ¶m) ê$nmZo EH$ ñ‘a{UH$m (reminder)
àXmZ Ho$cr Amho. 100 Omo H$moUr ¶mH$S>o nmR> {’$adrc, Vmo ݶm¶mÀ¶m {Xder {ZpíMVnUo ’$ma
‘moR>o AmoPo CMcrc. 101 ˶mM pñWVrV Vo gX¡d amhVrc. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder ho AmoPo
˶m§À¶mgmR>r ^¶§H$a Xþ:IXm¶r R>ac o . 102 Á¶m {Xder qeJ ’w$§ H$co OmB©c, ˶m {Xder
Anamܶm§Zm Amåhr Aem AdñWoV Jmoim H$ê$ H$s, ˶m§Mo S>mi o o XheVr‘wio {Zio nS>cc o o
103
AgVrc. (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m {MañWm¶r OrdZmMo g˶ Ooìhm g‘moa ¶oBc © Voìhm) Vo
EH$‘oH$m§er hiy AmdmOmV åhUV AgVrc H$s, Vwåhr ’$ma Va Xhm {Xdg (n¥Ïdrda) OrdZ
ì¶VrV Ho$co Agmc. 104 (nU) Vo H$m¶ åhUUma AmhoV ho, Amåhr Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo.
˶m§À¶mV Omo gdm©V OmñV OnyZ A§XmO cmdUmam Agoc Vmo åhUoc H$s, Zmhr, Vwåhr OJmV
Ho$di EH$ {Xdg Kmc{dco AgUma.
gyah-20. Vm0 hm0 315

105
(n¡J§~a!) cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) ¶m nd©Vm§Mo
H$m¶ hmoUma? ˶m§Zm gm§Jm, (Ooìhm ¶m OJmMm A§V hmoB©c) ‘mPm nmcZH$Vm©, ˶m§Zm
Ywirà‘mUo {dIwê$Z Q>mHo$c. 106 Am{U n¥Ïdrcm gnmQ> ‘¡XmZ ~ZdyZ Q>mHo$c. 107
˶mV Vwåhmcm Zm ImMIiJm {Xgoc Zm C§MdQ>m. 108 ˶m {Xder gd©OU BH$S>o-
{VH$S>o A{O~mV Z OmVm nwH$maUmè¶mÀ¶m ‘mJo gai OmVrc. Voìhm gd© AmdmO
H¥$nmd§V (A„mh) g‘moa AJXr ñVãY Pmcoco AgVrc. nmdcm§À¶m ‘§X AmdmOm{edm¶
Xþgao H$mhr EoHy$ ¶oUma Zmhr.
(Q>rn: ho A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV hOa hmoʶmgmR>r OmVmZmMo Ñí¶ Agoc.)
109
˶m {Xder {e’$mag H$moUmÀ¶mhr H$m‘r ¶oUma Zmhr. nU ’$º$ (Vr 춺$s
~mocy eHo$c) {Ocm H¥$nmd§V (A„mhZo) ~mocʶmMr nadmZJr {Xcr Agoc d Á¶mMo
~mocUo Vmo ng§V H$aoc. (AemcmM nadmZJr Agoc, Am{U A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV
Amho H$s, nadmZJr {Xë¶mZ§Va H$moU H$m¶ ~mocUma). 110 Vmo à˶oH$mÀ¶m ‘mJÀ¶m-
nwT>À¶m (Iwë¶m d Nw>ß¶m) gd© Jmoï>tZm Mm§Jco OmUVmo. nU Vo (cmoH$) Amnë¶m kmZmZo
˶mÀ¶m kmZmcm H$Xm{n doT>m Kmcy eH$V ZmhrV. 111 Am{U (˶m {Xder) gd© Mohao
{Za§Va-{Od§V d AmË‘{Z^©a Agcoë¶m (the Ever-Living & the Self-
subsistent) gd©e{º$‘mZ A„mhg‘moa Z‘cocr AgVrc. Am{U Aer 춺$s (˶m
{Xder) Zme nmdoc, Or nmnH¥$˶m§Mo AmoPo Amnë¶mgmo~V KoD$Z ¶oB©c. 112 Am{U
Á¶mZo gËH$‘} Ho$cocr AgVrc, Am{U Vmo lÕmd§Vhr Agoc Va ˶mg H$moU˶mhr àH$mao
Aݶm¶ qH$dm hmZr nmoMʶmMo ^¶ AgUma Zmhr.
113
AemàH$mao Amåhr Aa~r ^mfoV ho Hw$amU AdVrU© Ho$co Amho. Am{U ˶mV
gd© àH$mao gmdYmZVoMm Bemam {Xcocm Amho. ho ¶m hoVyZo H$s, cmoH$m§Zr Am‘Mr OmU
R>odmdr, qH$dm ¶mÛmao ˶m§À¶m ‘ZmV Zì¶mZo {dMma OmJ¥V ìhmdo. 114 Va gd©loð> Amho
A„mh, IamIwam OJËnmcH$ (OJXre)! (n¡J§~a!) Vwåhr Hw$amUmMo àH$Q>rH$aU nyU©
hmoʶmnyduM Vo KoʶmÀ¶m ~m~VrV KmB© H$ê$ ZH$m. Am{U (A„mhH$S>o ¶m eãXm§V)
àmW©Zm H$am, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘m¶m kmZmV d¥Õr H$a!'
115
Amåhr AmX‘er ¶mnydu à{Vkm KoVcr hmoVr, nU Vmo {dgacm. Am{U
˶mÀ¶mV Amåhmcm ‘ZmMm R>m‘nUm AmT>icm Zmhr. 116 Am{U Amåhr Ooìhm
ñdJ©XÿVm§Zm åhUmcmo, "AmX‘g‘moa ZV‘ñVH$ ìhm, Vo gd© ZV‘ñVH$ Pmco, nU ’$º$
Bãcrg {edm¶. ˶mZo Vgo H$aʶmg ZH$ma {Xcm.' 117 Voìhm Amåhr åhUmcmo, "ho
AmX‘, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, hm VwPm Am{U Vw¶m nËZrMm eÌy Amho. Va Ago
316 Hw$amU

hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, Vmo Vwåhm XmoKm§Zm ñdJm©VyZ KmcdyZ Xoʶmg H$maUr^yV R>aVmo¶.
(Vgo Pmë¶mg) Vwåhmcm d§{MV OrdZ OJmdo cmJoc.'
118
BWo (ñdJm©V) Vw‘À¶mgmR>r Aer ì¶dñWm Amho H$s, Vwåhr Zm Cnmer amhmc,
Zm Z¾ AdñWoV amhmc. 119 Am{U (BWo) Zm VhmZ cmJoc, Zm CÝhmMm Ìmg hmoB©c.
120
nU g¡VmZmZo ˶mg ~hH$m{dco. Vmo (˶mcm) åhUmcm, "ho AmX‘, ‘r Vwcm
A‘aËdmMo PmS> XmIdy H$m, Am{U Ago amÁ¶ Oo H$Yr {dZme nmdUma Zmhr?' 121
‘J ˶m XmoKm§Zr ˶m d¥jmMo ’$i Im„o, Voìhm ˶m§Zm, ˶m§À¶m Z¾ AdñWoMr OmUrd
Pmcr. Am{U Vo XmoKo ñdJm©Vrc (PmS>m§Mr nmZo KoD$Z) Amnë¶m c‚mmñWmZm§Zm PmHy$
cmJco. Am{U AemàH$mao AmX‘Zo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoMo nmcZ Ho$co Zmhr,
n[aUm‘V: Vmo (gÝ‘mJm©nmgyZ) ^aH$Q>cm. 122 Z§Va ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mÀ¶mda
(nwÝhm) Amncr H¥$nm Ho$cr, ˶mÀ¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma Ho$cm Am{U ˶mcm (nwT>rc)
‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co.
123
A„mhZo åhQ>co, "(AmVm) Vwåhr XmoKo (åhUOo ‘mZd Am{U g¡VmZ) ¶oWyZ
(ñdJm©VyZ) Imcr CVam. Vwåhr EH$‘oH$m§Mo eÌy Agmc.' Am{U Ooìhm ‘m¶mH$Sy>Z
Vw‘À¶mH$S>o ‘mJ©Xe©Z ¶oB©c, Voìhm Omo H$moUr ‘mPo ‘mJ©Xe©Z AZwgaoc, Vmo Zm
(gÝ‘mJm©nmgyZ) ^aH$Q>oc, Zm (‘m¶m H¥$nonmgyZ) d§{MV hmoB©c. 124 Am{U Omo H$moUr
‘m¶m CnXoem§H$S>o nmR> {’$adrc, ˶mMo Xþ:ImZo ^acoco OrdZ Agoc. Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xder Amåhr ˶mcm Am§Yim Agcoë¶m AdñWoV CR>dy. 125 Vmo åhUoc, ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! Vy ‘cm Am§Yim (~ZdyZ) H$m CR>dcog? (OJmV) Va ‘cm Ñï>r cm^cocr
hmoVr. 126 A„mh åhUoc, "AJXr VgoM (Amåhr Vw¶m~m~VrV Ho$co Amho), Ooìhm
Vw¶mg‘moa Am‘À¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm Amë¶m hmo˶m Voìhm Vy ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j
Ho$co. Am{U åhUyZ AmO VemM àH$mao VwPr Cnojm H$aʶmV ¶oB©c.' 127 Aem àH$mao
Amåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§Zm ‘mo~Xcm XoV AgVmo, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
g§Xoemda {dídmg R>odV ZmhrV. Am{U ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc {ejm Va ’$ma H$R>moa
Amho d {MañWm¶r Amho.
128
cmoH$m§Zm ¶mnmgyZ ~moY àmá hmoV Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶mnydu Amåhr {H$˶oH$
{nT>çm§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. ˶m§À¶m dñ˶m§VyZ ho ñdV: MmcV-{’$aV AgVmV.
IamoIa ¶mV ~wÕr cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r ~moY Agcoë¶m IwUm AmhoV. 129 Am{U Oa
Vw¶m nmcZH$˶m©Ûmao EH$ Jmoï> (åhUOo ݶm¶mÀ¶m {XdgmMr doi) AmYrnmgyZ R>acocr
ZgVr, VgoM EH$m ‘wXVrn¶ªV (Anamܶm§Zmhr) Cg§V XoʶmMo R>acoco ZgVo Va (AnamYr
gyah-21. Ac-A§{~¶m 317

cmoH$m§Zm) VmËH$mi {ejm {Xcr Jocr AgVr. 130 åhUyZ (n¡J§~a!) ho (g˶ ZmH$maUmao
cmoH$) Oo H$mhr åhUV AmhoV, Vo g§¶‘nyd©H$ ghZ H$am. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
ñVwVrgh ˶mÀ¶m ‘hVrMo dU©Z H$am, gy¶© CJdʶmnydu Am{U Vmo ‘mdiʶmnydu Am{U
amÌrÀ¶m doirhr ˶mMo ñVw{VJmZ H$am. Am{U {XdgmÀ¶m àma§^r Am{U g‘márÀ¶m
doirhr, åhUOo Vwåhmcm (AmpË‘H$) AmZ§X cm^oc. 131 Am{U ¶m OJmVrc (Eoíd¶m©À¶m)
gmYZg§nÎmrH$S>o (A{^cmfmnyd©H$) H$Xm{n ZOam didy ZH$m, Or Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhtZm Ho$di ˶m§Mr narjm KoʶmgmR>r, XoD$Z R>odcr Amho. Am{U (‘¥Ë¶wníMmV
OJmV) Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z {Xcr OmUmar OrdZgm‘J«r loð> Am{U {MañWm¶r Amho.
132
Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm Z‘mµO nT>ʶmMr Amkm H$am Am{U (ñdV:XoIrc) {Z˶
Z‘mµO nT>m. (Am{U cjmV R>odm). Amåhr (Am‘À¶mgmR>r) Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr
CnOr{dHo$Mr ‘mJUr H$arV Zmhr. H$maU CnOr{dH$m Va AmåhrM Vwåhmcm àXmZ H$aVmo.
Am{U gd©loð> ^{dî¶, A„mhMr OmU R>odyZ OJUmè¶m§gmR>rM Amho.
133
Am{U Vo cmoH$ åhUVmV (Oo g˶mÀ¶m ~m~VrV, AJXr Am§Yio ~Zcoco
AmhoV) (hm n¡J~§ a) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Am‘À¶mgmR>r EImXr M‘ËH$m[aH$ {ZemUr
H$m KoD$Z ¶oV Zmhr? ˶m§Zm ¶mnyduÀ¶m J«W§ mÛmao nwago o nwamdo nmoMco ZmhrV H$m?
(Q>rn: Hw$amUmnydu Amcoë¶m A„mhÀ¶m J«§Wm‘ܶo eodQ>À¶m n¡J§~amÀ¶m AmJ‘Zm{df¶r ^mH$sV Ho$coco
hmoV.o )
134
Am{U Amåhr Oa ¶m§Zm ¶mnyduM EImÚm AmnÎmrÛmao Zï> H$ê$Z Q>mH$co AgVo,
Voìhm Vo (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Ago åhUmco AgVo, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy
Am‘À¶mH$S>o n¡J§~amcm H$m nmR>{dco Zmhrg, åhUOo Amåhr AemàH$mao An‘m{ZV d
~oA~«ÿ hmoʶmnyduM Vw¶m g§Xoem§Mo AZwgaU Ho$co AgVo. 135 gm§Jm H$s, à˶oH$OU
àVrjm H$arV Amho, Va Vwåhr XoIrc àVrjm H$am. (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhmcm H$iyZ
OmB©c H$s, Vo H$moU-H$moU AmhoV Á¶m§Zr gÝ‘mJm©Mo AZwgaU Ho$co Amho. Am{U H$moUmcm
‘mJ©Xe©Z àmá Pmco Amho.
gyah-21. Ac-A§{~¶m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
cmoH$m§À¶m {heo~mMr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>oncocr Amho, VargwÕm ˶m§Zr {VÀ¶m
(AmJ‘Zm{df¶r) ’$maM ~o{’${H$arMr ^y{‘H$m KoVcocr Amho. 2 ˶m§À¶mH$S>o Ooìhmhr
˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ñ‘aU H$ê$Z XoUmam ZdrZ CnXoe ¶oVmo, (Voìhm ˶m§Mm ˶mg
à{VgmX Agm AgVmo H$s), ˶mMr {I„r CS>drV Vo, Vmo (CnXoe) EoH$VmV. 3 ˶m§Mr
318 Hw$amU

‘Zo Jm’$sc AmhoV. Am{U XþamMmar cmoH$ AmngmV Hw$O~wO H$aVmZm åhUVmV, "(‘whå‘X)
Va Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘mUyg Amho, ‘J Vwåhr ho CKS>çm S>moù¶m§Zr nmhV AgVmZm
¶mÀ¶m OmXÿcm ~ir nS>Uma H$s H$m¶?' 4 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©
à˶oH$ Jmoï>rg OmUVmo, ‘J Vr AmH$memV Agmo dm O{‘Zrda. Am{U VmoM gd© H$mhr
EoH$Umam, gd© H$mhr OmUUmam Amho.'
5
H$mhrOU åhUVmV, "(Oo H$mhr ‘whå‘X gmXa H$arV Amho) Vo Aݶ H$mhr ZgyZ
g§{X½Y ñdßZo (confused dreams) AmhoV.' Va BVa H$mhrOU åhUVmV, "˶mZo Vo
ñdV:M aMco AgUma.' Va AmUIrZ H$mhr åhUVmV, "(IaoVa) Vmo EH$ H$dr Amho.'
"˶mZo Am‘À¶mH$S>o Vgm M‘ËH$ma AmUyZ gmXa H$am¶cm hdm, Ogo M‘ËH$ma KoD$Z
AmYrMo n¡J§~a Amco hmoVo.' 6 ¶m§À¶mnyduÀ¶m Á¶m dñ˶m§Zm Amåhr Zï> Ho$co, ˶m§Zr Va
({Zemʶm nmhÿZhr) Amnë¶m n¡J§~am§da {dídmg R>odcm ZìhVm, Va AmVm ho lÕmd§V
~Zʶmg (OmñV BÀNw>H$) AmhoV H$m?
7
(n¡J§~a!) Vw‘À¶mnyduhr Á¶m H$moUmcm Amåhr n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco, Va Vrhr
(Vw‘À¶mgmaIrM) ‘mUgo hmoVr. Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mo) g§Xoe àH$Q> Ho$co hmoVo.
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo kmZ Zgoc Va AmYrÀ¶m J«W§ m§Zm AZwgaUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s (H$moUmcmhr)
{dMmam. 8 Amåhr n¡J§~am§Zm Ago eara {Xco ZìhVo H$s, ˶m§Zm AÞmMr JaO ZìhVr.
Am{U Vo H$mhr Zoh‘r {Od§V amhUmao ZìhVo. 9 eodQ>r, Amåhr ˶m§À¶mer (åhUOo
n¡J§~am§er) Ho$cocm dm¶Xm nyU© Ho$cm. Am{U Amåhr ˶m§Zm Am{U ˶m§À¶mgmo~V Á¶m§Zm
BpÀN>co ˶m§Zm dmMdco. Am{U Amåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co.
10
(cmoH$m§Zmo) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o AmVm Agm J«§W nmR>{dcocm Amho, Á¶mV Aem
Jmoï>r AmhoV, Á¶m Vwåhr (Zoh‘r) cjmV R>odUo Amdí¶H$ Amho. ‘J H$m¶? Vwåhr
~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr? 11 A˶mMmar cmoH$m§À¶m {H$˶oH$ dñ˶m (hmo˶m),
Á¶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Am{U ˶m§À¶m OmJr Xþgè¶m cmoH$m§Zm C^o Ho$co.
12
(à˶oH$ doiog Ago KS>co) H$s, Ooìhm ˶m§Zr Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm
nm{hco, Vo ˶mnmgyZ nim¶cm cmJco. 13 Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco Joco, "niyZ OmʶmMm
à¶ËZ H$ê$ ZH$m, Va naV ¶m, ˶m Vw‘À¶m gwI-M¡ZrÀ¶m gmYZgm‘J«rH$S>o (Á¶m§Zr
Vwåhmcm nyU©nUo AmpË‘H$ ÑîQ>çm ZmgdyZ gmoS>co Amho). Am{U Amnë¶m Kam§H$S>o naV
¶m __ (Á¶m§V Vwåhr Eoíd¶m©Mo OrdZ OJV hmoVm), åhUOo (Vwåhr Oo H$mhr Ho$co Amho)
˶m{df¶r Vwåhmcm Om~ {dMmacm OmB©c.' 14 Vo åhUy cmJco, "~a~mX Pmcmo Amåhr!
IamoIa, AmåhrM A˶mMmar hmoVmo.' 15 Am{U Vo Vmon¶ªV AgmM {dcmn H$arV am{hco,
gyah-21. Ac-A§{~¶m 319

Omon¶ªV Amåhr ˶m§Zm Ago H$ê$Z Q>mH$co H$s, Vo H$mnyZ Q>mH$coë¶m eoVrà‘mUo AmhoV.
Am{U H$mhr OiyZ ^ñ‘gmV Pmë¶mZ§Va Cacoë¶m amIoà‘mUo.
16
(Am{U ho OmUyZ ¿¶m H$s), Amåhr AmH$me Am{U n¥Ïdr Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ
Oo H$mhr Amho Vo gd©, Ioi åhUyZ {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. (Va hr J§^ra CÔoemg{hV
Ho$cocr {Z{‘©Vr Amho).
(Q>rn: ho àM§S> AW©nyU© {díd, Ioi åhUyZ Ho$cocr {Z{‘©Vr Agy eH$Vo H$m!)
17
Am{U Oa Amåhmcm Ioi H$aʶmgmR>r H$mhr ~Zdm¶Mo AgVo Va Amåhr Vo,
Am‘À¶mH$S>o Oo H$mhr Amho ˶mVyZM H$mhr ~ZdyZ Q>mH$co AgVo Oa Amåhmcm Vgo
H$am¶Mo AgVo Va. 18 Vgo ‘wirM Zmhr, Amåhr Ag˶mda g˶mcm ’o$Hy$Z ‘mê$.
Voìhm g˶ Ag˶mcm {MaSy>Z Q>mHo$c Am{U Ag˶ Zme nmdoc. Am{U (cmoH$m§Zmo!)
Vw‘À¶mgmR>r hr {dZmemMr Jmoï> Amho H$s, Vwåhr (Am‘À¶m {df¶r ImoQ>çm Jmoï>r)
aMʶmMo à¶ËZ H$aVm.
19
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$moUr (all beings) AmhoV, gd© ˶mMoM
AmhoV. Am{U Oo ˶mÀ¶mOdi AmhoV (åhUOo ñdJ©XÿV - angels) Vo ˶mMr
CnmgZm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV Zm H$Yr Ah§H$mamMo àXe©Z H$aVmV, Zm H$Yr H§$Q>mim
H$aVmV. 20 Vo ({Za§Va) Z WH$Vm am̧{Xdg ˶mÀ¶m ‘hVrMo JmZ H$arV AgVmV.
21
H$mhr cmoH$m§Zr ‘mVr (XJS>, YmVy B.) nmgyZ Oo Cnmñ¶ ~Z{dco AmhoV Vo
‘ocoë¶m§Zm {Od§V H$ê$ eH$VmV H$m? 22 AmH$me Am{U n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV
{dídmV) A„mh{edm¶ Aݶ Cnmñ¶ AgVo, Va ({dídmV gd©Ì AamOH$Vm ngacr
AgVr Am{U) AmH$me Am{U n¥Ïdr XmoÝhr (Ho$ìhmM) Zme nmdco AgVo. "A„mh',
"gdm}ƒ qghmgZmMm ñdm‘r', Vmo ˶m Jmoï>tnmgyZ ’$ma loð>V‘ Amho, Á¶m Jmoï>tMm g§~§Y
ho cmoH$ ˶mÀ¶mer OmoS>VmV. 23 Vmo Oo H$mhr H$aVmo, ˶m{df¶r ˶mcm H$moUrhr H$mhr
{dMmê$ eH$V Zmhr. nU cmoH$ Oo H$aVrc ˶m{df¶r ˶m§Zm Om~ {dMmaʶmV ¶oB©c.
24
˶m§Zr (A„mhcm) gmoSy>Z Xþgao Cnmñ¶ ~Z{dco AmhoV H$m? ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m
Jmoï>rMm Vwåhr Xmdm H$arV AmhmV, ˶mgmR>r nwamdm gmXa H$am.' hr {eH$dU Amho
˶m§À¶mgmR>r Oo ‘m¶mgmo~V AmhoV Am{U hrM {eH$dU ‘m¶m nyduÀ¶m cmoH$m§gmR>rhr
hmoVr. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVoH$m§Zm g˶mMr OmUrdM Zmhr. Am{U (Vo J§^raVmnyd©H$
OmUʶmMr ˶m§Mr BÀN>mhr Zmhr) Vo ˶mH$S>o nmR> {’$adrV AmhoV. 25 Amåhr Vw‘À¶mnydu
nmR>dcoë¶m gd© n¡J§~am§Zm ¶mM g§Xoemgh nmR>{dco hmoVo H$s, ‘m¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr, åhUyZ Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$am.
320 Hw$amU

26
(VarXoIrc) H$mhrOU åhUVmV, "H¥$nmd§V (A„mhZo) ñdV:gmR>r nwÌ ~Z{dcm
Amho! Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo! (Á¶m§Zm ho cmoH$ A„mhMo An˶ ‘mZVmV) Vo Va
˶mMo gÝ‘mZZr` godH$ AmhoV. 27 Vmo ~mocʶmAmYr, Vo (ñdV:hÿZ) ~mocV Zmhr,
Am{U Vo AJXr VoM H$aVmV Á¶mMr Vmo ˶m§Zm Amkm H$aVmo. 28 Vmo OmUVmo Oo
˶m§À¶mg‘moa CKS> Amho Am{U Vo, Oo ˶m§À¶mnmgyZ cncoco Amho. Am{U Vo ˶mÀ¶m
nadmZJr{edm¶ H$moUmgmR>rhr ‘ܶñWr H$arV ZmhrV. Am{U Vo ˶mÀ¶mà{V (åhUOoM
A„mhà{V) gX¡d AmXa¶wº$ ^¶ ~miJyZ AgVmV. 29 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr
Ago åhUoc H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ ‘r EH$ "Cnmñ¶' Amho, Va ˶mg Amåhr ZaH$mMr
{ejm XoD$. (H$maU) Amåhr A˶mMmè¶m§Zm AgmM ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
30
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, n¥Ïdr Am{U
AmH$me AmYr EH$‘oH$mcm KÅ> {MH$Q>coë`m Jmoù¶mà‘mUo hmoVo. ‘J Amåhr ˶m§Zm
EH$‘oH$m§nmgyZ AcJ Ho$co.
Am{U à˶oH$ gOrdmcm Amåhr nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. (¶m gd© AW©nyU© IwUm
(signs) Amnë¶m S>moù¶m§Zr nmhÿZ XoIrc) Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV H$m?
(Q>rn: AmYw{ZH$ {dkmZ ¶mM KQ>Zocm Big Bang åhUVmo, Am{U Big Bang ÛmaoM {dídmMr
(universe Mr) {Z{‘©Vr Pmcr. ˶m KQ>ZoMo BWo dU©Z Amho.)
31
Am{U (˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m) Amåhr n¥Ïdrda ‘O~yV nd©Vm§Zm
ñWm{nV Ho$co Amho, Vo ¶mgmR>r H$s, Vr, ˶m§Zm KoD$Z ApñWa AdñWoV amhÿ Z¶o. Am{U
{VÀ¶mda àeñV ‘mJ© ~Z{dco, ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zm ˶m§Mm ‘mJ© gmnS>mdm. (åhUOo
cmoH$m§Zm {VÀ`mda g§Mma H$aUo e³¶ ~Z{dco). 32 Am{U Amåhr AmH$memcm gwa{jV
N>Ìmà‘mUo ñWm{nV Ho$co. (VarXoIrc) Vo ˶mZo {Z‘m©U Ho$coë¶m IwUm§H$S>o Xþc©j H$arV
AmhoV. 33 VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo amÌ d {Xdg Am{U gy¶© d M§Ð {Z‘m©U Ho$co.
à˶oH$ Amnmnë¶m H$joV àX{jUm KmcrV AmhoV.
34
(n¡J§~a! Vwåhmcm ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm AmR>dU H$ê$Z Úm) Amåhr Vw‘À¶mnydu
XoIrc H$moU˶mhr ‘Zwî¶mcm {MaH$mcrZ OrdZ àXmZ Ho$coco Zmhr. ‘J Oa Vwåhr ‘aUma
AmhmV, Va ho gX¡d {Od§V amhUma AmhoV H$s H$m¶? 35 à˶oH$ {Odmcm ‘¥Ë¶yMr Md
MmIm¶MrM Amho. Amåhr Vwåhm (gdmªMr) Mm§Jë¶m Am{U dmB©Q> (n[apñWVrÛmao) narjm
KoV AgVmo, (Vw‘Mr) nmaI H$aʶmgmR>r. Am{U (eodQ>r), Vwåhm gdmªZm Am‘À¶mH$S>oM
naV ¶m¶Mo Amho.
36
nU Ooìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ Vwåhmcm nmhVmV, Voìhm Vo Vwåhmcm Ho$di
gyah-21. Ac-A§{~¶m 321

Amnë¶m CnhmgmMo cú¶ ~Z{dVmV. (Vo EH$‘oH$m§Zm) åhUVmV, "AÀN>m! hmM H$m Vmo
Omo Amnë¶m Cnmñ¶m§{df¶r ({VañH$manyd©H$) ~mocVmo?' Iao Va hoM cmoH$ ñdV: H¥$nmd§V
(A„mhMo) Zm‘ñ‘aU H$aʶmg ({VañH$manyd©H$) ZH$ma XoVmV.
37
(‘Zwî¶ Agm CVmdri àmUr Amho OUy H$mhr) Vmo CVmdrinUmÀ`m YmVyMmM
~Zcocm Amho, ‘r Vwåhmcm cdH$aM ‘m¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm XmI{dUma Amho.
nU ˶m~m~VrV Vwåhr ‘cm KmB© H$aʶmgmR>r gm§Jy ZH$m. 38 cmoH$ {dMmaVmV, "Vw‘Mo
åhUUo Iao Agoc, Va (Amåhmcm gm§Jm H$s), ¶m dMZmMr nyV©Vm Ho$ìhm hmoB©c?' 39
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ¶m cmoH$m§Zm Oa ˶m doioMr H$ënZm AgVr,
Ooìhm Vo ZaH$mÀ¶m AmJrnmgyZ ñdV:Mm ~Mmd Zm g‘moê$Z H$ê$ eH$Vrc, Zm ‘mJyZ.
(åhUOo AmJ ˶m§Zm Mhÿ~mOy§Zr doTy>Z KoB©c). Am{U ˶m§Zm {VWo H$moU˶mhr àH$mao
gmhmæ¶ àmá hmoUma Zmhr. 40 {ZpíMVnUo Vr (doi) ˶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oB©c
Am{U ˶m§Mr ‘Vr Jw§J H$ê$Z gmoS>rc. ‘J Zm Vo {Vcm naVdyZ cmdy eH$Vrc, Zm
˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao Cg§V {Xcr OmB©c. 41 Vw‘À¶m AmYrhr n¡J§~am§Zm CnhmgmMo
cú¶ ~Z{dʶmV Amco. Va ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zr {I„r CS>{dcr, ˶m§Zm ˶m
Jmoï>rZo (åhUOoM B©ídar¶ {ejoZo) doT>co, {OMr Vo {I„r CS>drV hmoVo.
42
˶m§Zm {dMmam, "Agm H$moU Amho, Omo amÌr Am{U {Xdgm Vwåhmcm H¥$nmd§V
(A„mhnmgyZ) dmMdy eH$Vmo?' (AWm©VM H$moUrM Zmhr). VarXoIrc ho Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m ñ‘aUmH$S>o nmR> {’$adrV AmhoV. 43 Vo (IamoIa Agm {dMma ~miJyZ)
AmhoV H$s H$m¶? H$s, ˶m§À¶mH$S>o BVa Cnmñ¶o AmhoV, Oo ˶m§Mo Am‘À¶mnmgyZ ajU H$ê$
eH$VmV. (nU dñVwpñWVr hr Amho H$s, Vr VWmH${WV Cnmñ¶o) ñdV:cmM ‘XV H$ê$
eH$V ZmhrV, Zm Am‘À¶m{déÕ Ë¶m§Mr H$moUr ‘XV H$ê$ eH$Vmo.
44
(dñVwpñWVr hr Amho H$s), Amåhr ˶m§Zm d ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm ¶m OJmV
(OrdZmdí¶H$) Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ Ho$ë¶m. ˶m§Mm Cn^moJ Vo XrK© H$mimn¶ªV H$arV
am{hco. nU ˶m§Zm ho {XgV Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao Amåhr ˶m§À¶m gr‘m Mhÿ~mOy§Zr
AmHw§${MV H$arV AmhmoV? Varhr VoM {dO¶r hmoʶmMr (Amem ~miJyZ) AmhoV H$m?
45
(cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r Ho$di (A„mhÀ¶m) g§XoemÀ¶m AmYmao Vwåhmcm
gmdYmZVoMm Bemam XoV Amho.' nU (‘ZmZo) ~{hao Pmcoë¶m cmoH$m§Zm hm gmdYmZVoMm
Bemam EoHy$ ¶oV Zmhr. Ooìhm Vmo ˶m§Zm {Xcm OmVmo. 46 Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m
{ejoMm hcH$mgm Oar ñne© ¶m§Zm Pmcm, Var Vo {ZpíMVnUo AmoaS>Vrc, "Aao ~mnao!
Amåhr Zï> Pmcmo! Amåhr Z¸$sM XþamMmar hmoVmo!'
322 Hw$amU

47
Am{U Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder "ݶm¶mMm VamOy' (Scales of Jus-
tice) ñWm{nV H$ê$. Á¶m‘wio H$moU˶mhr {Odmda OamXoIrc Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
Am{U EImXo (Mm§Jco dm dmB©Q>) H¥$˶ ‘moharÀ¶m XmʶmBVHo$hr Oar chmZ Agoc Var
Amåhr Vo g‘moa AmUyZ hOa H$ê$. Am‘À¶mà‘mUo {heo~ H$moUrhr KoD$ eH$V Zmhr.
48
(n¡J§~a) ‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm, Amåhr g˶ d Ag˶ ¶mVrc ’$aH$ ñnï>
H$aUmar "H$gmoQ>r' àXmZ Ho$cr, (åhUOoM Vm¡amV hm J«§W àXmZ Ho$cm), A„mhMr OmU
AgUmè¶m cmoH$m§gmR>r, gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me d ñ‘a{UH$m åhUyZ. 49 Oo ˶m§Mm
nmcZH$Vm© AÑí¶ AgyZ XoIrc ˶mMo ^¶ ~miJyZ AgVmV, VgoM Vo ݶm¶mÀ¶m
{XdgmMohr ^¶ ~miJyZ AmhoV. 50 (ho Hw$amU åhUOo) H¥$nm¶wº$ ñ‘a{UH$m (blessed
reminder) Amho. Or Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cr Amho. ‘J hr (ñ‘a{UH$m)
Vwåhr ZmH$maUma AmhmV H$m?
51
¶mnydu Amåhr B~«mhr‘cm ˶mMo ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co hmoVo, (åhUOo ˶m
H$gmoQ>rMo kmZ {Xco hmoVo). Am{U Amåhr ˶mcm Mm§Jco AmoiIyZ hmoVmo. 52 Ooìhm Vmo
Amnë¶m {n˶mg d Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "¶m à{V‘m H$m¶ AmhoV, Á¶m§À¶m~m~VrV
Vwåhr BVHo$ {Zð>md§V ~Zcoco AmhmV.' 53 (˶mÀ¶m) cmoH$m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr
Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm ˶m§Mr nyOm H$aVmZm nmhV Amcmo AmhmoV.' 54 B~«mhr‘Zo
åhQ>co, "{Z…g§Xoh, Vwåhr Am{U Vw‘Mo dmS>dS>rc YS>YS>rV MwH$sMm ‘mJ© A§JrH$macoco
AmhmV.'
55
Vo åhUmco, "Vy Am‘À¶mH$S>o IamoIa "g˶' KoD$Z Amcm Amhog H$s, Vy
Am‘À¶mer Ho$di WÅ>m H$arV Amhog?' 56 B~«mhr‘Zo CÎma {Xco, "Vw‘Mm IamIwam
nmcZH$Vm© Vmo Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm nmcZH$Vm© Amho, Á¶mZo ˶m§Zm
{Z‘m©U Ho$co Amho, Am{U ‘r ˶m Jmoï>rg gmjr Amho.' 57 Am{U (B~«mhr‘ ‘Zmo‘Zr
åhUmcm), "A„mhMr enW, ‘r {ZpíMVnUo Vw‘À¶m (¶m ImoQ>çmZmQ>çm) Cnmñ¶m§{déÕ
EH$ ¶moOZm AmIoZ, Ooìhm Vwåhr (¶oWyZ) nmR> {’$adyZ {ZKyZ Omc.' 58 (Vo {VWyZ
Joë¶mZ§Va) ˶mZo ˶m gdmªMo VwH$S>o-VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co. nU Omo ˶m§À¶mV gdm©V
‘moR>m (Cnmñ¶ hmoVm, ˶mÀ¶m ‘yVucm) ˶mZo VgoM H$m¶‘ R>odco, Vo ¶mgmR>r H$s, Vo
(KS>coë¶m KQ>Zo~Ôc {dMmanyg H$aʶmgmR>r) ˶mÀ¶mH$S>o ¶oD$ eH$Vrc.
59
(Ooìhm ˶m§Zr Oo KS>co hmoVo Vo nm{hë¶mZ§Va) åhUy cmJco, "Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mr
hr AdñWm H$moUr Ho$cr AgUma? AWm©VM, Vmo ’$ma ‘moR>m A˶mMmar Agcm nm{hOo.'
60
(˶m§À¶mn¡H$s) H$mhrOU åhUmco, "Amåhr EH$m VéUmcm ¶m Cnmñ¶m§{df¶r
gyah-21. Ac-A§{~¶m 323

({VañH$manyU© Jmoï>r) ~mocVmZm EoH$co Amho, Á¶mMo Zmd B~«mhr‘ Ago Amho.' 61 (BVa
H$mhrOU) åhUmco, "Va ‘J ˶mcm gd© cmoH$m§g‘moa KoD$Z ¶m, åhUOo gdmªZm nmhVm
¶oB©c, (˶mMo H$m¶ åhUUo Amho).' 62 (Am{U Ooìhm Vmo Amcm,) ˶m§Zr {dMmaco,
"B~«mhr‘, VyM H$m Vmo, Á¶mZo Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mr hr AdñWm Ho$cr Amho?' 63 ˶mZo
CÎma {Xco, "Zmhr, ¶m§À¶mn¡H$s Omo ‘moR>m (Cnmñ¶) Amho, ¶mZoM ho Ho$coco AgUma, Vo
~mocy eH$V AgVrc Va ˶m§ZmM {dMmê$Z ¿¶m.'
64
(ho EoHy$Z) Vo EH$‘oH$mH$S>o nmhÿZ åhUy cmJco, "IaoVa VwåhrM MwH$sÀ¶m ‘mJm©da
AmhmV'
(Q>rn: n¡J§~a B~«mhr‘À¶m CÎmamZo EH$m àH$mao ˶m§À¶m A§V‘©Zmcm {dMma H$aʶmgmR>r Y¸$m {Xcm.)
65
‘J Amncr ‘mZo Imcr dmH$dyZ åhUmco, "ho B~«mhr‘, Vwcm Va Mm§Jë¶màH$mao
‘mhrV Amho H$s, ho ~mocy eH$V ZmhrV.' 66 B~«mhr‘Zo åhQ>co, "‘J Vwåhr A„mhcm
gmoSy>Z Aem§Mr CnmgZm H$aVm H$m, Oo Zm Vwåhmcm H$moU˶mhr àH$mao cm^ nmoMdy
eH$VmV, Zm hmZr? 67 {Y¸$ma Agmo Vw‘Mm Am{U ˶m§Mm, Á¶m§Mr Vwåhr A„mhcm
gmoSy>Z CnmgZm H$aVm, Vwåhr (cmoH$) ~wÕrMm dmna H$aV Zmhr H$m?'
68
Vo åhUmco, "Oa Vwåhmcm H$mhr H$amd¶mMo Agoc, Va ¶m (‘Zwî¶mg) OmiyZ
Q>mH$m Am{U Amnë¶m Cnmñ¶m§Mr ‘XV H$am.' 69 (Voìhm) Amåhr åhUmcmo, "ho A¾r, Vy
B~«mhr‘gmR>r W§S> hmo Am{U ˶mÀ¶mgmR>r gwajm H$dM ~Z.'
(Q>rn: åhUOo Vw¶m‘ܶo Amåhr Oo JwUY‘© R>odco Amho, ˶mÀ¶m CcQ> H$m¶© H$a.)
70
˶m§Zr Va ˶mcm BOm nmoM{dʶmgmR>r ˶mÀ¶m{déÕ (Xþï> ¶moOZm) AmIcr
hmoVr, nU Amåhr ˶m§À¶m (¶moOZocm) {Zî’$i H$ê$Z Q>mH$co.
71
Amåhr ˶mcm Am{U (˶mMm nwVʶm) cyV ¶mg {VWyZ dmMdyZ Aem ^y^mJmH$S>o
(AmUco) Á¶mcm Amåhr (¶oUmè¶m gd© H$mim§gmR>r) Am‘À¶m ({deof) H¥$noZo cmoH$m§gmR>r
g‘¥Õ H$ê$Z Q>mH$coco Amho.
(Q>rn: Oo {R>H$mU µH$¶m‘VrÀ¶m {Xdgmn¶ªV ‘mZdOmVrÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmMo H|$Ð Agoc.)
72
Amåhr ˶mcm (nwÌmÀ¶m ê$nmZo) BghmµH$ Am{U nwT>o (additional gift)
ZmVdmÀ¶m ê$nmZo ¶mµHy$~ àXmZ Ho$co. Am{U Amåhr ˶m gdmªZm gXmMmar ~Zdco. 73
Amåhr ˶m§Zm (cmoH$m§Mo) nwT>mar ~Z{dco, Oo Am‘À¶m AmXoemZwê$n cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z
H$arV AgV. Am{U Amåhr ˶m§Zm (Am‘À¶m) g§XoemÛmao gËH¥$˶o H$aʶmMr, {Z˶
Z‘mµO nT>ʶmMr Am{U XmZH$m¶© H$aʶmMr Amkm Ho$cr hmoVr. Am{U Vo (Iè¶m AWm©Zo)
Ho$di Am‘MrM CnmgZm H$aUmao hmoVo.
324 Hw$amU

74
Am{U cyVcmhr Amåhr {ddoH$eº$s d kmZ àXmZ Ho$co. Am{U ˶mcm Aem
cmoH$m§À¶m dñVrnmgyZ ‘wº$Vm {Xcr, Or ’$maM K¥UmñnX H¥$˶o H$arV hmoVr. (eodQ>r
Amåhr ˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co H$maU) Vo IamoIaM ’$ma dmB©Q> d Xþï> cmoH$ hmoVo. 75
Am{U ˶mcm (åhUOoM n¡J§~a cyVcm) Amåhr Am‘À¶m H¥$nmN>ÌmImcr KoVco, IamoIa,
Vmo ’$ma gXmMmar cmoH$m§n¡H$s EH$ hmoVm.
76
Am{U (Vr doi AmR>dm H$s, B~«mhr‘ d cyVÀ¶m AmYr n¡J§~a) ZyhZo Amåhmcm
hmH$ {Xcr. Am{U Amåhr ˶mÀ¶m (hmHo$cm) à{VgmX {Xcm, Am{U ˶mcm d ˶mÀ¶m
Hw$Qw>§~r¶m§Zm (H$emàH$mao) ’$ma ‘moR>çm g§H$Q>mVyZ dmM{dco. 77 Am{U (H$emàH$mao)
Amåhr ˶mMr ˶m cmoH$m§À¶m {déÕ ‘XV Ho$cr, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o
R>a{dco. IamoIa, Vo ’$ma Xþï> cmoH$ hmoVo. Am{U (eodQ>r) Amåhr ˶m gdmªZm ~wS>dyZ
Q>mH$co.
78
Am{U XmD$X d gwco‘mZ (¶m n¡J§~am§Mrhr AmR>dU H$am) Ooìhm Vo XmoKo ˶m
eoVmg§~§YmZo {ZdmS>m H$ê$ cmJco hmoVo, Á¶m eoVmV H$mhr cmoH$m§Mr ‘|T>ao amÌrÀ¶m g‘¶r
gwQy>Z OmD$Z nS>cr hmoVr. Am{U Vo (H$emàH$mao {ZdmS>m H$arV AmhoV ho) Amåhr nmhV
hmoVmo. 79 Amåhr gwco‘mZcm ˶m KQ>Zo{df¶r ¶mo½¶ g‘O {Xcr hmoVr, VgoM Amåhr
˶m XmoKm§Zmhr {ZU©¶eº$s d kmZ {Xcoco hmoVo. XmD$XMo Va (A„mhà{V ñVw{VJmZ EdT>o
O~aXñV hmoVo H$s), Amåhr nd©Vm§Zm d nú¶m§Zmhr ˶mÀ¶m~amo~a ñVw{VJmZ H$am¶cm
cmdco. H$maU Amåhr (gd© H$mhr) H$aʶmg g‘W© AmhmoV. 80 Am{U Amåhr ˶mcm
{McIV ~ZdʶmMr H$cm {eH$dcr Vo ¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao cT>m¶m§Xaå¶mZ Vwåhmcm
gwajm cm^mdr. Va ‘J Vwåhr (¶m AZwJ«hm{df¶r A„mhMo) Am^ma 춺$ H$aUmao
~Zmc H$m?
81
Am{U Amåhr Vw’$mZr dmam gwc‘o mZÀ¶m AYrZ Ho$cocm hmoVm. Vmo ˶mÀ¶m AmkoZo
˶m ^y^mJmH$S>o dmhV Ago, Omo Am‘À¶m ({deof) H¥$noZo g‘¥Õ Pmcocm Amho. H$maU
AmåhmcmM gd© Jmoï>tMo kmZ Amho. 82 Am{U {OÞm§nH¡ $s H$mhtZm Amåhr ˶mÀ¶m AYrZ
Ho$co hmoV.o Oo ˶mÀ¶mgmR>r g‘wÐmV ~wS>çm ‘marV AgV d ¶m{edm¶ BVa ~arM H$m‘o Vo
H$arV AgV. Am{U Amåhr ˶m§À¶mda ZOa R>do Zy hmoVmo.
83
Am{U (n¡J~§ a) Aæ¶y~Mrhr (AmR>dU H$am) Ooìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm
hmH$ {Xcr (åhUmcm), "‘r (’$ma ‘moR>çm) AmOmamZo J«ñV Pmcocmo Amho. Am{U Vy H¥$nm
H$aUmè¶m§‘ܶo gdm©{YH$ H¥$nm H$aUmam Amhog.' 84 Voìhm Amåhr ˶mÀ¶m àmW©Zocm
à{VgmX {Xcm Am{U ˶mMm Omo Ìmg hmoVm, Vmo Xÿa Ho$cm. Am{U Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r
gyah-21. Ac-A§{~¶m 325

˶mÀ¶m Hw$Qw>§~mcm nwÝhm nyd©nXmda AmUco. ˶mM~amo~a ˶mV {VVH$sM AmUIr dmT>
Ho$cr, Am‘À¶mH$Sy>Z H¥$nm åhUyZ. Am{U Am‘Mr CnmgZm H$aUmè¶m§gmR>r ~moY åhUyZ.
85
Am{U (AmR>dm) Bñ‘mB©c, BXarg d µOwc{H$âc (¶m n¡J§~am§Zm), ho gd©
ghZercVm (d g{hîUwVm) ~miJUmao (‘mPo ^º$) hmoVo.
(Q>rn: ¶m Aܶm¶mV AmYrÀ¶m n¡J§~am§Mo g§{já dU©Z Amho, Á¶mV ~aoM H$mhr ~moY KoʶmgmaIo Amho.)
86
Am{U Amåhr ˶m§Zm Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV KoVco hmoVo, IamoIa, Vo gËH¥$˶o
H$aUmè¶m§n¡H$s hmoVo.
87
Am{U Xod‘memZo (Whale) Á¶mcm {JiyZ KoVco hmoVo ˶m (n¡J§~a ¶yZwgMr
AmR>dU H$am), Ooìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§er H«$moYrV hmoD$Z ˶m§À¶mnmgyZ {ZKyZ Jocm.
˶mcm dmQ>co hmoVo H$s, (¶m{df¶r) ˶mMr Am‘À¶mH$Sy>Z nH$S> Ho$cr OmUma Zmhr. ‘J
(˶mcm Amnë¶m MwH$sMr OmUrd Pmcr) ˶mZo ˶m A§YH$mamVyZ Amåhmcm hmH$ {Xcr.
"(ho A„mh!) Vw¶m{edm¶ H$moUrM nyOZr¶ Zmhr, Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m, IamoIa
‘rM A˶mMmar H¥$˶ Ho$co Amho!' 88 Voìhm Amåhr ˶mMr àmW©Zm EoH$cr Am{U ˶mMr
Xþ:ImVyZ ‘wº$Vm Ho$cr. AemMàH$mao Amåhr gÀÀ¶m lÕmd§Vm§Zm dmMdrV AgVmo.
89
Am{U (n¡J§~a) µOH$[a¶mMr AmR>dU H$am, Ooìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm
hmH$ {Xcr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm An˶hrZ R>ody ZH$mog, nU (Oar Vy ‘cm
An˶hrZ R>odcog Var ‘cm ho Mm§Jco ‘mhrV Amho H$s), VyM EH$‘od IamIwam dmag
Agerc, (Ooìhm gd© H$mhr g§nyZ OmB©c).' 90 Voìhm Amåhr ˶mÀ¶m àmW©Zocm
ñdrH¥$Vr {Xcr Am{U ˶mcm ¶h¶m (ho nwÌ) àXmZ Ho$co. Am{U ˶mgmR>r ˶mÀ¶m
nËZrcm (‘yc) OÝ‘ Xoʶm¶mo½¶ ~Z{dco. ho (Am‘Mo ^º$) gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV
MT>mAmoT> H$arV AgV Am{U Amåhmcm Amem d ^¶ (hope & fear) ~miJyZ
nwH$marV AgV. Am{U Vo Am‘À¶mà{V Zoh‘r Z‘«^md ~miJyZ AgV.
91
Am{U {VMrhr (åhUOo ‘[a¶‘Mr AmR>dU H$am) {OZo Amnë¶m Mm[aͶmMo
ajU Ho$co hmoVo. åhUyZ Amåhr {VÀ¶mV Amncm AmË‘m ’w§$H$cm. Am{U g‘ñV
cmoH$m§gmR>r {Vcm Am{U {VÀ¶m nwÌmcm (Am‘À¶m H¥$noMr) {ZemUr (symbol) ~Z{dcr.
92
(‘m¶mda lÕm R>odUmè¶m§Zmo!) Vw‘Mm hm g‘yh EH$M g‘yh Amho, Am{U ‘r
Amho Vwåhm gdmªMm nmcZH$Vm©, Va Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$am.
(Q>rn: åhUOo lÕmd§Vm§Xaå`mZ doJdoJio g‘yh AgʶmMo H$mhr H$maU Zmhr.)
93
nU cmoH$m§Zr (Y‘m©À¶m ~m~VrV AmngmV ‘V^oX H$ê$Z) ˶m (EH$g§Kr¶
g‘yhmMo) VwH$S>o-VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co. nU (eodQ>r) gdmªZm Am‘À¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo
326 Hw$amU

Amho. (¶mMm ˶m§Zm {dga nS>cm). 94 Va Omo H$moUr gËH$‘} H$arc d Vmo lÕmd§Vhr
Agoc Va ˶mÀ¶m à¶ËZm§Mr Cnojm Ho$cr OmUma Zmhr. Amåhr ˶m§Mr Zm|X H$ê$Z KoV
AgVmo.
95
Am{U Á¶m dñ˶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho, Vo (Ago cmoH$ hmoVo)
Á¶m§Mo Hw$‘mJm©dê$Z naV ¶oUo H$Xm{n e³¶ ZìhVo. 96 ¶oWn¶ªV H$s, Ooìhm ¶mOyO d
‘mOyO ¶m§Zm ‘moH$io gmoS>ʶmV ¶oB©c Am{U Vo à˶oH$ C§Mmdê$Z (n¥Ïdrda) ngê$Z
OmVrc. 97 (ݶm¶mÀ¶m {XdgmMm) gƒm dm¶Xm Voìhm AJXr Odi ¶oD$Z R>oncocm
Agoc. (Am{U Ooìhm ݶm¶mMm {Xdg COioc), Voìhm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr
am{hcoë¶m cmoH$m§Mo S>moio ^¶mZo {dñ’$macoë¶m AdñWoVM amhVrc. (Vo CX²JmaVrc) Aao
~mnao! Amåhr ~a~mX Pmcmo! Amåhr ¶m {XdgmnmgyZ nyU©nUo J’$cVrV hmoVmo. Ia§M!
Amåhr A˶mMmar hmoVmo.
98
(Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) Vwåhr Am{U Vo Á¶m§Mr Vwåhr A„mh{edm¶
CnmgZm H$arV AgV, gd© (AmO) ZaH$mMo B§YZ ~ZUma AmhmV. Am{U {VWo OmUo
AmVm Vw‘Mo AQ>i Zer~ Amho. 99 ho Oa IamoIa Cnmñ¶ AgVo, Va ˶mV (åhUOo
ZaH$mV) ˶m§Zm Omdo cmJco ZgVo. Vo gd© ˶mV H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. 100 {VWo
AmH«$moe H$arV amhUo ˶m§Mo Zer~ Agoc. (¶m AmH«$moemì¶{V[aº$) Vo {VWo (Xþgao)
H$mhrhr EoH$y eH$Uma ZmhrV. 101 nU Á¶m§Zm Am‘À¶mH$Sy>Z AmYrM Mm§Jë¶m ‘mo~Xë¶mMo
dMZ XoʶmV Amco hmoVo, Aem§Zm ZaH$mnmgyZ (nyU©nUo) Xÿa R>odʶmV ¶oB©c. 102 (Vo
˶mnmgyZ BVHo$ gwa{jV AgVrc H$s), ˶m§Zm ¶mMr OamXoIrc Mmhÿc cmJUma Zmhr.
Am{U Vo ˶m§Zm hì¶m Agcoë¶m gwIm‘ܶo gX¡d amhVrc. 103 (ݶm¶mÀ¶m {XdgmÀ¶m)
^¶mdhVoZo Vo Xþ:Ir hmoUma ZmhrV. ñdJ©XÿV ˶m§Mm ñdmJV H$aVrc, åhUVrc, hm Amho
Vw‘À¶m (Iè¶m ¶emMm) {Xdg, Á¶mMo dMZ Vwåhmcm {Xco Joco hmoVo.
104
˶m {Xder Amåhr AmH$mem§Zm Jw§S>miyZ Q>mHy$, Á¶mà‘mUo coInQ> (a scroll
of parchment) Jw§S>mico OmVo. (Am{U) Á¶mà‘mUo Amåhr {Z{‘©VrMm àma§^ Ho$cm
hmoVm, ˶mMà‘mUo Amåhr ˶mMr nwZamd¥Îmr H$ê$. Am‘À¶mda ~§YZH$maH$ Ago ho EH$
dMZ Amho. Am{U ˶m dMZmMr nyV©Vm Amåhr H$aUmaM. 105 (n¡J§~a XmD$Xcm àXmZ
Ho$coë¶m) "µO~ya' ¶m J«§WmVhr (‘mZdmcm Amdí¶H$) Vr VmH$sX XoD$Z Amåhr ho {chÿZ
R>odcoco Amho H$s, (eodQ>r, ñdJ©) ^y‘rMo dmag ‘mPo gXmMmar ^º$M hmoUma. 106 ¶mV
˶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘hÎdmMm g§Xoe Amho, Oo Iè¶m AWm©Zo A„mhMr CnmgZm H$aUmao
AmhoV, (gƒo ^º$ AmhoV).
gyah-22. Ac-hO 327

107
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r H¥$noÀ¶m ê$nmZo
nmR>dco Amho. (åhUOo n¡J§~amÛmao ‘mZdOmVrgmR>r Am‘À¶m H¥$noMo d
‘mJ©Xe©ZmMo Xma CKS>co Amho).
108
˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Agm g§Xeo àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho H$s, Vw‘Mm
Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho, ‘J Vwåhr ˶mMo AmkmYmaH$ ~ZUma Zm!' 109 nU Oa ˶m§Zr
(¶m g§Xe o mH$S>o) nmR> XmIdcr Va (˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "‘r Vwåhm gdmªZm ñnï>[aË`m
gmdYmZVoMm Bemam XoD$Z Q>mH$cocm Amho. Am{U ‘cm ‘mhrV Zmhr H$s, Vr Jmoï> (åhUOo
Vo A[aï>) {OMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho, Odi Amho H$s, Xÿa. 110 {Z:g§Xho , Vwåhr
Oo CKS>nUo ~mocVm, Vmo ˶m Jmoï>rg AJXr VgoM OmUVmo, Ogo Vwåhr Oo cndVm (˶m
Jmoï>rg OmUVmo). 111 nU ({OWn¶ªV ‘mPm g§~Y§ Amho) ‘r OmUV Zmhr H$s, (A„mhÀ¶m
{ZU©¶mV hm Cera) Vw‘À¶m narjogmR>r Amho H$s, H$mhr H$mi AmUIr gw:I Cn^moJʶmMr
g§Yr Amho.' 112 n¡J~§ amZo (cmoH$m§Mm XþamJ«h nmhÿZ eodQ>r) àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! g˶ H$gmoQ>rZwgma ’¡$gcm H$ê$Z Q>mH$, Am{U Am‘Mm nmcZH$Vm© (IamoIa)
H¥$nmd§V Amho, Am{U (B©e-qZXoÀ¶m) Á¶m Jmoï>r Vwåhr cmoH$ ~mocVm ˶m{df¶r ˶mÀ¶mH$S>Mo
Amåhr gmhmæ¶mMr ¶mMZm H$aVmo.'
gyah-22. Ac-hO
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘mZdm! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$a). H$maU
µH$¶m‘VrMm ^yH§$n ’$maM ^¶§H$a KQ>Zm Amho. 2 ˶m {Xder Vwåhr nmhmc, ~mimcm XÿY
nmOUmar à˶oH$ ‘mVm, Amnë¶m XÿY{n˶m ~mimcm nyU©nUo {dgê$Z OmB©c. Am{U
à˶oH$ J^©dVr órMo J^©nmV hmoD$Z OmB©c. Am{U gd© cmoH$ (EdT>o ^¶J«ñV AgVrc
H$s), Vwåhmcm ZeoÀ¶m AdñWoV Agë¶mà‘mUo {XgVrc. nU dñVwV: Vo ZeoÀ¶m
AdñWoV ZgVrc, (åhUOo ˶m§Zr ‘ÚnmZ dJ¡ao Ho$coco Zgoc). H$maU A„mhMr {ejm
AmhoM Aer ^¶mZH$.
(Q>rn: gܶm AmnU ^yH§$n, gwZm‘r, Ádmcm‘wIr B. À¶m ê$nmZo µH$¶m‘VrMr Ho$di EH$ PcH$ nmhV
AmhmoV. nU Ooìhm dmñV{dH$ µH$¶m‘V ¶oB©c, Vr BVH$s ^¶mZH$ Agoc H$s, Voìhm Zm H$moUr ݶyO M°Zcda
{VMr ~mV‘r XoUmam Agoc, Zm H$moUr EoH$Umam Agoc.)
3
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo Hw$R>ë¶mhr (dmñV{dH$) kmZmÀ¶m AmYmam{edm¶
A„mh{df¶r dmX{ddmX H$aVmV. Am{U Vo à˶oH$ {dÐmohr g¡VmZmMo AZwgaU H$arV
328 Hw$amU

AgVmV. 4 Á¶mÀ¶m{df¶r ho (A„mhH$Sy>Z) {d{Y{cpIV Amho H$s, Omo H$moUr ˶mÀ¶mer


(åhUOo g¡VmZmer) ‘¡Ìr H$aoc Va Vmo ˶mg gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoD$Z ZaH$mÀ¶m ‘mJm©da
AmUyZ gmoS>oc.
5
cmoH$m§Zmo! nwZéËWmZmÀ¶m (g˶m{df¶r) Oa Vwåhmcm e§H$m dmQ>V Agoc Va
cjmV R>odm Amåhr Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mcm, gwédmVrcm ‘mVrnmgyZ (åhUOo ‘mVrVrc
KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$co. ‘J dr`m©À`m EH$m q~XÿnmgyZ, Z§Va JmoR>coë¶m aº$mnmgyZ
(from clotted blood), ‘J J^m©Vrc ‘m§gmÀ¶m Jmoù¶mnmgyZ, Omo H$mhr A§er
AmH$ma¶wº$ d H$mhr A§er AmH$ma Zgcoë¶m AdñWoV AgVmo. (Aem {d{dY AdñWoVyZ
ZoD$Z Vw‘Mr {Z{‘©Vr) ¶mgmR>r Ho$cr H$s, Vwåhmcm (Am‘À¶m gm‘϶m©Mr) OmUrd
ìhmdr. Am{U Amåhr Á¶mg (OÝ‘ XoD$ BpÀN>Vmo) ˶mg EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV
(‘mVoÀ¶m) J^m©e¶mV amhÿ XoVmo. ‘J Vwåhmcm ~mimÀ¶m ê$nmV ~mhoa AmUVmo. (d
OJʶmMr g§Yr àXmZ H$aVmo) ¶mgmR>r H$s, (Vw‘À¶mn¡H$s H$mhtZm) n[an¹$VoÀ¶m d¶mn¶ªV
nmohmoMVm ¶mdo. ‘J Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr (¶mAmYrM) ‘¥Ë¶y nmdVmV Am{U H$mhr dmY©³¶mMr
eodQ>Mr nmVir JmR>VmV, Voìhm ˶mMr AdñWm Aer hmoVo, EHo$H$mir Or Jmoï> Vo
Mm§Jë¶màH$mao OmUm¶Mo, nU ¶m dmY©³¶mÀ¶m AdñWoV ˶m§Zm H$mhr C‘OV Zmhr.
Am{U Vwåhr nmhVm O‘rZ H$moaS>r Am{U {ZOud AgVo, nU Ooìhm {VÀ¶mda Amåhr
nmʶmMm dfm©d H$aVmo, Vr (AMmZH$nUo) gMoV hmoD$Z ’w$cÿ cmJVo Am{U (Vr) gd©
àH$maMo Z¶Zaå¶ dZñnVr (Za d ‘mXr Aem) OmoS>rÀ¶m ñdê$nmV CJ{dVo. (ho ‘mZdm!
ho gd© àm˶{jH$mÀ¶m ñdê$nmV CKS> AgVmZmhr, Vwcm nwZéËWmZm{df¶r e§H$m dmQ>Vo?)
6
ho gd© ¶mgmR>r (KS>Vo) H$maU A„mh A§{V‘ g˶ Amho. Am{U VmoM ‘¥Vm§Zm {Od§V
H$arV AgVmo. ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rda (nyU©) {Z¶§ÌU àmá Amho. 7 Am{U (ho ‘mZdm,
cjmV R>od) H$`m‘V ¶oUma, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr, Am{U A„mh ˶m§Zmhr Adí¶
CR>dyZ C^o H$aoc, Oo H$~at‘ܶo AmhoV (åhUOo gd© ‘ocoë¶m§Zm).
8
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo H$moU˶mhr kmZmÀ¶m qH$dm ‘mJ©Xe©ZmÀ¶m
qH$dm {Xì¶ J«§WmÀ¶m AmYmam{dZm A„mh{df¶r dmX{ddmX H$aVmV. 9 Ah§H$mamMo
àXe©Z H$arV Vo (g˶mH$S>o) nmR> {’$a{dVmV, ¶m CÔoemZo H$s, BVam§Zmhr A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoVm ¶mdo. Aem (‘mUgm)gmR>r ¶m OJmV AdhocZm Amho. Am{U
A§{V‘ ’¡$gë¶mÀ¶m {Xder Amåhr ˶mg AmJrÀ¶m {ejoMr Md MmIdy. 10 (Am{U
A„mh åhUoc) "hm Amho ‘mo~Xcm Vw‘À¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m Hw$H¥$˶m§Mm! Am{U A„mh
Amnë¶m ^º$m§da H$Yrhr Aݶm¶ H$arV Zmhr.'
gyah-22. Ac-hO 329

11
Am{U cmoH$m§‘ܶo Agmhr H$moUr Amho, Omo (lÕoÀ¶m ~m~VrV) AJXr H$S>oda
amhÿZ A„mhMr CnmgZm H$arV AgVmo, (åhUOo ÑT> lÕm Z R>odVm). ˶mMo Ago Amho,
Oa H$mhr ’$m¶Xm Pmcm Va Vmo A„mher g§Vwï> AgVmo, nU Oa ˶mMr A{¾narjm
KoʶmV Amcr H$s, Vmo nyUn© Uo nmR> {’$a{dVmo Aer 춺$s ¶m OJmVhr Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmVhr An¶er R>aUmar Amho. Am{U ho IamoIa AVwcZr` Ago ZwH$gmZ Amho.
12
(Aem àH$mao) Vmo A„mhcm gmoSy>Z, Aem dñVyMm Ymdm H$aVmo Or Zm ˶mcm
ZwH$gmZ nmoMdy eH$Vo, Zm ’$m¶Xm. hr IamoIa namH$moQ>rMr nW^«ï>Vm Amho. 13 (Am{U
H$Yr Va) Vmo Aem (‘mUgmMmM) Ymdm H$aVmo, Á¶mÀ¶mH$Sy>Z ’$m¶Úmnojm ZwH$gmZ
nmoMʶmMrM OmñV e³¶Vm AgVo. {H$Vr dmB©Q> Agm gmhmæ¶H$Vm© d {H$Vr dmB©Q>
Agm gmo~Vr! 14 {ZpíMVM, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cocr Agoc Am{U gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, Aem§Zm A„mh Aem ~mJm§V XmIc H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶)
àdmh dmhV AgVrc. A„mh Vo H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo.
15
Am{U Omo H$moUr Agm {dMma H$arV Agoc H$s, A„mh ˶mcm (åhUOo
˶mÀ¶m n¡J§~amcm) ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV gmhmæ¶ H$aUma Zmhr. Va
˶mZo AmH$memn¶ªV EH$ Xmoa VmUmdo Am{U ‘J ˶mg H$mnyZ Q>mH$mdo d nmhmdo H$s,
˶mMr hr ¶wº$s ˶mMm H«$moY Xÿa H$aUmar R>ê$ eH$Vo H$m? 16 Am{U AemàH$mao Amåhr
ho Hw$amU ñnï> à‘mUmda AmYm[aV g§Xoem§À¶m ê$nmZo nmR>{dco Amho. Am{U A„mh
BpÀN>Vmo ˶mg ‘mJ©Xe©Z H$aVmo. (åhUOoM Omo ‘mJ©Xe©Z àmá H$ê$ BpÀN>Vmo ˶mcmM).
17
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder A„mh ¶m gdmªXaå¶mZ Amncm
’¡$gcm gwZmdoc, Á¶m§Zr (¶m A„mhÀ¶m J«§Wmda) lÕm YmaU Ho$cr, Vo cmoH$ (åhUOoM
‘wgc‘mZ) d Á¶y d gm~r d {¼ñVr d ‘Oyg Am{U Vo cmoH$ Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m
~amo~arMo ñWmZ {Xco, (åhUOoM AZoHo$ídadmXr). H$maU A„mh I{MVM à˶oH$
Jmoï>rda gmjr Amho.
18
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo
H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ AgVmV (åhUOo A„mhÀ¶m
AmkoV AT>inUo ~m§Ycoco AgVmV). VgoM gy¶©, M§Ð d Vmao Am{U nd©V, d¥j, ney
Am{U cmoH$m§n¡H$s AZoH$ (ho gd© ˶mcm Z‘Z H$arV AgVmV). nU (cmoH$m§n¡H$s) ~aoM
Agohr AmhoV Oo {ejog nmÌ R>acoco AmhoV. Am{U Á¶mcm A„mh An‘m{ZV H$aVmo,
˶mg H$moUrhr gÝ‘mZ XoD$ eH$V Zmhr. {ZpíMVM A„mh H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo.
19
ho XmoZ nañna {damoYr nj AmhoV (lÕmd§V Am{U lÕmhrZ), Oo Amnë¶m
330 Hw$amU

nmcZH$˶m©{df¶r PJS>VmV. Va Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m


OrdZmV) ˶m§À¶mgmR>r AmJrMo H$nS>o AgVrc Am{U ˶m§À¶m S>mo³¶mda CH$iVo nmUr
AmoVco OmB©c. 20 Á¶m‘wio ˶m§À¶m nmoQ>m§V Oo H$mhr Amho d ˶m§Mr H$mVS>r JiyZ
nS>oc. 21 (˶m§Zm {ejm XoʶmgmR>r) {VWo cmoI§S>r hmVmoS>o AgVrc. 22 Ooìhm Ooìhm Vo
˶m ZaH$mÀ¶m (^¶§H$a) Xþ:ImVyZ ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmMm à¶ËZ H$aVrc, Voìhm
Voìhm ˶m§Zm ˶mVM nwÝhm cmoQy>Z XoʶmV ¶oB©c. Am{U (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) "MmIV
amhm OiʶmÀ¶m {ejoMr Md' (H$m¶‘ñdê$nr).
23
(¶mCcQ>) Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cocr Agoc Am{U gËH$‘} Ho$cocr AgVrc,
Va A„mh ˶m§Zm Aem ~mJm§V à{dï> H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV
AgVrc. VoWo ˶m§Zm gmoݶmMr H$S>r Am{U ‘mo˶m§Mo Xm{JZo KmcʶmV ¶oVrc. Am{U
{VWo Vo aoe‘r H$nS>o n[aYmZ H$aVrc. 24 H$maU ˶m§Zm ewÕ dmUrMm ‘mJ© XmIdʶmV
Amcm hmoVm. Am{U ˶m§Zm gd© ñVwVrg nmÌ Agcoë¶m A„mhMm ‘mJ© XmI{dʶmV
Amcm hmoVm. (Vo gd© Mm§Jë¶m VÎdm§Mm Adc§~ H$aʶmg BÀNw>H$ hmoVo).
25
nU Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ d n{dÌ ‘erXrV OmʶmnmgyZ amoIVmV. {Ocm Amåhr gd© cmoH$m§gmR>r
~Z{dco Amho. {OWo ñWm{ZH$ d ~mhoê$Z ¶oUmao gd© g‘mZ AmhoV. Am{U Omo H$moUr
nmnH¥$˶m§Ûmao ˶mMo nm{dͶ ^§J H$aʶmMo à¶ËZ H$aoc, ˶mg Amåhr Xþ:IXm¶r {ejoMr
Md MmIdy.
26
Am{U Ooìhm Amåhr B~«mhr‘cm H$m~mJ¥hmgmR>r OmJm {ZpíMV H$ê$Z {Xcr.
(Am{U Amåhr ˶mcm åhUmcmo), "H$moUmcmhr ‘m¶m g‘H$j R>ady ZH$mog, Am{U
‘m¶m Kamcm (H$m~mMr) àX{jUm KmcUmè¶m§gmR>r ñdÀN> R>od. Am{U (Z‘mµOm‘Ü`o
‘m¶m g‘moa) C^o amhUmè¶m§gmR>r d Oo Z‘Z H$aVmV d ZV‘ñVH$ hmoVmV ˶m
cmoH$m§gmR>r.'
27
Am{U (n¡J§~a), cmoH$m§g‘moa "hO' Mm (B©ídar¶) AmXoe Omhra H$ê$Z Q>mH$m, Vo
Vw‘À¶mH$S>o (åhUOoM H$m~mJ¥hmH$So>) nm¶r MmcyZ ¶oVrc, Am{U (doJmZo àdmg H$aʶmMo
gmYZ R>aUmè¶m gd© àH$maÀ¶m) Xþ~ù¶m C§Q>m§da ñdma hmoD$Z ¶oVrc, (n¥ÏdrÀ¶m)
H$mZmH$monè¶mVyZ. 28 (hm hOMm AmXoe ¶mgmR>r Amho H$maU) ˶m§Zm (AmÜ`mpË‘H$)
’$m¶ÚmMm AZw^d ìhmdm, VgoM ˶m R>amdrH$ {Xdgm§V, àmʶm§Mm ~ir XoVmZm (dJ¡ao)
A„mhÀ¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ H$amdo, Oo (àmUr)˶mZoM ˶m§Zm àXmZ Ho$co Amho. Va
˶mVyZ Im d nr{S>Vm§Zm VgoM JaOd§Vm§Zmhr ImD$ Kmcm. 29 hOgmR>r Amcoë¶m
gyah-22. Ac-hO 331

cmoH$m§gmR>r ho Amdí¶H$ Amho H$s, ˶m§Zr (‘ZmZo) ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ H$ê$Z ¿¶mdo
Am{U Amnco Zdg (dJ¡a)o nyU© H$amdo. Am{U ˶m§Zr (nwÝhm EH$Xm) ˶m (EHo$ídadmXmMo)
àmMrZ (H|$Ð Agcoë¶m) H$m~mJ¥hmMr n[aH«$‘m H$amdr.
30
hr Amho A„mhMr Amkm. Am{U Omo H$moUr A„mhZo {ZYm©[aV Ho$coë¶m n{dÌ
Jmoï>tMm AmXa H$aoc, Va Vgo H$aUo ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV, ˶mÀ¶m ñdV:gmR>r
Mm§Jco Amho. gd© àH$maMr JwaoT>moao (àmUr) Vw‘À¶mgmR>r (~ir XoʶmgmR>r d godZ
H$aʶmgmR>r) d¡Y R>adʶmV Amcr AmhoV, nU ¶mg AndmX ’$º$ Vo àmUr AmhoV,
Á¶m§Mo ñnï> dU©Z Vw‘À¶mg‘moa AmYrM H$aʶmV Amcoco Amho. Va Vwåhr ˶mnmgyZ Xÿa
amhm (Oo-Oo A„mhZo à{V~§{YV R>adcoco Amho, Am{U gdm©V OmñV Xÿa amhm) ‘y{V©nOy Ào `m
AewÕ d (AdmñV{dH$) H¥$˶mnmgyZ, VgoM à˶oH$ ImoQ>çm Jmoï>rnmgyZ ñdV:cm Xÿa
R>odm.
31
ñdV:cm (Vw‘Mm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Agcoë¶m) A„mhcm (nyU© {Zð>oZo)
g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$m. (Am{U à˶oH$ ImoQ>çm Jmoï>rnmgyZ ñdV:cm Xÿa R>odm), Oo JwU
Img (A„mhMoM) AmhoV, ˶m§Mm g§~§Y ˶mÀ¶m{edm¶ BVam§er A{O~mV OmoSy> ZH$m.
H$maU Omo H$moUr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmo, ˶mMo CXmhaU Ago Amho
H$s, Vmo AmH$memVyZ Imcr H$mogicm Am{U njr ˶mg CMcyZ ZoVmV qH$dm dmam
˶mcm XÿaÀ¶m {R>H$mUr ZoD$Z ’o$H$Vmo.
32
ho (cjmV R>odUo Amdí¶H$) Amho H$s, Omo H$moUr A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m
g§Ho$V{MÝhm§Mm (symbols) AmXa H$aoc, ˶mÛmao ˶mÀ¶m ‘ZmV (A„mhà{V Omo)
^md Amho Vmo 춺$ hmoUma. 33 Vwåhr EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV ˶m àmʶm§nmgyZ
cm^mpÝdV hmoD$ eH$Vm. ‘J ˶m§Zm àmMrZ Agcoë¶m H$m~mJ¥hmOdi ZoD$Z, ˶m§Mo
~{cXmZ Úm¶Mo Agoc.
34
Amåhr à˶oH$ (lÕmd§V) OZg‘yhmgmR>r (Am‘À¶m CnmgZoMoM EH$ H¥$˶
åhUyZ àmʶmMo) ~ir XoUo {ZYm©[aV Ho$coco Amho. åhUOo ˶m§Zr (˶m àmʶm§nmgyZ
cm^mpÝdV hmoVmZm) A„mhMo ñVw{VJmZ H$amdo, H$maU AmåhrM Vo ˶m§Zm àXmZ Ho$coco
AmhoV. Am{U (Zoh‘r ho cjmV R>odm) H$s, Vw‘Mm B©ída Ho$di EH$M B©ída Amho (one
& only God). Va Vwåhr ˶mcmM g‘{n©V ìhm. (n¡J§~a!) {dZ‘«Vmnyd©H$ dV©Z
H$aUmè¶m§Zm ew^dmVm© Úm. 35 Ooìhm A„mhMo Zm‘ñ‘aU Ho$co OmVo, Voìhm (˶m§Mr
AdñWm Aer hmoVo H$s, AmXa¶wº$) ^¶mZo ˶m§Mr öX¶o H§${nV hmoVmV. Or {dnÎmr
˶m§À¶mda ¶oVo, Vr g§¶‘nyd©H$ Vo ghZ H$aVmV, Am{U {Z¶{‘VnUo Z‘mµO nT>VmV
332 Hw$amU

Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho, ˶mVyZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV.
36
~ir {Xë¶m OmUmè¶m C§Q>m§Zm Amåhr, Vw‘À¶mgmR>r A„mhÀ¶m {Zemʶm§n¡H$s
R>a{dco Amho. ˶m§À¶mV Vw‘À¶mgmR>r AZoH$ ’$m¶Xo AmhoV. Am{U ~ir XoʶmgmR>r
Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm am§JoV C^o H$amc, A„mhMo ñVw{VJmZ H$am. Am{U ‘J Ooìhm Vo
(~ir {Xë¶mZ§Va ‘ê$Z) Imcr nS>Vrc, Voìhm ˶mVyZ Im Am{U Z ‘mJUmè¶m
JaOd§Vm§Zm Am{U ‘mJUmè¶m JaOd§Vm§Zm ImD$ Kmcm. AemàH$mao Amåhr ¶m àmʶm§Zm
Vw‘À¶m AYrZ H$ê$Z Q>mH$co Amho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr (A„mhà{V) Am^ma 춺$
H$amdo. 37 (nU ho cjmV Agy Úm) A„mhn¶ªV Zm ˶m§Mm ‘m§g nmohmoMVmo, Zm ˶m§Mo
aº$, Va A„mhà{V Vw‘À¶m ‘ZmV Omo ^md Amho, Vmo ˶mcm nmohmoMVmo. AemàH$mao
A„mhZo ˶m§Zm ¶mgmR>r Vw‘À¶m Vmã¶mV XoD$Z Q>mH$co Amho H$s, Vwåhr ˶mZo Vwåhmcm
àXmZ Ho$coë¶m ‘mJ©Xe©Zm~Ôc ˶mMo ñVw{VJmZ H$amdo. n¡J§~a! Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm
ew^dmVm© Úm.
38
{ZpíMVM A„mh lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Mo g§ajU H$aoc. Am{U Agm
H$moUrhr A„mhcm ‘wirM {à¶ Zmhr, Omo dMZ^§J H$aUmam Am{U H¥$V¿Z Amho. 39
cT>ʶmMr nadmZJr ˶m cmoH$m§Zm {Xcr OmV Amho, Á¶m§À¶mda (eÌy njmH$Sy>Z) AmH«$‘U
hmoV Amho. (hr nadmZJr XoʶmMo) H$maU Ago H$s, ˶m§À¶mda A˶mMma Pmcocm Amho.
Am{U A„mh, ˶m§Mr ‘XV H$aʶmg nyUn© Uo g‘W© Amho. 40 ˶m§Zm ˶m§À¶m Kam§VZy
Aݶm¶H$maH$nUo ~mhoa KmcdʶmV Amco, (¶m Aݶm¶r dV©UHw $sMo) EH$‘od H$maU hoM
Amho H$s, Vo åhUVmV, "Am‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho.' Oa A„mhZo H$mhr cmoH$m§À¶m
AmH«$‘Umcm BVam§Ûmao naVdyZ cmdco ZgVo, Va àmW©Zml‘, MM©, {gZoJm°J Am{U ‘erXr
{OWo Zoh‘r A„mhMo Zm‘ñ‘aU hmoV,o Vr gd© Ho$ìhmM CÜdñV Pmcocr AgVr. A„mh
{ZpíMVM ˶mMr ‘XV H$aoc, Omo ˶mÀ¶m H$m¶m©V (gh^mJr hmoD$Z) A„mhMr ‘XV
H$aoc. {Z:g§Xho , A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, gm‘϶©emcr Amho.
41
ho Ago cmoH$ AmhoV, Oa Amåhr ˶m§Zm ^yàXoemda gÎmm{YH$ma {Xcm, Va Vo
{Z¶{‘VnUo Z‘mµO nT>Vrc, Am{U Oµ H$mV XoVrc (åhUOo XmZH$m¶© H$aVrc) d (cmoH$m§Zm)
Mm§Jco H$m¶© H$aʶmMr VmH$sX XoVrc, VgoM dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ ˶m§Zm amoIVrc.
gd© Jmoï>tMo A§{V‘ ’${cV Va A„mhnmerM Amho.
42
(n¡J§~a!) Vw‘À¶m eÌy§Zr Vwåhmcm ImoQ>o R>a{dco, Va (Vwåhmcm ho cjmV
Agm¶cm hdo H$s), ˶m§À¶m nydu, ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr d AmX Am{U g‘yX (¶m O‘mVtZr)
(Amnmnë¶m H$mimVrc n¡J§~am§Zm) ImoQ>oM R>a{dco Amho. 43 VgoM Ho$co, B~«mhr‘ Am{U
gyah-22. Ac-hO 333

cyVÀ¶m cmoH$m§Zrhr. 44 Am{U ‘{X¶ZMo {Zdmgr XoIrc. VgoM ‘ygmcmhr ImoQ>o


R>a{dʶmV Amco. Am{U (à˶oH$ doiog H$mhr H$mi) ‘r g˶ ZmH$maUmè¶m Anamܶm§Zm
Cg§V {Xcr. ‘J (eodQ>r) ˶m§Zm ’¡$cmda KoVco. Va Vwåhr {dMma H$ê$ eH$Vm, {H$Vr
^¶§H$a hmoVr ‘mPr {ejm!
45
{H$˶oH$ dñ˶m Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV, (IamoIa), ˶m nmnH¥$Ë`m§V
~wS>mcoë¶m hmo˶m. Am{U AmVm ˶m gd© AmogmS> AdñWoV (X’$Z AmhoV), ˶m§Mr N>Vo
AmV H$moc‘Sy>Z nS>cr. {H$VrVar {d{har Amog nS>ë¶m Am{U {H$˶oH$ ^ì¶ ‘hmc
CÜdñV nS>coco AmhoV. 46 ¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda àdmg H$ê$Z nm{hco Zmhr H$m H$s,
(˶mnmgyZ ~moY KoD$Z) ˶m§Mr AdñWm Aer ìhm¶cm hdr hmoVr H$s, ˶m§Mr ‘Zo g‘Oy
eH$cr AgVr Am{U ˶m§Mo H$mZ (~moYna Jmoï> cj XoD$Z) EoH$Umao ~Zco AgVo. H$maU
S>moio Am§Yio ZgVmV nU A§V:H$aUo Am§Yir hmoD$Z OmVmV, Or ‘mUgm§À¶m AmV
AgVmV.
47
(n¡J§~a!) ho cmoH$ Vwåhmcm {ejoMr KmB© H$aʶmg gm§JV AmhoV, nU A„mh
Amnë¶m dMZmÀ¶m {déÕ H$Xm{n OmUma Zmhr. Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>o EH$
{Xdg hm Vw‘À¶m JUZoZwgma EH$ hOma dfm©BVH$m Amho. 48 Am{U Aem {H$˶oH$
dñ˶m hmo˶m, Á¶m nmnH¥$˶m§V ~wS>mcoë¶m hmo˶m, Varhr ‘r ˶m§Zm H$mhr H$mi Cg§V
{Xcr hmoVr. nU (eodQ>r) ‘r ˶m§Zm ’¡$cmda KoVco. Am{U gdmªZm ‘m¶mH$S>oM naVyZ
¶m¶Mo Amho.
49
(n¡J§~a!) cmoH$m§Zm gm§Jm, "‘cm Ho$di Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm Bemam
XoʶmgmR>r (A„mhH$Sy>Z nmR>{dʶmV Amcoco) Amho. 50 Am{U Á¶m§Zr lÕm YmaU
Ho$cr d gËH$‘} Ho$cr ˶m§Zm (A„mhH$Sy>Z) j‘màmár d gÝ‘mZnyd©H$ CnOr{dH$m àmá
hmoUma Amho. 51 CcQ>njr Oo Am‘À¶m g§Xoem§À¶m {déÕ OmD$Z, ˶m§Mm CÔoeM
{d’$c H$aʶmgmR>r à¶ËZaV AgVmV. VoM ZaH$dmgr AmhoV.
52
(n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶mnydu Omo H$moUVm n¡J§~a AWdm ào{fV nmR>{dcm.
(à˶oH$mÀ¶m ~m~VrV Ago KS>co H$s), Ooìhmhr Vmo (Am‘À¶m nmR>{dcoë¶m g§Xoem§n¡H$s)
H$mhrhr dmMm¶Mm, Voìhm g¡VmZ ˶mV ’o$a~Xc H$am¶Mm. (Amnë¶mH$Sy>Z H$mhr ImoQ>çm
Jmoï>r ˶mV KwgS>m¶Mm) nU A„mh ˶mZo KwgS>{dcoë¶m Jmoï>tZm hQ>drV AgVmo. Am{U
A„mh Amnë¶m g§Xoem§Zm ÑT>nUo ñnï> H$ê$Z nwÝhm àñWm{nV H$arV AgVmo. H$maU
A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 53 nU Vmo g¡VmZmZo KwgS>{dcoë¶m
Jmoï>tÀ¶m AmYmao ˶m cmoH$m§Mr H$gmoQ>rhr nmhVmo, Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, qH$dm
334 Hw$amU

Á¶m§Mr ‘Zo H$R>moa Pmcocr AmhoV. IamoIa XþamMmar cmoH$, nmnH¥$˶ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV
’$maM nwT>o {ZKyZ Jococo AmhoV. 54 Am{U (A„mh g¡VmZmZo KwgS>{dcoë¶m Jmoï>tZm)
¶mgmR>r (aÔ~mVc R>adrV AgVmo) H$s, Á¶m cmoH$m§Zm kmZ cm^coco Amho, ˶m§Zr ho
OmUyZ ¿¶mdo H$s, "ho g˶' Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco Amho. Am{U ˶m§Zr ˶mda
ÑT>Vmnyd©H$ {dídmg ~miJmdm Am{U ˶m§Mr ‘Zo ˶mÀ¶mg‘moa {dZ‘« ^mdmZo g‘{n©V
ìhmdrV. Am{U A„mh lÕmd§Vm§Zm {ZpíMVnUo gÝ‘mJ© XmIdrV AgVmo.
55
CcQ>njr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$, Zoh‘r ˶m~m~VrV e§H$m
KoV amhVrc. (åhUOo ˶m§Mr e§H$m H$Yr Xÿa hmoUma Zmhr). ¶oWn¶ªV H$s, ˶m§À¶mda
AMmZH$ H$`m‘V ¶oD$Z OmB©c. qH$dm EH$m ’$maM dmB©Q> (woeful) {XdgmMr {ejm
© . 56 ˶m {Xder, g§nUy © {Z¶§ÌU (dm {ZU©¶m{YH$ma CKS>nUo) A„mhH$S>Mo
˶m§À¶mnwT>o ¶oBc
Agoc. Voìhm Vmo ˶m§À¶m Xaå¶mZ ’¡$gcm gwZmdoc. Va Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU
Ho$cocr Agoc Am{U (lÕoZwgma) gËH$‘} Ho$cocr AgVrc, VoM cmoH$ Eoíd¶©g§nÞ Aem
ñdJm©V AgVrc. 57 ¶mCcQ> Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco Am{U
Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco, Aem§gmR>r An‘mZOZH$ {ejm Agoc.
58
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnë¶m ‘mV¥^y‘rMm ˶mJ Ho$cm,
‘J Vo R>ma Ho$co Joco qH$dm (A„mhÀ¶m H$m¶m©V ˶m§Zm Z¡g{J©H$) ‘aU Amco. A„mh
˶m§Zm (AZ§VH$mcrZ OrdZmV) {ZpíMVM Mm§Jcr CnOr{dH$m àXmZ H$aoc. Am{U
A„mh gdm}Îm‘ CnOr{dH$m àXmZ H$ê$ eH$Vmo ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 59 (Am{U) Vmo
˶m§Zm Aem ñWmZr à{dï> H$aoc, Oo ˶m§Zm IamoIa AmdS>oc. Am{U {ZpíMVM A„mh
gd© H$mhr OmUUmam Amho d (’$ma) CXma Amho.
60
Va Ago hmoUma. Am{U (Aݶm¶ dm A˶mMma nr{S>VmZo) ~Xcm KoVmZm ˶mM
à‘mUmV ~Xcm ¿¶mdm, Á¶m à‘mUmV ˶mÀ¶mda A˶mMma H$aʶmV Amcm hmoVm. (nU
Oa ~Xcm KoVmZm) g‘moaÀ¶m njmda Aݶm¶ Ho$cm OmV Agoc Va A„mh Adí¶ Ë¶mcm
gmhmæ¶ H$aoc. IamoIa A„mh nmnjmcZ H$aUmam d j‘merc Amho.
61
ho ¶mgmR>r H$s, A„mh (gd©e{º$‘mZ Amho Omo) amÌrcm {XdgmV à{dï> H$aVmo
Am{U {Xdgmcm amÌrV à{dï> H$aVmo. Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
nmhUmam Amho. 62 Vo ¶mgmR>r H$s, A„mh g˶ Amho (g˶mMm òmoV Amho). Am{U Vo
{Zìdi Ag˶ Amho, Á¶m§Mm (cmoH$) A„mhcm gmoSy>Z Ymdm H$aVmV. {Z:g§Xoh, A„mh
gdm}nar Amho, ‘hmZ Amho.
63
Vwåhr (qMVZnyd©H$) nmhV Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao A„mh AmH$memVyZ
gyah-22. Ac-hO 335

(T>Jm§Ûmao) nmUr d{f©Vmo. ˶mZ§Va YaVr {hadrJma hmoVo. {Z…g§e`, A„mh (˶mÀ¶m
~w{Õ‘ÎmoÀ`m ~m~VrV) AJmY (AWm§J) Amho. à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma Amho. 64
˶mMoM Amho Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho. Am{U Ho$di
A„mh AmË‘{Z^©a Amho Am{U ñVwVrg nmÌ Amho.
65
Vwåhr ho (qMVZnyd©H$) nmhV ZmhrV H$m H$s, H$emàH$mao A„mhZo n¥Ïdrda Oo
H$mhr Amho ˶mg, Vw‘À¶m godoV cmdyZ R>odco Amho. ˶m Zm¡H$mXoIrc, Á¶m ˶mÀ¶m
AmXoemZo g‘wÐmV g§Mma H$aVmV. Am{U ˶mZoM AmH$memVrc J«h d ZjÌm§Zm n¥Ïdrda
H$mogiʶmnmgyZ amoIyZ R>odco Amho. nU ’$º$ ˶mÀ¶m AmXoemZoM (Vo H$mogiy eH$VmV).
IamoIa, A„mh cmoH$m§da X¶m H$aUmam d H¥$nmerc Amho. 66 VmoM Amho Á¶mZo Vwåhmcm
OrdZ àXmZ Ho$co, ‘J VmoM Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoB©c. Am{U VmoM Vwåhmcm nwÝhm {Od§V
H$aoc. IamoIa! ‘mZd ’$maM H¥$V¿Z Amho.
(Q>rn: H$maU ‘mZdmcm ho gd© H$aUmè¶mMr ‘ZmnmgyZ OmUrdM hmoV ZgVo, Vmo ˶mH$S>o Xþcj© H$arV AgVmo.)
67
Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmgmR>r CnmgZoMr EH$ nÕV {ZYm©[aV Ho$cr hmoVr, {OMo
Vo nmcZ H$arV AgV. Va (AmÎmmÀ¶m cmoH$m§Zr) ¶m ~m~VrV Vw‘À¶mer dmX KmcVm
H$m‘m Z¶o. (n¡J§~a!) Vwåhr cmoH$m§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ~mocdm. IamoIa, Vwåhr
gÝ‘mJm©da AmhmV. 68 Am{U Oa ˶m§Zr Vw‘À¶mer ({dZmH$maU) dmX{ddmX H$aʶmMm
à¶ËZ Ho$cm Va ˶m§Zm gm§JyZ Q>mH$m, "A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV Amho, Vwåhr Oo H$mhr
H$arV AmhmV.' 69 A„mh ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m Xaå¶mZ ’¡$gcm gwZmdoc,
Á¶m{df¶r Vwåhr ‘V^oX H$arV AmhmV. 70 Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo kmZ Zmhr H$m H$s,
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr KS>Vo, Vo gd© ˶mcm Mm§Jco ‘mhrV Amho. (Am{U
cjmV R>odm) gd© H$mhr ˶mÀ¶m J«§WmV Zm|X H$ê$Z R>odcoco Amho. IamoIa ho A„mhgmR>r
ghO e³¶ Amho.
71
Am{U Vo (Oo Zoh‘r ˶mÀ¶mda lÕoMm Xmdm H$aVmV) A„mhcm gmoSy>Z (BVa
VWmH${WV e{º$ñWim§Mr) CnmgZm H$aVmV. Á¶m§À¶m{df¶r A„mhZo H$moUVohr à‘mU
nmR>{dcoco ZgVmZmhr Am{U ˶m§À¶m (h{H$JVrMo) H$moUVohr kmZ ZgVmZmhr (Vo ˶m§Mr
CnmgZm H$aVmV). Aem nmnr cmoH$m§Mm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
AgUma Zmhr. 72 Am{U Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo ñnï> g§Xoe EoH${dco OmVmV, Voìhm g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m Mohè¶m§da AemàH$mao {VQ>H$mè¶mMo ^md ngaë¶mMo Vwåhmcm
OmUdoc, OUy H$mhr Vo ˶m§Zm Am‘Mo g§Xoe EoH$dUmè¶m§da h„mM ~mocyZ Q>mH$Vrc.
(˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vwåhmcm ˶mnojmhr dmB©Q> Agcoë¶m Jmoï>r{df¶r gm§Jy H$m, (Or
336 Hw$amU

Vwåhmcm AmVm dmB©Q> dmQ>V Amho). Vr Amho AmJ, (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) {OMo
dMZ A„mhZo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AgUmè¶m cmoH$m§Zm {Xcoco Amho Am{U {H$Vr
^¶mZH$ ñWmZ Amho Vo!'
73
cmoH$m§Zmo! BWo EH$ CXmhaU àñVwV Ho$co OmV Amho, Va Vo A˶§V cjnyd©H$
EoH$m. Vwåhr cmoH$ A„mhcm gmoSy>Z Á¶m§Mm Ymdm H$aVm Vo EH$ ‘merXoIrc {Z‘m©U H$ê$
eH$V ZmhrV, Oar ¶m CÔoemgmR>r Vo gd© eº$s{Zer EH$Ì Amco VarXoIrc (Vo Ago
H$ê$ eH$V ZmhrV). Am{U Oa EImÚm ‘merZo ˶m§À¶mnmgyZ H$mhr {hgH$mdyZ KoVco Va
Vo {VÀ¶mnmgyZ naV {‘idy eH$V ZmhrV. IamoIa XmoKohr {H$Vr Aghm¶ AmhoV! Ymdm
H$aUmao Am{U Vo Á¶m§Mm Ymdm Ho$cm OmV Amho. 74 (Oo AemàH$mao MwH$sÀ¶m ‘mJu
cmJcoco AmhoV) ˶m cmoH$m§Zm A„mhMr Iar OmU Zmhr Oer H$s, Vr Agm¶cm hdr.
IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, gd©ì¶mnr gm‘϶©dmZ Amho.
75
A„mh ñdJ©XÿVm§n¡H$s Amncm g§XoedmhH$ {ZdS>Vmo, VgoM ‘mUgm§‘YyZ XoIrc
Vmo (n¡J§~a) {ZdS>Vmo. (cjmV R>odm) A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
nmhUmam Amho. 76 (CcQ>njr ˶m§Mo kmZ, åhUOo ˶m XÿVm§Mo kmZ, Va ‘¶m©{XV Amho).
Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo ˶m§À¶mg‘moa CKS> Amho, Am{U Vohr Oo ˶m§À¶mnmgyZ AÑí¶
Amho. Am{U gd© Jmoï>r eodQ>r ˶mÀ¶mH$S>oM naVUma AmhoV.
77
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Z‘Z H$am Am{U ZV‘ñVH$ ìhm, Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©MrM CnmgZm H$am Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$am, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr
¶eñdr ìhmdo. 78 Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am Oer H$s, Vr (nyU©
{Zð>oZo) H$am¶cm hdr. ˶mZoM Vwåhmcm (˶mMm g§Xoe g‘ñV ‘mZdOmVrn¶ªV
nmoM{dʶmgmR>r) {ZdS>co Amho. Am{U Y‘m©À¶m ~m~VrV ˶mZo Vw‘À¶mda (AghZr¶)
Ago AmoPo cmXcoco Zmhr. (Am{U) Vw‘Mm {nVm B~«mhr‘ ¶mÀ¶m Y‘m©Mo (Vwåhmcm
AZw¶m¶r ~Zdco). ˶mZoM Vw‘Mo Zmd ¶m Hw$amUmV VgoM ¶mnyduÀ¶m J«§WmVhr ‘wpñc‘
Ago R>odco Amho. (‘wpñc‘ åhUOo Vmo, Omo nyU©nUo A„mhÀ¶m BÀN>ocm g‘{n©V Pmcocm
Amho). Vo ¶mgmR>r H$s, n¡J§~amZo Vw‘À¶mda g˶mMr gmj Úmdr Am{U (n¡J§~amZ§Va)
Vwåhr g‘ñV ‘mZdOmVrda ({nT>r Xa {nT>r) g˶mMr gmj XoV amhmdr. Va (lÕmd§Vm§Zmo!)
{Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$am, Am{U µOH$mV XoV amhm, (åhUOoM XmZH$m¶© H$arV amhm).
Am{U A„mher (Iè¶m AWm©Zo) ÑT> g§~§Y ñWm{nV H$am. VmoM Vw‘Mm IamIwam ‘mcH$
Amho. {H$Vr Mm§Jcm ‘mcH$ Am{U {H$Vr Mm§Jcm gmhmæ¶H$Vm©!
337

gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{Z:g§Xoh, lÕmd§V cmoH$M ¶eñdr hmoUma. 2 Oo Amnë¶m àmW©ZoV (nyU©) {dZ‘«
^mdmZo (A„mhg‘moa) Z‘Z H$aVmV. 3 Oo gd© {ZaW©H$ Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm Xÿa
R>odVmV. 4 Oo µOH$mV XoV AgVmV. (åhUOo {Z¶{‘VnUo XmZH$m¶© H$arV AgVmV). 5
Am{U Oo Amnco erc (d Mm[aͶ) H$c§{H$V hmoD$ Z¶o åhUyZ Xj AgVmV. 6 nU ’$º$
Amnë¶m nËZr Am{U Amnë¶m ˶m Xmgr ¶m§À¶merM (g§~§Y R>odVmV) Á¶m§Zm ˶m§Zr
({ddmh~§YZmÛmao) Amnë¶m Vmã¶mV KoVcoco Amho. Va (Ago g§~§Y A„mhÀ¶m ZOaoV)
Amjonmh© ZmhrV. 7 nU Oo ¶m ncrH$S>o (AmUIr) BpÀN>Vrc Va VoM ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$aUmao (JwÝhoJma) AmhoV. 8 Am{U Oo ˶m§À¶mda Q>mH$coë¶m {dídmgmÀ¶m (trusts)
Am{U Amnë¶m dMZm§À¶m ~m~VrV Xj AgVmV. 9 Am{U Oo Amnë¶m Z‘mµOmMo
({Z¶{‘VnUo) nmcZ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV A{Ve¶ {eñV{à¶ AgVmV. 10 AgoM
cmoH$ ñdJm©Mo dmag R>aUma AmhoV. 11 Am{U ho ñdJm©Mo dmag ˶mV H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc.
12
Amåhr ‘mZdmcm ‘mVrÀ¶m gÎdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. 13 ‘J Amåhr ˶mg
dr`m©À`m EH$m q~XÿÀ¶m ê$nmV, EH$m gwa{jV ñWmZr (åhUOoM J^m©e¶mV) R>do co. 14
‘J Amåhr ˶m dr`m©cm JmoR>cëo ¶m aº$mÀ¶m ê$nmV {dH${gV Ho$co. Am{U nwT>o Amåhr
˶mg ‘m§gmÀ¶m Jmoù¶mÀ¶m ê$nmV {dH${gV Ho$co. nwT>o Amåhr ‘m§gmÀ¶m ˶m Jmoù¶mV hmS>o
{dH${gV Ho$cr Am{U Amåhr ˶m hmS>md§ a ‘m§gmMo AmdaU MT>dco. ‘J (eodQ>r) ˶mcm
EH$ ZdrZ {Z{‘©VrÀ¶m ê$nmZo KS>dZy Q>mH$co. IamoIa, àe§gZr¶ Amho A„mh, gdm}Îm‘
{Z{‘©VrH$ma! 15 Am{U ¶mZ§Va (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr {ZpíMVnUo ‘aUma AmhmV. 16 Am{U
‘J nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhmcm nwÝhm CR>dZy C^o Ho$co OmB©c.
17
Amåhr Vw‘À¶mda gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$co. Am{U Amåhr Am‘À¶m {Z{‘©VrnmgyZ
H$Yrhr Jm’$sc (unmindful) AgV Zmhr. 18 Amåhr AmH$memVyZ EH$m C{MV
à‘mUmZwgma nmʶmMm dfm©d Ho$cm. Am{U ˶mg O{‘ZrV gmR>dyZ R>odco. nU (cjmV
R>odm) Amåhr ho (daXmZ) naV Koʶmghr g‘W© AmhmoV. 19 Am{U ˶mÛmao Amåhr
Vw‘À¶mgmR>r IOwarÀ¶m d Ðmjm§À¶m ~mJm CËnm{XV Ho$ë¶m. ˶mV Vw‘À¶mgmR>r {dnwc
à‘mUmV ’$io AmhoV. Am{U Vwåhr ˶mVyZ ImV AgVm. 20 VgoM Amåhr ˶m d¥jmcm
CJdco, Omo {gZmB© nd©VmÀ¶m (n[agamV) Amho. Vmo Amnë¶m‘ܶo Voc KoD$Z dmT>Vmo.
Am{U ImUmè¶m§gmR>r ˶mV ñdmX Amho. 21 Am{U nmhm, Vw‘À¶mgmR>r JwamT>moam§‘ܶo
338 Hw$amU

XoIrc ~moY Amho. Amåhr ˶m§À¶m nmoQ>mV Oo Amho ˶mnmgyZ Vwåhmcm {nÊ`mgmR>r
(ewÕ) XwYmMm nwadR>m H$arV AgVmo. VgoM ˶m§À¶mV Vw‘À¶mgmR>r BVa AZoH$ cm^
AmhoV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm Vwåhr ImVm. 22 Am{U Á¶mà‘mUo Vwåhr Zm¡H$m§da
ñdma hmoVm, ˶mMà‘mUo ¶m§À¶mdahr ñdma hmoD$Z (àdmg dJ¡ao H$aVm).
23
Amåhr (n¡J§~a) Zyhcm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco, Am{U Vmo åhUmcm,
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (Ho$di), A„mhMr CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM
Vw‘Mm Cnmñ¶ Zmhr, ‘J Vwåhmcm ˶mMo ^¶ dmQ>V Zmhr?' 24 ˶m§À¶m cmoH$m§Vrc
nwT>mar, Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, åhUmco, "hm Va Ho$di Vw‘À¶mgmaImM
EH$ ‘Zwî¶ Amho, ˶mcm Vw‘À¶mda dM©ñd àmá H$am¶Mo Amho. H$maU (Am‘À¶mH$S>o
g§Xoe YmS>m¶cm) A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ñdJ©XÿVm§Zm nmR>dco AgVo. ({edm¶)
AemàH$maMr Jmoï> Amåhr AmYr H$Yr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§H$Sy>Z EoH$cocr Zmhr.' 25
"hm Va Ho$di doS> cmJcocm ‘mUyg dmQ>Vmo, Va H$mhr H$mi àVrjm H$am, (H$Xm{MV ~am
hmoB©c).' 26 (n¡J§~a) ZyhZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ˶m§À¶m
ImoQ>çm Amamonm§{déÕ ‘cm gmhmæ¶ àXmZ H$a.' 27 Voìhm Amåhr ˶mÀ¶mH$S>o Agm
g§Xoe YmS>cm H$s, Vy Am‘À¶m {ZarjUmImcr d Am‘À¶m gyMZm§Zwgma EH$ Zm¡H$m V¶ma
H$a, (Or Vwcm Am{U Vw¶m AZw¶m¶m§Zm dmMdoc). Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ A‘cmV
¶oB©c Am{U n¥ÏdrMo nmʶmMo òmoV C’$miyZ ¶oVrc, Voìhm àmʶm§À¶m OmVtn¡H$s à˶oH$
àH$maÀ¶m (àmʶmMr) EH$-EH$ OmoS>r (åhUOo Za d ‘mXr) {VÀ¶mV R>odyZ Ko. Am{U
Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zmhr ˶mV ñdma H$a, nU ˶mV ’$º$ ˶m§Mm g‘mdoe AgUma Zmhr,
Á¶m§À¶m {ejo{df¶r AmYrM {ZU©¶ gwZmdʶmV Amcocm Amho. Am{U Á¶m§Zr A˶mMma
Ho$cocm Amho, ˶m§À¶m{df¶r ‘cm H$mhr gm§Jy ZH$mog. ˶m§Mo ~wS>Uo AQ>i Amho.
28
Ooìhm Vy Am{U Vw¶m~amo~a Agcoco cmoH$ Zm¡Ho$V ì`dpñWV ~gyZ OmVrc,
Voìhm åhUm, "gd© ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Xþï> cmoH$m§nmgyZ Amåhmcm
dmMdco.' 29 Am{U åhU, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vw¶m H¥$nog{hV ‘cm ^y‘rda
CVad, (VwPr H¥$nm cm^coë¶m ^y‘rda). VyM (‘mZdmcm) gdm}Îm‘ {R>H$mUmn¶ªV nmoMdy
eH$Vmog.' 30 ¶m KQ>ZoV (qMVZ H$aUmè¶m§gmR>r) g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV.
AemàH$mao Amåhr cmoH$m§Mr narjm KoV AgVmo.
31
‘J Amåhr ˶m§À¶mZ§Va ZdrZ {nT>r CX¶mg AmUcr. 32 Am{U ˶m§À¶mH$S>o
˶m§À¶m‘YyZM EH$ n¡J§~a nmR>dcm. (¶m g§Xoemgh H$s), Vwåhr Ho$di A„mhMrM
CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. Va Vwåhmcm ˶mMo ^¶
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 339

dmQ>V Zmhr H$m? 33 Am{U (à˶oH$ doiog AgoM Pmco) H$s, ˶mÀ¶m (åhUOo
n¡J~§ amÀ¶m) g‘mOmVrc à‘wI cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmV (A„mher) hmoUmè¶m ^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco. (¶mMo gmYo) H$maU Ago hmoVo H$s,
Amåhr ˶m§Zm Eo{hH$ OrdZmV gwIg‘¥Õr àXmZ Ho$cr hmoVr. Vo åhUy cmJco, "hm Va
AJXr Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘Zwî¶ Amho, VoM ImVmo, Oo Vwåhr ImVm. Am{U VoM {nVmo,
Oo Vwåhr {nVm. 34 Am{U Oa Vwåhr Amnë¶m gma»¶mM EH$m ‘mUgmMo åhUUo ‘mݶ
Ho$co Va Vwåhr {ZpíMVnUo VmoQ>çmV amhmc.'
35
hm ‘mUyg Vwåhmcm Ago dMZ XoVmo H$s H$m¶? "Ooìhm Vwåhr ‘¥Ë¶y nmdmc Am{U
‘mVr d hmS>o ~ZyZ Omc, Voìhm Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^o Ho$co OmB©c!' 36 Ae³¶,
AJXr Ae³¶ Amho! Á¶mMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho. 37 OrdZ Va Ho$di hoM
Am‘Mo gܶmMo OrdZ Amho, BWoM (’$º$ EH$Xm) Amåhr ‘aVmo Am{U OJVmo. Amåhr
‘oë¶mZ§Va H$Yrhr CR>dco OmUma Zmhr. 38 "hm Va Ho$di Agm ‘Zwî¶ Amho, Á¶mZo
A„mh{df¶r ImoQ>o aMco Amho. Am{U Amåhr ˶mMo åhUUo H$Xm{n ‘mݶ H$aUma Zmhr.'
(Q>rn: A„mhMo Zmd KoD$Zhr, Vo n¡J§~amcm Am{U ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmcm ZmH$maV AmhoV. AmOhr
OJm‘ܶo AgoM cmoH$ ^acoco AmhoV.)
39
(Agm à{VgmX cmoH$m§H$Sy>Z {‘imë¶mZ§Va) n¡J§~a A„mhH$S>o àmW©Zm H$arV
AgV, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘mPr ‘XV H$a, ¶m cmoH$m§Zr ‘cm ImoQ>o R>a{dco Amho.'
40
Am{U A„mh CÎma XoV Ago, "cdH$aM ho cmoH$ {ZpíMVnUo níMmÎmmnX½Y hmoVrc.'
41
Am{U ‘J eodQ>r Am‘À¶m {ejoMm ñ’$moQ> ˶m§Zm doTy>Z ¿¶m¶Mm, ݶm¶mo{MVnUo
Am{U AQ>inUo. ‘J Amåhr ˶m§Zm H$gnQ>mg‘mZ H$ê$Z Q>mH$m¶Mmo. A˶mMmar cmoH$m§Mm
{Y¸$ma Agmo!
(Q>rn: Ooìhm-Ooìhm n¡J§~a Amco, ‘mZdr B{VhmgmV AgoM hmoV am{hco.)
42
˶mZ§Va Amåhr ZdrZ {nT>çm CX¶mg AmUë¶m. 43 H$moUVmhr OZg‘yh
Amncr {ZYm©[aV doi Zm nwT>o T>H$cy eH$Vmo, Zm ‘mJo amoIy eH$Vmo. (˶mMr ‘wXV g§ncr
åhUOo g§ncr) 44 ‘J Amåhr EH$mnmR>monmR> EH$ Am‘Mo n¡J§~a nmR>drV am{hcmo.
Am{U à˶oH$ doiog Ooìhm EImÚm OZg‘yhmH$S>o ˶m§Mm n¡J§~a Amcm Va ˶m§Zr ˶mcm
ImoQ>oM R>a{dco. Am{U Amåhr EH$mnmR>monmR> EH$mcm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Am{U Amåhr
˶m§Zm B{VhmgO‘m Ho$co. {VañH¥$V AmhoV Vo cmoH$, Oo lÕm YmaU H$arV ZmhrV.
45
‘J Amåhr ‘ygm Am{U ˶mMm ^mD$ hmê$Zcm Am‘À¶m g§Xoemg{hV d ñnï>
à‘mUmg{hV nmR>{dco. 46 {’$aAm¡Z Am{U ˶mÀ¶m gaXmam§H$S>o, nU ˶m§Zr CÔm‘nUmMmM
n[aM¶ {Xcm. Am{U Vo hmoVoM ’$ma J{d©ð> cmoH$. 47 Am{U ˶m§Zr åhQ>co, "Amåhr
340 Hw$amU

Am‘À¶mgma»¶mM XmoZ ‘mUgm§Mo åhUUo ‘mݶ H$am¶Mo H$m? Ooìhm H$s, ˶m§Mr O‘mV
Va Am‘Mr Jwcm‘ Amho.' 48 AemàH$mao ˶m§Zr ˶m XmoKm§Zm ImoQ>o R>a{dco. n[aUm‘r, Vo
Zï> Ho$co Joco. 49 Am{U Amåhr Va ‘ygmcm J«§W {Xcm hmoVm, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm
gÝ‘mJ© cm^mdm.
50
Am{U (Á¶mà‘mUo Amåhr ‘ygmcm CËH$f© àXmZ Ho$cm hmoVm, AJXr ˶mMà‘mUo)
Amåhr ‘[a¶‘nwÌ (¶oey) d ˶mÀ¶m AmB©cm Am‘À¶m H¥$noMo àVrH$ (symbol of
our grace) ~Z{dco. Am{U Amåhr ˶m§Zm EH$m C§M {R>H$mUr (hillside) em§VVm‘¶
n[agamV Aml¶ àXmZ Ho$cm. {OWo EH$ Pam àdm{hV hmoVm.
51
(‘r Amnë¶m gd© n¡J§~am§Zm hmM AmXoe {Xcm hmoVm H$s), "n¡J§~am§Zmo! ñdÀN>
d ewÕ (Amamo½¶Xm¶r) dñVy§n¡H$s Im Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$am. Am{U (ho cjmV Agy
Úm H$s), Oo H$mhr Vwåhr H$aVm ˶mMr ‘cm nyU© OmUrd Amho.' 52 (cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm
Y‘© EH$M Y‘© Amho. Am{U ‘rM Vw‘Mm EH$‘od nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ ‘mPr OmU
R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$am).
53
nU Z§Va cmoH$m§Zr AmngmV ’$mQ>m’y$Q> H$ê$Z doJ-doJù¶m Y‘mªMr eH$co
{Z‘m©U Ho$crV. Am{U (AmVm) Á¶m g‘yhmH$S>o Oo Amho, ˶mda ˶mcm A{^‘mZ Amho.
54
Va ˶m§Zm ˶m§À¶m Jm|YimÀ¶m AdñWoV H$mhr H$mi gmoSy>Z Úm. 55 Amåhr ˶m§Zm
Or g§nÎmr d g§VVr àXmZ Ho$cocr Amho __ ˶m‘wio ˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶? 56
H$s, Ago ^m¡{VH$ ’$m¶Xo àmá H$aʶmgmR>r, ˶m§Zm ‘XV H$aʶmì¶{V[aº$ Amåhmcm Xþgao
H$mhr H$m‘ Zmhr? Zìho, Va dñVwpñWVr hr Amho H$s, ˶m§Zm (dmñVdmMr) g‘O Zmhr.
57
{ZpíMVM, Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r AmXa¶wº$ ^¶ ~miJVmV. 58
Am{U Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§da (ÑT) {dídmg R>odVmV. 59 Am{U Oo
cmoH$ H$moUmcmhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr R>adV ZmhrV. 60 Am{U Oo BVam§Zm
(åhUOoM JaOd§Vm§Zm) XoVmV, Oo ˶m§Zm Úm¶cm hdo. Am{U ¶m {dMmamZo ˶m§Mr öX¶o
H§${nV hmoVmV H$s, ˶m§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV Om¶Mo Amho. (Am{U ˶mcm
{heo~ Úm¶Mo Amho). 61 hoM cmoH$ gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$-Xþgè¶mnojm
A{YH$ nwT>mH$ma KoV AgVmV. Am{U (gËH$‘mªÀ¶m ¶m ñnY}V) hoM ¶eñdr R>aUma
AmhoV. 62 Am{U Amåhr H$moU˶mhr {Odmda ˶mÀ¶m j‘Vonojm A{YH$ AmoPo cmXV
ZgVmo. Am{U Am‘À¶mOdi H$‘mªMr EH$ Zm|Xdhr Amho, Or ñnï>nUo g˶mMo Xe©Z
KS>dVo Am{U cmoH$m§da A{O~mV Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 341

63
nU ˶m§Mr ‘Zo ¶m (Zm|XdhrÀ¶m) ~m~VrV nyU©nUo Jm’$sc AmhoV, ¶m {edm¶
˶m§Mr Aݶ H$mhr (A{YH$ dmB©Q>) H$m‘o AmhoV, Or Vo H$aV amhVrc. 64 nU Ooìhm
˶m§À¶m gwI^moJr cmoH$m§Zm Amåhr Am‘À¶m {ejoÛmao ’¡$cmda KoD$. Va Vo Am‘À¶m
‘XVrgmR>r J¶md¶m H$ê$ cmJVrc. 65 (nU ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) AmO J¶md¶m
H$ê$ ZH$m. AmVm I{MVM Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z H$gcrhr ‘XV Ho$cr OmUma Zmhr.
66
Vwåhmcm doimodoir Ooìhm ‘mPo g§Xoe EoH${dco Om¶Mo, (Voìhm à˶oH$ doiog) Vwåhr
CcQ>çm nmdcr ‘mJo {’$aV hmoVm. 67 ‘moR>çm K‘|S>rV, ({ZKyZ OmV), Ogo EImÚm
(ì¶W©) Jmoï>r gm§JUmè¶mH$S>o Xþc©j H$ê$Z {ZKyZ OmV AmhmV.
(Q>rn: åhUOo AmO Vwåhr A„mhH$S>o X¶oMr ^rH$ ‘mJV AmhmV, nU Vo VwåhrM hmoVm, Á¶m§Mm ˶mÀ¶m
g§Xoem§à{V H$emàH$mao à{VgmX hmoVm.)
68
˶m§Zr ¶m A„mhÀ¶m J«W§ mda (gImoc) qMVZ Ho$co Zmhr H$m? H$s, ˶m§À¶mH$S>o
Aer EImXr Jmoï> Amcr Amho, Or ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§H$So> Amcr ZìhVr. 69 qH$dm
H$Xm{MV Vo Amnë¶m n¡J~§ amcm AmoiIy eH$V ZmhrV? Ago Agë¶m‘wio Vo ˶mcm
ZmH$marV AmhoV. 70 qH$dm ˶m§Mo Ago åhUUo Amho H$m H$s, ˶mcm doS> cmJcoco Amho?
Zìho, Va Vmo ˶m§À¶mH$S>o g˶ KoD$Z Amcm Amho. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVHo $m§Zm g˶
A{O~mV ZH$mo Amho. 71 Am{U Oa g˶ ˶m§À¶m AmdS>r-{ZdS>rÀ¶m AYrZ AgVo Va
AmH$me Am{U n¥Ïdr Am{U Oo H$mhr ˶m§À¶m‘ܶo Amho, gd© Zï> hmoD$Z Joco AgVo. nU
Amåhr Agm (CnXoena) g§Xeo ˶m§À¶mH$S>o YmS>cm Amho, Omo ˶m§Zr cjmV R>do m¶cm
hdm. VarXoIrc Vo ¶m CnXoemH$S>o nmR> XmIdrV AmhoV.
72
qH$dm Vwåhr ˶m§Zm (g§Xoe nmoM{dë¶m~Ôc) H$mhr ‘mo~Xcm ‘mJV AmhmV
(Ago ˶m§Zm dmQ>Vo H$s), H$m¶? nU (˶m§Zm H$im¶cm nm{hOo) H$s, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©MmM
‘mo~Xcm gdm}Îm‘ Amho. H$maU Vmo gdm}Îm‘ CnOr{dH$m àXmZ H$aUmam Amho. 73 ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vwåhr ˶m§Zm gai ‘mJm©H$S>o ~mocmdrV AmhmV.
74
Am{U Oo cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>odV ZmhrV, Vo
{ZpíMVnUo (gai) ‘mJm©nmgyZ Xÿa Jococo AmhoV.
75
Am{U Oar Amåhr ˶m§À¶mda H¥$nm H$ê$Z, ˶m§Mm Omo Ìmg Amho, Vmo Xÿa Ho$cm
Var Vo Amncm ñd¡amMma gwê$M R>odVrc Am{U Am§Yù¶mà‘mUo ^Q>H$V amhVrc. 76
Am{U Amåhr ˶m§Zm {ejoV OISy>Z ˶m§Mr narjm KoVcr, nU Zm ˶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa eaUmJVr nËH$acr, Zm ˶m§À¶mV Z‘«Vm OmJ¥V Pmcr. 77 ¶oWn¶ªV
342 Hw$amU

H$s, Ooìhm Amåhr ^¶mZH$ {ejoMo Ûma ˶m§À¶mda Iwco H$ê$. Voìhm ‘mÌ Ë¶m§Zm {ZameoMm
Y¸$mM ~goc.
78
(cmoH$m§Zmo!) VmoM Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r H$mZ, S>moio, d ‘Z {Z‘m©U Ho$co.
Varhr Vwåhr ’$maM H$‘r Am^ma ‘mZVm. 79 Am{U VmoM Amho, Á¶mZo Vwåhmcm n¥Ïdrda
(MmohrH$So>) ngadyZ Q>mH$co. Am{U (eodQ>r) ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhmcm EH${ÌV H$ê$Z
AmUco OmB©c. 80 VmoM Amho, Omo OrdZ Am{U ‘¥Ë¶y XoVmo. Am{U ˶mÀ¶mM {Z¶§ÌUmV
Amho amÌ Am{U {Xdg (åhUOo n¥ÏdrMr n[aH«$‘m ˶mZoM {Z¶§{ÌV Ho$cocr Amho). Va
‘J Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m?
81
nU (n¡J§~am§Zm à{VgmX XoVmZm) ˶m§Zrhr VoM åhQ>co, Oo ˶m§À¶m nyduÀ¶m
cmoH$m§Zr åhQ>co hmoVo. 82 ˶m§Zr åhQ>co, "Ooìhm Amåhr ‘ê$Z OmD$ Am{U ‘mVr d hmS>o
hmoD$Z OmD$, Voìhm Ia§M Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco OmB©c? 83 Aem
àH$maMo dMZ Amåhmcm Am{U ¶mnydu Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zmhr XoʶmV Amco hmoVo.
Aem Jmoï>r Aݶ H$mhr ZgyZ ’$ma nyduÀ¶m cmoH$m§À¶m H$Wm AmhoV.'
84
(n¡J§~a! ˶m§Zm) {dMmam, "n¥Ïdr Am{U Oo H$mhr ˶mV Amho, Vo H$moUmMo Amho?
Vwåhmcm (¶m àíZmMo) CÎma ‘mhrV Agoc Va ‘cm gm§JmM.' 85 Vo CÎma XoVrc,
"A„mhMo', (˶m§Zm) gm§Jm, "Va ‘J Vwåhr qMVZ H$m H$arV Zmhr?' 86 (˶m§Zm)
{dMmam, "H$moU Amho ‘mcH$ gmV AmH$mem§Mm? Am{U g‘ñV universe Mo gÎmmH|$Ð
H$moUmÀ¶m ‘mcH$sMo Amho.' 87 Vo åhUVrc, "gd© H$mhr A„mhMoM Amho' (˶m§Zm)
gm§Jm, "‘J Vwåhr ˶mMr OmUrd R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aUma Zmhr) H$m?' 88
(cmoH$m§Zm) gm§Jm, gd© dñVy§da H$moUmcm gdm©{YH$ma àmá Amho? Am{U Vmo H$moU Amho,
Omo gdmªZm g§ajU àXmZ H$aVmo? Am{U ˶mÀ¶m {déÕ OmD$Z H$moUrhr H$moUmMohr ajU
H$ê$ eH$V Zmhr. Vwåhmcm ‘mhrV Agoc Va ‘cm gm§Jm. 89 Vo CÎma XoVrc, "ho gd©
gm‘϶© Ho$di A„mhcmM àmá Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Va ‘J (B©ída{Zð> OrdZ
A§JrH$maʶmÀ¶m ~m~VrV) Vw‘Mr ’$gJV H$er hmoVo?'
90
Zmhr, Va Amåhr ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm g§Xoe àH$Q> Ho$cocm Amho. nU Vo
{ZpíMVnUo ImoQ>maS>o AmhoV. 91 A„mhZo H$moUmcmhr Amncm nwÌ ~Z{dcm Zmhr. Am{U
˶mÀ¶m~amo~arZo Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. Ago AgVo Va à˶oH$ Cnmñ¶ Amnë¶m
{Z{‘©Vrcm KoD$Z doJim Pmcm AgVm. Am{U Vo {ZpíMVnUo EH$-Xþgè¶mcm ‘mV H$aʶmgmR>r
à¶ËZ Ho$co AgVo. Agr‘ Amho A„mhMr ‘hmZVm! ˶mMm ˶m Jmoï>ter H$mhrM g§~Y§
Zmhr, Oo cmoH$ ˶mÀ¶m{df¶r ~mocVmV. 92 (˶mÀ¶m {Z{‘©Vrn¡H$s H$moUrhr), Oo OmUy
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 343

eH$V ZmhrV Vo, Vmo OmUVmo Am{U Oo Vo OmUy eH$VmV, Vohr Vmo OmUVmo. Á¶m§Zm cmoH$
A„mhMo g‘H$j R>adVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo Agr‘ ‘hmZ Amho.
93
(n¡J§~a! A„mhH$S>o Aer) àmW©Zm H$am, "ho à^y! Oa Vy ‘cm (‘m¶m
OrdZmVM Vr {ejm) XmIdUma Agerc {OÀ¶m~Ôc (AnamYr cmoH$m§Zm) gmdYmZVoMm
Bemam {Xcm Jocm Amho. 94 Va ho à^y! ‘mPm ˶m AnamYr cmoH$m§V g‘mdoe H$ê$
ZH$mog.' 95 {ZpíMVnUo Amåhr ¶mgmR>r g‘W© AmhmoV H$s, (Vr {ejm) Vwåhmcm XmIdmdr,
{OÀ¶m{df¶r ˶m§Zm gmdYmZVoMm Bemam XoʶmV Amcocm Amho.
96
dmB©Q> Jmoï>rcm A{YH$ Mm§Jë¶m Jmoï>rÛmao naVdyZ cmdm. Vo Oo H$mhr ~mocV
AmhoV, ¶mMr Amåhmcm Mm§Jë¶màH$mao OmUrd Amho. 97 Am{U (A„mhH$S>o Aer)
àmW©Zm H$arV amhm, "ho à^y! ‘cm g¡VmZm§À¶m XþîàoaUonmgyZ dmMʶmgmR>r VwPo eaU hdo
Amho.' 98 "Am{U ho à^y! ˶m§Zr ‘m¶m OdinmgXoIrc {’$aHy$ Z¶o åhUyZ, ‘r VwPo
eaU BpÀN>Vmo.'
99
(Oo ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>odyZ ZmhrV) Ooìhm ‘¥Ë¶y ˶m§À¶mn¡H$s
EImÚmg‘moa ¶oD$Z AJXr C^m AgVmo, Voìhm Vmo åhUy cmJVmo, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
‘cm naV nmR>d.' 100 ¶mgmR>r H$s, ‘r AmYr H$mhr H$ê$ eH$cmo Zmhr, Va AmVm
OJmV amhÿZ ‘cm H$mhr gËH$‘} H$aVm ¶mdrV. (CÎma {‘ioc), "AmVm ho H$Xm{n e³¶
Zmhr!' hr EH$ {ZaW©H$ Jmoï> Amho, Or Vmo CƒmaV Amho. Am{U (Oo OJmcm {Zamon
XoVmV) ˶m§À¶m nwT>o EH$ Wm§~dUyH$ (barrier) Amho, ˶m {Xdgmn¶ªV, Ooìhm ˶m§Zm
nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco OmB©c. 101 Am{U Ooìhm (nwZéËWmZmMo) qeJ (trum-
pet) ’w§$H$co OmB©c, ˶m {Xder ˶m§À¶mXaå¶mZ H$moUVohr ZmVog§~§Y amhUma ZmhrV, Zm
H$moUr H$moUmMr {dMmanyg H$aoc.
(Q>rn: OJmVrc EImÚm ‘oimì¶mV cmoH$ EH$ Xþgè¶mcm ^oQ>VmV, {VWo Vgo AgUma Zmhr, H$maU
à˶oH$mcm Amnë¶m{df¶r {ZU©¶ H$m¶ cmJVmo, ¶mMrM {’$H$sa Agoc.)
102
Voìhm Á¶m§À¶m gËH$‘mªMo nmaS>o OS> Agoc, VoM ¶eñdr R>aVrc. 103 Am{U
Á¶m§Mo nmaS>o hcHo$ AgVrc ˶m§Zr ñdV:Mm {dZme Ho$cocm AgUma. Vo ZaH$mV H$m¶‘
dmñVì¶ H$aVrc. 104 ˶m§À¶m Mohè¶m§Zm ZaH$mMr AmJ ^mOyZ H$mT>rc Am{U ˶m§Mo
Mohao {dÐÿn hmoD$Z OmVrc (Am{U ˶mM AdñWoV Vo VoWo gX¡d amhVrc).
105
(Am{U A„mh åhUoc) "Vwåhmcm ‘mPo g§Xoe H$i{dʶmV Amco ZìhVo H$m?
Am{U Vwåhr ˶m§Zm ImoQ>o R>a{dco Zmhr H$m?' 106 Vo CÎma XoVrc, "ho Am‘À¶m
nmcZH$˶m©! Am‘À¶m Xþï> {dMmam§MoM Am‘À¶mda dM©ñd hmoVo. Am{U Amåhr IamoIa
344 Hw$amU

~hH$coco hmoVmo. 107 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ¶m (¶mVZm§VyZ) Amåhmcm ~mhoa H$mT>.


nU Oa Amåhr nwÝhm AmYrgmaIoM (dmB©Q>) dV©Z Ho$co Va Amåhr {ZpíMVnUo A˶mMmar
R>ê$.' 108 A„mh åhUoc, "{Y¸$macoë¶m§Zmo! ¶mVM nSy>Z amhm d ‘cm (AmUIr H$mhr)
{dZ§Vr H$ê$ ZH$m.'
109
‘m¶m ^º$m§‘ܶo H$mhr cmoH$ Ago hmoVo, Oo åhUV AgV, "ho à^y! Amåhr
lÕm YmaU Ho$cr Amho Va Vy Amåhmcm j‘m H$a, Am{U Am‘À¶mda H¥$nm H$a,
IamoIa, VyM Añgc H¥$nmd§V Amhog.' 110 nU Voìhm Vwåhr ˶m§Zm CnhmgmMo cú¶
~Z{dco hmoVo. Am{U Vw‘À¶m ¶mM CÚmoJmZo Vwåhmcm ‘m¶m ñ‘aUmà{V Jm’$sc H$ê$Z
Q>mH$co hmoVo. Am{U Vwåhr ˶m§Mr {I„r CS>drV am{hcmV. 111 nU AmO ‘r ˶m§Zm
˶m§À¶m g{hîUwVoMm ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm Amho. Am{U VoM (AmO) ¶eñdr Pmcoco
AmhoV.
112
(Am{U) Vmo (Zme nmdcoë¶m) ˶m cmoH$m§Zm {dMmaoc, "Vwåhr n¥Ïdrda {H$Vr
df} ‘w¸$m‘ Ho$cmV?' 113 Vo (ZaH$dmgr) åhUVrc, "Amåhr EH$ {Xdg, qH$dm
˶mhrnojm WmoS>o H$‘rM am{hcmo AgUma. Va Oo ({Xdg d df}) ‘moOy eH$VmV ˶m§Zm
{dMmê$Z nmhm.' 114 ˶mZ§Va A„mh åhUoc, "Vwåhr ’$maM AënH$mimgmR>r am{hco,
H$Xm{MV Vwåhmcm ho VoìhmM H$imco AgVo Va!'
(Q>rn: IamoIa, ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m Agr‘ OrdZmÀ¶m VwcZoV, n¥Ïdrdarc OrdZ ’$maM Am{U ’$maM AënH$mimMo
Amho, ‘J Vo 50,60,70,80,100 dfm©Mo H$m AgV Zmhr.)
115
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Ago J¥hrV Yê$Z AmhmV H$s H$m¶, Amåhr
Vwåhmcm H$moU˶mhr hoVy{dZm {Z‘m©U H$ê$Z Q>mH$co Amho, Am{U
Vwåhmcm Am‘À¶mH$S>o naV AmUco OmUma Zmhr?
116
Agr‘ ‘hmZ Amho A„mh, g‘ñV universe Mm Añgc ~mXehm,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, (nyOZr¶ Zmhr). g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm
VmoM ñdm‘r Amho. 117 Omo H$moUr A„mh~amo~a Aݶ H$moʶm Cnmñ¶mMm Ymdm H$aVmo,
nU ˶mÀ¶mH$S>o (˶m Cnmñ¶mÀ¶m) ApñVËdmMm H$moUVmM nwamdm Zmhr, Aem 춺$scm
{VÀ¶m nmcZH$˶m©H$S>o {heo~ Úmdm cmJUma Amho. Ago g˶ ZmH$maUmao cmoH$ H$Yrhr
¶eñdr hmoUma ZmhrV. 118 (lÕmd§Vm§Zmo! A„mhH$S>o Aer àmW©Zm H$am). "ho à^y! ‘cm
‘m’$ H$a, Am{U ‘m¶mda H¥$nm H$a, IamoIa, VyM Añgc H¥$nmd§V Amhog.'
345

gyah-24. AZ-Zya
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(Hw$amUmMo) ho EH$ àH$aU Amho Oo Amåhr àH$Q> Ho$co Amho. ¶m‘ܶo (XoʶmV
Amcoë¶m AmXoem§Mo) nmcZ H$aUo A{Zdm¶© R>a{dʶmV Amco Amho. Am{U ¶m‘ܶo
gwñnï> g§Xoe AmhoV, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ~moY J«hU H$amdo. 2 ì¶{^Mmar ór Am{U
ì¶{^Mmar nwéf, ¶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm e§^a ’$Q>Ho$ ‘mam. Vwåhr A„mh Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xdgmda {dídmg R>odUmao Agmc, Va A„mhÀ¶m H$m¶ÚmMr A§‘c~OmdUr H$aVmZm,
˶m XmoKm§À¶m ~m~VrV Vwåhmcm H$sd dmQ>m¶cm ZH$mo. Am{U hr {ejm {Xcr OmV
AgVmZm lÕmd§Vm§Mm EH$ g‘yh {VWo CnpñWV Agm¶cm hdm. 3 ì¶{^Mmar nwéfmZo,
ì¶{^Mmar ór qH$dm AZoHo$ídadmXr ór ¶m§À¶m{edm¶ Aݶ H$moUmerhr {ddmh H$am¶cm
ZH$mo. VgoM ì¶{^Mmar órer, ì¶{^Mmar qH$dm AZoHo$ídadmXr nwéf ¶m§À¶m ì¶{V[aº$
H$moUrhr {ddmh~Õ hmoVm H$m‘m Z¶o. Ago {ddmh lÕmd§Vm§gmR>r nyU©nUo {Z{fÕ R>adʶmV
Amco AmhoV.
4
Am{U Oo cmoH$ Mm[aͶg§nÞ {ó`m§da (ì¶{^Mmar H¥$˶mMm) Amamon H$aVmV.
Am{U ˶m AmamonmÀ¶m (g‘W©ZmV) Mma gmjrXma AmUy eH$V ZmhrV, Va Aem§Zm E|er
’$Q>Ho$ ‘mam. Am{U ˶m§Mr gmj H$Yrhr ‘mݶ H$ê$ ZH$m. H$maU hoM cmoH$ Iao XþamMmar
AmhoV. 5 ¶mV ‘mÌ Ë¶m cmoH$m§Mm AndmX amhrc, Á¶m§Zr ˶mZ§Va níMmÎmmnX½Y hmoD$Z
(cJoM) ñdV:Mr gwYmaUm H$ê$Z KoVcr Agoc. Va Aem§Zm A„mh j‘m H$aUmam
Amho, H¥$nmd§V Amho.
6
Am{U Oo cmoH$ Amnë¶m nËZtda (ì¶{^MmamMm) Amamon H$aVrc. Am{U ˶m§À¶mH$S>o
˶m§À¶m ñdV:{edm¶ Xþgam H$moUrM gmjrXma åhUyZ Zgoc Va (Aem Amamon cmdUmè¶m)
‘mUgmgmR>r gmj XoʶmMr nÕV Aer Agoc H$s, ˶mZo Mma doim A„mhcm (gmjr
R>odyZ) enW ¿¶mdr H$s, ˶mMm Amamon Iam Amho. 7 Am{U nmMì¶m doiog Ago
åhUmdo H$s, Oa Vmo ImoQ>o ~mocV Agoc Va A„mhMm ˶mÀ¶mda emn hmodmo.
(Q>rn: åhUOo A„mhcm gmjr R>odyZ ImoQ>m Amamon cmdUo, Ago ^¶mZH$ H¥$˶ Agoc H$s, Vo ñdV:hÿZ
A„mhÀ¶m àH$monmcm Am‘§ÌU XoUo R>aoc.)
8
Am{U ór ñdV:darc {ejm AemàH$mao Q>miy eH$Vo H$s, {VZo Mma doim
A„mhcm (gmjr R>odyZ) enW ¿¶mdr Am{U åhUmdo H$s, hm ‘mUyg ImoQ>m Amho. 9
Am{U nmMì¶m doiog, {VZo åhUmdo, "‘m¶mda A„mhMm àH$mon hmodmo, Oa hm ‘mUyg
gƒm Agoc Va.' 10 Am{U AemàH$mao Vwåhm cmoH$m§da A„mhMr ‘ohoa~mZr d H¥$nm
346 Hw$amU

Pmcr ZgVr Va (Vwåhr ’$ma noMmV gmnS>cm AgVm). A„mh níMmÎmmn H$aUmè¶m§Zm
j‘m H$aUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
11
Á¶m cmoH$m§Zr (ewÕ Mm[aͶmÀ¶m órMo Mm[aͶhZZ H$aʶmMo) ho Oo fS²>`§Ì
aMco, Vr Vw‘À¶m‘YrcM EH$ Q>moir Amho. Vwåhr ¶m KQ>Zocm XþX£dr KQ>Zm g‘Oy ZH$m,
qH$~hþZm Vo Vw‘À¶mgmR>r Mm§JcoM Amho.
˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU Amnë¶m H$‘mB©À¶m à‘mUmV nmnmMm dmQ>Ho $ar R>aUma Amho.
Am{U Á¶mZo ˶mV ‘moR>r ^y{‘H$m nma nmS>cr, ˶mÀ¶mgmR>r gdm©V ‘moR>r {ejm Amho.
(Q>rn: "Vo Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco Amho' Mm AW©, ¶m KQ>ZÛo mao Vw‘À¶mVrcM nmI§S>r cmoH$m§Mo {nVi CKS>o Pmco
Amho Am{U Omo ‘mZ{gH$ Ìmg Vwåhr ghZ Ho$co, ˶mMm Vwåhmcm Mm§Jcm ‘mo~Xcm {‘iUmaM.)
12
Ooìhm Vwåhr Aer (A’$dm) EoH$cr hmoVr, Voìhm lÕmd§V nwéf d {ó`m§Zr,
Amnë¶mM cmoH$m§{df¶r Mm§Jcm {dMma H$m Ho$cm Zmhr, Am{U Ago H$m åhQ>co Zmhr H$s,
"hr CKS>-CKS> {MIc’o$H$ Amho.' 13 ¶m (Amamon H$aUmè¶m) cmoH$m§Zr, (˶m AmamonmÀ¶m
g‘W©ZmV) Mma gmjrXma H$m AmUco Zmhr? Ooìhm Vo gmjrXmaM AmUy eH$co ZmhrV,
Va A„mhÀ¶m ZOaoV VoM ImoQ>maS>o AmhoV.
14
Am{U Oa Vwåhm cmoH$m§da ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV A„mhMr
‘ohoa~mZr d H¥$nm ZgVr, Va Á¶m (Vmoh‘V) cmdʶmÀ¶m àH$mamV Vwåhr Jw§Vco hmoVo,
Ë`m~Ôc Vw‘À¶mda ’$ma ‘moR>o g§H$Q> AmoT>dco AgVo. 15 Ooìhm (Vr A’$dm) Vwåhr
Amnë¶m Vm|S>mZo ngadrV hmoVm, Am{U Amnë¶m Vm|Sy>Z Aer Jmoï> ~mocV hmoVm, Á¶mMo
Vwåhmcm A{O~mV kmZ ZìhVo. Am{U Vwåhr ˶mcm EH$ {H$aH$moi Jmoï> g‘OyZ (ngadrV
hmoVm), nU A„mhÀ¶m ZOaoV Vr ’$ma ^¶§H$a Jmoï> hmoVr. 16 Am{U Ooìhm Vwåhr
Agcr (Zmcm¶H$) Jmoï> EoH$cr hmoVr, Voìhm Vwåhr Ago H$m Zmhr åhUmcmV H$s,
Amåhmcm ho A{O~mV emo^V Zmhr H$s, Aer Jmoï> Amnë¶m Vm|Sy>Z ~mocmdr. A„mh!
Agr‘ ‘hmZ Amhog Vy! hm ^¶mZH$ ImoQ>m Amamon Amho! 17 A„mh Vwåhmcm VmH$sX
XoVmo Amho H$s, ¶oWyZ nwT>o Aer MyH$ H$Xm{n H$ê$ ZH$m, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc
Va. 18 A„mh Vwåhmcm ˶mMo AmXoe gwñnï> arVrZo gm§JV Amho. A„mh gd© H$mhr
OmUUmam Amho, ~w{ÕdmZ Amho.
19
{ZpíMVM Oo cmoH$ Ago BpÀN>VmV H$s, lÕmd§Vm§Xaå`mZ Aícrc Jmoï>tMr
MMm© ìhmdr, ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV H$R>moa {ejm Amho.
H$maU A„mh (nyU© g˶) OmUVmo Am{U Vwåhr OmUV Zmhr. 20 Am{U Vw‘À¶mda
A„mhMr ‘ohoa~mZr d H¥$nm ZgVr, Va (Vwåhmcm ’$ma ‘moR>çm Xþ:Imcm gm‘moao Omdo
gyah-24. AZ-Zya 347

cmJco AgVo). Am{U ho H$s, A„mh H$Zdmiy Am{U H¥$nmiy Amho.


21
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! g¡VmZmÀ¶m nmdcmda nmD$c R>odyZ Mmcy ZH$m.
Am{U Omo H$moUr g¡VmZmÀ¶m nmdcmda nmD$c R>odyZ Mmcoc, Va Vmo ˶mg Ho$di
Aícrc d dmB©Q> Jmoï>r H$aʶmgmR>rM àd¥Îm H$aVmo.
Am{U Oa Vw‘À¶mda A„mhMr ‘ohoa~mZr d ˶mMr H¥$nm ZgVr Va Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUrhr H$Yrhr (‘ZmZo) n{dÌ hmoD$ eH$cm ZgVm. nU A„mh BpÀN>Vmo ˶mg ewÕ
H$aVmo. Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Amho gd© H$mhr OmUUmam Amho.
22
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zm (B©ídar¶) H¥$nm d {dnwc gmYZg§nÎmr
cm^cocr Amho, ˶m§Zr Agm g§H$ën H$am¶cm ZH$mo H$s, Vo Amnë¶m gmYZg§nÎmrVyZ
Amnë¶m ZmVodmBH$m§Zm, JaOd§Vm§Zm d A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco KaXma gmoS>Umè¶m§Zm,
H$mhrhr ‘XV H$aUma ZmhrV. ˶m§Zr ˶m§Zm j‘m H$amdr d ˶m§À¶m (MwH$m§H$S>o) Xþc©j
H$amdo. Vwåhr ñdV:~Ôc BpÀN>V Zmhr H$m H$s, A„mhZo Vwåhmcm j‘m H$amdr? A„mh
j‘m H$aUmam, X¶m H$aUmam Amho.
23
{Z…g§e`, Oo cmoH$ {ZîH$c§H$, ^moù¶m ^m~S>çm lÕmd§V {ó`m§da (ì¶{^MmamMm)
Amamon H$aVmV, ˶m§À¶mda ¶m OJmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV {Y¸$ma Agoc. Am{U
’$ma ‘moR>r {ejm ˶m§Mr dmQ> nmhV Amho. 24 ˶m {Xder ˶m§À¶m ñdV:À¶m {O^m,
˶m§Mo hmV, Am{U ˶m§Mo nm¶ ˶m§À¶mM {déÕ, Vo Oo H$mhr H$arV hmoVo ¶m{df¶r gmj
XoVrc. 25 ˶m {Xder (åhUOoM ݶm¶mÀ¶m {Xder) A„mh, (˶m§À¶m H$m¶mªMm)
C{MV Am{U nwaonya ‘mo~Xcm XoB©c. Am{U Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwHo$c H$s, A§{V‘ g˶
"A„mh' Amho, Omo (gd© Jmoï>tMo g˶) CKS> H$aVmo.
26
Mm[aͶhrZ {ó¶m, ¶m Mm[aͶhrZ nwéfm§H$[aVm AmhoV Am{U Mm[aͶhrZ nwéf,
ho Mm[aͶhrZ {ó`m§H$[aVm AmhoV, AJXr VgoM gwerc nwéf ho gwerc {ó`m§H$[aVm
AmhoV Am{U gwerc {ó¶m ¶m gwerc nwéfm§H$[aVm AmhoV. (gwerc nwéf d {ó¶m)
AJXr {ZXm}f AmhoV, ˶m Amamonm§nmgyZ Oo ho cmoH$ H$arV AmhoV. Am{U ˶m (gwerc
ór d nwéfm§gmR>r) j‘m Amho Am{U VgoM gÝ‘mZmMr CnOr{dH$m Amho.
27
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr ñdV:À¶m Kam§ì¶{V[aº$ BVa H$moUmÀ¶mhr
Kam§V, ˶m§À¶m ‘mcH$m§Mr nadmZJr KoVë¶m{edm¶ Am{U ˶m§Vrc cmoH$m§Zm àUm‘
Ho$ë¶m{edm¶ àdoe H$ê$ ZH$m. Ago H$aʶmV Vw‘Mo ^co Amho. (Am{U hm AmXoe)
¶mgmR>r Amho H$s, Vwåhr gwOmUVoZo dV©Z H$amdo. 28 Am{U KamV H$moUr Zgë¶mMo
Vwåhmcm AmT>ië¶mg, ˶mV àdoe H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV Vwåhmcm nadmZJr {‘iV Zmhr.
348 Hw$amU

Am{U Oa naV OmʶmgmR>r Vwåhmcm gm§JʶmV Amco Va Vwåhr naV Om. Ago H$aUo
Vw‘À¶mgmR>r A{YH$ C{MV Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm ˶mMr A„mhcm nyU©
OmUrd Amho. 29 (nU) ˶m KamV Vw‘Mo ({Z…g§H$moMnUo) àdoe H$aUo Amjonmh©
AgUma Zmhr, Á¶mV H$moUrM amhV Zmhr, Am{U Vwåhmcm {VWo H$mhr H$m‘ Agoc Va
(Vwåhr {VWo OmD$ eH$Vm). nU (ho Zoh‘r cjmV R>odm) A„mh Vo gd© OmUVmo. Oo
Vwåhr CKS>nUo H$aVm Am{U Oo Vwåhr cn{dVm.
30
(n¡J§~a!) lÕmd§V nwéfm§Zm gm§Jm H$s, ˶m§Zr Amnë¶m ZOam Imcr R>odmì¶mV
Am{U Amnë¶m c‚mmñWmZm§Mo ajU H$amdo. Ago H$aUo ˶m§À¶mgmR>r ewÕ Mm[aͶmMo
ÚmoVH$ R>aoc. Vo Oo H$mhr H$aVmV ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd AgVo, ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr.
(Q>rn: ZOam Imcr R>odUo åhUOo, dmgZoZo ào[aV ZOa A{O~mV Q>mH$Vm H$m‘m Z¶o.)
31
VgoM lÕm YmaU Ho$coë¶m {ó`m§Zmhr gm§Jm, ˶m§Zrhr Amnë¶m ZOam Imcr
R>odmì¶mV, Am{U Amnë¶m c‚mmñWmZm§Mo ajU H$amdo. Am{U (g‘mOmV dmdaVmZm)
BVam§gmR>r ({deof) AmH$f©U R>aUmè¶m Jmoï>tMo (charms) àXe©Z H$ê$ ZH$m, nU Oo
gd©gmYmaUnUo (d gä¶nUo) àH$Q> hmoVo (Vo Amjonmh© Zgoc). Am{U dj:ñWmZm§da
Amnco nXa Q>mH$coë¶m AdñWoV amhm, Am{U Amnë¶m e¥§JmamMo àXe©Z H$ê$ ZH$m, nU
¶mV ho gd© AndmX AmhoV __ ˶m§Mo nVr, qH$dm ˶m§Mo dS>rc, qH$dm ˶m§À¶m nVrMo
dS>rc qH$dm ˶m§Mr ‘wco qH$dm ˶m§À¶m nVrMr ‘wco (åhUOo AmYrÀ¶m nËZrnmgyZ
Agcocr) qH$dm ˶m§Mo ^mD$ qH$dm ˶m§À¶m ^mdm§Mr ‘wco qH$dm ˶m§À¶m ~{hUtMr ‘wco
qH$dm ˶m§À¶m ‘mocH$arU qH$dm ˶m§Mo Xmg qH$dm Ago ZmoH$a MmH$a nwéf Oo ˶m§À¶m
AYrZ AgVrc (male attendants) Á¶m§Zm {ó¶m§à{V H$mhr AmH$f©U dJ¡ao Zgoc.
Am{U Aer chmZ ‘wco Á¶m§Zm {ó¶m§À¶m Jwá Jmoï>tMr OmUrd Zmhr. Am{U (MmcVmZm)
˶m§Zr Amnco nm¶ OmoamZo AmnQy> Z¶oV H$s, OoUHo $ê$Z ˶m§À¶m Jwá Agcoë¶m AmH$f©UmÀ¶m
Jmoï>tH$S>o BVam§Mo cj doYco Omdo. Am{U ho lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr gd©OU (Zoh‘r)
A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$arV amhm. ho Vwåhr ¶eñdr hmoʶmgmR>r Amdí¶H$ Amho.
(Q>rn: H$maU ‘mUgm§H$Sy>Z Zoh‘r MwH$m hmoV AgVmV.)
32
Am{U Vw‘À¶mV Oo ({ddmh¶mo½¶) A{ddm{hV AmhoV, ˶m§Mo {ddmh H$ê$Z
Q>mH$m. Am{U Vw‘À¶m Xmg Am{U Xmgtn¡H$s Oo {ddmh¶mo½¶ AgVrc, ˶m§Mohr {ddmh
CaHy$Z Q>mH$m. Am{U Oa Vo Jar~ AgVrc Va A„mh ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo g‘¥Õ H$aoc
(åhUOo J[a~rÀ¶m ^rVrZo ˶m§Zr {ddmh H$aʶmMo Q>miy Z¶o). H$maU A„mh Agr‘
gyah-24. AZ-Zya 349

H¥$nmd§V Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 33 Am{U ({ddmh¶mo½¶ AgyZhr) Á¶m§Zm
{ddmh H$aʶmMr g§Yr CncãY Zgoc Va ˶m§Zr A„mh Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm g‘¥Õ
H$aon¶ªV ñdV:Mo nm{dͶ Onmdo. (åhUOo Amnë¶m Mm[aͶmcm H$c§H$ cmJy XoD$ Z¶o).
Am{U Vw‘À¶m Xmg-Xmgtn¡H$s Omo H$moUr (Xmñ¶ËdmVyZ ‘wº$ hmoʶmgmR>r) coIr H$ama
H$ê$ BpÀN>Vrc, Am{U Oa Vo gX²dV©Zr Agë¶mMo Vwåhmcm dmQ>V Agoc Va ˶m§À¶mer
coIr H$ama H$am. Am{U A„mhZo Or YZg§nÎmr Vwåhmcm {Xcocr Amho ˶mVyZ ˶m§Zmhr
H$mhr Úm. Am{U ¶m OJmVrc H$mhr jw„H$ cm^ àmá H$aʶmÀ¶m hoVyZo Amnë¶m XmgtZm
(~iO~arZo A{ddm{hV R>odyZ) ì¶{^Mmar OrdZ OJʶmg ^mJ nmSy> ZH$m, Ooìhm H$s,
Vo Amnco nm{dͶ OnyZ ({ddmh H$aʶmg BÀNw>H$) AmhoV, nU Omo H$moUr ˶m§Zm Ago
H$aʶmg ^mJ nmS>oc, Va Aem ^mJ nmS>ʶmV Amcoë¶m ({ó¶m§Zm) A„mh ‘m’$
H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho. (åhUOo A„mhH$S>o Aem {ó`m§Zm {ejm hmoUma Zmhr).
34
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o "g˶' gwñnï> H$ê$Z gm§JUmao g§Xoe nmR>{dco Amho, VgoM
Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§À¶m OrdZmVrc ~moYna CXmhaUo, Am{U A„mhMr
OmU R>odUmè¶m cmoH$m§gmR>r CnXoe nmR>{dcm Amho.
35
A„mh AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm àH$me Amho. (åhUOo àH$memMm VmoM òmoV
Amho). ˶mÀ¶m àH$memMo CXmhaU Ago XoVm ¶oB©c, Ogo EH$m H$moZmS>çmV EH$ {Xdm
Amho. Am{U Vmo {Xdm (H§${Xcmà‘mUo) EH$m H$mMoV Amho. Am{U Vr H$mM Aer Amho
OUy M‘H$Umam EH$ Vmam. Vmo {Xdm, olive (O¡VyZ)À¶m EH$m Amerdm©{XV (blessed)
d¥jmnmgyZ {ZKmcoë¶m VocmÛmao àÁd{cV Ho$cm OmVmo. Vmo olive d¥j Zm nyd}H$S>rc
Amho, Zm npíM‘oH$S>rc. ˶mMo (àH$me‘mZ) Voc (BVHo$ ñdÀN>) Amho H$s, AmJrMm
ñne© Z hmoVmhr, Vo ñdV:hÿZ àÁd{cV hmoD$ eH$Vo. (Vochr àH$me‘mZ d AmJhr
àH$me‘mZ) åhUOoM àH$memda àH$me! A„mh Amnë¶m àH$memH$S>o Á¶mcm BpÀN>Vmo
‘mJ© XmIdVmo. A„mh cmoH$m§Zr (~moY ¿¶mdm åhUyZ) Aer CXmhaUo àñVwV H$arV
AgVmo. Am{U (Ho$di) A„mhcmM à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho.
36
(gÝ‘mJ© cm^coco cmoH$) Aem àmW©Zmc¶mV ˶mMr CnmgZm H$aVmV, Á¶m§Zm
{Z‘m©U H$aʶmMr nadmZJr A„mhZo {Xcocr Amho, ¶mgmR>r H$s, VoWo gH$mi-g§Ü¶mH$mi
˶mÀ¶m Agr‘ ‘hVrMo JmZ Ho$co Omdo. 37 ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm ì¶dgm¶
Am{U XodmUKodmUrMo ì¶dhma ¶m Jmoï>r A„mhÀ¶m ñ‘aUmnmgyZ Jm’$sc H$ê$ eH$V
ZmhrV. VgoM {Z˶ Z‘mµO nT>Ê`mnmgyZ d XmZH$m¶© (åhUOo µOH$mV XoUo) ¶m nmgyZ
XoIrc, (Vo Jm’$sc hmoV ZmhrV). Vo (Zoh‘r) ˶m {XdgmMo ^¶ ~miJyZ AgVmV, Á¶m
350 Hw$amU

{Xder öX¶o Am{U S>moio AJXr T>diyZ {ZKVrc. (åhUOo Omo {Xdg cmoH$m§Zm hmXadyZ
gmoS>oc). 38 (Am{U Vo Ho$di hr Amem ~miJyZ AgVmV H$s), A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m
(gV²)H$‘mªMm ‘mo~Xcm XoB©c Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm AmUIr OmñVhr XoB©c.
Am{U A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg A‘mn (without measure)
CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo.
39
Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, ˶m§Mr H$‘} dmid§Q>mVrc
‘¥JOimà‘mUo AmhoV. VhmZcocm ‘mUyg ˶mcm nmUr g‘OVmo. nU Ooìhm Vmo ˶mÀ¶m
Odi OmVmo, {VWo H$mhrM AgV Zmhr. nU {VWo ˶mcm A„mh Agë¶mMo AmT>iVo.
(Q>rn: Amncm IamIwam {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhcm gmoSy>Z, BVam§À¶m ‘mJo OmUo åhUOo
‘¥JOimÀ¶m ‘mJo OmʶmgmaIo Amho, nU eodQ>r ‘¥Ë¶yZ§Va A„mherM ^oQ> hmoVo.)
Vmo ˶mcm ˶mÀ¶m (H$‘mªMm) nwaonya ‘mo~Xcm XoD$Z Q>mH$Vmo. Am{U A„mh {heo~
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK« Amho. 40 qH$dm (˶mMr H$‘}) OUy Aer AmhoV H$s,
EH$m AJmY g‘wÐmda (gd©Ì) A§Yma ngacocm Amho. Am{U cmQ>oda cmQ>m ¶oV AmhoV
Am{U da AmH$memV (H$mio) T>J XmQ>coco AmhoV, Á¶m‘wio A§YmamV A{YH$M ^a
nS>cocr Amho. Oa EImÚmZo Amncm hmV nga{dë¶mg Vohr ˶mcm {XgUma Zmhr
(BVHo$ A§Yma‘¶ dmVmdaU Amho). Am{U Á¶mcm A„mh àH$me XoV Zmhr, ˶mcm
H$moRy>Zhr àH$me {‘iy eH$V Zmhr.
41
Vwåhr ho (qMVZnyd©H$) nmhV Zmhr H$m? H$s, gd© (àm{U‘mÌ) Oo AmH$memV
AmhoV qH$dm n¥Ïdrda AmhoV. A„mhÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo JmZ JmV AgVmV. VgoM
Amnco n§I ngadyZ CS>Umao njrXoIrc. ˶m§n¡H$s à˶oH$mcm Amnmnë¶m àmW©ZoMr d
ñVw{VJmZ H$aʶmMr nÕV ‘mhrV Amho. Am{U A„mhcm Oo H$mhr Vo H$aVmV, ˶mMo
nyU© kmZ Amho. 42 H$maU A„mhMrM gÎmm Amho, AmH$memV Am{U n¥Ïdrda. Am{U
gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.
43
Vwåhr ho (qMVZnyd©H$) nm{hco Zmhr H$m? A„mh T>Jm§Zm hmHy$Z ZoV AgVmo. ‘J
˶m§Zm EH$Ì H$aVmo, ‘J ˶m§Mo Wamda Wa aMVmo, Am{U ‘J Vwåhmcm ˶mVyZ nmD$g
nS>VmZm {XgVmo. Am{U AmH$memV (JmoR>coë¶m) T>Jm§Mm nd©VM EH${ÌV H$ê$Z ˶mVyZ
Vmo Jmam§Mm dfm©d H$aVmo. Á¶m (^y^mJmda) BpÀN>Vmo, {VWo ˶m§Mm dfm©d H$aVmo. Am{U
Á¶m (^y^mJmda) ˶m§Mm dfm©d H$am¶Mm Zmhr {VWyZ (˶m T>Jm§Zm) hmHy$Z ZoVmo. ˶mÀ¶m
{dOoMr M‘H$ BVH$s àIa AgVo H$s, Ago dmQ>Vo H$s, Vr (cmoH$m§Mr) Ñï>r {hamdyZ KoVo
H$s H$m¶? 44 Vmo A„mh Amho, Omo amÌ Am{U {Xdg ¶m§Zm EH$mnmR>monmR> AmUV
gyah-24. AZ-Zya 351

AgVmo. IamoIa, ¶mV ~moY Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY J«hU H$aʶmgmR>r S>moù¶m§Mm
dmna H$aVmV.
45
Am{U A„mhZo à˶oH$ gOrdmcm nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co, ˶m§À¶mV H$mhr
Ago AmhoV, Oo Amnë¶m nmoQ>m§da ganQ>V MmcVmV, Am{U H$mhr XmoZ nm¶m§da
MmcUmao AmhoV Am{U H$mhr Mma nm¶m§da MmcUmao AmhoV. A„mh {Z‘m©U H$aVmo, Oo
Vmo BpÀN>Vmo. A„mh gd© H$mhr H$ê$ eH$Vmo ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 46 Amåhr "g˶'
ñnï>[a˶m XmIdUmao g§Xoe àH$Q> Ho$co AmhoV. Am{U A„mh BpÀN>Vmo ˶mg gai
‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aVmo. (åhUOo Omo ˶mÀ¶m {Z¶‘mZwgma ‘mJ©Xe©Zmg nmÌ R>aVmo,
˶mcmM Vmo ‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo).
47
Ago åhUUmao (AZoH$ cmoH$) AmhoV, Oo åhUVmV Amåhr A„mhda d
n¡J§~amda {dídmg R>odUmao AmhmoV. Am{U Amåhr AmkmnmcZ H$aUmaohr AmhmoV. nU
Z§Va ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> nmR> {’$adVmo. H$maU ho {dídmg R>odUmao ZmhrVM. 48
Am{U Ooìhm ˶m§Zm A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amH$S>o ~mocm{dco OmVo, ¶mgmR>r H$s,
(A„mhÀ¶m J«W § mÛmao ˶m§À¶mVrc nañna {ddmXm§Mm) ’¡$gcm H$aVm ¶mdm. Va ˶m§À¶mVrc
EH$ JQ> ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo.
(Q>rn: AemàH$mao cmoH$ lÕoMm Xmdm H$ê$Zhr Amnë¶m H¥$VrZo ñdV:cm lÕmhrZ {gÕ H$aVmV.)
49
nU (˶mM nmR> {’$adUmè¶m§Zm) Ooìhm ’¡$gcm ˶m§À¶m ~mOyZo OmʶmMr
e³¶Vm {XgVo, Voìhm ‘mÌ ‘moR>o AmkmYmaH$ hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o Adí¶ ¶oVmV. 50
˶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho H$s, Vo e§H$m-Hw$e§Ho$cm ~ir nS>coco AmhoV qH$dm ˶m§Zm
Aer {^Vr dmQ>Vo H$m H$s, A„mh d ˶mMm n¡J§~a ˶m§À¶mda Aݶm¶ cmXVrc?
Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s, Vo ñdV:M A˶mMmar cmoH$ AmhoV.
51
Ooìhmhr lÕmd§Vm§Zm A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amH$S>o, ˶m§À¶mXaå¶mZ {ZU©¶
H$aʶmgmR>r ~mocm{dco OmVo, Voìhm ˶m§Mm à{VgmX Ho$di Agm AgVmo, "Amåhr
EoH$co Amho, Amåhr AmXoemMo nmcZ H$aʶmg (AJXr V¶ma AmhmoV).' AgoM cmoH$
¶eñdr hmoUma AmhoV. 52 Oo A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$aVrc, Am{U
A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aVrc) Am{U ˶mÀ¶mà{V Amnë¶m H$V©ì¶m§Mr
OmU R>odVrc, Va hoM cmoH$ (eodQ>r) ’$ma ‘moR>o ¶e g§nmXZ H$aUmao AmhoV.
53
Am{U Vo ’$ma ÑT>VmnydH© $ A„mhÀ¶m enWm KoD$Z gm§JVmV H$s, Vwåhr ˶m§Zm
(A„mhÀ¶m ‘mJm©V) {ZKʶmgmR>r Oa AmXoe {XcmV Va Vo {ZpíMVnUo {ZKm¶cm V¶ma
AmhoV; (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "enWm KoD$ ZH$m, {Z¶‘mZwgma à˶j AmkmnmcZ hdo.
352 Hw$amU

{Z:g§e¶, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm Vo gd© A„mhcm ‘mhrV Amho.' 54 gm§Jm, "A„mhMo
AmkmnmcZ H$am, VgoM n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$am.' Am{U Oa Vwåhr ¶mH$S>o nmR> {’$admc
(Va cjmV Agy Úm) H$s, ˶mÀ¶mda (åhUOo n¡J~§ amda) Or O~m~Xmar gmondʶmV
Amcocr Amho, ’$º$ ˶mgmR>rM Vmo CÎmaXm¶r Agoc. Am{U Vw‘À¶mda Or O~m~Xmar
gmondʶmV Amcocr Amho, ˶mgmR>r Vwåhr CÎmaXm¶r Agmc. Am{U Oa Vwåhr ˶mMo
AmkmnmcZ H$amc VaM Vwåhmcm gÝ‘mJ© cm^oc. Am{U n¡J~§ amda ’$º$ g§Xeo ñnï>nUo
nmoM{dʶmMrM O~m~Xmar Amho.
55
A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s ˶m cmoH$m§Zm dMZ {Xco Amho, Oo lÕm YmaU H$ê$Z
gËH$‘} H$aVmV. Vo ho H$s, Vmo ˶m§Zm ^yVcmda gÎmm{YH$ma àXmZ H$aoc. Ogo ˶mZo
˶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§Zm àXmZ Ho$co hmoVo. Am{U Vmo ˶m§À¶mgmR>r ˶m Y‘m©cm ^¸$‘
AmYma àXmZ H$aoc, Omo ˶mZo ˶m§À¶mgmR>r ng§V Ho$cm Amho. Am{U ˶m§À¶m ^¶nyU©
AdñWocm gwa{jV AdñWoV n[ad{V©V H$aoc. (˶m em§VVmnyU© AdñWoV) Vo Ho$di
‘mPrM CnmgZm H$aVrc Am{U Vo H$moUmcmhr ‘mPo gh^mJr R>a{dUma ZmhrV. nU Oo
H$moUr (ho gd© g‘Oë¶mZ§Vahr) g˶ ZmH$maʶmMmM n¶m©¶ {ZdS>Vrc Va AgoM cmoH$
IamoIa {dÐmohr AmhoV.
56
(lÕmd§Vm§Zmo!) {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$am. Am{U µOH$mV Úm, (åhUOoM
XmZH$m¶© H$am). Am{U n¡J§~amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ H$am. ho ¶mgmR>r (Amdí¶H$ Amho)
H$s, Vwåhmcm (A„mhMr) H¥$nm cm^mdr. 57 Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
AmhoV, ˶m§À¶m~m~VrV Agm {dMma ‘Zm‘ܶo H$Xm{n AmUy ZH$m H$s, Vo n¥Ïdrda
A„mhÀ¶m ¶moOZocm {d’$c H$ê$ eH$VmV. ˶m§À¶m dmñVì¶mMo (A§{V‘) {R>H$mU
ZaH$mMr AmJ Amho, Am{U IamoIa Vo ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho.
58
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘Mo Xmg d Xmgr Am{U Vr ‘wco Or AÚmn d¶mV Amcocr
ZmhrV ¶m§Zm (Vw‘À¶m ImgJrV Vw‘À¶mH$S>o ¶oʶmnydu) {XdgmÀ¶m VrZ doioV nadmZJr
KoUo Amdí¶H$ Amho. àmV:H$mimÀ¶m Z‘mµOmnydu, Am{U Xþnmar (Ooìhm H$mhr H$mi
Amam‘ H$aʶmgmR>r) Vwåhr H$nS>o H$mTy>Z R>odVm. Am{U amÌrÀ¶m Z‘mµOmZ§Va (Ooìhm
Vwåhr Pmonm¶cm OmVm). ¶m VrZ doim Vw‘À¶m EH$m§VdmgmÀ¶m AmhoV. BVa doioV
Vwåhr qH$dm Vo (EH$‘oH$m§Zm ^oQ>Uo) Amjonmh© AgUma Zmhr. H$maU (EH$‘oH$m§À¶m
H$m‘m§gmR>r) Vwåhr Am{U Vo EH$‘oH$m§H$S>o dma§dma ¶o-Om H$arV AgVm. AemàH$mao
A„mh Vw‘À¶mgmR>r ˶mMo g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr
OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho! 59 Am{U Ooìhm Vw‘Mr ‘wco d¶mV ¶oVrc, (åhUOo
gyah-24. AZ-Zya 353

gkmZ hmoVrc), Va ˶m§Zrhr AemM àH$mao (à˶oH$ doiog) nadmZJr ¿¶mdr, Á¶mà‘mUo
˶m§Mo dS>rcYmao cmoH$ (KamV àdoe H$aʶmgmR>r) nadmZJr KoV AgV. AemàH$mao
A„mh Vw‘À¶mg‘moa ˶mMo g§Xoe ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. A„mh gd© H$mhr OmUUmam
Amho, ~w{ÕdmZ Amho. 60 Am{U Aem d¥Õ {ó¶m Á¶m§Mr c¾ H$aʶmMr BÀN>m
am{hcocr Zmhr. ˶m§Zr (~møV:) KoVë¶m OmUmè¶m MmXar (outer garment) CVadyZ
R>odë¶m Va ˶m§À¶mgmR>r Vo Amjonmh© AgUma Zmhr, nU ¶m AQ>rda H$s, Vgo H$aʶmV
˶m§Mm, Amnë¶m e¥§JmamMo àXe©Z H$aʶmMm CÔoe ‘mÌ Zgmdm. nU ˶m§Zrhr Ago
H$aʶmMo Q>mico Va Vo ˶m§À¶mgmR>r A{YH$ Mm§Jco Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr
EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho.
61
(gd© lÕmd§V AmngmV ^mD$ AmhoV, åhUyZ) ¶mV Amjonmh© Ago H$mhr Zmhr
H$s, Am§Yù¶mZo, c§JS>çmZo, AmOmar 춺$sZo qH$dm Vwåhr ñdV: Amnë¶m Kar Oodmdo.
qH$dm Amnë¶m d{S>cm§À`m Kar qH$dm Amnë¶m AmB©À¶m Kar qH$dm ^mdmÀ¶m qH$dm
~{hUrÀ`m qH$dm H$mH$mÀ¶m qH$dm AmË`mÀ`m qH$dm ‘m‘mÀ¶m qH$dm ‘mderÀ¶m Kar
qH$dm Á¶m KamÀ¶m {H$ëë¶m Vwåhmcm gmondcoë¶m AmhoV {VWo qH$dm {‘ÌmÀ¶m Kar.
Am{U hohr Amjonmh© Zmhr H$s, Vwåhr OodU EH$Ì H$am qH$dm doJdoJio. nU Ooìhm Vwåhr
KamV àdoe H$amc, Voìhm VoWrc cmoH$m§Zm àUm‘ (gcm‘) H$am. ("gcm‘') ho Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z ({eH$dcoco) ew^ d n{dÌ Ago àmW©Zm‘¶ dMZ Amho. AemàH$mao
A„mh ˶mMo g§Xoe Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$aVmo. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ~wÕrMm dmna
(H$am¶cm {eH$mdo).
62
gƒo lÕmd§V Ho$di Vo AmhoV, Oo A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amda ÑT> {dídmg
R>do VmV. Am{U Ooìhm Vo EImÚm gm‘y{hH$ H$m¶m©À¶m àg§Jr n¡J~§ amgmo~V AgVmV. Voìhm
˶m§Zr n¡J~§ amMr nadmZJr KoVë¶m{edm¶ {VWyZ CRy>Z Om¶cm ZH$mo. Oo cmoH$ Vw‘Mr
nadmZJr KoVmV VoM, IamoIa, A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao AmhoV.
(n¡J~§ a!) Ooìhm Vo Amnë¶m H$mhr ImOJr H$m‘m{Z{‘Îm Vw‘À¶mH$S>o nadmZJr ‘mJV
AgVrc Va Á¶m§À¶m~m~VrV Vwåhr C{MV g‘Omc, ˶m§Zm nadmZJr Úm. Am{U ˶m§À¶mgmR>r
A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. A„mh j‘m H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho.
63
Vwåhr cmoH$, n¡J~§ amÀ¶m ~mocmdʶmcm, Ogo Vwåhr AmngmV EH$‘oH$mcm ~mocmdVm,
Vgo g‘Oy ZH$m. A„mh Vw‘À¶mVrc ˶m cmoH$m§Zm Mm§Jco OmUVmo, Oo EH$Xþgè¶mMm
AmS>mogm KoV JwnMwnnUo (n¡J§~amgmo~V hmoV Agcoë¶m ‘rqQ>J‘YyZ {dZmnadmZJr)
{ZgQ>VmV. Va Oo cmoH$ ˶mÀ¶m AmXoemMo C„§KZ H$aVmV, ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo ^¶
354 Hw$amU

~miJm¶cm hdo H$s, (¶mM OJmV) EImÚm A{¾{Xì`mer ˶m§Mm gm‘Zm hmoD$ eH$Vmo.
qH$dm (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV) ˶m§Zm H$R>moa {ejm ^moJmdr cmJy eH$Vo. 64 {ZpíMVnUo!
Oo H$mhr AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho. Am{U A„mh,
Vwåhr H$moU˶m AdñWoV AmhmV, ho Mm§Jco OmUVmo, (åhUOo Vw‘Mo dV©Z, ˶m‘mJrc
ܶo¶ Vmo Mm§Jco OmUVmo). Am{U ˶m {Xder Ooìhm Vo ˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oVrc, Voìhm
Vmo ˶m§Zm, ˶m§Zr (OrdZmV) Oo-Oo Ho$coco Agoc, Vo gd© XmIdyZ XoB©c. H$maU
A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho.
gyah-25. Ac-µ’w$aµH$mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nmdZ Amho Vmo (A„mh), Á¶mZo Amnë¶m ^º$mda (¶m Hw$amUmÀ¶m) ê$nmZo EH$
H$gmoQ>r AdVrU© Ho$cr H$s, ˶mZo g‘ñV OJdmgr¶m§Zm (¶mÛmao) gmdY H$amdo. 2 Vmo
(A„mh) Á¶mMr AmH$memV Am{U n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV {dídmda) gÎmm Amho.
˶mZo ñdV:gmR>r H$moUmcmhr Amncm nwÌ ~Z{dcocm Zmhr d ˶mÀ¶m gÎmoV H$moUrhr
˶mMm ^mJrXma Zmhr. ˶mZoM à˶oH$ dñVyMr {Z{‘©Vr Ho$cr. ˶mZo (Amnë¶m) ¶moOZoZgw ma
gdmªgmR>r EH$ ¶mo½¶ à‘mU {ZpíMV Ho$coco Amho. 3 Am{U cmoH$m§Zr ˶mcm (åhUOoM
˶m§Mm {Z‘m©Vm Agcoë¶m A„mhcm) gmoSy>Z Ago Cnmñ¶ ~Zdco AmhoV, Oo H$mhrhr
{Z‘m©U H$ê$ eH$V ZmhrV, H$maU Vo ñdV:M {Z‘m©U Ho$co Jococo AmhoV. Am{U Vo
ñdV:À¶mM Z’$m-ZwH$gmZmÀ¶m ~m~VrV H$moU˶mhr àH$mao Amnë¶m A§Jr gm‘϶©
~miJyZ ZmhrV. VgoM ˶m§Zm Zm H$moUmÀ¶m ‘¥Ë`yda, Zm OrdZmda, Zm ‘¥Ë¶yZ§Va
nwZéËWmZmda H$moU˶mhr àH$mao {Z¶§ÌU àmá Amho.
4
g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) cmoH$ åhUVmV, "ho (Hw$amU) ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr
Zmhr Va (n¡J§~amZo) ñdV:hÿZ aMcocr Jmoï> Amho. Am{U BVam§Zr ˶mMr ¶m H$m¶m©V
‘XV Ho$cocr Amho.' (A„mhÀ¶m J«§Wm~Ôc Ago dº$ì¶ H$aUmao) ho cmoH$ ’$maM
A˶mMmar Am{U ImoQ>maS>o AmhoV. 5 Am{U Vo åhUVmV, "¶m àmMrZ cmoH$m§À¶m
V϶hrZ H$Wm AmhoV, Á¶m ˶mZo (BVam§H$Sy>Z) {chÿZ KoVë¶m AmhoV. Am{U ˶m,
˶mcm gH$mi-g§Ü¶mH$mi EoH${dë¶m OmV AgVmV.'
gyah-25. Ac-µ’w$aµH$mZ 355

(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "ho Hw$amU ˶mZo àH$Q> Ho$co


6

Amho, Omo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr gd© ahñ¶o OmUVmo,


IamoIa, Vmo ’$ma j‘m H$aUmam d H¥$nm H$aUmam Amho.'
7
(g˶ ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "hm H$gcm n¡J§~a Amho, Omo (BVam§à‘mUoM)
^moOZ H$aVmo d ~mOmamÀ¶m {R>H$mUrhr McVm-{’$aVmZm AmT>iVmo. ¶mÀ¶m~amo~a
ñdJ©XÿVmcm H$m nmR>{dʶmV Amco Zmhr, Omo cmoH$m§Zm gMoV H$aʶmgmR>r ¶mÀ¶m~amo~a
am{hcm AgVm. 8 qH$dm (Ago Var ìhm¶cm hdo hmoVo H$s, A„mhH$Sy>Z) ¶mÀ¶mH$S>o
EImXm I{OZm CVa{dcm Jocm AgVm, qH$dm (H$‘rV H$‘r) ¶mÀ¶mH$S>o (g‘¥Õ) Aer
EH$ ~mJ Var Agm¶cm hdr hmoVr, Á¶mVyZ Vmo (H$moUVohr H$ï> Z H$aVm) ImD$ eH$cm
AgVm.' Vo A˶mMmar cmoH$ (EH$‘oH$m§Zm) åhUmco, "(Vwåhr Oa ¶m n¡J§~amMo AZwgaU
H$amc Va) Vwåhr EH$m OmXÿJ«ñV ‘mUgmMo AZwgaU H$aUmao Agmc.' 9 (n¡J§~a!)
nmhm, Vo Vw‘À¶m{df¶r H$go-H$go CXmhaU (Cn‘m) àñVwV H$arV AmhoV. {ZpíMVnUo
Vo ~hH$coco AmhoV, AmVm nwÝhm ¶m§Zm gÝ‘mJ© H$Yr cm^Uma Zmhr.
10
nmdZ Amho Vmo (A„mh)! ˶mZo R>a{dco Va Vwåhmcm (¶mM OJmV) ¶mhÿZhr
({H$˶oH$ nQ>rZo) Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ H$ê$ eH$Vmo. Aem ~mJm Á¶m§VyZ nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Am{U ^ì¶ Ago AZoH$ ‘hmchr, Vmo Vwåhmcm XoD$
eH$Vmo. 11 nU ˶m§À¶m~m~VrV (dñVwpñWVr hr Amho H$s), ˶m§Zr nwZéËWmZmÀ¶m
KQ>Ho$cmM ImoQ>o R>a{dco Amho. Am{U Amåhr ˶m KQ>Ho$cm ImoQ>o R>a{dUmè¶m§gmR>r
YJYJVr AmJ V¶ma H$ê$Z R>odcocr Amho. 12 Am{U Ooìhm Vo Xþê$ZM AmJrer
g‘moamg‘moa hmoVrc, Voìhm ˶m§Zm {VMm Amdoe d {VÀ¶m JO©Zm EoHy$ ¶oVrc. 13 Am{U
Ooìhm ˶m§Zm OIS>coë¶m AdñWoV ˶mV EImÚm Aé§X OmJr ’o$Hy$Z Q>mH$ʶmV ¶oB©c,
Voìhm Vo ‘¥Ë`ygmR>r ¶mMZm H$aVrc. (åhUOo ˶m§Zm dmQ>oc H$s, ˶m§À¶mda Agm ‘¥Ë¶y
¶mdm, Á¶mÛmao ˶m§Mm H$m¶‘[a˶m {dZme hmoD$Z Omdm). 14 (nU ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c), "AmO EH$ ‘¥Ë¶ycm Zmhr, AZoH$ ‘¥Ë`y§Zm ~mocdm.' 15 (n¡J§~a! cmoH$m§Zm)
{dMmam, "ho Mm§Jco Amho H$s, H$m¶‘ñdê$nr amhm¶Mo ñdJ©, Á¶mMo dMZ A„mhMr OmU
R>odyZ OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§Zm XoʶmV Amco Amho. Vmo ˶m§Mm ‘mo~Xcm Amho d ˶m§Mo
H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶mMo {R>H$mU.' 16 {VWo ˶m§Zm Vo gd© {‘ioc Oo ˶m§Zm hdo Agoc.
Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. ho Vw¶m nmcZH$˶m©Mo Ago dMZ Amho. Á¶mMr nyV©Vm
356 Hw$amU

H$aUo ˶mZo ñdV:da ~§YZH$maH$ R>a{dcoco Amho.


17
Am{U Á¶m {Xder Vmo ˶m cmoH$m§Zm (åhUOo AZoHo$ídadmXr cmoH$m§Zm) d (˶m
Cnmñ¶m§Zmhr) Á¶m§Mr Vo A„mhcm gmoSy>Z CnmgZm H$arV AgV, EH${ÌV H$aoc. Voìhm
A„mh (˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§Zm) åhUoc, "Vwåhr ‘m¶m ¶m godH$m§Zm ‘mJ©^«ï> Ho$cmV
H$s, ho ñdV:M gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joco? 18 (˶mda) Vo CÎma XoVrc, "VwPr ‘hmZVm
Agr‘ Amho! Am‘À¶mgmR>r Vgm {dMma H$aUohr H$Xm{n e³¶ ZìhVo H$s, Amåhr Vwcm
gmoSy>Z BVam§Zm Am‘Mo ‘mcH$ åhUyZ ñdrH$mamdo (d cmoH$m§Zm Vo gwMdmdo). Vy ˶m§Zm d
˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm Eo{hH$ OrdZmV g‘¥ÕVm àXmZ Ho$cr, n[aUm‘r ˶m§Zm Vw¶m
CnXoem§Mm {dga nS>cm. Am{U (AmO) Vo {dZme J«ñV cmoH$m§V gm‘rc Pmco.' 19
(˶mda A„mh åhUoc) Am{U (Á¶m§Zm Vwåhr Cnmñ¶ ‘mZco hmoVo) ˶m§Zr, Vwåhr Oo
H$mhr åhUV hmoVm ˶mg AmVm ImoQ>o R>a{dco Amho. Am{U AmVm ({ejocm) Zm Vwåhr
ñdV: Q>miy eH$Vm, Zm Vwåhmcm H$moU˶mhr àH$maMo gmhmæ¶ cm^oc. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s
Omo H$moUr A˶mMmar H¥$˶ H$aoc, ˶mg Amåhr H$R>moa {ejoMr Md MmIm¶cm cmdy.
20
(n¡J§~a!) Vw‘À¶mnydu (Amåhr) Agm EH$hr n¡J§~a nmR>dcm Zmhr, Omo ^moOZ
H$arV ZìhVm, qH$dm (gd©gmYmaU ‘mUgmà‘mUo) ~mOmamV (dJ¡a)o McV-{’$aV ZìhVm.
Amåhr Vwåhm (cmoH$m§Zm) EH$-Xþgè¶mMr narjm KoʶmMo gmYZ ~ZdVmo. (Va ‘J)
Vwåhr (¶m narjocm) Y¡¶m©Zo ghZ H$amc H$m, (ho Amåhmcm nmhm¶Mo Amho). Am{U
Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd© H$mhr nmhUmam Amho.
21
Am{U Oo cmoH$ Am‘À¶m ^oQ>rMr Anojm R>odyZ ZmhrV, Vo åhUVmV; "Am‘À¶mH$S>o
ñdJ©XÿVm§Zm H$m nmR>{dʶmV Amco Zmhr. qH$dm Amåhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©cm H$m nmhÿ
eH$V Zmhr?' ˶m§Zm ñdV:Mm ’$maM A{^‘mZ Amho, ˶m§Zr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aʶmÀ¶m
~m~VrV H$moUVrM H$ga ~mH$s R>odcocr Zmhr. 22 Á¶m {Xder Vo ñdJ©XÿVm§Zm nmhVrc,
˶m {Xder Vr Jmoï> Anamܶm§gmR>r H$mhr IwfI~a AgUma Zmhr. Voìhm Va Vo
AmoaS>Vrc, ~Mmd! ~Mmd! 23 Am{U Amåhr ˶m§À¶m à˶oH$ H¥$˶mH$S>o diy d
˶m§À¶m (VWmH${WV Mm§Jë¶m) H¥$˶m§Mr (h{H$JV ñnï> H$ê$Z Q>mHy$) ‘J Amåhr Aem
H¥$˶m§Zm {dIwacoë¶m YwirÀ¶m H$Um§à‘mUo H$ê$Z Q>mHy$. 24 ñdJ©{Zdmgr cmoH$m§Zm ˶m
{Xder CËH¥$ï> Ago {ZdmgñWmZ cm^coco Agoc, IamoIa ’$maM gw§Xa {dlm‘ñWmZ
Agoc Vo!
25
Á¶m {Xder AmH$me T>Jm§gh ’$mQy>Z OmB©c, Am{U ñdJ©XÿVm§Zm ‘moR>çm g§»¶oZo
CVadʶmV ¶oB©c. 26 ˶m {Xder (gdmªg‘moa) Iar gÎmm H¥$nmd§V (A„mhMrM)
gyah-25. Ac-µ’w$aµH$mZ 357

Agë¶mMo ({MÌ) ñnï> hmoB©c, Am{U Vmo {Xdg g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ’$maM
H$R>rU Agoc. 27 ˶m {Xder XþamMmar ‘Zwî¶ Amnco hmV Hw$aVS>oc d åhUoc, "Aaoao
(‘mPo XþX£d!) ‘r n¡J§~amZo XmIdcocm ‘mJ©M AZwgacm AgVm Va {H$Vr ~ao Pmco
AgVo!' 28 ~a~mX Pmcmo ‘r! "‘r A‘wH$ ‘mUgmcm {‘Ì ~Zdco ZgVo Va..........
(AmO ‘r A^mJr R>acmo ZgVmo). 29 ˶mZoM ‘cm ~hH$mdyZ gXþnXoem§nmgyZ Xÿa Zoco,
Ooìhm H$s, Vo gXþnXoe ‘cm àmá Pmco hmoVo. H$maU g¡VmZ ‘mUgmÀ¶m ~m~VrV Aݶ
H$mhr ZgyZ Ho$di ’$gdUyH$ H$aUmam Amho.
30
Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) n¡J§~a åhUoc, ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘m¶m
cmoH$m§Zr ¶m Hw$amUmer Amncm g§~§Y nyU©nUo VmoSy>Z Q>mH$cm hmoVm.
(Q>rn: Oo ‘mZdmgmR>r A§{V‘ {Xdgmn¶ªV ‘mJ©Xe©ZmMo EH$‘od Ago gmYZ hmoVo.)
31
Am{U (n¡J§~a!) AemàH$mao Amåhr AnamYr cmoH$m§n¡H$s à˶oH$ n¡J§~amgmR>r eÌy
C^o Ho$co. Vw‘Mm nmcZH$Vm© (Vwåhmcm) ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r d ‘XV H$aʶmgmR>r
n¶m©á Amho.
(Q>rn: åhUOo ¶m narjmê$nr OJmV à˶oH$ n¡J§~amcm A„mhMm g§Xoe nmoM{dVmZm, Xþï> eº$s¨er gm‘Zm
H$amdm cmJcm.)
32
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ {dMmaVmV, "¶mÀ¶mH$S>o g§nyU© Hw$amU EH$mM doioV H$m
àH$Q> H$aʶmV Amco Zmhr?' (Amåhr) Vgo ¶mgmR>r Ho$co H$s, ˶mÛmao Vw‘À¶m öX¶m§Zm
~iH$Q>r àXmZ H$amdr. Am{U åhUyZ Vo Amåhr H«$‘m-H«$‘mZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco. 33
(g˶ ZmH$maUmao) ho cmoH$ à˶oH$ doiog H$mhrVar {d{MÌ Amjon Vw‘À¶mg‘moa àñVwV
H$aVmV. nU Amåhr ˶mMo (nyU©) g˶, gdm}Îm‘ ñnï>rH$aUmgh Vw‘À¶mg‘moa ‘m§S>Vmo.
34
Oo cmoH$ Vm|S> Kmgë¶m OmUmè¶m AdñWoV ZaH$mH$S>o ’$anQ>V Zoco OmVrc. ’$maM
dmB©Q> {R>H$mU, {Zdmg H$aʶmgmR>r ˶m§Zm {‘iUma Amho. Am{U VoM gai ‘mJm©nmgyZ
’$ma Xÿa Jococo AmhoV.
35
Amåhr (Vw‘À¶mà‘mUoM) ‘ygmcmhr J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm. Am{U ˶mMm
gmhmæ¶H$ åhUyZ Amåhr ˶mMm ^mD$ hmê$Z ¶mMr {Z¶wº$s Ho$cr hmoVr. (åhUOo
ghn¡J§~a åhUyZ). 36 ‘J Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "Vwåhr XmoKo ˶m cmoH$m§H$S>o Om,
Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xoe Agcoë¶m IwUm (signs) ImoQ>çm R>a{dë¶m AmhoV.' ‘J
eodQ>r Amåhr (˶m Anamܶm§Zm) nyU©nUo Zï> H$ê$Z Q>mH$co. 37 AemMàH$mao (n¡J§~a)
ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr Amåhr ~wS>dyZ Q>mH$co. H$maU ˶m§Zrhr ˶m§À¶mH$S>o Amcoë¶m n¡J§~am§Zm
ImoQ>o R>a{dco. Am{U Amåhr ˶m§Zm g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r EH$ (~moYna) g§Ho$V
~Zdco. Am{U Amåhr dmB©Q> H¥$˶ H$aUmè¶m§gmR>r H$R>moa {ejm V¶ma H$ê$Z R>odcr
358 Hw$amU

Amho. 38 Am{U (AmR>dm Amåhr) AmX d g‘yX Am{U I§XH$dmco d ˶m§À¶mXaå¶mZ


hmoD$Z Jocoë¶m {H$˶oH$ O‘mVtZm (H$emàH$mao {ejm Ho$cr). 39 ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm
Amåhr gMoV H$aʶmgmR>r Bemao {Xco. (‘J eodQ>r) Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMm
g‘yi Zme Ho$cm. 40 Am{U (Oo AmVm Am‘À¶m g§Xoem§Zm ZmH$maV AmhoV) Vo ˶m
dñVrOdiyZ {ZpíMVnUo Jococo AmhoV, {OÀ¶mda ’$ma dmB©Q> Agm XJS>m§Mm dfm©d
H$aʶmV Amcm hmoVm. ‘J ˶m§Zr Vmo (n[aUm‘ qMVZnyd©H$) nm{hcm Zmhr H$m? "nU
Zmhr, IaoVa ho cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§Va nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dʶmda {dídmgM R>odV ZmhrV.'
41
(n¡J§~a!) Ooìhm-Ooìhm Vo Vwåhmcm nmhVmV, Voìhm Vo Vwåhmcm CnhmgmMo cú¶
~Z{dVmV, (åhUVmV), hmM H$m Vmo, Á¶mcm A„mhZo n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco Amho?
42
Oa Amåhr Am‘À¶m Cnmñ¶m§À¶m ~m~VrV R>m‘ am{hcmo ZgVmo Va ¶mZo Amåhmcm
Am‘À¶m Cnmñ¶m§nmgyZ Xÿa ZoD$Z ‘mJ©^«ï> Ho$co AgVo. nU cdH$aM Ooìhm Vo Vr {ejm
nmhVrc Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwHo$c H$s, gdm©V OmñV ‘mJ©^«ï> H$moU Amho.
43
(n¡J§~a!) Vwåhr ˶m ‘Zwî¶mÀ¶m pñWVrda qMVZ Ho$co AmhmV H$m, Á¶mZo
Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§ZmM Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco Amho. Va Aem ‘Zwî¶mcm
gÝ‘mJm©da AmUʶmMr (qH$dm ˶mcm gÝ‘mJm©da H$m¶‘ R>odʶmMr) O~m~Xmar Vwåhr
KoD$ eH$Vm? 44 Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$m H$s, ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVoH$ OU (Vw‘Mo
åhUUo) cjnyd©H$ EoH$VmV d Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV? Zmhr, Vo Va Ho$di
OZmdam§gmaIo AmhoV, Zìho Vo ˶m§À¶mnojmhr A{YH$ ^aH$Q>coco AmhoV, (åhUOo
OZmdam§BVH$shr ¶m§À¶mV ¶mo½¶ ‘mJm©Mr OmU Cacocr Zmhr).
45
Vwåhr ¶m Jmoï>rMo (H$Yr) qMVZnyd©H$ {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Vw‘Mm
nmcZH$Vm© H$emàH$mao gmdcr nga{dVmo. ˶mZo Oa BpÀN>co AgVo Va Vmo {Vcm pñWa
R>ody eH$cm AgVm, nU Amåhr gy¶m©cm {VMo ‘mJ©Xe©H$ ~Zdco. 46 ({Vcm ngadyZ
Q>mH$ë¶mZ§Va) ‘J Amåhr {Vcm hiyhiy Amnë¶mH$S>o AmoTy>Z KoVmo.
(Q>rn: Agr‘ AdH$memV A„mhZo n¥Ïdr d gy¶© ¶m§Zm H$emàH$mao nyU© g§VwcZmgh {Za§Va H$m‘mcm cmdco
Amho. ¶m gd© A„mhÀ¶m A’$mQ> gm‘϶m©À¶m IwUm AmhoV.)
47
Am{U VmoM Amho Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r amÌrcm (EH$m) nm§Kê$Um(à‘mUo) ~Z{dco.
Am{U Pmonocm {dlm§VrMo (d fresh hmoʶmMo) gmYZ ~Z{dco. Am{U {Xdgmcm OmJo
hmoD$Z (Amnco OrdZ nwT>o gwê$ R>odʶmMo) ‘mܶ‘ ~Z{dco.
(Q>rn: ‘mZdmMo OrdZ A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m ¶m MH«$mV ~m§Ycoco Amho.)
48
Am{U VmoM Amho, Omo dmè¶m§Zm Amnë¶m H¥$noMr ew^dmVm© åhUyZ nwT>o nmR>dVmo.
gyah-25. Ac-µ’w$aµH$mZ 359

Am{U ‘J Amåhr AmH$memVyZ ewÕ (JmoS>) nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 49 ¶mgmR>r H$s,
˶mÛmao ‘¥V AdñWoV Agcoë¶m O{‘Zrg OrdZ àXmZ H$amdo. Am{U Am‘À¶m {Z{‘©Vrn¡H$s
AZoH$ àH$maÀ¶m OZmdam§Zm d ‘mUgm§Zm {nʶmMo nmUr CncãY H$aʶmgmR>r. (Amåhr
nmʶmMm dfm©d H$aVmo).
50
AemàH$mao Amåhr (Am‘À¶m g§Xoem§Zm cmoH$m§g‘moa) {d{dY àH$mao ¶mgmR>r ñnï>
H$ê$Z gm§{JVco Amho H$s, ˶m§Zr ¶mda qMVZ H$amdo, nU ~hþg§»¶ cmoH$ H¥$V¿ZVmnyd©H$
à{VgmX XoV AgVmV. 51 (AmVmhr) Amåhr BpÀN>co AgVo Va (AmYrà‘mUoM)
à˶oH$ dñVr‘ܶo EH$ gmdY H$aUmam (n¡J§~a) nmR>{dco AgVo. 52 Va Vwåhr g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo åhUUo H$Xm{n ‘mݶ H$ê$ ZH$m. Am{U ¶m (Hw$amUmÀ¶m) gmhmæ¶mZo
˶m§À¶mer ‘moR>m {OhmX H$am.
(Q>rn: åhUOo A„mhMm g§Xoe ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo q~~dʶmgmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am. Am{U A„mhÀ¶m
g§Xoem{déÕ Ë¶m§À¶m AmdS>r {ZdS>rZo Vwåhr A{O~mV à^m{dV ìhm¶cm ZH$mo. Hw$amUmMm g§Xoe, AWm©VM
OrdZmMo g˶ CcJS>Umam g§Xoe, cmoH$m§n¶ªV nmoM{dʶmÀ¶m H$m¶m©cmM, A„mh gdm}Îm‘ {OhmX åhUVmo.)
53
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo nmʶmÀ¶m XmoZ àH$maÀ¶m àdmhm§Zm MmcZm {Xcr.
EH$ JmoS> d VhmZ e‘{dUmam Amho Va Xþgam Imam d H$Sy> Amho. Am{U ˶mZo ˶m
XmoKm§Xaå¶mZ EH$ AS>ga d EH$ àM§S> Ago {d^mOH$ C^o Ho$co Amho. 54 Am{U ˶mZoM
‘mZdmcm nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶mcm aº$g§~§YmVyZ d {ddmhg§~§YmVyZ
ZmVrJmoVr Agcocm EH$ (gm‘m{OH$ àmUr) ~Zdco. Vw‘Mm nmcZH$Vm© (A’$mQ>) gm‘϶©
~miJUmam Amho.
55
(A„mh, cmoH$m§Mm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© AgVmZmhr) Vo A„mhcm gmoSy>Z
Aem§Mr CnmgZm H$aVmV, Oo ˶m§Zm (H$moU˶mhr àH$mao) Zm cm^ nmoMdy eH$VmV, Zm
hmZr. (nU) g˶ ZmH$maUmao cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {déÕ (Xþï>m§Mo) gmhmæ¶H$
~Zcoco AmhoV. 56 (n¡J§~a) Amåhr Vwåhmcm Ho$di ew^dmVm© XoUmam Am{U gmdY
H$aUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho. 57 (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o ¶mg§~§YmZo
(^m¡{VH$ ñdê$nmMm) H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. (‘mÌ hr Anojm AgVo H$s),
Á¶mcm dmQ>oc ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$amdm.
(Q>rn: H$maU Vgo H$am¶Mo H$s, Zmhr hm Vw‘À¶m {ZdS>rMm àíZ Amho.)
58
Am{U (n¡J§~a!) ÑT> {dídmg R>odm ˶m A„mhda, Omo {Za§Va {Od§V Amho
Am{U Vmo H$YrM ‘aUmam Zmhr. Am{U ˶mÀ¶m ñVwVrgh ˶mÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo
dU©Z (Zoh‘r) H$arV amhm. Am{U ˶mcm Amnë¶m godH$m§À¶m nmnH¥$˶m§Mr nyU© OmUrd
360 Hw$amU

Amho. 59 ˶mZo AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm Am{U Oo H$mhr ¶m§À¶m Xaå¶mZ Amho, ˶m
gdmªZm ghm {XdgmV (åhUOoM ghm H$mcmdYrV) {Z‘m©U Ho$co. ‘J ˶mZo g‘ñV
universeMo gÎmmH|$Ð Amnë¶m {Z¶§ÌUmV KoVco. (Vmo Amho), H¥$nmd§V (A„mh)!
˶mÀ¶mg§~§YmZo EImÚm kmZr ‘mUgmcm {dMmam. 60 Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s,
Ho$di H¥$nmd§V A„mhg‘moaM ZV‘ñVH$ ìhm, Voìhm (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV,
"hm H$moU Vmo H¥$nmd§V (A„mh)?, Vy gm§Jerc ˶mÀ¶mg‘moa Amåhr ZV‘ñVH$ ìhm¶Mo
H$m?' Am{U AemàH$mao ˶m§À¶mV {VañH$mamMr ^mdZm AmUIr dmT>rg cmJVo.
61
Agr‘ nmdZ Amho Vmo, Á¶mZo AmH$memV ZjÌm§Mo g‘yh Mo g‘yh {Z‘m©U Ho$co.
Am{U ˶mV (gy¶m©À¶m ê$nmZo) EH$ XoXrß`‘mZ {Xdm d (W§S>) àH$me XoUmam M§Ð R>odyZ
{Xcm Amho. 62 Am{U VmoM Amho, Á¶mZo amÌ d {Xdg ¶m§Zm EH$m nmR>monmR> EH$ ¶oUmao
~Z{dco. ¶mV ˶m 춺$sgmR>r ~moY Amho, Omo (~moY) KoD$ BpÀN>Vmo Am{U Omo H¥$Vk
~Zy BpÀN>Vmo.
63
Am{U H¥ $ nmd§ V A„mhMo Iao ^º$ Vo Amho V , Oo ^y V cmda Z‘« n Uo
MmcVmV.(åhUOo ˶m§À¶m dV©ZmV Zoh‘r Z‘«Vm AgVo). Am{U Ooìhm {Z~w©Õ cmoH$
˶m§À¶mer ~mocVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Vwåhmcm em§Vr cm^mo.' (åhUOo ˶m§À¶mer
ì¶W© ~S>~S> H$aʶmV Amncm doi Vo dm¶m KmcdrV ZmhrV). 64 Am{U Vo Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa ZV‘ñVH$ hmoD$Z Am{U ˶mÀ¶mg‘moa C^o amhÿZ, (àmW©Zm) H$aʶmV
Amncr amÌ ì¶VrV H$aVmV. 65 Am{U ˶mÀ¶mH$S>o (Zoh‘r) hr {dZdUr H$arV
AgVmV H$s, ho à^y! ZaH$mMr {ejm Am‘À¶mnmgyZ Xÿa R>od. H$maU ˶mMr {ejm
^¶§H$a ¶mVZm‘¶r {ejm Amho. 66 IamoIa Vo ’$maM dmB©Q> dmñVì¶mMo {R>H$mU Amho,
’$maM dmB©Q> Aml¶mMo ñWmZ Amho. 67 Am{U Vo Ooìhm IM© H$aVmV Voìhm Zm Vo
CYinÅ>r H$aVmV, Zm H§$OyfnUmMo àXe©Z H$aVmV. nU (Vo) ¶m XmoKm§À¶m Xaå¶mZ
g§VwcZ R>odUmè¶m ‘ܶ‘ ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmV.
68
Am{U Vo A„mhì¶{V[aº$ Aݶ H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm Ymdm H$arV ZmhrV.
Am{U Vo A„mhZo à{V~§{YV R>adcoë¶m H$moU˶mhr {OdmMr h˶m H$arV ZmhrV, nU
’$º$ ݶmæ¶ H$maUmZo. Am{U Vo ì¶{^Mmar H¥$˶ H$arV Zmhr. Am{U Omo H$moUr Ago
(nmnH¥$˶) H$aoc, ˶mcm ˶mgmR>r {ejm ^moJmdrM cmJoc. 69 nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
˶mMr {ejm XþßnQ> Ho$cr OmB©c. Am{U An‘mZJ«ñV AdñWoV Vmo ˶mV {IVnV nS>oc.
70
Omo H$moUr níMmÎmmn 춺$ H$ê$Z lÕm YmaU H$aVrc Am{U gËH$‘mªÀ`m ‘mJm©Mm
Adc§~ H$aVrc, Va Aem cmoH$m§À¶m (nyduÀ¶m) MwH$m§Zm A„mh Mm§Jë¶m H¥$˶m§V
gyah-26. Ae-ewAam 361

n[ad{V©V H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U A„mh ’$ma j‘merc Amho, X¶miy Amho. 71 Am{U Omo
H$moUr níMmÎmmn H$aVmo Am{U gËH$‘} H$am¶cm cmJVmo. Va Agm ‘mUyg Iè¶m AWm©Zo
A„mhH$S>o naV ¶oV AgVmo.
72
Am{U (cjmV R>odm, VoM cmoH$ A„mhMo Iao ^º$ AmhoV), Oo ImoQ>çm Jmoï>tMo
gmjrXma ~ZV ZmhrV, Am{U Ooìhm (Aem cmoH$m§OdiyZ) ˶m§Mo H$Yr OmUo Pmco, Oo
{ddoH$eyݶ (d ’$mcVy) Jmoï>tV Jw§Vcoco AmhoV, {VWyZ gä¶nUo {ZKyZ OmVmV. 73
Am{U Ooìhm ˶m§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§Ûmao AmYmao CnXoe Ho$co OmVo. Voìhm
Vo ~{hè¶m d Am§Yù¶mà‘mUo ˶mg à{VgmX XoV ZmhrV. 74 Am{U Oo (A„mhH$S>o
AemàH$mao) àmW©Zm H$arV AgVmV, "ho à^y! Am‘À¶m nËZr d Am‘Mr g§VVr
¶m§À¶mÛmao Amåhmcm ZoÌgwI àXmZ H$a. Am{U Amåhmcm gXmMmar cmoH$m§gmR>r EH$
AmXe© ~Zd.'
75
hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm ñdJm©V, ˶m§À¶m ghZercVoÀ¶m ‘mo~Xë¶mV,
^ì¶ ‘hmc àXmZ Ho$co OmVrc. {VWo ˶m§Mo ñdmJV gwIem§VrÀ¶m ew^oÀN>ogh Ho$co
OmB©c. 76 Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. {H$Vr N>mZ {R>H$mU Vo Wm§~ʶmMo! {H$Vr
gw§Xa {R>H$mU Vo amhʶmMo! 77 (n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr ˶mMm Ymdm H$aUmao
Zgmc Va (cjmV Agy X¶m) ‘m¶m nmcZH$˶m©cm Vw‘À¶m ~m~VrV H$mhr H$V©ì¶
Zmhr.' (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gm§Jm,) "Vwåhr (A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm) {ZpíMVnUo
ImoQ>o R>a{dcoco Amho. Va AmVm ˶mÀ¶m {ejoV Vwåhr doT>co OmUma, ho AJXr AQ>i
Amho.'
gyah-26. Ae-ewAam
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ‘r‘0 2 ho gwñnï> J«§WmVrc g§Xoe hmoV, g˶ ñnï> H$aUmao (g§Xoe)
3
(n¡J§~a!) ¶m g§Xoemda Vo lÕm YmaU H$aʶmg V¶ma ZmhrV, ¶m Xþ:ImZo H$Xm{MV
Vwåhr ñdV:cm g§ndyZ KoUma H$s H$m¶? (åhUOo ˶m§Zr A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmMm
ñdrH$ma H$amdm ¶m à¶ËZm§V Vwåhr {OdmMo {H$Vr hmc H$ê$Z KoV AmhmV!) 4 Amåhr
R>a{dco AgVo Va ˶m§À¶mH$S>o AmH$memVyZ EImXr (M‘ËH$m[aH$) {ZemUr AdVrU© H$ê$
eH$cmo AgVmo, ‘J ˶m§À¶m ‘mZm ˶mg‘moa Z‘ë¶m Ag˶m, (nU Vgo H$aUo Am‘À¶m
¶moOZoMm ^mJ Zmhr). 5 Am{U ˶m§À¶mH$S>o H¥$nmd§V (A„mhH$Sy>Z) Ooìhmhr ZdrZ
CnXoe ¶oVmo, Voìhm (à˶oH$ doiog ho ‘ZmZo Am§Yio Pmcoco cmoH$) ˶mH$S>o nmR>
362 Hw$amU

{’$adë`m{edm` amhV ZmhrV. 6 AemàH$mao ˶m§Zr ¶m g§XoemH$S>o {ZpíMVnUo Xþc©j


H$ê$Z Q>mH$co Amho. Va cdH$aM ˶m§Zm ˶m Jmoï>rMo g˶ H$iyZ OmB©c, Á¶mMr Vo {I„r
CS>drV AgV.
7
˶m§Zr ^yVcmda (qMVZnyd©H$) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Amåhr ˶mda {d{dY
àH$maÀ¶m {H$Vr Mm§Jë¶m dñVy CJ{dë¶m AmhoV, Á¶m OmoS>çm§À¶m ê$nmZo AmhoV. 8
{ZpíMVM ¶mV (cmoH$m§gmR>r) g§Xoe Agcocr IyU Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$ AgoM
AmhoV H$s, Oo lÕm YmaU H$arV ZmhrV. 9 Vw‘Mm nmcZH$Vm©M gd©e{º$‘mZ Amho,
H¥$nm H$aUmam Amho.
10
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ‘ygmcm ~mocmdyZ
gm§{JVco H$s, Vy ˶m XþamMmar cmoH$m§H$S>o Om. 11 {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§H$S>o, Oo ‘mPr OmU
R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$arV ZmhrV). 12 (˶mda) ‘ygmZo CÎma {Xco, "ho à^y, ‘cm
Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ImoQ>o R>adVrc.' 13 "(¶m O~m~XmarZo) ‘m¶m Camda
‘cm XS>nU Amë¶mgmaIo dmQ>Vo, Am{U ‘r {O^oZo Z AS>IiVm (ñnï>nUo) ~mocy
eH$V Zmhr. Va Vy hm g§Xoe hmê$ZH$S>o nmR>dyZ (˶mcm ¶m H$m¶m©V ‘mPm gmhmæ¶H$
~Zd).' 14 "{edm¶, ˶m§Mm ‘m¶mda EH$ (OwZm) Amamon XoIrc Amho. ‘cm Aer
^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ‘mê$Z Q>mH$Vrc.'
15
A„mhZo åhQ>co, "Ago H$Xm{n hmoUma Zmhr, Va Vwåhr XmoKo Am‘À¶m g§Xoem§gh
Om, Amåhr Vw‘À¶m~amo~a AmhmoV. Am{U Vw‘Mo åhUUo EoH$V AmhmoV.' 16 Va Vwåhr
XmoKo {’$aAm¡ZH$S>o Om, Am{U gm§Jm H$s, Amåhr gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©Mo n¡J§~a
AmhmoV. 17 (Vwcm ho gm§Jm¶Mo Amho H$s), Vy BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm Am‘À¶m~amo~a OmD$
Xo.'
(Q>rn: B{OáMm amOm, {’$aAm¡ZZo ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrg Amnco Jwcm‘ ~ZdyZ R>odco hmoVo.)
18
(‘ygm Zo g§Xoe EoH${dë¶mZ§Va) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Amåhr VwPo chmZnUr
Am‘À¶mH$S>o g§JmonZ Ho$co Zmhr H$m? d¶mMr AZoH$ df} Vy Am‘À¶m~amo~a Kmc{dcr
Amhog. 19 Am{U Vy Va Vo (J§^ra AnamYr) H¥$˶ Ho$co. (Ho$co Vo Ho$co) {ZpíMVM Vy
{ZénH$mar cmoH$m§n¡H$s EH$ Amhog.'
20
‘ygmZo CÎma {Xco, "(hmo¶), ˶mdoiog Vo H¥$˶ ‘m¶m hmVyZ (AOmUVonUo)
KS>co, Voìhm ‘cm ‘mJ©Xe©Z cm^coco ZìhVo. 21 ‘J ‘cm Vwåhm cmoH$m§Mr ^rVr
dmQ>ë¶mZo ‘r Vw‘À¶mVyZ niyZ Jocmo. ‘J ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo {ddoH$eº$s
(wisdom) àXmZ Ho$cr Am{U ‘cm n¡J§~am§n¡H$s ~Zdco. 22 Am{U Á¶m~Ôc Vy ‘cm
gyah-26. Ae-ewAam 363

{hUdrV Amhog, Vmo hmM VwPm CnH$ma H$s, Vy BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm Jwcm‘ ~ZdyZ R>odco
Amhog?'
23
‘J (nwT>o) {’$aAm¡Z åhUmcm, "{dídmMm nmcZH$Vm© åhUOo Vo H$m¶ AgVo?'
24
‘ygmZo CÎma {Xco, "AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m§À¶m Xaå¶mZ Oo H$mhr Amho ˶m§Mm
‘mcH$; Oa Vwcm nQ>V Agoc Va........' 25 {’$aAm¡Z Amnë¶m AmgnmgÀ¶m
cmoH$m§Zm åhUmcm, "EoH$cmV H$m Vwåhr (hm H$m¶ åhUVmo Vo)?' 26 ‘ygm Zo (nwT>o) åhQ>co,
"VmoM Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm© Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr nmcZH$Vm©.' 27 (˶mda)
{’$aAm¡Z CX²Jmacm, "hm n¡J§~a, Á¶mcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amco Amho, doS>m ‘mÌ
Amho ho Z¸$s!' 28 nU ‘ygmZo Amnco ~mocUo gwê$M R>odco, åhUmcm, "(Á¶mÀ¶m{df¶r
‘r Vwåhmcm gm§JV Amho Vmo) nyd© d npíM‘ Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, ˶m
gdmªMm ‘mcH$ Amho. (nU ho Vwåhmcm VoìhmM H$ioc) Ooìhm Vwåhr Amnë¶m ~wÕrMm
dmna H$amc.' 29 (¶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Oa Vy ‘cm gmoSy>Z Aݶ H$moUmcm Cnmñ¶
åhUyZ ñdrH$maerc Va ‘r Vwcm Vwé§JmV H¡$X H$ê$Z Q>mHo$Z.' 30 ‘ygmZo åhQ>co, "‘r
Vw¶mg‘moa g˶mMo ñnï> à‘mU gmXa Ho$ë¶mZ§VaXoIrc H$m?' 31 (˶mda) {’$aAm¡ZZo
åhQ>co, "Va Vo gmXa H$a Oa Vy Iam Amhog.' 32 ‘J Ooìhm ‘ygmZo Amncr H$mR>r Imcr
’o$H$cr, Voìhm nmhVm Va H$m¶, {VMo AMmZH$nUo EH$m gnm©V ê$nm§Va Pmco. 33 Am{U
˶mZo Amncm hmV g‘moa nga{dcm, Am{U nmhVm Va H$m¶, nmhUmè¶m§Zm Vmo nm§T>am
ew^« (M‘H$V Agcocm) {XgV hmoVm. 34 (ho nmhÿZ) {’$aAm¡Z Amnë¶m Amgnmg
Agcoë¶m gaXmam§Zm åhUmcm, "IamoIa hm ‘Zwî¶ ’$ma Hw$ec OmXÿJma dmQ>Vmo. 35 Vmo
BpÀN>Vmo H$s, Amnë¶m OmXÿÀ¶m à^mdmZo Vwåhmcm Vw‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ cmdmdo.
Voìhm ˶mÀ¶m~m~VrV Vwåhr H$m¶ g„m XoUma?'
36
Vo CÎmaco, "˶mcm d ˶mÀ¶m ^mdmcm H$mhr H$mi Cg§V Úm, Am{U gd©
eham§V Xd§S>r XoUmao nmR>dyZ Úm. 37 ˶m§Zr Vw‘À¶mH$S>o gd© {ZîUmV OmXyJmam§Zm KoD$Z
¶mdo.' 38 AemàH$mao ({d{dY eham§Vrc) OmXÿJma R>acoë¶m {Xder, R>acoë¶m doioda
EH${ÌV H$aʶmV Amco. 39 Am{U cmoH$m§Zmhr gm§JʶmV Amco, "Vwåhr gd© CnpñWV
amhUma Zm? (OmñVrV OmñV cmoH$m§Zr CnpñWV amhUo ¶mgmR>r Amdí¶H$ Amho, H$maU
Amnë¶mcm OmXÿJmam§~amo~a amhÿZ ˶m§Mm CËgmh dmT>dVm ¶oB©c). 40 Oa Vo {dO¶ àmá
H$aUmao R>aco Va Amnë¶mcm ˶m§À¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aVm ¶oB©c.' 41 Ooìhm OmXÿJma
Amco, Vo {’$aAm¡Zcm (åhUOo amOmcm) åhUmco, "Amåhr {dO¶ àmá Ho$ë¶mg, Amåhmcm
H$mhr ~jrg (dJ¡ao) {‘iUma H$m?' 42 ˶mZo CÎma {Xco, "hmo¶, Vgo Pmë¶mg
364 Hw$amU

{ZpíMVM Vw‘Mm g‘mdoe ‘m¶m gm{Þܶ cm^coë¶m Img cmoH$m§V hmoB©c.'


43
‘ygm Zo OmXÿJmam§Zm gm§{JVco, "Vwåhmcm Oo H$mhr ’o$H$m¶Mo Amho (‘¡XmZmV)
44
’o$H$m.' Voìhm ˶m§Zr Amnë¶m Xmoè¶m d H$mR>çm (‘¡XmZmV) ’o$H$ë¶m d åhUmco,
"{’$aAm¡ZÀ¶m à{Vð>oMr enW, Amåhr {dO¶r hmoUma.' 45 nU Ooìhm ‘ygmZo Amncr
H$mR>r (‘¡XmZmV) ’o$H$cr, Am{U AMmZH$nUo Vr H$mR>r (gmnmV n[ad{V©V Pmcr Am{U
˶m gmnmZo, ˶m§Zr Á¶m AmYmao Vmo ’$gdo{JarMm Ioi gmXa Ho$cm hmoVm), ˶m gdmªZm
{Jim¶cm gwédmV Ho$cr. 46 (hm M‘ËH$ma nm{hë¶m~amo~a gd©) OmXÿJma A„mhg‘moa
ZV‘ñVH$ Pmco. 47 Vo CX²Jmaco, "Amåhr gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©da lÕm YmaU
Ho$cr Amho. 48 Omo ‘ygm d hmê$ZMm nmcZH$Vm© Amho.'
49
(˶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Vwåhr ‘r nadmZJr XoʶmAmYrM, ˶mMo åhUUo
‘mݶ Ho$cmV, {ZpíMVM Vmo Vw‘Mm Jwê$ Amho, Á¶mZo Vwåhmcm (hr gd©) OmXÿ{dÚm
{eH$dcr Amho. nU cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ ¶oB©c, (AmVm ‘r Vw‘Mo H$m¶ H$aVmo Vo)
‘r Vw‘Mo EH$m ~mOyMo hmV Am{U Xþgè¶m ~mOyMo nm¶ H$mnyZ Q>mHo$Z Am{U ˶mZ§Va
Vwåhm gdmªZm gwimda MT>doZ.' 50 ˶m§Zr CÎma {Xco, "˶mMo Amåhmcm H$mhr Xþ:I Zmhr,
(Vy Vgo Ho$ë¶mg) Amåhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV OmD$.' 51 Amåhmcm nyU©
Amem Amho H$s, Am‘Mm nmcZH$Vm© Am‘À¶mH$Sy>Z Pmcoë¶m MwH$m§Zm ‘m’$ H$ê$Z
Q>mHo$c, H$maU Amåhr gd©àW‘ lÕm YmaU H$aUmè¶m§n¡H$s AmhmoV.'
52
Am{U Amåhr ‘ygmH$S>o Am‘Mm hm g§Xoe àH$Q> Ho$cm H$s, ‘m¶m ^º$m§Zm KoD$Z
{VWyZ amÌr {ZKyZ Om, Vw‘Mm nmR>cmJ {ZpíMVnUo Ho$cm OmB©c. 53 Am{U {’$aAm¡ZZo
(g¡Ý¶mMr O‘dmO‘d H$aʶmgmR>r) {d{dY eham§Zm Xd§S>r XoUmao nmR>dco. 54 ho ‘yR>^a
cmoH$ AmhoV, (åhUOo ‘ygmÀ¶m O‘mVrMo cmoH$), 55 nU ˶m§Zr Amåhmcm àjwãY Ho$co
Amho. 56 Am{U Amåhr EH$ g§K{Q>V d H$moU˶mhr Ymo³¶mÀ¶m {déÕ nyU©nUo V¶ma
Agcocr O‘mV AmhmoV, (ho ‘mhrV AgVmZmhr ˶m§Zr Amåhmcm {S>dMco Amho). 57
AemàH$mao Amåhr ({’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm) Á¶m ~mJm§V d àdmhm§eoOmar Vo amhV hmoVo,
{VWyZ ~mhoa H$mT>co. 58 Am{U ˶m§Mo I{OZo d ^ì¶ ‘hmc gmoS>m¶cm ˶m§Zm ^mJ
nmS>co. 59 ({’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV) Ago KS>c,o Am{U Z§Va (H$mcm§VamZo)
Amåhr ¶m gd© daXmZm§Mo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm dmag ~Zdco.
60
‘J {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr gy`m}X`mÀ`m doir ˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm. 61
Am{U Ooìhm XmoÝhr JQ> EH$‘oH$m§Zm {Xgy cmJco, Voìhm ‘ygm~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zr
åhQ>co, "AmVm Va Amåhr doT>co Jocmo`.' 62 ‘ygmZo CÎma {Xco, "Vgo H$Xm{n hmoUma
gyah-26. Ae-ewAam 365

Zmhr, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘m¶m~amo~a Amho, Vmo ‘cm ‘mJ©Xe©Z H$aoc.' 63 Voìhm Amåhr
‘ygmH$S>o Am‘Mm g§Xoe nmR>{dcm H$s, "Amnë¶m H$mR>rZo Vy g‘wÐmda àhma H$a.' Voìhm
Vmo Xþ^§Jcm Am{U ˶mMm à˶oH$ ^mJ àM§S> nd©VmgmaIm Pmcm hmoVm. 64 Am{U
Amåhr nmR>cmJ H$aUmè¶m Xþgè¶m njmcmhr (åhUOo {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zmhr)
˶m§À¶m {ZH$Q> AmUco. 65 Am{U Amåhr ‘ygm d ˶mÀ¶m~amo~a Oo cmoH$ hmoVo, ˶m
gdmªZm dmMdco. 66 Am{U Xþgè¶m njmcm ~wS>dyZ Q>mH$co. (åhUOoM {’$aAm¡Z d
˶mÀ¶m cmoH$m§Zm) 67 {ZpíMVnUo, ¶m (H$WoV cmoH$m§gmR>r) EH$ g§Xoe Amho. nU
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ cmoH$ lÕm R>odUmao ZmhrV. 68 IamoIa, VwPm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ
Amho, H¥$nm H$aUmam Amho.
(Q>rn: ho A{ÛVr¶ JwU, Ho$di A„mhMoM Amho H$s, Vmo Agr‘ e{º$emcr AgyZhr Agr‘ X¶m H$aUmam
Amho.)
69
Am{U cmoH$m§Zm B~«mhr‘Mm d¥Îmm§V EoH$dm. 70 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m d{S>cm§g d
Amnë¶m cmoH$m§Zm {dMmaco, "Vwåhr H$emMr CnmgZm H$aVm?' 71 ˶m§Zr CÎma {Xco,
"Amåhr ‘yVvMr CnmgZm H$aVmo, Am{U ¶m§À¶mà{V Am‘Mr Or {Zð>m Amho, ˶mda
Amåhr (Zoh‘r) H$m¶‘ amhÿ.' 72 ˶mZo {dMmaco, "Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$m H$s, Ooìhm
Vwåhr ¶m§Mm Ymdm H$aVm, Voìhm Vo Vw‘Mo åhUUo EoHy$ eH$VmV? 73 qH$dm ˶m§À¶mH$S>o
Vwåhmcm cm^ qH$dm hmZr (nmoM{dʶmMo) gm‘϶© Amho?' 74 ˶m§Zr CÎma {Xco, "(Vo
H$mhrhr Agmo,) nU Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm AgoM H$aVmZm nm{hco Amho.'
75
(˶mda) B~«mhr‘Zo åhQ>co, "Vwåhr S>moio CKSy>Z ˶m§À¶m{df¶r H$Yr (qMVZnyd©H$)
{ZarjU Var Ho$co AmhmV H$m, Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$arV Amcm AmhmV? 76 Vwåhr
Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zrhr (Vgo H$Yr Ho$co H$m? Ogo ‘r åhUVmo). 77 ({OWn¶ªV
‘mPm g§~§Y Amho, ‘mPo Ago R>m‘nUo åhUUo Amho) gd© OJm§Mm ({Z‘m©Vm) d
nmcZH$Vm© Agcoë¶m EH$m A„mhcm gmoSy>Z, hr gd© (ImoQ>r Cnmñ¶o) ‘mPr eÌy AmhoV.
78
˶mZoM ‘cm {Z‘m©U Ho$co d VmoM ‘cm ‘mJ©Xe©Z H$arV AgVmo.
(Q>rn: IamoIa! {Z‘m©Ë¶m{edm¶ Xþgam H$moU Mm§Jë¶m àH$mao ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$Vmo.)
79
Am{U VmoM ‘m¶m Imʶm-{nʶmMr ì¶dñWm H$aVmo. 80 Am{U Ooìhm ‘r
AmOmar nS>Vmo, Voìhm VmoM ‘cm ~ao H$aVmo. 81 Am{U VmoM ‘cm ‘¥Ë¶y XoB©c Am{U ‘J
(VmoM) ‘cm nwÝhm {Od§V H$aoc. 82 Am{U VmoM, Á¶mÀ¶mH$Sy>Z ‘r Amem ~miJyZ
AgVmo, ݶm¶mÀ¶m {Xder, ‘m¶m MwH$m ‘m’$ H$aoc.'
83
"ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm {ddoH$ àXmZ H$a Am{U ‘mPm g‘mdoe gXmMmar
366 Hw$amU

cmoH$m§‘ܶo H$a. 84 Am{U Z§Va ¶oUmè¶m {nT>çm§Zr (‘m¶m OrdZmnmgyZhr YS>m ¿¶mdm)
Ago ‘m¶m~m~VrV H$a. 85 Am{U ‘mPm g‘mdoe Eoíd¶©g§nÞ ñdJm©À¶m dmagXmam§‘ܶo
H$a. 86 Am{U ‘m¶m {n˶mg j‘m H$a, IamoIa Vmo dmQ> MwH$coë¶m§n¡H$s Amho. 87
Am{U ‘cm ˶m {Xder An‘m{ZV H$ê$ ZH$mog, Á¶m {Xder gd© cmoH$m§Zm CR>dyZ C^o
Ho$co OmB©c. 88 Á¶m {Xder Zm g§nÎmr H$mhr H$m‘r ¶oB©c, Zm g§VVr. 89 nU Voìhm
VmoM (¶eñdr R>aoc) Omo A„mhH$S>o ewÕ ‘Z (spiritually developed mind)
KoD$Z ¶oB©c.'
90
(˶m {Xder) ñdJ© ˶m cmoH$m§À¶m g‘moa AmUʶmV ¶oB©c, Á¶m§Zr A„mhMr
OmU d ^¶ ~miJyZ (Amnco OrdZ ì¶VrV Ho$coco Agoc). 91 Am{U ZaH$mMr Xmao
˶m cmoH$m§gmR>r Iwcr Ho$cr OmVrc, Á¶m§Zr MwH$sÀ¶m ‘mJm©da (OrdZ ì¶VrV Ho$co).
92
Am{U ˶m§Zm {dMmaco OmB©c, "Vo gd© AmVm Hw$R>o AmhoV, Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm
H$arV AgV.' 93 A„mhcm gmoSy>Z? Vo (AmO) Vwåhmcm ‘XV H$ê$ eH$VmV H$m qH$dm
Vo ñdV:cm Var ‘XV H$ê$ eH$VmV H$m? 94 ‘J ˶m§Zm Vm|S>Ker AdñWoV ZaH$mV
’o$Hy$Z XoʶmV ¶oB©c. Vo (ImoQ>o) Cnmñ¶ d (˶m§Mm Ymdm H$aUmao) ~hH$coco cmoH$. 95
Am{U BãcrgMr (åhUOo g¡VmZmMr) goZm, gdmªZm EH$Ì (˶mV ’o$Hy$Z XoʶmV ¶oB©c).
96
Vo gd© {VWo EH$Xþgè¶mcm Xmof XoVmZm åhUVrc, 97 A„mhMr enW! Amåhr
YS>YS>rV MwH$sÀ¶m ‘mJm©da hmoVmo. 98 Ooìhm Amåhr Vwåhmcm g‘ñV universe À`m
nmcZH$˶m©g‘mZ g‘OV hmoVmo, (åhUOo ˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§Zm). 99 Amåhmcm ¶m
Anamܶm§ZrM ‘mJ©^«ï> H$ê$Z gmoS>co. 100 Am{U AmVm Am‘Mr {e’$mag H$aUmam
H$moUrhr Zmhr. 101 Zm H$moUr {Zð>mdmZ {‘Ì. 102 Oa Amåhmcm ’$º$ EH$Xm nwÝhm
AmYrMo OrdZ XoʶmV Amco Va Amåhr Adí¶ lÕmd§V ~Zcmo AgVmo. 103
(ZaH$dm{g¶m§Mo Oo {MÌ àñVwV H$aʶmV Amco Amho) ˶mV {ZpíMVnUo (cmoH$m§gmR>r)
EH$ g§Xoe Amho, nU ~hþg§»¶ cmoH$ ˶mda lÕm R>odUmao ZmhrV. 104 VwPm nmcZH$Vm©
gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶m‘ܶo ‘wirM e§H$m Zmhr.
105
ZyhÀ¶m cmoH$m§Zrhr n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 106 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$ ZyhZo
˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhm cmoH$m§Zm A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 107 ‘r Vw‘À¶mH$S>o
nmR>dʶmV Amcocm g§XoedmhH$ Amho Am{U (‘r) g§Xoeê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o
KoD$Z Amcmo Amho. 108 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo AZwgaU H$am.
109
Am{U ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm
Va Ho$di g§nyU© {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m (A„mhH$S>o) ‘cm {‘iUma Amho.
gyah-26. Ae-ewAam 367

110
Voìhm Vwåhr cmoH$ A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo AZwgaU H$am.' 111 (˶mda)
Vo åhUmco, "Amåhr Vw¶mda {dídmg R>odyZ (VwPo AZwgaU) H$go H$ê$ eH$Vmo? H$maU
AJXr ImcÀ¶m dJm©Vrc cmoH$ VwPo AZwgaU H$arV AmhoV.' 112 Voìhm ZyhZo åhQ>co,
"Vo (H$m¶ AmhoV) d Vo H$m¶ H$arV AgV, ¶mMo kmZ ‘cm H$go AgUma? 113
˶m§À¶m H¥$˶m§Mm {heo~ Ho$di ‘mPm nmcZH$Vm©M KoD$ eH$Vmo, Am{U Vwåhmcm ho
g‘Om¶cm hdo. 114 Am{U ‘r H$moU˶mhr lÕmd§Vmcm {PS>H$mê$Z (Amnë¶mnmgyZ) Xÿa
H$aUma Zmhr. 115 ‘r Va Ho$di EH$ CKS>-CKS> gmdY H$aUmam Amho.'
116
Vo åhUmco, "ho Zyh, Vy ho gd© ~§X Ho$co Zmhrg Va {ZpíMVnUo Vw¶mda
XJS>m§Mm dfm©d Ho$cm OmB©c.' 117 Voìhm (ZyhZo A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y!
‘m¶m cmoH$m§Zr ‘cm ImoQ>o R>a{dco Amho. 118 Va Vy ‘m¶m d ¶m§À¶m Xaå¶mZ VwPm
{ZUm©¶H$ ’¡$gcm gwZmdyZ Q>mH$. Am{U ‘cm d ‘m¶m~amo~a Agcoë¶m lÕmd§Vm§Zm
(¶m§À¶mnmgyZ) ‘wº$s Xo.' 119 ‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m~amo~a EH$ (IMmIM)
^acoë¶m Zm¡H$o V Agcoë¶m (gdmªZm) dmMdco. 120 Am{U ˶m§Zm gmoS>y Z ~mH$s gdmªZm,
Amåhr ~wS>dZy Q>mH$co. 121 ¶m H$WoV {ZpíMVnUo EH$ g§Xeo Amho, nU ~hþg»§ ¶ cmoH$
(¶m g§Xe o mnmgyZ ~moY J«hU H$ê$Z) lÕmd§V ~ZUma ZmhrV. 122 Am{U VwPm nmcZH$Vm©
gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
123
AmX (ZmdmÀ¶m O‘mVrZohr) n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 124 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$
hÿXZo ˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhmcm A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 125 ‘r Vw‘À¶mH$S>o
nmR>dʶmV Amcocm (A„mhMm) g§XoedmhH$ Amho. Am{U (‘r) g§Xoeê$nr A‘mZV
Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 126 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo
AZwgaU H$am. 127 Am{U ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr,
‘m¶m (H$m‘mMm) ‘mo~Xcm ‘cm Ho$di g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m (A„mhH$S>)o
{‘iUma Amho. 128 Vwåhr à˶oH$ C§M {R>H$mUr H$moU˶mhr CÔoem{dZm (Ho$di ñdV:Mm
‘moR>onUm {‘adʶmgmR>r) ñ‘maHo$ (monuments) ~m§YyZ H$mT>Vm, ˶mcm H$mhr AW©
Amho H$m? 129 VgoM ñdV:gmR>r ‘moR>‘moR>o ^ì¶ ‘hmc C^o H$aVm, OUy H$mhr Vwåhr
˶mV H$m¶‘ñdê$nr amhUma AmhmV? 130 Am{U Ooìhm EImÚmda Amnco hmV Q>mH$Vm,
Voìhm EImÚm Owc‘r ‘mUgmà‘mUo ˶mÀ¶mer dV©Z H$aVm. 131 Voìhm Vwåhr A„mhMo
^¶ ~miJm Am{U ‘mPo AmkmnmcZ H$am. 132 Am{U ˶m A„mhMo ^¶ ~miJm,
Á¶mZo Vwåhmcm ˶m gd© (Mm§Jë¶m) Jmoï>r nwa{dcoë¶m AmhoV, Á¶m§Mr Vwåhmcm
(Mm§Jë¶màH$mao) OmUrd Amho. 133 ˶mZoM Vwåhmcm àXmZ Ho$co Amho, JwaoT>moao d ‘wco.
368 Hw$amU

134 135
VgoM ~mJm d nmʶmMo àdmh (¶m gd© ˶mÀ¶mM XoU½¶m AmhoV). ‘cm
Vw‘À¶m~m~VrV EH$m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>Vo.'
(Q>rn: H$maU gd© H$mhr A„mhH$Sy>ZM àmá H$ê$Z, d ˶mÀ¶mH$S>oM nyU©nUo Xþc©j H$ê$Z, Vwåhr OrdZ
ì¶VrV H$arV AmhmV.)
136
˶m§Zr CÎma {Xco, "Am‘À¶mgmR>r g‘mZ Amho H$s, Vy Amåhmcm CnXoe H$a
qH$dm H$ê$ ZH$mog. (åhUOo Vw¶m CnXoem§Mm Am‘À¶mda H$mhrhr n[aUm‘ hmoUma
Zmhr). 137 ¶m Aem ({ejoÀ¶m Y‘³¶m XoUo) àmMrZ H$mimnmgyZ cmoH$m§Mr gd¶
am{hcocr Amho. 138 Am{U Am‘À¶mda H$moUVohr g§H$Q> dJ¡ao H$mhr ¶oUma Zmhr.' 139
AemàH$mao ˶m§Zr ˶mcm (åhUOo Am‘À¶m n¡J§~amcm) ImoQ>o R>a{dco. ‘J Amåhr ˶m§Zm
Zï> H$ê$Z Q>mH$co. ¶m H$WoV EH$ (~moYna) g§Xoe Amho, nU ~hþVoH$ cmoH$ (¶mnmgyZ
~moY KoD$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 140 Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ
Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
141
g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrZohr) n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco.
(Q>rn: à˶oH$ {R>H$mUr n¡J§~am§Mm C„oI AZoH$dMZr H$m Amho? H$Xm{MV Vo ¶mgmR>r H$maU, EH$m
A„mhÀ¶m gÀÀ¶m à{V{ZYrcm ImoQ>o R>adUo Ago Amho H$s, ˶mZo gd©M à{V{ZYtZm ImoQ>o R>a{dco,
H$maU gdmªZr ‘wimV cmoH$m§H$S>o VmoM g§Xoe AmUcm hmoVm.)
142
Ooìhm ˶m§Mm ^mD$ gmcohZo ˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhmcm A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr
H$m? 143 ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcocm (A„mhMm n¡J§~a) Amho Am{U g§Xoeê$nr
A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 144 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U
‘mPo AmkmnmcZ H$am. 145 Am{U ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV
Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm ˶mÀ¶mH$S>o ({‘iUma Amho), Omo g§nyU© {dídmMm nmcZH$Vm©
Amho. 146 Vwåhr Ago g‘OyZ AmhmV H$s H$m¶, Á¶m gwIg‘¥ÕrV Vwåhr AmhmV,
˶mV Vwåhmcm (H$m¶‘ñdê$nr) AgoM amhÿ {Xco OmB©c? 147 ˶m ~mJm d nmʶmMo
àdmh (¶m§À¶mXaå¶mZ) 148 VgoM YmݶmZo ^acoë¶m eoVm§V d ˶m IOwarÀ¶m (~mJm§V),
Á¶mMo KS> Amo¶mZo VwQ>m¶cm Amco AmhoV. (¶m gd© gwIg‘¥Õrgh Vwåhr H$m¶‘
amhUma, Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$s H$m¶?) 149 Am{U Vwåhr nd©Vm§Zm IUyZ (Amnë¶m
H$m¡eë¶mda) ‘moR>m A{^‘mZ {‘adrV Kao {Z‘m©U H$aVm. 150 Vwåhr A„mhMo ^¶
~miJm Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 151 Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§Mo
åhUUo EoHy$ ZH$m. 152 Oo ^yVcmda Ho$di CnÐd ‘mO{dVmV, Am{U H$moUVohr
{dYm¶H$ H$m¶© H$arV ZmhrV.'
153
Vo åhUmco, "Vy {ZpíMVM EH$ OmXÿJ«ñV ‘Zwî¶ Amhog. 154 Vy Va Ho$di
gyah-26. Ae-ewAam 369

Am‘À¶mà‘mUoM EH$ ‘Zwî¶ Amhog, Oa Vy Vw¶m (Xmì¶mV) Iam Agerc Va


Am‘À¶mg‘moa EImXr (M‘ËH$m[aH$) {ZemUr gmXa H$a.' 155 ˶mZo CÎma {Xco, "hr EH$
C§Q>rU (Vw‘À¶mgmR>r EH$ M‘ËH$ma) Amho, EH$ {Xdg {hMr nmUr {nʶmMr nmir
Agoc. Am{U EH$m {ZYm©[aV {Xder Vw‘Mr nmir Agoc. 156 åhUyZ Vwåhr {Vcm Xþï>
hoVyZo H$moU˶mhr àH$mao BOm nmoM{dʶmMm à¶ËZ H$ê$ ZH$m, AݶWm Vw‘À¶mda EH$
^¶§H$a {Xdg AmoT>doc.' 157 nU ˶m§Zr {VÀ¶m nm¶mÀ¶m Ym|S>{eam (H«y$a[a˶m) H$mnyZ
Q>mH$ë¶m. Am{U Z§Va níMmÎmmnX½Y Pmco, (nU Vmo níMmÎmmn ì¶W© hmoVm). 158
˶mZ§Va (B©ídar¶) {ejoZo Vo doT>co Joco. {ZpíMVM ¶m H$WoV EH$ g§Xoe Amho. nU
˶m§À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ (Vmo g§Xoe J«hU H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 159 Vw‘Mm
nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
160
(AJXr AgoM KS>co) cyVÀ¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV, ˶m§Zrhr n¡J§~am§Zm ImoQ>o
R>a{dco. 161 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$ cyV ˶m§Zm åhUmcm, "Vwåhmcm A„mhMo ^¶ dmQ>V
Zmhr H$m? 162 ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcocm (A„mhMm n¡J§~a) Amho, Am{U
g§Xoeê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 163 Va A„mhMo ^¶ ~miJm,
Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 164 ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr ‘mo~Xcm
‘mJV Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm ˶mÀ¶mH$S>o {‘iUma Amho, Omo g§nyU© {dídmMm
nmcZH$Vm© Amho. 165 OJmVrc gd© cmoH$m§‘ܶo VwåhrM Ago AmhmV H$m, Oo
(dmgZmnyVugmR>r) nwéfm§H$S>o OmVm? 166 Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mgmR>r
Vw‘À¶m Á¶m nËZr d¡Y R>a{dcoë¶m AmhoV, ˶m§À¶mH$S>o OmʶmnmgyZ Vwåhr ñdV:cm Xÿa
R>odVm. nU dñVwpñWVr hr Amho H$s, Vwåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV
H$moUVrM H$ga ~mH$s R>odcocr Zmhr, Ago cmoH$ AmhmV Vwåhr!'
167
Vo åhUmco, "ho cyV! Oa Vy ho gd© (VwPo àdMZ) ~§X Ho$co Zmhrg Va Vwcm
(¶m JmdmVyZ) {ZpíMVnUo ~mhoa KmcdyZ XoʶmV ¶oB©c.' 168 ˶mZo åhQ>co, "ho nmhm,
‘cm Va Vw‘À¶m ˶m H¥$˶m§Mr ^¶mZH$ MrS> ¶oVo, Á¶mV Vwåhr {cá AmhmV.' 169
(‘J ˶mZo A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr), ho à^y! Vy ‘cm d ‘m¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm ˶m§À¶m
nmnH¥$˶m§À¶m (Xþîn[aUm‘m§nmgyZ) dmMd. 170 ‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m gd©
Hw$Qw>§~r¶m§Zm dmMdco. 171 nU (cyV d ˶mMo Hw$Qw>§~r¶ Vo eha gmoSy>Z {ZKyZ Joë¶mZ§Va)
EH$ d¥Õ ór ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a amhÿZ Jocr. 172 ‘J Amåhr BVam§Zm Zï> H$ê$Z
Q>mH$co. 173 Am{U Amåhr ˶m§À¶mda ({dZmeH$mar) nmdgmMm dfm©d Ho$cm, IamoIa
{H$Vr dmB©Q> hmoVm Vmo nmD$g, Omo ˶m cmoH$m§da d{f©cm Jocm, Á¶m§Zm gmdYmZVoMm Bemam
370 Hw$amU

XoʶmV Amcm hmoVm. 174 {ZpíMVM ¶m H$WoV (cmoH$m§gmR>r) EH$ g§Xoe Amho. nU
~hþg§»¶ cmoH$ (¶m g§XoemnmgyZ ~moY J«hU H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 175
Am{U VwPm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho d Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m
Zmhr.
176
O§JcmV amhUmè¶m (A¶H$m ZmdmÀ¶m O‘mVrZohr) n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco.
177
(˶m§À¶mH$S>o Amcoë¶m n¡J§~a) ewEo~Zo Ooìhm ˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhmcm A„mhMo
^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 178 ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcocm (A„mhMm n¡J§~a)
Amho, Am{U g§Xoeê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 179 Voìhm Vwåhr
A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 180 ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z
H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr, ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm ˶mÀ¶mH$S>o {‘iUma Amho, Omo
g§nyU© {dídmMm nmcZH$Vm© Amho. 181 (ì¶dhmamV Zoh‘r) ‘mn nwaonya ^ê$Z Úm Am{U
(‘mn d dOZmÀ¶m ~m~VrV) H$moUmMohr ZwH$gmZ H$ê$ ZH$m. 182 Am{U dOZ ¶mo½¶
VamOyZo H$am. 183 Am{U cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dñVy ˶m§Mr ’$gdUyH$ H$ê$Z XoD$ ZH$m.
Am{U (Ago H$ê$Z) ^yVcmda AamOH$Vm ‘mOdy ZH$m. 184 Am{U ˶mMr OmU d ^¶
~miJyZ Agm, Á¶mZo Vwåhmcm d Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m§Zm {Z‘m©U Ho$co Amho.'
185
Vo åhUmco, "Vy Aݶ H$mhr ZgyZ EH$ OmXÿnrS>rV ‘Zwî¶ Amhog. 186 Vy Va
Ho$di Am‘À¶mgmaImM EH$ ‘Zwî¶ Amhog Am{U Amåhmcm Va dmQ>Vo H$s, Vy ImoQ>o
~mocʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma Hw$ec Amhog. 187 Am{U Oa Vy g˶dmXr ‘Zwî¶ Agerc
Va Am‘À¶mda AmH$memMm EImXm VwH$S>m H$mogioc, Ago Vy H$mhr H$a.' 188 (n¡J§~a)
ewEo~ Zo CÎma {Xco, "Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, Vo gd© ‘m¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco
R>mD$H$ Amho.' 189 AemàH$mao ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>a{dco, ‘J ˶m§Zm T>Jm§Zr PmH$moiyZ
Q>mH$coë¶m {XdgmÀ¶m {ejoZo doT>co. IamoIa Vr ^¶mdh {XdgmMr {ejm hmoVr. 190
{ZpíMVM, ¶m H$WoV EH$ g§Xoe Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$ (¶m g§XoemnmgyZ ~moY J«hU
H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 191 {ZpíMVM Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho
d A˶§V X¶mdmZ Amho.
192
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, g§nUy © universe Mm ‘mcH$ Agcoë¶m (A„mhZoM)
ho Hw$amU àH$Q> Ho$co Amho. 193 ¶mg {dídmgnmÌ ñdJ©XÿVmZo (A„mhH$Sy>Z) AmUco
Amho. 194 (Am{U A„mhÀ¶m AmkoZo) Vw¶m öX¶mda (åhUOoM ñ‘aUnQ>cmda)
àñWm{nV Ho$co Amho. ¶mgmR>r H$s, Vy (cmoH$m§Zm) gmdY H$aUmè`m§n¡H$s ìhmdog. 195
ñnï> Aa~r ^mfoV. 196 ¶mMo dU©Z AmYr Amcoë¶m J«§Wm§Vhr Amho. 197 ˶m§À¶mgmR>r
gyah-26. Ae-ewAam 371

ho n¶m©á à‘mU Zmhr H$m H$s, ~Zr BòmB©c (åhUOo Á¶y)À¶m Y‘©n§{S>Vm§Zm ¶mg§~§YmZo
Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV Amho.
(Q>rn: ˶m§Zm ho ‘mhrV hmoVo H$s, EH$ eodQ>Mm n¡J~§ a ¶oUma Amho Am{U EH$ eodQ>Mm J«W§ àH$Q> Ho$cm OmUma Amho.)
198
Am{U Oa Amåhr ¶m J«§Wmcm EImÚm {~Ja Aa~r ‘mUgmda àH$Q> Ho$co
__ 199
AgVo Va Am{U ˶mZo (¶m Aa~r cmoH$m§Zm) Vmo J«§W dmMyZ XmI{dcm AgVm
(Varhr) ˶m§Zr ¶mda lÕm YmaU Ho$cr ZgVr. 200 AemàH$mao Amåhr nmnr cmoH$m§À¶m
‘ZmV lÕm YmaU Z H$aʶmMo JwU R>mgyZ ^acoco Amho. 201 ho cmoH$ Vmon¶ªV ¶mda
{dídmg R>odUma ZmhrV, Omon¶ªV Vo Xþ:IXm¶H$ {ejm nmhÿZ KoUma ZmhrV. 202 Vr
{ejm (Vo g§H$Q>) ˶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oBc © Am{U ˶m§Zm ˶mMr nwgQ>er H$ënZmXoIrc
203
Zgoc. Voìhm Vo åhUVrc, "Amåhmcm H$mhr Cg§V {‘iy eHo$c H$m?'
204
¶m cmoH$m§Zm Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mda cdH$amV cdH$a ¶mdr, Ago dmQ>V
Amho H$s H$m¶? 205 Vwåhr ¶m~Ôc H$Yr {dMma Ho$cm H$m? Oa Amåhr H$mhr
dfmªH$[aVm (OrdZmV) ˶m§Zm cm^mpÝdV hmoD$ {Xco. __ 206 Am{U Ooìhm Vr ({ejm)
˶m§À¶mda MmcyZ ¶oB©c, Á¶mnmgyZ ˶m§Zm gmdY Ho$co OmV hmoVo. __ 207 Va ˶m§Zr
H$mhr H$mi Or ‘m¡O‘Om Ho$cr ˶mMm H$m¶ Cn¶moJ? 208 Am{U Amåhr H$moU˶mhr
dñVrcm gmdY H$aUmam (n¡J§~a) nmR>dʶmnydu H$Yrhr Zï> Ho$coco Zmhr. 209 (Ago
Amåhr ¶mgmR>r Ho$co H$s, cmoH$m§Zr) CnXoe J«hU H$amdm, H$maU Amåhr Owcÿ‘ H$aV
ZgVmo. 210 Am{U (hm B©ídar¶ J«§W ‘mZdmH$S>o) g¡VmZ KoD$Z Amcoco ZmhrV. 211
H$maU Vo ¶mgmR>r nmÌ ZmhrV, Zm Vo Ago H$ê$ eH$VmV. 212 (hm J«§W) EoH$ʶmnmgyZ
XoIrc ˶m§Zm Xÿa R>odʶmV Amcoco Amho.
213
Va (cmoH$m§Zmo) Vwåhr A„mh~amo~a Xþgè¶m H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm Ymdm H$ê$
ZH$m, AݶWm Vw‘Mm g‘mdoe {ejog nmÌ R>acoë¶m cmoH$m§V hmoB©c. 214 Am{U (àW‘)
Vwåhr Amnë¶m {ZH$Q>dVu¶m§Zm gMoV H$am, (åhUOo BWyZ gwédmV H$am). 215 Am{U
˶m cmoH$m§à{V Zoh‘r Z‘« ^md ~miJm, Oo lÕmd§V ~ZyZ Vw‘Mo AZwgaU H$aVrc. 216
nU Oa Vo Vw‘À¶m AmkoMo nmcZ H$arV ZgVrc Va ˶m§Zm gm§JyZ Q>mH$m, "Vwåhr Oo H$mhr
H$arV AmhmV ˶mÀ¶m O~m~XmarVyZ ‘r ñdV:cm ‘wº$ H$arV Amho,' 217 Am{U ˶m
(A„mhda) ÑT> {dídmg R>odm, Omo gd©e{º$‘mZ d X¶mdmZ Amho. 218 Vmo Vwåhmcm
nmhV AgVmo Ooìhm Vwåhr (àmW©ZoV ˶mÀ¶mg‘moa) C^o amhVm. 219 Am{U Z‘mµOr
cmoH$m§gmo~V Vwåhr Ooìhm dmdaV AgVm, (Voìhmhr Vmo Vwåhmcm nmhV AgVmo). 220 Vmo
gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
372 Hw$amU

221
‘r Vwåhmcm gm§Jy H$m H$s, g¡VmZ H$moUmda AdVrU© hmoVmV? 222 Vo à˶oH$
ImoQ>o ~mocUmè¶m nmnr ‘mUgm§da AdVrU© hmoV AgVmV. 223 Oo à˶oH$ ImoQ>çm
Jmoï>rH$S>o H$mZ cmdVmV, Am{U ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVoH$ ImoQ>o ~mocUmao AgVmV. 224
{OWn¶ªV H$dtMm g§~§Y Amho, ˶m§Mo AZwgaU Va Ho$di dmQ> MwH$coco cmoH$ H$arV
AgVmV. 225 Vwåhmcm ¶mMr H$Yr OmUrd Pmcr Zmhr H$m, (ho H$dr H$mën{ZH$
{dídmÀ¶m) Xè`mImoè`m§V H$emàH$mao ^Q>H$V AgVmV? 226 Am{U Vo ñdV: Á¶m
Jmoï>rda AmMaU H$arV ZmhrV, Aer Jmoï> ~mocyZ XmIdVmV. 227 nU Á¶m cmoH$m§Zr
lÕm YmaU Ho$cr d Vo gËH$‘} H$arV AgVmV, Am{U A„mhMo Zoh‘r {Od§V ^md
~miJyZ ñ‘aU H$arV AgVmV. Am{U Vo VoìhmM ñdV:À¶m ~MmdmV nwT>o ¶oVmV, Ooìhm
˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm OmVmo. (åhUOo Vo Xþgè¶mda AmH«$‘U H$aʶmMm {dMmahr
H$ê$ eH$V ZmhrV). Am{U A˶mMmar H¥$˶ H$aUmè¶m cmoH$m§Zm cdH$aM H$iyZ ¶oB©c
H$s, ˶m§Zm H$moU˶m {R>H$mUr naV Om¶Mo Amho.
gyah-27. AZ-Zåc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ho Hw$amUmVrc g§Xoe AmhoV, Omo EH$ ñnï> g§Xoe J«§W Amho, (g˶
ñnï>nUo àH$Q> H$aUmam). 2 ho (g§Xoe) ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© AmhoV lÕmd§Vm§gmR>r. 3
Oo {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV Am{U XmZH$m¶© H$arV AgVmV, VgoM ‘¥Ë¶wníMmV
OrdZmda ÑT> {dídmg ~miJyZ AgVmV. 4 Oo cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg
R>odV ZmhrV, ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o Amåhr ˶m§À¶mgmR>r gwemo{^V ~Z{dcr AmhoV. Va
Vo (Am§Yù¶mà‘mUo) ^Q>H$V AmhoV.
(Q>rn: åhUOo Vo ¶mM OrdZmcm g‘moa R>odyZ H$m¶© H$aVmV Am{U ˶mda Iye AgVmV.)
5
hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm Amho, Am{U Vo ‘¥Ë¶wníMmV
(AZ§VH$mcrZ) OrdZmV Aem ZwH$gmZmcm gm‘moao OmVrc, (Á¶mnmgyZ ~mhoa nS>Uo
H$Xm{n e³¶ Zmhr). 6 (lÕmd§Vm§Zmo!) ho Hw$amU Vwåhmcm Aem EH$m gmjmV ApñVËdmH$Sy>Z
àmá Pmco Amho, Omo ~w{Õ‘mZ Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho.
7
(Vr doi AmR>dm, Ooìhm ‘ygm d ˶mMo Hw$Qw>§~r¶ àdmg H$arV hmoVo), Voìhm ‘ygmZo
Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm åhQ>co, "‘r EH$ AmJ nm{hcr Amho, ‘r VoWyZ H$mhr ‘m{hVr àmá
H$aVmo, qH$dm Vw‘À¶mgmR>r H$mhr {dñVd KoD$Z ¶oVmo, åhUOo Vwåhmcm eoH$moQ>r cmdVm
¶oB©c.' 8 ‘J Ooìhm Vmo ˶m {R>H$mUmOdi nmohmoMcm H$s, EH$ AmdmO Amcm H$s, nmdZ
Amho Vo, Oo ¶m AmJrV Amho Am{U Oo {VÀ¶m Amgnmg AmhoV. Agr‘ ‘{h‘mdmZ
gyah-27. AZ-Zåc 373

Amho A„mh, Omo g§nyU© {dídmMm nmcZH$Vm© Amho.


9
(˶mZ§Va A„mhMo ‘ygmer g§^mfU Pmco) "ho ‘ygm! ‘rM Amho A„mh,
gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ! 10 Vy VwPr H$mR>r Imcr ’o$H$,' ‘J ˶mZo {Vcm gmnmgmaIr
hmcMmc H$aVmZm nm{hco. ‘J Vmo (ä¶mcm) d nmR> {’$adyZ niy cmJcm d ‘mJo diyZhr
nm{hco Zmhr. (˶mda A„mhZo åhQ>co), "ho ‘ygm, {^D$ ZH$mog, H$maU ‘m¶mg‘moa
n¡J§~am§Zm {^ʶmMo H$mhr H$maU Zmhr.' 11 nU Á¶mÀ¶mH$Sy>Z MyH$ KS>cr, ‘J Vmo, Vr
dmB©Q> H¥$˶o gmoSy>Z gËH$‘} H$ê$ cmJVmo. Va (Aem§gmR>r) ‘r ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho. 12 Am{U VwPm hmV Amnë¶m (eQ>©‘ܶo) N>mVrnmer R>od, ‘J (~mhoa H$mT>)
H$moU˶mhr S>mJm{edm¶ Vmo nm§T>am ew^« {Xgoc. hr EHy$U ZD$n¡H$s EH$ {ZemUr Amho.
¶mgh {’$aAm¡Z Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o Om. IamoIa Vo {dÐmohr cmoH$ AmhoV. 13 nU
Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o, S>moio CKS>Umao Am‘Mo g§Xoe nmohmoMco, Voìhm Vo åhUmco, "hr Va
{Zìdi OmXÿ Amho.' 14 ˶m§À¶m A§V:H$aUm§Zm ˶m§Mr g˶Vm nQ>cr AgVmZmhr Ho$di
Aݶm¶mZo d Ah§H$mamZo ˶m§Zm ‘mZʶmg ˶m§Zr ZH$ma {Xcm. Va nmhm, A˶mMmar
cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm!
15
Amåhr XmD$X d gwc‘o mZ (¶m n¡J~§ am§Zm) kmZ àXmZ Ho$co. Am{U Vo XmoKo åhUmco,
"gd© ñVwVrMm A{YH$mar Ho$di A„mh Amho, Á¶mZo Amnë¶m AZoH$ lÕmd§V ^º$m§da
Amåhmcm loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho.' 16 Am{U (¶m {Xì¶ Ñï>rÀ¶m ~m~VrV) gwc‘o mZ hm
XmD$XMm dmag Pmcm. Am{U Vmo åhUmcm, "cmoH$m§Zmo! (A„mhZo) Amåhmcm nú¶m§Mr ^mfm
{eH$dcr Amho. Am{U Amåhmcm gd© àH$maÀ¶m Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ H$aʶmV Amcoë¶m
AmhoV. IamoIa, hr A„mhMr ’$ma ‘moR>r H¥$nm Amho!'
17
Am{U (EHo$ {Xder) gwco‘mZg‘moa ˶mMr goZm, Á¶mV {OÞ, ‘Zwî¶ d njr
¶m§Mm g‘mdoe hmoVm, EH$Ì Jmoim H$aʶmV Amcr. ‘J ˶m§Mo doJdoJio JQ> ~Z{dʶmV
Amco. 18 (EH$Xm Vmo Amnë¶m goZo~amo~a Hy$M H$arV AgVmZm) Ooìhm Vo ‘w§½¶m§À¶m
Imoè¶mV nmohmoMco, Voìhm EH$ ‘w§Jr åhUmcr, "‘w§½¶m§Zmo! Amnmnë¶m KamV Om, AݶWm
gwco‘mZ d ˶mÀ¶m goZoÛmao Vwåhr ZH$iV {MaS>co Omc.' 19 {VMo ho ~mocUo EoHy$Z
gwco‘mZ JmcmVë¶m JmcmV hgcm Am{U åhUmcm, "ho à^y! ‘cm àoaUm Xo H$s, ‘r
Vw¶m AZwJh« m~Ôc (Zoh‘r) Am^ma ‘mZV amhmdo, Omo Vy ‘m¶mda d ‘m¶m AmB©dS>cm§da
Ho$cm Amhog. Am{U Vy àgÞ hmoerc AerM gËH¥$˶o ‘r H$aV amhmdr (˶mMr ‘cm
eº$s àXmZ H$a). Am{U Amnë¶m H¥$noZo ‘mPm g‘mdoe Vw¶m gXmMmar ^º$m§‘ܶo H$a.'
20
Am{U (EHo$ {Xder) gwco‘mZZo Amnë¶m nú¶m§Mr nmhUr Ho$cr d åhQ>co, "H$m¶
374 Hw$amU

H$maU Amho H$s, ‘cm hþXhþX (hoopoe hm njr) Hw$R>o AmT>iV Zmhr, Vmo OmUyZ~wOyZ
Hw$R>oVar {ZKyZ Jocm Amho H$s H$m¶? 21 (Ago Agoc Va) ‘r ˶mcm {ZpíMVnUo H$R>moa
{ejm H$aoZ. qH$dm ‘r ˶mg (H$mnyZ) hcmc H$ê$Z Q>mHo$Z. qH$dm ˶mg ‘m¶mg‘moa
Amnë¶m J¡ahOoarMo ¶mo½¶ H$maU Úmdo cmJoc.' 22 ‘J WmoS>çmM AdH$memZ§Va Vmo njr
{VWo Amcm d åhUmcm, "‘m¶m {ZXe©Zmg Aer EH$ Jmoï> Amcocr Amho, {OÀ¶m{df¶r
Vwåhmcm AÚmn ‘m{hVr Zmhr, Am{U ‘r Vw‘À¶mH$S>o g~m (¶m ZJamMr) EH$ ImÌrnyd©H$
I~a AmUcr Amho. 23 ‘cm Ago AmT>ico Amho H$s, EH$ ór Amho, Or VoWrc
cmoH$m§da amÁ¶ H$aVo. Am{U {VÀ¶mH$S>o gd© H$mhr Amho. Am{U {VMo ’$ma ‘moR>o qghmgZ
Amho. 24 Am{U ‘r nm{hco H$s, Vr d {VMo cmoH$ A„mhcm gmoSy>Z gy¶m©Mr nyOm
H$aVmV. Am{U g¡VmZmZo ˶m§Mr hr H¥$˶o ˶m§Zm Mm§Jcr dmQ>mdr Ago, gwemo^rH$aUmMo
H$m‘ Ho$co Amho. Am{U ˶m§Zm (A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^cVrH$S>oM Zoco Amho.
(Aer ˶m§Mr AdñWm Pmë¶m‘wio AmVm) ˶m§Zm gÝ‘mJ© cm^Uo ’$ma H$R>rU Amho. 25
˶m§Zr A„mhMr CnmgZm H$am¶cm ZH$mo H$m, Omo AmH$memVrc Am{U n¥Ïdrdarc Jwá
Jmoï>r CKS>H$sg AmUVmo. Am{U Vmo gd© OmUVmo Oo Vwåhr cn{dVm Am{U Oo Vwåhr àH$Q>
H$aVm. 26 "A„mh' ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. VmoM ‘mcH$ Amho
g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm.'
27
gwco‘mZZo åhQ>co, "Amåhr cdH$aM nmhÿ H$s, Vy Iao ~moccm Amhog H$s, ImoQ>o
~mocUmè`m§n¡H$s Amhog. 28 Vy ‘mPo ho nÌ KoD$Z Om Am{U Vo ˶m§À¶mH$S>o Q>mHy$Z Xo.
Am{U ‘J ˶m§À¶mnmgyZ ~mOycm hmo Am{U ~K ˶m§Mr ˶mda à{V{H«$¶m H$m¶ AgVo.'
29
(Ooìhm g~mÀ¶m amUrZo Vo nÌ dmMco, Voìhm Vr Amnë¶m gaXmam§Zm) åhUmcr,
"gaXmam§Zmo! ‘m¶mH$S>o EH$ gÝ‘mZZr¶ nÌ nmR>dʶmV Amcoco Amho.' 30 Vo gwco‘mZ
H$Sy>Z Amcoco Amho, ‘OHy$a Agm Amho, Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d
H¥$nmiy Amho. 31 (nwT>o {c{hcoco Amho H$s), Vwåhr ‘m¶m{déÕ Ðmoh H$aʶmMo à¶ËZ
H$ê$ ZH$m. Va AmkmYmaH$ ~ZyZ ‘m¶mg‘moa hOa ìhm.' 32 (˶m§À¶mg‘moa nÌ
dmMë¶mZ§Va) amUr åhUmcr, "gaXmam§Zmo! (Or g‘ñ¶m gܶm ‘m¶mg‘moa C^r Amho)
˶m~m~VrV ‘cm g„m Úm. ‘r Vw‘À¶mer g„m‘gcV Ho$ë¶m{edm¶ (‘hÎdmÀ¶m
{df¶mda) H$Yrhr {ZU©¶ KoV ZgVo.' 33 Vo åhUmco, "Amåhr e{º$emcr AmhmoV Am{U
~cmT>ç cT>dæ¶o AmhmoV. Am{U {ZU©¶ Amnë¶m hmVr Amho. Va H$moUVm AmXoe
Úm¶Mm, ¶mda AmnUM {dMma H$amdm' 34 Vr åhUmcr, "~cmT>ç amOo Ooìhm EImÚm
àXoemda AmH«$‘U H$aVmV, Voìhm Vo {VWo àM§S> ZmgYyg d (cwQ>mcyQ>) H$aVmV. Am{U
gyah-27. AZ-Zåc 375

VoWrc à{V{ð>V cmoH$m§Zm ’$maM An‘mZmMr dmJUyH$ XoVmV. Am{U ho XoIrc VoM
H$aVrc. 35 ~ao Va ‘r Ago H$aVo H$s, ˶m§À¶mH$S>o EH$ ZOamUm nmR>{dVo Am{U nmhVo
H$s, XÿV H$m¶ CÎma KoD$Z ¶oVmo Vo.'
36
Ooìhm (amUrMm XÿV) gwco‘mZH$S>o nmohmoMcm, Voìhm gwco‘mZZo ˶mcm åhQ>co,
"Vwåhr ‘mPr YZg§nÎmrÛmao ‘XV H$ê$ BpÀN>Vm H$s H$m¶? nU A„mhZo Oo H$mhr ‘cm
{Xcoco Amho, Vo Ë`mnojm {H$VrVar Mm§Jco Amho, Oo ˶mZo Vwåhmcm {Xco Amho. Vw‘Mm
ZOamUm Vwåhmcm cIcm^ Agmo. 37 ˶m§À¶mH$S>o naV Om, Amåhr ˶m§À¶mda Aem
’$m¡Om KoD$Z MT>mB© H$ê$, Á¶m§Mm à{VH$ma Vo H$Xm{n H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Am{U Amåhr
˶m§Zm VoWyZ An‘m{ZV H$ê$Z KmcdyZ XoD$. Am{U Vo AJXr cmMma d ‘O~ya Pmcoco
AgVrc.'
38
(Ooìhm gwco‘mZcm H$imco H$s, Vr amUr ¶oV Amho) Voìhm Vmo åhUmcm, "Xa~mar
cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s H$moU {VMo qghmgZ, Vo cmoH$ eaUmJVr nËH$aʶmgmR>r ‘m¶mH$S>o
nmohmoMÊ`mnydu, KoD$Z ¶oD$ eH$Vmo?' 39 {OÞm§n¡H$s EH$ amjgr VmH$X Agcocm {OÞ
åhUmcm, "‘r Vo Vw‘À¶mg‘moa AmUyZ R>odoZ, ¶mnydu H$s, Vwåhr Amnë¶m OmJodê$Z
CR>mc. Am{U ‘cm ¶mMo nyU© gm‘϶© àmá Amho d ‘r {dídmgnmÌhr Amho.' 40
(Xa~mar cmoH$m§n¡H$s) Á¶mcm (A„mhÀ¶m) J«§WmMo H$mhr kmZ hmoVo, Vmo åhUmcm, "‘r, Va
Vwåhr S>moio cdʶmÀ¶m AmYrM AmUyZ Vo gmXa H$aoZ.' ‘J Ooìhm gwco‘mZZo Vo
(qghmgZ) IamoIa ˶mÀ¶mg‘moa AmUyZ R>odcoco nm{hco, Voìhm Vmo åhUmcm, "hr ‘m¶m
nmcZH$˶m©Mr H¥$nm Amho, Am{U ¶mgmR>r Amho H$s, Vmo ‘mPr hr H$gmoQ>r nmhÿ BpÀN>Vmo
H$s, ‘r ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVm 춺$ H$aUmam ~ZVmo H$s, H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aUmam. Va
Omo H$moUr H¥$VkVm 춺$ H$aUmam ~Zoc Va ˶mV ˶mMoM ^co Amho. Am{U Omo H$moUr
H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aoc Va (˶mZo ho cjmV R>odmdo H$s), ‘mPm nmcZH$Vm© AmË‘{Z^©a
Amho d ’$ma CXma Amho.
41
‘J gwco‘mZ nwT>o åhUmcm, "{VÀ¶m qghmgZmMr {Vcm AmoiI nQy> Z¶o Ago
H$ê$Z Q>mH$m, åhUOo ho nmhVm ¶oB©c H$s, (g˶ OmUʶmÀ¶m ~m~VrV) Vr J§^ra Amho
qH$dm Vr ˶m cmoH$m§n¡H$sM Amho, Oo (g˶ OmUʶmÀ¶m ~m~VrV) J§^ra ZgVmV.' 42
Ooìhm Vr gwc‘o mZH$S>o nmohmoMcr, Voìhm {Vcm {dMmaʶmV Amco, "VwPo qghmgZ ¶mgmaIoM
Amho H$m?' Vr åhUmcr, "ho Va Ago {XgVo H$s, OUy H$mhr AJXr VoM Amho. (Am{U
gwco‘mZ Amnë¶m Xa~mar cmoH$m§Zm åhUmcm, "{VMr ‘XV Ho$ë¶m{edm¶, {Vcm g˶
C‘Oco Amho'). (Vr nwT>o åhUmcr), Amåhmcm ¶mAmYrM ho ‘mhrV Pmco hmoVo, (H$s
376 Hw$amU

Vwåhmcm ho gd© gm‘϶© A„mhH$Sy>Z àmá Pmcoco Amho) Am{U Amåhr ñdV:cm
A„mhg‘moa g‘{n©V Ho$co Amho.' 43 (AemàH$mao {Vcm OrdZmMo g˶ C‘Oco). ˶m
Jmoï>tZr {Vcm (g˶m)nmgyZ AmÎmmn`ªV Xÿa R>odco hmoVo, Á¶m§Mr Vr A„mhcm gmoSy>Z
CnmgZm H$arV hmoVr, (AmYr) Vr g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§n¡H$s EH$ hmoVr. 44 (WmoS>çm
doimZ§Va) {Vcm amO‘hmcmV àdoe H$aʶmgmR>r gm§JʶmV Amco, Ooìhm {VZo (‘hmcmV
àdoe Ho$cm) d nm{hco Va {Vcm dmQ>co {VWo Imoc nmʶmMo Ocme¶ Amho. Am{U {VZo
Amnë¶m nmoQ>è¶m CKS>çm Ho$ë¶m, gwco‘mZZo åhQ>co, "hm Agm ‘hmc Amho H$s,
H$mMoÀ¶m cmÚm§nmgyZ Á¶mMr ’$ag~§Xr Ho$cocr Amho.' Vr åhUmcr, "ho à^y! ‘r (Vwcm
gmoSy>Z BVam§Mr CnmgZm H$ê$Z) ‘m¶m {Odmda A˶mMma H$arV am{hco, nU AmVm ‘r
gwco‘mZ~amo~a g§nyU© {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhcm ñdV:cm g‘{n©V H$aVo.'
45
(AemMàH$mao) Amåhr g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVr) H$S>o ˶m§Mm ^mD$ gmcoh ¶mg
(n¡J~§ a {Z¶wº$ H$ê$Z, ¶m g§Xe o mgh) nmR>{dco H$s, Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am, nU
˶m§À¶mV XmoZ JQ> nS>co d Vo EH$ Xþgè¶mer PJSy> cmJco. 46 gmcoh åhUmcm, "‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! Vwåhr ^ë¶m Jmoï>rnojm dmB©Q> Jmoï>rH$S>o H$m Ymd KoVm, Vwåhr A„mhH$S>o j‘m¶mMZm
H$m H$arV ZmhrV, H$Xm{MV Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr OmB©c?' 47 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr
Va Vwcm d Vw¶m~amo~a Agcoë¶m§Zm AneHw$Zr ‘mZVmo.' (˶mda) ˶mZo CÎma {Xco, "Zmhr,
(‘mUgmÀ¶m) (Mm§Jë¶m) dmB©Q> Z{e~mMo {Z¶§ÌU Va A„mhH$S>M o Amho. nU g˶ ho
Amho H$s, Vwåhr Ago cmoH$ AmhmV, Á¶m§Mr H$gmoQ>r nm{hcr OmV Amho.'
48
ehamV Ago ZD$ OU hmoVo, Oo ^yVcmda Ho$di CnÐd ‘mOdrV AgV, Am{U
Vo H$moUVohr {dYm¶H$ H$m¶© A{O~mV H$arV ZgV. 49 Vo åhUmco, "Vwåhr gd©OU
A„mhÀ¶m ZmdmZo enW KoD$Z à{Vkm H$am H$s, AmnU gmcoh Am{U ˶mÀ¶m~amo~a
Agcoë¶m cmoH$m§Zm amÌrÀ¶m doiog AJXr JwnMwn[a˶m h„m H$ê$Z R>ma H$ê$Z Q>mHy$
Am{U (Ooìhm Mm¡H$er A§VJ©V) Amåhmg {dMmaco OmB©c Va AmnU Ago gm§JyZ Q>mHy$,
hr KQ>Zm Ooìhm KS>cr, Voìhm Amåhr {VWo hOaM ZìhVmo, Am{U Amåhr AJXr g˶
VoM ~mocV AmhmoV.' 50 AemàH$mao ˶m§Zr EH$ ¶moOZm AmIcr, Am{U AmåhrXoIrc
EH$ ¶moOZm AmIcr, nU ˶m§Zm (Am‘À¶m ¶moOZoMr) ‘wimV OmUrdM ZìhVr. 51 Va
nmhm, ˶m§À¶m ¶moOZoMm eodQ> H$gm Pmcm Vmo, Amåhr ˶m§Zm d ˶m§À¶m cmoH$m§Zm g‘yi
Zï> H$ê$Z Q>mH$co. 52 ˶m§Mr Kao AmVm AmogmS> nS>cocr AmhoV, ˶m§À¶m XþamMmamnmoQ>r
(ho Ago Pmco). {ZpíMVM ¶mV g§Xoe Agcocm YS>m Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo kmZr
AmhoV. 53 Am{U Amåhr ˶m cmoH$m§Zm dmMdco Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr, Am{U
gyah-27. AZ-Zåc 377

Am‘Mr OmU d ^¶ ~miJyZ OrdZ ì¶VrV H$arV am{hco.


54
Am{U AemMàH$mao (Amåhr dmMdco) cyVcm, Ooìhm Vmo ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm
åhUmcm, "Vwåhr OmUyZ~wOyZ Hw$H$‘© H$arV AmhmV? 55 dmgZm§Y hmoD$Z, Vwåhr Amnë¶m
nËZtZm gmoSy>Z, nwéfm§H$S>o OmVm? (Ago nmnH¥$˶ Vwåhr H$m ~ao H$aVm?) IamoIa Vwåhr
’$maM AkmZr cmoH$ AmhmV.' 56 nU ˶mÀ¶m cmoH$m§Mo ¶m{edm¶ Xþgao CÎma ZìhVo, (Vo
AmngmV åhUmco) "(cyVcm d) ˶mÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm Amnë¶m dñVr~mhoa KmcdyZ Úm,
ho cmoH$ ’$ma ewÕ Mm[aͶmMo ~Zy nmhVmV.' 57 ‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm
dmMdco, nU ˶mÀ¶m nËZrcm gmoSy>Z, {VÀ¶m~m~VrV Am‘Mm {ZU©¶ hm hmoVm H$s, Vr
‘mJo amhUmè¶m§gmo~V ‘mJoM amhrc. 58 Am{U Amåhr ˶m§À¶mda EH$ dfm©d Ho$cm,
({dZmeH$mar dfm©d), Va nmhm, {H$Vr dmB©Q> hmoVm, Vmo dfm©d ˶m§À¶mda, Á¶m§Zm gmdY
Ho$co Joco hmoVo. (åhUOo {ejm XoʶmgmR>r nmS>cocm nmD$g). 59 (n¡J§~a! cmoH$m§Zm)
gm§Jm, "gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm A{YH$mar A„mh Amho, Am{U ˶mZo {ZdS> Ho$coë¶m
˶mÀ¶m ^º$m§da em§Vr Amho. (åhUOo Aem ^º$m§Zm em§Vr d gwa{jVVoMr A„mhH$Sy>Z
½¶ma§Q>r Amho).' (˶m§Zm {dMmam), "A„mh loð> Amho H$s, Vo Á¶m§Zm (cmoH$) ˶mÀ¶m
~amo~arMo ñWmZ XoVmV?'
60
Vmo H$moU Amho, Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U Vw‘À¶mgmR>r
AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao OrdZXm¶r) nmʶmMm dfm©d Ho$cm. Am{U ˶m nmʶmÛmao Z¶Zaå¶
~mJm ’w$c{dë¶m. Am{U Vw‘À¶mV Vo gm‘϶© H$Xm{n ZìhVo H$s, Vwåhr ¶m PmS>m§n¡H$s
(EH$ PmS>XoIrc) CJdy eH$co AgVo. (Va gm§Jm), A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶
Agy eH$Vmo H$m? (Omo ho gd© H$ê$ eH$Vmo). dñVwV: ho cmoH$ (VH©$ewÕ ‘mJm©nmgyZ)
^aH$Q>coco cmoH$ AmhoV. 61 Vmo H$moU Amho, Á¶mZo n¥Ïdrda OrdZXm¶r ì¶dñWm (Life
support system) ñWm{nV Ho$cr? (Á¶m‘wio ho dmñVì¶ H$aʶmOmoJo J«h ~Zco)
Am{U H$moUr ˶mV ZÚm§Zm àdm{hV Ho$co? VgoM H$moUr (n¥Ïdrda) nd©Vm§Zm C^o Ho$co
Am{U (JmoS> d Imè¶m) XmoZ g‘wÐm§À¶m Xaå¶mZ AS>ga {Z‘m©U Ho$co. A„mh{edm¶
Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Agy eH$Vmo H$m? nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ cmoH$ (Á¶m§Zm Ago
dmQ>Vo) ˶m§Zm ‘mhrV Zmhr (H$s Vo H$m¶ åhUV AmhoV).
(Q>rn: n¥Ïdrdarc {h‘nd©V JmoS> nmʶmMo g‘wÐ AmhoV.)
62
Vmo H$moU Amho, Omo Aghm¶mÀ¶m hmHo$cm à{VgmX XoVmo, Ooìhm Vmo ˶mMm Ymdm
H$aVmo, Am{U ˶mMo Xþ:I Xÿa H$aVmo Am{U H$moU Vwåhmcm n¥Ïdrda {VMo dmag ~ZdVmo.
A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Amho H$m? nU Vwåhr cmoH$ AJXr ¹${MVM ~moY J«hU
378 Hw$amU

H$aVm. 63 Vmo H$moU Amho, Omo O{‘Zrda d g‘wÐmÀ¶m A§Y:H$mamV Vwåhmcm ‘mJ©
XmIdVmo? Am{U H$moU Amnë¶m nmD$gê$nr H¥$nmd¥ï>rnydu gwIX dmVm© XoUmao dmao nmR>dVmo?
A„mh{edm¶ Xþgar H$moUVr X¡dr eº$s (divine power) Amho H$m? A„mh {H$VrVar
‘hmZ Amho ˶mnojm Á¶m§Zm Vo ˶mMo g‘H$j R>a{dVmV. 64 Vmo H$moU Amho, Omo g¥ï>rg
àW‘ {Z‘m©U H$aVmo, ‘J ˶mMr nwZamd¥Îmr H$aVmo? Am{U Vmo H$moU Amho, Omo Vwåhmcm
AmH$me d O‘rZ ¶m§VZy CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo? A„mh{edm¶ Aݶ X¡dr eº$sMo
ApñVËd Amho (Ago Vwåhmcm dmQ>V)o H$m? (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, Vw‘À¶m ~mocʶmV
V϶ Agoc Va Vgo à‘mU àñVwV H$am.
65
(˶m§Zm) gm§Jm, "AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV universe ‘ܶo),
A„mhcm gmoSy>Z H$moUrhr Agm Zmhr, Á¶mcm H$moU˶mhr Jmoï>rMo AÑí¶ g˶ ‘mhrV
Amho.' Am{U ˶m§Zm hohr ‘mhrV Zmhr H$s, ˶m§Zm nwÝhm Ho$ìhm CR>{dco OmUma Amho. 66
Va dñVwpñWVr hr Amho H$s, ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZm{df¶rMo kmZ ˶m§À¶mH$S>o am{hcoco
Zmhr. Vo Zoh‘r ˶mÀ¶m g˶m{df¶r gme§H$ AgVmV. EdT>oM Zìho Va Vo ˶m~m~VrV
AJXr Am§Yio ~Zcoco AmhoV. 67 Am{U g˶ ZmH$maUmao cmoH$ (AmíM`m©Zo) åhUVmV,
"H$m¶! Ooìhm Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§à‘mUo ‘mVr Pmcoco Agy, Voìhm Amåhmcm
nwÝhm {Od§V H$ê$Z ~mhoa H$mT>co OmB©c? 68 Ago dMZ Amåhmcm XoʶmV Amco Am{U
Am‘À¶mAmYr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zmhr XoʶmV Amco hmoVo. ho gd© Aݶ H$mhr ZgyZ
nyd©Om§À¶m Jmoï>r AmhoV.' 69 (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "^yVcmda Oam {’$ê$Z nmhm,
AnamYr cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm Vmo.'
70
n¡J§~a! ˶m§À¶m~m~VrV Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, VgoM Vw‘À¶m{déÕ Á¶m IQ>nQ>r Vo
H$arV AmhoV, ˶m~Ôc H$ï>r hmoD$ ZH$m. 71 Vo (Vwåhmcm) {dMmaVmV, "Vw‘À¶m
åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (gm§Jm) H$s, Vo (nwZéËWmZmMo) dMZ Ho$ìhm nyU©
hmoUma?' 72 (˶m§Zm) gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rgmR>r (AkmZmnmoQ>r) Vwåhr KmB© H$arV AmhmV,
˶mMm H$mhr ^mJ Vw‘À¶m AJXr Odi ¶oD$Z R>oncocm Agy eH$Vmo.' 73 ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§à{V ’$maM H¥$nmd§V Amho, nU ˶m§À¶mn¡H$s
~hþg§»¶ H¥$Vk ZmhrVM. 74 Z¸$sM Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§À¶m ‘Zm‘ܶo H$m¶ XS>coco
Amho, Vo gd© Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Am{U Oo Vo àH$Q> H$arV AgVmV Vohr OmUVmo.
75
H$maU AmH$memV d n¥Ïdrda Aer H$moUVrhr Jmoï> XS>cocr Zmhr, Or (˶mÀ¶m)
ñnï> J«§WmV Z‘yX Ho$cocr Zgoc.
76
{ZpíMVM ho Hw$amU BòmB©cÀ¶m ‘wcm§da AZoH$ Jmoï>tMo g˶ ñnï> H$arV Amho,
gyah-27. AZ-Zåc 379

Á¶m§À¶m{df¶r Vo ‘V^oX ~miJVmV. 77 Am{U ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vo


(A„mhH$Sy>Z) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho lÕmd§Vm§gmR>r. 78 (lÕmd§Vm§Zmo!) {ZpíMVnUo
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Amnë¶m ({ddoH$nyU©) AmkoÛmao ˶m§À¶m Xaå¶mZ {ZU©¶ H$aoc, Vmo
gd©e{º$‘mZ Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 79 Va A„mhda AT>inUo Amncm
{dídmg R>odm; Vwåhr gwñnï> Aem g˶mÀ¶m ‘mJm©da AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
80
(n¡J§~a!) Vwåhr ‘¥Vm§Zm (Amncm g§Xoe) EoH$dy eH$V Zmhr. Am{U (‘ZmZo) ~{hao
Pmcoë¶m§Zm XoIrc (Amncm g§Xoe) Vwåhmcm gwZmdVm ¶oUma Zmhr, Ooìhm Vo nmR> {’$adyZ
{ZKyZ OmV AgVmV. 81 VgoM Vwåhr (‘ZmZo) Am§Yio Pmcoë¶m cmoH$m§Zm XoIrc
MwH$sÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$ê$Z gÝ‘mJ© XmIdy eH$V Zmhr. Vwåhr Va ˶m§ZmM EoH$dy
eH$Vm (åhUOo ˶m§ZmM EoH$dUo AW©nyU© R>aUma Amho), Oo (ñdoÀN>oZo) Am‘À¶m
g§Xoem§da {dídmg R>odVmV. Am{U Am‘À¶mà{V ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$VmV.
82
Am{U Ooìhm Vr KQ>H$m (åhUOo ݶm¶mMm {Xdg) ˶m§À¶mda ¶oD$Z R>onoc,
Voìhm Amåhr O{‘ZrVyZ EH$ Xmã~h ~mhoa H$mTy> Omo Ë`m§À`mer g§^mfU H$aoc, (åhUoc)
cmoH$m§Mr Am‘À¶m g§Xoemda Iè¶m AWm©Zo lÕm ZìhVrM.
(Q>rn: "Xmã~mh' ¶m eãXmMm AW© hmoVmo "ganQ>Umao', Va H$mhr Y‘©n§{S>Vm§À¶m ‘Vo hm Xmã~h åhUOo
technology based on waves Amho.)
83
Am{U ˶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ Aem cmoH$m§Mm EH$ doJim JQ>
H$ê$, Oo Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>adrV AgV. ‘J (naV ˶m§À¶m AnamYm§À¶m
Vrd«VoZwgma) ˶m§Mo doJdoJio JQ> nmS>co OmVrc. 84 ‘J Ooìhm Vo (gwZmdUrgmR>r)
hOa hmoVrc, Voìhm A„mh åhUoc, "Vwåhmcm ¶mg§~§YmZo C{MV kmZ ZgVmZmhr, Vwåhr
(Ho$di hÅ>mnmoQ>r) ‘m¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dcmV Zm? Oa Ago Zmhr Va Vwåhr Xþgao
H$m¶ H$arV hmoVm?' 85 ˶m§À¶m{déÕ ’¡$gcm gwZmdcm OmB©c, ¶m H$maUmñVd H$s,
˶m§Zr Ho$cocm JwÝhm ({gÕ) Pmcocm Agoc. Am{U (g~~r ~mocyZ XmIdʶmgmR>r) Vo
EH$ eãX XoIrc Cƒmê$ eH$Uma ZmhrV. (åhUOo Vo AJXr AdmH$ Pmcoco AgVrc).
86
Vo (qMVZnyd©H$) ho nmhV ZmhrV H$m H$s, Amåhr amÌ ~Z{dcr, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm
{dlm§Vr KoVm ¶mdr, Am{U ˶m§Zm nmhVm ¶mdo, ¶mgmR>r {Xdgmcm àH$me‘mZ ~Z{dco.
¶m‘ܶo (A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m) {Zemʶm AmhoV, {dídmg R>odUmè¶m cmoH$m§gmR>r.
(Q>rn: A„mh g§nyU© g§VwcZmgh gy¶©‘mcm H$m¶m©pÝdV H$aVmo VoìhmM {Xdg-amÌ ApñVËdmV ¶oVmV.)
87
Am{U Á¶m {Xder qeJ ’w§$H$co OmB©c, Voìhm gd© (àm{U‘mÌ) Oo AmH$memV
AmhoV d Oo n¥Ïdrda AmhoV. ˶mÀ¶m ^rVrZo ^m§~mdyZ OmVrc. nU ¶mnmgyZ Vo cmoH$
380 Hw$amU

gwa{jV AgVrc, Á¶m§À¶m~m~VrV A„mhMr BÀN>m Agoc. Am{U Vo gd©OU {dZ‘«


hmoD$Z ˶mÀ¶mg‘moa hOa hmoVrc. 88 Vwåhr nd©Vm§Zm nmhVm Am{U Vwåhmcm (gܶm)
dmQ>Vo H$s, Vo ^¸$‘nUo AT>i AdñWoV AmhoV. nU (nwZéËWmZmMo qeJ ’w§$H$ë¶mZ§Va)
ho (nd©V) T>J MmcVmV Vgo Mmcy cmJVrc. ho gd© A„mhÀ¶m H$m¶©Hw$ecVoMo àVrH$
Amho, Á¶mZo à˶oH$ dñVyg n[anyU© KS>dco (åhUOo à˶oH$ dñVy ˶mZo final model
da KS>{dcocr Amho). {ZpíMVM Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo Vwåhr H$arV AgVm. 89 Omo
H$moUr (˶mÀ¶mg‘moa Aem AdñWoV) hOa hmoB©c H$s, ˶mZo Mm§Jcr H¥$˶o Ho$cocr
AgVrc Va ˶mcm A{YH$ Mm§Jco ’$i {‘ioc. Am{U Vo ˶m {XdgmÀ¶m XheVrnmgyZ
gwa{jV AgVrc. 90 Am{U Omo H$moUr Aem AdñWoV ¶oB©c H$s, ˶mZo nmnH$‘© Ho$coco
AgVrc Va Aem cmoH$m§Zm Vm|S>Ker AmJrV cmoQy>Z XoʶmV ¶oB©c. (Am{U ˶m§Zm
{dMmaco OmB©c) Vwåhmcm Vw‘À¶m H¥$˶m§Zwgma ¶mo½¶ VmoM ‘mo~Xcm {‘imcm H$m?
91
(n¡J§~a! ˶m§Zm gm§Jm) "‘cm Agm AmXoe XoʶmV Amcm Amho H$s, ‘r ¶m
ehamÀ¶m nmcZH$˶m©MrM CnmgZm H$amdr, Á¶mZo ¶mcm AmXaUr¶ (ñWi) R>a{dco
Amho. Am{U gd© H$mhr ˶mMoM Amho. Am{U ‘cm Agmhr AmXoe XoʶmV Amcocm
Amho H$s, ‘r A„mhcm (Amnco OrdZ) g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$mdo. 92 Am{U ˶mM~amo~a
(OJdmgr¶m§Zm) Hw$amUmÀ¶m g§XoemZo AdJV H$amdo.' ‘J Omo H$moUr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma
H$aoc, Va ñdV:À¶m H$ë¶mUmgmR>rM H$aoc. Am{U Omo H$moUr (hm g§Xeo nmoM{dë¶mZ§Vahr)
MwH$sÀ¶m ‘mJm©daM ‘mJ©ñW amhrc. Va Vwåhr gm§JyZ Q>mH$m, "‘r Ho$di gmdY H$aUmam
Amho.' 93 Am{U gm§Jm, "gd© ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho, Vmo Vwåhmcm ˶mÀ¶m
IwUm Adí¶ XmIdoc, ‘J Vwåhr ˶m§Zm AmoiIyZ ¿¶mc.' Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm©
˶mnmgyZ AZ{^k Zmhr, Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV.'
gyah-28. Ac-µH$gg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ‘r‘0 2 hr ñnï> J«§WmVrc g§XoedMZo hmoV. 3 lÕmd§V cmoH$m§Zr
~moY J«hU H$amdo ¶mgmR>r, Amåhr Vwåhmcm ‘ygm d {’$aAm¡Z ¶m§À¶m H$hmUrMm
dñVwpñWVrda AmYm[aV H$mhr ^mJ H$WZ H$arV AmhmoV. 4 (B{OáMm amOm) {’$aAm¡Z
hm ^yVcmda ’$maM ‘JéarMo dV©Z H$arV hmoVm, ˶mZo (˶mÀ¶m amÁ¶mVrc) cmoH$m§Zm
{d{dY JQ>m§‘ܶo (^oX^mdnyd©H$) {d^mJyZ Q>mH$co hmoVo. Ë`m§n¡H$s EH$m JQ>mg Va ˶mZo
’$maM Aghm¶ H$ê$Z gmoS>co hmoVo. Vmo ˶m§À¶m ‘wcm§Mr h˶m H$arV Ago Am{U ˶m§À¶m
‘wctZm {Od§V R>odrV Ago. {ZpíMVM Vmo n¥Ïdrda AZmMma ‘mO{dUmè¶m§n¡H$s hmoVm. 5
gyah-28. Ac-µH$gg 381

Am{U Amåhr Ago R>a{dco H$s, ˶m cmoH$m§da Amncr H¥$nm H$amdr, Oo ^yVcmda ’$maM
N>ico Joco hmoVo. (Amåhr BpÀN>co H$s), ˶m§Zm à‘wI ~Zdmdo d (Am‘À¶m H¥$nm
àgmXm§Mo) ˶m§Zm dmag R>admdo. 6 Am{U ˶m§Zm ^yVcmda gÎmm{YH$ma Úmdo. Am{U
{’$aAm¡Z d hm‘mZ d ˶m§Mr goZm ¶m gdmªZm ˶m§À¶mH$Sy>Z (åhUOo BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Ûmao) Vo XmIdyZ Úmdo, Á¶mMo Vo ^¶ ~miJyZ hmoVo.
(Q>rn: {’$aAm¡Z Zo ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrg Jwcm‘ ~ZdyZ R>odco hmoVo, nU ˶mcm Ago ^¶ hmoVo H$s,
¶m§À¶mV Agm EH$ ‘mUyg OÝ‘mcm ¶oB©c, Omo ˶mMo amÁ¶ CX²ÜdñV H$ê$Z Q>mHo$c.)
7
(‘ygm OÝ‘mcm Amë¶mZ§Va) Amåhr ‘ygmÀ¶m AmB©cm Agm àoaUmg§Xoe {Xcm
H$s, "˶mcm XÿY nmOdrV amhm, nU Ooìhm ˶mÀ¶m~m~VrV qMVm hmoB©c (H$s, Vmo
amOmÀ¶m ‘wcm§Zm ‘maʶmÀ¶m ‘mo{h‘oMm ~ir R>ê$ eH$Vmo) Voìhm Vy ˶mcm (EH$m noQ>rV
R>odyZ) ZXrV gmoSy>Z Xo. Am{U {^D$ ZH$mog d Xþ:Irhr hmoD$ ZH$mog. Amåhr ˶mcm
Vw¶mH$S>o (gwa{jV) naV AmUy Am{U ˶mcm n¡J§~am§n¡H$s EH$ n¡J§~a ~Zdy.' 8 Am{U
‘J {’$aAm¡ZÀ¶m Hw$Qw>§~mVrc cmoH$m§Zr (ZH$iV) ˶mcm ¶mgmR>r CMcyZ ~mhoa H$mT>co
H$s, nwT>o MmcyZ VmoM ˶m§Mm eÌy d ˶m§À¶m Xþ:Img H$maUr^yV ìhmdm. ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr H$s, {’$aAm¡Z d hm‘mZ d ˶m§Mo g¡Ý¶ ho gd© AnamYr cmoH$ hmoVo. 9 Am{U
{’$aAm¡ZMr nËZr åhUmcr, "ho (gw§Xa ~mi) ‘m¶mgmR>r d Vw‘À¶mgmR>r ZoÌgwI R>aoc.
¶mg R>ma H$ê$ ZH$m. H$Xm{MV Vmo Amnë¶mgmR>r cm^àX R>aoc. qH$dm (nwT>o) AmnU
¶mg nwÌ åhUyZ XÎmH$hr KoD$ eH$Vmo.' (nU) Vo H$m¶ H$arV AmhoV, ¶mMr ˶m§Zm
OmUrd ZìhVr.
10
{VH$S>o ‘ygmÀ¶m AmB©À¶m ‘ZmVrc ~oM¡Zr IynM dmT>cr. {VZo (Am‘À¶m
dMZm§da) AT>i lÕm R>odmdr åhUyZ Amåhr {VÀ¶m ‘Zmcm ({deof) ~iH$Q>r àXmZ
Ho$cr ZgVr Va {VZo ho ahñ¶ {ZpíMVnUo (gdmªg‘moa) ~mocyZ Q>mH$co AgVo. 11 Vr
‘ygmÀ¶m ~{hUrcm åhUmcr, "Vy ˶mÀ¶m ‘mJo-‘mJo Om.' Am{U Vr (‘wcJr) Xþê$Z
(˶m noQ>rda) AZmoiIr 춺$sà‘mUo {ZarjU R>odyZ hmoVr. Am{U ¶m Jmoï>rMr ˶m
cmoH$m§Zm ‘wirM OmUrd Pmcr Zmhr. 12 Am{U Amåhr AmYrM ‘ygmÀ¶m ~m~VrV Ago
Ho$co hmoVo H$s, ˶mZo Am¶m§Mo XÿY {nʶmg ZH$maM Úmdm. Voìhm Vr ‘wcJr åhUmcr, "‘r
Vwåhmcm Aem Hw$Qw>§~m{df¶r gm§Jy H$m (OoWrc XmB©) ¶m (~mimMm) Vw‘À¶mgmR>r gm§^mi
H$aoc Am{U ¶mMr Mm§Jë¶màH$mao H$miOr KoB©c.' 13 Am{U AemàH$mao Amåhr ˶mcm
˶mÀ¶m AmB©H$S>o naV{dco. ¶mgmR>r H$s, (Amnë¶m ~mimcm nmhÿZ) {VMo S>moio gwImdco
Omdo Am{U {VZo Xþ:Ir-H$ï>r hmoD$ Z¶o. Am{U {VZo OmUyZ ¿¶mdo H$s, A„mhMo dMZ
382 Hw$amU

Zoh‘r g˶ R>aVo. nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr. 14 Am{U Ooìhm ‘ygm
nyU©nUo àm¡T>mdñWoV nmohmoMcm Am{U (‘ZmZo) nyU©nUo n[an¹$ ~Zcm, Voìhm Amåhr
˶mcm {ddoH$ d kmZ àXmZ Ho$co. Amåhr Mm§Jcr H$‘} H$aUmè¶m§Zm AemàH$mao ’$i XoV
AgVmo.
15
Am{U (EHo$ {Xder) ˶mZo ehamV Aem doiog àdoe Ho$cm H$s, VoWrc
~hþg§»¶ cmoH$ (Amnmnë¶m {ZdmgñWmZr Amam‘ H$arV hmoVo, åhUOo ˶mÀ¶mda)
H$moUmMrhr Ñï>r nS>cr Zmhr. Voìhm ˶mZo XmoZ ‘mUgo AmngmV cT>V Agë¶mMo
nm{hco. EH$ ˶mÀ¶m ñdV:À¶m O‘mVrMm hmoVm Am{U Xþgam ˶mÀ¶m eÌy njmVrc
hmoVm. Va Omo (‘ygmÀ¶m) O‘mVrn¡H$s hmoVm, ˶mZo ˶mÀ¶m eÌy njmVrc 춺$sÀ¶m
{déÕ ‘ygmH$S>o ‘XVrMr ‘mJUr Ho$cr. Voìhm ‘ygmZo ˶m ‘mUgmcm EH$ R>mogm cJmdcm.
Am{U ˶mV ˶mMm ‘¥Ë¶y Pmcm. (¶m KQ>ZoZo ‘ygm AJXr níMmÎmmnmZo ñVãY Pmcm)
åhUmcm, "ho Va (‘m¶m hmVyZ) g¡VmZr H¥$˶ KS>co. IamoIa g¡VmZ ‘mUgmMm
eÌy{edm¶ Aݶ H$moUr Zmhr, (‘mUgmcm) dmB©Q> ‘mJu cmdUmam.' 16 ˶mZo (A„mhH$S>o)
àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘r ñdV:da Aݶm¶ H$ê$Z ~gcmo, åhUyZ Vy ‘cm j‘m H$a.'
Am{U A„mhZo ˶mcm j‘m Ho$cr. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 17 ˶mZo
åhQ>co, "ho à^y! Á¶mà‘mUo Vy (‘cm j‘mXmZ XoD$Z) ’$ma ‘moR>o CnH$ma ‘m¶mda Ho$co
Amhog, (Va ‘rhr Vwcm Ago dMZ XoVmo H$s, ¶mnwT>o) ‘r AnamYr cmoH$m§Mm gmhmæ¶H$Vm©
H$Yrhr ~ZUma Zmhr.'
18
Xþgè¶m {Xder gH$mir CRy>Z ^rV-^rV d gmdY{Jar ~miJV Vmo ehamVyZ
OmV hmoVm. Voìhm nmhVmo Va H$m¶? VmoM ‘mUyg Á¶mZo AmXë¶m {Xder ˶mMr ‘XV
‘m{JVcr hmoVr, VmoM AmO nwÝhm (‘ygmcm) ‘XVrgmR>r ~mocmdV Amho. ‘ygmZo ˶mcm
åhQ>co, "Vy IamoIa dmQ> MwH$cocm ‘mUyg Amhog.' 19 Am{U Ooìhm ‘ygm ˶mcm nH$Sy>Z
(~mOycm H$aʶmÀ¶m CÔoemZo) nwT>o gagmdcm, Omo ˶m XmoKm§Mm eÌy hmoVm. Voìhm Vmo
‘Zwî¶ åhUmcm, "‘ygm, Vy ‘cm R>ma H$ê$ BpÀN>Vmog H$s H$m¶, Á¶mà‘mUo Vy H$mc EH$m
‘mUgmcm R>ma Ho$cog? Vw¶m (dV©Zmdê$Z) Ago dmQ>Vo H$s, Vwcm ^yVcmda XmXm{Jar
H$aV amhm¶Mo Amho. Am{U Vwcm ^ë¶m ‘mUgmà‘mUo amhm¶Mo Zmhr, (åhUOoM Vwcm
H$mhr g‘mOgwYmaH$ dJ¡ao ~Zm¶Mo Zmhr).' 20 (Voìhm) ehamÀ¶m Xþgè¶m Q>moH$mhÿZ EH$
‘Zwî¶ {VWo YmdV Amcm d åhUmcm, "‘ygm! amOdmS>çmVrc nXm{YH$mar Vwcm ‘¥Ë¶wX§S>
Xoʶm{df¶r g„m‘gcV H$arV AmhoV, Va Vy ¶oWyZ (cdH$a) {ZKyZ Om, {ZpíMVnUo
‘r Vw¶m {hVqMVH$m§n¡H$s Amho.' 21 ho EoHy$Z Vmo {VWyZ {ZKmcm, ^rV-^rV d XjVm
gyah-28. Ac-µH$gg 383

~miJV, ˶mZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘cm ¶m A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ
dmMd.'
22
Am{U Ooìhm Vmo ‘{X¶ZÀ¶m {XeoZo ‘mJ©ñW Pmcm, Voìhm Vmo (ñdV:erM)
åhUmcm, "‘cm ImÌr Amho, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘cm (Adí¶) gÝ‘mJ© XmIdrc.' 23
Am{U Ooìhm Vmo ‘{X`ZÀ`m nmUdR>çmOdi nmohmoMcm Voìhm {VWo ˶mZo cmoH$m§Mm EH$
g‘yh (Amnë¶m JwamT>moam§Zm) nmUr nmOdV Agë¶mMo nm{hco. Am{U ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa
H$mhr A§Vamda XmoZ {ó¶m Amnë¶m H$inmcm amoIyZ C^r Agë¶mMo ˶mcm AmT>ico.
‘ygmZo ˶m§Zm {dMmaco, "Vw‘Mr H$m¶ AS>MU Amho?' ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vo JwamIr
Omon¶ªV Amnco H$in KoD$Z {VWyZ {ZKyZ OmV ZmhrV Vmon¶ªV, Amåhr (Am‘À¶m
H$inmcm) nmUr nmOdy eH$V Zmhr. Am{U Am‘Mm {nVm ’$ma d¥Õ Amho, (åhUOo
Am‘Mm {nVm H$inmcm nmUr nmOdm¶cm ñdV: ¶oD$ eH$V Zmhr).' 24 (ho EoHy$Z) ‘ygm
Zo ˶m§À¶m H$inmcm nmUr nmO{dco. ‘J Vmo VoWyZ ~mOycm Pmcm d EHo$ {R>H$mUr
gmdcr Imcr OmD$Z (~gcm). Am{U (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! Vy Amnë¶m
H¥$noZo, Or H$moUVr ^cr Jmoï> ‘cm àXmZ H$aerc, ˶mMm ‘r IamoIa JaOy Amho.'
25
‘J WmoS>çmM doimZ§Va ˶m XmoKm§n¡H$s EH$ (‘wcJr) cmOV-cmOV ˶mÀ¶mH$S>o
Amcr d åhUmcr, "‘m¶m d{S>cmZo Vwåhmcm ~mocm{dco Amho, Vo ¶mgmR>r H$s, Vwåhr
Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m H$inmcm nmUr nmOdco ˶m~Ôc Vwåhmcm ‘mo~Xcm Úmdm.'
‘J Ooìhm Vmo ˶mÀ¶mH$S>o Amcm d ˶mZo ˶mcm Amncr g§nyU© OrdZ H$hmUr EoH${dcr,
Voìhm Vmo åhUmcm, "{^D$ ZH$mog, AmVm ˶m A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ Vy gwa{jV Amhog.'
26
˶mÀ¶m XmoZ ‘wctn¡H$s EH$ åhUmcr, "ho ~m~m! ¶m ‘mUgmcm Amnë¶mH$S>o H$m‘mgmR>r
(¶mMm H$mhr ‘ohZVmZm R>adyZ) R>odyZ ¿¶m. H$maU H$m‘mda R>odʶmgmR>r gdm}Îm‘ ‘mUyg
Vmo AgVmo, Omo YS>YmH$Q> d {dídmgnmÌ AgVmo, (Ogm hm dmQ>Vmo).' 27 (H$mhr
doimZ§Va Vmo d¥Õ ‘mUyg ‘ygmcm) åhUmcm, "‘mPr Aer BÀN>m hmoV Amho H$s, ‘m¶m
¶m XmoZ ‘wcs¨n¡H$s EH$sMm {ddmh Vw¶mer cmdyZ Úmdm, Vo ¶m AQ>rda H$s, Vy AmR> df}
‘m¶mH$S>o ZmoH$ar H$amdr. Am{U Oa Vy Xhm df} nyU© H$aerc Va Vo Vw¶m BÀN>oda
Adc§~yZ Amho. Am{U ‘r ‘m¶mV’}$ Vw¶mda H$moUVohr H$ï> cmXÿ BpÀN>V Zmhr.
A„mhZo BpÀN>co Va ‘r Vwcm EH$ ^cm ‘mUyg Agë¶mMo AmT>ioc.' 28 ‘ygmZo
åhQ>co, "R>rH$ Amho, hr Jmoï> Vw‘À¶m Am{U ‘m¶m Xaå¶mZ {ZpíMV g‘Om, ¶m XmoZ
‘wXVtn¡H$s ‘r H$moUVrhr ‘wXV nyU© Ho$cr Var ‘m¶mda (Z§Va) Xmof R>odcm OmD$ Z¶o.
Am{U Amåhr Oo H$mhr ~mocV AmhmoV, ˶mda A„mh gmjr Amho.'
384 gyah-28.
Hw$amUAc-µH$gg

29
Am{U Ooìhm ‘ygmZo Vr ‘wXV nyU© Ho$cr, Vmo Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm KoD$Z
{ZKmcm. (àdmgmXaå¶mZ) ˶mcm Vya nd©VmÀ¶m {Xeog AmJ {Xgcr. Vmo Amnë¶m
Hw$Qw>§~r¶m§Zm åhUmcm, "Vwåhr BWo Wm§~m, ‘r EH$ AmJ nm{hcr Amho, H$Xm{MV {VWyZ
‘cm H$mhr ‘m{hVr àmá hmoB©c qH$dm ‘r AmJrMm EImXm OiVm {ZImam KoD$Z ¶oVmo,
åhUOo Vwåhmcm eoH$moQ>r cmdVm ¶oB©c.' 30 Am{U Ooìhm Vmo {VWo nmohmoMcm, Voìhm ˶m
n{dÌ {R>H$mUr, ˶m Imoè¶mÀ¶m COì¶m ~mOyZo PmS>m§‘YyZ ˶mcm AmdmO XoʶmV
Amcm, "ho ‘ygm! ‘r A„mh Amho, g§nyU© {dídmMm (universe Mm) ‘mcH$.' 31
(˶mZo åhQ>co) "VwPr H$mR>r Imcr ’o$H$, (Am{U ‘ygm nmhVmo Va H$m¶!) Vr H$mR>r
hmcMmc H$ê$ cmJcr, OUy H$mhr Vr gmn Amho. Va Vmo nmR> {’$adyZ nimcm d ‘mJo
diyZhr nm{hco Zmhr.' (Voìhm A„mh nwT>o åhUmcm), "ho ‘ygm! nwT>o ¶o Am{U {^D$
ZH$mog. Vy nyU©nUo gwa{jV Amhog. 32 Am{U AmVm Amncm hmV N>mVrOdi (eQ>©À¶m)
AmV Zo (d Z§Va ~mhoa H$mT>) Vmo nm§T>amew^« hmoD$Z ~mhoa {ZKoc, H$moU˶mhr Xmofm{dZm.
Am{U Amncr {^Vr KmcdʶmgmR>r, Amncm ~mhÿ Amnë¶m A§JmH$S>o IoMyZ Ko. Va ho
XmoZ (g§XoegyMH$) à‘mU (signs) AmhoV Vw¶m nmcZH$Ë`m©H$Sy>Z, {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m
gaXmam§gmR>r. {ZpíMVM Vo {dÐmohr cmoH$ AmhoV.'
33
‘ygmZo åhQ>co, "ho à^y! ‘m¶m hmVyZ ˶m§À¶m O‘mVrn¡H$s EH$ ‘mUyg R>ma
Pmcm, åhUyZ ‘cm Aer {^Vr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm R>ma H$aVrc. 34 Am{U ‘mPm ^mD$
hmê$Z, Omo ~mocʶmV ‘m¶mnojm A{YH$ dm³nQy> Amho. Va Vy ˶mcm ‘m¶m~amo~a
gmhmæ¶H$ ~ZdyZ nmR>d H$s, ˶mZo ‘mPo (gd© àH$mao) g‘W©Z H$amdo. H$maU ‘cm Aer
^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ImoQ>o R>adVrc.' 35 A„mhZo åhQ>co, "Amåhr Vw¶m
^mdmH$adr Vwcm ~iH$Q>r àXmZ H$ê$, Am{U Vwåhm XmoKm§Zm Ago gm‘϶© XoD$ H$s, Vo
(H$moU˶mhr àH$mao) Vwåhmcm BOm nmoMdy eH$Uma ZmhrV. Va (AmVm) Am‘À¶m g§Xoe
Agcoë¶m IwUm§gh (Vwåhr XmoKo) {ZKm. Vwåhr d Oo Vw‘Mo AZwgaU H$aVrc VoM
dM©ñd àmá H$aVrc.'
36
Am{U Ooìhm ‘ygm ˶m§À¶mH$S>o Am‘À¶m ñnï> g§Xoe Agcoë¶m {ZemÊ`m§gh
nmohmoMcm. (Voìhm {’$aAm¡Z d ˶mMo gaXma) åhUmco, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ ’$gdUyH$
H$aUmar OmXÿ Amho. Am{U Ago H$mhr Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§H$Sy>Z H$Yrhr
EoH$coco Zmhr.' 37 Am{U ‘ygmZo CÎma {Xco, "‘mPm nmcZH$Vm© Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo
H$s, H$moU ˶mÀ¶mH$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z KoD$Z Amcocm Amho, VgoM ¶mZ§VaÀ¶m OJmV
H$moUmcm ñdJu¶ {ZdmgñWmZ {‘iUma Amho, (hohr Vmo OmUVmo). ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr
gyah-28. Ac-µH$gg 385

H$s, A˶mMmar cmoH$ H$Yrhr ¶eñdr hmoUma ZmhrV.' 38 Voìhm {’$aAm¡Z åhUmcm, "ho
gaXmam§Zmo! Vw‘À¶mgmR>r ‘m¶m{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Agë¶mMo ‘r OmUV Zmhr.
Va ho hm‘mZ! ‘mVr ^mOyZ V¶ma Pmcoë¶m {dQ>m§nmgyZ ‘m¶mgmR>r EH$ C§M Aer
B‘maV ~m§YyZ H$mT>, åhUOo ‘cm ˶mda MTy>Z ‘ygmÀ¶m nmcZH$˶m©cm S>moH$mdyZ nmhVm
¶oB©c. (H$maU) ‘cm hm EH$ ImoQ>maS>m ‘mUyg dmQ>Vmo.'
39
AemàH$mao ˶mZo d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mZo ^yVcmda H$moUVohr ݶmæ¶ H$maU ZgVmZm
(without any justification) Amnë¶m ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. Am{U ˶m§Zr
ñdV:er Agm g‘O H$ê$Z KoVcm H$s, ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>o H$Yrhr naVyZ Omdo
cmJUma Zmhr. 40 (eodQ>r) Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mg nH$S>co Am{U ˶m§Zm
g‘wÐmV ’o$Hy$Z {Xco. Va nmhm, A˶mMmar cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm Vmo! 41 Amåhr
˶m§Zm (g‘mOmV) AJ«Ur ñWmZ àXmZ Ho$co hmoVo, nU ˶m§Zr (cmoH$m§Zm ZaH$mÀ¶m)
AmJrH$S>o ~mocmdʶmMoM H$m‘ Ho$co. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§Zm H$moUVohr gmhmæ¶
{‘iUma Zmhr. 42 Am{U ¶m OJmV EH$ emn ˶m§Mm nmR>cmJ H$arV amhrc (Aer)
Amåhr ì¶dñWm Ho$cr. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder Va Vo gd© àH$maÀ¶m Mm§Jë¶m
Jmoï>rnmgyZ nyU©nUo d§{MV Pmcoë¶m AdñWoV AgVrc. 43 AmYrÀ¶m (AnamYr)
{nT>çm§Mm Zm¶ZmQ> Ho$ë¶mZ§Va Amåhr ‘ygmcm J«§W àXmZ Ho$co. Oo cmoH$m§gmR>r S>moio
CKS>ʶmMo gmYZ hmoVo Am{U ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm, ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr CnXoe J«hU
H$amdo.
44
(n¡J§~a!) Voìhm Vwåhr H$mhr (Vya) nd©VmÀ¶m npíM‘ {Xeog CnpñWV ZìhVm,
Ooìhm Amåhr ‘ygmH$S>o Am‘Mo AmXoe gmondco hmoVo, Zm {VWo Vwåhr à˶jXevn¡H$s
hmoVm. 45 nU Amåhr (˶m§À¶m Am{U Vw‘À¶m Xaå¶mZ) {H$˶oH$ {nT>çm Cä¶m Ho$ë¶m
hmo˶m. Am{U ˶m§À¶mda EH$ XrK© H$mcI§S> cmoQ>cm. Am{U Vwåhr ‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§‘ܶohr
˶m§Zm Am‘Mo g§Xoe EoH${dʶmgmR>r amhV ZìhVm. nU Amåhr (cmoH$m§H$S>o Zoh‘r
Am‘Mo) g§XoedmhH$ nmR>drV Amcmo AmhmoV. 46 Am{U Ooìhm Amåhr ‘ygmcm hmH$
{Xcr, Voìhmhr Vwåhr H$mhr Vya nd©VmOdi ZìhVm. nU Amåhr Vwåhmcmhr (cmoH$m§H$S>o
˶m§À¶m) nmcZH$˶m©À¶m H¥$noÀ¶m ê$nmZo nmR>dco Amho. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm
gmdY H$amdo Á¶m§À¶mH$S>o Vw‘À¶mAmYr H$moUrhr gmdY H$aUmam nmR>{dʶmV Amcm
ZìhVm, Vo AemgmR>r H$s, cmoH$m§Zr CnXoe J«hU H$amdo.
47
(n¡J§~a nmR>dʶm‘mJMo EH$ H$maU hohr Amho H$s), Ooìhm ˶m§À¶m Hw$H¥$˶m§nmoQ>r
EImXo g§H$Q> ˶m§À¶mda Amë¶mg, (ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§Zm) Ago åhUʶmMr g§Yr
386 Hw$amU

àmá hmoD$ Z¶o, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Am‘À¶mH$S>o EImÚm n¡J§~amcm H$m
nmR>{dco Zmhrg, åhUOo Amåhmcm Vw¶m g§Xoem§Mo nmcZ H$aVm Amco AgVo. Am{U
Amåhr lÕmd§V ~ZyZ (Vw¶mH$S>o Amcmo AgVmo).' 48 nU Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z
g˶mMm (g§Xoe) ˶m§À¶mH$S>o ¶oD$Z nmoMcm, Voìhm Vo åhUmco, "Á¶mà‘mUo ‘ygmcm
(M‘ËH$ma) XoʶmV Amco hmoVo, ˶mà‘mUo ¶mcm H$m XoʶmV Amco Zmhr?' nU cmoH$m§Zr
˶m Jmoï>rcmhr ñdrH$maʶmg ¶mnydu ZH$maM {Xcocm Zmhr H$m, Or ‘ygmcm àXmZ
H$aʶmV Amcr hmoVr? (˶mda) Vo åhUmco "(‘ygm d ‘whå‘X) ¶m XmoKm§Mo Oo H$mhr
Amho, EH$‘oH$mg gmhmæ¶H$ Ago OmXÿMoM àH$ma AmhoV.' Am{U Vo nwT>o åhUmco,
"Amåhr XmoKm§Zmhr ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma XoVmo.'
49
(n¡J§~a) ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr A„mhH$Sy>Z Agm EImXm J«§W KoD$Z ¶m, Omo ¶m
XmoKm§nojmhr A{YH$ Mm§Jcm ‘mJ©Xe©H$ Agoc. Voìhm ‘r ˶mMo (Adí¶) AZwgaU
H$aoZ. Vwåhr Vw‘À¶m {dYmZmV Iao Agmc Va (Ago H$ê$ZM XmIdm).' 50 Am{U Oa
˶m§Zr Vw‘À¶m ¶m åhUʶmcm H$mhr à{VgmX {Xcm Zmhr Va ho OmUyZ ¿¶m H$s, Vo
(g˶mcm gmoSy>Z) Ho$di Amnë¶m Xþï> ‘ZmoH$m‘ZmMo AZwgaU H$arV AmhoV. Am{U
˶mnojm A{YH$ dmQ> MwH$cocm H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©Zmcm gmoSy>Z
Ho$di Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m ‘mJo YmdV Amho. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh
A˶mMmar cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$arV Zmhr. 51 Am{U Amåhr ˶m§À¶mH$S>o doimodoir
Amncm g§Xoe nmoMdrV am{hcmo, ¶m CÔoemZo H$s, ˶m§Zr CnXoe J«hU H$amdm.
52
¶mnydu Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr J«§W {Xcm hmoVm. (˶m§À¶mn¡H$s gwOmU d g˶{à¶
cmoH$) ¶m Hw$amUmda {dídmg R>odUmao AmhoV. 53 Am{U Ooìhm ˶m§Zm ho (Hw$amU)
EoH${dco OmVo, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr ¶mda {dídmg R>odVmo, ho g˶ Amho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. ho Am‘À¶mH$S>o ¶oʶmnydunmgyZM
Amåhr (A„mhcm) g‘{n©V Pmcocmo AmhmoV.' 54 ho Ago cmoH$ AmhoV H$s, ˶m§Zm
˶m§À¶m ghZercVo~Ôc XþßnQ> ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm OmB©c. Am{U Vo dmB©Q> H¥$˶m§Zm
Mm§Jë¶m H¥$˶m§Ûmao Xÿa H$aVmV. Am{U Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ IM©
H$arV AgVmV. 55 Am{U Ooìhm ì¶W© Jmoï>r Vo EoH$VmV, Voìhm Vo (˶m‘ܶo A{O~mV
ag Z KoVm). ˶mnmgyZ Xÿa hmoVmV Am{U åhUVmV, "Amåhr Am‘À¶m H¥$˶m§gmR>r
(O~m~Xma AmhmoV) Am{U Vwåhr Vw‘À¶m H¥$˶m§gmR>r (O~m~Xma AmhmV). Vwåhmcm
em§Vr cm^mo. (hr Am‘À¶mH$Sy>Z g{XÀN>m) Amåhr Ag‘§Og cmoH$m§er dmX Kmcy
BpÀN>V Zmhr.' 56 (n¡J§~a!) Vwåhr Amnë¶m ‘Ouà‘mUo dmQ>oc ˶mg gÝ‘mJm©da AmUy
gyah-28. Ac-µH$gg 387

eH$V Zmhr. Va Vmo A„mh Amho, Omo Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJu cmdVmo.
Am{U Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo H$s, H$moU ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma H$aUmam Amho.
57
Vo åhUVmV (åhUOo ‘¸$mdmgr), "Amåhr Oa Vw¶m~amo~a ¶m ‘mJ©Xe©ZmMo
AZwgaU H$ê$ cmJcmo Va Amåhr Am‘À¶m ^y‘rVyZ CnQy>Z ’o$H$co OmD$. Amåhr ¶m§Zm
em§VVmnyU© (‘¸$m) ehamV ñWm{nV Ho$co Zmhr H$m, {OWo Am‘À¶mH$Sy>Z CnOr{dH$m
åhUyZ gd© àH$maMr ’$io AmUcr OmVmV? nU ¶m (g˶mnmgyZ) ~hþg§»¶ cmoH$
AZ{^k AmhoV.
58
Amåhr Aem {H$˶oH$ dñ˶m Zï> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV, OoWrc cmoH$
Amnë¶m {dnwc YZg§nÎmr‘wio ’$maM CÝ‘Îm ~Zco hmoVo. Va ˶m§À¶m ˶m gd© dñ˶m
˶m§À¶mZ§Va AmogmS> nS>coë¶m AmhoV, nU ¹${MVM (EImÚm {R>H$mUr) H$moUr dgco
Amho. Am{U AmåhrM ˶m§Mo dmag Pmcmo (H$maU gd© g§nyZ Joë¶mZ§Va AmåhrM gdmªMo
dmag AgUma). 59 (cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vmon¶ªV dñ˶m§Zm H$Yrhr Zï> H$arV
ZgVmo, Omon¶ªV (˶m§À¶m dñ˶m§n¡H$s) EH$m ‘moR>çm dñVrV n¡J§~amcm nmR>drV Zmhr,
Omo ˶m§Zm Am‘Mo g§Xoe EoH$dVmo. Am{U Amåhr VoWrc cmoH$ XþamMmar Agë¶m{edm¶
dñ˶m§Zm Zï> H$arV ZgVmo.
60
Am{U Oo H$mhr Vwåhmcm XoʶmV Amco Amho, Vo Va ¶m OrdZmgmR>r VmËnwaVr
VaVyX, d (jU^§Jwa) emo^oMo gmYZ Amho. Am{U Oo H$mhr A„mhH$S>o Amho, Vo A{YH$
Mm§Jco d {MaH$mc {Q>H$Umao Amho. Va ‘J Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m? 61 Vmo
‘mUyg Á¶mcm Amåhr Mm§Jë¶m Jmoï>rMo dMZ {Xco Amho, Am{U Vr (Jmoï>) ˶mcm
{ZpíMVnUo {‘iUma Amho, Agm ‘mUyg ˶m ‘mUgmgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Á¶mcm
Amåhr Ho$di ¶mM OJmVrc OrdZ H$mhr H$mi Cn^moJʶmMr g§Yr {Xcr Am{U
ݶm¶mÀ¶m {Xder Á¶mcm (A„mhg‘moa) Om~ XoʶmgmR>r hOa H$aʶmV ¶oB©c?
62
Am{U ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm ~mocmdyZ {dMmarc H$s, Vo AmVm Hw$R>o AmhoV,
Á¶m§Zm Vwåhr ‘m¶m B©ídaËdmV (Divinity ‘ܶo) ^mJrXma R>adco hmoVo? 63 (Voìhm
Vohr hOa Ho$co OmVrc) Am{U ˶m§À¶m~m~VrV {ejoMm {ZU©¶ Pmcocm Agoc, Vo
åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm Amåhr MwH$sÀ¶m
‘mJm©H$S>o Zoco. Amåhr ˶m§Zm ˶mMà‘mUo (‘wirM gº$s Z H$aVm) MwH$sÀ¶m ‘mJm©H$S>o
Zoco, Á¶mà‘mUo Amåhr ñdV: (ñdoÀN>oZo) MwH$sÀ¶m ‘mJm©Mm A§JrH$ma Ho$cm hmoVm. (ho
à^y! AmVm) Amåhr ˶m§À¶mer Agcoco Am‘Mo g§~§Y Vw¶mg‘j VmoSy>Z Q>mH$V
AmhmoV. Vo Á¶m§Mr CnmgZm H$arV hmoVo, Vo Amåhr ZìhVmoM.'
388 Hw$amU

64
Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "AmVm ˶m§Zm ~mocdm, Á¶m§Zm Vwåhr (A„mhÀ¶m
B©ídaËdmV) gh^mJr R>adco hmoVo.' Vo ˶m§Zm (‘XVrgmR>r) ~mocmdVrc, nU (˶m
ImoQ>çm Cnmñ¶m§H$Sy>Z) ˶m§Zm ‘wirM à{VgmX {‘iUma Zmhr. Vo ñdV:À¶m S>moù¶m§Zr
(Amncr) {ejm g‘moa Agë¶mMo nmhVrc. H$Xm{MV ˶m§Zr ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma Ho$cm
AgVm Va (hr {ejm Q>miVm Amcr AgVr). 65 Am{U ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm
~mocmdyZ {dMmarc, "Vwåhr Am‘À¶m g§XoedmhH$m§Zm H$gm à{VgmX {Xcm hmoVm, (Ooìhm
Vo Vw‘À¶mH$S>o g§Xoe KoD$Z Amco hmoVo).' 66 ˶m {Xder Vo Ajae: ‘wHo$ hmoVrc
(˶m§Mo gd© dmX{ddmX d g~~r Voìhm hadcoco AgVrc) Am{U Vo EH$‘oH$m§er H$mhr
{dMmanygXoIrc H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 67 nU Omo níMmÎmmnX½Y hmoD$Z lÕm YmaU
H$aVmo Am{U Mm§Jcr H¥$˶o H$ê$ cmJVmo. Va Aem ‘mUgmMm g‘mdoe g§^dV: ¶eñdr
cmoH$m§V hmoB©c.
(Q>rn: åhUOo Iè¶m AWm©Zo Á¶mZo Amnë¶m OrdZmcm U-turn XoD$Z B©ída-BpÀN>V ‘mJm©Mm A§JrH$ma
Ho$cocm Agoc Va Vmohr ¶eñdr cmoH$m§V gm‘rc hmoB©c.)
68
Vw‘Mm nmcZH$Vm© {Z‘m©U H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo Am{U ˶mMr {ZdS> H$aVmo
Á¶mcm Vmo BpÀN>Vmo. {ZdS>ʶmMm A{YH$ma ˶m§À¶m AI˶marV Zmhr. A„mh, Agr‘
Amho ˶mMr ‘{h‘m! Am{U cmoH$ ˶mÀ¶m~amo~a Á¶m§Zm gh^mJr R>a{dVmV, A„mh
˶m§À¶mnojm {H$VrVar loð> Amho. 69 Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm Vo gd© Mm§Jco
R>mD$H$ Amho Oo H$mhr Vo Amnë¶m ‘ZmV cn{dVmV Am{U Oo H$mhr Vo àH$Q> H$aVmV.
70
Am{U VmoM Amho A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. ¶m OJmV
Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmVhr gd© ñVwVrMm A{YH$mar VmoM Amho. gd© ’¡$gë¶m§Mm
A{YH$ma ˶mcmM Amho. Am{U Vwåhm gdmªZm naVyZ ˶mÀ¶mH$S>oM Om¶Mo Amho.
71
˶m§Zm {dMmam, "‘cm gm§Jm, Oa A„mhZo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV Vw‘À¶mda
H$m¶‘ñdê$nr amÌ H$ê$Z Q>mH$cr. (åhUOo {Xdg-amÌrM§ MH«$ Wm§~dyZ Ho$di amÌ Am{U
amÌM Ago H$ê$Z Q>mH$co) Va A„mh{edm¶ (˶mÀ¶mgmaIr) Xþgar H$moUVr eº$s Amho
H$m, Or (amÌrÀ¶m ˶m A§YH$mamcm Xÿa H$ê$Z) Vw‘À¶mgmR>r àH$me AmUy eHo$c? Va
‘J Vwåhmcm (g˶mMr) AmdmO EoHy$ ¶oV Zmhr H$m?' 72 (VgoM ˶m§Zm hohr) {dMmam,
"‘cm gm§Jm Oa A„mhZo Vw‘À¶mda ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV H$m¶‘ñdê$nr {Xdg (åhUOo
gy¶© ‘mdiUmaM Zmhr) Ago H$ê$Z Q>mH$co Va A„mh{edm¶ (˶mÀ¶mgmaIr) Xþgar
H$moUVr (Divine) eº$s Amho H$m Or (gy¶m©ñV KS>dyZ) Vw‘À¶mgmR>r amÌ AmUy
eHo$c? {OÀ¶mV Vwåhr {dlm§Vr KoD$ eH$mc. Va ‘J Vwåhr g˶mMo (qMVZnyd©H$)
gyah-28. Ac-µH$gg 389

{ZarjU H$aUma Zmhr H$m?'


(Q>rn: ho gd© KS>dyZ AmUʶmMo gm‘϶© A„mh{edm¶ BVa H$moUmH$S>oM Zmhr.)
73
˶mZoM Amnë¶m H¥$noZo Vw‘À¶mgmR>r amÌ d {Xdg ~Z{dco, åhUOo Vwåhr
(amÌr) {dlm§Vr ¿¶mdr d ({Xdgm) ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mm emoY ¿¶mdm. (åhUOo
Amnë¶m CnOr{dHo$gmR>r à¶ËZ H$aVm ¶mdoV). ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶mMo Am^ma
춺$ H$amdo.
74
Am{U ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm ~mocmdyZ {dMmaoc, "Hw$R>o AmhoV Vo
Á¶m§À¶m~m~VrV Vwåhmcm Ago dmQ>V hmoVo H$s, Vo ‘mPo ^mJrXma AmhoV?' 75 Am{U
Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ EH$ gmjrXma C^m H$ê$. Am{U Amåhr ˶m§Zm åhUy, "Á¶m
Jmoï>rMm Vwåhr Xmdm H$arV am{hco ˶mMo à‘mU gmXa H$am, Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwHo$c
H$s, gd© g˶ A„mhÀ¶mM ~mOyZo Amho. Am{U ˶m gd© ImoQ>çm Jmoï>r ˶m§À¶mnmgyZ,
Jm¶~ Pmcoë¶m AgVrc, Á¶m Vo aMrV AgV.
76
µH$mê$Z ‘ygmÀ¶m cmoH$m§n¡H$s hmoVm, ‘J ˶mZo ˶m§À¶m{déÕ {dÐmohr ^y{‘H$m
~Omdcr. (˶mMo gmYo H$maU ho hmoVo H$s), Amåhr ˶mcm BVHo$ I{OZo {Xco hmoVo H$s,
Ho$di ˶mÀ¶m {H$ëë¶m {H$˶oH$ YS>YmH$Q> ‘mUgo, ‘moR>çm H$ï>mZo CMcrV AgV.
Ooìhm ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mcm åhQ>co, "(Amnë¶m g§nÎmr{df¶r) ’$ma EoQ> {‘ady ZH$mog,
H$maU A„mhcm EoQ> {‘a{dUmao cmoH$ {à¶ ZmhrV. 77 Am{U Oo H$mhr A„mhZo Vwcm
{Xcoco Amho, ˶mÛmao Amnco ‘¥Ë¶yZ§VaMo OrdZ Mm§Jco ìhmdo ¶mgmR>r H$mhr H$a. Am{U
¶m OJmV, (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmVrc Amncm) {hñgm KoʶmÀ¶m ~m~VrV {dga nSy> XoD$
ZH$mog. Am{U BVa (JaOy) cmoH$m§da CnH$ma H$a Ogo CnH$ma A„mhZo Vw¶mda Ho$coco
AmhoV. Am{U ^yVcmda CnÐd ‘mO{dʶmMm à¶ËZ H$ê$ ZH$mog. H$maU A„mhcm
CnÐd ‘mO{dUmao cmoH$ H$Xm{n {à¶ ZmhrV.'
78
nU ˶mZo CÎma {Xco, "hr g§nÎmr ‘cm ‘m¶m kmZm‘wio àmá Pmcocr Amho.'
˶mcm ho ‘mhrV ZìhVo H$m H$s, A„mhZo ˶mÀ¶mnydu {H$˶oH$ O‘mVtZm Zï> H$ê$Z
Q>mH$co Amho. Á¶m ˶mÀ¶mnojm A{YH$ geº$ hmo˶m d YZg§nÎmrÀ¶m ~m~VrV A{YH$
daMT> hmo˶m. Am{U AnamYr cmoH$m§Zm ˶m§À¶m AnamYm§{df¶r ñnï>rH$aU {dMmaʶmMr
JaO ZgVo.
79
(EHo$ {Xder) µH$mê$Z Amnë¶m cmoH$m§g‘moa Amnë¶m WmQ>m‘mQ>mMo àXe©Z H$arV
{ZKmcm. Oo cmoH$ ¶mM OrdZmMr A{^cmfm Amnë¶m ‘ZmV ~miJyZ hmoVo, åhUmco,
"Amåhmcmhr Vo gd© {‘imco AgVo Va...., Oo µH$mê$Zcm {‘imcoco Amho, IamoIa Vmo
390 Hw$amU

‘moR>m ^m½¶emcr Amho.' 80 nU Á¶m cmoH$m§Zm (OrdZmÀ¶m h{H$JVrMo) kmZ cm^co


hmoVo, Vo åhUmco, "Vw‘Mm {Y¸$ma Agmo! A„mhH$Sy>Z {‘iUmam ‘mo~Xcm (¶mhÿZ)
A{YH$ Mm§Jcm Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo lÕm YmaU H$aVmV Am{U gËH$‘} H$aVmV,
nU hm ‘mo~Xcm Ho$di ˶m§ZmM {‘iUma Amho, Oo ghZercVoMo nmcZ H$aVmV.'
81
‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m (d¡^dg§nÞ) Kamg O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$co.
Am{U Voìhm A„mhÀ¶m {déÕ OmD$Z, ˶mMr ‘XV H$aUmam H$moUVmhr g‘yh nwT>o Amcm
Zmhr. Zm Vmo ñdV:cm dmMdy eH$cm. 82 Am{U H$mcn¶ªV Oo cmoH$ ˶mÀ¶mgmaIo ñWmZ
àmá H$aʶmMr Amnë¶m ‘ZmV cmcgm ~miJyZ hmoVo, åhUy cmJco, "Aaoao! (Amåhmcm
dmñVdmMr OmUrd ZìhVr). IamoIa Vmo A„mh Amho, Omo Amnë¶m godH$m§n¡H$s BpÀN>Vmo
˶mcm {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mcm VwQ>nw§Á¶m à‘mUmV
àXmZ H$aVmo. Oa Am‘À¶mda A„mhZo H¥$nm Ho$cr ZgVr Va Amåhmcmhr O{‘ZrV JmSy>Z
Q>mH$co AgVo.' IamoIa {H$Vr XþX£d! g˶ ZmH$maUmao H$Xm{n ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV.
83
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV AmZ§X‘¶r OrdZ, Amåhr Ho$di ˶m cmoH$m§Zm XoD$, Oo
^yVcmda Zm ñdV:Mm ‘moR>onUm {‘ady BpÀN>VmV, Zm CËnmV ‘mO{dʶmgmR>r à¶ËZaV
AgVmV. Mm§Jco eodQ> A„mhMr OmU d ^¶ ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m
cmoH$m§Mo) Amho. 84 Omo H$moUr (A„mhg‘moa) ^co H¥$˶ KoD$Z hOa hmoB©c, ˶mcm
˶mnojmhr Mm§Jco nwʶ’$i {‘ioc. Am{U Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶mgh ¶oB©c Va dmB©Q>
H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm ˶m§À¶m H¥$˶m§Zwgma dmB©Q> ’$i {‘ioc.
85
{ZpíMVM Á¶mZo Hw$amUmVrc (AmXoem§Mr A§‘c~OmdUr H$aUo), Vw‘Mo H$V©ì¶
R>a{dco Amho, VmoM Vwåhmcm EH$m ¶eñdr eodQ>mn¶ªV nmoMdrc. (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m
nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, H$moUmcm ‘mJ©Xe©Z cm^co Amho Am{U H$moU
ñnï>[a˶m dmQ> MwH$cocm Amho.' 86 Vwåhr H$Yrhr Aer Anojm ~miJyZ ZìhVo H$s,
Vw‘À¶mH$S>o (A„mhMm) J«§W àH$Q> Ho$cm OmB©c. nU hr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm
hmo¶, åhUyZ Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gmhmæ¶ H$ê$ ZH$m. 87
Am{U ho (Zoh‘r cjmV R>odm H$s), A„mhMm g§Xoe EH$Xm Vw‘À¶mH$S>o Amë¶mZ§Va
H$moUrhr Vwåhmcm ˶mnmgyZ namd¥Îm H$aVm H$m‘m Z¶o. Am{U Vwåhr (cmoH$m§Zm) Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$am. Am{U ˶m cmoH$m§n¡H$s H$Xm{n hmoD$ ZH$m, Oo
BVam§Zm A„mhÀ¶m (B©ídaËdmV) gh^mJr R>a{dVmV. 88 Am{U A„mh{edm¶ Aݶ
H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm Ymdm H$ê$ ZH$m, H$maU ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM Cnmñ¶
Zmhr. ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ à˶oH$ Jmoï> Zme nmdUo AQ>i Amho. gd© {ZU©¶m{YH$ma
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV 391

˶mÀ¶mMnmer AmhoV. Am{U Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV AmUco OmUma Amho.
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 cmoH$m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶? ˶m§À¶m Ho$di
(Vm|S>mZo) BVHo$ ~mocʶmda ˶m§Zm gmoSy>Z {Xco OmB©c H$s, "Amåhr lÕm YmaU Ho$cr
Amho.' Am{U ˶m§Zm AmO‘mdyZ nm{hco OmUma Zmhr? 3 Amåhr ˶m cmoH$m§Zmhr
AmO‘mdyZ nm{hco hmoVo, Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joco. {ZpíMVM A„mh ˶m cmoH$m§Zm
{MÝhm§{H$V H$ê$Z ˶m§Mr {ZdS> H$aoc, Á¶m§Zr ñdV:cm g˶dMZr {gÕ Ho$co Agoc.
VgoM Vmo Ag˶mda (AmYm[aV OrdZ OJcoë¶m§Zmhr) {MÝhm§{H$V H$ê$Z ~mOycm
H$mT>c
o .
4
Oo cmoH$ XþîH¥$˶o H$aVmV, ˶m§Zr ñdV:Mr Aer YmaUm ~Z{dcr Amho H$s H$m¶?
Vo Am‘À¶mnmgyZ Adí¶ ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$Vrc. {H$Vr dmB©Q> AZw‘mZ
(Vo Am‘À¶m{df¶r) cmdV AmhoV! 5 Omo H$moUr (ݶm¶mÀ¶m {Xder) A„mher
hmoUmè¶m ^oQ>rH$S>o (^¶ d Ameogh) nmhV AgVmo. Va ˶mZo ho cjmV R>odmdo H$s,
(A„mhÀ¶m ^oQ>rMr) {Z¶V doi Adí¶ ¶oUma Amho. Am{U Vmo gd© H$mhr EoH$Umam
Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 6 Am{U Omo H$moUr (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) à¶ËZm§Mr
namH$mð>m H$aVmo, Iao nmhVm Vmo ñdV:À¶mM (H$ë¶mUmgmR>r) à¶ËZ H$arV Amho. H$maU
A„mhcm H$moUmMrM JaO Zmhr, (Vmo AmË‘{Z^©a Amho). 7 Am{U Á¶m cmoH$m§Zr lÕm
YmaU Ho$cr d gËH$‘} Ho$cr Va Aem cmoH$m§À¶m (AmYr) KS>coë¶m MwH$m Amåhr
˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$. Am{U ˶m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H¥$˶m§Mm A˶wÎm‘ ‘mo~Xcm
XoD$, Or Vo H$arV AgV.
8
Am{U Amåhr ‘mUgmcm Amnë¶m AmB©d{S>cm§er ào‘mZo dmJʶmMr Amkm Ho$cocr
Amho. nU Oa ˶m§Zr Vw¶mH$S>o Aem H$moUmcm ‘mPm gh^mJr (g‘H$j) R>a{dʶmgmR>r
AmJ«h Yacm, Á¶mMo Vwcm H$mhrhr kmZ Zmhr Va Vy ˶m§Mo åhUUo A{O~mV ‘mݶ H$ê$
ZH$mog. Vwåhm gdmªZm ‘m¶mH$S>oM naVyZ ¶m¶Mo Amho. Voìhm ‘r, Vwåhr Oo Oo (OrdZmV)
H$arV am{hcmV, Vo gd© Vw‘À¶mg‘moa CKS> H$aoZ. 9 nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr
Am{U gËH$‘} Ho$cr Va Aem§Mm Amåhr Am‘À¶m gXmMmar ^º$m§À¶m g‘yhmV g‘mdoe
H$ê$.
10
Am{U cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo Xmì¶mZo gm§JVmV, "Amåhr A„mhda
{dídmg R>odVmo.' nU Ooìhm A„mhÀ¶m ‘mJm©V Vo N>ico OmVmV, Voìhm Vo cmoH$m§À¶m
392 Hw$amU

N>img A„mhÀ¶m {ejoà‘mUo g‘Oy cmJVmV. nU Oa Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z


(gÀÀ¶m lÕmd§Vm§gmR>r) gmhmæ¶ Amco Va Vo {ZpíMVnUo Ago åhUVrc, "Amåhr
Zoh‘r Vw‘À¶m~amo~a AmhmoV?' A„mhcm Vo Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV Zmhr H$s H$m¶, Oo
cmoH$m§À¶m ‘ZmV Amho? 11 A„mh ˶m cmoH$m§Zm Adí¶ {MÝhm§{H$V H$aoc, Oo gƒo
lÕmd§V AmhoV Am{U Vmo ˶m cmoH$m§Zmhr Adí¶ {MÝhm§{H$V H$ê$Z g‘moa AmUoc Oo
Xm§{^H$ AmhoV.
12
Am{U g˶ ZmH$maUmao cmoH$ lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Vwåhr Am‘À¶m ‘mJm©Mo
AZwgaU H$am, Vw‘À¶m nmnm§Mo AmoPo Amåhr CMcyZ KoD$.' (nU g˶ ho Amho H$s), Vo
˶m§À¶m nmnm§n¡H$s qH${MVXoIrc AmoPo CMcUma ZmhrV. Vo {ZpíMVnUo ImoQ>maS>o AmhoV.
13
Am{U Vo Amnë¶m nmnmMo AmoPo Va CMcVrcM, nU ˶mM~amo~a AmUIr H$mhr
nmnmMo AmoPohr CMcVrc. (åhUOo ˶m§À¶m‘wio Oo cmoH$ nmnH¥$˶ H$aʶmg àd¥Îm Pmco
Ë`mg§~§YrMo AmoPo). Am{U ho cmoH$ Á¶m ImoQ>çm Jmoï>r aMV AmhoV, ˶mg§~§YmZo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§Zm Adí¶ Om~ {dMmaʶmV ¶oB©c.
14
Amåhr Zyhcm (n¡J§~a ~ZdyZ) ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco, Va Vmo EH$ hOma
dfm©cm nÞmg df© H$‘r (åhUOo ZD$eo nÞmg df}) BVH$s ‘wXV ˶m§À¶mXaå¶mZ am{hcm.
‘J (eodQ>r) Ocàc¶mZo ˶m§Zm doT>co, (IamoIa) Vo XþamMmar cmoH$ hmoVo. 15 nU
Amåhr Zyhcm d ˶mÀ¶m~amo~a Oo Zm¡Ho$V hmoVo ˶m§Zm dmMdco, Am{U Amåhr ¶m
KQ>Zocm OJdmgr¶m§gmR>r (g§XoegyMH$) {ZemUr ~Zdco.
16
VgoM B~«mhr‘cm (XoIrc Amåhr n¡J§~a ~ZdyZ Amnë¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco),
Voìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhMr CnmgZm H$am Am{U ˶mMr OmU d
^¶ ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). Oa Vwåhr ho g‘OyZ ¿¶mc Va ¶mV Vw‘MoM ^co
Amho. 17 (nU) Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z ‘yVvMr CnmgZm H$aVm Am{U ImoQ>çm Jmoï>r
a{MV AgVm. A„mhcm gmoSy>Z Vwåhr Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§Zm Vwåhmcm CnOr{dH$m
àXmZ H$aʶmMo H$gcohr gm‘϶© àmá Zmhr. Vwåhr Ho$di A„mhH$S>o CnOr{dH$m àmá
H$aʶmgmR>r ¶mMZm H$am. Am{U Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. Am{U ˶mÀ¶mà{V
H¥$VkVm ~miJm. Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>oM naV{dco OmB©c. 18 Oa Vwåhr (‘cm) ImoQ>o
R>adrV Agmc Va (¶mV ’$ma AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr H$maU) Vw‘À¶m nyduXoIrc
AZoH$ OZg‘yhm§Zr (A„mhÀ¶m n¡J~§ am§Zm) ImoQ>o R>a{dcoco Amho. nU n¡J~§ amda ñnï>[a˶m
g§Xoe nmohmoM{dʶmn{cH$S>o Aݶ H$moUVrhr O~m~Xmar Zmhr.'
19
cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo (qMVZnyd©H$) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m? H$s, A„mh
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV 393

H$emàH$mao n{hë¶m doiog g¥ï>r {Z‘m©U H$aVmo. ‘J ˶mMr nwZamd¥Îmr H$arV AgVmo.
IamoIa, ho A„mhgmR>r AJXr ghO e³¶ Amho. 20 ˶m§Zm gm§Jm, "^yVcmda g§Mma
H$am d (qMVZnyd©H$) {ZarjU H$am H$s, H$emàH$mao A„mhZo g¥ï>rMr n{hë¶m doiog
{Z{‘©Vr Ho$cr. ‘J AJXr AemMàH$mao A„mh (‘¥Ë¶yZ§Va) Vwåhmcm Xþgè¶m doiog
CR>dyZ C^o H$arc. IamoIa, A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 21 Vmo BpÀN>Vmo
˶mg {ejm H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mda H¥$nm H$aVmo. Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhmcm
naVdyZ AmUco OmB©c. 22 Am{U Vwåhr Zm n¥Ïdrda, Zm AmH$memV ˶mÀ¶m ¶moOZocm
{d’$c H$ê$ eH$Vm. VgoM Vw‘Mm A„mh{edm¶ Xþgam Zm H$moUr nwañH$Vm© Amho, Zm
gmhmæ¶H$Vm©. 23 Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m g§XoemÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm d
˶mÀ¶mer AQ>i Agcoë¶m ^oQ>rcm ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco d ˶m§Zm ‘m¶m
H¥$noMr Amem Zmhr. Va AemM cmoH$m§gmR>r H$R>moa {ejm AQ>i Amho.'
24
B~«mhr‘Zo {Xcoë¶m (EHo$ídadmXmÀ¶m g§Xeo mÀ¶m) à{VgmXmV ˶mMo cmoH$ åhUmco,
"˶mcm R>ma H$am qH$dm ˶mcm OmiyZ Q>mH$m.' nU A„mhZo ˶mcm AmJrV OiʶmnmgyZ
dmMdrco. IamoIa, ¶mV lÕmd§V cmoH$m§gmR>r g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV. 25
B~«mhr‘Zo ˶m§Zm åhQ>co, "A„mhcm gmoSy>Z Vwåhr ‘yVvMr CnmgZm H$aʶmMm Omo ‘mJ©
{ZdS>cm Amho, Vo ¶m OrdZmV Vw‘À¶m Xaå¶mZ AmngmV {‘ÌËdmcm àmoËgm{hV
H$aʶmMo ‘mܶ‘ Oê$a ~Zcoco Amho. nU ݶm¶mÀ¶m {Xder Vwåhr EH$Xþgè¶mgmo~V
H$moUVohr g§~§Y Agë¶mMo ZmH$mamc Am{U EH$Xþgè¶mMm {Y¸$ma H$amc. ZaH$mMr AmJ
hoM Vw‘Mo {ZdmgñWmZ Agoc. Am{U Vwåhmcm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr.'
26
cyV hm ˶mÀ¶mda {dídmg R>odUmam EH$‘od nwéf hmoVm. ˶mZo (B~«mhr‘cm) åhQ>co,
"‘r A„mhH$S>o ñWcm§Va H$aʶmgmR>r V¶ma Amho (åhUOo AZoH$o ídadmXmÀ¶m dmVmdaUmMm
d ^y‘rMm ˶mJ H$ê$Z EHo$ídadmXmH$S>o ñWcm§Va H$aʶmg V¶ma Amho). IamoIa Vmo
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{ÕdmZ Amho.' 27 Am{U (B~«mhr‘cm nwÌ d ànm¡ÌÀ¶m ê$nmZo)
BghmµH$ d ¶mµHy$~ {Xco Am{U ˶mÀ¶m d§eOm§Zm ào{fVËd d J«§W àXmZ Ho$co. Am{U
Amåhr ˶mcm ¶m OJmV(hr) nwʶ’$i àXmZ Ho$co Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV Vmo
gXmMmar cmoH$m§n¡H$s Agoc.
28
Am{U cyVcmhr (Amåhr n¡J~§ a ~ZdyZ ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco) Ooìhm Vmo
Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "Vwåhr Ago K¥UmñnX (Aícrc) H¥$˶ H$arV AmhmV, Ogo
H¥$˶ Vw‘À¶m nydu ‘mZdr B{VhmgmV H$moUrhr Ho$coco Zmhr. 29 (H$m‘dmgZoZo ào[aV hmoD$Z
V¥árgmR>r) Vwåhr nwéfm§H$S>o OmVm, (àdmem§Mr) dmQ>‘mar H$aVm? Am{U Amnë¶m ~¡R>H$m§Vhr
394 Hw$amU

(CKS>[a˶m) K¥UmñnX H¥$˶o H$aVm?' nU ˶mÀ¶m cmoH$m§Mo CÎma ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr
ZìhVo, "Oa Vw¶m åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va Am‘À¶mda A„mhMr {ejm AmUyZ
XmId.' 30 Voìhm cyVZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "(ho à^y!) ¶m Xþï> cmoH$m§À¶m {déÕ
‘cm gmhmæ¶ àXmZ H$a.'
31
Am{U Ooìhm Am‘Mo ñdJ©XÿV B~«mhr‘H$S>o (BghmµH$À¶m OÝ‘mMr) ew^dmVm©
KoD$Z Amco, ˶m§Zr B~«mhr‘cm (ho XoIrc) gm§{JVco H$s, Amåhr (nwT>o) ¶m dñVrVrc
cmoH$m§Zm Zï> H$am¶cm OmV AmhmoV, H$maU VoWrc cmoH$ namH$moQ>rMo XþamMmar ~Zcoco
AmhoV. 32 (˶mda) B~«mhr‘Zo åhQ>co, "˶m dñVrV Va cyVXoIrc Amho.' Vo åhUmco,
"Amåhmcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, {VWo H$moU-H$moU AmhoV. Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m
Hw$Qw>§~r¶m§Zm Adí¶ dmMdy, nU ˶mÀ¶m nËZrcm gmoSy>Z, Vr ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a Wm§~yZ
amhrc.' 33 Am{U Am‘Mo ñdJ©XÿV Ooìhm (n¡J§~a) cyVH$S>o Amco, Voìhm Vmo A˶§V
AñdñW Pmcm Am{U ˶m§Mo (g§ajU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV) AmnU hV~c Agë¶mMo
{dMma ˶mcm gVmdy cmJco. nU ˶m ñdJ©XÿVm§Zr åhQ>co, "Vy {^D$ ZH$mog, Am{U
Xþ:Irhr hmoD$ ZH$mog! Amåhr Vwcm d Vw¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm Adí¶ dmMdy. nU VwPr nËZr
‘mJo amhUmè¶m§gmo~V (‘mJoM) amhrc. 34 Amåhr ¶m dñVrVrc cmoH$m§da ˶m§À¶m
Hw$H$‘mªnmoQ>r AmH$memVyZ EH$ ^¶§H$a {ejm H$mogi{dUma AmhmoV.' 35 (AemàH$mao
{ejoMr H$madmB© A‘cmV Amcr) Am{U Amåhr (˶m dñVrcm Zï> Ho$ë¶mZ§Vahr) H$mhr
ñnï> IwUm ~mH$s R>odë¶m, ¶mgmR>r H$s, ~wÕr ~miJUmè¶m cmoH$m§Zr ˶mnmgyZ ~moY J«hU
H$amdo.
36
AemMàH$mao ‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§H$S>o ˶m§Mm ^mD$ ewEo~ ¶mg (n¡J§~a ~ZdyZ
nmR>{dco). Voìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "ho ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMr
CnmgZm H$am Am{U A§{V‘ {Xdgm{df¶r (^¶) d Amem ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV
H$am). Am{U O{‘Zrda CnÐd ‘mO{dUmao ~Zy ZH$m.' 37 nU ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o
R>a{dco, n[aUm‘r, EH$m ^¶§H$a ^yH§$nmV Vo gmnS>co, ‘J Vo Amnë¶m KamV (‘¥VmdñWoV)
nmcWo nSy>Z am{hco.
38
Am{U AmX d g‘yX (¶m O‘mVtÀ¶m ~m~VrVhr) AJXr AgoM KS>co
(˶m§Zmhr Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co). ˶m§À¶m AmogmS> dñ˶m§dê$Z Vwåhmcm Vo ñnï>
{XgyZ ¶oVo. H$maU g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o ˶m§Zm ^cr dmQ>mdrV, Ago gwemo^rH$aU
Ho$co hmoVo. AemàH$mao ˶m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ amoIyZ R>odco hmoVo. Oar Vo ’$ma hþema cmoH$
hmoVo, (Varhr g¡VmZmÀ¶m ~hH$m{dʶmcm ~ir nS>co).
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV 395

39
Am{U Amåhr µH$mê$Z, {’$aAm¡Z d hm‘mZ ¶m§Zmhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co. (n¡J§~a)
‘ygm ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm hmoVm. nU ˶m§Zr ^yVcmda ’$ma
‘JéarMo àXe©Z Ho$co. nU eodQ>r Vo Am‘À¶mnmgyZ ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$co
ZmhrV. 40 ‘J Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm ˶mÀ¶m XþîH¥$˶m~Ôc nH$S>co. ‘J
˶m§À¶mn¡H$s H$mhr (O‘mVtda) Amåhr dmiyMo ^¶§H$a dmXi nmR>{dco. Am{U H$mhr
(O‘mVtZm) ^¶§H$a ñ’$moQ>mZo doT>co. Am{U H$mhtZm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$co. Am{U H$mhr
Ago hmoVo Á¶m§Zm Amåhr ~wS>dyZ Q>mH$co. A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr Va
˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm.
41
Á¶m cmoH$m§Zr A„mhcm gmoSy>Z BVam§Zm Amncm ajUH$Vm© ‘mZco, ˶m§Mo CXmhaU
H$moù¶mgmaIo Amho. Omo ñdV:gmR>r Ka ~ZdVmo, nU gdm©V VH$cmXÿ Ka H$moù¶mMoM Ka
AgVo. H$Xm{MV ˶m§Zm ¶m (dmñVdmMr) OmUrd Pmcr AgVr. 42 A„mhcm gmoSy>Z Vo
Á¶m H$moUmMm Ymdm H$aVmV, {ZpíMVM A„mhcm Vo gd© ‘mhrV Amho, H$maU VmoM
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 43 Am{U hr CXmhaUo AmhoV, Or Amåhr cmoH$m§Zr
(˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm åhUyZ) g‘moa R>odVmo. nU ˶m§Zm VoM cmoH$ g‘Oy eH$VmV, Oo
kmZr AmhoV. 44 A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr CÔoemg{hV Ho$cocr Amho.
{ZpíMVM ¶mV g§Xoe Amho, lÕm ~miJUmè¶m cmoH$m§gmR>r.
45
(n¡J§~a!) Omo J«§W Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho, ˶mMo (BVam§g‘moa)
nR>U H$am. Am{U {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$am. H$maU Z‘mµO (‘mUgmcm) {Zc©‚mVonmgyZ
Am{U XþîH¥$˶m§nmgyZ Xÿa R>odVo. Am{U A„mhMo ñ‘aU ho gd©loð> gËH¥$˶ Amho. Am{U
Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© A„mh OmUVmo.
46
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§er dmX{ddmX H$ê$ ZH$m, nU ’$º$
gä¶ arVrZo Vwåhr ˶m§À¶mer ({dMma{d{Z‘` H$ê$ eH$Vm). nU Oa ˶m§À¶mn¡H$s Oo
cmoH$ Aݶm¶r AmhoV. (˶m§Zm CÎmamg àË`wÎma Xoʶmg haH$V Zmhr). Am{U gm§Jm,
"Amåhr {dídmg R>odVmo ˶mda Oo Am‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, VgoM
˶mdahr Oo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho. Am‘Mm B©ída d Vw‘Mm B©ída
EH$M Amho. Am{U ˶mcmM Amåhr g‘{n©V Pmcocmo AmhmoV.'
47
Va AemàH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o hm J«§W àH$Q> Ho$cm Amho. AmYrÀ¶m
J«§WXmaH$m§n¡H$s H$mhr ¶mda {dídmg R>odUmao AmhoV, VgoM (Aa~ cmoH$m§n¡H$s) H$mhr
¶mda ÑT> {dídmg R>odVmV. Am‘À¶m g§Xoem§Zm Ho$di Vo cmoH$ ZmH$maVmV Oo g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, (Oo H¥$V¿Z AmhoV). 48 (n¡J§~a!) Vwåhmcm ¶mnydu
396 Hw$amU

H$moUVmhr J«§W nR>U H$aVm ¶oV ZìhVo, Zm Vwåhr Amnë¶m hmVmZo H$mhr {chÿ eH$V hmoVo.
Vgo AgVo Va Ag˶dmXr cmoH$m§Zm e§H$m KoʶmMr Mm§Jcr g§Yr hmVr cmJcr AgVr.
49
nU Hw$amU Agm (B©ídar¶) J«§W Amho, Á¶mV ñnï> g§Xoe AmhoV, Aem cmoH$m§À¶m
öX¶mV (gm‘mdcoco Amho) Á¶m§Zm kmZ cm^coco Amho. Am‘À¶m g§Xe o m§Zm ˶m§À¶m{edm¶
H$moUrhr ZmH$maV Zmhr, nU ’$º$ Oo A˶mMmar AmhoV.
50
Vo åhUVmV, "˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶mÀ¶mda M‘ËH$m[aH$ {Zemʶm H$m
àH$Q> H$aʶmV Amë¶m ZmhrV?' ˶m§Zm gm§Jm, "M‘ËH$m[aH$ {Zemʶm Va A„mhnmer
AmhoV, Am{U ‘r Ho$di CKS>nUo gmdY H$aUmam (plain warner) Amho.' 51
˶m§À¶mgmR>r ho n¶m©á Zmhr H$m H$s, Amåhr Vw‘À¶mH$S>o J«§W àH$Q> Ho$cm? Omo ˶m§Zm
(Vw‘À¶mÛmao) EoH${dcm OmVmo. IamoIa ¶mV ˶m cmoH$m§H$[aVm H¥$nm d CnXoe AmhoV, Oo
{dídmg R>odUmao AmhoV. 52 (n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "A„mh Vw‘À¶m d ‘m¶m
Xaå¶mZ gmjrXma åhUyZ n¶m©á Amho. Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo AmH$memV d n¥Ïdrda
Amho. Am{U Oo cmoH$ Ag˶mda {dídmg R>do VmV Am{U A„mhda A{dídmg Xe©{dVmV,
VoM {ZpíMVnUo VmoQ>çmV gmnS>Umao AmhoV.'
53
ho cmoH$ ˶m§À¶mda {ejm cdH$amV cdH$a AmUʶmgmR>r (n¡J§~a!) Vwåhmcm
AmìhmZ XoV AmhoV. (A„mhH$Sy>Z AmYrnmgyZ) ˶mMr EH$ doi {ZYm©[aV ZgVr Va
˶m§À¶mda {ejoMr AmnÎmr Ho$ìhmM Amcr AgVr. nU Vr {ejm ˶m§À¶mda Adí¶
¶oB©c, nU AMmZH$ Aem doiog ¶oB©c H$s, ˶m§Zm ˶mMr ‘wirM OmUrd AgUma
Zmhr. 54 (EH$sH$S>)o Vo Vw‘À¶mH$S>o (B©ídar¶ {ejocm) cdH$amV cdH$a g‘moa AmUʶmMr
‘mJUr H$arV AmhoV. Va (XþgarH$S>o dñVwpñWVr hr Amho H$s), g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§Zm ZaH$mZo doTy>Z R>odcoco Amho.
(Q>rn: åhUOo AmO Oar Vo ñdV:cm gwa{jV g‘OV AmhoV, nU eodQ>r Vo ZaH$mÀ¶m VmdS>rVyZ ñdV:Mr
H$Xm{n gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$V ZmhrV.)
55
˶m {Xder {ejm ˶m§Zm ˶m§À¶mdê$Z VgoM ˶m§À¶m nm¶mImcyZ (åhUOoM
Mhÿ~mOy§Zr) PmHy$Z Q>mH$sc. Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "AmVm MmIm Amnë¶m
H$‘mªMr ’$io Or Vwåhr H$arV AgV.'
56
lÕm YmaU Ho$coë¶m ‘m¶m ^º$m§Zmo! ‘mPr O‘rZ ’$ma {demc Amho, (Va
{VÀ¶mda amhÿZ) Vwåhr Ho$di ‘mPrM Am{U ‘mPrM CnmgZm H$am.
(Q>rn: Vw‘À¶m ‘mV¥^y‘rV amhÿZ Vwåhmcm ‘mPr CnmgZm H$aʶmMo ñdmV§Í¶ àmá Zgoc Va Vwåhr ñWcm§Va
H$ê$Z BVaÌ OmD$ eH$Vm.)
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV 397

57
à˶oH$ Ord ‘¥Ë¶yMr Md MmIUma Amho. ‘J eodQ>r gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo
naV AmUco OmB©c. 58 Am{U Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Agoc d gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, Aem cmoH$m§Zm Amåhr ñdJm©V ^ì¶ ñWmZ àXmZ H$ê$. Á¶mVyZ nmʶmMo Z¶Zaå¶
àdmh dmhV AgVrc. Vo VoWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. IamoIa! {H$Vr CËH¥$ï> ‘mo~Xcm
Amho, gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r! 59 (Vo Ago AmhoV), Oo (à{VHy$c n[apñWVrV)
ghZercVmnydH© $ AmMaU H$arV AgVmV, Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©da AT>inUo
{dídmg R>do VmV. 60 (n¥Ïdrda) {H$˶oH$ àmUr Ago AmhoV, Oo Amncr CnOr{dH$m
Amnë¶m~amo~a KoD$Z {’$aV ZmhrV. A„mh ˶m§Zmhr CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U
Vwåhmcmhr. VmoM Amho gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam.
61
Am{U Oa Vwåhr cmoH$m§Zm {dMmamc H$s, Vmo H$moU Amho, Á¶mZo AmH$me Am{U
n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U H$moUr gy¶© d M§Ðmcm (Amnë¶m H$m¶ÚmÀ¶m) AYrZ
H$m¶©aV Ho$co? Voìhm Vo {ZpíMVnUo CÎma XoVrc, "ho gd© A„mhZo Ho$co.' ‘J Vo (gÝ‘mJ©
gmoSy>Z) ^cVrH$S>o H$m OmVmV? (Ooìhm ˶m§Zm ho ‘mhrV Amho, Voìhm Vo A„mhcm
g‘{n©V OrdZ (God oriented life) H$m ì¶VrV H$arV ZmhrV?) 62 A„mh
Amnë¶m ^º$m§n¡H$s Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg CnOr{dH$m {dnwc à‘mUmV àXmZ
H$aVmo. Am{U Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo VwQ>nw§Á¶m à‘mUmV (in scant measure)
àXmZ H$aVmo. {Z:g§Xoh, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 63 Am{U Oa Vwåhr
˶m§Zm {dMmamc H$s, AmH$memVyZ nmʶmMm H$moU dfm©d H$aVmo, Am{U n¥Ïdr ‘¥V
Pmë¶mZ§Va {Vcm nwZOu{dV (H$moU H$aVmo)? Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc, "ho gd© A„mh
H$aVmo.' ˶m§Zm Vwåhr gm§Jm, "(åhUyZM Va) gd© ñVwVrMm A{YH$mar Ho$di A„mh
Amho.' nU ~hþg§»¶ cmoH$ Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV.
64
¶m OJmVrc OrdZ ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr ZgyZ, Ho$di Ioi d H$a‘UyH$ Amho.
Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmVrc OrdZ hoM Iao OrdZ Amho. Oa cmoH$m§Zm ho H$imco AgVo
Va.........! 65 (cmoH$m§Mo Ago Amho) Ooìhm Vo Zm¡Ho$V ~gyZ (Ocàdmg H$aVmV Am{U
˶mXaå¶mZ AMmZH$nUo g§H$Q>mV gmnS>co Va) Voìhm nyU© {Zð>oZo, ˶mÀ¶mda ÑT> lÕm
춺$ H$arV A„mhMm Ymdm H$aVmV. nU Ooìhm Vmo ˶m§Zm dmMdyZ ^yVcmda gwa{jV
KoD$Z ¶oVmo, Voìhm Vo nwÝhm BVam§Zm ˶mMo g‘H$j R>a{dʶmMo (nmn) H$ê$ cmJVmV. 66
åhUOo AemàH$mao Vo Amåhr ˶m§À¶mda Ho$coë¶m ‘ohoa~mZrcm H¥$V¿ZVoZo à{VgmX XoVmV.
Am{U ({dMmaeyݶ[a˶m) ¶m Mma {XdgmÀ¶m (OrdZmMm) Cn^moJ KoUo gwê$ R>odVmV.
nU ˶m§Zm cdH$aM H$iyZ MwHo$c.
398 Hw$amU

67
(‘¸$mdmgr cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnyd©H$) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m,
Amåhr (‘¸o$V) EH$ em§VVmnyU© d gwa{jV Ago (OmJ{VH$) àmW©ZmñWmZ (ha‘)
~Z{dco Amho? (˶m§À¶mgmR>r Oo Am‘À¶mda {dídmg R>odVmV). ˶m§À¶m Mhÿ~mOy§Zr
gd© {R>H$mUmhÿZ ‘mUgo IoMyZ Zoco OmV AmhoV. (ho gd© CKS> AgVmZmhr) Vo
Ag˶mdaM lÕm R>odUo gwê$ R>odyZ, A„mhÀ¶m H¥$nocm H¥$V¿ZVoZo à{VgmX XoV amhVrc
H$m? 68 ˶mnojm Xþï> ‘mUyg AmUIr H$moU Agy eH$Vmo, Omo ñdV:hÿZ aMcoë¶m ImoQ>çm
Jmoï>tMm g§~§Y A„mher OmoS>Vmo qH$dm g˶mcm ImoQ>o R>a{dVmo, Ooìhm H$s, Vo ˶mÀ¶mnmer
¶oD$Z nmoMcoco AgVo. (Aem) lÕmhrZm§gmR>r ZaH$ hoM (¶mo½¶) ñWmZ Zìho H$m? 69
nU Oo cmoH$ Am‘À¶mImVa {OdmnmS> ‘ohZV H$aVrc, Amåhr ˶m§Zm A{YH$mA{YH$
‘mJ©Xe©Z àXmZ H$ê$. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh gXmMmar cmoH$m§~amo~a AgVmo.
gyah-30. Aa-ê$‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 amo‘Z gm‘«mÁ¶mMm nam^d Pmcm. 3 OdiÀ¶mM
àXoemV, nU Vo ˶m§À¶m nam^dmZ§Va (ZOrH$À`m ^{dî¶mV) nwÝhm {dO¶r hmoVrc. 4
åhUOo (¶oUmè¶m) H$mhr dfmªV __ gd© àH$maMo {ZU©¶m{YH$ma A„mhnmerM AmhoV.
¶mÀ¶m nyduhr Am{U ¶mZ§Vahr (gd© {ZU©¶m{YH$ma ˶mcmM AmhoV), Am{U ˶m {Xder
(Ooìhm amo‘Z {dO¶r hmoVrc) lÕmd§V AmZ§{XV hmoVrc.
(Q>rn: n{e©`Z {dO¶r Pmco, Voìhm ‘¸$m ¶oWrc AZoHo$ídadmXr AmZ§{XV Pmco. H$maU ˶m§À¶mZwgma
EHo$ídadmXr amo‘Z nam^yV Pmco. Voìhm A„mhH$Sy>Z hr dmVm© XoʶmV Amcr H$s, ZOrH$À`m H$mimV amo‘Z
nwÝhm {dO¶r hmoVrc.)
5
A„mhÀ¶m gmhmæ¶mZo, H$maU Vmo BpÀN>Vmo ˶mg gmhmæ¶ àXmZ H$aVmo. Vmo
gd©e{º$‘mZ Amho, (Agr‘) X¶mdmZ Amho. 6 (ho) A„mhMo dMZ Amho. Am{U A„mh
Amnco dMZ H$Yrhr ‘moS>V Zmhr. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr. 7 Vo ¶m
OJmVrc OrdZmMo Ho$di ~mø (dada {XgUmao) ê$n OmUVmV. Am{U ‘¥Ë¶wníMmV
Agcoë¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmnmgyZ (dmB©Q>[a˶m) Jm’$sc AmhoV.
8
Vo ñdV:{df¶r H$Yr (J§^raVmnyd©H$) {dMma H$arV ZmhrV H$m? (åhUOo ‘mZd
{H$Vr AW©nyU© {Z{‘©Vr Amho, ho ¶m§Zm AÚmn C‘Ococo Zmhr H$m?) A„mhZo AmH$me d
n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ¶m§À¶m Xaå¶mZ Oo H$mhr Amho, Vo gd© AW©nyU© CÔoemg{hV, d EH$m
R>amdrH$ ‘wXVrH$[aVm {Z‘m©U Ho$co Amho, Am{U cmoH$m§V ~hþg§»¶ AgoM AmhoV Oo
Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m ^oQ>rcm ZmH$maVmV. 9 ˶m§Zr ^yVcmda àdmg Ho$cm
gyah-30. Aa-ê$‘ 399

Zmhr H$m? (àdmg Ho$co AgVo Va) ˶m§Zm nmhVm Amco AgVo H$s, ˶m (g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm) eodQ> H$gm Pmcm, Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joco? Vo ¶m§À¶m VwcZoV
A{YH$ e{º$emcr hmoVo. ˶m§Zr O{‘Zrda eoVr Ho$cr Am{U ¶m§À¶mhÿZ A{YH$ {Vcm
Am~mXrAm~mX Ho$co hmoVo. Am{U ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Mo n¡J§~a g˶mMo gd© gwñnï> à‘mU
KoD$Z Amco hmoVo. (Ooìhm ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Voìhm A„mhZo ˶m§Zm
Zï> H$ê$Z Q>mH$co). A„mhZo ˶m§À¶mda A{O~mV Aݶm¶ Ho$cocm Zmhr, nU ˶m§ZrM
ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. 10 Voìhm Á¶m cmoH$m§Zr dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr, ˶m§Mm eodQ>hr dmB©Q>
Pmcm. H$maU ˶m§Zr A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco. Am{U ˶m§Zm CnhmgmMo cú¶
~Z{dco.
11
A„mh {Z{‘©VrMm Ama§^ H$aVmo (originates the creation) Am{U VmoM
˶mMr nwZamd¥Îmrhr H$aVmo. Z§Va Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dco OmUma Amho. 12 Am{U
Á¶m {Xder Hµ $¶m‘VrMr Vr doi ¶oD$Z R>no c o , Voìhm AnamYr cmoH$, AJXr {Zame d
13
(hVme) hmoD$Z OmVrc. Am{U Voìhm Vo Á¶m§Zm (A„mhMo) g‘H$j R>adrV AgV,
˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr ˶m§Mr ‘ܶñWr H$ê$ eH$Uma Zmhr. Am{U VoM ˶m§Zm ZmH$mê$
cmJVrc Á¶m§Zm Vo AmYr A„mhMo gh^mJr R>adrV hmoV.o 14 Am{U Á¶m {Xder
Hµ $¶m‘VrMm {Xdg COmS>c o , ˶m {Xder Vo gd© EH$‘oH$m§nmgyZ doJio Pmcoco AgVrc. 15
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr Am{U (Amnë¶m OrdZmV) gËH$‘} Ho$cocr hmoVr,
Vo AmZ§X‘¶r ~mJmV à’w${„V AgVrc. 16 nU Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm hmoVm, Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm VgoM ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmV (Am‘À¶mer hmoUmè¶m)
^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco hmoV.o Aem cmoH$m§Zm {ejogmR>r AmUʶmV ¶oBc © . 17 Va (lÕmd§Vm§Zmo!)
Vwåhr gH$mir Am{U g§Ü¶mH$mir A„mhÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV amhm. 18
VmoM ñVwVrg nmÌ Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Am{U gy¶m©À¶m T>i˶m àhar (late
afternoon) d XþnmaÀ¶m doig o hr ˶mMoM ñVw{VJmZ H$am,
19
VmoM ‘¥VmVyZ gOrdmg ~mhoa H$mT>Vmo Am{U gOrdmVyZ ‘¥Vmg ~mhoa H$mT>Vmo.
Am{U VmoM O‘rZ ‘¥Vàm¶ Pmë¶mZ§Va {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. Am{U AemM àH$mao
Vwåhmcm (‘¥Ë¶yZ§Va) nwÝhm {Od§V H$aʶmV ¶oB©c. 20 ˶mÀ¶m M‘ËH$mam§n¡H$s ho Amho
H$s, ˶mZo Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ (åhUOoM ‘mVrVrc amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U
Ho$co Amho. Am{U Vwåhr n[anyU© ‘Zwî¶ ~ZyZ n¥Ïdrda MmohrH$So> ngê$Z OmVm (d
Vw‘À¶mg§»¶oV AZoH$ nQ>rZo dmT> Am{U dmT> hmoV AgVo). 21 Am{U ˶mÀ¶m
{ZemÊ`m§n¡H$s ho Amho H$s, ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶mM OmVrÀ¶m ghMm[aʶm {Z‘m©U
400 Hw$amU

Ho$ë¶m. Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§À¶mÛmao Vwåhmcm ‘Z:em§Vr cm^mdr. Am{U ˶mZo Vw‘À¶m
ñd^mdmV EH$‘oH$m§à{V ào‘ Am{U H$éUoMr ^mdZm R>odyZ {Xcr. IamoIa ¶mV AZoH$
g§XoegyMH$ IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo qMVZ H$arV AgVmV.
22
˶mÀ¶m (g§XoegyMH$) IwUm§n¡H$s (~è¶mM Jmoï>r AmhoV Ogo) AmH$me d n¥Ïdr
¶m§Mr {Z{‘©Vr, Vw‘À¶m ({d{dY) ^mfm Am{U Vw‘À¶m a§JmÀ¶m ~m~VrV {d{^ÞVm.
IamoIa, ¶mV g§Xoe AmhoV ˶m cmoH$m§gmR>r Oo kmZr AmhoV. 23 Am{U ˶mÀ¶m
IwUm§n¡H$sM Amho Vw‘Mo amÌr d {Xdgm PmonUo. Am{U (PmonoZ§Va fresh hmoD$Z) Vwåhr
(Amnë¶m CnOr{dHo$gmR>r) ˶mÀ¶m H¥$noÀ¶m emoYmV à¶ËZaV hmoVm. (¶m gd© activi-
ties ‘ܶo) IamoIa, AZoH$ g§Xoe AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m H$mZm§Mm (VgoM
BVa kmZ|{жmMm) Cn¶moJ ~moY J«hU H$aʶmgmR>r H$aVmV. 24 ˶mÀ¶m (g§XoegyMH$)
IwUm§n¡H$s hohr Amho H$s, Vmo Vwåhmcm drO M‘H$VmZm XmIdVmo, (Á¶mÛmao Vw‘À¶mV)
^rVr d Amem ¶m XmoÝhr Jmoï>r OmJ¥V hmoVmV. Am{U Vmo AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d
H$aVmo Am{U ˶mÛmao O{‘Zrcm, {VÀ¶m ‘¥VmdñWoVyZ {Od§V H$aVmo. IamoIa ¶mV g§Xoe
AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV.
25
Am{U ˶mÀ¶m {Zemʶm§n¡H$s (EH$ {ZemUr hr XoIrc Amho) H$s, AmH$me
Am{U n¥Ïdr ho ˶mÀ¶m AmkoZo (ÑT>Vmnyd©H$) pñWa AmhoV, (d nyU© g§VwcZmgh H$m¶©
H$arV AmhoV). Am{U VmoM Ooìhm Vwåhmcm ˶mÀ¶m (ݶm¶mc¶mV) hOa hmoʶmgmR>r
Ho$di EH$ hmH$ XoB©c Va cJoM Vwåhr (gd©Mo gd©) O{‘ZrVyZ ~mhoa nS>mc. 26 Am{U
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$moUr AmhoV, gd© ˶mMoM AmhoV. Am{U gd© ˶mMoM
AmkmYmaH$ AmhoV. 27 Vmo {Z{‘©Vrg àma§^ H$aVmo Am{U VmoM ˶mMr nwZamd¥Îmr H$aVmo,
˶mÀ¶mgmR>r ho AJXr ghO e³¶ Amho. AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV
{dídmV) gd©loð> ñWmZ ˶mMoM Amho (gd©loð> JwUg§nÞ VmoM Amho). VmoM Amho
gd©e{º$‘mZ, VmoM Amho Añgc ~w{ÕdmZ!
28
Vmo Vw‘À¶mgmR>r (Vwåhr Amnë¶m OrdZmV Á¶m Jmoï>rda ñdV: H¥$Vr H$arV
AmhmV) ˶mMoM EH$ CXmhaU Vw‘À¶mg‘moa R>odVmo. Vw‘À¶m Xmgm§n¡H$s Vwåhr H$moUmcm
Vw‘À¶m ˶m YZg§nÎmr‘ܶo g‘mZ ^mJrXma ~ZdVm H$m, Or Amåhr Vwåhmcm àXmZ
Ho$cocr Amho, åhUOo ˶mV Vwåhr d Vo h¸$mÀ¶m ~m~VrV g‘mZ hmoD$Z OmdoV? VgoM
(Xþgar Jmoï> åhUOo) Á¶màH$mao Vwåhr Amnë¶m ñdH$s¶m§Mr H$miOr KoVm, Ver H$miOr
˶m§À¶m~m~VrV KoVm H$m? AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xoe ñnï> H$ê$Z àñVwV H$aVmo,
˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV. 29 nU Zmhr, ñdV:daM Aݶm¶
gyah-30. Aa-ê$‘ 401

H$aUmao ho cmoH$, H$moU˶mhr kmZm{edm¶ Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m ‘mJo YmdV AmhoV,


Va Aem cmoH$m§Zm H$moU gÝ‘mJ© XmIdy eH$Vmo Á¶m§Zm A„mhZoM ‘mJ©^«ï> Ho$co Amho?
Am{U Aem cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr.
(Q>rn: H$maU A„mh Á¶m§Mm gmhmæ¶H$Vm© Zmhr, ˶m§Mm gmhmæ¶H$Vm© H$moU Agoc?)
30
Voìhm (lÕmd§Vm§Zmo!) (gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm AcJ H$ê$Z) Vwåhr
nyU© {Zð>oZo Amnco ܶmZ (g˶ Y‘m©H$S>oM) H|${ÐV R>odm. Vmo ñdm^m{dH$ Y‘© Á¶mda
A„mhZo ‘mZdmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶mZo Ho$coë¶m aMZoV H$moUVmhr ~Xc e³¶ Zmhr.
hmM Iam Y‘© hmo¶. nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm ¶m (dmñVdmMr) OmUrd hmoV Zmhr. 31
˶mÀ¶mMH$S>o EH$mJ«{MÎm amhm Am{U ˶mMr OmU R>odm. Am{U {Z˶ àmW©Zm H$am. Am{U
˶m cmoH$m§n¡H$s A{O~mV hmoD$ ZH$m, Oo A„mhÀ¶m B©ídaËdmV, (Divinity ‘ܶo)
BVam§Zm gh^mJr R>a{dVmV. 32 VgoM ˶m cmoH$m§n¡H$shr hmoD$ ZH$m, Á¶m§Zr Amnë¶m
(ñdm^m{dH$) Y‘m©V AZoH$ ‘mJ© H$mTy>Z, Vo {d{dY n§Wm§‘ܶo {d^mJco Joco. à˶oH$ JQ>
Amnë¶mH$S>o Oo Amho, ˶mÀ¶m~m~VrV (A{dMmanyd©H$ ImoQ>o) A{^‘mZ ~miJVmo.
33
cmoH$m§Zm Ooìhm H$moUVohr Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm nyU©
{Zð>oZo ˶mÀ¶mH$S>oM EH$mJ«{MÎm hmoD$Z (‘XVrgmR>r) Ymdm H$ê$ cmJVmV. ‘J Ooìhm Vmo
˶m§Zm Amnë¶m H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo (d ˶m§À¶mda AZwJ«h H$aVmo), Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhr cmoH$ BVam§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr R>ady cmJVmV. 34 Am{U Amåhr
˶m§Zm Oo H$mhr {Xco Amho, ˶m~Ôc Am‘À¶mà{V H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aVmV. (Aem
cmoH$m§Zmo!) Mma {Xdg ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m, nU cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwHo$c
(Amnë¶m H$‘mªMr h{H$JV). 35 (¶m cmoH$m§H$S>o) Amåhr EImXo Ago à‘mU nmR>{dcoco
Amho H$s H$m¶, Oo A„mh~amo~a BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>a{dʶmÀ¶m, ˶m§À¶m H¥$˶mMo
g‘W©Z H$aVo?
36
Amåhr Ooìhm cmoH$m§Zm Am‘À¶m AZwJ«hmMr JmoS>r MmIdy XoVmo, Voìhm Vo
˶mnmgyZ Iye hmoVmV. nU Ooìhm ˶m§Zm Amnë¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m H¥$˶m§nmoQ>r H$mhr Ìmg
nmohmoMë¶mg Vo AMmZH$ {Zame hmoVmV. 37 ˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m
H$s, A„mh BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo. Am{U BpÀN>Vmo
˶mg H$‘r à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo. IamoIa, ¶mV g§Xoe AmhoV, ˶m
cmoH$m§gmR>r Oo lÕm ~miJUmao AmhoV. 38 Va (lÕmd§Vm§Zmo!) ZmVodmBH$m§g ˶m§Mm
C{MV h¸$ Úm, VgoM Jar~-JaOy Am{U dmQ>gê$ ¶m§Zmhr. A„mhMr àgÞVm àmá
H$aʶmgmR>r à¶ËZaV Agcoë¶m§gmR>r, ho A{YH$ {hVmMo Amho. Am{U AgoM cmoH$
402 Hw$amU

{ZpíMVnUo ¶eñdr hmoUma AmhoV. 39 Am{U Vwåhr cmoH$ Oo H$mhr ì¶mO XoVm, (Am{U
KoUmam KoVmo H$s, ˶mÛmao) ˶mÀ¶m g§nÎmrV dmT> hmoB©c. nU A„mhÀ¶m ZOaoV ˶mV
H$mhrM dmT> hmoV Zmhr. nU Oo cmoH$ A„mhMr àgÞVm àmá H$aʶmÀ¶m hoVyZo µOH$mV
XoVmV (åhUOo XmZY‘© H$aVmV) Va hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm A„mhnmer Amnë¶m
g§nÎmrV {H$˶oH$ nQ>rZo dmT> (Pmë¶mMo AmT>ioc).
40
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co. ‘J Vw‘À¶m CnOr{dHo$Mr
ì¶dñWm Ho$cr. ‘J VmoM Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoVmo. Am{U VmoM Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$aoc.
Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j R>a{dco Amho ˶m§À¶mV H$moUr Agm Amho H$m, Omo
¶mn¡H$s EImXr Jmoï> H$ê$ eHo$c? Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m, Am{U Vo Á¶m§Zm ˶mMo
gh^mJr R>a{dVmV ˶m§À¶mnojm Vmo {H$VrVar loð> Amho!
(Q>rn: ‘mZdmMm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Agm Amho, nU H$mhr cmoH$ ˶mcm ˶mÀ¶m {Z{‘©Vr‘ܶo emoYV Amho!)
41
^yVcmda d g‘wÐmV gd©Ì AZmMma (corruption) ngacocm Amho, cmoH$m§Zr
Amnë¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m H$‘mB©‘wio. (n[aUm‘r) A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m H$mhr H¥$˶m§Mm
’$i MmIm¶cm cmdrc, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr (gÝ‘mJm©H$S>o) naV ¶mdo. 42 (n¡J§~a!
˶m§Zm) gm§Jm, ^yVcmda g§Mma H$am Am{U qMVZnydH© $ {ZarjU H$am H$s, ˶m (Anamܶm§Mm)
eodQ> H$gm Pmcm, Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joco. ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ AZoHo$ídadmXr
hmoVo, (Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco hmoVo).
43
(n¡J§~a!) Vwåhr Amnco ܶmZ EH$mJ«{MÎm H$ê$Z (nyU© {Zð>oZo) (A„mhÀ¶m
ZOaoV) Omo Zoh‘r Iam Y‘© Amho, ˶mH$S>o R>odm. A„mhH$Sy>Z Vmo {Xdg ¶oʶmnydu, Omo
Q>micm OmD$ eH$V Zmhr. ˶m {Xder cmoH$ EH$‘oH$m§nmgyZ doJio hmoD$Z OmVrc. 44
Á¶m§Zr g˶ ZmH$maco, Va ˶m§À¶m ZmH$maʶmMo n[aUm‘ ˶m§ZmM ^moJmdo cmJVrc.
Am{U Á¶m§Zr Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV Va ˶m§Zr ñdV:À¶mM ^ë¶mMr V¶mar Ho$cr Amho.
45
Va A„mh lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo Mm§Jcm ‘mo~Xcm
XoB©c. g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmao cmoH$ A„mhcm A{O~mV {à¶ ZmhrV.
46
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) {ZemÊ`m§n¡H$s hohr Amho H$s, Vmo ew^dmVm© XoUmao dmao
nmR>dVmo. Vo ¶mgmR>r H$s, Vw‘À¶mda Amncm AZwJ«h H$amdm. Am{U (g‘wÐmV) Zm¡H$m
˶mÀ¶m AmkoZo MmcVmV, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm (Amnë¶m CnOr{dHo$À`m ê$nmZo)
˶mMr H¥$nm àmá H$aVm ¶mdr. (Am{U ho gd© ¶mgmR>r Vmo H$aVmo H$s), Vwåhr ˶mÀ¶mà{V
Am^ma 춺$ H$amdo. 47 (n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶mnyduhr AZoH$ n¡J§~am§Zm ˶m§À¶m-
˶m§À¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU (Amnë¶m cmoH$m§H$S>o) g˶mMo gd©
gyah-30. Aa-ê$‘ 403

ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm. ‘J (n¡J§~am§À¶m {‘eZMr ‘wXV g§në¶mZ§Va) Oo AnamYr


hmoVo, ˶m§À¶mda Amåhr gyS> CJdcm. Am{U lÕmd§Vm§Mr ‘XV H$aUo, ho Am‘Mo AQ>i
H$V©ì¶ hmoVo.
48
Vmo A„mh Amho, Omo dmao nmR>dVmo. Am{U Vo dmao T>Jm§Zm C§M ZoVmV. ‘J Vmo
Amnë¶m BÀN>oà‘mUo AmH$memV ˶m§Zm ngadyZ Q>mH$Vmo. Am{U Vmo ˶m§Mr Wamda Wa
Aer ‘m§S>Ur H$aVmo. Voìhm ˶m§À¶m‘YyZ Vwåhr nmD$g nS>VmZm nmhVm. ‘J Vmo Amnë¶m
^º$m§n¡H$s Á¶m§À¶mda BpÀN>Vmo, ˶m§À¶mda ˶mMm dfm©d H$aVmo. Voìhm nmhm, Vo AmZ§XmZo
{H$Vr à’w${„V hmoVmV! 49 (nU) ˶m§À¶mda (nmdgmMm) dfm©d Ho$cm Omʶmnydu, Vo
(AJXr) {Zame Pmcoco hmoVo. 50 (ho ‘mZdm) Va ~K, A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m IwUm,
O‘rZ ‘¥V Pmë¶mZ§Va Vmo H$emàH$mao {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. (ho gd© H$arV Agcocm
A„mh) Adí¶ ‘¥Vm§Zm nwÝhm {Od§V H$aUma Amho. ˶mcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶©
àmá Amho. 51 nU Oa Amåhr Agm dmam nmR>{dcm (Omo Amocmdm emofyZ KoB©c d)
˶m§Mr {nHo$ {ndir nS>V Agë¶mMo ˶m§Zm AmT>ioc, Va Vo Voìhm Am‘À¶m AZwJ«hm§Zm
ZmH$mê$ cmJVrc. 52 (n¡J§~a!) Vwåhr (ho g§Xoe) ‘¥Vm§Zm EoH$dy eH$V Zmhr, Zm (‘ZmZo)
~{hao Pmcoë¶m cmoH$m§Zm Vw‘Mr hmH$ EoHy$ OmUma, Ooìhm H$s, Vo nmR> XmIdyZ {ZKyZ OmV
AgVrc. 53 Zm Vwåhr ‘ZmZo Am§Yio Pmcoë¶m cmoH$m§Zm MwH$sÀ¶m ‘mJm©dê$Z gÝ‘mJm©da
AmUy eH$Vm. Vwåhr Ho$di ˶m§Zm (Amnco åhUUo) EoH$dy eH$Vm, Oo Am‘À¶m g§Xoem§da
{dídmg R>odUmao AmhoV. Am{U Am‘Mo AmkmnmcZ H$arV (OrdZ OJUmao) AmhoV.
54
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm Aeº$nUmÀ`m AdñWoV {Z‘m©U Ho$co. Am{U
˶mZ§Va Vwåhmcm eº$s àXmZ Ho$cr. ‘J (eº$sÀ¶m AdñWoMm) H$mhr H$mi cmoQ>ë¶mZ§Va
Vwåhmcm dmY©³¶ {Xco. Vmo BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. Vmo gd© H$mhr OmUUmam Amho,
gd©e{º$‘mZ Amho. 55 Am{U Á¶m {Xder eodQ>Mr KQ>H$m (the Last Hour) ¶oD$Z
R>onoc. Voìhm AnamYr cmoH$ enW KoD$Z gm§JVrc H$s, Vo (‘¥Ë¶ynyduÀ¶m OJmV) ’$maM
AënH$mi am{hco, (Ogo EImÚm Vmgmnojm OmñV Zmhr). AemàH$mao Vo Zoh‘r ~hH$cocMo
am{hco. 56 nU Á¶m cmoH$m§Zm kmZ Am{U lÕm ¶m Jmoï>r cm^coë¶m hmo˶m, Vo (˶m§Zm)
åhUVrc, "A„mhÀ¶m Zm|X a{OñQ>aZwgma Vwåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV am{hcoco
AmhmV. Am{U hm Amho nwZéËWmZmMm {Xdg. nU Vwåhr ho OmUyZ Z Koʶmda R>m‘
am{hco.' 57 Voìhm ˶m {Xder A˶mMmar cmoH$m§Zm g~~r àñVwV H$aʶm‘wio H$mhr cm^
{‘iUma Zmhr. qH$dm Zm ˶m§Zm ñdV:‘Yo gwYmaUm H$aʶmMr nadmZJr {Xcr OmB©c.
58
Am{U Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§Zm g‘OmdyZ gm§JʶmgmR>r {d{dY àH$maMr
404 Hw$amU

CXmhaUo àñVwV Ho$cocr AmhoV. nU Oa Vwåhr Aem H$moU˶mhr g§Xoemgh ˶m cmoH$m§H$S>o
Omc Va Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo Adí¶ Vwåhmcm hoM åhUVrc H$s,
Vwåhr Ho$di ImoQ>o Xmdo (false claims) H$arV AmhmV. 59 AemàH$mao A„mh ˶m
cmoH$m§À¶m ‘ZmMr Xmao grc~§X H$ê$Z Q>mH$Vmo, Oo (g˶) OmUy BpÀN>V ZmhrV. 60 Va
Vwåhr ghZercVm ~miJm. {Z:g§Xoh, A„mhMo dMZ gƒo Amho. Ago A{O~mV
ìhm¶cm ZH$mo H$s, Oo cmoH$ {dídmg R>odUmao (lÕmd§V) ZmhrV, Vo Vw‘À¶m ghZercVocm
VS>o Omʶmg H$maUr^yV R>amdo.
gyah-31. cwµH$‘mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 ho {ddoH$nyU© J«§WmMo g§Xoe AmhoV. 3 (˶mV)
‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho, gXmMmar cmoH$m§gmR>r. 4 Oo {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV d
(µOH$mVê$nr) XmZH$m¶© H$aVmV Am{U ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda ÑT> {dídmg R>odVmV. 5
hoM cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ‘mJ©Xe©Z cm^co Amho (d Vo gÝ‘mJm©da
‘mJ©ñW AmhoV). Am{U hoM cmoH$ ¶eñdr hmoUma AmhoV.
6
nU cmoH$m§‘ܶo H$moUr Agmhr Amho, Omo Amnë¶mH$S>o kmZmMm H$moUVmhr AmYma
ZgVmZmhr, (A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©Zmnojm) dm¶’$i Jmoï>tZm àmYmݶ XoVmo, Ho$di ¶mgmR>r
H$s, cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJ©mnmgyZ ~hH$mdyZ Xÿa ݶmdo Am{U (˶mÀ¶m g§Xoem§Zm)
CnhmgmMo cú¶ ~Zdmdo. (hm ˶mMm CÔoe AgVmo). Aem cmoH$m§gmR>r ^¶§H$a
An‘mZH$maH$ {ejm Amho. 7 Am{U Ooìhm (Aem ‘mUgmcm) Am‘Mo g§Xoe EoH${dco
OmVmV. Vmo ‘moR>çm K‘|S>rZo Aer H$mhr nmR> {’$adVmo H$s, OUy H$mhr ˶mZo Vo EoH$coM
ZmhrV, OUy H$mhr ˶mÀ¶m H$mZmV ~YraVm Amho. Va Aem ‘mUgmcm ^¶§H$a Xþ:IXm¶H$
{ejoMr dmVm© EoH$dyZ Q>mH$m. 8 {Z:g§Xoh Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr,
˶m§À¶mgmR>r Eoíd¶©g§nÞ ~mJm AmhoV. 9 ˶m§V Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc, ho
A„mhMo n¸o$ dMZ Amho. Vmo gd©e{º$‘mZ Amho. Añgc ~w{ÕdmZ Amho.
10
A„mhZo AmH$mem§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr. H$moU˶mhr AmYmañV§^m§{dZm, Oo H$s, Vwåhr
nmhÿ eH$Vm. Am{U ˶mZoM n¥Ïdrda nd©Vm§Zm ñWm{nV Ho$co __ ¶mgmR>r H$s, Vr Vwåhmcm
KoD$Z S>mocm¶cm cmJy Z¶o. Am{U ˶mZoM n¥Ïdrda gd© àH$maMo àmUr ngadyZ R>odco
Amho. Am{U AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d Ho$cm d ˶mÛmao {d{dY àH$maÀ¶m CÎm‘ dñVy
{Z‘m©U Ho$ë¶m.
(Q>rn: nmdgmMm dfm©d åhUOo Ho$di nmʶmMm dfm©d ZgyZ, Ag§»¶ H¥$nmàgmXm§Mm dfm©d Amho.)
gyah-31. cwµH$‘mZ 405

11
hr (gd©) A„mhMr {Z{‘©Vr Amho. Va ‘cm XmIdm H$s, ˶mÀ¶mì¶{V[aº$
Xþgè¶m§Zr H$m¶ {Z‘m©U Ho$co Amho. nU (dñVwpñWVr hr Amho H$s), A˶mMmar cmoH$
ñnï>[a˶m gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ Jococo AmhoV.
12
Am{U Amåhr cwµH$‘mZ ¶mg {ddoH$ àXmZ Ho$co hmoVo. d ˶mg Ago gm§{JVco
hmoVo H$s, A„mhà{V Zoh‘r H¥$Vk amhm, Am{U Omo H$moUr (A„mhà{V) H¥$Vk amhrc Va
˶mV ˶mMoM ^co Amho. Am{U Omo H$moUr H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$arc Va A„mh ñd¶§nyU©
Amho (˶mcm ^º$m§À¶m Am^mamMr JaO Zmhr), VmoM Amho gXm ñVwVrg nmÌ! 13
Am{U cwµH$‘mZ (Omo EH$ {ddoH$erc ‘mUyg hmoVm EH$Xm) Amnë¶m ‘wcmg CnXoe
H$aVmZm åhUmcm, "ho ‘m¶m ‘wcm! H$moUmcmhr (H$Yrhr) A„mhMo g‘H$j R>ady ZH$mog.
H$maU H$moUmcmhr A„mhÀ¶m B©ídaËdm‘ܶo gh^mJr R>a{dUo, ’$ma ‘moR>o A˶mMmar
H¥$˶ Amho.'
14
Am{U (A„mh åhUVmo) "Amåhr ‘mZdmcm ˶mÀ¶m AmB©dS>cm§À¶m ~m~VrV
(^cr dmJUyH$ H$aʶmMr) VmH$sX {Xcr.' ˶mÀ¶m AmB©Zo ˶mcm Xþ:Imda Xþ:I ghZ
H$ê$Z ˶mcm Amnë¶m nmoQ>mV R>odco. Am{U XmoZ dfmªn¶ªV Vmo nyU©nUo {VÀ`mda
Adc§~yZ am{hcm (åhUOo XmoZ dfmªn¶ªV Vr ˶mcm A§Jmda XÿY nmOdrV am{hcr).
(Amåhr åhUmcmo H$s), Vy ‘m¶m Am{U Amnë¶m AmB©d{S>cm§à{V Am^ma 춺$ H$a.
(Am{U cjmV R>do , gdmªZm) ‘m¶mH$S>Mo naVyZ ¶m¶Mo Amho. 15 "(Amnë¶m AmB©d{S>cm§Mo
Zoh‘r AmXa H$arV amhm), nU Oa ˶m§Zr Aem EImÚmcm ‘mPo g‘H$j R>a{dʶmgmR>r
Vw¶mH$S>o AmJ«h Yacm, Á¶mMo Vwcm H$moUVohr kmZ Zmhr Va Voìhm Vy ˶m§Mo åhUUo
(A{O~mV) ‘mݶ H$ê$ ZH$mog. (¶m~m~VrV ˶m§À¶mer ‘V^oX Agco Var) ¶m OJmV
˶m§À¶mer nyU©nUo göX¶VoZo dmJ. nU AZwH$aU ‘mÌ Ë¶m 춺$sMo H$a, Á¶mZo
ñdV:cm, ‘cm g‘{n©V H$aʶmMm ‘mJ© A§JrH$macm Amho. ‘J eodQ>r Vwåhm gdmªZm
‘m¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo Amho. Voìhm ‘r Vwåhmcm Vwåhr H$m¶-H$m¶ H$arV hmoVm, Vo
XmIdyZ XoB©Z.
16
(cwµH$‘mZ nwT>o åhUmcm), "~oQ>m! EImXo H$‘© ‘moharÀ¶m XmʶmBVHo$hr Oar
Agco Am{U Vo H$moR>o IS>H$mV, qH$dm AmH$memV qH$dm O{‘ZrV Hw$R>ohr (H$moUmÀ¶mhr
Ñï>rg Z nS>ʶmÀ¶m AdñWoV Agoc qH$dm H$moUmÀ¶mhr ñ‘aUmV am{hcoco Zgoc)
Varhr A„mh ({heo~ H$aVmZm) Vohr g‘moa AmUoc. IamoIa, A„mh A{Ve¶ VrúU
ZOa R>odUmam Am{U {Z˶ OmJê$H$ Amho. 17 ‘m¶m {à¶ ‘wcm! {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ
H$a, Am{U Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmg (cmoH$m§Zm) àd¥Îm H$a Am{U dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ
406 Hw$amU

˶m§Zm à{V~§Y H$a. Am{U (¶m OrdZmV) Omo H$mhr Ìmg Vwcm nmohmoMoc, Vo ghZ H$arV
amhm. IamoIa, hr Y¡¶m©Mr H$m‘o AmhoV. 18 Am{U cmoH$m§H$S>o K‘|S>rZo Vm|S> dmH$S>o H$ê$
ZH$mog Am{U ^yVcmda EoQ> {‘adrV Mmcy ZH$mog. H$maU (Zoh‘r cjmV R>od) A„mhcm
EoQ>~mO d J{d©ð> cmoH$ (A{O~mV) {à¶ ZmhrV. 19 Am{U Amnë¶m dV©UwH$sV
emcrZVm H$m¶‘ R>od, Am{U (H$moUmerhr ~mocVmZm) ‘¥Xÿ AmdmOmV ~moc, (cjmV Agy
Xo H$s), gdm©V dmB©Q> (H$U©H$Qy>) AmdmO JmT>dmMm AmdmO Amho.'
20
Vwåhr cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z Ho$coco Zmhr H$m? Oo
H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, ˶m§Zm A„mhZo Vw‘À¶m godoV
H$m¶©aV Ho$coco Amho? Am{U ˶mZo Ñí¶ Am{U AÑí¶, Amnco gd© àH$maMo H¥$nmàgmX
(Á¶m§Mr-Á¶m§Mr Vwåhmcm JaO hmoVr), n[anyU©[a˶m Vwåhmcm àXmZ Ho$coco AmhoV.
Am{U cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo H$moU˶mhr àH$mao kmZ, ‘mJ©Xe©Z Am{U {Xì¶
J«§W (B.) Jmoï>r§À¶m AmYmam{dZm A„mhg§~§YmZo dmX{ddmX H$arV AgVmV. 21 Am{U
Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, "Vwåhr ˶m Jmoï>rMo AZwgaU H$am, Or A„mhZo àH$Q>
Ho$cr Amho.' Va Vo åhUVmV, "Zmhr, Amåhr Va Ho$di ˶mM Jmoï>rMo AZwgaU H$ê$,
Á¶m Jmoï>rMo AZwgaU Am‘Mo dmS>dS>rc H$arV am{hco.' "AÀN>m! g¡VmZ ˶m§Zm AmJrÀ¶m
{ejoH$S>o ~mocmdrV Agoc VarXoIrc (Vo ˶mM Jmoï>rMo AZwgaU H$aUma) AmhoV H$m?'
22
Am{U Omo H$moUr ñdV:cm nyU©nUo A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mHo$c, Am{U Vmo
gËH$‘} XoIrc H$arV Agoc, Va Aem ‘mUgmZo ‘O~yV Xmoa Amnë¶m hmVr Yacocm
Amho. gd© Jmoï>tMm A§{V‘ n[aUm‘ A„mhnmerM Amho. 23 Am{U H$moUr Oa g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ Agoc Va ˶mÀ¶m ZmH$maʶm‘wio Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Am‘À¶mH$S>Mo
˶m§Zm naVyZ ¶m¶Mo Amho. Voìhm Amåhr ˶m§Zm XmIdyZ XoD$ H$s, Vo H$m¶ H$arV hmoVo.
IamoIa, A„mhcm cmoH$m§À¶m ‘ZmV H$m¶-H$m¶ Amho Vo Mm§Jco R>mD$H$ Amho. 24
Amåhr ˶m§Zm H$mhr H$mi Eo{hH$ OrdZmMo cm^ Cn^moJʶmMr g§Yr XoD$. nU eodQ>r
˶m§Zm H$R>moa {ejoH$S>o IoMyZ AmUy.
25 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc, "AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm H$moUr {Z‘m©U Ho$co?
Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc, "A„mhZo'. ˶m§Zm gm§Jm, "(Vwåhmcm ho ‘mhrV Agm¶cm hdo
H$s, ˶mMgmR>r) gd© ñVwVrMm A{YH$mar Ho$di A„mh Amho.' nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm
¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr. 26 Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho.
gd© A„mhMoM Amho. (Am{U) A„mh ñd¶§nyU© Amho, gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg VmoM nmÌ
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 27 ({Z…g§e` ˶mMr ‘{h‘m Aer Amho H$s), Oa
gyah-31. cwµH$‘mZ 407

n¥Ïdrdarc gd© d¥j coIʶm Pmë¶m Am{U g‘wÐ emB© Pmco Am{U ˶mV AmUIr
VgoM gmV g‘wÐ (emB© ~ZyZ) gm‘rc Pmco, Voìhm XoIrc A„mhMr (‘hmZVm 춺$
H$aUmao) eãX g§nUma ZmhrV. H$maU A„mh AmhoM Agm (‘hmZ d) gd©e{º$‘mZ d
Añgc ~w{ÕdmZ.
(Q>rn: åhUOo ˶m coIʶm§Mm d emB©Mm dmna H$ê$Z XoIrc Agr‘ ‘hmZ Agcoë¶m A„mhÀ¶m JwUm§Mo
dU©Z H$aUo e³¶ Zmhr)
28
(˶mÀ¶mgmR>r) Vwåhm gdmªZm {Z‘m©U H$aUo Am{U (‘¥Ë`yZ§Va) nwÝhm {Od§V
H$aUo Ago Amho, Ogo EH$m 춺$scm {Z‘m©U H$aUo d nwÝhm {Od§V H$aUo. IamoIa,
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam, gd© H$mhr nmhUmam Amho. 29 Vwåhr ¶m Jmoï>rMo qMVZnyd©H$
H$Yr AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, A„mh {Xdgmcm chmZ H$ê$Z amÌ H$mhr A§er ‘moR>r
H$aVmo, Am{U (H$Yr) amÌ chmZ H$ê$Z {Xdgmcm ‘moR>m H$aVmo. Am{U ˶mZoM gy¶© d
M§Ð ¶m§Zm (Amnë¶m {Z¶‘mZwgma) H$m‘mcm cmdyZ R>odco Amho. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$
{ZYm©[aV AdYrZwgma Amnco ‘mJ©H«$‘U H$arV AgVmo. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV
AgVm, Vo A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV Amho. 30 (¶m gd© IwUm, ¶m Jmoï>rMo à‘mU AmhoV
H$s), A„mh A§{V‘ g˶ Amho (the ultimate Truth), (åhUOo gd© àH$maMr
eº$s, JwU, D$Om©.......B˶mXr Jmoï>tMm òmoV A„mh Amho). ˶mcm gmoSy>Z cmoH$ Á¶m§Mm
Ymdm H$aVmV Vo Ag˶m{edm¶ Aݶ H$mhr Zmhr. {Z:g§Xoh Ho$di A„mh gdm}ƒ
Amho, Agr‘ ‘hmZ Amho.
31
Vwåhr cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo (qMVZnyd©H$) H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Zm¡H$m
g‘wÐmV A„mhÀ¶m H¥$noZo g§Mma H$arV AgVmV? ho gd© ¶mgmR>r Amho H$s, Vmo Vwåhmcm
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm XmIdy BpÀN>Vmo. IamoIa ¶mV g§Xoe AmhoV, g§¶‘
~miJUmè¶m d Am^ma 춺$ H$aUmè¶m à˶oH$mgmR>r. 32 (~hþg§»¶ cmoH$m§À¶m ~m~VrV
Ago KS>Vo H$s), Ooìhm Vo cmQ>m§Zr AemàH$mao doT>co OmVmV, OUy (‘¥Ë¶yZo) ˶m§Zm doT>co
Amho. Voìhm Vo A„mhà{V nyU© g‘{n©V ^md ~miJyZ ˶mMm Ymdm H$ê$ cmJVmV. nU
Ooìhm Vmo ˶m§Zm gwa{jV[a˶m ^yàXoemda AmUVmo, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s ’$maM WmoS>ogo cmoH$
amñV ‘mJm©Mo AZwgaU H$aUo H$m¶‘ R>odVmV. Am‘À¶m g§Xoem§Zm Aݶ H$moUr Zmhr Va
Ho$di dMZ^§J H$aUmar Am{U H¥$V¿Z (ungrateful) Agcocr ì¶{º$ ZmH$maVo.
33
cmoH$m§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>odm Am{U ˶m {XdgmMrhr OmU
~miJyZ Agm, Á¶m {Xder H$moUr ~mn Amnë¶m ‘wcmÀ`m H$moU˶mhr àH$mao H$m‘r ¶oUma
Zmhr, Zm H$moUVm ‘wcJm Amnë¶m ~mnmÀ¶m H$m‘r ¶oB©c. A„mhMo dMZ n¸o$ Amho,
408 Hw$amU

¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Voìhm ¶m OJmVrc (jU^§Jwa gwImÀ¶m) ’$gdUwH$sg Vwåhr
~ir nS>Vm H$m‘m Z¶o. VgoM Vmo (Vw‘Mr ’$gdUyH$ H$aʶmgmR>r noQy>Z CR>cocm g¡VmZ),
Vwåhmcm ’$g{dʶmÀ¶m ~m~VrV ¶eñdr hmoVm H$m‘m Z¶o.

{Z:g§Xoh, ݶm¶mMm {Xdg Ho$ìhm ¶oB©c ¶mMo kmZ Ho$di


34

A„mhcmM Amho. VmoM nmdgmMm dfm©d H$aVmo, Am{U Ho$di VmoM


OmUVmo H$s, J^m©V H$m¶ Amho. (åhUOo J^m©V dmT>V Agcoë¶m
Ordmg§~§YmZo gd© H$mhr Ho$di ˶mcmM ‘mhrV Amho). (He
knows each & everything about his personality).
Am{U H$moU˶mhr {Odmcm Vmo CÚm H$m¶ H$aoc (Am{U ˶mMo H$m¶
n[aUm‘ ˶mÀ¶mg‘moa ¶oVrc) ‘mhrV ZgVo. VgoM ho XoIrc
H$moUmcmhr ‘mhrV Zmhr H$s, Vmo H$moU˶m {R>H$mUr ‘¥Ë¶y nmdoc.
IamoIa, ho gd© OmUUmam Ho$di A„mh Amho, Vmo {Z˶ OmJê$H$
Amho.

gyah-32. Ag²-gOXm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 hm J«§W g‘ñV {dídmMm ({Z‘m©Vm, ‘mcH$ d) nmcH$
Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, ¶mV e§Ho$cm ‘wirM OmJm Zmhr.
3
VarXoIrc (g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco) cmoH$ åhUVmV H$s, ho (n¡J§~a
‘whå‘Xm§Zr) ñdV: aMco Amho! Zmhr, Vgo H$Xm{n Zmhr! ho g˶ Amho Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z, ¶mgmR>r H$s, (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm gmdY H$ê$Z Q>mH$m,
Á¶m§À¶mH$S>o Vw‘À¶mnydu gmdY H$aUmam H$moUrhr Amcm Zmhr. åhUOo H$Xm{MV Vo
gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aVrc.
4
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo {Z‘m©U Ho$co AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm Am{U Oo H$mhr
¶m§À¶mXaå¶mZ Amho ˶m gdmªZm __ ghm {XdgmV. Am{U ‘J Vmo g‘ñV {dídmÀ`m
gÎmmH|$Ðmda {damO‘mZ Pmcm. (åhUOo {Z‘m©U H$ê$Z Mmc{dʶmMo gd© {Z¶§ÌU Amnë¶mH$S>o
gyah-32. Ag²-gOXm 409

KoVco). ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr Zm Vw‘Mm gmhmæ¶H$Vm© Amho, Zm {e’$magH$Vm©.


Voìhm Vwåhr (¶m gd© AW©nyU© Jmoï>tda) qMVZ H$arV Zmhr H$m? 5 VmoM AmH$memnmgyZ
__
n¥Ïdrn¶ªV à˶oH$ Jmoï>rMr ì¶dñWm nmhVmo. ‘J eodQ>r gd© Jmoï>tMm Ahdmc
({ZdmS>çmgmR>r) ˶mÀ¶mH$S>oM Aem EH$m {Xder nwÝhm naV OmUma, Omo {Xdg Vw‘À¶m
JUVrZwgma EH$ hOma df} BVH$m Amho. 6 VmoM Amho Ñí¶ Am{U AÑí¶ Jmoï>tZm
OmUUmam, (åhUOo Á¶m Jmoï>r Vw‘À¶mgmR>r Ñí¶ AmhoV Am{U Á¶m AÑí¶ AmhoV
˶mhr Vmo OmUVmo). VmoM Amho gd©e{º$‘mZ d Agr‘ X¶mdmZ. 7 ˶mZo Oo H$mhr
{Z‘m©U Ho$co n[anyU© ‘m°S>o cda (Final Model da) {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶mZo ‘mZdmÀ¶m
{Z{‘©VrMr gwédmV ‘mVrnmgyZ Ho$cr. 8 ‘J ‘mZdmMm d§e ˶mZo (dr¶©ê$nr) VwÀN>
ÐdmÀ¶m gÎdmÛmao nwT>o gwê$ R>odcm. 9 ‘J ˶mZo ˶mMr KS>dUyH$ Ho$cr. Am{U Amnë¶m
AmËå¶mMr ’w§$H$a ‘macr, Am{U (AemàH$mao ho ‘mZdm!) ˶mZo Vwcm H$mZ, S>moio Am{U
~wÕr ¶m Jmoï>r àXmZ Ho$ë¶m (åhUOo ho JwU Agcocm n[anyU© ‘mUyg ~ZyZ Vy V¶ma
Pmcmg). nU Vwåhr cmoH$ ’$maM Aën H¥$VkVm 춺$ H$aVm.
10
(Ago AZoH$ cmoH$ AmhoV) Oo åhUVmV, "Amåhr Ooìhm (‘¥Ë¶yZ§Va) O{‘ZrV
hadyZ OmD$ (‘mVrV {‘iyZ OmD$) Voìhm Amåhmcm ZdrZ OrdZ àXmZ (H$go ~ao) Ho$co
OmB©c?' Zìho! (Ago åhUUmao cmoH$) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ^oQ>rcm ZmH$maV AmhoV.
11
(˶m§Zm) gm§Jm, "(EH$ {Xdg) Vw‘À¶mda {Z¶wº$ Ho$cocm ‘¥Ë¶wXÿV Vw‘Mo àmU H$mTy>Z
KoVmo. ‘J Vwåhm (gdmªZm) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV AmUco OmVo.' 12 Am{U
(ݶm¶mÀ¶m {XdgmMo Vo Ñí¶) Oa Vwåhr nmhÿ eH$co AgVo, ˶m {Xder AnamYr
cmoH$m§À¶m ‘mZm Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa ea‘oZo Imcr dmH$coë¶m AgVrc. (Vo
åhUVrc), "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! (AmVm) Amåhr gd© (g˶ Amnë¶m S>moù¶m§Zr)
nmhÿZ KoVco. Am{U Amåhr EoH$co. Amåhmcm nwÝhm EH$Xm (AmYrgmaIo OrdZ) XoD$Z
naV nmR>d, Amåhr gËH¥$˶o H$ê$, AmVm Amåhmcm gd© ì¶dpñWV g‘Oco Amho.' 13
Am{U Amåhr Oa BpÀN>co AgVo Va à˶oH$ ‘mUgmda Am‘Mo ‘mJ©Xe©Z J«hU H$aUo,
~§YZH$maH$ Ho$co AgVo. (nU Am‘Mr Ver ¶moOZm ZìhVr) H$maU (Anamܶm§g§~§YmZo)
‘cm ‘mPm hm eãX nmim¶Mm hmoVm H$s, "‘r ZaH$mg (dmB©Q>) {OÞ d ‘mUgm§Zr ^ê$Z
Q>mHo$Z.' 14 Am{U A„mh (AnamYr cmoH$m§Zm) gm§Joc, "Va AmVm MmIm hr {ejm,
¶mgmR>r H$s, Vwåhr, ¶m {Xdgmcm gm‘moao Om¶Mo Amho, hr Jmoï> {dgê$Z ~gco hmoVo.
Amåhr gwÕm (AmO) Vwåhmcm {dgê$Z Jocmo AmhmoV. Va AmVm Amnë¶m (Hw$)H¥$˶m§Mr
{ejm Zoh‘rgmR>r MmIV amhm.'
410 Hw$amU

15
Am‘À¶m g§Xoem§da Iè¶m AWm©Zo lÕm R>odUmao Ho$di Vo cmoH$ AmhoV, Ooìhm
˶m§Zm ˶m§À¶mAmYmao H$mhr CnXoe Ho$cm OmVmo Va Vo cJoM (˶m§Zm J«hU H$aVmV)
Am{U ZV‘ñVH$ hmoD$Z Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo JwUJmZ H$ê$ cmJVmV.
Am{U Vo H$Yrhr Ah§H$ma H$arV ZmhrV. 16 (amÌrÀ¶m g‘¶r) ˶m§À¶m Hw$er ˶m§À¶m
A§WéUmnmgyZ Xÿa AgVmV. Am{U Vo ({ejoÀ¶m) ^rVrZo d (H¥$nmàmárÀ¶m) AmeoZo
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm Ymdm H$arV AgVmV. Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xcoco
Amho ˶mVyZ, (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) Vo IM© H$arV AgVmV. 17 Va (AmO)
H$moUrhr hr H$ënZm H$ê$ eH$V Zmhr H$s, (A„mhZo) ˶m§À¶m gËH$‘mªÀ¶m ~Xë¶mV
˶m§À¶mgmR>r ZoÌgwI XoUmè¶m H$moUH$moU˶m (gw§Xa) Jmoï>r cndyZ R>odcoë¶m AmhoV.
18
Va ‘J Omo lÕmd§V Amho, ˶mMr VwcZm ˶m ‘mUgm~amo~a H$er Ho$cr OmD$
eH$Vo, Omo Adkm H$aUmam Amho. Zmhr, XmoKo H$Yrhr gmaIo hmoD$ eH$V ZmhrV. 19 Á¶m
cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr, ˶m§À¶mgmR>r ñdJm©V gw§Xa {ZdmgñWmZo
AmhoV; ho ˶m§Mo (A„mhH$Sy>Z) ñdmJV Agoc, ˶m H$m¶mªÀ¶m ‘mo~Xë¶mV, Or Vo
H$arV am{hco. 20 Am{U Oo cmoH$ Amkm^§J H$arV am{hco Va Aem cmoH$m§Mo dmñVì¶mMo
{R>H$mU ZaH$ Amho. Am{U Vo nwÝhm-nwÝhm ˶mVyZ ~mhoa nS>ʶmgmR>r à¶ËZ H$aVrc,
Voìhm ˶m§Zm nwÝhm ˶mVM cmoQy>Z XoʶmV ¶oB©c. Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, ˶m
AmJrMr Md MmIV amhm, {Ocm ImoQ>o R>a{dʶmda Vwåhr ’$ma AmJ«hr am{hcmV. 21
Am{U Amåhr {ZpíMVnUo ˶m§Zm ‘moR>çm {ejonydu chmZ {ejoMr Md ¶mgmR>r MmIdy
H$s, H$Xm{MV Vo níMmÎmmnmgh Am‘À¶mH$S>o diVrc. 22 Am{U ˶mnojm Xþï> AmUIr
H$moU Agy eH$Vmo, Á¶mcm Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§Ûmao CnXoe Ho$cm OmVmo,
Voìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$adVmo. Amåhr Aem Anamܶm§Zm Adí¶ {ejm H$ê$.
23
Am{U Amåhr ‘ygmcmhr J«§W àXmZ Ho$co hmoVo, åhUyZ (ho n¡J§~a!) Vwåhmcm hm
(Omo J«§W) {Xcm OmV Amho, ˶mg§~§YmZo Vwåhr H$gcrhr e§H$m ~miJʶmMo H$maU Zmhr.
Amåhr (‘ygmcm {Xcoë¶m J«§Wmcm) ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrgmR>r ‘mJ©Xe©ZmMo ‘mܶ‘
~Z{dco hmoVo.
(Q>rn: Vwåhmcm hm Omo J«§W {Xcm OmV Amho, hr KQ>Zm H$mhr n{hë¶m doiog KS>V Zmhr.)
24
Am{U Amåhr ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr cmoH$Zm¶H$ C^o Ho$co, Oo Am‘À¶m AmXoemZwê$n
cmoH$m§Mo ‘mJ©Xe©Z H$arV AgV. Am{U Vo g§¶‘nyd©H$ (cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$aʶmMo)
H$m¶© H$aV AgV Am{U Vo Am‘À¶m g§Xoem§da ÑT> {dídmg R>odV AgV.
(Q>rn: Agm AgVmo Iam nwT>mar, cmoH$Zm¶H$ qH$dm B‘m‘, Omo cmoH$m§Zm H$moU˶mhr àH$mao {MWmdUr Z
XoVm, n[apñWVrZwê$n C{MV d XÿaÑï>rZo AmoVàmoV Ago ‘mJ©Xe©Z H$arV AgVmo.)
gyah-33. Ac-AhµOm~ 411

25
{ZpíMVM, Vw‘Mm nmcZH$Vm© ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§À¶mXaå¶mZ, Á¶m Jmoï>tda
Vo AmngmV ‘V^oX H$arV AgV, ˶mg§~§YmZo Amncm ’¡$gcm gwZmdoc. 26 (g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r) hr Jmoï> ‘mJ©Xe©ZH$maH$ R>acr Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶mnydu
Amåhr {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co? Am{U ˶m Zï> Pmcoë¶m AmogmS>
dñ˶m§‘YyZ ¶m cmoH$m§Mo (åhUOo ‘¸$mdmgr¶m§Mo) qhS>Uo-{’$aUo gwê$ Amho. IamoIa,
¶m‘ܶo g§Xoe gwZmdUmè¶m IwUm AmhoV, ‘J H$m¶ ho cmoH$ EoH$V ZmhrV?
27
˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnyd©H$) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Amåhr
nmdgmÀ¶m (T>Jm§Zm) AmogmS> ^yàXoemH$S>o hmHy$Z ZoVmo? ‘J (nmD$g dfm©d H$ê$Z)
Amåhr eoVr Cn{OVmo, Á¶mVyZ ¶m§Mr JwaoT>moao Am{U ho ñdV: ImVmV. Va ho (~moY
KoʶmÀ¶m CÔoemZo, ¶m Jmoï>tMo) {ZarjU H$arV ZmhrV? 28 Am{U Vo åhUVmV, "Vw¶m
åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (Amåhmcm gm§J), Vmo A§{V‘ {ZU©¶ Ho$ìhm hmoB©c.' 29
(˶m§Zm) gm§Jm, "A§{V‘ {ZU©¶mÀ¶m {Xder, Oo cmoH$ (OrdZ^a) g˶ ZmH$maʶmda
AmJ«hr am{hco, nU ˶m§Zr ˶m {Xder lÕm YmaU Ho$cr Va ˶m§Mr Vr lÕm ˶m§À¶mgmR>r
H$mhr cm^àX R>aUma Zmhr, Zm ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao Cg§V XoʶmV ¶oB©c.' 30 åhUyZ
Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa amhm Am{U (g˶mMm CcJS>m hmoʶmMr) àVrjm H$am Vo XoIrc
àVrjm H$arV AmhoV.
gyah-33. Ac-AhµOm~
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J§~a! A„mhMr OmU R>odm, Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m d Xm§{^H$
cmoH$m§À¶m åhUʶmZwgma dmJy ZH$m. IamoIa, A„mh gd© H$mhr OmUUmam Am{U Añgc
~w{ÕdmZ Amho. 2 Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo H$mhr àH$Q> Ho$co OmV
Amho ˶mMo AZwgaU H$am. {Z:g§Xoh, A„mhcm Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶mMr nyU©
OmUrd Amho. 3 Am{U A„mhda ÑT> {dídmg R>odm. H$maU, A„mh Vw‘Mm gm§^miH$Vm©
åhUyZ n¶m©á Amho.
4
A„mhZo H$moU˶mhr ‘Zwî¶mÀ¶m N>mVr‘ܶo XmoZ öX¶o {Z‘m©U Ho$cocr ZmhrV.
VgoM Vwåhr Vw‘À¶m nËZtZm "‘mVm' g§~moYë¶mZo ˶m ‘mVm (qH$dm ‘mVog‘mZ) hmoD$Z
OmVrc, Agm Hw$R>cmhr {Z¶‘ ˶mZo ~Z{dcocm Zmhr. VgoM Vw‘À¶m ‘mZcoë¶m nwÌm§Zm
Vw‘Mo Iao nwÌ R>a{dcoco Zmhr. ¶m gd© Ho$di Vw‘À¶m Vm|S>À¶m Jmoï>r AmhoV. Am{U
A„mh g˶ (absolute truth) ~mocVmo Am{U VmoM Vwåhmcm gai ‘mJ© XmIdy
eH$Vmo.
412 Hw$amU

(Q>rn: Bñcm‘nydu AkmZH$mimV Aer Hw$àWm g‘mOmV hmoVr H$s, EImÚm nVrZo Amnë¶m nËZrcm Ho$di
Ago åhQ>ë¶mZo H$s, "Vy ‘cm ‘m¶m AmB©À¶m nmR>rgmaIr Amhog,' ˶m§À¶mV {d¶moJ hmoD$Z g§gma CÜdñV
hmoV hmoVm, ¶mcm {µOhma Ago åhUVmV. Bñcm‘Zo ¶mg Hw$àWm R>adyZ, ˶mg g‘mOmVyZ hÔnma H$aʶmMm
nm¶§S>m KmVcm.)
5
({OWn¶ªV Vw‘À¶m XÎmH$ nwÌm§Mm g§~Y § Amho) ˶m§Zm ˶m§À¶m ñdV:À¶m d{S>cm§À¶m
Zmdmgh ~mocmdrV Om. A„mhÀ¶m Ñï>rZo hrM nÕV OmñV ݶm¶mo{MV Amho. nU Oa
Vwåhmcm ˶m§Mo {nVm H$moU AmhoV, ho ‘mhrV Zgoc Va Vo Vw‘Mo Y‘©~§Yy Am{U {‘Ì
AmhoV. nU Oa ¶m~m~VrV Vw‘À¶mH$Sy>Z ZH$iV MyH$ Pmë¶mg, Vo Amjonmh© AgUma
Zmhr. (nU Vr MyH$ {ZpíMVnUo Amjonmh© Amho) Or Vwåhr OmUyZ~wOyZ H$aVm. A„mh
‘m’$ H$aUmam, X¶m H$aUmam Amho.
6
(A„mhÀ¶m) n¡J~§ amMm h¸$ lÕmd§Vm§da ˶m§À¶m Amnë¶m {Odmnojmhr A{YH$
Amho. Am{U n¡J~§ amÀ¶m nËZr ¶m ˶m§À¶m ‘mVm hmoV, (åhUOo ‘mVog‘mZ hmoV). Am{U
A„mhÀ¶m J«W§ mZwgma (h¸$m§À¶m ~m~VrV) aº$mMo ZmVcJ BVa gd©gm‘mݶ lÕmd§V
Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoco lÕmd§V ¶m§À¶mnojm A{YH$
h¸$ amIVmV. nU Oa Vwåhr Amnë¶m {‘Ìm§er Mm§Jco, göX¶ AmMaU H$ê$ BpÀN>V
Agmc (Va ˶mV H$mhr J¡a Zmhr). (A„mhÀ¶m) J«W§ mV ho Z‘yX H$aʶmV Amcoco Amho.
7
Amåhr n¡J~§ am§H$Sy>Z (g§Xeo nmohmoM{dʶm{df¶r) n¸o$ dMZ KoVco. Vw‘À¶mH$Sy>Z Am{U
Zyh, B~«mhr‘, ‘ygm Am{U ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh (B©gm) ¶m gd© n¡J~§ am§H$Sy>Z. Amåhr
˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mH$Sy>Z ÑT> à{Vkm KoVcr. 8 Vr ¶mgmR>r H$s, A„mhcm ݶm¶mÀ¶m {Xder
˶m g˶dMZr cmoH$m§Zm (åhUOoM n¡J~§ am§Zm) {dMmaVm ¶mdo H$s, (n¥Ïdrda) g˶mMm (g§Xeo
nmohmoM{dʶmÀ¶m) ˶m§À¶m (H$m¶m©cm H$emàH$mao à{VgmX {‘imcm). nU g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§gmR>r ˶mZo ¶mVZm‘¶r {ejm V¶ma R>do cr Amho.
9
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda (Zoh‘r) Ho$coë¶m H¥$noMo
ñ‘aU H$am. Ooìhm (eÌyM)o g¡Ý¶ Vw‘À¶mda MmcyZ Amco hmoV.o Voìhm Amåhr ˶m§À¶m{déÕ
(^¶§H$a) dmXir dmam nmR>{dcm Am{U Ago (ñdJ©XÿVm§Mo) g¡Ý¶ nmR>{dco, Oo Vwåhmcm
{XgV ZìhVo. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AgVm, Vo gd© A„mh nmhV AgVmo. 10
Ooìhm (eÌyMo g¡Ý¶) Vw‘À¶mda MmcyZ Amco hmoVo, Vw‘À¶m daÀ¶m ~mOyZo Am{U
ImcÀ¶m ~mOyZo, Voìhm Vw‘Mo S>moio (^rVrZo) {’$aco hmoVo. (åhUOo AJXr AdmH$ Pmco
hmoVo). Am{U Vw‘Mo H$mirO Kemer Amco hmoVo. Am{U Vwåhr A„mh{df¶r ZmZm
VèhoÀ¶m H$ënZm H$ê$ cmJcm hmoVm. 11 Voìhm lÕmd§Vm§Mr H$R>rU ñdê$nmMr narjm
nmhʶmV Amcr Am{U O~aXñV[a˶m ˶m§Zm hmXadyZ gmoS>ʶmV Amco.
gyah-33. Ac-AhµOm~ 413

12
Am{U (Vr doi AmR>dm Ooìhm) Xm§{^H$ cmoH$ Am{U Vo cmoH$ Á¶m§À¶m ‘ZmV
{dH¥$Vr hmoVr, åhUy cmJco, "A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amZo Am‘À¶mer Omo dm¶Xm
Ho$cm hmoVm Vr {Zìdi ’$gdUyH$ hmoVr.' 13 Ooìhm ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr OU åhUmco, "ho
¶g[a~À¶m cmoH$m§Zmo! (åhUOo ‘{XZmdmgr¶m§Zmo!) Vwåhm cmoH$m§Mm (eÌyg‘moa) {Q>H$md
cmJy eH$V Zmhr, åhUyZ Vwåhr ‘mJo {’$am.' Va Xþgao H$mhr Agohr hmoVo, Oo n¡J§~amH$S>o
(Kar naV OmʶmMr) nadmZJr ‘mJy cmJco. åhUy cmJco, "Am‘Mr Kao Agwa{jV
AmhoV.' nU Vr dñVwV: Agwa{jV ZìhVr. Vo Ho$di niyZ OmʶmÀ¶m ~oVmV hmoVo. 14
(¶m§Mr h{H$JV Va Aer Amho H$s), Oa ˶m§À¶m ehamÀ¶m gd© ~mOy§Zr AmH«$‘U H$ê$Z
(eÌy) ehamV {eacm AgVm, Am{U ˶m§Zm (eÌyÛmao ñdY‘© ˶mJ H$ê$Z) {dídmgKmV
H$aʶmgmR>r gm§JʶmV Amco AgVo Va ˶m§Zr Oamhr g§H$moM Z H$aVm, cJoM Vgo Ho$co
AgVo. 15 ˶m§Zr (n¡J§~amÛmao) A„mhcm Ago dMZ {Xco hmoVo H$s, Vo (H$moU˶mhr
n[apñWVrV Y‘m©Xeo mH$S>o) nmR> {’$a{dUma ZmhrV. Am{U A„mhcm {Xcoë¶m dMZmg§~Y§ mZo
(à˶oH$mcm) Oê$a Om~ Úmdm cmJoc. 16 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr (Z¡g{J©H$)
‘¥Ë¶yÀ¶m qH$dm (¶wÕmV) R>ma hmoʶmÀ¶m ^rVrZo niV Agmc Va Vw‘Mo ho ncm¶Z
Vw‘À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma Zmhr. Vwåhmcm ({‘imcrM Va) ’$ma AënH$mimgmR>r ¶m
OrdZmMm AmZ§X Cn^moJʶmMr g§Yr {‘ioc.' 17 ˶m§Zm gm§Jm, "Agm H$moU Amho Omo
Vwåhmcm A„mhnmgyZ dmMdy eH$Vmo, Ooìhm A„mhZo Vwåhmcm BOm nmohmoM{dʶmMo
R>a{dcoco Agoc Va? (AJXr AgoM) Oa A„mhZo Vw‘À¶mda H¥$nm H$aʶmMo R>a{dco
Va ˶mÀ¶m H¥$nog amoIy eH$Vmo Agm H$moU Amho? H$maU ˶m§Zm A„mhcm gmoSy>Z Xþgam
H$moUrhr ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm© AmT>iUma Zmhr.'
18
A„mhcm Vw‘À¶mn¡H$s ˶m cmoH$m§Mr nyU© OmUrd Amho, Oo (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
cT>ʶmnmgyZ BVam§Zm amoIVmV Am{U Oo Amnë¶m ^mD$~§Xm§Zm åhUVmV, "(¶wÕmV
cT>ʶm-‘aʶmgmR>r Hw$R>o OmV AmhmV?) Am‘À¶mH$S>o ¶m.' Am{U (Vo ñdV:) ¶wÕmV
H$Yr ^mJ KoVco Va AJXr ZmdmnwaVoM. 19 Vo Vw‘À¶m~m~VrV {dZmH$maU {VañH$mamMr
^mdZm ~miJVmV. (VgoM Vw‘Mm gmW XoʶmÀ¶m ~m~VrV H§$OyfnUm XmIdVmV.)
Am{U Ooìhm EImXo g§H$Q>mMo àg§J g‘moa Amco, Voìhm Vwåhr nmhmc, Vo Vw‘À¶mH$S>o
Aem ZOaoZo nmhV AmhoV H$s, ˶m§Mo S>moio ‘¥Ë¶yMr ‘yÀN>m© Amcoë¶m ‘mUgmà‘mUo
JaJam {’$aV AmhoV. Am{U Z§Va Ooìhm g§H$Q>mMm YmoH$m Q>iVmo, Voìhm ‘mÌ Vo YZmMo
cmo^r ~ZyZ Amnë¶m YmaXma {O^m MmcdyZ Vw‘À¶mer (åhUOo lÕmd§Vm§er) daH$aUr
JmoS> ~mocy cmJVmV. ¶m§Zr Iè¶m AWm©Zo H$Yrhr lÕm YmaU Ho$cocr Zmhr, åhUyZ
414 Hw$amU

A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i R>a{dcr AmhoV. Am{U A„mhgmR>r ho ghO e³¶ Amho.
20
(eÌyMo g¡Ý¶ Amë¶mnmdcr naVë¶mZ§Vahr) ¶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s, Vo AmUIrZ
naVcoM ZmhrV. Vo Oa IamoIa nwÝhm naV Amco Va (¶m§Zm Va AmZ§X hmoB©c) Am{U Vo
(Xm§{^H$) AerM BÀN>m H$aVrc H$s, Xÿa H$mhr A§Vamda dmid§Q>mVrc ^Q>³¶m Aa~m§g‘doV
amhmdo Am{U {VWo ~gyZ Vw‘À¶m{df¶r I~ar (news) OmUV amhmdo. Am{U ho
(Xm§{^H$) Vw‘À¶m~amo~a AgVo Var Vo ¶wÕmV AJXr ZmdmcmM gh^mJr Pmco AgVo.
21
IamoIa, Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mgmR>r A„mhÀ¶m n¡J§~am‘ܶo gX²JwUm§Mm AmXe©
Amho, (AmXe©) ˶mÀ¶mgmR>r Omo A„mh Am{U A§{V‘ {XdgmÀ¶m ~m~VrV Amem (d
^¶) ~miJyZ AgVmo. Am{U Omo A„mhMo Zoh‘r ñ‘aU H$arV AgVmo.
(Q>rn: A„mhMo ñ‘aU åhUOo ‘mi KoD$Z A„mhÀ¶m ZmdmMm Zoh‘r On H$aUo Zìho Va à˶oH$ àg§Jr
‘mUgmcm A„mhMr {dMmanyd©H$, qMVZnyd©H$ AmR>dU hmoV amhmdr.)
22
Am{U Ooìhm Iè¶m lÕmd§Vm§Zr, AmH«$‘UH$mar g¡Ý¶mcm (˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm)
nm{hco, Voìhm Vo åhUmco, "A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amZo Á¶m{df¶r Amåhmg AmYr
gm§JyZ R>odco hmoVo, hmM Vmo àg§J Amho, Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amZo g˶ VoM
~mocco hmoVo.' ¶m KQ>ZoZo ˶m§À¶m lÕoV Am{U AmkmnmcZ H$aʶmÀ¶m ˶m§À¶m CËgmhmV
AmUIr dmT>M Ho$cr. 23 lÕmd§Vm§‘ܶo Agohr cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr A„mhcm {Xcoë¶m
Amnë¶m dMZmer àm‘m{UH$ (Agë¶mMo Amnë¶m H¥$VrZo) {gÕ H$ê$Z XmIdco.
˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZr Amncr à{Vkm nyU© Ho$cocr Amho. (åhUOo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
˶m§Zr àmUmn©U Ho$co) Am{U H$mhr Ago AmhoV, Oo AÚmn ˶mgmR>r àVrjm H$arV
AmhoV. Am{U ˶m§À¶m ({ZíM¶mV) ˶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao ~Xc Ho$cocm Zmhr. 24
(AemàH$mao ‘mUgmMr H$gmoQ>r ¶mgmR>r nmhʶmV ¶oVo) H$s, A„mhcm g˶dMZr
cmoH$m§Zm ˶m§À¶m g˶mcm AT>inUo gmW XoʶmÀ¶m H$m¶m©~Ôc nwʶ’$i XoVm ¶mdo.
Am{U Xm§{^H$ cmoH$m§Zm EH$Va Vmo {ejm H$aoc qH$dm ˶mcm (Vo j‘o¶mo½¶) dmQ>ë¶mg, Vmo
˶m§Zm j‘m H$aoc. IamoIa, A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
25
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm, A„mhZo ˶m§À¶m Ag§Vmofmgh
naV nmR>{dco. ¶m ‘mo{h‘oMm ˶m§Zm H$mhrM ’$m¶Xm Pmcm Zmhr. Am{U ¶wÕmV lÕmd§Vm§À¶m
~mOyZo ˶m§Mo g§ajU H$aʶmgmR>r A„mh n¶m©á R>acm. H$maU A„mh gm‘϶©dmZ d
gd©e{º$‘mZ Amho. 26 AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§n¡H$s Á¶m§Zr h„oImoam§Zm gmhmæ¶ Ho$co,
˶m§Zm A„mhZo ˶m§À¶m JT>çm§VyZ Imcr CVadco Am{U ˶m§À¶m ‘ZmV Aer H$mhr
YmH$ ~g{dcr, (d ˶mMm n[aUm‘ Agm Pmcm H$s), ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm Vwåhr R>ma
gyah-33. Ac-AhµOm~ 415

‘maco Am{U H$mhtZm H¡$Xr ~Z{dʶmV (Vwåhr ¶eñdr Pmco). 27 Am{U ˶mZoM
Vwåhmcm ˶m§Mr O‘rZ, ˶m§Mr Kao, d ˶m§Mr g§nÎmr Am{U ˶m§Mr Aer O‘rZ Á¶mda
Vwåhr AÚmn nmD$c XoIrc R>odco ZìhVo, ˶m gdmªMo dmag ~Zdco. Am{U A„mhcm
gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.
28
n¡J§~a! Amnë¶m nËZtZm gm§Jm, "Oa Vwåhr hoM OrdZ Am{U ˶mMo WmQ>‘mQ>,
¶m Jmoï>tMr A{^cmfm ~miJyZ Agmc Va ¶m, ‘r Vwåhmcm H$mhr XoD$Z, Mm§Jë¶màH$mao
(‘m¶m {ddmh~§YZmVyZ) ‘wº$ H$aVmo.
(Q>rn: n¡J~§ am§Mo OrdZ nyUn© Uo gmYo-OrdZ hmoV,o H$maU n¡J~§ a Iè¶m AWm©Zo man of mission hmoV.o )
29
Am{U Oa Vwåhmcm A„mh Am{U ˶mMm n¡J§~a d ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV
(Mm§Jco ñWmZ) hdo Agoc Va OmUyZ ¿¶m H$s, A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s Mm§Jco dV©Z
A§JrH$maUmè¶m§gmR>r ’$ma ‘moR>o ~jrg V¶ma R>odcoco Amho.' 30 ho n¡J§~amÀ¶m nËZtZmo!
Oa Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr CKS>-CKS> AZw{MV H¥$˶ H$arc Va ˶m H¥$˶mMr {ejm
(Vwåhmcm) XþßnQ> {Xcr OmB©c. Am{U ho A„mhgmR>r AJXr ghO e³¶ Amho.
(Q>rn: H$maU Vwåhmcm Va BVa {ó`m§gmR>r Mm§Jë¶m H¥$˶mMm Z‘wZm gmXa H$am¶Mm Amho.)
31
Am{U AJXr AgoM Vw‘À¶mn¡H$s, Or H$moUr A„mhÀ¶m d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$arc d Mm§Jcr H¥$˶o H$arc Va {Vcm Amåhr XþßnQ> ~jrg àXmZ H$ê$.
Am{U Amåhr {VÀ¶mgmR>r gÝ‘mZmMr CnOr{dH$m V¶ma R>odcocr Amho. 32 n¡J§~amÀ¶m
nËZtZmo! Vwåhr BVa {ó`m§à‘mUo Zmhr, (åhUOo Vwåhmcm ’$ma O~m~XmarZo dmJmdo
cmJoc). Oa Vwåhr (Iè¶m AWm©Zo) A„mhMr OmU d (^¶) ~miJyZ amhUmao Agmc
Va (H$moUmerhr) ~mocVmZm ’$ma ‘¥Xÿ AmdmOmV ~mocy ZH$m, (H$maU Vwåhr Ago ~mocmc)
Va Á¶mÀ¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, Vmo ({dZmH$maU) Vw‘À¶mH$S>o AmH¥$ï> hmoB©c. Zoh‘r
(H$UIanUo) Am{U gä¶ ^mfoV ~mocm.
33
Am{U Amnë¶m Kam§‘ܶo em§VnUo amhm. Am{U (Bñcm‘nydu) AkmZH$mimVrc
ê$T>rà‘mUo ñdV:À¶m gmOe¥§JmamMo àXe©Z H$arV {’$ê$ ZH$m. Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z˶
àmW©Zm H$am d XmZH$m¶© H$am (åhUOo µOH$mV Úm). Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amMo
AmkmnmcZ H$am. (n¡J§~amÀ¶m) Hw$Qw>§~r¶m§Zmo! A„mh Va Vw‘À¶m~m~VrV ho BpÀN>Vmo
H$s, Vw‘Mr gd© àH$maMr AewÕVm Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mH$mdr, Am{U Vwåhmcm
nyU©nUo ñdÀN>-ewÕ H$ê$Z Q>mH$mdo.
(Q>rn: Vmo Vwåhmcm nyU©nUo positive personality ~Zdy BpÀN>Vmo, nU ¶mg Vw‘À¶m à¶ËZm§Mr gmW
Amdí¶H$ Amho.)
416 Hw$amU

34
Am{U Vw‘À¶m Kam§V A„mhÀ¶m g§Xoem§Mo Am{U kmZmMo Oo YS>o {Xco OmVmV,
˶m§Zm Zoh‘r cjmV R>odm. IamoIa, A„mhMo kmZ gd©ì¶mnr Amho, Vmo gX¡d OmJê$H$
Amho.
35
{ZpíMVM A„mhÀ¶m BÀN>ocm g‘{n©V hmoD$Z OrdZ ì¶VrV H$aUmao nwéf
Am{U AemM àH$mao OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m {ó¶m, lÕmd§V nwéf d lÕmd§V {ó¶m,
AmkmYmaH$ nwéf d AmkmYmaH$ {ó¶m, g˶{Zð> nwéf d g˶{Zð> {ó¶m, ghZerc
nwéf d ghZerc {ó¶m, {dZ‘« nwéf d {dZ‘« {ó¶m, XmZH$m¶© H$aUmao nwéf d XmZH$m¶©
H$aUmè¶m {ó¶m, Cndmg R>odUmao nwéf d Cndmg R>odUmè¶m {ó¶m, ñdV:Mo erc
gwa{jV R>odUmao nwéf d ñdV:Mo erc gwa{jV R>odUmè¶m {ó¶m, A„mhMr à˶oH$
àg§Jr AmR>dU H$aUmao nwéf d {ó¶m __ A„mh, ¶m gdmªZm j‘mXmZ XoD$Z ’$ma ‘moR>o
~jrg àXmZ H$aUma.
36
H$moU˶mhr B‘mZYmaH$ nwéf Am{U B‘mZYmaH$ órgmR>r ho A{O~mV C{MV
Zmhr H$s, Ooìhm ˶m§À¶m EImÚm Jmoï>r{df¶r, EH$Xm A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amZo
{ZU©¶ Ho$ë¶mZ§Va (˶m§Zr Amnë¶m BÀN>oZwê$n ‘V ‘m§S>mdo) Am{U (˶mda nwZ{d©Mma
H$aʶmgmR>r) ˶m§Zr H$mhr OmJm R>odmdr. H$maU Omo H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J§~amMr Adkm H$aoc, Vmo ñnï>[a˶m MwH$sÀ¶m ‘mJu cmJcm.
37
(n¡J§~a!) Ooìhm Vwåhr ˶m ‘mUgmcm Á¶mda A„mhZo H¥$nm Ho$cocr hmoVr Am{U
Vwåhr XoIrc ˶mMo (nmcZnmofU H$ê$Z) ˶mÀ¶mda CnH$ma Ho$co hmoVo, ˶mg åhUmcmV
H$s, "Amnë¶m nËZrcm gmoSy> ZH$mog (åhUOo VcmµH$ XoD$ ZH$mog) Am{U A„mhMo ^¶
~miJ.' Voìhm Vwåhr Amnë¶m ‘ZmV Vr Jmoï> cndyZ R>odcr hmoVr, Or A„mh àH$Q>
H$aUma hmoVm. cmoH$m§Zm (H$m¶ dmQ>oc ¶m Jmoï>rMo) Vwåhmcm ^¶ dmQ>V hmoVo, nU
(n¡J§~a!) A„mhM ¶mgmR>r nmÌ Amho H$s, Vwåhr ˶mMo ^¶ ~miJmdo. Ooìhm µO¡XZo
Amnë¶m nËZrcm VcmµH$ {Xcm, Voìhm Amåhr {VMm {ddmh Vw‘À¶mer Ho$cm. ho Amåhr
¶mgmR>r Ho$co H$s, (^{dî¶mV) lÕmd§Vm§Zm ˶m§À¶m ‘mZcoë¶m nwÌm§Zr Amnë¶m nËZtZm
VcmµH$ (KQ>ñ’$moQ>) {Xë¶mZ§Va, ˶m {ó`m§er {ddmh H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$moUVrhr
AS>MU amhÿ Z¶o. Am{U A„mhÀ¶m AmXoemMo nmcZ ìhm¶cmM hdo.
(Q>rn: µO¡X Vmo ‘mUyg hmoVm, Omo n¡J§~amH$S>o am{hcm, dmT>cm Am{U n¡J§~am§Zr ˶mMm {ddmh cmdyZ
˶mMm g§gma ‘m§S>cm, n¡J§~a ˶mcm ~oQ>m åhUV, Ooìhm nVr-nËZrV ~o~Zmd {Z‘m©U Pmcm Voìhm ˶m§Zr
VcmµH$ hmoD$ Z¶o åhUyZ ^anya à¶ËZ Ho$co, nU eodQ>r {ddmh g§nwï>mV Amcm. ˶mZ§Va A„mhÀ¶m
AmXoemZwgma ˶m órMm {ddmh n¡J§~amer Pmcm.)
gyah-33. Ac-AhµOm~ 417

38
n¡J§~amgmR>r ˶mV H$mhr Amjonmh© AgUma Zmhr, Oo (H$aʶmgmR>r) A„mhZo
˶mg nadmZJr {Xcocr Amho. nyduÀ¶m n¡J§~am§À¶m ~m~VrVhr A„mhMm hmM n[anmR>
am{hcocm Amho. Am{U (cjmV Agy Úm) A„mhMm AmXoe hm A§{V‘ {ZU©¶ AgVmo.
39
Vo A„mhMm g§Xoe cmoH$m§H$S>o nmohmoMmdrV AgV, Am{U Vo Ho$di ˶mMoM ^¶
~miJV AgV, ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMohr ^¶ Vo ~miJV ZgV. Am{U A„mh
{heo~ Koʶmg g‘W© Amho.
40
(lX²Ymd§Vm§Zmo! ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘whå‘X Vwåhm nwéfm§n¡H$s H$moUmMohr dS>rc
ZmhrV, Va Vo A„mhMo n¡J§~a Am{U "A§{V‘ n¡J§~a' (seal of the Prophets)
AmhoV. Am{U à˶oH$ Jmoï>r{df¶r A„mhcm nyU© kmZ Amho.
41
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! "A„mhMo Zoh‘r ñ‘aU H$am.' (åhUOo à˶oH$
àg§Jr A„mhMr AmR>dU Vwåhmcm ¶m¶cm hdr). 42 gH$mi-g§Ü¶mH$mi (à˶oH$
àg§Jr) ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$am. 43 VmoM Vw‘À¶mda H¥$nm H$arV AgVmo Am{U ˶mMo
ñdJ©XÿVhr (Vw‘À¶mda ˶mMr H¥$nm ìhmdr åhUyZ, ˶mÀ¶mH$S>o ¶mMZm H$arV AgVmV).
Vo ¶mgmR>r H$s, ˶mZo Vwåhmcm gd© àH$maÀ¶m A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memV
AmUmdo. Vmo lÕmd§Vm§à{V ’$ma H$Zdmiy Amho. 44 Á¶m {Xder Vo (åhUOo ˶mMo
lÕmd§V ^º$) ˶mcm ^oQ>Vrc, ˶m§Mo ñdmJV "Vwåhmcm (gX¡d) em§Vr cm^mo' ¶m
eãXm§Zr H$aʶmV ¶oB©c. Am{U ˶mZo ˶m§À¶mgmR>r gÝ‘mZmMo ~jrg V¶ma R>odcoco
Amho.
45
n¡J§~a! Amåhr Vwåhmcm (cmoH$m§da g˶mMr) gmj XoUmam ~ZdyZ nmR>{dco
Amho, VgoM (˶m§Zm) ew^dmVm© XoUmam (a herald of glad tidings) d gmdYmZVoMm
Bemam XoUmam Am{U 46 (g‘ñV ‘mZdOmVrcm) A„mhÀ¶m AmXoe (d ‘mJ©Xe©ZmZwgma)
˶mÀ¶mH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUmam åhUyZ Am{U cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdUmam XrnH$
åhUyZ nmR>dco Amho. 47 (n¡J§~a!) lÕmd§Vm§Zm ew^dmVm© XoD$Z Q>mH$m H$s, A„mhH$Sy>Z
˶m§À¶mda ’$ma ‘moR>r H¥$nm hmoUma Amho. 48 Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo d Xm§{^H$
cmoH$m§Mo åhUUo Vwåhr (H$Xm{n) ‘mݶ H$ê$ ZH$m. ˶m§À¶m ‘Z Xþ:IdUmè¶m Jmoï>tH$S>o
Xþc©j H$am. Am{U A„mhda X¥T> {dídmg R>odm. Am{U nmcZH$Vm© åhUyZ A„mh n¶m©á
Amho.
49
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr lÕmd§V {ó`m§er {ddmh~Õ ìhmc,
Z§Va Oa d¡dm{hH$ OrdZ gwê$ H$aʶmnyduM ˶m§Zm KQ>ñ’$moQ> XoV Agmc (åhUOo EImXm
{ddmh Pmë¶mZ§Va cJoM KQ>ñ’$moQ>mMm àg§J {Z‘m©U hmoV Agoc Va) Aem n[apñWVrV
418 Hw$amU

˶m {ó`m§Zr BÔVMm {Z¶‘ nmiUo Amdí¶H$ Zmhr, Zm {VMr JUZm H$aUo Amdí¶H$
Amho. ˶m§À¶mgmR>r H$mhr CnOr{dHo$Mr VaVyX H$ê$Z Mm§Jë¶m arVrZo {ddmhmVyZ ‘wº$
H$ê$Z Q>mH$m. (BÔV= KQ>ñ’$moQ>mMr à{H«$¶m VrZ ‘m{gH$ nmù¶m§Xaå¶mZ nyU© hmoB©c Am{U
˶mZ§VaM {ddmh g§nwï>mV ¶oB©c).
50
n¡J§~a! Vw‘À¶mgmR>r ˶m nËZr Amåhr d¡Y R>a{dë¶m AmhoV, Á¶m§Zm Vwåhr
‘haMr a¸$‘ XoD$Z Q>mH$cr Amho Am{U ¶wÕmV A„mhZo Vwåhmcm àXmZ Ho$coë¶m Xmgr
{ó¶mhr Am{U (Amåhr Vw‘À¶mgmR>r {ddmh¶mo½¶ AmhoV) Vw‘À¶m MwcË`mÀ`m ‘wcr d
Am˶mÀ¶m ‘wcr Am{U Vw‘À¶m ‘m‘mÀ¶m ‘wcr d ‘mderÀ¶m ‘wcr Á¶m Vw‘À¶m~amo~a
ñdXoe˶mJ H$ê$Z Amcoë¶m AmhoV. Am{U H$moUVrhr lÕmd§V ór, Or n¡J§~amer
(‘ha{dZm) {ddmh H$aʶmg ñdV:hÿZ V¶ma Agoc, Am{U n¡J§~amMrhr {VÀ¶mer
{ddmh H$aʶmMr BÀN>m Agoc Va Vr (¶m {ddmhmgmR>r d¡Y Amho). hm {deofm{YH$ma
Ho$di Vwåhmcm cmJy hmoVmo BVa lÕmd§Vm§Zm Zmhr.
(Am{U {OWn¶ªV BVa lÕmd§Vm§Mm g§~§Y Amho) Amåhr OmUyZ AmhmoV H$s, Amåhr
˶m§À¶m nËZr Am{U ˶m§À¶m Xmgr ¶m§À¶m{df¶r H$m¶ A{Zdm¶© Ho$coco Amho. (hr
{deof gdcV Vwåhmcm ¶mgmR>r Amho H$s), Vwåhmcm (Amnë¶m {‘eZMo H$m‘ H$aVmZm
¶mg§~§YmZo) H$moU˶mhr Jmoï>rMr AS>MU ¶oD$ Z¶o. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho.
(Q>rn: n¡J§~a gmho~m§Mm AZoH$ {ó¶m§er {ddmh H$aʶm‘mJo hmM CÔoe hmoVm H$s, {d{dY H${~ë`m§‘Ü`o
A„mhÀ¶m g§Xoemà{V soft corner {Z‘m©U ìhmdm Am{U ˶m§À¶mZ§Va ˶m§À¶m nËZtZr A„mhÀ¶m
Y‘m©Mr {deof godm H$amdr. CXm. hµOaV Am¶em ¶m§Zr n¡J§~a gmho~mZ§Va Odinmg nÞmg dfmªn¶ªV
Y‘©godm Ho$cocr Amho.)
51
˶m§À¶mn¡H$s (nmir-nmirZo) hdo {Vcm ñdV:nmgyZ Xÿa R>odm Am{U hdo {Vcm
Amnë¶mnmer R>do m. Am{U {OMr nmir Vwåhr cm§~Urda KmVcr hmoVr, {Vcm Amnë¶mnmer
~mocmdyZ ¿¶mc Va Ago H$aUo Vw‘À¶mgmR>r Amjonmh© Zmhr. Vgo H$aUo Va OmñV
¶mo½¶M amhrc Am{U AemàH$mao (˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMo) S>moio gwImdVrc. Am{U ˶m
Xþ:Ir hmoUma ZmhrV. Am{U Vwåhr ˶m§Zm Oo H$mhr Úmc, ˶mda ˶m§Zr g‘mYmZ ‘mZmdo.
Am{U Vw‘À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mh OmUVmo. (H$maU) A„mh gd© H$mhr
OmUUmam Amho d (ghmZw^yVr Agcocm) X¶mgmJa Amho. 52 ¶m{edm¶ Vwåhmcm
A{YH$ {ó`m§er {ddmh H$aʶmMr nadmZJr Zmhr. Zm Vw‘À¶mgmR>r ho C{MV Amho H$s,
Vwåhr ˶m§À¶mOmJr Xþgè¶m nËZr AmUmì¶mV, ‘J ˶m§Mo gm¢X¶© Vwåhmcm {H$VrH$m
AmdS>oZm, nU ¶mg AndmX Vw‘À¶m Xmgr AmhoV. (Á¶m AmYrnmgyZ Vw‘À¶m
gyah-33. Ac-AhµOm~ 419

Xmñ¶ËdmImcr AmhoV). Am{U A„mh à˶oH$ Jmoï>rda cj R>odyZ Amho.


53
lÕmd§Vm§Zmo! n¡J§~amÀ¶m Kam‘ܶo, (Ooìhm Vwåhmcm {VWo) OodUmgmR>r {Z‘§{ÌV
H$aʶmV Amco Agoc, Va Vmon¶ªV àdoe H$ê$ ZH$m Omon¶ªV Vwåhmcm nadmZJr {Xcr
OmV Zmhr. Aem àg§Jr (BV³¶m cdH$ahr) {VWo OmD$ ZH$m H$s, {VWo OmD$Z Vwåhmcm
^moOZ V¶ma hmoʶmMr dmQ> nmhV ~gyZ amhmdo cmJoc. nU Ooìhm Vwåhmcm ~mocm{dco
OmB©c, (¶mo½¶ doioda) Om. Am{U OodU H$ê$Z Pmë¶mda {VWo JßnmJmoï>r H$aV ~gyZ
amhÿ ZH$m, {VWyZ {ZKyZ Om. Vw‘Mo Ago dV©Z n¡J§~amgmR>r ÌmgXm¶H$ R>aVo. n¡J§~a
g§H$moMmnmoQ>r Vwåhmcm H$mhr ~mocV ZmhrV, nU A„mh ‘mÌ g˶ gm§Jʶmg H$mhr
g§H$moM (dJ¡ao) H$arV Zmhr. Am{U Vwåhr n¡J§~am§À¶m nËZtH$S>o H$mhr ‘mJmc Va
nS>ÚmÀ¶m AmSy>Z ‘mJm. hr Vw‘À¶m ‘Zm§Mr Am{U ˶m§À¶m ‘Zm§Mr ewÕVm (H$m¶‘
R>odʶmgmR>r) ¶mo½¶ Aer nÕV Amho. Vw‘À¶mgmR>r (nyU©nUo) AZw{MV Amho H$s, Vwåhr
n¡J§~amcm (H$moU˶mhr àH$mao) Ìmg Úmdm, VgoM ho hr nyU©nUo Ad¡Y Amho H$s,
n¡J§~amZ§Va ˶m§À¶m nËZter {ddmh H$amdm. H$maU Ago H$aUo A„mhÀ¶m Ñï>rZo ‘hmnmn
Amho. 54 (ho cjmV Agy Úm H$s), Vwåhr EImXr Jmoï> àH$Q> H$am qH$dm cndyZ R>odm,
A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho.
55
(nU n¡J§~am§À¶m nËZr ‘wº$nUo) Amnë¶m {n˶mg‘moa, Amnë¶m ‘wcm§g‘moa,
Amnco ^mD$ d ^mdmMr ‘wco qH$dm ~{hUtMr ‘wco Am{U Amnë¶m (gma»¶m) {ó`m§g‘moa
Am{U ˶m§Mo (Xmg d) Xmgr ¶m§À¶mg‘moa OmʶmV Amjonmh© Ago H$mhr Zmhr. (ho
n¡J§~amÀ¶m nËZtZmo!) Vwåhr (Zoh‘r) A„mhMr OmU d ^¶ ~miJm. A„mh à˶oH$
Jmoï>rda Amncr ZOa R>odyZ Amho.
56
A„mh Amnë¶m n¡J§~amda H¥$nmdfm©d H$arV AgVmo, VgoM ˶mMo ñdJ©XÿVhr
˶mÀ¶mda H¥$nmdfm©d ìhmdm (¶mgmR>r A„mhH$S>o Zoh‘r ¶mMZm H$arV AgVmV).
lÕmd§Vm§Zmo! VwåhrXoIrc ˶mÀ¶mda (A„mhMr) H¥$nm ìhmdr ¶mgmR>r (A„mhH$S>o)
àmW©Zm H$arV amhm Am{U n¡J§~amcm "em§Vr cm^mo' Ago A{^dmXZ H$arV amhm. (åhUOo
ñdV: A„mh, ñdJ©XÿV Am{U lÕmd§V n¡J§~amMo gX¡d ew^qMVH$ AmhoV). 57 Oo cmoH$
(OmUyZ~wOyZ) A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amcm Ìmg XoVmV, ˶m§À¶mda ¶m OJmV d
¶mZ§VaÀ¶m OJmV A„mhMm emn Amho. Am{U ˶m§À¶mgmR>r An‘mZmñnX {ejm V¶ma
R>odcocr Amho.
(Q>rn: gd©e{º$‘mZ A„mhcm Ìmg XoD$ eH$Vmo Agm H$moU Amho, nU ¶m narjoÀ`m OJmV n¡J§~amcm Ìmg
XoUo åhUOoM A„mhcm Ìmg XoUo Amho. {ZpíMVM Ago cmoH$ A„mhÀ¶m H¥$nonmgyZ d§{MV hmoVrc.)
420 Hw$amU

58
Oo cmoH$ lÕmd§V nwéf d {ó¶m§Zm ˶m§Zr H$moUVrhr MyH$ Ho$cocr ZgVmZmhr
An‘m{ZV H$aVmV, Aem cmoH$m§Zr ImoQ>m Xmofmamon H$aʶmMo d Kmoa AnamYmMo AmoPo
ñdV:da KoVco Amho.
59
n¡J§~a! Amnë¶m nËZtZm, d ‘wctZm Am{U lÕmd§V {ó`m§Zm gm§Jm, "(gmd©O{ZH$
{R>H$mUr dmdaVmZm) ˶m§Zr ~mø dómMm (outer garments) ^mJ Amnë¶m ^modVr
ñdV:da (åhUOo S>mo³¶mda d N>mVrda) Q>mHy$Z ¿¶mdm. (Aem nohamdmÛmao emcrZ {ó¶m
åhUyZ) ˶m AmoiIë¶m OmVrc Am{U (gmd©O{ZH$ {R>H$mUr dmdaVmZm) ˶m§Zm H$mhr
Ìmg hmoUma Zmhr. Am{U A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 60 Xm§{^H$ cmoH$
(hypocrites) Am{U Vo Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Ago cmoH$ Am{U ‘{XZoVrc
A’$dm nga{dUmao cmoH$ ho gd© (n¡J§~amÀ¶m ‘{XZm ¶m ehamV AamOH$Vm {Z‘m©U
H$aʶmMo H$m¶© H$arV AgV) ˶m§Zr Vo gd© (ñdV:hÿZ) ~§X Ho$co Zmhr Va Amåhr (EH$
{Xdg) Vwåhmcm ˶m§À¶m{déÕ H$madmB© H$am¶cm cmdy. ‘J ehamV amhʶm{df¶r ˶m§Mr
CcQ>r JUVr gwê$ hmoB©c. 61 (˶m§Mr AdñWm Aer hmoB©c H$s, gd© ~mOyZo) ˶m§À¶mda
{Y¸$ma Agoc, {OWo-Hw$R>o gmnS>Vrc, nH$Sy>Z R>ma Ho$co OmVrc. 62 ˶m§À¶mnydu hmoD$Z
Jocoë¶m (Anamܶm§À¶m ~m~VrV) A„mhMm hmM {Z¶‘ am{hcocm Amho. Am{U Vwåhmcm
A„mhÀ¶m {Z¶‘mÀ¶m ~m~VrV H$Yrhr H$mhr ’$aH$ OmUdUma Zmhr.
63
cmoH$ Vwåhmcm µH$¶m‘Vr(À¶m doiog§~§YmZo) {dMmaVmV, ˶m§Zm gm§Jm, "˶mMo
kmZ Ho$di A„mhcmM Amho. Am{U H$moU OmUo, Vr doi H$Xm{MV Odi ¶oD$Z
R>oncocr Agoc?' 64 {ZpíMVM g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm A„mhZo {Y¸$ma Ho$cocm
Amho, Am{U ˶m§À¶mgmR>r YJYJUmar AmJ V¶ma R>odcocr Amho. 65 ˶m‘ܶo Vo
H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. {VWo ˶m§Mm H$moUr Zm ajUH$Vm© Agoc, Zm gmhmæ¶H$Vm©. 66
˶m {Xder Ooìhm ˶m§Mo Mohao ZaH$mÀ¶m AmJrV CcQ>o-nmcQ>o Ho$co OmVrc Voìhm Vo
åhUVrc, "H$Xm{MV Amåhr A„mhMo AmkmnmcZ d n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$aʶmMm
‘mJ© A§JrH$macm AgVm, (Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo)!' 67 Am{U Vo åhUVrc, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr Am‘À¶m nwT>mè¶m§Mo d Wmoam‘moR>çm§Mo åhUUo ‘mݶ Ho$co.
Va ˶m§Zr Amåhmcm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Zoco. 68 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ˶m§Zm XþßnQ>
{ejm Xo. Am{U Vw¶mH$Sy>Z ˶m§À¶mda {Y¸$mamMm ^¶§H$a dfm©d hmodmo Ago H$a.'
69
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ˶m cmoH$m§à‘mUo hmoD$ ZH$m, Á¶m§Zr ({dZmH$maU Xmofmamon
H$ê$Z) ‘ygmMo ‘Z Xþ:Idco. nU A„mhZo ˶mcm ˶m§À¶m XmofmamonmVyZ ‘wº$ Ho$co. Vmo
A„mhÀ¶m ZOaoV gÝ‘mZmg nmÌ Agm hmoVm. 70 lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm,
gyah-34. g~m 421

(åhUOoM ˶mMr OmU R>odm), Am{U Oo g˶ d ݶm¶mo{MV Amho, VoM ~mocm __ 71
(Vwåhr Ago H$amc Va) A„mh Vw‘À¶m AmMaUmV gwYmaUm H$aoc Am{U Vw‘À¶m
(^yVH$mcrZ) MwH$m ‘m’$ H$aoc. Am{U Á¶m ‘mUgmZo (nyU© {Zð>oZo) A„mh Am{U
˶mÀ¶m n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$aʶmMm ‘mJ© Adc§{~cm, Va ˶mZo (IamoIa) ’$ma ‘moR>o
¶e àmá Ho$co.
72
Amåhr ({dMma d AmMma ñdmV§Í¶mMm) R>odm (the trust) AmH$me, YaVr
Am{U nd©V ¶m§Zm XoD$ Ho$cm, nU ˶m§Zr Vr O~m~Xmar CMcʶmg ZH$ma {Xcm, H$maU
Vo ˶m O~m~XmarMo ^ma CMcʶmÀ¶m ~m~VrV Km~aco. nU ‘mUgmZo (‘wÔm‘ d
A{dMmarnUo) Vr CMcyZ KoVcr. IamoIa ˶mZo ñdV:cm gdm©V ‘yI© d gdm©V Xþï> {gÕ
Ho$co. 73 (AmVm Vr O~m~Xmar CMccr Va {VMm Amdí¶H$ n[aUm‘ Va hmoUmaM
hmoVm, Vmo åhUOo) A„mh Xm§{^H$ nwéf d Xm§{^H$ {ó`m§Zm, VgoM AZoHo$ídadmXr nwéf
d AZoHo$ídadmXr {ó`m§Zm {ejm H$aoc Am{U A„mh lÕmd§V nwéfm§da d lÕmd§V
{ó`m§da Amncr H¥$nmÑï>r Q>mHo$c. Am{U A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
gyah-34. g~m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© ñVwVr ˶m A„mhgmR>rM Amho. AmH$memV Oo H$mhr Amho d n¥Ïdrda Oo
H$mhr Amho, ˶m gdmªMm VmoM ‘mcH$ Amho. ¶mZ§VaÀ¶m OJmV XoIrc gd© ñVwVrMm
A{YH$mar VmoM AgUma, VmoM Amho Añgc ~w{Õ‘mZ d à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma. 2 Oo
H$mhr O{‘ZrV OmVo Am{U Oo H$mhr {VÀ¶mVyZ ~mhoa ¶oVo Am{U Oo H$mhr AmH$memVyZ
Imcr ¶oVo Am{U Oo H$mhr AmH$memH$S>o da OmVo, Vo gd© Vmo OmUVmo. Am{U Vmo X¶miy
d A{Ve¶ j‘merc Amho.
3
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$ åhUVmV, "Am‘À¶mda (nwZéËWmZmMr)
Vr doi H$Yrhr ¶oUma Zmhr.' ˶m§Zm gm§Jm, "H$m Zmhr? AÑí¶mMm OmUH$ma Agcoë¶m
‘m¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Vr doi Vw‘À¶mda Adí¶ ¶oUma Amho. AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda H$UmBVH$shr dñVy ˶mÀ¶mnmgyZ cncocr Zmhr, Zm ˶mhÿZ chmZ, Zm
˶mhÿZ ‘moR>r (Aer dñVy Amho, Or ˶mÀ¶m ZOaoVyZ gwQy> eH$Vo). gd© ˶mÀ¶m ñnï>
J«§WmV Z‘yX Amho. 4 (nwZéËWmZmMr KQ>H$m ¶mgmR>r ¶oB©c H$s), Vmo ˶m cmoH$m§Zm
‘mo~Xcm XoB©c, Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z Mm§Jcr H$m‘o Ho$cr. hoM Vo cmoH$ AmhoV,
Á¶m§Zm j‘m Am{U gÝ‘mZmMr AmOr{dH$m {‘ioc. 5 Am{U Á¶m cmoH$m§Zr Am‘À¶m
g§Xoem§Mo C{Ôï> Ywirg {‘idʶmgmR>r Amncr eº$s IM© Ho$cr, Aem§gmR>r Xþ:IXm¶r
422 Hw$amU

{ejm AQ>i Amho. 6 (n¡J§~a!) Á¶m§Zm kmZ XoʶmV Amcoco Amho, Vo cmoH$ g‘OyZ
AmhoV H$s, Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo àH$Q> Pmcoco Amho, Vo g˶ Amho.
Am{U Vo na‘g‘W© d gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Aem A„mhMm ‘mJ© XmIdVmV.
7
Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo Amnë¶m (g‘{dMmar cmoH$m§Zm)
åhUVmV, "Amåhr Vwåhmcm Agm EH$ ‘Zwî¶ XmIdmdm H$m? Omo Vwåhmcm (EH$ {dcjU
Jmoï>) gm§Joc H$s, Vwåhr (‘¥Ë¶yZ§Va) Ooìhm Ag§»¶ H$U ~ZyZ (‘mVrV) gm‘mdyZ Omc,
Voìhm Vwåhmcm (AmYrà‘mUoM) nwÝhm {Z‘m©U Ho$co OmB©c. 8 H$moU OmUo? ¶m ‘mUgmZo
A„mh{df¶r ImoQ>r Jmoï> aMcr Amho H$s, ˶mcm EH$m àH$mao doS> cmJcocm Amho?'
Zmhr, Vgo ‘wirM Zmhr, Va (dñVwpñWVr hr Amho H$s), Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda
{dídmg R>odV ZmhrV, VoM (B©ídar¶) {ejoÀ¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV, Am{U ¶mo½¶
‘mJm©nmgyZ ’$maM Xÿa {ZKyZ Jococo AmhoV. 9 ˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr
H$m H$s, AmH$me Am{U n¥Ïdrda ˶m§À¶mnwT>o d ˶m§À¶m‘mJo Oo H$mhr Amho, (˶mÛmao Vo
doT>co Jococo AmhoV). Amåhr BpÀN>co Va ˶m§Zm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mHy$ eH$Vmo qH$dm
˶m§À¶mda AmH$memVyZ AmnÎmr H$mogiy eH$Vmo. IamoIa ¶mV Am‘À¶m ˶m ^º$mgmR>r
({dMmaàdV©H$) g§Xoe Amho. Omo A„mhH$S>o naV {’$aUmam Amho.
10
Am{U Amåhr (n¡J§~a) XmD$Xda Am‘À¶mH$Sy>Z ’$ma ‘moR>r H¥$nm àXmZ Ho$cr
hmoVr. Amåhr (nd©Vm§Zm d nú¶m§Zm) Amkm Ho$cr hmoVr, "ho nd©Vm§Zmo d nú¶m§Zmo, Vmo Oo
Am‘Mo ñVw{VJmZ H$aVmo ˶mV Vwåhrhr gm‘rc ìhm.' Am{U Amåhr cmoI§S>mMo Cn¶moJ
H$aUo ˶mÀ¶mgmR>r A{YH$ gmo`rñH$a Ho$co. (d Amåhr åhUmcmo), 11 "(¶mnmgyZ) Vy
nyU© cm§~rMr {McIVo ~Zd Am{U ¶mo½¶ ˶m ‘mnmÀ¶m H$S>çm ~Zd. Am{U gËH$‘}
H$arV amhm. Am{U Oo H$mhr (Vwåhr cmoH$) H$arV AgVm, Vo gd© ‘r nmhV AgVmo.'
(Q>rn: ‘mUyg Oar A„mhcm ¶m OJmV Amnë¶m S>moù¶m§Zr nmhÿ eH$V Zmhr Var ˶mAmYmamda ˶mZo
Agm H$Xm{n {dMma H$am¶cm ZH$mo H$s, ˶mcm A„mh nmhV Zmhr.)
12
Am{U gwco‘mZgmR>r Amåhr dmè¶mcm ˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoVo. ˶mMm
gH$miMm àdmh EH$ ‘{hZm MmcV hmoVm Am{U gm¶§H$miMm àdmh EH$ ‘{hZm MmcV
hmoVm. Am{U Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r {dVicoë¶m Vm§ã¶mMm Pam àdm{hV Ho$cm hmoVm.
Am{U {OÞ n¡H$s H$mhr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo ˶mÀ¶mgmR>r ({d{dY) H$m‘o
H$arV AgV. (Amåhr ˶m§Zm Agohr ~Omdco hmoVo H$s), ˶m§À¶mn¡H$s H$moUr Am‘À¶m
AmkoMo C„§KZ H$aoc Va Amåhr ˶mg YJYJ˶m AmJrÀ¶m {ejoMr Md MmIm¶cm
cmdy. 13 Vo ˶mÀ¶mgmR>r V¶ma H$arV AgV Oo Vmo BpÀN>V hmoVm, Ogo ‘hmc, {MÌo
gyah-34. g~m 423

(åhUOo {MÌm§Zr gwemo{^V Aem ^ì¶ B‘maVr), (nmUr gmR>dyZ R>odʶmgmR>r)


Ocme¶mgmaIo ‘moR>‘moR>o hm¡X Am{U Amnmnë¶m OmJm§da n¸$s ~gdʶmV Amcocr
ñd¶§nmH$mMr ‘moR>‘moR>r nmÌo. Amåhr åhUmcmo, "ho XmD$XÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zmo! H¥$VkVoMo ^md
~miJyZ H$m‘ H$am, ‘m¶m ^º$m§‘ܶo ’$maM WmoS>o cmoH$ H¥$Vk AmhoV.'
(Q>rn: A„mhZo {OÞm§Zm n¡J§~a gwco‘mZ À¶m godoV cmdco hmoVo. ˶mH$mir ˶m§Zr ‘mZdmgmR>r Ae³¶àm¶
Agcocr ‘moR>‘moR>r H$m‘o ˶m§À¶mH$Sy>Z H$adyZ KoVcr. nU ˶m ^ì¶VoVyZ ˶m§À¶m‘ܶo A„mhà{V H¥$VkVm
d g‘n©UmMmM ^md dmT>rg cmJcm, Jd© qH$dm A{^‘mZmMm Zìho.)
14
Am{U Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶m (åhUOo gwco‘mZÀ¶m) ‘¥Ë`yMm {ZU©¶ gwZmdcm,
Voìhm Vmo ‘¥Ë¶y nmdcm Agë¶m~ÔcMr gyMZm ({OÞm§Zm) EH$m {H$S>çmì¶{V[aº$ Aݶ
H$moUr {Xcr Zmhr, Omo ˶mÀ¶m H$mR>rcm Hw$aVSy>Z ImV am{hcm. Ooìhm Vmo Imcr nS>cm,
Voìhm {OÞm§Zm ñnï>[a˶m ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcr H$s, Oa ˶m§Zm AÑí¶mMo kmZ AgVo
Va ˶m§Zm Ago An‘mZOZH$ l‘ H$arV nSy>Z amhmdo cmJco ZgVo.
15
"g~m' (¶m cmoH$m§H$[aVm) ˶m§À¶m XoemV (A„mhÀ¶m H¥$noMo) EH$ à‘mU hmoVo.
(Vo åhUOo) XmoZ (’$maM {dñV¥V Aem) ~mJm, EH$ COì¶m ~mOycm Va Xþgam S>mì¶m
~mOycm. Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo {Xcoë¶m CnOr{dHo$VyZ Im
Am{U ˶mÀ¶mà{V H¥$Vk amhm. Vw‘À¶mgmR>r EH$ Mm§Jcm (gwnrH$) ^yàXoe Amho, Am{U
Vw‘Mm nmcZH$Vm© j‘merc Amho.' 16 nU ˶m§Zr (Am‘À¶mH$S>o) nmR> {’$adcr, Voìhm
Amåhr ˶m§À¶mda ~m§Y VmoS>y Z ^¶§H$a Ocàc¶ nmR>{dcm, (˶mÛmao ˶m gwnrH$ ^yàXoemcm
åhUOo) ˶m§À¶m ˶m XmoZ ~mJm§Zm, Aem XmoZ ~mJm§V n[ad{V©V H$ê$Z Q>mH$co, Á¶m§Vrc
’$io H$Sy> d ~oMd hmoVr. Am{U ˶m§V (H$mQ>oar) PwS>no d H$mhr O§Jcr ~moar hmo˶m. 17
hm ‘mo~Xcm ˶m§Zm Amåhr ˶m§À¶m H¥$V¿ZVonmoQ>r {Xcm hmoVm. Am{U Agm ‘mo~Xcm
Amåhr ˶m§ZmM XoV AgVmo. Oo H¥$V¿Z AgVmV.
18
Am{U Amåhr ˶m§À¶m Am{U Á¶m§Zm g‘¥Õr {Xcr hmoVr, ˶m dñ˶m§Xaå¶mZ
BVa Aem dñ˶m dgdë¶m, Á¶m EH$‘oH$m§Zm OdiOdi cmJyZ hmo˶m (åhUOo
EH$‘oH$m§À¶m Ñ{ï>jonmV hmo˶m, Ogo ZXrÀ¶m XmoZ H$mR>mda __ XmoZ dñ˶m). ˶m
dñË`m§Xaå`mZ ¶o-Om H$aUo Amåhr ’$ma gmono Ho$co hmoVo. (Am{U Amåhr åhQ>co hmoVo),
"˶m§À¶mXaå¶mZ amÌr d {Xdgm {ZpíM¨V hmoD$Z (em§VVmnyd©H$) g§Mma H$am.' 19 nU Vo
åhUmco, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Am‘À¶m àdmgmMm n„m A{YH$ cm§~ H$a,
(åhUOo Amåhmcm A{YH$ ‘m¡O‘Om H$arV àdmg H$aVm ¶oB©c). AemàH$mao ˶m§Zr
(A„mhÀ¶m CnH$mamMr H$Xa Z H$ê$Z) ñdV:daM Aݶm¶ Ho$cm, Voìhm Amåhrhr ˶m§Zm
424 Hw$amU

(AemàH$mao Zï> Ho$co) H$s, ˶m§Zm B{VhmgmÀ¶m H$Wm ~ZdyZ Q>mH$co. d ˶m§Zm Zï> H$ê$Z
^yVcmda {dIwê$Z Q>mH$co. IamoIa, ¶m (KQ>ZoV) YS>o AmhoV, à˶oH$ g§¶‘ ~miJUmè¶m
d H¥$Vk ‘mUgmgmR>r.
20
g¡VmZmZo ˶m§À¶m{df¶rMo ˶mMo AZw‘mZ ~amo~a Agë¶mMo XmIdyZ {Xco. H$mhr
gÀÀ¶m lÕmd§Vm§ì¶{V[aº$ BVa gdmªZr ˶mMo AZwgaU Ho$co. 21 nU g¡VmZ ˶m§Zm
(~iO~arZo Hw$‘mJm©cm cmdy eHo$c) Agm ˶mÀ¶mH$S>o ‘wirM A{YH$ma ZìhVm.
(H$maU Amåhr Ho$di ˶mcm cmoH$m§Zm dmB©Q> Jmoï>rÀ¶m ‘mohmV Q>mH$ʶmMr g§Yr {Xcr
hmoVr) Vo ¶mgmR>r H$s, Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda (IamoIa) {dídmg R>odUmao
AmhoV, ˶m§Zm {MÝhm§{H$V H$ê$Z ˶m cmoH$m§nmgyZ doJio H$aVm ¶mdo, Oo ˶mg§~§YmZo
gme§H$ AmhoV. H$maU Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd© Jmoï>tda cj R>odyZ Amho.
22
(˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Zm Vwåhr Amnco Cnmñ¶ g‘OyZ AmhmV.
˶m§Mm Ymdm H$am, (nU) Zm AmH$memV, Zm n¥Ïdrda ˶m§Zm AUw‘mÌ XoIrc A{YH$ma àmá
Amho. Zm ¶m XmoKm§Zm (MmcdʶmV) ˶m§Mm H$mhr dmQ>m Amho. Zm ˶m§À¶mn¡H$s H$moUr ˶mMm
(åhUOo A„mhMm) gmhmæ¶H$Vm© Amho. 23 ˶mÀ¶mg‘moa H$moUmMrhr {e’$mag (H$moUmÀ¶mhr)
H$m‘r ¶oV Zmhr, nU Á¶mÀ¶mg§~Y§ mZo {e’$mag H$aʶmMr (A„mhZo) nadmZJr {Xcocr
Agoc. (Aem 춺$sMo åhUUo A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV EoH$co OmB©c). Am{U Ooìhm (˶m
{XdgmMr) ^rVr ˶m§À¶m ‘ZmVyZ H$‘r hmoBc © , Voìhm Vo ˶m§Zm {dMmaVrc Á¶m§Zm (Amnco
åhUUo ‘m§S>ʶmMr) nadmZJr XoʶmV Amcr hmoVr, "Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo H$m¶ åhQ>co
Amho.' Vo CÎmaVrc, "Oo g˶ d C{MV Amho Vo.' VmoM gdm}ƒ d ‘hmZ Amho.'
24
˶m§Zm {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§VZy CnOr{dH$m
nwadVmo.' ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo A„mh Amho' Am{U (ho cjmV Agy Úm) Vwåhr qH$dm Amåhr
(XmoKm§nH¡ $s EH$ nj) EH$Va gÝ‘mJm©da Amho qH$dm ñnï>[a˶m dmQ> MwH$cocm Amho. 25
˶m§Zm gm§Jm, "Oo AnamY Amåhr Ho$coco AgVrc ˶mg§~Y§ mZo Vwåhmcm Om~ {dMmaʶmV
¶oUma Zmhr. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV, ˶mg§~Y§ mZo Amåhmcm Om~ {dMmacm
OmUma Zmhr.' 26 ˶m§Zm gm§Jm, "Am‘Mm nmcZH$Vm© (ݶm¶mÀ¶m {Xder) AmnUmg gdmªZm
EH$Ì H$arc, Am{U Vmo Amnë¶mXaå¶mZ g˶mÀ¶m AmYmao ’¡$gcm H$arc. VmoM gd© g˶
CKS> H$aUmam ݶm¶mYre Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho.' 27 ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr
ñdV:M Á¶m§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo g‘OyZ AmhmV, ˶m§Zm (Oam EH$ ZOa) ‘cmhr Va
XmIdm nmhÿ. Zmhr, (H$moUrM ˶mÀ¶m ~amo~arMm Zmhr). VmoM A„mh Amho, Omo gd©e{º$‘mZ
Amho, ~w{ÕdmZ Amho.'
gyah-34. g~m 425

28
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm g§nyU© ‘mZdOmVrgmR>r ew^dmVm© XoUmam Am{U
gmdYmZVoMm Bemam XoUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm (¶m Xm{`ËdmMr)
OmU Zmhr. 29 Am{U Vo {dMmaVmV, "Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va ‘J
(Amåhmcm gm§Jm), (nwZéËWmZmÀ¶m d ݶm¶mÀ¶m) ˶m dMZmMr nyV©Vm Ho$ìhm hmoUma
Amho.' 30 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m {XdgmMo dMZ Vwåhmcm {Xco OmV Amho, Vmo Agm {Xdg
Agoc H$s, Á¶mnmgyZ Vwåhr EH$ jU^a XoIrc ‘mJo amhÿ eH$Uma Zmhr, Zm nwT>o OmD$
eH$mc.'
31
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo åhUVmV, "Amåhr ¶m Hw$amUmda
H$Xm{n {dídmg R>odUma Zmhr, Zm ¶mnydu Amcoë¶m J«§Wmda Amåhr {dídmg R>odUma.'
(n¡J§~a!) Oa Vwåhr Vo (Ñí¶) nmhÿ eH$mc (Va Vwåhmcm H$iyZ ¶oB©c H$s, AmO Oo g˶
ZmH$maV AmhoV, ˶m§Mr H$m¶ AdñWm hmoUma) Ooìhm ho XþamMmar cmoH$ Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa (ݶm¶mÀ¶m {Xder) C^o Ho$co OmVrc. Vo XmofmMo Imna EH$‘oH$m§da
’$moS>V AgVrc. Oo cmoH$ Xþ~©c g‘Oco OmV hmoVo, Vo ˶m cmoH$m§Zm åhUVrc Oo
ñdV:cm ‘moR>o g‘OV AgV, "Oa Vwåhr cmoH$ ZgVm, Va Amåhr Oê$a lÕmd§V ~Zcmo
AgVmo.'
(Q>rn: AmO g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo, Oo CÕQ>nUmMo Ñí¶ Vwåhr nmhV AmhmV, ˶mÀ¶m AJXr {dnarV
Ñí¶ Ë¶m§À¶m ~m~VrV Vwåhr ݶm¶mÀ¶m {Xder nmhmc.)
32
Am{U Oo ñdV:cm ‘moR>o g‘OV hmoVo, Vo ˶m Xþ~©c g‘Oë¶m OmUmè¶m
cmoH$m§Zm CÎma XoVrc, "Amåhr ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma H$aʶmnmgyZ Vwåhmcm amoIV hmoVmo
H$s H$m¶, Ooìhm Vo (‘mJ©Xe©Z) Vw‘À¶mH$S>o Amco hmoVo? ‘wirM Zmhr, VwåhrM ñdV:
Xmofr hmoVm!' 33 (˶mda) Xþ~©c g‘Oco Jococo cmoH$, ˶m ‘moR>o g‘Oco Jocoë¶m
cmoH$m§Zm CÎma XoVrc, "Zmhr, Vgo Zmhr, am̧{Xdg Or Vw‘Mr H$mañWmZo gwê$ Agm¶Mr
(˶m‘wioM Amåhr lÕmd§V ~ZʶmnmgyZ d§{MV am{hcmo). Voìhm VwåhrM Amåhmcm
A„mhda {dídmg Z R>odʶmgmR>r Am{U ˶mMo g‘H$j R>a{dʶmgmR>r AmXoe XoV
hmoVmV.' Am{U Ooìhm Vo (˶m§Mr dmQ> nmhV Agcocr) {ejm (CKS>çm S>moù¶m§Zr)
nmhVrc Voìhm (˶m§À¶mV XmQy>Z Amcocm) níMmÎmmn Vo 춺$ H$ê$ eH$Uma ZmhrV.
Amåhr ˶m lÕmhrZm§À¶m Jù¶mV gmIiX§S> AS>H$dy. ˶m§Zm VmoM ‘mo~Xcm {‘ioc Oo
Vo H$arV hmoVo.
34
Ooìhm-Ooìhm Amåhr H$moU˶mhr dñVr‘ܶo (Am‘À¶m {ejonmgyZ) gmdY
H$aUmam (n¡J§~a) nmR>dcm, Voìhm (à˶oH$ doiog) VoWrc g‘¥Õ cmoH$m§Zr (Oo Ho$di
Eo{hH$ gwIm§À¶m ‘mJo YmdV hmoVo n¡J§~amcm) AgmM à{VgmX {Xcm, (åhUmco) "Oo
XoD$Z Vwcm nmR>{dʶmV Amco Amho, Vo Amåhr (H$Xm{n) ‘mݶ H$aUma Zmhr.' 35 Am{U
Vo åhUmco, "Amåhr g§nÎmr d g§VVrÀ¶m ~m~VrV g‘¥Õ AmhmoV, åhUyZ Amåhmcm
{ejm dJ¡ao hmoʶmMm àíZM Zmhr.' 36 (n¡J§~a! Vwåhr Ago åhUUmè¶m§Zm) gm§Jm,
"‘mPm nmcZH$Vm© BpÀN>Vmo ˶mg CnOr{dHo$Mr gmYZo ‘moR>çm à‘mUmV XoVmo Am{U
BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV XoVmo. nU ~hþg§»¶ cmoH$ (¶m‘mJrc A„mhÀ¶m ¶moOZocm)
g‘OV ZmhrV.' 37 H$maU Vw‘Mo YZ Am{U Vw‘Mr ‘wco, ¶m ˶m Jmoï>r hmoD$ eH$V
ZmhrV, Á¶m Vwåhmcm Am‘À¶m OdiMo (AmXanyd©H$ ñWmZ) {‘idyZ XoD$ eH$Vrc.
nU Oo cmoH$ lÕm YmaU H$aVrc d gËH$‘} H$aVrc, Aem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m)
H$‘mªÀ¶m ~Xë¶mV XþßnQ> ‘moR>o ~jrg àmá hmoB©c. Am{U Vo (ñdJm©À¶m) ^ì¶ ‘hmcmV
em§Vr d g‘mYmZmZo amhVrc. 38 Am{U Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xoem§À¶m C{Ôï>m§Zm {d’$c
H$aʶmgmR>r Amncr eº$s nUmcm cmdV AmhoV, Vo {ejm (^moJʶmgmR>r) {VÀ`mV
à{dï> Ho$co OmVrc. 39 ˶m§Zm gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm© Amnë¶m ^º$m§n¡H$s BpÀN>Vmo
˶mg CnOr{dHo$Mr ^anya gmYZo XoVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV XoVmo. Am{U
(A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) Vwåhr Oo H$mhr IM© H$aVm, Vmo ˶mMr (Zoh‘r) ^anmB© H$arV
AgVmo. VmoM Amho gdm}Îm‘ AmOr{dH$m àXmZ H$aUmam.'
40
Am{U Á¶m {Xder Vmo ˶m gdmªZm (Oo AmO g˶ ZmH$marV Amho) EH$Ì H$arc,
Voìhm Vmo ñdJ©XÿVm§Zm {dMmaoc, "hoM H$m Vo cmoH$ Oo Vw‘Mr CnmgZm H$arV hmoVo.' 41 Vo
CÎma XoVrc, "(ho à^y!) Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amhog Vy! ho ZìhoV Va Ho$di VyM Am‘Mm
nmR>ramIm Amhog, (Am‘Mr Zmhr), Va Vo {OÞm§Mr CnmgZm H$arV AgV, ˶m§À¶mn¡H$s
AZoH$m§Mr ˶m§À¶mdaM lÕm hmoVr.' 42 (Voìhm A„mh åhUoc), "AmO Vwåhr H$moUrhr
EH$‘oH$mcm cm^ qH$dm hmZr nmohmoMdy eH$V Zmhr.' Am{U Voìhm Amåhr ˶m Anamܶm§Zm
gm§Jy, "AmVm MmIm ˶m AmJrMr {ejm, {Ocm ImoQ>o R>a{dʶmda Vwåhr AmJ«hr hmoVm.'
43
Ooìhm Am‘Mo g§Xoe gd© ~mOyZo ñnï> H$ê$Z ˶m§Zm EoH${dco OmVmV, Voìhm Vo
(g˶ ZmH$maUmao cmoH$ AmngmV) åhUVmV, "hm (ñdV:cm A„mhMm n¡J§~a åhUdUmam
Am‘À¶mà‘mUoM) Ho$di EH$ ‘mUyg Amho, Omo Vwåhmcm ˶m (Cnmñ¶m§nmgyZ) Xÿa H$ê$
BpÀN>Vmo, Á¶m§Mr CnmgZm Vw‘Mo dmS>dS>rc H$arV AgV.' Am{U Vo åhUVmV, "ho
(Hw$amU) ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr ZgyZ, Vo (‘mUgmZo) aMcoco Ag˶ Amho, (EH$ WmoVm§S>
Amho).' Am{U (eodQ>r) g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Mo g˶m{df¶r hoM
åhUUo hmoVo, Ooìhm H$s, Vo ˶m§À¶mH$S>o Amco, "ho Aݶ H$mhr ZgyZ CKS>-CKS> EH$
gyah-34. g~m

OmXÿ Amho.' 44 (n¡J§~a! ¶m ‘¸$mdmgr¶m§Zm ¶mnydu) Amåhr J«§W {Xco ZìhVo, Á¶mMo
˶m§Zr Aܶ¶Z Ho$co Agmdo. Zm Vw‘À¶mnydu H$moUr gmdY H$aUmam (n¡J§~a) ˶m§À¶mH$S>o
Amåhr nmR>dcm hmoVm. 45 Am{U AemMàH$mao ˶m§À¶m AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§Zrhr
(Am‘À¶mH$Sy>Z nmR>{dë¶mcm g˶mcm) ImoQ>o R>a{dco hmoVo. Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Oo
H$mhr {Xco hmoVo, ˶mMm Xhmdm ^mJ XoIrc ¶m cmoH$m§Zm AOyZ àmá Pmcocm Zmhr. nU
˶m§Zr ‘m¶m n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va H$er hmoVr ‘mPr {ejm, (Or ˶m§Zr ñdV:da
AmoT>dyZ KoVcr).
46
˶m§Zm gm§Jm, "‘r Vwåhmcm ’$º$ EH$ Jmoï> H$aʶmgmR>r CnXoe H$arV Amho, Vr
åhUOo, Vwåhr A„mhMr (OmU R>odyZ) ˶mÀ¶mg‘moa C^o amhm. XmoKo-XmoKo (EH$Ì) qH$dm
EH$Q>o - EH$Q>o, Am{U gImoc {dMma H$am. AemàH$mao Vwåhmcm H$iyZ ¶oB©c H$s, Vw‘À¶m
gmWrXmamg (åhUOo ¶m n¡J§~amg) H$mhr doS> cmJcoco Zmhr. Vmo (Vw‘À¶mda) EH$ ‘moR>o
{ejoMo g§H$Q> ¶oʶmnydu ˶mnmgyZ (Vwåhr ñdV:cm dmMdmdo) åhUyZ Vmo gmdY H$arV
Amho.' 47 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o (g§Xoe nmoM{dʶmÀ¶m H$m‘m~Ôc)
H$mhr ‘mo~Xcm ‘m{JVcm (Ago Vwåhmcm dmQ>V Agoc) Va Vmo ‘mo~Xcm Vw‘À¶mH$S>oM
R>odm, ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm A„mh àXmZ H$aoc. Am{U VmoM gd© Jmoï>tMm gmjr Amho.'
48
˶m§Zm gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©, g˶mZo (Ag˶mda) àhma H$arc, ˶m gd©
Jmoï>r Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Á¶m H$moUmÀ¶mhr AmH$cZm ncrH$S>rc AmhoV (d
AÑí¶) AmhoV.' 49 ˶m§Zm gm§Jm, "AmVm g˶ àH$Q> Pmco Amho, Am{U ˶mcmM
{Q>H$md {‘iUma Amho, H$maU Ag˶mH$S>o H$moU˶mhr Mm§Jë¶m Jmoï>rMr Zm CËnÎmr, Zm
˶mMr nwZamd¥Îmr H$aʶmMr eº$s Amho.' 50 ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Oa dmQ> MwH$cocmo AgoZ,
Va ˶mMo n[aUm‘ (Vwåhmcm Zmhr) Va ‘cmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U Oa ‘r
gÝ‘mJm©da Amho, Va Vo Ho$di ‘mPm nmcZH$Vm© ‘m¶mH$S>o Oo àH$Q> H$arV Amho,
˶m‘wio Amho. IamoIa Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U (˶mcm hmH$ XoUmè¶m§À¶m) AJXr
Odi Amho.'
51
H$Xm{MV ˶m Ñí¶mMr Vwåhr H$ënZm H$ê$ eH$mc Va........... (Vwåhmcm
C‘Ooc H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr AdñWm H$er hmoUma Amho).
Voìhm Vo AJXr Km~acoco AgVrc. Vo Hw$R>ohr niyZ OmD$ eH$Uma ZmhrV (There
will be no way out.) Am{U AJXr OdiyZM ˶m§Zm nH$S>ʶmV ¶oB©c. 52 Am{U
Voìhm Vo AmoaS>Vrc, "Amåhr AmVm ˶mÀ¶mda {dídmg R>odUmao ~Zcmo AmhmoV.' nU
lÕonmgyZ BVHo$ Xÿa {ZKyZ Joë¶mZ§Va, AmVm ˶m§Zm Vr YmaU H$aʶmMr g§Yr Hw$R>o
428 Hw$amU

Amho? 53 ¶mnydu Va Vo ˶mg ZmH$maʶmda AmJ«hr hmoVo.' Am{U XÿaÀ¶m {R>H$mUr ~gyZ
{ZamYma AQ>H$irMo ~mU MmcdrV AgV. 54 Am{U AmVm ¶m§À¶m d ho Á¶m BÀN>m-
AmH$m§jm ~miJyZ AmhoV ˶m§À¶mXaå¶mZ EH$ VgmM AS>ga C^m Ho$cm OmB©c, Ogm
˶m§À¶mgmaIm cmoH$m§À¶m ~m~VrV nydu C^m Ho$cm Jocm hmoVm. Vohr (¶m§À¶mà‘mUoM)
AñdñW H$aUmè¶m e§Ho$Zo J«ñV Pmcoco hmoVo.
gyah-35. µ’$m{Va
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àe§gm A„mhgmR>rM Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm CËnÎmrH$Vm©
(Originator) Amho. VmoM ñdJ©XÿVm§Zm Amncm g§XoedmhH$ ~Z{dVmo, Á¶m§Zm XmoZ-
XmoZ qH$dm VrZ-VrZ qH$dm Mma-Mma n§I AmhoV. Vmo Amnë¶m {Z{‘©Vrg (ApñVËd
àXmZ H$aVmZm) {VÀ¶mV ˶mcm hdr Ver dmT> H$arV AgVmo. A„mh H$mhrhr H$ê$
eH$Vmo __ ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 2 A„mhZo Amnë¶m H¥$noMo Ûma ‘mZdmda Iwco Ho$co
Va (Vr H¥$nm ‘mZdmnmgyZ) amoIy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U ˶mZo ~§X Ho$co Va
‘J Vo gwê$ H$aoc Agmhr H$moUr Zmhr. VmoM Amho gd©e{º$‘mZ d Añgc ~w{ÕdmZ.
3
cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Mo ñ‘aU H$am. A„mhì¶{V[aº$
Xþgam H$moUr {Z‘m©Vm Amho H$m, Omo Vwåhmcm AmH$memVyZ d O{‘ZrVyZ CnOr{dH$m àXmZ
H$aVmo? ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, ({Z‘m©Vm Zmhr). ‘J Vwåhr ¶m
g˶mnmgyZ Hw$R>o ^aH$Q>V Mmccm AmhmV? 4 (n¡J§~a!) ¶m ({dH¥$V ‘ZmÀ¶m) cmoH$m§Zr
Vwåhmcm ImoQ>o R>a{dco (Va ¶mV AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr) Vw‘À¶m nyduhr AZoH$
n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dʶmV Amco. Am{U gd© Jmoï>r ({ZU©¶mgmR>r) A„mhH$S>oM naV
AmUë¶m OmUma AmhoV.
5
cmoH$m§Zmo! A„mhMo (nwZéËWmZm{df¶rMo) dMZ AJXr Iao Amho. Va ¶m Eo{hH$
OrdZmÛmao Vw‘Mr ’$gdUyH$ hmoVm H$m‘m Z¶o. Am{U Agohr ìhm¶cm ZH$mo H$s, Vmo YmoH$o ~mO
g¡VmZ Vw‘Mr ’$gdUyH$ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ¶eñdr R>ac o . 6 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s,
g¡VmZ Vw‘Mm Ho$di eÌy (Am{U eÌyM) Amho. Va Vwåhrhr ˶mcm Amncm Ho$di eÌyM
g‘Om. Vmo Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm ¶mgmR>rM ~mocm{dV AgVmo H$s, ˶m§Zr YJYJ˶m
AmJrMo a{hdmgr ~Zmdo. 7 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao
{ejm (AQ>i) Amho. Á¶mà‘mUo Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr, ˶m§À¶mgmR>r
‘m’$s d ’$ma ‘moR>o ~jrg Amho.
gyah-35. µ’$m{Va 429

8
Vmo ‘Zwî¶ Á¶mcm, ˶mÀ¶m Hw$H¥$˶m§Zm Mm§Jcr H¥$˶o Ago ^mgdʶmV Amco.
Am{U ˶mcmhr Vr H¥$˶o, Mm§Jcr dmQ>V AgVrc Va Agm ‘Zwî¶ (g¡VmZmÀ¶m
AZw¶m¶mì¶{V[aº$ Xþgam H$moU Agy eH$Vmo?) {ZpíMVM A„mh BpÀN>Vmo, ˶mg
Hw$‘mJu cmdVmo Am{U BpÀN>Vmo, ˶mg gÝ‘mJu cmdVmo. ˶m§À¶m ({dÐmohr à{VgmXm‘wio)
Xþ:Ir-H$ï>r hmoD$Z Vwåhr ñdV:Mo hmc H$ê$Z KoD$ ZH$m. A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
Oo H$mhr Vo H$arV AmhoV.
9
Vmo A„mh Amho, Omo dmao nmR>dVmo, Oo T>Jm§Zm C§M KoD$Z OmVmV. ‘J Amåhr
˶m (T>Jm§Zm) ‘¥V ^yàXoemH$S>o KoD$Z OmVmo. Am{U ˶mÀ¶mÛmao ‘¥Vàm¶ Pmcoë¶m
O{‘Zrcm nwÝhm {Od§V H$aVmo. AemM àH$mao (‘mZdmMohr) nwZéËWmZ hmoUma. 10 Omo
H$moUr gÝ‘mZ àmá H$ê$ BpÀN>Vmo Va ˶mZo ho cjmV R>odmdo H$s, gd© àH$maÀ¶m
gÝ‘mZmMm A{YH$mar Ho$di A„mh Amho. Mm§Jë¶m Jmoï>r ˶mÀ¶mH$S>o nmohmoMV AgVmV
Am{U Mm§Jcr H¥$˶o ˶mÀ¶mH$S>o H$m¡VwH$mñnX R>aVmV. Am{U Oo cmoH$ dmB©Q> H$mañWmZo
a{MV AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm AQ>i Amho. Am{U ˶m§Mr H$mañWmZo Zme
nmdVrc hohr AQ>i Amho.
11
Am{U A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s (à˶oH$mcm) ‘mVrnmgyZ (åhUOoM ‘mVrVrc
amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$co Amho. ‘J ewH«$mÀ¶m EH$m q~XÿnmgyZ (‘mZdr d§e
nwT>o gwê$ R>odco). ‘J ˶mZo (ór-nwéfmÀ¶m ê$nmZo) Vw‘À¶m OmoS>çm ~Z{dë¶m. Am{U
˶mMo kmZ (d nadmZJr{edm¶) H$moUVrhr ór J^© YmaU H$arV Zmhr, Zm Vr (~mi)
OÝ‘mcm KmcVo. VgoM H$moUmcmhr (¶moJm¶moJmZo) Zm XrKm©¶wî¶ cm^Vo, Zm H$moUmcm H$‘r
Am`wî`, Va Oo KS>Vo Vo (A„mhÀ¶m) hþHy$‘Zmå`mV Z‘yX Agë¶mà‘mUoM KS>Vo.
Am{U {Z…g§e`, A„mhgmR>r hr AJXr gmonr Jmoï> Amho.
12
(˶mÀ¶mgmR>r g‘mZVm d {d{dYVm {Z‘m©U H$aUo hr gmYr Jmoï> Amho). Am{U
XmoZ g‘wÐ EH$gmaIo ZmhrV. EH$ (Agm Amho H$s, Á¶mMo nmUr) ñdm{Xï>, JmoS> d
{nʶmg éMH$a d VhmZ ^mJdUmao Ago Amho. Va Xþgam ImaQ> d H$Sy>. Vwåhr XmoÝhr
g‘wÐmVyZ (‘mgo nH$Sy>Z) VmOo ‘m§g ImV AgVm. Am{U ˶m§VyZ Aem Ac§H$m[aH$
dñVy§Zm H$mT>V AgVm Oo Vwåhr YmaU H$aVm. Am{U (˶m XmoÝhr g‘wÐm§V) Zm¡H$m ˶m
cmQ>m§Zm {Mê$Z nwT>o H$em OmVmV, ho Ñí¶ Vwåhr nmhV AgVm. (ho gd©) ¶mgmR>r Amho
H$s, Vwåhr ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY ¿¶mdm Am{U ˶mÛmao Vw‘À¶m‘ܶo ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVoMm
^md Zoh‘r g§Mma H$arV amhmdm. 13 Vmo amÌrcm {Xdgm‘ܶo à{dï> H$aVmo. Am{U
{Xdgmcm amÌr‘ܶo à{dï> H$aVmo. ˶mZoM gy¶© d M§Ðmcm (Amnë¶m {Z¶‘mà‘mUo)
430 Hw$amU

H$m‘mcm cmdco Amho. à˶oH$ (˶mZo) {ZpíMV Ho$coë¶m AdYrZwgma (Amnmnë¶m


H$joV) ‘mJ©H«$‘U H$arV AgVmo. (cmoH$m§Zmo!) ho (gd© H$aUmam) A„mhM Vw‘Mm
nmcZH$Vm© hmo¶. gd©Ì gÎmm ˶mMrM Amho. Am{U ˶mcm gmoSy>Z Vwåhr Á¶m§Mm Ymdm
H$aVm, Vo IOwarÀ¶m JwR>irdarc (jw„H$ Aem) Q>a’$cmMohr (the husk of a date-
stone) ‘mcH$ ZmhrV. 14 Oa Vwåhr ˶m§Mm Ymdm H$amc, Vo Vw‘À¶m hmHo$cm EoHy$
eH$V ZmhrV. Am{U Oar Vo EoHy$ eH$co Var Vo Vwåhmcm à{VgmX XoD$ eH$Uma ZmhrV.
Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder Vo, Vwåhr ˶m§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV hmoVm, ¶m
Vw‘À¶m H¥$˶mcmM Vo ZmH$maVrc. Am{U gd© Jmoï>tMr OmUrd Agcoë¶m (A„mhà‘mUo)
Xþgam H$moUrhr Vwåhmcm (g˶mMr) OmU H$ê$Z XoD$ eH$V Zmhr.
15
cmoH$m§Zmo! VwåhrM (à˶oH$ jUr) A„mhMo JaOd§V AmhmV, Va Vmo ñd¶§nyU©
(d AmË‘{Z^©a) Amho. (gX¡d) ñVwVrg nmÌ Amho. 16 ˶mZo Oa BpÀN>co Va Vmo
Vwåhmcm (n¥Ïdrdê$Z) Xÿa gmê$Z Vw‘À¶mOmJr ZdrZ ‘mZdOmV (ZdrZ {Z{‘©Vr) AmUy
eH$Vmo. 17 Am{U Ago H$aUo A„mhgmR>r ‘wirM AdKS> Zmhr. 18 Am{U (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) H$moUrhr Xþgè¶m H$moUmMo (nmnmMo) AmoPo Amnë¶mda KoUma Zmhr. Am{U
{eamda ’$ma ‘moR>o AmoPo Agcoë¶m ‘Zwî¶mZo ˶mMo AmoPo CMcʶmg ‘XV H$aʶmgmR>r
Xþgè¶mcm Oar hmH$ {Xcr, Var Ë`mn¡H$s OamXoIrc (Xþgè¶mH$adr ˶mÀ¶mgmR>r) CMcco
OmUma Zmhr. ‘J Vmo ˶mMm AJXr OdiMm ZmVcJ H$m AgV Zmhr. (n¡J§~a!) Vwåhr
Ho$di ˶m cmoH$m§Zm (Iè¶m AWm©Zo) gmdY H$ê$ eH$Vm. Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm
(Amnë¶m S>moù¶m§Zr) Z nmhÿZhr ˶mÀ¶mà{V ^rVr`wº$ AmXa ~miJVmV. Am{U {Z˶
Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. Am{U Omo H$moUr ñdV:cm (‘ZmZo) ñdÀN> d ewÕ ~Z{dVmo,
Va Ago H$aʶmV ˶mMoM ^co Amho. Am{U eodQ>r gdmªZm A„mhH$S>oM naV Om¶Mo
Amho.
19
Am§Yim Am{U Ñï>r cm^cocm ho XmoKo g‘mZ ZìhoV. 20 VgoM A§YH$ma d
àH$meXoIrc g‘mZ ZmhrV. 21 Am{U gmdcr d D$Z (hohr g‘mZ ZìhoV). 22 VgoM
(‘ZmZo) {Od§V Am{U ‘ococm g‘mZ ZmhrV. (n¡J§~a!) IamoIa, A„mh BpÀN>Vmo ˶mg
EoH${dVmo. nU Oo H$~at‘ܶo AmhoV ˶m§Zm Vwåhr (Amnco åhUUo) EoH$dy eH$V Zmhr.
(Am{U ‘ZmZo ‘ococo H$~arVrc ‘¥Vm§à‘mUoM AmhoV). 23 Vwåhr Ho$di gmdY H$aUmao
AmhmV. 24 Amåhr Vwåhmcm g˶mg{hV nmR>{dco Amho, ew^dmVm© XoUmam Am{U gmdY
H$aUmam ~ZdyZ. Am{U Agm H$moUVmhr OZg‘yh Pmcm Zmhr Á¶mÀ¶mH$S>o gmdY
H$aUmam Amcm Zgoc. 25 Am{U Oa ho cmoH$ Vwåhmcm ImoQ>o R>adVrc Va Oo ¶m§À¶mnydu
gyah-35. µ’$m{Va 431

hmoD$Z Joco ˶m§Zrhr (n¡J§~am§Zm) ImoQ>o R>a{dco hmoVo. ˶m§Mo n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo
gd© gwñnï> à‘mU d B©ídar¶ ehmUnU (divine wisdom) Agcocr nwñVHo$ Am{U
gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me Agcoco J«§W KoD$Z Amco hmoVo. 26 ‘J eodQ>r Á¶m cmoH$m§Zr
g˶ Z ñdrH$maʶmMoM R>a{dco hmoVo, Aem§Zm ‘r nH$S>co Am{U ‘mPr (ZmIwer) ˶m§Zm
{H$Vr dmB©Q>[a˶m ^modcr!
27
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnyd©H$) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s,
A„mhZo AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d Ho$cm. Am{U ˶mnmgyZ Amåhr {d{dY a§JmMr
’$io {Z‘m©U Ho$cr Am{U nd©Vm§‘ܶohr doJdoJù¶m N>Q>m§Mo (shades) nm§T>ao d cmc
H$mù¶m JS>X a§JmMo IS>H$ AgVmV.
(Q>rn: åhUOo ¶m gd© A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m varieties AmhoV.)
28
AemM àH$mao ‘mUgo, àmUr Am{U JwaoT>moao ¶m§Mo a§Jhr ZmZmVèhoMo AmhoV.
˶mÀ¶m gd© ^º$m§n¡H$s Ho$di Vo cmoH$ (Iè¶m AWm©Zo) A„mhà{V ^rVr`wº$ AmXa
~miJVmV, Oo kmZr AmhoV. IamoIa A„mh gd©e{º$‘mZ (AgyZhr) ’$ma j‘merc
Amho.
29
Vo cmoH$ Iè¶m AWm©Zo A„mhÀ¶m J«§WmMo AZwgaU H$aUmao AmhoV, Oo {Z˶
Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho, ˶mVyZ Jwá[a˶m d
gmd©O{ZH$[a˶m (in private & in public) IM© H$arV AgVmV, Vo (ñdV:gmR>r)
Aem ì¶dgm¶mMm nm¶§S>m KmcrV AmhoV, Á¶mV ZwH$gmZ hmoUo e³¶ Zmhr. 30 Vmo
˶m§Zm ˶m§Mm nwaonya ‘mo~Xcm (Va) XoB©cM Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶mV AmUIr dmT>hr
H$aoc. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc Amho Am{U JwUJ«mhH$ (appreciative) Amho. 31
Am{U (¶m Jmoï>rMr OmUrd R>odm H$s), Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Omo J«§W àH$Q> Ho$cm Amho,
(ñdV: Amnë¶mOmJr) g˶ Amho Am{U AmYrÀ¶m J«§Wmn¡H$s Oo g˶ AÚmn ApñVËdmV
Amho, ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aUmam Amho. IamoIa, Vw‘Mm nmcZH$Vm© Amnë¶m
^º$m§Mr gX¡d OmU R>odUmam d à˶oH$ Jmoï>rda ZOa R>odUmam Amho.
32
Z§Va Amåhr J«§WmMm dmagm Am‘À¶m ^º$m§n¡H$s ˶m§Zm àXmZ Ho$cm, Á¶m§Mr
Amåhr {ZdS> Ho$cr hmoVr. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr ñdV:daM Aݶm¶ H$aUmao AmhoV Am{U
H$mhr ‘ܶ‘ ‘mJm©da MmcUmao AmhoV. Va ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr Agohr AmhoV Oo
A„mhÀ¶m àoaUo‘wio Mm§Jcr H$m‘o H$aʶmÀ¶m ~m~VrV gdmªÀ¶m nwT>o AmhoV. IamoIa hr
˶m§À¶mda A„mhMr ’$ma ‘moR>r H¥$nm hmo¶. 33 Vo AZ§VH$mcrZ AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V
dmñVì¶ H$aʶmgmR>r àdoe H$aVrc. {VWo ˶m§Zm gmoݶmMr H$m§H$Uo Am{U ‘mo˶mMo
432 Hw$amU

Ac§H$ma KmcyZ gO{dco OmB©c. {VWo ˶m§Mr dóo aoe‘r AgVrc. 34 Vo åhUVrc,
"gd© àe§gm A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo gd© àH$maMo Xþ:I Am‘À¶mnmgyZ Xÿa Ho$co.
IamoIa Am‘Mm nmcZH$Vm© ‘m’$ H$aUmam Am{U ‘moR>m JwUJ«mhH$ Amho. 35 Á¶mZo
Amnë¶m H¥$noZo Amåhmcm gX¡d (AmZ§X Agcoë¶m ) {ZdmgñWmZmV dg{dco Amho. BWo
Amåhmcm H$moUVohr H$ï> hmoUma Zmhr, Zm Amåhmcm H$Yr WH$dm OmUdoc.'
36
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr AmJ V¶ma
Amho. {VWo ˶m§Zm ‘¥Ë¶wX§S> {Xcm OmUma Zmhr H$s, ‘¥Ë¶yÛmao ˶m§Mr gwQ>H$m hmoD$Z OmB©c,
Zm ˶m§Mr {ejm ˶m§À¶mgmR>r gm¡å¶ Ho$cr OmB©c. Amåhr H¥$V¿Z cmoH$m§Zm Aem àH$mao
‘mo~Xcm XoV AgVmo. 37 Vo {VWyZ ‘moR>çmZo AmoaS>Vrc (åhUVrc), "ho Am‘À¶m
nmcZH$˶m©! ¶m (ÌmgmVyZ) Amåhmcm ~mhoa H$mT>. ¶mnwT>o Amåhr Mm§Jcr H¥$˶o H$ê$,
Am{U nydunojm AJXr doJio dV©Z H$ê$.' ˶mda Vmo CÎma XoB©c, "Amåhr Vwåhmcm nwaogo
Am¶wî¶ {Xco ZìhVo H$m H$s, Á¶mV Á¶mcm gMoV ìhm¶Mo AgVo Va Vmo hmoD$ eH$cm
AgVm (åhUOoM CnXoe J«hU H$ê$ eH$cm AgVm)? Am{U VgoM Vw‘À¶mH$S>o gmdY
H$aUmam (n¡J§~a qH$dm J«§W) XoIrc Amcm hmoVm. AmVm MmIV amhm (Amncr {ejm),
A˶mMmar cmoH$m§gmR>r H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.'
38
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶m (gd©) Jwá
Jmoï>tZm (hidden realities) OmUUmam Amho. VgoM Vmo (cmoH$m§À¶m) ‘ZmV H$m¶-H$m¶
Amho, Vohr OmUUmam Amho. 39 ˶mZoM Vwåhmcm ^yVcmda (AmYrÀ¶m cmoH$m§M)o CÎmam{YH$mar
~Zdco. (¶mnwT>ho r) Omo H$moUr (A„mhÀ¶m EH$Ëdmcm Am{U A{ÛVr¶Vocm) ‘mZʶmg
ZH$ma XoBc© , Va ˶mÀ¶m ZH$mamMo n[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U lÕmhrZm§Mm
ZH$ma ˶m§À¶mà{V A„mhMr ZmamOr dmT>{dʶmgM H$maUr^yV R>aVmo. Am{U AemàH$mao
˶m§Mo g˶ ZmH$maʶmMo dV©Z ˶m§À¶mM ZwH$gmZmV ^a KmcUmao R>aVo.
40
˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr ˶m (H$pënV) eº$s{df¶r H$Yr {dMma Ho$cm Amho H$m,
Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z Ymdm H$arV AgVm? ˶m§Zr n¥Ïdrda H$m¶ {Z‘m©U Ho$co
Vo ‘cm XmIdm nmhÿ. qH$dm AmH$memVrc (ì¶dñWm MmcdʶmV) ˶m§Mm H$mhr dmQ>m
Amho? qH$dm (Ago H$mhr Agoc Va XmIdm) H$s, Amåhr ˶m§Zm EImXm J«§W {Xcm
Am{U Vo ˶mMm AmYma ~miJyZ AmhoV?
Zmhr, Vgo Zmhr, (dñVwpñWVr hr Amho H$s), ho A˶mMmar cmoH$ EH$‘oH$m§er Ho$di
’$gdUwH$sMo dm¶Xo H$arV AmhoV. 41 {Z:g§Xoh, Vmo Ho$di A„mh Amho, Á¶mZo AmH$me
Am{U n¥Ïdr ¶m§Zm, ˶m§Zr (Amnë¶m H$joVyZ) T>iy Z¶o åhUyZ, ˶m§Zm Yê$Z R>odcoco
gyah-36. ¶m0 grZ0 433

Amho. Am{U Oa Vo Amnë¶m ñWmZm§nmgyZ T>ico Va ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam Agm H$moUrM


Zmhr, Omo ˶m§Zm Yê$Z R>ody eH$Vmo. IamoIa Vmo g{hîUy d ’$ma j‘merc Amho.
42
ho (g˶ ZmH$maUmao AmYr Zoh‘r) A„mhÀ¶m ZmdmZo ‘moR>‘moR>çm J§^ra enWm
KoD$Z gm§JV AgV H$s, Oa ˶m§À¶mH$S>o H$Yr gmdY H$aUmam (n¡J§~a) Amcm Va Vo
BVa H$moU˶mhr OZg‘yhmnojm A{YH$ Mm§Jë¶màH$mao ‘mJ©Xe©ZmMo nmcZ H$aUmao ~ZVrc.
nU gmdY H$aUmam (n¡J§~a) ˶m§À¶mH$S>o Amcm, Voìhm (˶mÀ¶mà{V) Ho$di ˶m§À¶m
{VQ>H$mè¶mV ^a nS>cr. 43 Am{U Vo ^yVcmda ‘JéarMo dV©Z Am{U (A„mhÀ¶m
g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dʶmgmR>r) H$Q>H$mañWmZo H$ê$ cmJco. nU (A„mhÀ¶m {Z¶‘mZwgma),
H$Q>H$mañWmZo (eodQ>r) H$aUmè¶mÀ¶mM A§JcQ> ¶oV AgVmV. Va ho cmoH$ (A„mhH$Sy>Z)
VmoM ({dZmemMm) {Z¶‘ (¶m§À¶m ~m~VrVhr) cmJy Ho$cm OmʶmMr dmQ> nmhV AmhoV
H$s H$m¶, Omo ¶m§À¶mnyduÀ¶m (Anamܶm§À¶m) ~m~VrV cmJy Pmcocm Amho. Vwåhmcm
A„mhÀ¶m {Z¶‘mV H$Yrhr ~Xc Pmë¶mMo AmT>iyZ ¶oUma Zmhr. Zm Vwåhmcm H$Yr
A„mhÀ¶m AmXoemMr (A§‘c~OmdUr) Q>micr OmV Agë¶mMo AmT>iyZ ¶oB©c. 44
¶m§Zr ^yVcmda àdmg H$ê$Z, ¶m§À¶mnyduÀ¶m (g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm eodQ> H$gm
Pmcm, ¶mMo (H$Yr qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m? Vo Va ¶m§À¶mhÿZ A{YH$
~cdmZ hmoVo. (nU) AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Aer H$moUVrhr eº$s Zmhr, Or
A„mhÀ¶m (¶moOZocm) H$Yr {d’$c H$ê$ eHo$c. IamoIa Vmo gd© H$mhr OmUUmam d
gd©e{º$‘mZ Amho.
45 Am{U cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc cJoM (then & there) ’¡$cmda
KoʶmMr A„mhMr (¶moOZm) AgVr, Va ˶mZo n¥ÏdrÀ¶m nmR>rda EH$mcmhr gmoS>co
ZgVo. nU (˶mMr ¶moOZm Aer Amho H$s), Vmo ˶m§Zm EH$m R>amdrH$ ‘wXVrn¶ªV Cg§V
XoV AgVmo. Am{U Ooìhm ˶m§Mr R>amdrH$ ‘wXV g§noc. Voìhm ˶m gdmªZm H$ioc H$s,
IamoIa A„mh Amnë¶m ^º$m§da ñdV: ZOa R>odyZ Amho.
gyah-36. ¶m0 grZ0
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
¶m0 grZ0 2 gd©ñdr ehmUnUmÀ¶m Jmoï>tZr ^acoë¶m (Full of wisdom)
Aem Hw$amUmMr enW. 3 (‘whå‘X!) Vwåhr n¡J§~am§n¡H$s AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m
Zmhr. 4 gai ‘mJm©da ‘mJ©ñW. 5 ho (Hw$amU) gd©e{º$‘mZ d Agr‘ X¶mdmZ
(A„mh)H$Sy>Z ¶mgmR>r àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho 6 H$s, Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm gmdYmZVoMm
434 Hw$amU

Bemam XoD$Z Q>mH$m, Á¶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm gmdY H$aʶmV Amco ZìhVo. Vo (OrdZmÀ¶m
dmñVdmg§~§YmZo) Jm’$sc AmhoV.
7
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ~m~VrV ({ejoMo), Am‘Mo dMZ Iao R>aco Amho,
Am{U Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 8 Amåhr ˶m§À¶m ‘mZo^modVr ˶m§À¶m hZwdQ>rn`ªV
¶oVrc, Ago gmIiX§S> (shackles) KmcyZ (˶m§Zm) OIS>co Amho. ˶m‘wio ˶m§Mr
S>moH$s da IoMcr Jocr AmhoV.
(Q>rn: ho OmUyZ~wOyZ g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m dV©ZmMo ê$nH$mË‘H$ dU©Z Amho. AmVm ˶m§Zm gÝ‘mJ©
cm^Uo Zmhr. H$maU ˶m§À¶m A{V CÔm‘nUo‘wio, A„mhZo ˶m§Zm ‘ZmZo Am§Yio, ~{hao H$ê$Z Q>mH$co
Amho.)
9
Am{U Amåhr ˶m§À¶m nwT>o EH$ AS>ga Am{U ‘mJo EH$ AS>ga {Z‘m©U Ho$coco Amho
Am{U dê$Z ˶m§Zm PmHy$Z Q>mH$co Amho. Va AmVm ˶m§Zm (gÝ‘mJ©) {Xgy eH$V Zmhr. 10
AmVm (˶m§Mr AdñWm Aer Amho H$s), Vwåhr ˶m§Zm gmdY H$am qH$dm H$ê$ ZH$m, XmoÝhr
Jmoï>r ˶m§À¶mgmR>r gma»¶mM AmhoV. (åhUOo AmVm ˶m§Zm gai‘mJu cmdʶmÀ¶m
Vw‘À¶m à¶ËZm§Mo H$mhr n[aUm‘ ¶oUma ZmhrV). Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 11 Vw‘Mo
gmdY H$aUo ˶m 춺$sÀ¶m ~m~VrV (AW©nUy )© Amho, Omo CnXoe J«hU H$ê$Z (˶mMo
AZwgaU H$aVmo) Am{U A„mhMo (˶mcm) Z nmhVm ^¶ ~miJVmo. Aem cmoH$m§Zm j‘m
Am{U gÝ‘mZnydH© $ ‘mo~Xë¶mMr (a noble reward) ew^dmVm© Úm.
12
{ZpíMVM Amåhr ‘ocoë¶m§Zm {Od§V H$ê$ Am{U Amåhr ˶m§À¶m H$‘mªMm aoH$m°S>©
V¶ma H$arV AgVmo, Or H$‘} Vo nwT>o nmR>dVmV Am{U Or Amnë¶m ‘mJo gmoS>VmV. EH$m
ñnï> J«§WmV à˶oH$ Jmoï>rMr Amåhr Zm|X Ho$cocr Amho.
13
(n¡J§~a!) ¶m (cmoH$m§g‘moa) ˶m dñVrdmë¶m§Mo CXmhaU àñVwV H$am, {OWo
Am‘Mo g§XoedmhH$ Amco hmoVo. 14 (VoWrc cmoH$m§H$S>o) Amåhr XmoZ n¡J§~am§Zm nmR>dco
hmoVo. ˶m§Zr XmoKm§Zmhr ImoQ>o R>a{dco, åhUyZ Amåhr {Vgam n¡J§~a nmR>dyZ (˶m XmoKm§Zm)
‘XV àXmZ Ho$cr. Vo åhUmco, "Amåhr IamoIa (A„mhH$Sy>Z) Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco
Jococo AmhmoV.' 15 (˶mda VoWrc cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "Vwåhr Va Ho$di Am‘À¶mM
gmaIr ‘mUgo AmhmV, Am{U H¥$nmd§V (A„mhZo) H$mhr (g§Xoe dJ¡ao) àH$Q> Ho$coco
Zmhr, Vwåhr {Zìdi ImoQ>o ~mocV AmhmV.' 16 (˶mda n¡J§~am§Zr) åhQ>co, "Am‘À¶m
nmcZH$˶m©g ho R>mD$H$ Amho H$s, Amåhmcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoco Amho.'
gyah-36. ¶m0 grZ0 435

17
Am{U Am‘À¶mda Ho$di g§Xoe ñnï>[a˶m nmohmoM{dʶmMr
O~m~Xmar Amho.
18
nU ˶m cmoH$m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Va Vwåhmcm Ho$di AneHw$Zr g‘OVmo,
Vwåhr ho (gd© àdMZ) ~§X Ho$co Zmhr Va Amåhr Vwåhmcm XJS>m§Zr R>oMyZ ‘mê$.
Am{U Am‘À¶m hmVyZ Vwåhmcm Mm§Jcr {ejm {‘ioc.' 19 (n¡J§~am§Zr) CÎma {Xco,
"Vw‘Mo XþX£d Vw‘À¶mnmerM Amho! Vwåhmcm (g˶mMm g§Xoe J«hU H$aʶmgmR>r)
CnXoe Ho$cm OmV Agë¶m‘wio (Vwåhmcm ho AneHy$Z Agë¶mMo dmQ>V Amho H$m)?
Zìho! Vwåhr Va gd© ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV.'
20
Am{U Voìhm ˶m ehamÀ¶m Xþgè¶m Q>moH$mhÿZ EH$ ‘mUyg YmdV VoWo Amcm, Vmo
(˶m cmoH$m§Zm) åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr n¡J§~am§Mo AZwgaU H$am. 21 ˶m§Mo
AZwgaU H$am, Oo Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV ZmhrV, Am{U Oo gÝ‘mJ©
cm^coco AmhoV.'
22
"‘r ˶mMr CnmgZm H$m ~ao H$ê$ Z¶o, Á¶mZo ‘cm {Z‘m©U Ho$co? Am{U
˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhm gdmªZm naV{dco OmUma Amho. 23 ˶mcm gmoSy>Z ‘r BVam§Zm Cnmñ¶
H$m åhUyZ ‘mZm¶cm hdo? Oa H¥$nmd§V (A„mhZo) ‘cm BOm nmohM{dʶmMo R>a{dco Va
˶m§Mr {e’$mag ‘m¶mgmR>r cm^Xm¶H$ R>aUma Zmhr. Zm Vo ‘cm dmMdy eH$Vrc. 24
‘r Oa Vgo H$arZ Va ‘r ñnï>nUo gÝ‘mJm©nmgyZ (’$ma) Xÿa Jococmo AgoZ. 25 (‘m¶m
~m§Ydm§Zmo!) ‘r Vwåhm gdmªÀ¶m nmcZH$˶m©daM lÕm YmaU Ho$cr Amho, Va Vwåhr ‘mPo
åhUUo ‘mݶ H$am.'
(Q>rn: åhUOo ‘r Vw‘À¶mM nmcZH$˶m©H$S>o ¶oʶmgmR>r Vwåhmcm ~mocm{dV Amho.)
26
(˶mÀ¶m åhUʶmMm ˶m§À¶mda H$mhrM n[aUm‘ Pmcm Zmhr, d ˶m§Zr ˶mcm
XJS>m§Zr R>oMyZ ‘mê$Z Q>mH$co). Voìhm Amåhr (˶m lÕmd§Vmcm) åhUmcmo, "ñdJm©V
àdoe H$a,' Voìhm Vmo CX²Jmacm, "(Aaoao!) ‘m¶m cmoH$m§Zm ho H$imco AgVo Va..... 27
‘m¶m nmcZH$˶m©Zo (‘m¶m MwH$m {H$Vr CXmaVmnyd©H$) ‘m’$ H$ê$Z, ‘cm gÝ‘mZZr¶
cmoH$m§‘ܶo ñWmZ àXmZ Ho$co.'
28
˶mÀ¶mníMmV Amåhr ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o AmH$memVyZ (ñdJ©XÿVm§Mo) g¡Ý¶
(dJ¡ao) H$mhr nmR>{dco Zmhr (H$s, ˶m§Zm lÕm YmaU H$aʶmg ^mJ nmS>co AgVo).
H$maU (AemgmR>r) Amåhr g¡Ý¶ nmR>drV ZgVmo. 29 (Am‘À¶m {ejoMm) Ho$di EH$
ñ’$moQ> Pmcm Am{U Vo cmoH$ g§nyU©V: cwá hmoD$Z Joco. 30 IoX dmQ>ʶmgmaIr AdñWm
436 Hw$amU

Amho cmoH$m§Mr! Omo H$moUVm n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o Amcm, ˶m§Zr ˶mcm CnhmgmMo cú¶
~Z{dco. 31 ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao Amåhr ˶m§À¶mnydu
{H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm Zï> Ho$co Amho, Am{U Vo ˶m§À¶mH$S>o naVyZ H$Yrhr ¶oUma ZmhrV.
32
Am{U ˶m gdmªZm EH$Ì H$ê$Z {ZpíMVnUo Am‘À¶mg‘moa AmUco OmUma Amho.
33
Am‘À¶m (gm‘϶m©À¶m) {ZemÊ`m§n¡H$s ˶m§À¶mgmR>r EH$ {ZemUr ‘¥Vàm¶
O‘rZ hmo¶. {Vcm Amåhr {Od§V H$ê$Z, {VÀ¶mVyZ AÞYmݶ H$mT>Vmo. Am{U cmoH$
˶mVyZ ImVmV. 34 Amåhr {VÀ¶mV IOwarÀ`m d Ðmjm§À¶m ~mJm {Z‘m©U Ho$ë¶m Am{U
{VÀ¶mV (nmʶmMo) Pao àdm{hV Ho$co. 35 Vo ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ˶m§Mr ’$io ImdrV.
Am{U (˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd ìhmdr) H$s, ˶m§Zm ˶m§À¶m hmVm§Zr Va ~Z{dcoco
Zmhr. ‘J Vo (A„mhÀ¶mà{V) H¥$VkVoMm ^md H$m ~miJyZ ZmhrV? 36 nmdZ Amho
Vmo, Á¶mZo à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m OmoS>çm {Z‘m©U Ho$ë¶m, Á¶m (dZñnVr) O‘rZ Cn{OVo
˶m§V, Am{U ñdV: ¶m§À¶mhr OmoS>çm AmhoV (åhUOoM ‘mUgmÀ¶m) Am{U ˶m§À¶mhr
(OmoS>çm) AmhoV Á¶m§Zm (cmoH$) OmUV ZmhrV.
37
Am{U (Oo-Oo ApñVËdmV Amho) Ë`m§n¡H$s ˶m§À¶mgmR>r EH$ IyU (sign)
åhUOo amÌ Amho. Amåhr {VÀ¶mVyZ {Xdgmcm ~mhoa H$mT>Vmo. Voìhm (cmoH$) A§YmamV
amhÿZ OmVmV. 38 Am{U gy¶©, Vmo R>adyZ {Xcoë¶m H$joV ^«‘U H$arV AgVmo. Vmo
gd©e{º$‘mZ d gd©k Aem (A„mhMm) {Z¶‘ Amho. 39 Am{U Amåhr M§ÐmÀ¶m H$cm
R>adyZ {Xcoë¶m AmhoV, Vmo hiyhiy jrU hmoV OmVmo, Am{U eodQ>r IOwarÀ`m gwH$coë¶m
’$m§XrgmaIm hmoD$Z OmVmo. 40 (^«‘U H$aVmZm) Zm gy¶© M§Ðmcm ‘mJo Q>mHy$Z nwT>o OmD$
eH$Vmo, Zm amÌ {XdgmÀ¶m doiocm H$‘r H$ê$ eH$Vo. gd© (Am‘À¶m {Z¶‘mZwgma)
Amnmnë¶m H$joV J{V‘mZ AmhoV.
41
Am{U ˶m§À¶mgmR>r Am‘À¶m IwUm§n¡H$s Xþgar IyU hr Amho H$s, Amåhr
(‘mZdmÀ¶m) d§eOm§Zm ^acoë¶m Zm¡Ho$V ñdma H$ê$Z (‘mZdr d§e nwT>o gwê$ R>odco, VgoM
ZyhÀ¶m Zm¡Ho$V ‘mZdmgmR>r Cn¶wº$ àmUrhr ^acoco hmoVo) 42 Am{U Amåhr ˶m§À¶mgmR>r
(Zm¡Ho$à‘mUoM) AZoH$ Jmoï>r {Z‘m©U Ho$ë¶m AmhoV, Á¶m§À¶mda ho ñdma hmoD$Z (àdmg
H$aVmV). 43 Am{U Amåhr BpÀN>co Va Amåhr ˶m§Zm ~wS>dyZ Q>mHy$ eH$Vmo. ‘J Voìhm
˶m§Zm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr, Zm Vo (H$emhr àH$mao) ˶mVyZ dmM{dco
OmD$ eH$Vrc. 44 hr Am‘Mr H¥$nm Amho H$s, ˶m§Zm EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV cm^
CR>{dʶmMr g§Yr {Xcr OmVo.
45
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo, (AmnÎmr) Vw‘À¶m nwTy>Z qH$dm ‘mJyZ ¶oD$
gyah-36. ¶m0 grZ0 437

eH$Vo, ˶mMr OmUrd R>odUmao ~Zm, åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr OmB©c. (nU ~aoM
cmoH$ ¶m MoVmdUrH$S>o nmR> XmIdVmV). 46 Am{U ˶m§À¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§n¡H$s
H$moUVmhr g§Xoe Agm AgV Zmhr Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmo, Vo ˶mH$S>o nmR> XmIdV
ZmhrV. 47 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr Vwåhmcm {Xco
Amho ˶mVyZ (A„mhgmR>r JaOy cmoH$m§da) IM© H$am. (˶mda) g˶ ZmH$maUmao cmoH$
lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Amåhr Aem cmoH$m§Zm ImD$ KmcʶmMr JaO H$m Amho?
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZoM ˶m§Zm ImD$ KmVco AgVo. Vwåhr ({e’$mag H$aUmao
cmoH$) ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco AmhmV.'
48
Am{U Vo åhUVmV, "(µH$¶m‘VrMo) ho dMZ Ho$ìhm nyU© hmoUma, Vw‘À¶m
åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (¶mMo Amåhmcm CÎma Úm).' 49 dñVwV: ho cmoH$ ˶m
^¶§H$a ñ’$moQ>mMr dmQ> nmhV ~gcoco AmhoV. Am{U Vo AmngmV (µH$¶m‘Vr{df¶r)
dmX{ddmX H$aV AgVrc Am{U Vr (AMmZH$) ˶m§À¶mda MmcyZ ¶oB©c. 50 Am{U
BV³¶m (AMmZH$nUo ˶m§Mm A§V hmoB©c) H$s, Vo Zm ‘¥Ë¶wnÌ V¶ma H$ê$ eH$Vrc Zm
Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§H$S>o naV ¶oD$ eH$Vrc. 51 Am{U qeJ ’w§$H$ʶmV ¶oB©c Va Vo
H$~at‘YyZ (CRy>Z) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Ymd KoVrc. 52 Vo åhUVrc, "Am‘Mo
XþX£d, Amåhr ~a~mX Pmcmo! Amåhmcm Am‘À¶m H$~arVyZ H$moUr CR>dyZ C^o Ho$co
Amho?' (Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "H¥$nmd§V (A„mhZo) ¶mM Jmoï>rMo dMZ {Xco
hmoVo Am{U n¡J§~am§Zr Oo gm§{JVco hmoVo, Vo g˶ hmoVo.' 53 (µH$¶m‘VrMo AmJ‘Z
åhUOo) Ho$di EH$ AMmZH$ hmoUmao ñ’$moQ> Agoc Am{U gd© EH$Ì H$ê$Z Am‘À¶mg‘moa
hOa Ho$co OmVrc.
54
(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "AmO H$moUmdahr ‘wirM Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr,
Am{U Vwåhmcm VoM {‘ioc, Oo Vwåhr H$arV am{hco.' 55 ˶m {Xder ñdJm©V dmñVì¶
H$aUmao cmoH$ ‘m¡O H$aʶmV ‘¾ AgVrc. 56 Vo Am{U ˶m§À¶m ghMm[aUr gwIX
N>m¶oImcr (Am{cemZ) {~N>mݶmda cmoS> cmdyZ ~gcoco AgVrc. 57 ˶m§À¶mgmR>r
{VWo (ZmZmVèhoMo) ‘odo CncãY AgVrc. Am{U {VWo ˶m§Zm Vo gd© H$mhr {‘ioc, Oo
Vo ‘mJVrc. 58 H¥$nmd§V nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶m§Zm "(gX¡d Vwåhmcm gwI) em§Vr cm^mo'
Agm Amerdm©X {‘ioc.
59
(Am{U A„mh åhUoc), "ho AnamYr cmoH$m§Zmo! AmO Vwåhr (gXmMmar cmoH$m§nmgyZ
H$m¶‘) doJio ìhm! 60 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! ‘r Vwåhmcm g¡VmZmMr CnmgZm H$ê$
ZH$m, Ago ~OmdyZ gm§{JVco ZìhVo H$m? H$maU Vmo Vw‘Mm Ho$di eÌy (Am{U eÌyM
438 Hw$amU

hmoVm). 61 Am{U hohr (gm§{JVco hmoVo H$s), Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$am, hmM gai
‘mJ© Amho. 62 Am{U ˶mZo Vw‘À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm nW^«ï> H$ê$Z gmoS>co. Va
Vwåhr Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$m Ho$cm ZmhrV? 63 hmM Vmo ZaH$ Amho, Á¶mÀ¶m{df¶r
Vwåhmcm nwÝhm-nwÝhm gmdY H$aʶmV Amco hmoVo. 64 AmVm ˶mV àdoe H$am, hm
‘mo~Xcm Amho g˶ ZmH$maʶmMm.' 65 AmO Amåhr (Anamܶm§Mr) Vm|S>o grc~§X H$ê$,
Am{U ˶m§Mo hmV Am‘À¶mer ~mocVrc. Am{U ˶m§Mo nm¶ ˶m§Zr (OrdZmV) Oo-Oo
Ho$co ˶m{df¶r gmj XoVrc.
66
Amåhr Oa BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶m§Mr ZoÌÁ¶moV g§ndyZ Q>mHy$ eH$cmo
AgVmo. ‘J Voìhm ˶m§Zr ‘mJ© emoYʶmgmR>r {H$Vrhr YS>nS> Ho$cr AgVr Va ˶m§Zm
‘mJ© H$emàH$mao gmnS>cm AgVm? (åhUOo ˶m§Mr "MyH$ H$s ~amo~a' g‘OʶmMr eº$s
{hamdyZ KoVcr AgVr Va...) 67 Am{U Amåhr Ago BpÀN>co AgVo H$s, (‘mUgmH$S>o
MyH$ qH$dm ~amo~a n¡H$s {ZdS> H$aʶmMo ñdmV§Í¶ Agm¶cm ZH$mo) Va Amåhr ˶m§Zm
{ZpíMVnUo doJù¶mM ñd^mdmda ~Z{dco AgVo. Am{U ˶m§Zm ˶m§À¶m OmJr {IidyZ
Q>mH$co AgVo. Voìhm Vo Zm nwT>o OmD$ eH$co AgVo, Zm ‘mJo ¶oD$ eH$co AgVo. 68
Am{U Amåhr EImÚmcm XrKm©`wî` XoV AgVmo, Va ˶mÀ¶m eº$s¨Mm hiyhiy èhmg
H$arV OmVmo. Vo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV H$m? 69 Amåhr (Am‘À¶m ¶m
n¡J§~amg H$mhr) H$mì¶ (em¶ar) {eH$dcoco Zmhr, Zm Vo ¶m (g§XoeJ«§Wmg) emo^ʶmgmaIo
Amho. ho Va Ho$di ~moYJ«§W Amho, (åhUOoM) g˶ ñnï>[a˶m gm§JUmao Hw$amU. 70 (ho
¶mgmR>r àH$Q> Ho$co Joco H$s, n¡J§~amZo) ˶m à˶oH$ ‘mUgmg gmdY H$amdo, Omo (‘ZmZo)
{Od§V Amho. Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m {déÕ EH$ (B©ídar¶ gmj) R>amdo.
71
˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo ({dMmanyd©H$) AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, Amåhr Am‘À¶m
hmVm§Zr KS>dcoë¶m Jmoï>t‘ܶo (åhUOo Am‘À¶m ghoVwH$nUo {Z‘m©U Ho$coë¶m Jmoï>t‘ܶo),
˶m§À¶mgmR>r Vr JwaoT>moaohr {Z‘m©U Ho$cocr AmhoV, Á¶m§Mo Vo ‘mcH$ AmhoV. 72 Am{U
Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m AYrZ Ho$co Amho. Va Vo ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm (àdmgmV) ñdmar
åhUyZ dmnaVmV Va H$mhtZm AÞ åhUyZ dmna H$aVmV. 73 ˶m§À¶mÛmao ˶m§Zm AZoH$
cm^ {‘iVmV. (Ogo) H$mhtÛmao {nʶmg XÿY {‘iVo. Va ‘J Vo (¶m gd© XoU½¶m§~Ôc
A„mhMo) Am^ma ‘mZUma ZmhrV H$m? 74 nU (Zmhr), ˶m§Zr Va A„mhcm gmoSy>Z
BVam§Zm Cnmñ¶ ~Z{dco Amho, ¶m AmeoZo H$s, ˶m§À¶mH$Sy>Z gmhmæ¶ àmá hmoB©c. 75
(nU Vo ho {dgê$Z AmhoV H$s), Vo ˶m§Zm (H$Xm{n) gmhmæ¶ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Va
(CcQ> A„mhg‘moa Om~ XoʶmgmR>r) ˶m§Zm ˶m§Mo g¡Ý¶ ~ZdyZ (~§{XñV AdñWoV) C^o
gyah-36. ¶m0 grZ0 439

H$aʶmV ¶oB©c. 76 Va (n¡J§~a!) ˶m§À¶m Jmoï>tnmgyZ Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Vo H$m¶
XS>dyZ R>odVmV Am{U H$m¶ àH$Q> H$aVmV, Vo gd© Amåhr OmUyZ AmhmoV.
77
‘mZdmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Amåhr ˶mcm dr¶m©À¶m Ho$di EH$m
q~XÿnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho? ‘J Vmo (Amnë¶m dmñVdmcm {dgê$Z) ’$maM ^m§S>Imoa
~Zcocm Amho.
78
Am{U Vmo Am‘À¶m{df¶r Cn‘m aMyZ (dmX{ddmX H$ê$ cmJcm)
Am{U ˶mcm ñdV:À¶m {Z{‘©VrMm {dga nS>cm.
åhUy cmJcm, "hmS>o Hw$OyZ (ImH$) Pmë¶mZ§Va ˶m§Zm
H$moU {Od§V H$ê$ eH$Vmo?'
79
(Ago àíZ {dMmaUmè¶m§Zm) gm§Jm, "Á¶mZo ˶m hmS>m§Zm
n{hë¶m§Xm {Z‘m©U Ho$co hmoVo, VmoM ˶m§Zm nwÝhm {Od§V H$aoc. Am{U
˶m ({Z‘m©Ë¶mcm) gd© àH$maÀ¶m {Z{‘©VrMo
n[anyU© kmZ Amho.
80
˶mZoM Vw‘À¶mgmR>r {haì¶m PmS>m§VyZ A¾r {Z‘m©U Ho$cm Am{U (åhUyZM)
Vwåhr ˶mnmgyZ {dñVd noQ>dy eH$Vm.'
81
Á¶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr (åhUOoM {demc
universe Mr) {Z{‘©Vr Ho$cr, ˶mÀ¶mH$S>o ˶m§Zm (åhUOo
‘ocoë¶m§Zm Zì¶mZo) {Z‘m©U H$aʶmMo gm‘϶© Zgoc H$m? ({Z:g§Xoh)
Vmo ˶mgmR>r g‘W© Amho. Am{U VmoM Amho, Añgc {Z‘m©Vm!
Añgc OmUH$ma!
82
Vmo Va Agm (gm‘϶©emcr) Amho H$s, Ooìhm Vmo EImÚm Jmoï>rcm ApñVËdmV
AmUy BpÀN>Vmo. Vmo ’$º$ EdT>oM åhUVmo, "ApñVËdmV ¶o,' Am{U Vr Jmoï> ApñVËdmV
¶oVo. 83 (IamoIa) Agr‘ Amho ˶mMr ‘hmZVm! Á¶mcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU
àmá Amho. Am{U (eodQ>r) Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho.
440 Hw$amU

gyah-37. Ag-gmµâµ’$mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
am§JoV (nyU© {eñVrZo) C^o amhUmè¶m ñdJ©XÿVm§Mr enW.
(Q>rn: Oo XÁ¶m©À¶m~m~VrV Cƒ AmhoV, Am{U BWo enW åhUOo gmj.)
2
˶m§Mrhr (enW) Oo (Xþï> d {dÐmohr) eº$s¨Zm {nQ>miyZ cmdVmV. 3 Am{U ˶m
(ñdJ©XÿVm§Mrhr) Oo ~moYJ«§W (cmoH$m§n¶ªV) nmohmoM{dVmV. 4 ({Z:g§Xoh) Vw‘Mm B©ída
EH$M Amho. 5 Omo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mm Am{U ˶m§À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, ˶m§Mm
nmcZH$Vm© Amho. VgoM gy`m}X` hmoUmè¶m {R>H$mUm§Mmhr VmoM ‘mcH$ Amho.
6
Amåhr n¥ÏdrÀ¶m OdiÀ¶m AmH$memcm ZjÌm§Zr gOdco Amho. 7 Am{U
{dÐmohr d g¡VmZr eº$s¨nmgyZ ˶m (AmH$memcm) gwa{jV Ho$co Amho. 8 (gwajmH$dM
ñWm{nV Agë¶m‘wio) Vo (ñdJ©XÿVm§À¶m) gdm}ƒ ~¡R>H$sV H$m¶ Mmcco Amho, Vo
OmUʶmgmR>r Amnco H$mZ ˶mH$S>o cmdy eH$V ZmhrV. H$maU Mhÿ~mOy§Zr ˶m§Zm ‘mê$Z
{nQ>miyZ cmdco OmVo. 9 hr ˶m§Zm nidyZ cmdʶmgmR>r (VmËnwaVr ì¶dñWm Amho, nU
ݶm¶mMo {Xdg ñWm{nV Pmë¶mZ§Va) Va ˶m§À¶mgmR>r H$m¶‘ñdê$nr {ejm AQ>i Amho.
10
nU Oa EImXm H$moUr VoWyZ EImXr Jmoï> OmUyZ Koʶmg, EImÚm doiog ¶eñdr
Pmcm Va ˶mÀ¶m ‘mJo YJYJ˶m AmJrMm Jmoim ˶mMm nmR>cmJ H$aʶmgmR>r gmoS>cm
OmVmo.
11
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm) {dMmam, ˶m§Zm {Z‘m©U H$aUo OmñV AdKS> H$m‘
Amho H$s, (AmÎmmM C„oI Pmcoë¶m) {Z{‘©VtZm {Z‘m©U H$aUo? Amåhr (‘mZdmcm) Va
(¶mM gmYmaU) {MH$U‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho. 12 Vwåhr (˶m§À¶m ZmH$maʶmda)
AmíM¶© H$aVm. Am{U Vo Va {VañH$manyd©H$ WÅ>m H$arV AmhoV. 13 Am{U Ooìhm ˶m§Zm
(g˶mMm A§JrH$ma H$aʶm~Ôc) CnXoe Ho$cm OmVmo, Voìhm Vo ˶mH$S>o cj XoV ZmhrV.
14
Am{U Ooìhm Vo EImXr (g§XoegyMH$) {ZemUr nmhVmV, Voìhm {Vcm CnhmgmMo
cú¶ ~Z{dVmV. 15 åhUVmV, "ho OmXÿ{edm¶ Aݶ H$mhr Zmhr. 16 H$m¶! Ooìhm
Amåhr ‘aU nmdë¶mZ§Va ‘mVr d hmS>o ~Zcoco Agy, Voìhm Amåhmcm nwÝhm {Od§V
H$aʶmV ¶oB©c? 17 Am{U H$m¶, Am‘À¶m nyd©Om§ZmXoIrc?' 18 ˶m§Zm gm§Jm, "hmo¶,
AWm©VM! Am{U Vwåhmcm An‘m{ZV (H$aUmar {ejmXoIrc Ho$cr OmB©c).'
19
H$maU Á¶m (nwZéËWmZmMr Vo WÅ>m H$arV AmhoV) Vr Ho$di EH$ ^¶§H$a
ñdê$nmMr XQ>mdUr Agoc. Am{U cJoM Vo gd© Amnë¶m S>moù¶m§Zr (nwZéËWmZmMr
KQ>Zm) K{Q>V Pmë¶mMo nmhÿ cmJVrc. 20 Vo åhUVrc, "Zï> Pmcmo Amåhr! hmM Vmo
gyah-37. Ag-gmµâµ’$mV 441

ݶm¶mMm {Xdg Amho.' 21 (Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) "hm Amho Vmo ݶm¶mMm
{Xdg, Á¶mcm Vwåhr (Am¶wî¶^a) ZmH$maV am{hcmV.' 22 (Am{U A„mh ñdJ©XÿVm§Zm
Aer Amkm H$aoc H$s), A˶mMmar cmoH$m§Zm Am{U ˶m§À¶m gmWrXmam§Zm EH$Ì H$am
Am{U ˶m Cnmñ¶m§Zmhr, Á¶m§Mr Vo CnmgZm H$arV hmoVo..... 23 A„mhcm gmoSy>Z,
Am{U ˶m gdmªZm YJYJ˶m AmJrH$S>o KoD$Z Om. 24 Am{U ˶m§Zm VoWo Wm§~dm, H$maU
˶m§Zm Om~ {dMmam¶Mm Amho. 25 Vwåhmcm (AmVm) H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr
EH$‘oH$m§Zm gmhmæ¶ H$arV Zmhr? 26 nU (Voìhm Vo H$mhrM CÎma XoUma ZmhrV), Vo ˶m
{Xder ‘mZ Imcr KmcyZ C^o AgVrc.
27
(˶m§À¶mn¡H$s H$mhr) EH$‘oH$m§H$S>o diyZ AmngmV (Xmofmamon H$aUmao) àíZ
{dMmaVrc. 28 EH$ nj Xþgè¶m njmg åhUoc, "Vwåhr Am‘À¶m COì¶m ~mOyZo ¶oV
hmoVm. (åhUOo ñdV:cm {hVqMVH$ XmIdyZ Am‘Mr ’$gdUyH$ H$arV hmoVm). 29
Xþgè¶m njmMo cmoH$ CÎma XoVrc, "Zmhr, Vwåhr ñdV:M AlÕoMm ‘mJ© A§JrH$macm
hmoVm. 30 Am{U Am‘Mo Vw‘À¶mda (H$mhr AQ>i ñdê$nmMo) à^md ZìhVo. Va VwåhrM
ñdV: {eaOmoar d¥ÎmrMo cmoH$ hmoVm. 31 nU AmVm Amåhm gdmªda Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo
dMZ nyU© Pmcoco Amho. Amåhmcm Amnë¶m dmB©Q> H¥$˶m§Mo ’$i AQ>inUo MmImdo
cmJUma AmhoV. 32 Amåhr Vwåhmcm ~hH$m{dco (H$maU) AmåhrM dmQ> MwH$cocmo
hmoVmo.' 33 ˶m {Xder Vo gd© {ejoMo gh^mJr ~ZVrc.
34
Amåhr AnamYr cmoH$m§er AgmM ì¶dhma H$arV AgVmo. 35 ho Ago cmoH$ hmoVo
H$s, Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco Om¶Mo, "(EH$m) A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶
Zmhr.' Voìhm Vo ‘moR>çm ‘JéarZo (¶m g§XoemH$S>o) nmR> {’$adrV AgV. 36 Am{U Vo
åhUV AgV, "Amåhr Ho$di EH$m doS>çm H$drÀ¶m gm§Jʶmdê$Z Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mm
˶mJ H$am¶Mm H$s H$m¶?' 37 Zmhr, Vgo Zmhr, Va (Á¶mcm Vwåhr "doS>m H$dr' åhUyZ
g§~mo{YV AmhmV), Vmo g˶mMm g§Xoe KoD$Z Amcm Amho. Am{U Vmo AmYrÀ¶m
n¡J§~am§H$adr Amcoco g˶ à‘m{UV H$aVmo Amho. 38 (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) Vwåhmcm
IamoIa H$R>moa {ejm hmoB©c. 39 Vwåhr Oo H$mhr Ho$cmV, ˶mMmM Vwåhmcm ‘mo~Xcm
{‘iUma.
40
nU Oo A„mhMo gƒo godH$ AmhoV..... 41 ˶m§À¶mgmR>r (¶mZ§VaÀ¶m OJmV)
˶m§Zm kmV AerM CnOr{dH$m {‘ioc. 42 AWm©V, {d{dY àH$maMr ’$io, Am{U ˶m§Zm
{VWo gÝ‘mZmMo OrdZ cm^oc. 43 EofAmam‘mÀ¶m ~mJm§V... 44 Vo emhr AmgZm§da
EH$‘oH$m§g‘moa ~gcoco AgVrc. 45 ˶m§À¶mXaå¶mZ dmh˶m Pè¶mMm, ñdÀN> ‘ÚmMm
442 Hw$amU

ß¶mcm Mm¡’o$a {’$a{dcm (åhUOo serve) Ho$cm OmV Agoc. (BWo ‘Ú = kind of
46
fresh juice) (Oo ‘Ú) nm§T>ao ew^« d {nUmè¶m§gmR>r ñdm{Xï> Agoc. 47 Vo
H$moU˶mhr àH$mao Zm hm{ZH$maH$ Agoc, Zm ˶mÛmao Vo Amncr ~wÕr hadyZ ~gVrc. 48
Am{U {VWo ˶m§À¶m ghMm[aUr AgVrc, {ZamJg ZOam Am{U gw§Xa S>moio Agcoë¶m.
49
(˶m Aem AgVrc) OUy ’$ma H$miOrnyd©H$ OnyZ R>odcocr ‘moVr (pearls).
50
‘J Vo (ñdJ©{Zdmgr) EH$‘oH$m§Zm CÔoeyZ {dMmaUm H$aVrc. 51 ˶m§À¶mVrc
EH$ OU åhUoc, ‘mPm EH$ {‘Ì hmoVm. 52 Omo ‘cm {dMmaV Ago, "Vy XoIrc IamoIa
¶mda {dídmg R>odVmog H$s H$m¶... 53 H$s, Amåhr ‘¥Ë¶yZ§Va Ooìhm ‘mVr d hmS>o Pmcoco
Agy, Voìhm Amnë¶mcm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) nwÝhm {Od§V H$ê$Z Amnë¶m H$‘mªMm
‘mo~Xcm {Xcm OmB©c?' 54 Vmo åhUoc, "˶mMr H$m¶ AdñWm Amho, Oam (AmnU) nmhÿ
¶m H$m?' 55 Am{U Voìhm Vmo S>moH$mdyZ nmhrc Va (˶mMm {‘Ì) ˶mcm ZaH$mÀ¶m
‘ܶ^mJr Agë¶mMo AmT>ioc. 56 (Vo nmhÿZ), Vmo CX²Jmaoc, "A„mhMr enW, Vy Va
‘mPm OdiOdi KmVM Ho$cm hmoVmg. 57 Am{U (‘m¶mda) ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr
H¥$nm Pmcr ZgVr, Va ‘cm XoIrc nH$Sy>Z ZaH$mV (’o$Hy$Z XoʶmV) Amco AgVo.' 58
‘J Vmo (Amnë¶m ñdJ©{Zdmgr {‘Ìm§Zm) åhUoc, "AmVm Amnë¶mcm IamoIa ‘am¶Mo
Zmhr? 59 n{hë¶m doiog Oo ‘aU ¶m¶Mo hmoVo Vo Amco. (AmVm Zm H$Yr ‘¥Ë¶y ¶oB©c),
Zm H$Yr Ìmg ghZ H$amdm cmJoc.' 60 IamoIa hoM gdm©V ‘moR>o ¶e Amho. 61 YS>nS>
H$aUmè¶m§Zr AemM ¶emgmR>r YS>nS> H$am¶cm nm{hOo.
62
hm nmhþUMma Mm§Jcm Amho H$s, Vmo (ZaH$mVrc H$mQ>oar) µOµ³µHw$‘Mo d¥j? 63
Amåhr ˶mg A˶mMmar cmoH$m§gmR>r H$gmoQ>r nmhʶmMo gmYZ ~Z{dco Amho. 64 Vmo EH$
Agm d¥j Amho, Omo ZaH$mÀ¶m VimnmgyZ da ¶oVmo. 65 ˶mMr ’$io Aer ({dÐÿn)
AmhoV H$s, OUy g¡VmZm§Mr S>moH$s (devils' heads). 66 (ZaH$dmgr) Vr ’$io ImVrc
d ˶mZoM Amnco nmoQ> ^aVrc. 67 {edm¶, ˶m§Zm CH$i˶m nmʶmnmgyZ V¶ma {‘lU
({nʶmgmR>r) {Xco OmB©c. 68 ‘J ˶m§Zm (ho ImD$Z-{nD$Z) Pmë¶mda ZaH$mV naV
Omdo cmJoc. 69 ˶m§Zm Amnco dmS>dS>rc dmQ> MwH$coco Agë¶mMo AmT>iyZ Amco. 70
‘J Vo XoIrc ˶m§À¶mM nmdcmda nmD$c R>odyZ Mmcy cmJco. 71 Am{U ¶m§À¶m (’$ma)
nyduÀ¶m cmoH$m§n¡H$shr ~hþg§»¶ cmoH$ gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jococo hmoVo. 72 Am{U
Amåhr ˶m§À¶m‘ܶo XoIrc gmdY H$aUmao (n¡J§~a) nmR>dco hmoVo. 73 Va nmhm ˶m§Mm
eodQ> H$gm Pmcm, Á¶m§Zm gmdY H$aʶmV Amco hmoVo. 74 nU ’$º$ A„mhMo gƒo
godH$ ¶m (dmB©Q> n[aUm‘mnmgyZ) gwa{jV am{hco.
gyah-37. Ag-gmµâµ’$mV 443

75
Am{U (n¡J§~a) ZyhZo Amåhmcm (‘XVrgmR>r) hmH$ ‘macr, Am{U Amåhr
˶mÀ¶m hmHo$cm {H$Vr Mm§Jcm à{VgmX {Xcm hmoVm. 76 Amåhr ˶mcm Am{U ˶m§À¶m
Hw$Qw>§~r¶m§Zm ’$ma ‘moR>çm AmnÎmrVyZ dmMdco. 77 Am{U Amåhr Ho$di ˶mÀ¶m d§eOm§Zm
(n¥Ïdrda nwZéËWmZmn¶ªV) EH$‘od dmag R>a{dco. 78 Am{U Amåhr ^{dî¶mV ¶oUmè¶m
cmoH$m§‘ܶo ˶mMo gwñ‘aU H$m¶‘ R>odco. 79 gd© cmoH$m§‘ܶo Zyhcm em§Vr cm^mo! 80
Amåhr Mm§Jcr H$m‘o H$aUmè¶m§Zm AemM àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 81 IamoIa, Vmo
Am‘À¶m gÀÀ¶m lÕmd§V ^º$m§n¡H$s hmoVm. 82 (Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§Zm
dmM{dco) Am{U BVam§Zm ~wS>dyZ Q>mH$co.
83
B~«mhr‘ XoIrc VgmM lÕmd§V hmoVm. 84 Vmo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ewÕ
A§V:H$aUmgh (a heart free of evil) dicm. 85 Am{U Ooìhm Vmo Amnë¶m
{n˶mcm d Amnë¶m cmoH$m§Zm, åhUmcm, "Vwåhr hr H$emMr CnmgZm H$arV AmhmV? 86
Vwåhr cmoH$ A„mhcm gmoSy>Z ImoQ>çm (ñd¶§a{MV) Cnmñ¶m§g‘moa (ZV‘ñVH$) hmoV
AmhmV? 87 gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©{df¶r Vw‘Mo H$m¶ {dMma AmhoV?'
88
‘J ˶mZo AmH$memVrc ZjÌm§H$S>o EH$ ZOa Q>mH$cr. 89 Am{U (˶mÀ¶m
cmoH$m§Zm ˶m§À¶mgmo~V Z OmʶmMo {Z{‘Îm gm§{JVco) åhUmcm, "‘mPr Vã¶oV ~ar
Zmhr.' 90 Va Vo ˶mg gmoSy>Z {ZKyZ Joco. 91 Voìhm Vmo ˶m§À¶m Cnmñ¶m§H$S>o JwnMwn[a˶m
dicm. Am{U åhUmcm, "H$m¶! Vwåhr (Vw‘À¶mg‘moa R>odcoco Z¡doÚ) ImV Zmhr? 92
Vwåhmcm H$m¶ Pmco, Vwåhr H$mhr ~mocV Zmhr?' 93 ‘J ˶mZo Amnë¶m COì¶m hmVmZo
˶m§À¶mda àhma H$am¶cm gwédmV Ho$cr. 94 (˶mÀ¶m cmoH$m§Zm hr ~mV‘r H$imë`mZ§Va)
˶mMo cmoH$ ˶mÀ¶mH$S>o YmdV Amco. 95 Voìhm B~«mhr‘Zo ˶m§Zm åhQ>co, "Vwåhr ñdV:M
Á¶m§Zm KS>dcoco Amho, ˶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$aVm? 96 Va dñVwpñWVr hr Amho H$s,
Vmo Ho$di A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm Am{U Vwåhr Oo H$mhr (Amnë¶m hmVm§Zr)
KS>{dVm ˶m§ZmXoIrc {Z‘m©U Ho$coco Amho.' 97 (ho EoHy$Z) Vo (AmngmV) åhUmco,
"¶mÀ¶mgmR>r EH$ ^Å>rÀ¶m VèhoMr EH$ B‘maV ~Zdm, ‘J ˶mg ˶m AmJrV ’o$Hy$Z
Úm.' 98 ˶m§Zr ˶mÀ¶m{déÕ EH$ S>md aMcm, nU Amåhr (Vmo {d’$c H$ê$Z) ˶m§ZmM
An‘m{ZV Ho$co. 99 Am{U (Ooìhm ˶mÀ¶m d{S>cmZo ˶mcm KamVyZ H$mTy>Z Q>mH$co
Voìhm) (B~«mhr‘) åhUmcm, "‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmV Amho. Am{U VmoM ‘cm
‘mJ© XmIdrc.' 100 ˶mZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "A„mh! ‘cm EH$ gXmMaUr
nwÌ àXmZ H$a.' 101 Voìhm Amåhr ˶mg EH$m (gwñd^mdr d) g§¶‘r nwÌmÀ¶m
AmJ‘ZmMr ew^dmVm© {Xcr.
444 Hw$amU

102
Am{U Ooìhm (˶mMm ‘wcJm) Amnë¶m (d{S>cm§~amo~a) H$m‘ H$ê$ eHo$c
BVH$m ‘moR>m Pmcm, Voìhm (EHo$ {Xder ~mn) ‘wcmcm åhUmcm, "‘m¶m {à¶ nwÌm! ‘r
Ago EH$ ñdßZ nm{hco Amho H$s, ‘r VwPo ~{cXmZ H$arV Amho. Va Vy {dMma H$ê$Z
‘cm gm§J, ˶m{df¶r VwPo H$m¶ ‘V Amho?' (˶mda) Vmo åhUmcm, "~m~m! Vwåhmcm Omo
AmXoe (A„mhH$Sy>Z) {Xcm OmV Amho, ˶mda H¥$Vr H$am, A„mhZo BpÀN>ë¶mg, ‘r
ghZerc Agë¶mMo Vwåhmcm AmT>ioc.' 103 Am{U Ooìhm Vo XmoKohr A„mhÀ¶m
BÀN>ocm nyU©nUo g‘{n©V Pmco, Am{U B~«mhr‘Zo (Amnë¶m ‘wcmg) O{‘Zrda nmc϶m
AdñWoV R>odco. 104 Voìhm Amåhr ˶mcm hmH$ {Xcr, "ho B~«mhr‘, 105 Vy ñdßZ Iao
H$ê$Z XmIdco Amhog.' {ZpíMVM Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm AemMàH$mao ‘mo~Xcm XoV
AgVmo. 106 IamoIa, Vr (KQ>Zm åhUOo) Ho$di EH$ ‘moR>r narjm hmoVr. 107 Am{U
Amåhr EH$m ‘moR>çm ~{cXmZmÀ¶m ~Xë¶mV ˶mMr (åhUOo B~«mhr‘À¶m ‘wcmMr)
gwQ>H$m Ho$cr.
(Q>rn: ¶m à¶moJmVyZ B~«mhr‘ d Bñ‘mB©ccm A„mhà{V nyU© g‘n©UmMo AZw^d H$a{dÊ`mV Amco.)
108
Am{U Amåhr Z§VaÀ¶m cmoH$m§‘ܶo ˶mMo gwñ‘aU H$m¶‘ R>odco. (åhUOoM
˶mMo AZwgaU) 109 B~«mhr‘cm (gX¡d) em§Vr cm^mo! 110 gXmMmar cmoH$m§Zm Amåhr
AemàH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 111 IamoIa, Vmo Am‘À¶m gÀÀ¶m lÕmd§V ^º$m§n¡H$s
hmoVm. 112 Am{U Amåhr (B~«mhr‘cm EH$ Xþgam ‘wcJm) BghmµH$À¶m AmJ‘ZmMrhr
ew^dmVm© {Xcr. Omo XoIrc (nwT>o) n¡J§~a d gXmMmar (^º$) hmoUma hmoVm. 113 Am{U
Amåhr ˶mÀ¶mda d BghmµH$da H¥$nm Ho$cr. nU ˶m§À¶m d§eOm§n¡H$s H$mhr gXmMmar
hmoVo Va H$mhr ñnï>[a˶m ñdV:daM A˶mMma H$aUmao hmoVo.
114
Am{U AemMàH$mao Amåhr ‘ygm d hmê$Z (¶m n¡J§~am§da) AZwJ«h Ho$cm. 115
Am{U ˶m§Mr d ˶m§À¶m cmoH$m§Mr (H«y$a Xmñ¶ËdmÀ¶m) ’$ma ‘moR>çm ÌmgmVyZ gwQ>H$m
Ho$cr. 116 Am{U Amåhr ˶m§Zm gmhmæ¶ Ho$co d Vo daMT> R>aco. 117 Amåhr ˶m
XmoKm§Zm (MyH$ H$m¶ d ~amo~a H$m¶?) ho ñnï> Xe©{dUmam J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm. 118
Am{U Amåhr ˶m§Zm gai ‘mJ© XmI{dcm. 119 Am{U Z§VaÀ¶m cmoH$m§‘ܶo ˶m§Mo
(AZwgaU H$aUmè¶m§Zm) H$m¶‘ R>odco. 120 "‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm em§Vr cm^mo.' 121
Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm AemMàH$mao Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 122 IamoIa Vo
Am‘À¶m lÕmd§V ^º$m§n¡H$s hmoVo.
123
Am{U B{c¶mg hm XoIrc n¡J§~am§n¡H$s hmoVm. 124 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
cmoH$m§Zm åhQ>co, "Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJV Zmhr H$m? 125 Vwåhr ~Ac (Zm‘H$
gyah-37. Ag-gmµâµ’$mV 445

Cnmñ¶mMm) Ymdm H$aVm, Am{U gd©loð> Aem {Z‘m©Ë¶mg gmoSy>Z XoVm. 126 Vmo "A„mh'
Omo Vw‘Mm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr nmcZH$Vm©.' 127 nU ˶m§Zr
˶mg ImoQ>o R>a{dco, n[aUm‘r ˶m§Zm Om~ XoʶmH$[aVm (A„mhg‘moa) hOa Ho$co OmB©c.
128
nU Oo A„mhMo gƒo godH$ hmoVo (Vo gmoSy>Z). 129 Am{U Amåhr Z§VaÀ¶m
cmoH$m§‘ܶo ˶m§Mo gwñ‘aU H$m¶‘ R>odco. 130 B{c¶mg d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm em§Vr cm^mo!
131
Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm AemM àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 132 IamoIa Vmo
Am‘À¶m lÕmd§V ^º$m§n¡H$s hmoVm.
133
Am{U cyV XoIrc n¡J§~am§n¡H$s hmoVm. 134 Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm
dmMdco. 135 nU ˶mMr åhmVmar (~m¶H$mo) Or ‘mJo amhUmè¶m cmoH$m§n¡H$s hmoVr. 136
‘J Amåhr (cyV {VWyZ {ZKyZ Joë¶mZ§Va) BVam§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. 137 Am{U
(AmOn¶ªVhr) Vwåhr ˶m§À¶m ˶m AmogmS> dñ˶m§nmgyZ OmV AgVm gH$mir......
138
Am{U amÌr XoIrc. (~moY J«hU H$aʶmgmR>r) Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr
H$m?
139
Am{U ¶yZgw hm XoIrc n¡J~§ am§nH¡ $s EH$ hmoVm. 140 Ooìhm Vmo (Amnë¶m
cmoH$m§nmgyZ) YmdV OmD$Z ^acoë¶m Zm¡H$o da nmohmoMcm. 141 ‘J Zm¡H$o dmë¶m§Zr {MR²>R>çm
Q>mH$ë¶m d (˶mV nwÝhm-nwÝhm ˶mMoM Zmd {ZKmco) Va ˶m§Zr ˶mcm (g‘wÐmV) ’o$Hy$Z
{Xco. 142 ‘J (EH$m) ‘memZo ˶mcm {JiyZ Q>mH$co. Voìhm Vmo ñdV:cm Xmof XoD$ cmJcm.
(Voìhm ˶mcm ñdV:À¶m MwH$sMr OmUrd Pmcr). 143 Am{U Oa Vmo (A„mhMo)
ñVw{VJmZ H$aUmè¶m§nH¡ $s ZgVm.... 144 Va Vmo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV ‘memÀ¶mM
nmoQ>mV am{hcm AgVm. 145 ‘J Amåhr ˶mcm (‘memÀ¶m nmoQ>mVyZ H$mTy>Z g‘wÐ{H$Zmè¶mda)
Iwë¶m ‘¡XmZmV Q>mHy$Z {Xco. Voìhm Vmo AJXr H$mgmdrg hmoD$Z Jocm hmoVm. 146 Am{U
Amåhr ({VWo) ˶mÀ¶mnmer EH$ docrMo PmS> CJdco. 147 Am{U Z§Va Amåhr ˶mcm
(nwÝhm EH$Xm) EH$ cmI qH$dm ¶mnojm H$mhr OmñVM cmoH$m§H$S>o (n¡J~§ a åhUyZ) nmR>{dco.
148
Am{U ˶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr. åhUyZ Amåhr ˶m§Zm H$mhr H$mi (¶m
OrdZmMo) cm^ Cn^moJy {Xco.
149
Va (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§Zm {dMmam Vw‘À¶m nmcZH$˶m©gmR>r ‘wcr AmhoV
Am{U ˶m§À¶mgmR>r ‘wco AmhoV. 150 Amåhr ñdJ©XÿVm§Zm (angels) órOmVrÀ¶m
ê$nmV {Z‘m©U Ho$co Amho H$m¶? Am{U ho (AZoHo$ídadmXr) hr {Z‘m©U à{H«$¶m nmhV
hmoVo H$s H$m¶? 151 Zmhr, ‘wirM Zmhr, ho cmoH$ Á¶m H$mhr ImoQ>çm Jmoï>r ~mocV
AgVmV, ˶mn¡H$sM hr EH$ Jmoï> Amho 152 H$s, A„mhMr g§VVr Amho. Am{U Vo
446 Hw$amU

{Zìdi ImoQ>o ~mocV AmhoV. 153 A„mhZo ‘wcm§À`m VwcZoV ‘wctZm àmYmݶ {Xco?
154
Vwåhmcm Pmco Amho Var H$m¶? Vwåhr H$gm {ZU©¶ H$arV AmhmV? 155 Vwåhr
{dMma H$arV Zmhr H$m? 156 qH$dm Vw‘À¶mH$S>o gwñnï> Ago à‘mU Amho? 157
Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr g˶ Agoc Va Amncm J«§W gmXa H$am.
158
¶m (insincere) cmoH$m§Zr A„mh Am{U {OÞMo ZmVo Agë¶mMm {ZamYma
emoY cmdcm Amho. nU ¶m {OÞm§Zm ñdV: ¶m Jmoï>rMr Mm§Jcr OmUrd Amho H$s,
(ݶm¶mgmR>r) ˶m§Zm (A„mhg‘moa) hOa Ho$co OmB©c. 159 A„mh ˶m Jmoï>tnmgyZ
nyU©nUo Ag§~§{YV Amho. Á¶m§Mm ho (Zmcm¶H$) cmoH$ emoY cmdV AgVmV. 160 nU
Vo, Oo A„mhMo gƒo ^º$ AmhoV. (Vo Ago A{O~mV ZmhrV). 161 (A„mher
ImoQ>çm Jmoï>r§Mm g§~§Y OmoS>Umè¶m§Zmo!) Zm Vwåhr, Zm Vw‘Mo Vo Cnmñ¶...... 162
H$moUmcmhr A„mhnmgyZ Vwåhr ~hH$mdyZ Xÿa ZoD$ eH$V Zmhr...... 163 nU ’$º$
˶m§Zm, Á¶m§Mo ZaH$m‘ܶo OmUo AQ>i Amho. 164 (Am{U ñdJ©XÿV Oo gX¡d A„mhMo
ñVw{VJmZ H$aVmV, Vo åhUVmV) "Am‘À¶mn¡H$s à˶oH$mMo (A„mhZo) R>adyZ {Xcoco
ñWmZ Amho. 165 Am{U Amåhr XOm©Zwgma ˶mÀ¶mg‘moa ({eñVrZo) n§{º$~Õ C^o
amhVmo. 166 Am{U ˶mÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV AgVmo.'
167
(g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZ) Zoh‘r åhUV AgV, 168 "Am‘À¶mH$S>o Am‘À¶m
AmYr hmoD$Z Jocoë¶m cmoH$m§à‘mUo EImXo {Xì¶ J«§W AgVo Va.... 169 Amåhr XoIrc
A„mhMo Img ^º$ ~Zy eH$cmo AgVmo.' 170 nU (Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa ho Hw$amU gmXa
Ho$co Joco) ˶m§Zr ˶mda lÕm R>odʶmg ZH$ma {Xcm. Va cdH$aM ˶m§Zm H$iyZ ¶oB©c
(H$s, ˶m§Zr H$moU˶m Jmoï>rH$S>o nmR> {’$adcr hmoVr). 171 Am{U Am‘Mo nmR>dcoco
godH$, åhUOoM n¡J§~a ¶m§À¶m{df¶r Am‘Mm hm ’¡$gcm AmYrM gmXa Pmcocm Amho
__ 172
Vmo åhUOo, ˶m§Zm ImÌrZo ‘XV nmoMoc. 173 Am{U (eodQ>r) Am‘MoM g¡Ý¶
{dO¶ àmá H$aUma, ho {ZpíMV. 174 Va H$mhr H$mi Vwåhr (g˶ ZmH$maUmè¶m§nmgyZ
ñdV:cm) Xÿa R>odm. 175 Am{U ˶m§Zm nmhV amhm, H$maU cdH$aM Vo XoIrc nmhÿZ
KoVrc, (Oo AmVm Vo nmhV ZmhrV).
176
Vo IamoIa {ejogmR>r KmB© H$arV AmhoV H$m? 177 nU Ooìhm EH$Xm Vr ({ejm)
˶m§À¶m A§JUmV CVaoc, Voìhm ˶m cmoH$m§Mr Vr gH$mi ’$maM dmB©Q> hmoBc© , Á¶m§Zm gmdY
178
Ho$co Joco hmoV.o Va (Vwåhr) H$mhr H$mimgmR>r ˶m§À¶mnmgyZ (ñdV:cm) Xÿa R>do m. 179
Vwåhrhr nmhV amhm, Am{U Vo XoIrc nmhÿZ KoVrc, (Oo AmO ˶m§Zm {XgV Zmhr) 180
Agr‘ Amho Vw¶m nmcZH$˶m©Mr ‘{h‘m, gÝ‘mZ (d gm‘϶©) ¶m§Mm ‘mcH$ Amho Vmo,
gyah-38. gm°X 447

Am{U ˶m Jmoï>tnmgyZ Vmo ’$ma A˶wƒ Amho, Á¶m Jmoï>tMm g§~Y§ ho cmoH$ ˶mÀ¶mer
OmoS>VmV. 181 Am{U n¡J~§ am§Zm (gX¡d) em§Vr cm^mo! 182 Am{U gd© àe§gm A„mhgmR>rM
Amho, Omo gd© OJm§Mm ‘mcH$ Amho.
gyah-38. gm°X
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gm°X0 CnXoem§Zr AmoVàmoV Aem Hw$amUmMr enW. 2 Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV Vo
ImoQ>o A{^‘mZ Am{U d¡a ~miJyZ AmhoV. 3 ˶m§À¶mnydu Amåhr {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm
(¶mM XþîH¥$˶mnmoQ>r) Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Voìhm Vo ‘XVrgmR>r ¶mMZm H$ê$ cmJco.
nU Voìhm ~MmdmgmR>r Cera Pmcocm hmoVm.
4
˶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>co H$s, ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m‘YyZM gmdY
H$aUmam (n¡J§~a) Amcm, Voìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ åhUmco, "hm EH$ OmXÿJma d ImoQ>o
~mocUmam (‘mUyg) Amho. 5 gd© Cnmñ¶m§Mm (Zm¶ZmQ> H$ê$Z) EH$M Cnmñ¶ Agë¶mMm
Xmdm Vmo H$aVmo H$m? IamoIa, hr Va ’$maM {d{MÌ Jmoï> Amho.' 6 Voìhm ˶m§À¶mVrc
~S>r ‘§S>ir Ago åhUV (CnXoeJ¥hmVyZ) OmʶmgmR>r CR>cr, "Mcm {ZKm ¶oWyZ, Am{U
Amnë¶m Cnmñ¶m§da ÑT> lÕm R>odm. ¶m‘mJo (¶m ‘mUgmMo) H$mhrVar ñdmW© Amho. 7
Amåhr Aer Jmoï> nyduÀ¶m Y‘m©dc§~rH$Sy>Z H$Yrhr EoH$cocr Zmhr. hr (¶m ‘mUgmZo)
aMcocr Jmoï> Amho. 8 Am‘À¶mVrc gd© cmoH$m§Zm gmoSy>Z Ho$di ˶mÀ¶mH$S>oM B©ídadmUr
àH$Q> H$aʶmV Amcr Amho H$m?' Zmhr, Vgo Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s, Ago
åhUUmao cmoH$ ‘m¶m CnXoem{df¶r gme§H$ AmhoV. (H$maU) ˶m§Zr AÚmn ‘m¶m
{ejoMr Md MmIcocr Zmhr.
9
Vw¶m nmcZH$˶m©Mo H¥$noMo ^m§S>ma ˶m§À¶mH$S>o Amho H$m, Omo gd© e{º$‘mZ Amho
d ’$ma ‘moR>m XmVm Amho. 10 qH$dm Oo AmH$me d n¥Ïdr Am{U Oo H$mhr ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo
Amho, ˶m gdmªMr A{YgÎmm ˶m§À¶mH$S>o Amho H$m, Vgo Agoc Va Vo gd© e³¶
‘mJmªMm Adc§~ H$ê$Z AmH$memH$S>o Pon H$m KoV ZmhrV? 11 BVa g‘yhmà‘mUoM ¶m
g‘yhmMo XoIrc ¶m ~m~VrV nam^d hmoUo AQ>i Amho. 12 ¶m§À¶mnyduhr ZyhÀ¶m
cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, VgoM AmX ¶m O‘mVrZo Am{U (àM§S>) cîH$a
~miJUmè¶m {’$aAm¡ZZo XoIrc. 13 VgoM g‘yX (¶m O‘mVrZo) Am{U cyVÀ¶m cmoH$m§Zr
Am{U Vo dZmV amhUmao (åhUOo A¶H$mdmco) ¶m gdmªZr (ImoQ>o R>a{dco) Vo ’$ma
g§K{Q>V OZg‘yh hmoVo. 14 ˶m gdmªZr n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. Voìhm ‘m¶m (ݶmæ¶)
{ejoZo ˶m§Zm doT>co. 15 ho (g˶ ZmH$maUmao cmoH$ XoIrc) ˶m ^¶§H$a {ejoÀ¶m
448 Hw$amU

ñ’$moQ>mMr dmQ> nmhV Agë¶mMo (Amnë¶m H¥$VrZo {gÕ H$arV AmhoV) nU, ˶m§Zm Voìhm
Oamerhr Cg§V {Xcr OmUma Zmhr. 16 Vo (˶m {ejoMr {I„r CS>dV) åhUVmV, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Am‘À¶m {híemMr Or H$mhr {ejm Amho, Vr Amåhmcm {heo~mÀ¶m
{Xdgmnydu XoD$Z Q>mH$.'
17
(n¡J~§ a!) Vo Oo H$mhr ~mocV AmhoV, Vo (Y¡¶m©Z)o ghZ H$am. Am{U Am‘Mm Xmg
XmD$X ¶mMr AmR>dU H$am, Omo Iyn gm‘϶©dmZ hmoVm Am{U Vmo Zoh‘r Am‘À¶mH$S>o ܶmZ
cmdyZ hmoVm. 18 Am{U åhUyZ Amåhr nd©Vm§Zm ˶mÀ¶m ñVw{VJmZmV gm‘rc ìhm¶cm cmdco.
Vo ˶mÀ¶m~amo~a gH$mi-g§Ü¶mH$mi ñVw{VJmZ H$arV AgV. 19 Am{U njrXoIrc EH$Ì
hmoD$Z ˶m§À¶m‘ܶo gm‘rc hmoV. gd© A„mhH$S>o ܶmZ H|${ÐV H$aUmao hmoV.o 20 Am{U Amåhr
˶mÀ¶m gÎmocm ~iH$Q>r àXmZ Ho$cr. Am{U ˶mcm {ddoH$ àXmZ Ho$co. Am{U ˶mcm
dmX{ddmXm§Mm ’¡$gcm H$aʶmMr hmVmoQ>r ~hmc Ho$cr hmoVr.
21
Á¶m àmW©ZmJ¥hmV (XmD$X àmW©Zm H$am¶Mm) {VWo XmoZ OU, dmXr d à{VdmXr,
Amncm IQ>cm KoD$Z q^Vrda MTy>Z AmV Amco hmoVo. ¶m KQ>ZoMr dmVm© Vwåhmcm
nmohmoMcr Amho H$m? 22 Ooìhm Vo XmD$Xnmer Amco, Voìhm ˶m§Zm nmhÿZ Vmo Km~acm. Vo
åhUmco, "Vwåhr Km~ê$ ZH$m, Amåhr XmoKo EH$ {ddmX KoD$Z (Vw‘À¶mH$S>o) Amcmo
AmhmoV. Am‘À¶mVrc EH$mZo Xþgè¶mda Aݶm¶ Ho$cocm Amho, Va Vwåhr Am‘À¶mXaå¶mZ
ݶm¶mo{MV ’¡$gcm H$am Am{U (Am‘À¶mda) Aݶm¶ H$ê$ ZH$m. Am{U Amåhmcm gai
‘mJ© XmIdm. (hr Vw‘À¶mH$Sy>Z Anojm).'
23
"hm ‘mPm ^mD$ Amho, ˶mÀ¶mH$S>o Zì¶mÊUd ‘|T>çm AmhoV. Am{U ‘m¶mH$S>o
Ho$di EH$M ‘|T>r Amho, VarXoIrc hm åhUVmo, "Vrhr ‘cm XoD$Z Q>mH$,' Am{U ˶mZo
~mocʶmV ‘m¶mda gaer KoVcr Amho.' 24 XmD$XZo åhQ>co, "˶mZo Amnë¶m ‘|T>çmV
VwPr ‘|T>r gm{‘c H$ê$Z KoʶmgmR>r, Vw¶m ‘|T>rMr ‘mJUr H$ê$Z, IamoIa Vw¶mda
Aݶm¶ Ho$cocm Amho. AZoH$ ^mJrXma cmoH$ (gmYmaUnUo) EH$‘oH$m§da Aݶm¶ H$arV
AgVmV, nU ’$º$ ¶mg AndmX Vo cmoH$ AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$arV
AgVmV, nU Ago cmoH$ ’$maM H$‘r AgVmV.' Voìhm (AMmZH$nUo) XmD$Xcm AmR>dco,
Amåhr ˶mMr H$gmoQ>r nmhV hmoVmo, Voìhm Vmo cJoM Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘m ¶mMZm
H$ê$ cmJcm. Am{U ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoD$Z, níMmÎmmnmgh ˶mÀ¶mH$S>o dicm.
(Q>rn: ˶m XmoZ OUm§Mo Adoir Am{U d{hdmQ>r{déÕ ¶oʶm‘ܶo ‘mPr narjm KoVcr OmV Agoc, Ago
˶mcm OmUdco.)
25
Voìhm Amåhr ˶mg j‘m Ho$cr. {Z…g§e`, ˶mÀ¶mgmR>r Am‘À¶m gm{ÞܶmV
gyah-38. gm°X 449

(nearness to us) gÝ‘mZmMo Am{U A{Ve¶ Mm§Jco ñWmZ Amho.


26
Am{U Amåhr åhUmcmo, "ho XmD$X! Amåhr Vwcm ¶m ^y‘rda AI˶ma àXmZ
Ho$cocm Amho, åhUyZ Vy cmoH$m§Xaå¶mZ ݶm¶nyd©H$ {ZdmS>m H$a Am{U (ݶm¶^mdZoÀ¶m
{déÕ OmD$Z) Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo AZwgaU H$ê$ ZH$mog. ˶m (BÀN>m AmH$m§jm)
Vwcm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^aH$Q>V KoD$Z OmVrc Am{U Oo A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ
T>iVmV, ˶m§Zm H$R>moa {ejm {ZpíMVnUo hmoUma Amho. ¶m H$maUmñVd H$s, Vo {heo~
27
Úmd¶mÀ¶m {Xdgmcm {dgê$Z ~gcoco AmhoV.' Am{U Amåhr n¥Ïdr d
AmH$me d Oo H$mhr ¶m Xmohm|À¶m ‘ܶo Amho Vo gd©, CÔoem{dZm ì¶W© {Z‘m©U Ho$coco
Zmhr. Vgm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm {dMma Amho. Va Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm ˶m§À¶mgmR>r ZaH$ê$nr gd©Zme Amho. 28 (Ago H$Yr e³¶ Amho H$m H$s),
Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr ˶m§À¶m g‘mZ H$ê$Z Q>mHy$,
Oo ^yVcmda CËnmV ‘mO{dVmV? qH$dm Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm XþamMmè¶m§g‘mZ
dmJUyH$ XoD$? (Ago H$Xm{n e³¶ Zmhr).
29
(n¡J§~a!) ho (Hw$amU) H¥$nm d (‘mJ©Xe©ZmZo ^anya) Agm EH$ J«§W Amho. Omo
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r àH$Q> Ho$cm Amho H$s, cmoH$m§Zr ¶mVrc g§Xoem§da qMVZ
H$amdo. Am{U Á¶m§Zm ~wÕr cm^cocr Amho, ˶m§Zr ¶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm. 30 Am{U
Amåhr XmD$Xcm (nwÌmÀ¶m ê$nmZo) gwco‘mZ àXmZ Ho$cm (A„mhMm) ’$maM Mm§Jcm
Agm ^º$ Am{U gX¡d (A„mhMr) AmoT> ~miJUmam hmoVm Vmo. 31 (EH$m) g§Ü¶mH$mir
(˶mÀ¶m g¡Ý¶mVrc) CÎm‘ n¡XmerMo d Mni KmoS>o ˶mÀ¶mg‘moa AmUʶmV Amco.
(Am{U ˶m§Mr e¶©V cmdʶmV Amcr). 32 Voìhm Vmo åhUmcm, "‘cm Mm§Jë¶m Jmoï>tMo
Zoh‘rM ’$ma AmH$f©U dmQ>Vo H$maU, ˶m Jmoï>r ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr AmR>dU
H$ê$Z Xoʶmg H$maUr^yV R>aVmV.' (Vo nmhUo) ¶oWn¶ªV gwê$ hmoVo H$s, gy¶m©ñV Pmcm.
33
(Voìhm ˶mZo åhQ>co), "˶m§Zm ‘m¶mH$S>o naV KoD$Z ¶m, (Ooìhm ˶m§Zm Z§Va
AmUʶmV Amco,) Voìhm Vmo ˶m§À¶m nm¶mda d ‘mZoda (ào‘mZo) hmV {’$ady cmJcm.
34
Am{U Amåhr gwco‘mZcm (AmUIr EH$màH$mao) AmO‘mdyZ nm{hco. ˶mÀ¶m
qghmgZmda EH$ (‘¥Vàm¶) eara R>do ʶmV Amco. ‘J Vmo (g§nUy © g‘n©Umgh) Am‘À¶mH$S>o
dicm.
(Q>rn: ^mî¶H$mam§Zr ¶m{df¶r Ago {c{hco Amho H$s, n¡J§~a gwco‘mZÀ¶m AZoH$ nËZr hmo˶m, nU ’$º$
EH$sg ‘yc Pmco Vohr ‘¥Vàm¶ AdñWoV.)
35
˶mZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘cm j‘m H$a Am{U ‘cm Ago
450 Hw$amU

A{YamÁ¶ àXmZ H$a, Ogo ‘m¶mZ§Va H$moUmcmhr àmá hmoD$ Z¶o. IamoIa Vy ’$ma ‘hmZ
XmVm Amhog.'
(Q>rn: åhUOo Vo gd© àmá Pmë¶mdahr, ‘r Vwcm VwPm Z‘« ^º$ ~ZyZ XmIdoZ.)
36
Voìhm Amåhr dmè¶mg ˶mÀ¶m (AmXoemÀ¶m) AYrZ Ho$co, Omo ˶mÀ¶m AmXoemZwgma
OoW-o H$moR>o ˶mg Om¶Mo Amho, ˶m {XeoZo hiwdmanUo dmhV Ago. 37 VgoM Amåhr
{OÞm§Zm ˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoVo, Oo (‘moR>‘moR>)o ~m§YH$m‘ H$aʶmV expert hmoV,o Am{U
Vo nmU~wS>ho r hmoV.o 38 ¶m§À¶m ì¶{V[aº$ BVa ({OÞ) Oo gmIiX§S>mZ§ r OISy>Z R>do coco
hmoVo (˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoVo). 39 Amåhr åhUmcmo, "hr Vw¶mgmR>r Am‘Mr XoUJr
Amho, Va Vy Amnë¶m BÀN>Zo gw ma (BVam§Zm ˶mVyZ) Xo qH$dm (ñdV:H$S>)o R>do Zy Ko.
H$moUVmhr {heo~ Z R>do Vm.' 40 (Vmo Am‘Mm Agm godH$ hmoVm H$s), ˶mÀ¶mgmR>r
Am‘À¶mnmer Am‘À¶m {ZH$Q>Mo d Mm§Jco ñWmZ Agoc.
41
(AemMà‘mUo) Am‘Mm EH$ godH$ Aæ¶y~ hmoVm, Va (n¡J§~a!) ˶mMrhr
AmR>dU H$am. Ooìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, (åhUmcm), (ho à^y!)
"g¡VmZmZo ‘cm ’$ma H$ï> d ¶mVZm nmoM{dë`m AmhoV.' 42 Voìhm Amåhr åhUmcmo,
"(O{‘Zrda) Amnco nm¶ (OmoamZo) AmnQ>,' (˶mZo Vgo Ho$ë¶mZ§Va EH$ Pam {ZKmcm) "ho
W§S> Ago nmUr Amho ñZmZ H$aʶmgmR>r d {nʶmgmR>r.' 43 Am{U Amåhr (˶mMr dmB©Q>
AdñWm g§ndyZ ˶mÀ¶mg{hV) ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ mcm nydn© Xmda AmUco. (åhUOo nwÝhm g‘¥Õ
Ho$co). Am{U ˶mM~amo~a Am‘À¶m H¥$noZo ˶mV XþnQ>rZo dmT> Ho$cr. ¶m CÔoemZo H$s, ~wÕr
cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r (¶m KQ>ZVo Zy ) ~moY J«hU H$aVm ¶mdo. 44 Amåhr ˶mcm åhUmcmo,
"‘yR>^a gw³¶m H$mS>çm hmVmV Ko Am{U ˶mZo (Amnë¶m nËZrg hiwdmanUo) ‘ma, nU
Amncr enW ‘moS>y ZH$mog.' IamoIa, Vmo Amåhmcm ’$maM ghZ H$aUmam ^º$ Agë¶mMo
AmT>iZy Amco (åhUOo ˶mZo ñdV:cm Vgo {gÕ Ho$co), CÎm‘ ^º$ hmoVm Vmo! gX¡d
A„mhMr AmoT> Agcocm Agm!
(Q>rn: n¡J§~a Aæ¶y~ AmYr gd© ~mOy§Zr g‘¥Õ hmoVo, Z§Va ˶m§Mr gd© g‘¥Õr Jocr d Vo ’$ma J§^ra
AmOmar Pmco. Voìhm ˶m§Zr H$mhr KaJwVr H$maUm‘wio Amnë¶m nËZrÀ¶m ~m~VrV Aer enW KoVcr hmoVr
H$s, ‘r ~am Pmcmo Va Vwcm e§^a ’$Q>Ho$ ‘maoZ. ˶m~m~VrV ˶m§Zm Ago ‘mJ©Xe©Z àmá Pmco hmoVo H$s,
dMZhr ‘moSy> ZH$m Am{U BOmhr nmoMdy ZH$m.)
45
VgoM Am‘Mo ^º$ B~«mhr‘, BghmµH$ d ¶mµH$y ~ ¶m§Mr AmR>dU H$am. Vo Am§V[aH$
eº$s Am{U XyaÑï>r cm^coco cmoH$ hmoV.o 46 Am{U Amåhr ˶m§Mr {ZdS> ¶mZ§VaÀ¶m
(AZ§VH$mcrZ) OrdZmMr h{H$JV (cmoH$m§g‘moa) àñVwV H$aʶmÀ¶m CÔoemgmR>r Ho$cr hmoVr.
47
Am{U Am‘À¶mH$S>o ˶m§Mo ñWmZ Am‘À¶m {ZdS>cëo ¶m d IamoIa Mm§Jë¶m ^º$m§‘ܶo
gyah-38. gm°X 451

Agoc. 48 VgoM (Am‘Mo ^º$) Bñ‘mB©c, Ac¶gmA Am{U µOwc{H$µâc ¶m§Mrhr


AmR>dU H$am. ho gd©OU Iè¶m AWm©Zo gXmMmè¶m§nH¡ $s hmoV.o
49
ho (Hw$amU) Va ~moYJ«§W Amho. IamoIa, A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ
OJUmè¶m§gmR>r, ‘¥Ë¶wZV§ aÀ¶m OrdZmV) CÎm‘ {R>H$mU Amho. 50 gX¡d dmñVì¶ H$aʶmÀ¶m
~mJm, Á¶m§Mr Xmao ˶m§À¶mgmR>r Iwcr AgVrc. 51 Vo {VWo AJXr Amam‘mV ~gcoco,
(qH$dm nhþS>coco) AgVrc. Vo {VWo Amnë¶mcm hdr Vr ’$io Am{U no¶ (fruits &
drinks) ‘mJdrV AgVrc. 52 Am{U ˶m§À¶m~amo~a ({VWo) ˶m§À¶m nËZr AgVrc,
Z‘«^md ~miJUmè¶m Am{U ˶m§À¶m g‘d¶ñH$ Aem. 53 ¶m ˶m Jmoï>r AmhoV, Á¶m
{heo~mÀ¶m {Xder àXmZ H$aʶmMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho. 54 hr Amåhr àXmZ
Ho$cocr Aer CnOr{dH$m Agoc Or H$Yrhr g§nwï>mV ¶oUma Zmhr.
55
ho gd© (A„mhMr OmU d ^¶ ~miJyZ OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§gmR>r Amho!)
Am{U (am{hco {eaOmoa) Va {eaOmoa cmoH$m§gmR>r ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho. 56 "ZaH$'
{VWo ˶m§Zm OiV amhmdo cmJoc, (IamoIa), {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo dmñVì¶mMo!
57
˶m§Zm {VWo Oo H$mhr {‘ioc, Vo ho Amho __ Va ˶m§Zr ¶m§Mr Md MmImdr, CH$iVo
nmUr Am{U A{Ve¶ W§S>Jma XwJªYr`wº$ ny. 58 Am{U AemM àH$maÀ¶m BVa AZoH$
(¶mVZm) AmhoV. 59 (Am{U Vo EH$‘oH$m§Zm åhUVrc, Vwåhr nmhV AmhmV H$m?) hm
cmoH$m§Mm g‘yh Omo Vw‘À¶mgmo~V (nmnm§Mm dmQ>oH$ar hmoVm), BWo (H$m|~ʶmgmR>r) AmUcm
OmV Amho. H$moUrhr ˶m§Mo ñdmJV H$aUmam Zmhr. ˶m§Zmhr ZaH$m¾rMm Ìmg gmogmdm
cmJUma. 60 (ho EoHy$Z) Vo åhUVrc, "(Vw‘Mo Vm|S> H$mio hmodmo!) Vw‘Mo ñdmJV H$aUmam
(AmO) H$moUrhr Zmhr. Vw‘À¶m ‘wioM Va (AmO) ho Am‘À¶m dmQ>çmcm Amco Amho.'
(IamoIa) {H$Vr dmB©Q> Amho, Vo {R>H$mU (gX¡d) amhʶmgmR>r! 61 Vo (A„mhH$S>o)
àmW©Zm H$ê$ cmJVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Á¶mÀ¶m‘wio ho n[aUm‘ Am‘À¶m
dmQ>çmcm Amco Amho, ˶mcm Vy ZaH$mMr (Am‘À¶mnojm) XþßnQ> {ejm Xo!' 62 Am{U Vo
(ZaH$dmgr) åhUVrc, "ho H$m¶ Pmco! Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr Xþï> ‘mZV hmoVmo, (˶m§À¶mn¡H$s
H$moUrhr) BWo Hw$R>o {XgV Zmhr. 63 (Vo cmoH$) Á¶m§Zm Amåhr CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco
hmoVo, qH$dm Vo AgVrc BWo, nU Amnë¶mcm {XgV ZgmdoV, Agohr hmoD$ eH$Vo?' 64
IamoIa, hr ‘mÌ g˶ Jmoï> Agoc H$s, ZaH$dmgr AmngmV AemàH$mao EH$‘oH$m§da
Xmofmamon H$aVrc.
65
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r Va Ho$di gmdY H$aUmam Amho. Am{U A„mh{edm¶
Xþgam H$moUrM Cnmñ¶ Zmhr, Agm EH$‘od H$s, ApñVËdmV Agcoë¶m à˶oH$ Jmoï>rda
452 Hw$amU

{Z¶§ÌU R>odyZ Agcocm (Amho Vmo)! 66 VmoM Amho nmcZH$Vm© n¥Ïdr d AmH$me Am{U
¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶m gdmªMm, Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr) Agr‘
j‘merc Amho.' 67 ˶m§Zm gm§Jm, "hm ^¶§H$a ‘hÎdmMm g§Xoe Amho. 68 (nU) ˶mH$S>o
Vwåhr Xþc©j H$arV AmhmV.' 69 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘cm (ñdV:hÿZ) ˶m Cƒ
XOm©À`m ñdJ©XÿVm§À¶m g^oV (Exalted Assembly) (‘mZdmÀ¶m {Z{‘©Vr{df¶r)
AmngmV H$m¶ H$m¶ dmX{ddmX Pmcm, ¶mMo ‘wirM kmZ Zmhr. 70 (¶m Jmoï>r ‘cm
Ho$di A„mhÀ¶m g§XoemÛmao H$ië`m AmhoV). (Am{U) A„mhMm g§Xoe ‘m¶mH$S>o
Ho$di ¶mgmR>r àH$Q> Ho$cm OmVmo H$s, ˶mÛmao ‘r (cmoH$m§Zm) ñnï>[a˶m gmdY H$amdo.'
71
Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XÿVm§Zm åhQ>co, "‘r (cdH$aM) ‘mVrnmgyZ
‘Zwî¶ {Z‘m©U H$aUma Amho. 72 Am{U Ooìhm ‘r ˶mg nyU©nUo KS>dyZ Q>mHo$Z d ˶mV
‘mPm AmË‘m ’w§$H$cocm AgoZ, Voìhm Vwåhr (gd©) ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm.' 73
Voìhm gd© ñdJ©XÿV EH$Ì ZV‘ñVH$ Pmco. 74 nU Bãcrg (g¡VmZ) ZV‘ñVH$ Pmcm
Zmhr, ˶mZo ‘r (‘Zwî¶mnojm loð> Agë¶mMo, åhUOoM) ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. n[aUm‘r
Vmo (g¡VmZ) g˶ ZmH$maUmè¶m§‘ܶo gm‘rc Pmcm. 75 A„mhZo åhQ>co, "ho Bãcrg!
Á¶mcm (åhUOoM ‘mZdmcm) ‘r ‘m¶m hmVm§Zr ~Z{dco Amho, Va ˶mÀ¶mg‘moa
ZV‘ñVH$ Z hmoʶmg Vw¶mgmR>r H$moUVr Jmoï> H$maUr^yV R>acr? Vy ho ‘JéarMo àXe©Z
H$aVmog H$s, Vy ˶m§À¶mn¡H$s Amhog Oo (Ho$di) ñdV:cm ‘moR>o g‘OVmV.'
(Q>rn: ‘m¶m hmVm§Zr ~Z{dco åhUOo ‘mUgmà‘mUoM A„mhMohr hmV AmhoV Agm AW© hmoV Zmhr, Va
{d{eï> CÔoemZo ~Z{dco d loð> {Z{‘©Vr R>a{dco Agm hmoVmo.)
76
(˶mda) g¡VmZ CÎmacm, "‘r ‘Zwî¶mnojm loð> Amho, (H$maU) Vy ‘cm AmJrnmgyZ
{Z‘m©U Ho$cog, Am{U ˶mcm ‘mVrnmgyZ.' 77 (A„mhZo åhQ>c)o , "Vy VmËH$mi ¶oWyZ
(ñdJu¶ n[agamVyZ) MmcVm hmo, H$maU ¶mnwT>o Vw¶mda (Am‘Mr H¥$nm ZgyZ) {Y¸$ma
78
Amho. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV Vy ‘m¶m emnmZo J«ñV Agerc.'
(Q>rn: Am{U ˶m {Xder Va Vwcm ZaH$mV ’o$Hy$Z {Xco OmB©c.)
79
(˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm ˶m {Xdgmn¶ªV Cg§V
Xo, Á¶m {Xder cmoH$m§Zm nwÝhm {Od§V H$aʶmV ¶oB©c.' 80 (A„mhZo) CÎma {Xco, "Vwcm
Cg§V XoʶmV Amcr. 81 ˶m {ZYm©[aV {Xdgmn¶ªV (Á¶mMo kmZ Ho$di ‘cm Amho).'
82
(˶mda) Vmo åhUmcm, "Vw¶m gm‘϶m©Mr enW, ‘r ˶m gdmªZm (åhUOo g‘ñV
‘mZdOmVrg) gÝ‘mJm©nmgyZ ~hH$mdyZ Xÿa ZoD$Z gmoS>oZ. 83 nU ¶mV AndmX VwPo gƒo
^º$ AgVrc. (åhUOo ˶m§Zm Hw$‘mJu cmdʶmV ‘r ¶eñdr hmoUma Zmhr).' 84 A„mhZo
gyah-39. AµO-µOw‘a 453

åhQ>c,o "g˶ ho Amho, Am{U ‘r ~mocVmo Vo g˶M AgVo. 85 H$s ‘r ZaH$mcm, Vy Am{U
VwPo AZwgaU H$aUmao gd© cmoH$, ¶m§Zr ^ê$Z Q>mHo$Z.'
86
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "¶m (g§XoemnmoQ>r) ‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm
‘mJV Zmhr, Zm ‘r (H$moU˶mhr àH$mao) T>m|J H$aUmè¶m cmoH$m§n¡H$s Amho. 87 ho (Hw$amU)
gd© cmoH$m§gmR>r Ho$di EH$ ~moYJ«§W Amho. 88 Am{U Vwåhmcm cdH$aM ¶mMr g˶Vm
H$iyZ MwH$o c.'
gyah-39. AµO-µOw‘a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm J«§W A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, Omo gd©e{º$‘mZ d (Agr‘)
~w{ÕdmZ Amho. 2 (n¡J§~a!) hm J«§W Amåhr Vw‘À¶mH$S>o g˶ (CÔoem§g{hV) àH$Q> Ho$cm
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Va Vwåhr g§nyU© g‘n©U^mdmgh A„mhMrM CnmgZm
H$am. 3 cjmV R>odm! g§nyU© g‘n©U^mdmgh AmkmnmcZ hm Ho$di A„mhMmM h¸$
Amho. Am{U Á¶m cmoH$m§Zr, ˶mÀ¶m{edm¶ BVam§Zm H$m¶©gmYH$ ~ZdyZ R>odco Amho, (Vo)
åhUVmV, "Amåhr ˶m§Mr CnmgZm Ho$di ¶mgmR>r H$aVmo H$s, ˶m§À¶m ‘mܶ‘mVyZ
Amåhmcm A„mhMo gm{Þܶ àmá ìhmdo.' {ZpíMVM A„mh (ݶm¶mÀ¶m {Xder)
˶m§À¶mXaå¶mZ ˶m~m~VrV Amncm {ZU©¶ gwZmdoc, Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX ~miJyZ
AmhoV. A„mh Aem ‘mUgmcm gÝ‘mJ© XmIdV Zmhr, Omo AÅ>c ImoQ>maS>m Amho d
’$ma H¥$V¿Z Amho.
4
Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo H$s, ˶mMmhr nwÌ Agmdm, Va ˶mZo Amnë¶m
{Z{‘©Vrn¡H$s hdo ˶mMr (nwÌ åhUyZ) {ZdS> Ho$cr AgVr. Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m!
Vmo Amho A„mh! EH$‘od! Oo-Oo ApñVËdmV Amho, ˶m gdmªda g§nyU© {Z¶§ÌU
R>odUmam! 5 ˶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr AW©nyU© CÔoemg{hV Ho$cocr
Amho. VmoM amÌrZ§Va {Xdg AmUVmo Am{U {XdgmZ§Va amÌ Am{U ˶mZoM gy¶© Am{U
M§Ð ¶m§Zm (Amnë¶m {Z¶‘mÀ¶m) AYrZ Ho$co Amho. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ Zo‘yZ {Xcoë¶m
doioà‘mUo Amnë¶m H$joV n[a^«‘U H$arV AgVmo. cjmV R>odm, Vmo gd©e{º$‘mZ Amho
d ’$ma j‘merc Amho.
6
A„mhZo Vwåhmcm EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Am{U ‘J ˶m‘YyZM ˶mZo
˶mMm OmoS>rXma {Z‘m©U Ho$cm. ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r AmR> OmVtÀ¶m JwamT>moam§À¶m OmoS>çm
(åhUOo Za d ‘mXr) àXmZ Ho$ë¶m. Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘mVm§À¶m J^m©e¶mV A§YH$mamÀ¶m
454 Hw$amU

VrZ AdñWm§Xaå¶mZ, EH$m Z§Va Xþgar Aem nÕVrZo {Z‘m©U H$arV AgVmo. (ho gd©
H$aUmam) A„mh Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm©! gd©Ì gÎmm ˶mMrM Amho. ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Va ‘J Vwåhr Hw$R>o ^aH$Q>V Mmccm AmhmV?
7
Oa (A„mhà{V) H¥$V¿ZVm ~miJmc Va (cjmV R>odm) A„mh H$mhr Vw‘Mm
JaOd§V Zmhr. (nU) Amnë¶m ^º$m§‘ܶo H¥$V¿ZVoMr ^mdZm AgUo ˶mcm A{O~mV
AmdS>V Zmhr. nU Oa Vwåhr ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVm ~miJmc, Va Vw‘À¶mH$Sy>Z Agm
à{VgmX ˶mcm {à¶ Amho. AmoPo dmhUmam H$moUrhr Xþgè¶mMo AmoPo dmhUma Zmhr. ‘J
Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>oM naVyZ Om¶Mo Amho. Va Vmo Vwåhmcm Vo gd© XmIdyZ
XoB©c, Oo-Oo Vwåhr (Am`wî`mV) H$arV hmoVm. IamoIa, cmoH$m§À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho,
Vo gd© Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ Amho.
8
Am{U Ooìhm ‘Zwî¶mg EImXo Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vmo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
nyU© g‘n©U^mdmgh (‘XVrgmR>r) ¶mMZm H$ê$ cmJVmo. nU Ooìhm Vmo Amnë¶mH$Sy>Z
˶mÀ¶mda Amnë¶m H¥$noZo AZwJ«h àXmZ H$ê$Z (˶mMo H$ï> Xÿa H$aVmo, Voìhm ˶mÀ¶mV
Ago n[adV©Z hmoVo H$s), Vmo ˶mg {dgê$Z OmVmo, Á¶mMm Vmo (g§H$Q>H$mir) Ymdm H$arV
hmoVm. Am{U BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>ady cmJVmo, Vo ¶mgmR>r H$s, Xþgè¶m§Zmhr
(A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ ~hH$mdyZ gmoS>mdo. Omo (Ago Hw$H¥$˶ H$aVmo) ˶mg gm§Jm,
"g˶ ZmH$maʶm‘wio Vwcm àmá hmoUmè¶m cm^m§Mm H$mhr H$mi (Oê$a) Cn^moJ H$ê$Z Ko,
nU eodQ>r Vy ZaH$dmgr¶m§V Agerc.' 9 Omo ‘mUyg amÌrÀ¶m g‘¶r A„mhg‘moa
ZV‘ñVH$ hmoVmo Am{U {dZ‘« ^mdmZo àmW©ZoV C^m Q>mH$V AgVmo, VgoM ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m
OrdZm~Ôc gX¡d Xj AgVmo. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMr Anojm ~miJyZ
AgVmo, Vmo (˶m ‘mUgmgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo ¶m Jmoï>tnmgyZ nyU©nUo Xÿa Amho?)
(˶m§Zm) {dMmam, "kmZr d AkmZr XmoKo g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$m?' IamoIa, CnXoe Vo
cmoH$ J«hU H$aVmV, Oo ~wÕrMm dmna H$aVmV.
10
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, (A„mh åhUVmo), "ho ‘m¶m lÕmd§V ^º$m§Zmo!
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). Oo cmoH$ ¶m OJmV gËH$‘}
H$aVrc, ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho. Am{U (cjmV Agy Úm) A„mhMr ^y‘r
’$ma {demc Amho. Am{U Oo ghZercVm ~miJUmao AmhoV, ˶m§Zm A‘mn ‘mo~Xcm
àXmZ Ho$cm OmB©c.'
11
(n¡J§~a! Vwåhr cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘cm Aer Amkm XoʶmV Amcocr Amho H$s,
‘r Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$amdr, ˶mÀ¶mMà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ. 12
gyah-39. AµO-µOw‘a 455

Am{U ‘cm Aer Amkm XoʶmV Amcr Amho H$s, gd©àW‘ ‘r ñdV: ˶m cmoH$m§n¡H$s
ìhmdo Oo A„mhcm nyUn© Uo g‘{n©V hmoVmV.' 13 ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr
Adkm H$aoZ Va ‘cm ˶m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>Vo.' 14 ˶m§Zm gm§Jm, "‘r
nyU© g‘n©U^mdmgh Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$aVmo. 15 Va (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!)
A„mhcm gmoSy>Z Vwåhr hdo ˶mMr CnmgZm H$am, (Vwåhmcm ˶mMo n[aUm‘ Adí¶
^moJmdo cmJVrc). ˶m§Zm gm§Jm, Iè¶m AWm©Zo ZwH$gmZmV nS>Umao Vo cmoH$ AmhoV, Oo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ñdV:À¶m d Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§À¶m dmQ>çmcm ZwH$gmZ AmUʶmg
H$maUr^yV R>aVrc. cjmV Agy Úm, hmM dmñV{dH$ ZwH$gmZ (loss) Amho.'
(Q>rn: ¶m g§Xoemcm g‘moa R>odyZ, à˶oH$ KamVrc cmoH$m§Zr d {deofH$ê$Z Hw$Qw>§~à‘wIm§Zr ñdV:Mo
AmˑnarjU H$amdo.)
16
"˶m§À¶mdê$Z Am{U ImcyZ AmJrMo AmdaU Agoc (åhUOo ˶m§À¶m Mhÿ~mOy§Zr
AmJrZo ˶m§Zm doT>coco Agoc).' hrM Vr {ejm Amho, Á¶mMr OmUrd A„mh Amnë¶m
^º$m§Zm (nwÝhm nwÝhm) H$ê$Z XoVmo Amho. "ho ‘m¶m ^º$m§Zmo! (Zoh‘r) ‘mPr OmU (d
^¶) ~miJyZ Agm.'
17
˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm© Amho, Oo g¡VmZr eº$s¨À¶m CnmgZonmgyZ ñdV:cm
(nyU©nUo) Xÿa R>odVmV Am{U nyU© g‘n©U^mdmgh A„mhH$S>o diVmV. (n¡J§~a!)
‘m¶m Aem ^º$m§Zm ew^dmVm© EoH$dm. 18 ˶m§Zm Oo EoH$dco OmVo, Vo A{Ve¶
cjnyd©H$ EoH$VmV, Am{U ˶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo AZwgaU H$aVmV. (åhUOo Vo Jmoï>tMm
MwH$sMm AW© cmdV ZmhrV). hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm A„mhZo gÝ‘mJu cmdcoco
Amho. Am{U hoM Vo cmoH$ AmhoV Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV.
19
Va CcQ>njr Omo ‘mUyg (A„mhÀ¶m) {ejogmR>r nmÌ R>acocm Amho. (ho
n¡J§~a!) Aem ‘mUgmg Vwåhr dmMdy eH$Vm H$m, Omo AmYrM ZaH$mÀ¶m AmJrV
nS>cocm Amho. (åhUOo Vmo ZaH$mÀ¶m AmJrV nS>Uo, AJXr AQ>i Amho). 20 nU Oo
cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>odyZ AgVmV, ˶m§À¶mgmR>r emhr ‘hmc AgVrc,
Á¶m§À¶mda AmUIr ^ì¶ ‘hmc AmhoV. Am{U ˶m§À¶mImcyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶)
àdmh dmhV AgVrc. ho Amho A„mhMo dMZ, Am{U A„mh Amnco dMZ H$Yrhr
‘moS>V ZgVmo.
21
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao)
nmʶmMm dfm©d H$aVmo. ‘J O{‘ZrV nmʶmMo Pao àdm{hV H$aVmo. VmoM O{‘Zrda
ZmZm{dY a§JmMr dZñnVr CJ{dVmo. Z§Va Ooìhm Vr gwHy$Z OmVmV, Voìhm ˶m Vwåhmcm
456 Hw$amU

{ndù¶m Pmcoë¶m {XgVmV. ‘J eodQ>r Vmo ˶m§Mm AJXr ^wgm H$ê$Z Q>mH$Vmo. IamoIa
¶m (IwUm§‘ܶo) g§Xoe AmhoV, ~wÕrMm dmna H$aUmè¶m cmoH$m§gmR>r. 22 Vmo ‘mUyg
Á¶mÀ¶m A§V:H$aUmMo Ûma A„mhZo Bñcm‘gmR>r (Bñcm‘=A„mhà{V g§nyU© g‘n©U)
Iwco Ho$coco Amho, Am{U ˶mcm A„mhH$Sy>Z gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me àmá Pmcocm
Amho, (˶m ‘mUgmgmaIm Agy eH$Vmo H$m, Omo ‘ZmZo Am§Yim d ~{ham ~Zcocm Amho
d Ag˶mÀ¶m A§YH$mamV MmMnS>V Amho). Va IoX Amho ˶m cmoH$m§~Ôc, Á¶m§Mr
A§V:H$aUo A„mhMm CnXoe J«hU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV (Jm’$sc d) H$R>moa ~Zcocr
AmhoV. AgoM cmoH$ ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco AmhoV.
23
A„mhZo gdm}Îm‘ g§XoeJ«§W àH$Q> Ho$coco Amho, Á¶mVrc g§XoedMZo EH$‘oH$mg
({‘iVrOwiVr d) nyaH$ AmhoV Am{U nwÝhm-nwÝhm Amcocr AmhoV. (ho EoHy$Z qH$dm
dmMyZ) ˶m cmoH$m§À¶m A§Jmda ehmao C^o amhVmV, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU
~miJyZ AmhoV. ‘J ˶m§Mo VZ d ‘Z ‘¥Xÿ hmoD$Z, A„mhÀ¶m ñ‘aUmgmR>r àd¥Îm
hmoVmV. ho Hw$amU A„mhMo ‘mJ©Xe©Z (Guide-book) Amho. ¶mÛmao Vmo BpÀN>Vmo ˶mg
‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo, (AWm©VM seeker ‘mUgmcm). Am{U Á¶mcm A„mh ‘mJ©^«ï>
H$aVmo, ˶mg H$moUrhr ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$V Zmhr.
24
Vmo ‘mUyg Á¶mcm nwZéËWmZmÀ¶m {Xder H$R>moa {ejonmgyZ ñdV:Mm ~Mmd
H$aʶmgmR>r Amnë¶m Mohè¶mcmM T>mc ~Zdmdo cmJoc, (Va Aem ‘mUgmMr VwcZm
ñdJm©V AmXe© gwImÀ¶m AdñWoV Agcoë¶m ‘mUgmer hmoD$ eH$Vo H$m?) Am{U (˶m
{Xder) XþamMmar cmoH$m§Zm gm§{JVco OmB©c, "(AmVm) MmIm Amnë¶m H$‘mªMr ’$io.' 25
˶m§À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Zrhr (n¡J§~am§Ûmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm) ImoQ>o R>a{dco. Va
{ejm ˶m§À¶mda ˶m {XeoZo MmcyZ Amcr, Á¶mMr ˶m§Zm A{O~mV H$ënZm (dm
Anojm) ZìhVr. 26 Voìhm A„mhZo ˶m§Zm ¶m OJmVrc OrdZmVhr Zm‘wîH$s (d
AdhocZo)Mr Md MmIm¶cm cmdcr. Am{U ¶mZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmV
{‘iUmar {ejm Va ’$maM ‘moR>r Amho. H$Xm{MV ¶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcr
AgVr.....
27
Amåhr ¶m Hw$amUmV AZoH$ àH$maMr CXmhaUo cmoH$m§Zr ~moY ¿¶mdm åhUyZ àñVwV
Ho$cocr AmhoV. 28 ho Hw$amU (ñnï>) Aa~r ^mfoV Amho H$moU˶mhr àH$maMr pŠcï>Vm
¶mV Zmhr. (ho ¶mgmR>r àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho H$s), cmoH$m§Zr A„mhMr OmU
~miJmdr. 29 (BWo) A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$ (~moYna) CXmhaU gmXa H$arV Amho,
XmoZ ‘mUgo (Jwcm‘) AmhoV, EH$ Agm Amho, Á¶mMo AZoH$ ‘mcH$ AmhoV, Á¶m§Mo
gyah-39. AµO-µOw‘a 457

EH$‘oH$m§er nQ>V Zmhr. Am{U Xþgam Agm Amho, Á¶mMm EH$M ‘mUyg ‘mcH$ Amho. ¶m
XmoKm§Mr AdñWm gmaIr Agy eH$Vo H$m? (Zmhr-‘wirM Zmhr). gd© àe§gm Ho$di
A„mhgmR>rM Amho nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr) OmU Zmhr. 30 (n¡J§~a!)
Vwåhmcmhr ‘am¶Mo Amho Am{U Vo XoIrc ‘aUma AmhoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 31
Am{U ‘J Vwåhr cmoH$ ݶm¶mÀ¶m {Xder Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa Amnmnco dmX{ddmX
(d ‘V^oX) àñVwV H$amc.
32
˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> Xþgam H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm
Jmoï>r aMVmo Am{U Ooìhm g˶ ˶mÀ¶mH$S>o ¶oVo, Vo ñdrH$maʶmg ZH$ma XoVmo. Va Aem
g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZ cmoH$m§Mo (C{MV) ñWmZ ZaH$ Zgoc H$m? 33 nU Omo H$moUr
g˶ KoD$Z Amcm Amho Am{U Á¶mZo ˶mg A§V:H$aUmnmgyZ g˶ åhUyZ ñdrH$macoco
Amho. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo (Iè¶m AWm©Zo) A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV
H$aUmao) AmhoV. 34 ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vo gd© H$mhr àmá hmoB©c,
Á¶mMr Vo BÀN>m H$aVrc. hm Amho ‘mo~Xcm gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r. 35 A„mh (Aem
cmoH$m§À¶m) H$‘©dhrVyZ (˶m§À¶m hmVyZ KS>coë¶m) MwH$m nwgyZ Q>mHo$c. Am{U ˶m§Zr Or
Mm§Jcr H$‘} Ho$cocr AgVrc, ˶mZwgma ˶m§Zm (Mm§Jcm) ‘mo~Xcm àXmZ H$aoc.
36
A„mh Amnë¶m ^º$mgmR>r nwaogm Zmhr H$m? Varhr (ho AZoHo$ídadmXr cmoH$)
Vwåhmcm ˶m (H$mën{ZH$ X¡dr eº$s¨Mo) ^¶ XmIdVmV, (Á¶m§Mr Vo ñdV: CnmgZm
H$aVmV). (cjmV R>odm), A„mh Á¶mg nW^«ï> H$aVmo, ‘J ˶mg H$moUrhr (gai) ‘mJ©
XmIdy eH$V Zmhr. 37 ¶mCcQ> A„mh Á¶mg gai ‘mJ© XmIdoc, ˶mg H$moUrhr
~hH$mdyZ nW^«ï> H$ê$ eH$V Zmhr. A„mh gd©e{º$‘mZ Am{U dmB©Q>mMm {~‘moS>
H$aʶmg g‘W© Zmhr H$m?
38
(~hþg§»¶ cmoH$m§Zm) Ooìhm Vwåhr {dMmamc H$s, AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm H$moUr
{Z‘m©U Ho$co, Va Vo {ZpíMVnUo CÎma XoVrc, "(AWm©VM) A„mhZo.' (n¡J§~a!) ˶m§Zm
{dMmam H$s, Vwåhr ¶m{df¶r H$Yr qMVZ Ho$co Amho H$m H$s, A„mhcm gmoSy>Z Á¶m§Mm
Vwåhr Ymdm H$aVm, Vo (Vw‘Mo H$mën{ZH$ X¡dV), A„mhZo ‘cm EImXo H$ï> nmoMdco Va
˶mg Xÿa H$ê$ eH$VmV H$m? qH$dm A„mhZo ‘m¶mda EImXo AZwJ«h H$aʶmMo R>a{dco
Va Vo ˶mÀ¶m ˶m AZwJ«hmg amoIy eH$VmV H$m? (n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh
‘m¶mgmR>r n¶m©á Amho, {dídmg R>odUmaoM ˶mÀ¶mda {dídmg R>odVmV.' 39 ˶m§Zm
gm§Jm, "(g˶ ZmH$maUmè¶m) ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr Or H$‘} H$ê$ eH$Vm, Vr Vwåhr
H$am, Am{U ‘r XoIrc H$‘© H$arV Amho. cdH$aM Vwåhmcm (Vw‘À¶m H$‘mªMr h{H$JV)
458 Hw$amU

H$iyZ ¶oB©c.' 40 H$s, H$moUmda (¶m OJmV) An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>Umar {ejoMr AmnÎmr
¶oB©c. Am{U H$moUmcm (¶mZ§VaÀ¶m OJmV) H$Yrhr Z g§nUmar {ejm {‘ioc (ho AmnU
nmhÿ). 41 (n¡J§~a!) Amåhr g‘ñV ‘mZdOmVrÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmgmR>r hm J«§W g˶
g§Xoemgh Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cocm Amho. Va Omo H$moUr ‘mJ©Xe©ZmMo AZwgaU H$aoc,
Vmo ñdV:À¶m ^ë¶mgmR>rM H$aoc. Am{U Omo H$moUr ^Q>Hy$Z gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmB©c Va
˶mÀ¶m ¶m ^aH$Q>ʶmMo n[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. Va Vwåhr ˶m§Mo H$mhr
aIdmcXma Zmhr.
42
A„mh cmoH$m§À¶m ‘¥Ë¶yMr doi Amë¶mda ˶m§Mo AmË‘o (earamVyZ H$m¶‘ñdê$nr)
H$mTy>Z KoVmo, Am{U Á¶m§Mr doi AOyZ Amcr Zmhr ˶m§Mo AmË‘o PmonoÀ¶m AdñWoV
Amnë¶mH$S>o KoV AgVmo. Am{U ‘J Á¶m§Zm ‘¥Ë¶y XoʶmMo ˶mZo R>a{dcoco AgVo
˶m§À¶m AmËå¶m§Zm ñdV:H$S>Mo R>do Zy KoVmo. Am{U BVam§Mo AmË‘o EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV
naV nmR>{dVmo. IamoIa, ¶m‘ܶo g§Xoe AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo qMVZ H$aVmV.
43
¶m cmoH$m§Zr A„mhcm gmoSy>Z BVam§Zm ˶m§Mo {e’$magH$V} ~ZdyZ R>odco Amho H$s
H$m¶? ˶m§Zm gm§Jm, "Oar Vo H$emdahr {Z¶§ÌU R>odUmao ZmhrV, Zm Vo g‘O ~miJUmao
(kmZr) AmhoV, (VarXoIrc?)' 44 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "gd© àH$maÀ¶m {e’$maerMm
A{YH$ma Ho$di A„mhÀ¶m hmVr Amho. AmH$me Am{U n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV
universe ‘ܶo) ˶mMrM gÎmm Amho. Am{U eodQ>r Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>oM naV
Om¶Mo Amho.' 45 Am{U Ooìhm Ho$di A„mhMoM Zmd M{M©co OmVo, Voìhm ¶mZ§VaÀ¶m
OrdZmda {dídmg Z R>odUmè¶m cmoH$m§À¶m ‘Zm§V {VQ>H$mam {Z‘m©U hmoVmo. Am{U Ooìhm
A„mhcm gmoSy>Z, ˶m (H$mën{ZH$ eº$s¨Mo) Zmd M{M©co OmVo, Voìhm Vo A˶§V Iye
hmoVmV. 46 (n¡J§~a! Vwåhr AemàH$mao A„mhH$S>o) àmW©Zm H$am, "ho A„mh! AmH$me d
n¥Ïdr ¶m§À¶m {Z‘m©Ë¶m, AÑí¶ d Ñí¶ ¶m§À¶m km˶m, VyM ({ZpíMVnUo) Amnë¶m
^º$m§À¶m Xaå¶mZ ˶m ~m~VrV {ZU©¶ H$aUma Amhog, Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX ~miJyZ
AmhoV.' 47 Am{U Oa A˶mMmar cmoH$m§H$S>o, ¶m n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© Agoc
Am{U VodT>oM AmUIrhr Agoc, Am{U Vo ݶm¶mÀ¶m {Xder (ZaH$mÀ¶m) H$R>moa
{ejonmgyZ ñdV:cm dmM{dʶmgmR>r (‘w{º$)X§S> åhUyZ XoD$ H$aVrc (VarXoIrc ˶m§Mr
˶m {ejonmgyZ H$Xm{n gwQ>H$m hmoUma Zmhr). H$maU A„mhH$Sy>Z ˶m {Xder ˶m§Zm Aem
Jmoï>r XmI{dë¶m OmVrc, Á¶m§Mr H$ënZm ˶m§Zr H$Yrhr Ho$cocr ZgUma. 48 Am{U
˶m§À¶mg‘moa ˶m§Mr (gd©) Hw$H¥$˶o CKS> Ho$cr OmVrc. Am{U ˶m ({ejoZo) Vo doT>co
Jococo AgVrc, {OMr Vo {I„r CS>drV AgV.
gyah-39. AµO-µOw‘a 459

49
Am{U Ooìhm ‘mUgmcm EImXo H$ï> nmohmoMVo, Voìhm Vmo Amåhmcm ‘XVrgmR>r
{dZdUr H$ê$ cmJVmo. nU Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶mda AZwJ«h H$aVmo, Voìhm Vmo Ago åhUy
cmJVmo H$s, ho gd© ‘cm ‘m¶m ¶mo½¶Vo‘wio àmá Pmcoco Amho. Zìho, (hm AZwJ«h Va
‘mUgmMr) H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r Amho, nU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr)
OmUrd Zmhr. 50 ˶m§À¶mnyduMo cmoH$ XoIrc AgoM åhUV AgV. Va Or (H$‘©ê$nr)
H$‘mB© ˶m§Zr Ho$cr, ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r Amcr Zmhr. 51 Va Or XþîH¥$˶o ˶m§Zr Ho$cr
hmoVr ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶m§À¶mda CcQ>co. Am{U ¶m cmoH$m§n¡H$s Oo A˶mMmar AmhoV,
˶m§À¶mg‘moa XoIrc ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mr dmB©Q> ’$io cdH$aM ¶oVrc. Vo Am‘À¶m (¶m
¶moOZocm) H$Yrhr {d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. 52 ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m
H$s, A„mh BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo, Am{U BpÀN>Vmo
˶mg H$‘r à‘mUmV àXmZ H$aVmo? IamoIa ¶mV g§Xoe AmhoV, lÕmd§V cmoH$m§gmR>r.
53
(n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm H$s, (A„mh åhUVmo), "Á¶m§Zr ñdV:À¶m {Odmda
Aݶm¶ Ho$cocm Amho Aem ‘m¶m ^º$m§Zmo! (AmVm) A„mhMr H¥$nm àmá hmoUma (Zmhr
Ago g‘OyZ) {Zame hmoD$ ZH$m. IamoIa, A„mh Vw‘À¶m gd© MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c.
Vmo ‘m’$ H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho. 54 (`mnwT>o) Vwåhr Amnco g§nyU© ܶmZ Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o didm. Am{U ˶mÀ¶m {ejoMo g§H$Q> Vw‘À¶mda ¶oʶmnydu ˶mÀ¶m
AmkmnmcZmÀ¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$am. (EH$Xm ˶mMr {ejm ¶oD$Z R>onë¶mZ§Va)
Vwåhmcm H$moUrhr gmhmæ¶ H$ê$ eH$Uma Zmhr.'
55
Am{U Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo H$mhr nmR>{dʶmV Amco Amho
˶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo nmcZ H$am. (åhUOo MwH$sMm AW© cmdʶmMo à¶ËZ H$ê$ ZH$m).
¶mnydu H$s, Vw‘À¶mda AMmZH$nUo (B©ídar¶) {ejoMo g§H$Q> MmcyZ ¶oB©c. Am{U
Vwåhmcm Ver H$ënZmXoIrc Zgoc. 56 (Ago hmoD$ Z¶o H$s, Z§Va) EImÚmcm ¶m
Jmoï>rMr OmUrd hmoB©c Am{U Vmo åhUoc, "IoX Amho ‘m¶mda! ‘r A„mhà{V Amnë¶m
H$V©ì¶m§À¶m ~m~VrV H$gyadma R>acmo. (Aaoao! ‘r H$gm Jm’$sc hmoVmo H$s), ‘r (g˶mMr)
{I„r CS>{dUmè¶m cmoH$m§V gm‘rc hmoVmo.' 57 qH$dm H$moUr (Voìhm) Ago åhUy cmJoc,
"Oa A„mhZo ‘cm ‘mJ© XmIdcm AgVm Va ‘r XoIrc ˶mMr OmU ~miJyZ (OrdZ
ì¶VrV Ho$coë¶m) cmoH$m§n¡H$s Agcmo AgVmo.' 58 qH$dm {ejm g‘moa nmhÿZ, EImXm
H$moUr Ago åhUy cmJoc, "Oa ‘cm (AmUIr ’$º$) EH$Xm nwÝhm OJmV OmʶmMr g§Yr
{‘imcr Va ‘r ({ZpíMVnUo) gXmMmar cmoH$m§n¡H$s AgoZ.' 59 (A„mh åhUoc), "Zmhr,
(Aer g§Yr nwÝhm Zmhr). ‘mPo g§Xoe Vw¶mH$S>o Amco hmoVo, nU Vy ˶m§Zm ImoQ>o
460 Hw$amU

R>a{dcog. Am{U ‘JéarMo àXe©Z Ho$cog. Am{U AemàH$mao Vy ˶m cmoH$m§n¡H$s Pmcmg
Oo g˶ ZmH$maUmao hmoVo.' 60 Am{U Vwåhmcm ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m cmoH$m§Mo Mohao H$mio
nS>coco {XgVrc. Á¶m§Zr A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m hmo˶m. ‘JéarMo àXe©Z
H$aUmè¶m cmoH$m§Mo {R>H$mU (ñdm^m{dH$[a˶m) ZaH$m‘ܶo ZgUma H$m? 61 nU A„mh
˶m cmoH$m§Zm (^ì¶) ¶emgh (gd© àH$maÀ¶m H$ï>m§nmgyZ H$m¶‘) ‘wº$s àXmZ H$aoc, Oo
˶mMr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$arV) am{hco. (˶mZ§Va nwT>o) ˶m§Zm H$moU˶mhr
àH$maÀ¶m ÌmgmMo Zm H$Yr ñne© hmoB©c, Zm Vo H$Yr Xþ:Ir hmoVrc.
62
A„mh à˶oH$ Jmoï>rMm {Z‘m©Vm (creator of all things) Amho. Am{U VmoM
gdmªMm gm§^miH$Vm© (nmcZH$Vm©) Amho. 63 AmH$me d n¥Ïdr (À¶m gd© I{Oݶm§À¶m)
{H$ëë¶m ˶mÀ¶mM hmVr AmhoV. (IamoIa) VoM cmoH$ A¶eñdr R>aUma AmhoV, Oo
A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco. 64 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "ho
AkmZr cmoH$m§Zmo! Vwåhr ‘cm A„mhcm gmoSy>Z, BVa (Cnmñ¶m§Mr) CnmgZm H$aʶmgmR>r
gm§JV AmhmV? 65 Vw‘À¶mH$S>o Am{U Vw‘À¶m nyduÀ¶m cmoH$m§H$S>o B©ídadmUr àH$Q>
H$aʶmV Amcocr Amho. Oa Vwåhr BVam§Zm A„mhÀ¶m (B©ídaËdmV) gh^mJr R>a{dʶmMo
(nmn) H¥$˶ H$amc Va Vw‘Mr gd© H¥$˶o dm¶m OmVrc Am{U Vwåhr (A„mhÀ¶m
H¥$nonmgyZ H$m¶‘) d§{MV Pmcoë¶m (cmoH$m§V) Agmc. 66 Voìhm (cmoH$m§Zmo!) Ho$di
A„mhMr CnmgZm H$am. Am{U (˶mÀ¶mà{V) Zoh‘r Am^ma 춺$ H$aUmao ~Zm.'
67
(~hþg§»¶) cmoH$m§Zm ˶mÀ¶m ‘hmZVoMr OmU Zmhr Oer H$s, Vr Agm¶cm
nm{hOo. (Vmo Agm ‘hmZ Amho H$s), ݶm¶mÀ¶m {Xder g§nyU© n¥Ïdr ˶mÀ¶m ‘wR>rV
(chmZer dñVy) Agë¶mà‘mUo Agoc. Am{U gd© AmH$me ˶mÀ¶m hmVmV EImÚm
Jw§S>micoë¶m dñVyà‘mUo Agoc. Agr‘ H$s{V©dmZ Amho Vmo! Am{U ˶mMo g‘H$j
R>a{dʶmÀ¶m cmoH$m§À¶m ˶m ({ZamYma) H¥$˶mer ˶mMm H$mhrM g§~§Y Zmhr, Vmo loð>V‘
Amho. 68 Am{U (˶m {Xder) Ooìhm qeJ ’w§$H$co OmB©c, Voìhm AmH$me Am{U n¥Ïdrda
Omo H$moUr Amho, (gd© Ord) ~oewÕ hmoD$Z (Imcr) H$mogioc, nU ’$º$ Á¶m§À¶m~m~VrV
A„mh BÀN>rc (Vo ‘mÌ Ë¶mVyZ dJico OmVrc). ‘J Ooìhm Xþgè¶m doiog qeJ
’w§$H$co OmB©c Va Vo gd© CRy>Z (A„mhÀ¶m ݶm¶mgZmg‘moa) C^o amhVrc Am{U
Amnë¶m g^modma nmhÿ cmJVrc. 69 (˶m {Xder) n¥Ïdr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
àH$memZo COiyZ {ZKoc. Am{U (à˶oH$mMr) H$‘©dhr CKSy>Z (g‘moa) R>odcr OmB©c.
Am{U n¡J§~a Am{U gmjrXma (åhUOo n¡J§~am§Z§Va n¡J§~am§Mo H$m¶© nwT>o gwê$ R>odUmao cmoH$
A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV) hOa Ho$co OmVrc. Am{U cmoH$m§Xaå¶mZ ݶm¶nyd©H$ {ZdmS>m
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 461

H$aʶmV ¶oB©c Am{U ˶m§À¶mda ‘wirM Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 70 H$maU
à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm nwaonya ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. Am{U Vo H$m¶-H$m¶ H$arV
AmhoV, ho ˶mcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
71
Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, ˶m§Zm JQ>m-JQ>mZo ZaH$mH$S>o
hmH$cyZ ZoʶmV ¶oB©c. Am{U Ooìhm Vo ZaH$mnmer nmohmoMVrc, Voìhm ˶mMo XadmOo
CKS>co OmVrc. Am{U ˶mMo aIdmcXma ˶m§Zm {dMmaVrc, "Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m‘YyZM
n¡J§~a Amco ZìhVo? Oo Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe EoH$drV AgV? Am{U
Oo Vwåhmcm ¶m (ݶm¶mÀ¶m) {XdgmÀ¶m AmJ‘Zm{df¶r gmdY H$arV AgV?' Vo
(ZaH$mg nmÌ R>acoco cmoH$) CÎma XoVrc, "hmo¶ (AWm©VM)! Vo Amco hmoVo, (Am{U
˶m§Zr nyU©nUo Amnco H$V©ì¶ nma nmS>co).' nU, {ejoMm {ZU©¶ g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§À¶m ~m~VrV Iam R>aUma hmoVm, (Vmo AmO R>acocm Amho). 72 (Am{U) ˶m§Zm
gm§{JVco OmB©c, "ZaH$mV H$m¶‘ñdê$nr amhʶmgmR>r ˶mÀ¶m ÛmamVyZ ˶mV àdoe H$am.'
(IamoIa,) {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, ImoQ>m A{^‘mZ {‘adrV am{hcoë¶m cmoH$m§Mo!
73
nU Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV
Ho$coco) Agoc Va Aem cmoH$m§Zm JQ>m-JQ>mZo ñdJm©H$S>o ZoʶmV ¶oB©c. Am{U Ooìhm Vo
ñdJm©À¶m Odi nmohmoMVrc, ˶mMr Ûmao CKS>ʶmV ¶oVrc. Voìhm ˶mMo aIdmcXma
˶m§Zm åhUVrc, "Vwåhmcm (gX¡d) em§Vr cm^mo, AmVm AJXr ‘OoV amhm. ˶mV H$m¶‘
amhʶmgmR>r XmIc ìhm.' 74 Am{U Vo (ñdJ©{Zdmgr) cmoH$ åhUVrc, "gd© ñVwVr
A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Amåhmcm {Xcoco dMZ nyU© Ho$coco Amho. Am{U ˶mZo
Amåhmcm ¶m (ñdJu¶) ^y‘rMo dmag ~Zdco. Amåhr BWo ñdJm©V hdo {VWo amhÿ eH$Vmo.'
(IamoIa) {H$Vr CËH¥$ï> ‘mo~Xcm Amho (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) l‘ H$aUmè¶m§Mm! 75
Am{U (n¡J~§ a!) Vwåhr (˶m {Xder) ñdJ©XVÿ m§Zm nmhmc H$s, Vo (gd©e{º$‘mZ A„mhÀ¶m)
qghmgZm^modVr C^o AmhoV Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ d nm{dͶJmZ
H$aʶmV ì¶ñV AmhoV. (˶m {Xder gd©) cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ ݶm¶nyd©H$ ’¡$gcm
gwZmdyZ Pmë¶mZ§Va (MhÿH$Sy>Z) hrM KmofUm hmoB©c H$s, gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Agcocm
A„mhM gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Amho.
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm g§XoeJ«§W A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, Omo
gd©e{º$‘mZ Amho, gd©k Amho. 3 nmnm§Mr j‘m H$aUmam d níMmÎmmnmMm ñdrH$ma
462 Hw$amU

H$aUmam Amho. (VgoM Xþï>m§g) H$R>moa {ejm H$aUmam (hr), Am{U Agr‘ H¥$nm H$aʶmg
g‘W© Agm (Vmo Amho). ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Am{U gdmªZm
˶mÀ¶mH$S>oM naVm¶Mo Amho.
4
A„mhÀ¶m g§Xoem§{df¶r Ho$di VoM cmoH$ {ddmX {Z‘m©U H$aVmV Oo g˶
ZmH$maUmao (lÕmhrZ) AmhoV. (n¡J§~a!) ˶m§À¶m ^yVcmdarc g{H«$¶Vo‘wio Vw‘Mr Aer
’$gJV ìhm¶cm ZH$mo H$s, Vo (^yVcmda) H$mhrhr H$ê$ eH$VmV. 5 ˶m§À¶mnydu ZyhÀ¶m
cmoH$m§Zr (n¡J§~amÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶g§Xoemcm) ImoQ>o R>a{dco, VgoM ˶mÀ¶m
Z§VaÀ¶m cmoH$m§n¡H$s à˶oH$ OZg‘yhmZo (ImoQ>o R>a{dco), Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$
g‘yhmZo ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoë¶m n¡J§~am{déÕ Ë¶mcm Ooarg AmUʶmÀ¶m
CÔoemZo H$Q> aMcm. Am{U ImoQ>çm Jmoï>tÀ¶m AmYmao (n¡J§~am§er) ¶m hoVyZo dmX KmVcm
H$s, g˶mcm {d’$c H$amdo. Voìhm (˶m§À¶m ¶m dV©Zm‘wio) ‘r ˶m§Zm nH$S>co, (IamoIa),
{H$Vr ^¶§H$a hmoVr, ‘r (˶m§Zm) Ho$cocr {ejm! 6 Am{U AemàH$mao Vw¶m nmcZH$˶m©Mo
eãX g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV Iao R>aco, Vo ZaH$mÀ¶m A¾rMo dmgr
AmhoV.
7
Oo (ñdJ©XÿV A„mhÀ¶m) qghmgZmMo kmZ ~miJyZ AmhoV Am{U Vo ˶mÀ¶m ’$ma
{ZH$Q> AmhoV. Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ‘{h‘mJmZ H$arV AgVmV. Am{U
Vo (A„mhda) {dídmg R>odVmV Am{U Vo {dídmg R>odUmè¶m (lÕmd§Vm§gmR>r) ˶mÀ¶mH$S>o
j‘m¶mMZm H$arV AgVmV. åhUVmV, "ho à^y! Vw¶m H¥$noZo d kmZmZo Oo-Oo ApñVËdmV
Amho, ˶m§Zm doTy>Z KoVcoco Amho. (ho A„mh!) Vy ˶m cmoH$m§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$ Oo
níMmÎmmnX½Y hmoD$Z Vw¶mH$S>o diVmV Am{U Vw¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmV. Vy
˶m§Zm ZaH$mÀ¶m {ejonmgyZ (Adí¶) dmMd.' 8 "ho à^y! Am{U Vy ˶m§Zm H$m¶‘
dmñVì¶mÀ¶m ~mJm§V à{dï> H$a, Á¶m{df¶r Vy ˶m§Zm dMZ {Xcoco Amhog. ˶m§À¶mgmo~V
˶m§Mo AmB©dS>rc, ˶m§À¶m nËZr, Am{U ˶m§Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s Oo gXmMmar AgVrc
˶m§Zmhr (Vy ˶mV àdoe Xo). IamoIa, Vy gd©e{º$‘mZ Am{U Añgc ~w{ÕdmZ Amhog.
9
Am{U gd© àH$maÀ¶m dmB©Q> Jmoï>tnmgyZ ˶m§Mo ajU H$a. Am{U ˶m {Xder Á¶m§Zm Vy
dmB©Q> H¥$˶m§À¶m Xþîn[aUm‘mnmgyZ dmMderc Va ˶m§À¶mda VwPr (’$ma ‘moR>r) H¥$nm
hmoB©c. Am{U hoM gd©loð> ¶e Amho.'
10
nU (˶m {Xder) g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "(AmO) Vwåhmcm
ñdV:~Ôc Omo {VQ>H$mam dmQ>Vmo, ˶mhÿZhr A{YH$ {VQ>H$mam (Vw‘À¶m{df¶r) A„mhcm
dmQ>V hmoVm, Ooìhm Vwåhmcm g˶ lÕoMm A§JrH$ma H$aʶmgmR>r ~mocm{dco OmV hmoVo
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 463

Am{U Vwåhr ‘mÌ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ hmoVm.' 11 Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m
nmcZH$˶m©! Vy Amåhmcm XmoZ doim ‘¥Ë¶y {Xcog d XmoZ doim OrdZ àXmZ Ho$cog.
Am{U AmVm Va Amåhr Am‘À¶m AnamYm§Mr H$~wcr XoV AmhmoV, Voìhm ¶mVyZ ~mhoa
{ZKʶmMm EImXm ‘mJ© Amho H$m?
(Q>rn: Ooìhm Vy Amåhmcm ‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co, Voìhm Amåhr ‘¥V hmoVmo, Va Vy ˶m‘ܶo àmU KmVcog,
‘J n¥Ïdrda OrdZ nyU© Ho$ë¶mZ§Va Amåhmcm nwÝhm ‘¥Ë¶y Amcm, ‘J Vy nwÝhm {Od§V Ho$cog __ AemM
àH$mao AmUIr EImXm ‘mJ© Amho H$m?)
12
(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "AmO Vw‘À¶mda ho ¶mgmR>r (AmoT>dcoco) Amho
H$maU Ooìhm Vwåhmcm Ho$di A„mhM (Vw‘Mm {Z‘m©Vm, nmcZH$Vm©, Cnmñ¶ Am{U gd©
H$mhr) Agë¶mMo gm§{JVco OmV hmoVo, Voìhm Vwåhr Vo ‘mZʶmg ZH$ma {XcmV. Am{U
Ooìhm ˶mMo g‘H$j R>a{dco OmV, Vo (‘mÌ) Vwåhr ‘mZV hmoVm. AmVm {ZU©¶ Ho$di
A„mhÀ¶mM hmVr Amho, Omo gdm}ƒ Am{U Agr‘ ‘hmZ Amho.
13
VmoM Amho Omo Vwåhmcm (Vw‘À¶m g^modma ngacoë¶m {ZgJm©V) Amnë¶m
(gm‘϶m©À¶m) IwUm XmIdrV AgVmo. Am{U AmH$memVyZ Vw‘À¶mgmR>r CnOr{dH$m
nmR>dVmo. (åhUOo ˶mZo AmH$me d n¥Ïdrda Or ì¶dñWm {Z‘m©U Ho$cocr Amho, ˶mÛmao
‘mZdmcm CnOr{dH$m àmá hmoVo). Am{U ~moY Va Vmo ‘mUyg J«hU H$aVmo Omo A„mhMr
AmoT> ~miJyZ Amho. 14 åhUyZ (lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr) A„mhMmM Ymdm H$am, ˶mÀ¶mà{V
nyU© g‘n©U^md ~miJyZ. ‘J g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm (Vw‘À¶m) ¶m Jmoï>r~Ôc {H$Vr H$m
dmB©Q> dmQ>V Zmhr! 15 VmoM Amho gdm}ƒ Am{U g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm ‘mcH$!
Vmo Amnë¶m ^º$m§n¡H$s BpÀN>Vmo, ˶mÀ¶mH$S>o (ñdJ©XÿVmÛmao) Amncm g§Xoe nmR>dVmo. ¶m
hoVyZo H$s, cmoH$m§Zm ˶m {XdgmÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r) gmdY Ho$co Omdo, Á¶m {Xder
˶m§Mr ˶mÀ¶mer ^oQ> hmoUma Amho. 16 ˶m {Xder Ooìhm gd©OU (Amnë¶m H$~arVyZ
CRy>Z A„mhg‘moa) ¶oVrc, Voìhm ˶m§Mr H$moUVrhr Jmoï> A„mhnmgyZ cncocr amhUma
Zmhr. ˶m {Xder (˶m§Zm {dMmaco OmB©c) H$s, AmO H$moUmMr gÎmm Amho? (CÎmamMr
KmofUm hmoB©c) H$s, EH$‘od, gdmªda {Z¶§ÌU Agcoë¶m gd©e{º$‘mZ A„mhMr!
17
(gm§{JVco OmB©c), "AmO à˶oH$mg ˶mÀ¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm {‘ioc,
AmO H$moUmdahr Aݶm¶ hmoUma Zmhr. IamoIa, A„mh ’$maM Ëd[aV {heo~ H$aUmam
Amho.
18
(n¡J§~a!) cmoH$m§Zm, ˶m Odi ¶oV Agcoë¶m ^¶§H$a {XdgmMr gyMZm XoD$Z
Q>mH$m, Á¶m {Xder ˶m§Mr öX¶o ˶m§À¶m Jù¶mer Amcocr AgVrc, Vr Xþ:ImZo XmQy>Z
464 Hw$amU

Jococr AgVrc. A˶mMmar cmoH$m§Mm Zm H$moUr {‘Ì Agoc, Zm H$moUr {e’$magH$Vm©,


Á¶mMo åhUUo ‘mݶ Ho$co OmB©c. 19 H$maU Vmo (gdmªMo) S>moio (EImÚm Jmoï>rda) Mmoê$Z
ZOa (stealthy glance) Q>mH$V AgVrc Va Vohr OmUVmo. Am{U ˶m Jmoï>rhr Vmo
OmUVmo, Á¶m ‘ZmV XS>dyZ R>odcoë¶m AmhoV. 20 Am{U A„mh g˶ (Am{U ݶmæ¶)
{ZU©¶ H$aVmo. nU cmoH$ A„mhcm gmoSy>Z Á¶m§Mm Ymdm H$aVmV, Vo H$moU˶mhr Jmoï>rMm
{ZU©¶ H$ê$ eH$V ZmhrV. H$maU Ho$di A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
nmhUmam Amho.
21
˶m§Zr H$Yr ^yVcmda g§Mma H$ê$Z nm{hco Zmhr H$m? H$s, ¶m§À¶m nyduÀ¶m
(g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm? Vo gm‘϶m©À¶m Ñï>rZo Am{U Omo
à^md ˶m§Zr ^yVcmda Amnë¶m ‘mJo gmoS>cm ˶m Ñï>rZohr ¶m§À¶mnojm daMT> hmoVo.
A„mhZo ˶m§À¶m AnamYm§nmoQ>r ˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Am{U A„mhÀ¶m {ejonmgyZ
˶m§Zm dmMdoc Agm H$moUrhr ZìhVm. 22 ˶m§Mr hr AdñWm ¶mgmR>r Pmcr H$s, ˶m§Mo
n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco, nU ˶m§Zr ˶m§Mm ñdrH$ma H$aʶmg
ZH$ma {Xcm. ‘J A„mhZo ˶m§Zm ({ejoV) nH$S>co. IamoIa Vmo gd©e{º$‘mZ Amho
Am{U {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrVhr H$R>moa Amho.
23
Amåhr ‘ygmcm Amnë¶m g§Xoemg{hV d ñnï> à‘mUmg{hV nmR>{dco. 24
{’$aAm¡Z d hm‘mZ d µH$mê$Z ¶m§À¶mH$S>o, Voìhm Vo åhUmco, "hm EH$ OmXÿJma Amho,
’$gdm Amho.' 25 ‘J Ooìhm Vmo Am‘À¶mH$Sy>Z g˶ KoD$Z ˶m§À¶mH$S>o nmohmoMcm. Vo
åhUmco, "Oo H$moUr ˶mÀ¶m~amo~a {dídmg R>odUmao AmhoV, ˶m§À¶m ‘wcm§Zm R>ma H$am
Am{U ˶m§À¶m ‘wcr {Od§V R>odm.' nU g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m ¶moOZm (eodQ>r)
{Zî’$i R>aë¶m.
26
{’$aAm¡Z åhUmcm, "‘cm ‘ygmcm R>ma H$ê$ Úm (‘r ˶mcm R>ma H$aoZ) Am{U
˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm (Amnë¶m ‘XVrgmR>r) ~mocdmdo. ‘cm ¶m Jmoï>rMr ^rVr
dmQ>Vo H$s, Vmo Vw‘Mm Y‘© ~XcyZ Q>mHo$c qH$dm XoemV gd©Ì CËnmV ‘mOdoc.' 27
(˶mda) ‘ygmZo åhQ>co, "Oo ImoQ>m A{^‘mZ {‘adVmV, Am{U {heo~mÀ¶m {Xdgmda
{dídmg R>odyZ ZmhrV, ˶m à˶oH$mnmgyZ (ñdV:Mo ajU H$aʶmgmR>r), ‘mPm nmcZH$Vm©
Am{U VwPm nmcZH$Vm© Agcoë¶m (A„mhMo) eaU ‘r àmá Ho$co Amho.'
28
{’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§n¡H$s EH$ ‘mUyg Omo lÕmd§V hmoVm, nU ˶mZo AmnU
lÕmd§V Agë¶mMo XS>dyZ R>odco hmoVo, åhUmcm, "Vwåhr EH$m ‘mUgmcm Ho$di ¶m~Ôc
R>ma H$amc? H$s, Vmo åhUVmo ‘mPm nmcZH$Vm© A„mh Amho. Am{U ˶mZo Vw‘À¶m
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 465

nmcZH$˶m©H$Sy>Z ñnï> à‘mU XoIrc AmUcoco AmhoV. Am{U Oa H$m Vmo ImoQ>maS>m
Agoc Va ImoQ>o ~mocʶmMo Xþîn[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. nU Oa H$m Vmo g˶
~mocV Agoc Va Á¶m ({ejo~Ôc) Vmo Vwåhmcm gmdY H$arV AmhoV, Ë`mn¡H$s H$mhr Zm
H$mhr {ejoMo g§H$Q> Vw‘À¶mda Adí¶ ¶oBc © .' H$maU Omo H$moUr ImoQ>o ~mocUmam Am{U
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam Amho, A„mh ˶mcm (H$Yrhr) gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 29 (Vmo
nwT>o åhUmcm), "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! AmO Vw‘Mo amÁ¶ Amho, åhUyZ Vw‘Mo ¶m ^y^mJmda
dM©ñd Amho. nU A„mhÀ¶m {ejoMo g§H$Q> Ooìhm Am‘À¶mda ¶oBc © Voìhm (˶mnmgyZ
dmMdʶmgmR>r) Amåhmcm H$moU gmhmæ¶ H$aoc?' (Amnë¶mM OZg‘yhmVrc EH$m ‘mUgmMo
ho ^mfU EoH$y Z) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r Oo ¶mo½¶ g‘OVmo VoM ‘r Vwåhmcm {ZXe©Zmg
AmUyZ XoV Amho. Am{U ‘r Vwåhmcm Ho$di gai ‘mJ©M XmIdV Amho.'
30
Vmo ‘mUyg åhUmcm, Á¶mZo lÕm YmaU Ho$cocr hmoVr, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘cm
¶m Jmoï>rMr ^rVr dmQ>Vo H$s, Vw‘À¶mda AmYrÀ¶m cmoH$m§à‘mUo {ejoMm {Xdg ¶oVmo H$s
H$m¶? 31 Ogm {Xdg ZyhÀ¶m cmoH$m§da Am{U AmX d g‘yX (¶m O‘mVtda) Am{U
˶m§À¶mZ§VaÀ¶m cmoH$m§dahr Amcm hmoVm. Am{U A„mh Amnë¶m Xmgm§da H$moU˶mhr
àH$mao Aݶm¶ H$ê$ BpÀN>V Zmhr.'
(Q>rn: åhUOo n¡J§~a Z nmR>dVmM {ejm nmR>dUo, Ago A„mh H$arV ZgVmo.)
32
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (A„mhÀ¶m à{V{ZYrer Vw‘Mr hr dmJUyH$ nmhÿZ) ‘cm Va
Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vw‘À¶mda Agm {Xdg ¶oVmo H$s H$m¶? Ooìhm Vwåhr AmH«$moe H$arV
EH$‘oH$m§Zm ‘XVrgmR>r ~mocdmc, 33 Á¶m {Xder Vwåhr nmR> {’$adyZ niV gwQ>mc. nU
Voìhm A„mhnmgyZ Vwåhmcm dmMdy eHo$c, Agm H$moUrhr AgUma Zmhr. Am{U Á¶mcm
A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo, ˶mg H$moUrhr ‘mJ©Xe©H$ cm^y eH$V Zmhr.'
34
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ¶ygw’$ (cmoH$m§H$S>o) g˶mMo gd© ñnï> à‘mU
KoD$Z Amcm. Va (˶mMo g‘H$mcrZ cmoH$) ˶mZo ˶m§À¶mH$S>o AmUcoë¶m g§Xoemda
e§H$m KoV am{hco, (nU) Ooìhm Vmo ‘¥Ë¶y nmdcm, Voìhm åhUmco, "A„mh (¶ygw’$Z§Va)
H$Xm{n n¡J§~a nmR>{dUma Zmhr.' AemàH$mao A„mh ˶m cmoH$m§Zm ‘mJ©^«ï> R>adrV
AgVmo, Oo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao Am{U ˶mÀ¶m (g§Xoem§{df¶r {ZamYma) e§H$m KoUmao
AmhoV. 35 Oo cmoH$ Amnë¶mH$S>o H$moUVohr kmZ (dm A{YH$manyU© nwamdm) ZgVmZmhr
A„mhÀ¶m g§Xoem{df¶r dmX {Z‘m©U H$aVmV. ho H¥$˶ A„mh Am{U lÕmd§Vm§À`m
Ñï>rZo A{Ve¶ dmB©Q> Amho. AemàH$mao A„mh à˶oH$ CÔm‘ d {dÐmohr ‘mUgmMo ‘Z
grc~§X H$ê$Z Q>mH$Vmo.
466 Hw$amU

36
Am{U {’$aAm¡Z (Amnë¶m d{Oamg) åhUmcm, "ho hm‘mZ, ‘m¶mgmR>r EH$ C§M
B‘maV ~Zd Á¶mÛmao ‘cm (dan¶ªV) OmVm ¶oB©c...... 37 da AmH$memn¶ªV, åhUOo
‘r ‘ygmÀ¶m B©ídamcm nmhÿ eHo$Z. H$maU ‘r Va ˶mg ImoQ>o ~mocUmam g‘OVmo.'
AemàH$mao {’$aAm¡Zcm ˶mMr XþîH¥$˶o ˶mÀ¶m ZOaoV Mm§Jcr ^mgdʶmV Amcr.
Am{U ˶mcm g˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIʶmV Amco. Am{U {’$aAm¡ZÀ¶m ¶moOZm
nyU©nUo {Zî’$i R>aë¶m.
38
nU Á¶m ‘mUgmZo lÕm YmaU Ho$cr hmoVr, åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr
‘mPo AZwgaU H$am, ‘r Vwåhmcm gMmoQ>rMm ‘mJ© XmIdoZ. 39 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ho
OJmVrc OrdZ Ho$di Mma {XdgmMo Amho, nU ‘¥Ë¶yZ§VaMo OJ ho AZ§VH$mcrZ
dmñVì¶mMo {R>H$mU Amho. 40 Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶ H$aoc Va ˶mg VgmM ‘mo~Xcm
{‘ioc. ¶mCcQ> Omo H$moUr Mm§Jco H¥$˶ H$aoc, ‘J Vmo nwéf Agmo dm ór, nU Oa
lÕmd§V Agoc Va AemM cmoH$m§Zm ñdJu¶ ~mJm§V àdoe {‘ioc. Am{U ˶m§Zm VoWo
A‘¶m©X CnOr{dH$m àmá hmoB©c. 41 Am{U ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! hr {H$Vr {d{MÌ Jmoï>
Amho H$s, ‘r Vwåhmcm ‘wº$sH$S>o (åhUOoM ñdJm©H$S>o) ~mocm{dVmo Am{U Vwåhr ‘cm
(ZaH$mÀ¶m) AmJrH$S>o ~mocm{dV AmhmV. 42 Vwåhr ‘cm ¶mgmR>r ~mocmdV AmhmV H$s,
‘r (EH$‘od CnmgZo¶mo½¶) A„mhcm ZmH$mê$Z Aemcm ˶mMm g‘H$j R>admdo,
Á¶mÀ¶m{df¶r ‘cm A{O~mV kmZ Zmhr. nU ‘r ‘mÌ Vwåhmcm gm‘϶©dmZ d gX¡d
j‘merc Aem (A„mhH$S>o) ~mocmdV Amho. 43 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Á¶m
Jmoï>rH$S>o ¶oʶmMo ‘cm Vwåhr AmdmhZ H$aVm, Vr Jmoï> ¶m OJmV qH$dm ¶mZ§VaÀ¶m
OJmVhr ¶mgmR>r nmÌ Zmhr H$s, {VÀ¶mH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co Omdo. IamoIa,
Amåhm gdmªZm A„mhH$S>oM naV Om¶Mo Amho. Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$
ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr ~ZUma AmhoV. 44 AmO ‘r Oo Vwåhmcm gm§JV Amho, ¶mMr
Vwåhr cdH$aM AmR>dU H$amc. Am{U ‘r Va ‘mPr ~m~ A„mhH$S>o gwnyX© H$arV Amho.
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh gd© ^º$m§da cj R>odyZ Amho.'
45
AemàH$mao A„mhZo ˶mcm ˶m§À¶m dmB©Q> ¶moOZonmgyZ dmM{dco. Am{U (eodQ>r)
{’$aAm¡ZÀ¶m gmWrXmam§Zm Xþ:IXm¶H$ {ejoZo doT>yZ Q>mH$co. 46 (ZaH$mMr) AmJ, {OÀ`mg‘moa
˶m§Zm gH$mi-g§Ü¶mH$mi C^o Ho$co OmB©c. Am{U ˶m {Xder Ooìhm (nwZéËWmZmMr)
KQ>H$m ¶oB©c. (A„mh Amkm XoB©c), "{’$aAm¡ZÀ¶m gmWrXmam§Zm A˶§V H$R>moa {ejoÀ¶m
ImB©V ’o$Hy$Z Úm.'
47
Am{U Ooìhm ZaH$m‘ܶo Vo AmngmV PJS>Vrc. Voìhm Oo Xþ~©c cmoH$ hmoVo, Vo
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 467

˶m cmoH$m§Zm åhUVrc, Oo ‘moR>onUm {‘adrV AgV, "Amåhr Vw‘Mo AZw¶m¶r hmoVmo. Va
AmO Vwåhr ¶m AmJrÀ¶m {ejoVyZ Am‘Mr H$mhr {ejm H$‘r H$ê$ eH$Vm H$m?' 48 nU
Oo ‘moR>onUm {‘a{dUmao hmoVo, Vo CÎma XoVrc, "AmVm AmnU gd©OU ¶m‘ܶoM AmhmoV.
Am{U A„mhZo Amnë¶m ^º$m§g§~§YmZo AmYrM (A§{V‘) {ZU©¶ {Xcocm Amho.' 49
(‘J) ZaH$dmgr ZaH$mÀ¶m aIdmcXmam§H$S>o (diVrc), åhUVrc, "Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o (Am‘À¶mgmR>r) Aer {dZdUr H$am H$s, ˶mZo ({ZXmZ) EH$m {XdgmgmR>r
Var Am‘Mr {ejm {e{Wc H$amdr.' 50 (˶mda) Vo åhUVrc, "Vw‘Mo n¡J§~a Vw‘À¶mH$S>o
g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco ZìhVo H$m? Vo CÎma XoVrc, "hmo¶ (AWm©VM).' Voìhm
Vo aIdmcXma åhUVrc, "Va ‘J VwåhrM (ñdV:) {dZ§Vr H$am.' nU g˶ ZmH$maV
(Am¶wî¶ ì¶VrV Ho$coë¶m lÕmhrZm§Mr) {dZ§Vr {Zî’$iM R>aUma.
51
{ZpíMVM Amåhr Am‘À¶m n¡J§~am§Mr Am{U lÕmd§Vm§Mr ‘XV H$arV AgVmo
¶m OJmVhr Am{U ˶m {Xderhr ˶m§Mr (Amåhr ‘XV H$ê$), Á¶m {Xder gmjrXma
C^o Ho$co OmVrc. 52 Á¶m {Xder Anamܶm§Zm ˶m§À¶m H$moU˶mhr g~~r àñVwV H$aUo
H$m‘r ¶oUma Zmhr. ˶m§À¶mda (A„mhMm) àH$mon Agoc Am{U amhʶmgmR>r gdm©V
dmB©Q> {R>H$mU {‘ioc. 53 (AemMàH$mao) Amåhr AmYr ‘ygmcm ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co
hmoVo Am{U BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm ˶mMo dmag ~Zdco hmoVo. 54 (Á¶mV) ~wÕr Agcoë¶m
cmoH$m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d CnXoe hmoVo. 55 åhUyZ (n¡J§~a!) Vwåhr ghZercVm ~miJm,
H$maU A„mhMo dMZ Iao R>aUma Amho. Am{U Amnë¶m MwH$m§~Ôc (A„mhH$S>o)
j‘m¶mMZm H$am. Am{U gH$mi-g§Ü¶mH$mi (à˶oH$ àg§Jr) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
Agr‘ ‘hVrMo JmZ H$arV amhm.
56
Am{U Oo cmoH$ ˶m§À¶mH$S>o H$moUVohr à‘mU ZgVmZm A„mhÀ¶m g§Xoem§{df¶r
dmX {Z‘m©U H$aVmV. ˶m§À¶m ‘ZmV ñdV:Mm ‘moR>onUm {‘a{dʶmMr (AZw{MV) BÀN>m
Amho, Or H$Yrhr V¥á hmoUma Zmhr. åhUyZ (n¡J§~a!) Vwåhr A„mhcm eaU Om. Vmo gd©
H$mhr EoH$Umam Am{U gd©gmjr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 57 {ZpíMVM AmH$me
Am{U n¥Ïdr Mr {Z{‘©Vr H$aUo, ‘mZdmcm {Z‘m©U H$aʶmnojm {H$VrVar ‘moR>o H$m‘ Amho.
nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr) OmU Zmhr. 58 VgoM Am§Yim d S>moig XmoKo
gmaIo Agy eH$V ZmhrV. Zm gËH$‘} H$aUmam lÕmd§V Am{U XþîH¥$˶ H$aUmam (XmoKo
g‘mZ hmoD$ eH$V ZmhrV). Vwåhr cmoH$ (qMVZm¶mo½¶ Jmoï>tda) ’$maM H$‘r qMVZ
H$aVm! 59 Vr eodQ>Mr KQ>H$m ¶oUma, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr, nU AZoH$ cmoH$ {dídmg
R>odyZ ZmhrV.
468 Hw$amU

60
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo åhQ>co Amho, "‘mPr àmW©Zm H$am, ‘r Vw‘À¶m
àmW©Zocm à{VgmX XoB©Z. nU Oo cmoH$ ‘m¶m CnmgZo{df¶r Ah§H$ma ~miJVmV. Vo
An‘m{ZV hmoD$Z ZaH$mV àdoe H$aVrc.' 61 (cmoH$m§Zmo!) A„mhZoM Vw‘À¶mgmR>r amÌ
{Z‘m©U Ho$cr, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm {dlm§Vr KoVm ¶mdr. Am{U {Xdg àH$me‘mZ
~Z{dco (åhUOo Vwåhmcm {Xdgm H$m‘ H$aVm ¶mdo). IamoIa, A„mh hm cmoH$m§gmR>r
’$maM H¥$nmerc Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm (˶mMr OmU Zmhr, Am{U) Vo Am^mahr
춺$ H$arV ZmhrV. 62 Agm Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh, à˶oH$ Jmoï>rMm {Z‘m©Vm,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Va ‘J Vwåhr Hw$R>o ^aH$Q>V OmV AmhmV?
63
AemàH$mao Oo A„mhÀ¶m IwUm ZmH$maVmV, VoM cmoH$ ~hH$m{dco OmVmV.
64
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo n¥Ïdrcm Vw‘À¶mgmR>r {dlm§VrMo {R>H$mU ~Zdco Am{U
AmH$memcm (Vw‘À¶mda) N>Ì ~Z{dco. Am{U ˶mZo Vwåhmcm AmH$ma {Xcm, gwaoI
AmH$ma. Am{U ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r OrdZmon¶moJr Mm§Jë¶m dñVy CncãY Ho$ë¶m. (ho
gd© H$aUmam) Agm Amho A„mh - Vw‘Mm nmcZH$Vm©. g‘¥Õemcr Amho A„mh, gd©
OJm§Mm nmcZH$Vm©.
(Q>rn: gy¶m©À¶m ultra-violet {H$aUmnmgyZ n¥Ïdrdarc gd© àm{U‘mÌ d dZñnVr ¶m§Mo ajU H$aʶmgmR>r
{Z‘m©Ë¶mZo n¥ÏdrnmgyZ da AmoPmoZ layer Mo N>Ì ~Z{dcoco Amho.)
65
VmoM {Za§Va {Od§V Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. åhUyZ
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr ’$º$ ˶mMrM àmW©Zm H$am, ˶mÀ¶mMà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ.
gd© ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Omo nmcZH$Vm© Amho g‘ñV {dídmMm.
66
(n¡J§~a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMo gd©
ñnï> à‘mU Amcoco AmhoV. (Am{U ˶mÛmao) ‘cm ˶m§Mr CnmgZm H$aʶmg (nyU©nUo)
‘ZmB© Ho$cr Jocr Amho, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z Ymdm H$aVm. Am{U ‘cm hr
Amkm {Xcr Jocr Amho H$s, ‘r ñdV:cm nyU©nUo g‘ñV {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m
A„mhÀ¶m hdmcr H$amdo.' 67 VmoM Amho Á¶mZo (àW‘) Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ, Z§Va
dr`m©nmgyZ, ‘J nwT>o, aº$mÀ¶m JwR>irnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. ‘J Vmo Vwåhmcm A^©H$mÀ¶m
ê$nmV ~mhoa H$mT>Vmo. ‘J Vmo Vwåhmcm dmT>rg cmdVmo ¶oWn¶ªV H$s, Vwåhr nyU©
n[an¹$Vocm nmohmoMVm. ‘J (VmoM) nwT>o Vwåhmcm d¥ÕmdñWoH$S>o KoD$Z OmVmo. nU Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUr (¶mnyduM) ‘¥Ë¶y nmdVmo. (AemàH$mao Vwåhr gd©OU) Amnmncr {Z¶V AdYr
JmR>Vm. ({d{dY AdñWoVyZ hm OrdZmMm àdmg Am{U ‘¥Ë¶wê$nr eodQ> ho gd©) ¶mgmR>r
Amho H$s, Vwåhr ¶mda qMVZ H$amdo. 68 VmoM Amho Omo OrdZ XoVmo d ‘¥Ë¶y XoVmo. Am{U
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 469

Ooìhm Vmo EImXr Jmoï> H$aʶmMm g§H$ën H$aVmo, Voìhm Vmo Ho$di {Vcm Ago åhUVmo,
"hmo', Am{U "Vr hmoD$Z OmVo.'
(Q>rn: ˶mcm H$mhrhr H$aʶmgmR>r, ¶m ncrH$S>o H$mhr H$amdo cmJV Zmhr. Agm gm‘϶©dmZ Amho
A„mh!)
69
Vwåhr ˶m cmoH$m§À¶m pñWVrMo AdcmoH$Z H$arV Zmhr H$m, Oo A„mhÀ¶m
g§Xoem{df¶r dmX {Z‘m©U H$aVmV, Vo ~hH$mdyZ g˶mnmgyZ H$go Xÿa Zoco OmVmV? 70
˶m§Zr ¶m (B©ídar¶) J«§Wmcm ImoQ>o R>a{dco, VgoM (˶m g§Xoem§Zmhr) Á¶mgh Amåhr
Am‘À¶m (AmYrÀ¶m) n¡J§~am§Zm nmR>{dco hmoVo. ˶m§Zm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) H$iyZ
MwHo$c H$s, (Vo {H$Vr Am§Yio cmoH$ hmoVo)? 71 Voìhm ˶m§À¶m ‘mZo^modVr cmoI§S>r H$S>o
Am{U gmIiX§S> KmVcoco AgVrc. Am{U (˶mÛmao nmUr nmOʶmgmR>r) ˶m§Zm
’$anQ>V Zoco OmB©c. 72 CH$i˶m nmʶmVyZ (Vo {nVrc), ‘J naV ˶m§Zm AmJrV
(OiV amhʶmgmR>r) ’o$Hy$Z {Xco OmB©c. 73 Voìhm ˶m§Zm Ago {dMmaco OmB©c, "Vo
AmVm Hw$R>o AmhoV Á¶m§Zm Vwåhr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV hmoVm, åhUOo A„mhMo
^mJrXma?'
(Q>rn: ¶mdê$Z Ago ñnï> hmoVo H$s, ZaH$dmgr¶m§Zm {VWo emar[aH$ d ‘mZ{gH$ ¶mVZm ^moJmì¶m cmJVrc.)
74
Voìhm Vo CÎma XoVrc, "EH$Va AmVm Vo Am‘À¶mnmgyZ Zmhrgo Pmcoco AmhoV
qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr Á¶m§Mm Ymdm H$arV am{hcmo Vo ‘wimV ApñVËdmVM
ZìhVo.' AemàH$mao A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo. 75 hr ˶m
Jmoï>rMr {ejm Amho H$s, Vwåhr ^yVcmda CJmM ImoQ>çm Jmoï>tV AmZ§X ‘mZrV hmoVm
Am{U ’$ma EoQ> {‘adrV hmoVm. 76 (AmVm) ZaH$mÀ¶m XadmOm§VZy ˶mV H$m¶‘ amhʶmgmR>r
àdoe H$am. (IamoIa), {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, J{d©ð> cmoH$m§gmR>r!
77
åhUyZ (n¡J§~a! Vwåhr) ghZercVm ~miJm, {Z:g§Xoh A„mhMo dMZ Iao
Amho. Á¶m ({ejoMo) Amåhr (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm) dMZ {Xcoco Amho. ˶mMm
H$mhr ^mJ Amåhr (Vw‘À¶m OrdZmVM) Vwåhmcm XmI{dcm qH$dm (˶mnyduM) Vwåhmcm
‘¥Ë¶y {Xcm Var (hr Jmoï> cjmV R>odm¶cm hdr) H$s, gdmªZm eodQ>r Am‘À¶mH$S>oM naV
AmUco OmB©c.
78
(n¡J§~a!) Amåhr Vw‘À¶mnyduhr AZoH$ n¡J§~am§Zm nmR>{dco. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtMm
C„oI Amåhr Vw‘À¶mg‘moa Ho$cocm Amho. Am{U H$mhr Agohr AmhoV, Á¶m§Mm C„oI
Amåhr Vw‘À¶mg‘moa (åhUOo ¶m Hw$amUmV) Ho$cocm Zmhr. Am{U H$moU˶mhr n¡J§~amgmR>r
ho (H$Xm{n e³¶) ZìhVo H$s, A„mhÀ¶m nadmZJr {edm¶ EImXr M‘ËH$m[aH$ IyU
470 Hw$amU

AmUyZ (cmoH$m§nwT>o gmXa H$amdr, åhUOo ñdV:hÿZ {ZemUr AmUUo ˶m§À¶m AI˶marV
ZìhVo). ‘J Ooìhm A„mhMm AmXoe Amcm Voìhm g˶mgh (d ݶm¶mgh) ˶m ~m~tMm
{ZU©¶ H$aʶmV Amcm. Va Oo cmoH$ Ag˶mda C^o hmoVo, {VWoM Am{U ˶mMjUr
~a~mX hmoD$Z Joco. (H$m¶ hmoV Amho, ˶m§Zm H$mhr H$imcoM Zmhr).
79
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r newYZ {Z‘m©U Ho$co. Vwåhr ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhtMm Cn¶moJ H$aVm (àdmgmV dJ¡a)o ñdma hmoʶmgmR>r Am{U H$mhtMm ImʶmgmR>r.
80
VgoM Vw‘À¶mgmR>r ˶m§À¶m‘ܶo AmUIr ~aoM ’$m¶Xo AmhoV, ˶m§À¶mda ñdma
hmoD$Z, Vwåhr Amnë¶mcm {OWo Om¶Mo Amho, {VWo nmohmoMy eH$Vm. (Vo Vwåhmcm O{‘Zrda
dmhÿZ ZoVmV), Á¶mà‘mUo Zm¡H$m (g‘wÐmV). 81 AemàH$mao Vmo Vwåhmcm Amnë¶m
(gm‘϶m©À¶m d H¥$noÀ¶m AJ{UV) IwUm XmIdrV AgVmo. Va Vwåhr A„mhÀ¶m
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc?
82
¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda g§Mma Ho$cm Zmhr H$m? (Ho$cm AgVm Va) ˶m§Zm nmhVm
Amco AgVo H$s, AmYrÀ¶m (g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm? Vo
g§»¶oÀ¶m d ~imÀ¶m Ñï>rZo Am{U Omo à^md ˶m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoS>cm, ˶m
Ñï>rZohr Vo ¶m§À¶mnojm daMT> hmoVo. nU ˶m§Zr Or-Or H$‘mB© Ho$cr, Vr ˶m§À¶m
A{O~mV H$m‘r Amcr Zmhr. 83 Ooìhm ˶m§Mo n¡J§~a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© ñnï>
à‘mU KoD$Z Amco Va ˶m§À¶mH$S>o AmYrnmgyZ (dmS>-d{S>cm§H$Sy>Z) {‘imcoco Oo kmZ
(d d¡^d) hmoVo ˶mVM Vo a‘coco hmoVo. (nU eodQ>r) Á¶m {ejoMr Vo {I„r CS>drV
am{hco ˶m {ejoZo ˶m§Zm doTy>Z Q>mH$co. 84 nU Ooìhm ˶m§Zr Am‘Mr {ejm (¶oVmZm)
nm{hcr, Voìhm Vo åhUy cmJco, "Amåhr A„mhda lÕm YmaU H$aVmo AmhmoV, Omo
EH$‘od B©ída Amho. Am{U Amåhr Á¶m§Zm ˶mMo g‘H$j R>adrV am{hcmo, Amåhr ˶m§Zm
ZmH$maV AmhmoV.' 85 nU Am‘Mr {ejm nmhÿZ ˶m§Zr YmaU Ho$cocr lÕm ˶m§À¶m
H$mhrhr H$m‘r ¶oD$ eH$cr Zmhr. hmM A„mhMm {Z¶‘ Amho. Omo Amnë¶m {Z{‘©VrÀ¶m
~m~VrV ˶mZo Zoh‘r cmJy Ho$cocm Amho. Am{U AemàH$mao Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm hmoVm, Vo gd© Zme nmdUmao ~Zco.
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm (J«§W) H¥$nmd§V d ’$ma X¶miy Agcoë¶m (A„mhH$Sy>Z) àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho. 3 Aa~r ^mfoVrc ho Hw$amU, Agm J«§W Amho, Á¶mMr
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm 471

g§XoedMZo ~wÕr cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r {dñVmamZo ñnï> H$ê$Z gm§{JVcocr AmhoV. 4


(lÕmd§Vm§Zm) ew^dmVm© XoUmam Am{U (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm) gmdYmZVoMm Bemam XoUmam.
(Ooìhm cmoH$m§Zm hm g§XoeJ«§W EoH${dcm OmVmo), Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ ¶mnmgyZ
nmR> {’$adrV AgVmV Am{U Vo ¶mg EoH$VM ZmhrV. 5 Am{U Vo åhUVmV, "Á¶mH$S>o
Vy Amåhmcm ~mocmdrV Amhog, ˶m~m~VrV Am‘À¶m A§V:H$aUm§da nS>Xm nS>cocm
Amho, (åhUOo Vr Jmoï> Am‘À¶m ‘Zm§Zm ‘wimV nQ>VM Zmhr). Am{U Am‘À¶m H$mZmV
OS>nUm Amho (VwPo åhUUo EoH$ʶmgmR>r). Am{U Am‘À¶m d Vw¶m Xaå¶mZ EH$m
àH$maMm nS>Xm Amho Va Vy Amnco H$m‘ H$a Am{U Amåhr Am‘Mo H$m‘ H$ê$.'
6
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, " ‘r Va Vw‘À¶mà‘mUoM EH$ ‘mUyg Amho. nU
‘m¶mH$S>o hm (B©ídar¶) g§Xoe Amcocm Amho H$s, Vw‘Mm B©ída Ho$di EH$M B©ída
Amho, åhUyZ ({dM{cV Z hmoVm) ˶mÀ¶mH$S>oM OmUmè¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$am Am{U
˶mÀ¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$arV amhm.' (Am{U cjmV R>do m), AZoH$o ídadmXr cmoH$ {ZpíMVnUo
Zme nmdUmao AmhoV. 7 Oo µOH$mV XoV ZmhrV Am{U Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda {dídmg
R>odUmao ZmhrV. 8 (nU) Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV, ˶m§Zm Agm
‘mo~Xcm {‘ioc Omo H$Yrhr g§nwï>mV ¶oUma Zmhr.
9
(n¡J§~a!) ˶m§Zm {dMmam, "Vwåhr ˶m (gm‘϶©emcr A„mhcm) ZmH$maV AmhmV
H$m, Á¶mZo n¥Ïdrcm XmoZ {Xdgm§V {Z‘m©U Ho$co. Am{U Vwåhr ˶mMo gh^mJr R>a{dVm?'
VmoM g‘ñV {dídmMm (universe Mm ‘mcH$ d) nmcH$ Amho. 10 Am{U ˶mZoM
(n¥Ïdr {Z‘m©U Ho$ë¶mZ§Va) ^yVcmda ^¸$‘ Ago nd©V ñWm{nV Ho$co. Am{U {VÀ¶m‘ܶo
gd© àH$maMr g§nÞVm R>odyZ {Xcr. Am{U ˶mdarc {Zdm©hgm‘J«rMr AmIUr Ho$cr, Mma
{Xdgm§V (åhUOo Mma AdYrV) Am{U gd© Jmoï>tZm C{MV à‘mU KmcyZ {Xco,
à˶oH$mÀ¶m ‘mJUr d JaOm§à‘mUo. 11 ‘J Vmo AmH$memH$S>o dicm, Voìhm Vo EH$m
àH$maÀ¶m YwamgmaIo hmoVo, ˶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Zm åhQ>co, "Vwåhr XmoKo ¶m,
(Am‘À¶m {Z¶‘m§Mo nmcZ H$aʶmgmR>r) ñdoÀN>oZo qH$dm A{ZÀN>oZo.' Vo XmoKo åhUmco,
"Amåhr (Vw¶m {Z¶‘m§Mo nmcZ H$aʶmgmR>r) ñdoÀN>oZo hOa AmhmoV.' 12 ˶mZ§Va XmoZ
{Xdgm§V, ˶mZo gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$coV Am{U à˶oH$ AmH$memH$S>o ˶m§À¶m
H$m¶m©g§~§YmZo Amncm AmXoe àH$Q> Ho$cm. Am{U Amåhr n¥ÏdrgmR>r gdm©V Odi
Agcoë¶m AmH$memcm (Vmè¶m§Mo) {Xdo cmdyZ gwemo{^V Ho$co. Am{U ˶mÀ¶m gwa{jVVoMr
ì¶dñWm Ho$cr. ho gd© H$mhr gd©e{º$‘mZ Am{U gd©k Aem (A„mhÀ¶m) ¶moOZoà‘mUo
(H$m¶m©pÝdV) Pmco.
472 Hw$amU

13
nU Oa Vo (¶mdahr) nmR> {’$adVrc Va (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Vwåhmcm
VemM AMmZH$ MmcyZ ¶oUmè¶m {ejonmgyZ gmdY H$aVmo, Oer {ejoMr AmnÎmr AmX
Am{U g‘yX (¶m O‘mVtda) Amcr hmoVr.' 14 Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o n¡J§~a Amco, ˶m§À¶m
nwTy>Z d ˶m§À¶m ‘mJyZ (åhUOo AZoH$ n¡J§~a Amco). (¶m g§Xoemgh H$s), Vwåhr
A„mh{edm¶ H$moUmMrhr CnmgZm H$ê$ ZH$m. (˶mda) Vo åhUmco, "Oa Am‘À¶m
nmcZH$˶m©cm (Am‘À¶mH$S>o) nmR>dm¶Mo AgVo Va ˶mZo Adí¶ ñdJ©XÿVm§Zm nmR>dco
AgVo. åhUyZ Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Oo nmR>dʶmV Amcoco Amho, Vo ‘mݶ H$aʶmg
V¶ma Zmhr.'
15
AmX ¶m O‘mVrZo Va H$moU˶mhr ݶmæ¶ AmYmam{edm¶ ^yVcmda Ah§H$manyd©H$
dV©Z Ho$co. Am{U åhUmco, "Hw$dVrÀ¶m ~m~VrV Am‘À¶mnojm A{YH$ Hw$dV Agcocm
H$moU Amho?' ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr H$Yr OmUrd Pmcr Zmhr H$m H$s, Vmo A„mh Á¶mZo
˶m§Zm {Z‘m©U Ho$co, Vmo Amho ˶m§À¶mnojm A{YH$ Hw$dV ~miJUmam. nU Vo Am‘À¶m
g§Xoem§Zm ZmH$maVM am{hco. 16 åhUyZ (eodQ>r) Amåhr ˶m§À¶m Xþ^m©½¶mÀ¶m {Xdgm§V
˶m§À¶mda OmoaXma dmXi gmoS>co. Vo ¶mgmR>r H$s, ¶m OJmVrc OrdZmV(hr) ˶m§Zm
An‘mZmñnX {ejoMr Md MmIm¶cm cmdmdr. Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmVrc {ejm
Va ¶mhÿZhr A{YH$ An‘mZmñnX Amho. Am{U ˶m§Zm H$moUmMohr gmhmæ¶ cm^Uma
Zmhr. 17 VgoM g‘yX ¶m O‘mVrcmhr Amåhr gÝ‘mJ© XmIdcm. nU ˶m§Zr gÝ‘mJm©EodOr
(OmUyZ~wOyZ) Am§Yù¶m AdñWoV amhUoM ng§V Ho$co. Va eodQ>r ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§nmoQ>r
Vo AMmZH$ MmcyZ ¶oUmè¶m An‘mZOZH$ {ejoZo doT>co Joco. 18 nU ˶m cmoH$m§Zm
Amåhr dmM{dco, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr d Vo (Am‘Mr) OmU R>odyZ (OrdZ
OJUmao hmoVo).
19
Am{U Á¶m {Xder A„mhÀ¶m eÌÿ§Zm (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa EH$Ì H$aʶmV
¶oB©c. {VWo ˶m§Mo doJdoJio JQ> nmS>ʶmV ¶oVrc. 20 Am{U Ooìhm Vo ˶m AmJrOdi
nmohmoMVrc, Voìhm ˶m§Mo H$mZ, ˶m§Mo S>moio Am{U ˶m§À¶m ËdMm ˶m§À¶mM {déÕ,
˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§g§~Ym§Zo gmj XoD$ cmJVrc. 21 Am{U Vo Amnë¶m ËdMm§Zm
åhUVrc, "Vwåhr Am‘À¶m{déÕ gmj H$m (d H$er) {Xcr?' (˶mda) ˶m ËdMm CÎma
XoVrc, "Vmo "A„mh' Omo gdmªZm ~mocVo H$aVmo, ˶mZoM Amåhmcmhr ~mocVo Ho$coco Amho.
˶mZoM Vwåhmcm n{hë¶m doiog {Z‘m©U Ho$co hmoVo Am{U (AmVm) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o
naV AmUʶmV Amcoco Amho.' 22 (XþîH¥$˶ H$aVmZm) Vwåhr Amnco H$mZ, S>moio Am{U
ËdMm ¶m§Zm gmj ~ZʶmnmgyZ amoIy eH$V ZìhVm (VgoM) Vo Amnë¶mM {déÕ gmj
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm 473

XoVrc (Agohr Vwåhmcm H$Yr dmQ>cohr Zmhr), ¶mCcQ> Vwåhmcm Va AgoM dmQ>V hmoVo
H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm Ë`m§n¡H$s ~è¶mM Jmoï>r Va A„mhcmhr ‘mhrV ZmhrV. 23
Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r, Oo {dMma Vwåhr ~miJyZ hmoVm. ˶m§ZrM hm Zme
Vw‘À¶mda AmUcm Amho. Am{U AmVm Vwåhr (H$m¶‘ñdê$nr) ~a~mX Pmcoco AmhmV.
24
AmVm Ë`m§Zr ghZ Ho$co H$m¶ (Am{U Z Ho$co H$m¶), (ZaH$mMr) AmJ hoM ˶m§Mo
dmñVì¶mMo {R>H$mU Amho. Am{U Oa ˶m§Zr ñdV:‘ܶo gwYmaUm H$aʶmgmR>r g§Yr
‘m{JVcr Va Aer g§Yr AmVm ˶m§Zm {‘iUma Zmhr.
25
Am{U Amåhr ˶m (AlÕ) cmoH$m§da Ago (Xþï>) gmWrXma {Z¶wº$ Ho$co hmoVo H$s,
Á¶m§Zr ˶m§À¶m ‘mJÀ¶m-nwT>À¶m (Xþî)H¥$˶m§Zm Mm§Jcr (H¥$˶o) Agë¶mMo ˶m§Zm ^mg{dco.
Va eodQ>r ˶m§À¶mda ({ejoMm) VmoM {Z¶‘ cmJy Pmcm, Omo ¶m§À¶mnyduÀ¶m ‘mZd
Am{U {OÞn¡H$s (AnamYr O‘mVtda) cmJy Pmcm hmoVm. IamoIa, Vo Zme nmdUmao
(cmoH$) hmoVo.
26
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ (AmngmV) åhUVmV, "ho Hw$amU EoHy$ ZH$m, (Am{U Ooìhm
EoH${dco OmVo) Voìhm Jm|Yi Kmcm, (Ago H$ê$Z) Vw‘MoM dM©ñd H$m¶‘ amhrc.' 27
nU Amåhr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Zm, {ZpíMVnUo H$R>moa {ejoMr
Md MmIm¶cm cmdUmaM. Am{U Or dmB©Q>mV dmB©Q> H¥$˶o ˶m§Zr Ho$cr, ˶mZwgmaM
Amåhr ˶m§Zm ‘mo~Xcm XoD$. 28 A„mhÀ¶m eÌy§Mm ‘mo~Xcm (ZaH$mMr) AmJ Amho.
˶m§Mo H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶mMo {R>H$mU __ hm Amho ‘mo~Xcm Am‘Mo g§Xoe ZmH$maʶmMo
(nmn) H¥$˶ Ho$ë¶m~Ôc.
29
Oo g˶ ZmH$maUmè`m§n¡H$s hmoVo, Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! {OÞ
Am{U ‘mUgm§nH¡ $s ˶m cmoH$m§Zm Amåhmcm XmId, Á¶m§Zr Amåhmcm ~hH$mdyZ ({dZmemÀ¶m)
‘mJu cmdco H$s, Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶m nm¶mImcr VwS>dy, åhUOo Vo (gdmªg‘moa)
An‘m{ZV hmoVrc.' 30 (nU) Oo cmoH$ åhUVmV, "Am‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho,'
Am{U ¶mM lÕoda (Am¶wî¶^a) AT>i amhVmV, Aem cmoH$m§da ñdJ©XÿV AdVrU© hmoV
AgVmV Am{U ˶m§Zm åhUVmV, "Vwåhr ^¶^rV hmoD$ ZH$m d Xþ:Irhr hmoD$ ZH$m,
(Vw‘À¶mgmR>r) ñdJm©Mr ew^dmVm© Amho, Á¶mMo Vwåhmcm dMZ XoʶmV Amcoco Amho,
Va Vwåhr Iye ìhm.' 31 Amåhr ¶m OJmVrc OrdZmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmVrc
OrdZmVhr Vw‘Mo {‘Ì AmhmoV. Vw‘À¶mgmR>r {VWo Vo gd© H$mhr Amho, Á¶mMr Vwåhr
BÀN>m H$amc Am{U Vwåhmcm {VWo gd© H$mhr {‘ioc, Oo Vwåhr ‘mJmc. 32 (˶m) ’$ma
3 3
j‘merc d H¥$nmd§V Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z (Vw‘Mm) nmhþUMma Agoc.
474 Hw$amU

Am{U ˶mÀ¶mnojm H$moUmMr dmUr A{YH$ Mm§Jcr Agy eHo$c, Omo cmoH$m§Zm A„mhH$S>o
~mocmdVmo Am{U gËH$‘} H$aVmo d åhUVmo, "‘r ˶m cmoH$m§n¡H$s Amho, Oo A„mhcm
g‘{n©V Pmcoco AmhoV.' 34 Mm§Jcr Am{U dmB©Q> H¥$˶o (n[aUm‘mÀ¶m Ñï>rZo) g‘mZ
hmoD$ eH$V ZmhrV. Vwåhr (dmB©Q> Jmoï>rMo) CÎma A{YH$ Mm§Jë¶m (Jmoï>rZo Úm), Voìhm
Vwåhmcm AmT>ioc H$s, Omo AmYr Vw‘Mm eÌy hmoVm, Vmo Vw‘Mm ’$maM {OdcJ {‘Ì
~Zcocm Amho.
(Q>rn: åhUOo dmB©Q>mg dmB©Q>mZo àË`wÎma {Xë¶mZo öX¶n[adV©Z hmoV Zmhr.)
35
nU Aer gX²~wÕr Ho$di ghZercVm ~miJUmè¶m§ZmM cm^Vo. ho JwU
˶mcmM {Xco OmVo, Omo IamoIa ^m½¶dmZ Amho. 36 Am{U g¡VmZmZo Vw‘À¶m ‘ZmV
dmB©Q> àoaUm KmVcr Va (Vo AmoiIyZ cJoM) A„mhcm eaU Om, IamoIa Vmo gd© H$mhr
EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho.
37
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§n¡H$s AmhoV amÌ d {Xdg Am{U gy¶© d M§Ð.
Vwåhr gy¶© d M§Ð `m§À`mnwT>o ZV‘ñVH$ hmoD$ ZH$m Va ˶m A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm,
Á¶mZo ¶m gdmªZm {Z‘m©U Ho$co Amho. Oa Vwåhr ˶mMo gƒo CnmgH$ Agmc Va..... 38
nU Oa hm (g§Xoe PwJmê$Z), Vo Ah§H$mamMoM àXe©Z H$aVrc Va (˶m§Zr cjmV R>odmdo,
A„mh ˶m§À¶m CnmgZoMm JaOd§V Zmhr) A„mhÀ¶m gm{ÞܶmV Agcoco (Ag§»¶
ñdJ©XÿV) am̧{Xdg ˶mMo ñVw{VJmZ H$arV AgVmV Am{U ¶m Jmoï>rMm ˶m§Zm H$Yrhr
WH$dm OmUdV Zmhr.
39
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§n¡H$s ho Amho H$s, Vwåhr O‘rZ H$moaS>r Am{U
AmogmS> Agë¶mMo nmhVm, ‘J Amåhr {VÀ¶mda nmʶmMm dfm©d H$aVmo, Vr gMoV hmoVo
Am{U ({hadirZo) ’w$cÿ cmJVo. {ZpíMVM Á¶mZo {Vcm gMoV Ho$co, VmoM ‘¥Vm§Zmhr
{Od§V H$aoc. H$maU Vmo gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 40 Oo cmoH$ Am‘À¶m
g§Xoem§À¶m AWm©Mm {dn¶m©g H$aVmV, Vo Am‘À¶mnmgyZ cncoco ZmhrV. Voìhm Á¶mcm
ZaH$mÀ¶m AmJrV Q>mH$ʶmV ¶oB©c, Vmo ‘mUyg Mm§Jcm H$s, Omo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
{Z^©¶ d em§Vr cm^coë¶m AdñWoV ¶oB©c Vmo? Voìhm Vwåhmcm Oo H$am¶Mo Vo H$am. Vwåhr
Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© Vmo {ZpíMVnUo nmhV AgVmo.
41
Oo cmoH$ øm ~moYJ«§W Agcoë¶m (Hw$amUmda) A{dídmg Xe©{dVmV, Ooìhm Vmo
˶m§À¶mH$S>o ¶oVmo. (VoM {ZpíMVnUo An¶e àmá H$aUmao cmoH$ AmhoV). IamoIa, hm
’$ma CXmÎm Agm J«§W Amho. 42 ¶mÀ¶m Odinmg Ag˶ {’$aHy$ eH$V Zmhr, Zm nwTy>Z,
Zm ‘mJyZ (åhUOo ¶mV Ag˶mMr ^ogi hmoUo e³¶M Zmhr, Zm CKS>nUo, Zm
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm 475

Jwá[a˶m). H$maU hm J«§W ˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, Omo Añgc
~w{Õ‘mZ Amho, gX¡d ñVwVrg nmÌ Amho. 43 (n¡J§~a!) Vwåhmcmhr ˶mM Jmoï>r gm§{JVë¶m
OmV AmhoV, Á¶m Vw‘À¶m nyduÀ¶m n¡J§~am§Zm gm§{JVë¶m Joë¶m hmo˶m. IamoIa, Vw‘Mm
nmcZH$Vm© ’$ma j‘merc Amho Am{U H$R>moa {ejm H$aUmam XoIrc Amho.
44
Oa Amåhr ¶m Hw$amUmg Aa~rì¶{V[aº$ BVa (^mfoV) AdV[aV Ho$co AgVo.
Va Vo (‘¸$mdmgr) Ago åhUmco AgVo H$s, ¶mVrc g§Xoe (Am‘À¶m ^mfoV Amåhmcm
g‘Ooc) Aem arVrZo ñnï> H$ê$Z H$m gm§{JVcoco ZmhrV? Aa~r n¡J§~a Am{U {~Ja
Aa~r J«§W (hm H$m¶ àH$ma)? (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "lÕm YmaU H$aUmè¶m§gmR>r hm
J«§W åhUOo ‘mJ©Xe©Z Am{U (AmpË‘H$ amoJm§Mm) BcmO Amho. Am{U lÕmhrZm§gmR>r
H$mZm§V ~YraVm Am{U S>moù¶m§V Am§YionUm Agë¶mà‘mUo Amho. (Vo Ago AmhoV)
H$s, OUy H$mhr XÿaÀ¶m {R>H$mUmhÿZ AmoaSy>Z (˶m§Zm H$mhr gm§{JVco OmV Amho).
45
Am{U Amåhr ‘ygmcmhr J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm, nU ˶mg§~§YmZo Z§Va ‘V^oX
{Z‘m©U Pmco. Am{U Oa Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder {ZU©¶
H$aʶmMo AmYrnmgyZ) R>acoco ZgVo Va ˶m§À¶mXaå¶mZ (˶mMjUr) {ZU©¶ Ho$cm Jocm
AgVm. VgoM ho cmoH$ ¶m g§~§YmZohr Jm|YiyZ gmoS>Umè¶m e§Ho$V gmnS>coco AmhoV. 46
Omo H$moUr Mm§Jcr H¥$˶o H$aoc Va ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r H$aoc, VgoM Omo H$moUr dmB©Q>
H¥$˶o H$aoc Va ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. A„mh Amnë¶m Xmgm§da
H$Xm{n Aݶm¶ H$arV Zmhr.
47
(ݶm¶mMr) KQ>H$m (Ho$ìhm ¶oUma), ¶mMo kmZ Ho$di ˶mcmM Amho. H$moUVohr
’$i Amnë¶m Jmä¶mVyZ ~mhoa {ZKV Zmhr, VgoM H$moU˶mhr órcm J^© amhV Zmhr, Zm
{VMr àgyVr hmoVo, nU ho ˶mÀ¶m kmZmZo (d g§H$ënmZo) hmoVo. ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm
{dMmaoc, AmO Vo Hw$R>o AmhoV, Á¶m§Zm Vwåhr ‘m¶m (B©ídaËdmV) gh^mJr R>adrV
hmoVm. Vo CÎma XoVrc, "(A„mh!) Amåhr Vw¶mg‘moa ho H$~yc H$aVmo H$s, Am‘À¶mn¡H$s
H$moUrhr ¶mMr gmj XoV Zmhr.' 48 Am{U nydu Á¶m§Mm Vo Ymdm H$arV hmoVo, Vo (gd©
ImoQ>o Cnmñ¶), Voìhm Zmhrgo Pmcoco AgVrc. Am{U ˶m§Zm Aer ImÌr nQ>oc H$s,
AmVm ˶m§À¶mgmR>r gwQ>Ho$Mm H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr.
49
‘mUgmcm Mm§Jë¶m Jmoï>r ‘mJʶmgmR>r H$Yrhr H§$Q>mim ¶oV Zmhr. nU Oa
˶mÀ¶m~m~VrV H$mhr dmB©Q> Jmoï> KS>ë¶mg AJXrM hVme d {Zame hmoVmo. 50 Am{U
Ooìhm Amåhr (‘Zwî¶mcm) ˶mcm nmoMcoë¶m Xþ:ImZ§Va Am‘À¶m H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo,
Voìhm Vmo åhUVmo, "(ho Oo ‘cm {‘iVo) Vmo Va ‘mPmM h¸$ Amho? Am{U ‘cm Zmhr
476 Hw$amU

dmQ>V H$s, Vr KQ>H$m (åhUOo ݶm¶mMm {Xdg) H$Yr ¶oB©c. Am{U Oa ‘cm ‘m¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV OmdoM cmJco Va Vmo ‘cm {ZpíMVnUo Mm§JcmM ‘mo~Xcm XoB©c.'
nU Amåhr ˶m lÕmhrZ cmoH$m§Zm ˶m§À¶m gd© (Xþî)H¥$˶m§Mo ˶m§Zm Adí¶ Xe©Z KS>dy.
Am{U ˶m§Zm H$R>moa {ejm ^moJm¶cm cmdy.
51
Am{U Ooìhm Amåhr ‘Zwî¶mda H¥$nm H$aVmo Va Vmo Am‘À¶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo,
Am{U (Am‘À¶m ñ‘aUmnmgyZ) Xÿa OmVmo. nU Ooìhm ˶mcm Xþ:I nmoMVo, Voìhm Vmo
Am‘À¶mH$S>o cm§~cMH$ {dZdʶm H$ê$ cmJVmo. 52 ˶m§Zm gm§Jm, "¶m Jmoï>rMm Vwåhr
H$Yr {dMma Ho$cm AmhmV H$m? H$s, ho Hw$amU {Z:g§Xoh A„mhH$Sy>Z Amcoco Amho, Var
XoIrc Vwåhr ho g˶ ZmH$maVm, Va ˶mnojm A{YH$ dmQ> MwH$cocm Xþgam H$moU Agoc,
Omo (g˶mMm) {damoY H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma nwT>o {ZKyZ Jococm Agoc?'
53
Amåhr cdH$aM ˶m§Zm Am‘À¶m (g§Xeo gyMH$) IwUm XmIdy, ~mø OJmVhr
Am{U IwÔ Ë¶m§À¶m‘ܶohr, Omon¶ªV ˶m§À¶mda ho CKS> hmoV Zmhr H$s, h o
Hw$amU (A„mhH$Sy>Z) Amcoco g˶ Amho.
Am{U hr Jmoï> nwaoer Zmhr H$m H$s, VwPm nmcZH$Vm© à˶oH$ Jmoï>rda (ñdV:) gmj
Amho? 54 nU ho cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m ^oQ>rg§~§YmZo gme§H$
AmhoV. (cjmV R>odm) ˶mZo à˶oH$ Jmoï>rcm doTy>Z R>odcoco Amho.
gyah-42. Ae-eyam
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 ABZ0 grZ0 µH$mµ’$0 3 AemàH$mao A„mh Omo gd©e{º$‘mZ Am{U
~w{Õ‘mZ Amho Vw‘À¶mH$S>o (Amncm) g§Xoe nmR>drV Amho (Ogo) Vw‘À¶m nyduÀ¶m
(n¡J§~amH$S>o) nmR>{dcm hmoVm. 4 Oo H$mhr AmH$memV d n¥Ïdrda Amho gd© ˶mMoM
Amho. VmoM gdm}ƒ Amho, ‘{h‘mdmZ Amho. 5 ˶mÀ¶m ^¶mZo AmH$me dê$Z ’$mQy>Z
H$mogico (Va ¶mV AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr). Am{U ñdJ©XÿV (angels)
(gX¡d) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. n¥Ïdrda Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r
(A„mhH$S>o) j‘m¶mMZm H$arV AgVmV. ho ZrQ> g‘OyZ ¿¶m H$s, A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho. 6 Am{U Oo cmoH$ ˶mcm gmoSy>Z BVam§Zm Amnco ajUH$V}
‘mZVmV, ˶m§À¶mda A„mh cj R>odyZ Amho. ˶m§À¶m ¶m AmMaUmg (n¡J§~a!)
Vwåhmcm O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr.
gyah-42. Ae-eyam 477

7
AemàH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Aa~r ^mfoV Agcoco ho Hw$amU ¶mgmR>r àH$Q>
Ho$co Amho H$s, Vwåhr gd© dñ˶m§Mo H|$Ð ~Zcoë¶m ‘¸$m ¶oWrc cmoH$m§Zm Am{U ˶mÀ¶m
Amgnmg (gd©Ì) dgcoë¶m cmoH$m§Zm ¶mÛmao gmdY H$amdo. VgoM ˶m§Zm ˶m {Xdgm~Ôchr
gMoV H$am Á¶m {Xder (g§nyU© ‘mZdOmV) EH$Ì AmUcr OmB©c. Am{U Á¶mÀ¶m
¶oʶm{df¶r ‘wirM e§H$m Zmhr. EH$ g‘yh ñdJm©V Agoc Am{U EH$ g‘yh (ZaH$mÀ¶m)
AmJrV.
8
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va (g§nyU© ‘mZdOmVrg) EH$M O‘mV (EH$M ‘mJ©
AZwgaUmao) ~ZdyZ Q>mH$co AgVo. nU Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr
OmJm XoVmo Am{U A˶mMmar cmoH$m§Mm Zm H$moUr ajUH$Vm© Amho, Zm gmhmæ¶H$Vm©. 9
˶m§Zm Ago (dmQ>Vo H$s H$m¶) H$s, ˶mcm gmoSy>Z BVam§Zmhr ajUH$Vm© ~ZdVm ¶oVo? nU
(Oo-Oo ApñVËdmV Amho) ˶m gdmªMm EH$‘od ajUH$Vm© ’$º$ A„mh Amho. VmoM
‘ocoë¶m§Zm {Od§V H$aVmo. H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© Ho$di ˶mÀ¶mH$S>oM Amho. 10
(lÕmd§Vm§Zmo!) Á¶m H$moU˶m ~m~VrV Vw‘Mo ‘V^oX AgVrc, ˶mda ’¡$gcm XoʶmMm
AI˶ma Ho$di A„mhH$S>o Amho. (n¡J§~a! ˶m§Zm gm§Jm), "Agm Amho Vmo A„mh,
‘mPm nmcZH$Vm©, ˶mÀ¶mdaM ‘r {dídmg R>odVmo. Am{U ‘r ˶mÀ¶mMà{V gX¡d
g‘{n©V Amho.'
11
Vmo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm {Z‘m©Vm Amho. ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶mM
OmVrMo OmoS>rXma ~Zdco. VgoM (BVa) àmʶm§À¶mhr OmoS>çm ~Z{dë¶m. Á¶mÛmao Vmo
Amnë¶m {Z{‘©Vr‘ܶo dmT> H$arV AgVmo. (Vmo Agm ‘hmZ Amho H$s), ˶mMr VwcZm
H$emerM hmoD$ eH$V Zmhr. Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr nmhUmam Amho. 12
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mo g§nyU© {Z¶§ÌU ˶mÀ¶mM hmVr Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg
CnOr{dHo$Mr gmYZo ‘moR>çm à‘mUmV Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV àXmZ H$aVmo.
13
˶mcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. A„mhZo
Vw‘À¶mgmR>rhr VmoM Y‘© (åhUOo A„mhcm g‘{n©V hmoʶmMm Y‘©), Amdí¶H$
R>a{dcocm Amho, Á¶mMm AmXoe ˶mZo (Vw‘À¶m ’$ma nydu n¡J§~a) Zyhcm {Xcm hmoVm.
Am{U VmoM (Y‘©) Amåhr AmVm Vw‘À¶mH$S>ohr àH$Q> Ho$cocm Amho. Am{U ˶mM
Y‘m©cm Adc§{~Ê`mMm AmXoe Amåhr B~«mhr‘, ‘ygm d B©gm (¶oey) ¶m gdmªZmhr {Xcm
hmoVm H$s, Y‘©nmcZmÀ¶m ~m~VrV AT>i amhm Am{U ˶mg§~§YmZo ‘V^oX {Z‘m©U H$ê$
ZH$m. (n¡J§~a!) AZoHo$ídadmÚm§Zm Á¶m (lÕoH$S>o) Vwåhr ~mocmdrV AmhmV, Vr ˶m§Zm
’$ma A{à¶ dmQ>Vo. A„mh BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶mH$S>o Odi H$aVmo. Am{U Vmo
478 Hw$amU

Amnë¶mH$S>o ¶oʶmMm ‘mJ© ˶mcm XmIdVmo, Omo ˶mÀ¶mH$S>o diVmo.


14
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr (‘V^oXmcm H$maU ~ZdyZ) doJdoJù¶m ‘mJmªMm Adc§~
Ho$cm, Vmo ˶m§À¶mH$S>o (g˶mMo) kmZ nmoMë¶mZ§VaM Ho$cm, Am{U Ho$di nañna
hÅ>mnm¶r. Am{U (˶mZo) {ZYm©[aV Ho$coë¶m AdYrn¶ªV (gd© {ZU©¶ VhHy$~ Ho$co
Jococo) ZgVo Va ˶m§À¶m{df¶r Vm~S>Vmo~ ’¡$gcm gwZmdʶmV Amcm AgVm. Am{U Oo
cmoH$ ˶m§À¶mZ§Va J«§WmMo dmag ~Zco, Vo BV³¶m dmB©Q>[a˶m g§e¶mV nS>coco AmhoV
H$s, ˶mZo ˶m§Zm AñdñW H$ê$Z gmoS>coco Amho.
15
(n¡J§~a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm) ¶mM (g˶Y‘m©H$S>o) ¶oʶmMo AmdmhZ H$arV amhm.
Am{U ˶mda ñdV: ATi amhm, Á¶mà‘mUo Vwåhmcm AT>i amhʶmMm AmXoe XoʶmV
Amcocm Amho. Am{U ˶m§À¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo AZwgaU H$ê$ ZH$m. Am{U (˶m§Zm)
gm§JyZ Q>mH$m H$s, ‘r A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m J«§Wmda {dídmg R>odUmam Amho. Am{U
‘cm Vw‘À¶mXaå¶mZ ݶm¶nyd©H$ {ZdmS>m H$aʶmMr Amkm XoʶmV Amcocr Amho. A„mh
hm Am‘Mm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. Amåhr Oo H$aVmo,
˶mgmR>r Amåhmcm Om~ Úmdm cmJUma Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mgmR>r Vwåhmcm
Om~ Úmdm cmJoc. Am‘À¶m Am{U Vw‘À¶m Xaå¶mZ H$moUVohr ^m§S>U Zmhr, (åhUOo
AmnU ^m§S>U H$aʶmMr JaOM Zmhr). A„mh Amåhm gdmªZm EH$Ì H$aUma Amho.
Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho. 16 Am{U Oo A„mh{df¶r dmX{ddmX H$aVmV,
Ooìhm H$s, (˶m§À¶mH$Sy>Z AmYr) ˶mMm ñdrH$ma Ho$cm Jocc
o m Amho. ˶m§À¶m dmX{ddmXmcm
A„mhÀ¶m ZOaoV H$mhrM ‘hÎd Zmhr. Am{U ˶m§À¶mda ˶mMm H$mon hmoB©c Am{U
˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm Amho.
17
A„mhZoM g˶mgh J«§W àH$Q> Ho$cm Amho Am{U ݶm¶mMm VamOy XoIrc.
Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, Vr eodQ>Mr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>oncocrhr Agoc? 18 Oo cmoH$
˶mda {dídmg R>odV ZmhrV, Vo ({VMr {I„r CS>dV), Vr cdH$a ¶mdr, Aer BÀN>m
Vo 춺$ H$aVmV, nU Oo {dídmg R>odUmao AmhoV, {VMo ^¶ ~miJVmV Am{U Vo OmUyZ
AmhoV H$s, {VMo AmJ‘Z AJXr g˶ Amho, (AQ>i Amho). cjmV R>odm! Oo cmoH$ ˶m
KQ>Ho${df¶r dmX{ddmX H$aVmV, Vo MwH$sÀ¶m ‘mJm©Zo ’$ma Xÿa {ZKyZ Jococo AmhoV.
19
A„mh Amnë¶m Xmgm§À¶m ~m~VrV ’$ma H$Zdmiy Amho. Vmo Á¶mcm, Or H$mhr
CnOr{dH$m XoD$ BpÀN>Vmo, XoVmo. Vmo EH$‘od Agm Amho (Omo ñdV:hÿZ) e{º$emcr Amho,
gm‘϶©dmZ Amho. 20 Omo H$moUr ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV (Amnë¶m H$‘©ê$nr {~¶m§Mo)
nrH$ Mm§Jco ¶mdo ¶m A{^cmfogh (˶mgmR>r à¶ËZ H$arV AgVmo). Amåhr ˶mÀ¶m
gyah-42. Ae-eyam 479

˶m {nH$mV dmT> H$arV AgVmo. Am{U Omo H$moUr ¶mM (jU^§Jwa) OJmVrc {nH$mMr
A{^cmfm ~miJyZ AgVmo. Va Amåhr ˶mg ˶m‘YyZ H$mhr XoD$Z Q>mH$Vmo. nU
‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmÀ¶m (H¥$nmàgmXm§V) ˶mMm H$mhrhr {hñgm AgUma
Zmhr.
21
Á¶m§Zm ¶m cmoH$m§Zr A„mhMo gh^mJr R>a{dcoco Amho, (˶m Cnmñ¶m§Zr)
¶m§À¶mgmR>r Agm Y‘© Zo‘yZ {Xcm Amho H$s H$m¶, Á¶mMr A„mhZo Hw$R>ë¶mhr àH$maMr
nadmZJr {Xcocr Zmhr.Am{U A§{V‘ {ZU©¶ (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder hmoB©c) Ago R>acoco
ZgVo Va ˶m§À¶m{df¶r (Ho$ìhmM) {ZU©¶ gwZmdʶmV Amcm AgVm. XþamMmar cmoH$m§Zm
H$R>moa {ejm {ZpíMVnUo hmoUma. 22 (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhr nmhmc H$s, XþamMmar
cmoH$ (¶m {dMmamZo) ^¶^rV AgVrc H$s, Vo H$gcr H$‘mB© H$ê$Z ~gco! (H$maU)
˶mMo Xþîn[aUm‘ ^moJʶmnmgyZ ˶m§Mr gwQ>H$m Ae³¶ Agoc. ¶mCcQ> Á¶m cmoH$m§Zr
lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cocr AgVrc, (˶m§Zm Vwåhr) ñdJm©À¶m ~mJm§‘ܶo
Agë¶mMo (nmhmc). ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vo gd© H$mhr Agoc, Oo Vo
BpÀN>Vrc. hoM (A„mhMo) gdm©V ‘moR>o daXmZ Amho. 23 hrM Vr Jmoï> Amho, Á¶mMr
ew^dmVm© A„mh Amnë¶m ˶m Xmgm§Zm XoVmo Amho, Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘}
Ho$cr. (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r ¶m (g§Xoe nmoM{dʶmÀ¶m H$m¶m©)~Ôc Vw‘À¶mH$S>o
H$moUVmhr (^m¡{VH$ ñdê$nmMm) ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. nU ’$º$ Amág§~§YmMo ào‘
H$m¶‘ R>odm (hr Anojm).' Am{U Omo H$moUr nwʶH$‘© H$aoc (˶mÀ¶m JwUdÎmoZwgma)
Amåhr ˶mÀ¶m nwʶH$‘m©À¶m ‘mo~Xë¶mV (A{YH$m{YH$) dmT> H$ê$. IamoIa, A„mh
j‘merc Amho, JwUm§Mr H$Xa H$aUmam Amho.
24
Vo Ago åhUVmV H$m H$s, ¶m (n¡J§~amZo) A„mh{df¶r ImoQ>r Jmoï> aMcr Amho.
nU (n¡J§~a!) (Oa Vgo AgVo Am{U ) A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZo Vw‘À¶m
öX¶mcm (H$m¶‘) grc~§X H$ê$Z Q>mH$co AgVo. CcQ>njr A„mh Ag˶mMm Zme
H$arV AgVmo. Am{U Amnë¶m dMZm§Ûmao g˶ àñWm{nV H$arV AgVmo. (cmoH$m§À¶m)
‘ZmV H$m¶-H$m¶ Amho. ¶mMr ˶mcm nyU© OmUrd Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 25
VmoM Amnë¶m Xmgm§H$Sy>Z ˶m§À¶m j‘m¶mMZoMm ñdrH$ma H$aVmo Am{U (˶m§À¶m) MwH$m
‘m’$ H$aVmo. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$aVm, Vo gd© Vmo OmUVmo. 26 ˶m cmoH$m§À¶m
àmW©Zocm Vmo à{VgmX XoVmo, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV. Am{U Vmo ˶m§Zm
Amnë¶m H¥$noZo A{YH$m{YH$ (‘mo~Xcm) àXmZ H$aVmo. Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV,
˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm Amho.
480 Hw$amU

27
Am{U Oa A„mhZo Amnë¶m (gd©) ^º$m§gmR>r {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m
àXmZ Ho$cr AgVr Va Vo ^yVcmda CnÐd ‘mO{dUmao ~Zco AgVo. nU Vmo (Vr)
Amnë¶m BÀN>oZwgma ¶mo½¶ à‘mUmV àXmZ H$arV AgVmo. {Z:g§Xoh ˶mcm Amnë¶m
^º$m§À¶m (JaOm§Mr) nyU© OmU Amho. Am{U ˶m§À¶mda Vmo ZOa R>odyZ Amho. 28 Am{U
VmoM Amho Omo cmoH$m§Zr Amem J‘mdë¶mda nmdgmMm dfm©d H$aVmo, Am{U (˶mÛmao)
Amnë¶m H¥$noMo (Ûma) Xÿa-Xÿan¶ªV Iwco H$aVmo. VmoM (˶m§Mm) EH$‘od gm§^miH$Vm©
Amho. gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg VmoM nmÌ Amho.
(Q>rn: XþîH$migÑe n[apñWVr AgVmZm gd©Ì {Zamem ngacocr AgVo, ¶mMo BWo dU©Z Amho.)
29
Am{U ˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§n¡H$s AmhoV, AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr
{Z{‘©Vr. Am{U Vo gd© gOrd àmUr XoIrc, Oo Ë`mZo ˶m§À¶m Amgnmg (n¥Ïdrda)
ngadyZ Q>mH$coco AmhoV. Am{U Vmo ¶mgmR>r nyU©nUo g‘W© Amho H$s, Vmo BÀN>rc Voìhm,
˶m§Zm EH$Ì H$ê$ eH$Vmo.
30
Am{U Or H$moUVr AmnÎmr Vw‘À¶mda AmoT>dVo (qH$dm AmoT>doc), Vr Vw‘À¶m
hmVm§Zr Ho$coë¶m H$‘mB©MoM ’$i AgVo. Vmo ~è¶mMem MwH$m§Zm Va ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$V
AgVmo. 31 Vwåhr ^yVcmda A„mhÀ¶m {Z¶§ÌUmVyZ ñdV:cm ‘wº$ H$ê$Z Hw$R>ohr OmD$
eH$V Zmhr. Am{U A„mh{edm¶ Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm©
Zmhr.
32
Am{U ˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§n¡H$s ho Amho H$s, Zm¡H$m g‘wÐmV g§Mma
H$arV AgVmV, OUy McVo-{’$aVo nd©VM AmhoV. 33 ˶mZo R>a{dco Va Vmo dmè¶mcm
Wm§~dy eH$Vmo, ‘J ˶m Zm¡H$m g‘wÐmÀ¶m n¥ð>^mJmda AMc AdñWoV Cä¶mM amhÿZ
OmVrc. IamoIa ¶m‘ܶo g§Xoe AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ghZercVm ~miJUmao
Am{U (A„mhÀ¶m H¥$noMr OmU ~miJyZ) ˶mÀ¶mà{V Am^ma 춺$ H$aUmao AmhoV.
(Q>rn: ghZercVm ~miJUmam ‘mUygM qMVZ H$aUmam AgVmo.)
34
qH$dm Vmo (Vw’$mZr dmè¶m§Ûmao) ˶m§Zm (d ˶m§À¶m Zm¡H$m§Zm) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§nmoQ>r
Zï> H$ê$ eH$Vmo Am{U Oo (j‘og nmÌ AmhoV) ˶m§Zm Vmo j‘m H$aV AgVmo. 35 åhUOo
˶m§Zm H$iyZ ¶mdo H$s, Oo Am‘À¶m g§Xoem§À¶m ~m~VrV {ddmX {Z‘m©U H$aVmV,
˶m§À¶mgmR>r gwQ>Ho$Mm H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr.
36
(cmoH$m§Zmo! ho cjmV R>odm H$s), Oo H$mhr Vwåhmcm XoʶmV Amcoco Amho, Vo
Ho$di ¶m OrdZmgmR>r VmËnwa˶m ñdê$nmMr VaVyX Amho. nU Oo A„mhnmer Amho, Vo
A{YH$ Mm§Jco Am{U {MaH$mc {Q>H$Umao Amho. (ho ˶m cmoH$m§Zm {Xco OmB©c), Oo lÕm
gyah-42. Ae-eyam 481

YmaU H$aVmV, Am{U AT>inUo A„mhda {dídmg R>odVmV.


37
Oo ‘moR>‘moR>çm AnamYm§nmgyZ d Agä¶ H¥$˶m§nmgyZ ñdV:cm Xÿa R>odVmV.
Am{U Ooìhm ˶m§Zm amJ ¶oVmo, Voìhm Vo ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$VmV. 38 Am{U Oo Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (AmXoem§Mo) nmcZ H$aVmV Am{U {Z˶ àmW©Zm H$aVmV (åhUOoM
Z‘mµO) Am{U Vo Amncr H$m‘o nañna g„m‘gcVrZo nma nmS>VmV. Am{U Amåhr ˶m§Zm
Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ (Am‘À¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV. 39 Am{U Ooìhm
˶m§À¶mda Aݶm¶ cmXco OmVo, Voìhm ‘mÌ Vo ñdV:Mm ~Mmd H$aVmV. 40 nU (ho
cjmV R>odm¶cm hdo) dmB©Q> H¥$˶mMm ~Xcm KoVmZm VodT>rM BOm nmoMdm¶cm hdr. nU
Omo H$moUr j‘m H$aVmo Am{U gcmoIm {Z‘m©U H$aVmo Va ˶mMo à{V’$i ˶mcm A„mhnmer
{‘iUma, ho {ZpíMV. {Z:g§Xoh, A˶mMmar cmoH$ ˶mcm A{O~mV {à¶ ZmhrV. 41
Am{U Oo H$moUr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Pmë¶m‘wio ~Xcm KoV AgVrc Va ˶m§À¶mgmR>r
Ago H$aUo Amjonmh© Zmhr. 42 Amjonmh© Va ˶m§Mo H¥$˶ Amho, Oo BVam§da Aݶm¶
H$aVmV Am{U ^yVcmda H$moU˶mhr ݶmæ¶ H$maUm{edm¶ AamOH$Vm ‘mO{dVmV. hoM
Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm H$R>moa {ejm hmoUma Amho. 43 nU Omo H$moUr ghZercVm
XmIdyZ ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c, Va IamoIa Ago H$aUo ‘moR>o gmhgr H¥$˶ Amho.
44
Am{U Á¶mcm A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo, ˶mZ§Va ˶mMm H$moUrhr
gm§^miH$Vm© AgV Zmhr. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhr nmhmc Anamܶm§Mr H$m¶
AdñWm hmoB©c? Ooìhm Vo g‘moa ˶m§Mr {ejm C^r Agë¶mMo nmhVrc, Vo CX²JmaVrc,
"naV OmʶmMm EImXm ‘mJ© Amho H$m!' 45 Vwåhr nmhmc, ˶m§Zm (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa
AmUco OmV Amho, (Am{U) An‘m{ZV Pmë¶m‘wio ˶m§À¶m ‘mZm Imcr dmH$coë¶m
AgVrc, nU MmoaQ>çm ZOaoZo Vo g^modVmcr nmhV AgVrc. Voìhm lÕmd§V cmoH$ (ho
Ñí¶ nmhÿZ) åhUVrc, "Á¶m§Zr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ñdV:cm Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm
{dZmemV nmoMdco VoM (Iè¶m AWm©Zo) A¶eñdr (losers) cmoH$ AmhoV.' {ZpíMVM,
XþamMmar cmoH$ {Za§Va {ejm ^moJV amhVrc. 46 A„mhÀ¶m {déÕ OmD$Z ˶m§Mr ‘XV
H$ê$ eHo$c, Agm H$moUrhr ˶m§Zm {‘iUma Zmhr. Am{U A„mh Á¶m§Zm ^Q>H$ʶmgmR>r
gmoSy>Z XoVmo ˶mZ§Va ˶m§Zm (¶mo½¶) ‘mJ© Hw$R>o {‘iUma?
47
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m (g§Xoeê$nr) hmHo$cm
à{VgmX Úm, (nU) Vmo {Xdg ¶oʶmnydu, Omo H$moUrhr (A„mhÀ¶m BÀN>oÀ¶m {déÕ)
˶mg Q>miy eH$V Zmhr. ˶m {Xder Vwåhmcm H$moUVohr Aml¶ñWmZ {‘iUma Zmhr, Zm
Vwåhmcm Amnë¶m AnamYm§Zm ZmH$maʶmMr (g§Yr) {‘ioc. 48 nU (n¡J§~a!) ˶m§Zr
482 Hw$amU

(¶m g§XoemH$S>o) Oa nmR> {’$adcr Va (Vwåhr cjmV ¿¶m) H$s, Amåhr Vwåhmcm ˶m§Mm
H$mhr aIdmcXma ~ZdyZ nmR>{dcoco Zmhr. Vw‘À¶mda Ho$di (g§Xoe) nmoM{dʶmMr
O~m~Xmar Amho. Am{U (‘mUgmMo Ago Amho H$s), Amåhr Ooìhm ˶mcm Amnë¶m
H¥$noZo g‘¥Õ H$aVmo, Voìhm Vmo ˶mda ’$ma Iye hmoVmo. nU Ooìhm ˶m§À¶mda ˶m§À¶m
hmVm§Zr Ho$coë¶m (Xþî)H¥$˶m§‘wio EImXo g§H$Q> AmoT>dVo, (Voìhm Vo A˶§V H¥$V¿Z
~ZVmV), H$maU ‘mZd AmhoM H¥$V¿Z.
49
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mda amÁ¶ Ho$di A„mhMo Amho. Vmo BpÀN>Vmo Vo
{Z‘m©U H$aVmo. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg ‘wcr àXmZ H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg ‘wco àXmZ
H$aVmo. 50 qH$dm ‘wco Am{U ‘wcr XmoÝhr àXmZ H$aVmo. Am{U BpÀN>Vmo ˶mg An˶hrZ
(barren) AdñWoV R>odVmo. IamoIa Vmo gd©k Amho, gd©e{º$‘mZ Amho.
51
H$moUrhr Agm Zmhr H$s, A„mhZo ˶mÀ¶mer à˶j ~mocmdo, nU ’$º$ A§V:àoaUoÛmao
qH$dm nS>ÚmAmSy>Z qH$dm ñdJ©XÿV nmR>dyZ, Omo ˶mÀ¶m AmXoemZo ˶mMm g§Xoe àH$Q>
H$aoc, Omo g§Xoe Vmo EoH$dy BÀN>rc. Vmo gdm}ƒ Amho, Am{U ~w{Õ‘mZ Amho, ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr. 52 (n¡J§~a!) Amåhr AemMàH$mao Am‘À¶m AmXoemZo Vw‘À¶mH$S>o
ñdJ©XÿV nmR>dyZ (g§Xoe) àH$Q> Ho$cm Amho. (¶mnydu) Vwåhmcm ‘mhrV ZìhVo H$s,
A„mhMm J«§W H$m¶ Amho. Zm ho OmUV hmoVm H$s, lÕm åhUOo H$m¶? nU Amåhr ¶m
(Hw$amUmg) gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me ~Z{dco Amho. ˶mÛmao Amåhr Amnë¶m ^º$m§n¡H$s
BpÀN>Vmo ˶mg ‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo. (n¡J§~a!) Vwåhr cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z
H$arV AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 53 ˶m A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>o, Omo ‘mcH$ Amho,
˶m gdmªMm Oo AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Amho. cjmV Agy Úm, gd© Jmoï>r ({ZU©¶mgmR>r)
A„mhH$S>oM gmXa Ho$ë¶m OmVrc.
gyah-43. AµO-µOwIéµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 ¶m gw~moY Aem J«§WmMr enW. 3 Amåhr ¶m (J«§Wmg) Aa~r
^mfoV (àH$Q> Ho$co Amho), åhUOo Vwåhm cmoH$m§Zm (˶mVrc g§Xoe) J«hU H$aVm ¶mdo.
(Q>rn: OJmV Aa~r ^mfoMo ApñVËd EH$‘od Ago AndmX Amho, Or eoH$S>mo-hOmamo dfmªnmgyZ Amnë¶m
‘yi ê$nmV H$m¶‘ Amho.)
4
Am{U ¶m (Hw$amUmMm) ‘yi òmoV Am‘À¶mH$S>o Agcoë¶m ‘hmJ«§WmV Amho.
IamoIa ho CXmÎm d kmZmZo n[anyU© Amho.
5
(g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) Amåhr ¶m ~moYJ«§Wmcm Vw‘À¶mnmgyZ Ho$di ¶mgmR>r
gyah-43. AµO-µOwIéµ’$ 483

naV ¿¶mdo H$m H$s, Vwåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV? 6 Am{U Amåhr
AmYrÀ¶m cmoH$m§‘ܶo {H$VrVar n¡J§~a nmR>dco hmoVo. 7 nU ˶m§À¶mH$S>o Agm EH$hr
n¡J§~a Amcocm Zmhr, Á¶mcm ˶m§Zr CnhmgmMo cú¶ Ho$co Zgoc. 8 ‘J Amåhr Va
˶m§Zmhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co, Oo ¶m§À¶mnojmhr A{YH$ e{º$emcr hmoVo. ho hmoVo AmYrÀ¶m
cmoH$m§Mo CXmhaU.
9
(~hþg§»¶ cmoH$m§Mo Ago Amho), Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc H$s, AmH$me Am{U
n¥Ïdr ¶m§Zm H$moUr {Z‘m©U Ho$co? Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc, "˶m§Zm gd©e{º$‘mZ d
gd©k Aem (A„mhZo) {Z‘m©U Ho$co Amho.' 10 Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r n¥Ïdrcm {~N>mZm
~Zdco Am{U {VÀ`mda (‘mZdr gä¶VogmR>r) ‘mJ© CncãY H$ê$Z {Xco. (¶m CÔoemZo)
H$s, Vwåhmcm gai ‘mJ© cm^mdo. 11 Am{U VmoM Amho, Omo AmH$memVyZ ¶mo½¶ à‘mUmV
nmʶmMm dfm©d H$aVmo. ‘J Amåhr ˶mÛmao ‘¥Vàm¶ O{‘Zrcm gMoV H$aVmo. AemMàH$mao
Vwåhmcm (‘¥V AdñWoVyZ) {Od§V Ho$co OmB©c. 12 Am{U ˶mZo Oo Oo {Z‘m©U Ho$co Vo
gd© OmoS>çm§gh {Z‘m©U Ho$co. Am{U nmʶmV ñdma hmoʶmgmR>r Zm¡H$m Am{U ^yVcmda
ñdma hmoʶmgmR>r ({d{dY) àmUr {Z‘m©U Ho$co. 13 Am{U (˶m§Zm AemàH$mao {Z‘m©U
Ho$co) H$s, Vwåhmcm ˶m§À¶m nmR>rda pñWanUo ~gVm ¶mdo. Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mda
ñdma ìhmc, Voìhm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AZwJ«hmMr AmR>dU H$am. Am{U åhUm,
"Agr‘ H$s{V©dmZ Amho Vmo, Á¶mZo ¶mda Amåhmcm {Z¶§ÌU {Xco Amho. Am{U Amåhmcm
¶mda (ñdV:hÿZ) H$Yrhr {Z¶§ÌU àmá H$aVm Amco ZgVo. 14 IamoIa Amåhmcm naVyZ
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>oM Om¶Mo Amho.'
15
Varhr cmoH$m§Zr ˶mMo godH$ Agcoë¶m (ñdJ©XÿVm§n¡H$s) H$mhtZm, ˶mÀ¶m
B©ídaËdmV ^mJrXma H$pënco Amho. IamoIa ‘mZd AmhoM CKS> H¥$V¿Z. 16 ˶mZo
Amnë¶m ñdV:À¶m {Z{‘©Vrn¡H$s ñdV:gmR>r ‘wctMr {ZdS> Ho$cr Am{U Vw‘À¶mgmR>r
‘wcm§Mr {ZdS> Ho$cr Ago (Vwåhmcm dmQ>Vo) H$s H$m¶? 17 (˶m§Mo Ago Amho) H$s,
Ooìhm ˶m§Zm (‘wcrÀ`m OÝ‘mMo) d¥Îm H$i{dco OmVo. Á¶m (‘wctMm) Vo AJXr ghOVoZo
H¥$nmd§V (A„mher) g§~§Y OmoS>VmV, Voìhm (Vr ~mV‘r EoHy$Z) ˶m§Mm Moham H$mid§S>Vmo.
Am{U ˶m§Mo (‘Z) Xw:ImZo (d amJmZo) XmQy>Z OmVo. 18 {Ocm gwIgmo¶rV dmT>{dco
OmVo Am{U {Ocm ñnï>nUo dmX{ddmXhr H$aVm ¶oV Zmhr, (åhUOo {ó¶m gd©gmYmaUnUo
OmñV emotional AgVmV), (Vr A„mhÀ¶m dmQ>çmMr Ago Vwåhr R>adVm?) 19
Am{U ñdJ©XÿV Oo H¥$nmd§V (A„mhMo) godH$ AmhoV ˶m§Zm, ˶m§Zr {ó¶m Agë¶mMo
H$pënco Amho. Vo ˶m§À¶m {Z{‘©VrÀ¶m doiog CnpñWV hmoVo H$s H$m¶? ˶m§Mm hm
484 Hw$amU

({ZamYma) Xmdm (Zm|XdhrV) {chÿZ R>odcm OmB©c. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m{df¶r
˶m§Zm Om~ {dMmacm OmB©c.
20
Am{U Vo åhUVmV, "H¥$nmd§V A„mhZo BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶m§Mr
(åhUOo BVa Cnmñ¶m§Mr) CnmgZm Ho$cr ZgVr.' (nU) ˶m§Zm (A„mhÀ¶m ¶moOZoMo)
‘wirM kmZ Zmhr. Vo Ho$di VH©$-{dVH©$ cT>drV AmhoV. 21 Amåhr ˶m§Zm ¶mnydu
EImXm Agm J«§W {Xcocm Amho H$m H$s, ˶mcm ˶m§Zr nyU© ÑT>Vog{hV Yê$Z R>odcoco
Amho? (Am{U ˶mAmYmao dmX{ddmX H$arV AmhoV).
(Q>rn: Aa~ cmoH$m§H$S>,o åhUOoM ~Zr Bñ‘mB©c ¶m g‘yhmH$S>,o ¶m Hw$amUmnydu A„mhMm J«W§ Amcocm Zmhr.)
22
Zmhr, A{O~mV Zmhr, Var Vo åhUVmV, "Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm EH$
‘mJ© AZwgaV Agë¶mMo nm{hco Amho. Am{U Amåhr ˶m§MoM AZwgaU H$arV AmhmoV.'
23
Am{U Vw‘À¶mnydu Ooìhmhr Amåhr Á¶m dñVrV gmdY H$aUmam n¡J§~a nmR>{dco Va
VoWrc g‘¥Õ cmoH$m§Zr (Zoh‘r) AemàH$mao à{VgmX {Xcm, åhUmco, "Amåhr Am‘À¶m
dmS>d{S>cm§Zm EH$ ‘mJ© AZwgaVmZm nm{hco Amho. Am{U Amåhr ˶m§À¶mM nmdcm§da
nmD$c R>odyZ (nwT>o) OmV AmhmoV.' 24 (Voìhm n¡J§~a) åhUm¶Mm, "Oa ‘r Vwåhmcm ˶m
‘mJm©nojm A{YH$ Mm§Jcm ‘mJ© XmI{dcm Va..... Á¶mda Vwåhr Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm
nm{hco AmhmV (VarXoIrc Vwåhr Amnë¶m dmS>d{S>cm§À`mM ‘mJm©da OmUo gwê$ R>odUma
H$m?)' Vo CÎmaco, "Vwcm Oo XoD$Z nmR>{dÊ`mV Amco Amho, Vo Amåhr (H$Xm{n) ‘mݶ
H$aUma Zmhr.' 25 eodQ>r Amåhr (˶m§À¶m {dÐmohmnmoQ>r) ˶m§Zm {ejm Ho$cr. Voìhm nmhm
(n¡J§~am§Zm) ImoQ>o R>a{dUmè¶m§Mm A§V H$gm Pmcm.
26
Am{U Ooìhm B~«mhr‘Zo Amnë¶m {n˶mcm d Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>co, "Vwåhr
Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§À¶mer ‘mPm H$mhrM g§~§Y Zmhr, 27 nU (‘r Ho$di ˶mMr
CnmgZm H$aVmo) Á¶mZo ‘cm {Z‘m©U Ho$co Amho. Am{U VmoM ‘cm {ZpíMVnUo ‘mJ©Xe©Z
H$aoc.' 28 Am{U B~«mhr‘Zo hmM g§Xoe Amnë¶m ‘mJo Amnë¶m d§eOmgmR>r gmoS>cm.
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zrhr (Zoh‘r A„mhà{VM) g‘n©U^md ~miJmdm. 29 (Aa~ cmoH$ Oo
˶m§MoM d§eO AmhoV) ‘r ¶m§Zm Am{U ¶m§À¶m nyd©Om§Zm ¶m OrdZmMr gm‘J«r àXmZ
Ho$cr hmoVr. Va Vo ˶m§Mm Cn^moJ H$arV am{hco, ¶oWnmdoVmo H$s, ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm
g§Xoe Amcm Am{U EH$ n¡J§~a Omo (g˶ g§Xoemcm) ñnï> H$ê$Z gm§JUmam. 30 nU
Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm g§Xoe nmoMcm, Voìhm Vo åhUmco, "hr Va EH$ OmXÿ Amho
Am{U Amåhr {VMm ñdrH$ma (H$Xm{n) H$aUma Zmhr.'
31
Am{U Vo åhUmco, "ho Hw$amU XmoZ eham§n¡H$s (åhUOo ‘¸$m d Vm¶µ’$À¶m)
gyah-43. AµO-µOwIéµ’$ 485

EImÚm à{V{ð>V 춺$sH$S>o H$m àH$Q> H$aʶmV Amco Zmhr? 32 (n¡J§~a!) ho cmoH$
Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMo dmQ>n H$aUma AmhoV H$s H$m¶? (Zmhr, Va Vo H$aUmao
AmåhrM AmhmoV), ¶m OJmVrc OrdZmV ˶m§À¶mXaå¶mZ CnOr{dHo$Mo dmQ>n (AmåhrM)
H$arV AgVmo. Am{U Amåhr XÁ`m©À`m~m~VrV H$mhtZm H$mhtda loð>Ëd {Xcoco Amho. Vo
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr EH$Xþgè¶m§gmR>r Cn¶moJr R>amdo. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm
(åhUOo n¡J§~ar) ˶mnojm A{YH$ loð> Amho, Or (Eo{hH$ OrdZmMr YZXm¡cV) Vo Jmoim
H$arV AmhoV. 33 Am{U Oa gd© ‘mUgo (Xþï> lÕmhrZ) ~ZyZ OmVrc Aer e³¶Vm
ZgVr Va Oo cmoH$ H¥$nmd§V (A„mhcm) ZmH$maUmao AmhoV, ˶m§Zm (¶m jU^§Jwa OJmV)
Aer Kao XoD$Z Q>mH$cr AgVr, Á¶m§Mr H$m¡co (N>V) Mm§XrMr Am{U da OmʶmgmR>r
{OZoXoIrc Mm§XrMo AgVo. 34 VgoM (Mm§XrMo) XadmOo, Am{U Vr AmgZo XoIrc
Mm§XrMr ~ZdyZ Q>mH$cr AgVr Á¶m§da Vo nhþS>VmV. 35 VgoM (^anya à‘mUmV)
gmoݶmMo gOmdQ>rMo gm‘mZXoIrc XoD$ eH$cmo AgVmo. nU ¶m gd© Jmoï>r ¶m OJmVrc
(’$ma AënH$mi Aem) OrdZmMr gm‘J«r Amho. Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV A„mhH$S>o
(gd© d¡^d) Ho$di ˶m cmoH$m§gmR>r Ama{jV AmhoV, Á¶m§Zr A„mhMr OmU ~miJyZ
OrdZ ì¶VrV Ho$coco Agoc.
36
nU Omo H$moUr H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) ñ‘aUmH$S>o nmR> {’$adVmo, Amåhr Aem
(‘mUgm)gmR>r g¡VmZmcm {Z¶wº$ H$aVmo, Omo ˶mMm gmWrXma ~ZVmo. 37 Oo cmoH$m§Zm
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa (Am{U Xÿa) KoD$Z OmV AgVmV, nU ˶m§Zm (Vo Aem Ymo³¶mV
R>odVmV H$s), ˶m§Zm dmQ>Vo, AmnU gÝ‘mJm©da AmhmoV. 38 nU eodQ>r, Ooìhm Agm
‘mUyg Am‘À¶mH$S>o ¶oB©c, Voìhm Vmo Amnë¶m (Xþï> gmWrXmamg) åhUoc, "Aaoao! ‘m¶m
Am{U Vw¶m Xaå¶mZ nyd© Am{U npíM‘ BVHo$ A§Va AgVo Va ({H$Vr ~ao Pmco
AgVo). (Vy) {H$Vr Xþï> gmWrXma hmoVmg!' 39 ˶m {Xder (Aem ‘mUgmcm) gm§{JVco
OmB©c, (AmO) Vwcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmë¶mZo, VwPm H$mhrhr ’$m¶Xm hmoUma Zmhr,
H$maU Vwåhr (XmoKo EH$Ì) XþîH¥$˶m§V gm‘rc am{hcoco AmhmV. AmO Vwåhr XmoKo
{ejoMohr dmQ>oH$ar AmhmV.
40
(n¡J~§ a!) Vwåhr ~{hè¶m§Zm EoH$dy eH$Vm H$m, Am{U Am§Yù¶m§Zm ‘mJ© XmIdy
eH$Vm H$m? VgoM ˶mg, Omo (OmUyZ~wOZy ) MwH$sÀ¶m ‘mJm©cm cmJcocm Amho? 41
Am{U Oa Amåhr Vwåhmcm ¶m (OJmVyZ Vw‘À¶m g§Xeo mcm dM©ñd àmá hmoʶmnyduM) KoD$Z
Jocmo Var Amåhr (Xþï>mZ§ m) Adí¶ {ejm H$aUma. 42 qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr
Á¶mMo dMZ ˶m§Zm {Xcoco Amho, Vwåhmcm (¶m OJmVM) XmIdyZ XoD$, H$maU Amåhmcm
486 Hw$amU

˶m§À¶mda gd©àH$mao {Z¶§ÌU àmá Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 43 Vwåhr ‘mÌ Vo gd©
ÑT>VmnydH© $ Yê$Z R>do m, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$coco Amho. IamoIa, Vwåhr gÝ‘mJm©da
AmhmV. 44 Am{U ho (Hw$amU) Vw‘À¶mgmR>r Am{U Vw‘À¶m cmoH$m§gmR>r ~moYJ«W§ Amho.
Am{U cdH$aM Vwåhmcm (¶m{df¶r) {dMmaUm Ho$cr OmB©c. 45 Am{U Vwåhr Am‘À¶m
˶m n¡J~§ am§Zmhr {dMmê$Z ¿¶m, Á¶m§Zm Amåhr Vw‘À¶mnydu nmR>dco hmoVo H$s, H¥$nmd§V
(A„mh) {edm¶ BVa Cnmñ¶m§Mr CnmgZm H$aʶmgmR>r Amåhr ˶m§Mr {Z¶wº$s Ho$cr hmoVr
H$s H$m¶?
(Q>rn: åhUOo AmYrÀ¶m n¡J§~am‘m’©$V Oo-Oo g§Xoe Amcoco AmhoV, ˶mV Aer nadmZJr Hw$R>o AmT>iVo
H$m, Vo nmhm?)
46
Am{U Amåhr ‘ygmcm Am‘À¶m (g§XoegyMH$) IwUm§gh {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m
gaXmam§H$S>o nmR>{dco. Va ˶mZo ˶m§Zm åhQ>co, "{Z:g§Xoh ‘r gd© OJm§Mm nmcH$ Agcoë¶m
A„mhMm g§XoedmhH$ Amho.' 47 nU Ooìhm Vmo Am‘À¶m (J§^ra) g§Xoemgh nmohmoMcm,
Voìhm Vo ˶mÀ¶mda hgy cmJco. 48 Am{U Amåhr ˶m§Zm (Am‘À¶m gm‘϶m©À¶m)
Á¶m-Á¶m {Zemʶm XmI{dë¶m, ˶m EH$mnojm EH$ (W¸$ H$ê$Z gmoS>Umè¶m) Aem
hmo˶m. Am{U Amåhr ˶m§Zm (¶m OJmV VmËnwa˶m ñdê$nmMr) {ejmhr Ho$cr, ¶mgmR>r
H$s, ˶m§Zr Am‘À¶mH$S>o dimdo. 49 Am{U Vo (n¡J§~amcm) åhUmco, "ho OmXÿJmam!
Am‘À¶mgmR>r Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ˶mZo Vwcm {Xcoë¶m dMZmÀ¶m AmYmao àmW©Zm
H$a (hr {ejm Q>icr Va) Amåhr Adí¶ gÝ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$.' 50 ‘J Ooìhm
Amåhr ˶m§À¶mdê$Z ˶m {ejoMo g§H$Q> Xÿa Ho$co, Voìhm ˶m§Zr Amncm eãX ‘moS>cm.
51
Am{U {’$aAm¡ZZo Amnë¶m cmoH$m§Zm ~mocmdyZ gm§{JVco, ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
B{OáMr gÎmm ‘mPr Zmhr H$m? Am{U ¶m (‘m¶m amÁ¶mVyZ) dmhUmè¶m ZÚm ‘m¶m
ZmhrV H$m? ‘rM (Vw‘Mm nmcZH$Vm©) Agë¶mMo Vwåhr nmhV Zmhr H$m? 52 ‘J ¶m
VwÀN> ‘mUgmnojm ‘r loð> Zmhr H$m? Á¶mcm ñnï>nUo ~mocVm XoIrc ¶oV Zmhr. 53 (hm
‘ygm loð> Agoc Va) ˶mcm gmoݶmMr H$S>o (A„mhH$Sy>Z) H$m àXmZ H$aʶmV Amcr
ZmhrV, qH$dm ñdJ©XÿVm§Mr EH$ ’$m¡O ˶mÀ¶m~amo~a H$m Amcr Zmhr? 54 AemàH$mao
˶mZo Amnë¶m cmoH$m§Zm ‘yI© ~Z{dco Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mMo åhUUo ‘mݶ Ho$co.
ho (gd©) ~§S>Imoa d¥ÎmrMo cmoH$ hmoVo. 55 nU Ooìhm ˶m§Zr Amåhmcm AmìhmZ XoUo gwê$M
R>odco, Voìhm Amåhr ˶m§À¶mda gyS> CJdcm. Am{U ˶m gdmªZm ~wS>dyZ Q>mH$co. 56
AemàH$mao ˶m§Zm ^yVH$mimMr EH$ Jmoï ~ZdyZ Q>mH$co. Am{U ˶m§À¶m Z§Va ¶oUmè¶m§gmR>r
~moY J«hU H$aʶmMo gmYZ.
gyah-43. AµO-µOwIéµ’$ 487

57
Am{U Ooìhm ‘[a¶‘nwÌ ¶oeyMo EH$ CXmhaU àñVwV Ho$co Joco, Voìhm Vw‘Mo cmoH$
¶mda AmoaS> H$ê$ cmJco. 58 åhUmco, "Am‘Mo Cnmñ¶ Mm§Jco AmhoV H$s, Vmo Mm§Jcm
Amho?' (n¡J§~a!) hr VwcZm Ho$di Vw‘À¶mer dmX {Z‘m©U H$aʶmgmR>r Vo H$arV
AmhoV. H$maU Vo AmhoVM ^m§S>Imoa cmoH$! 59 ¶oey (EH$ gm‘mݶ ‘mUgmà‘mUoM EH$
‘mUyg hmoVm Am{U) Am‘À¶m Xmgm{edm¶ Aݶ H$moUrM ZìhVm. Amåhr (˶mg n¡J§~a
~ZdyZ) ˶mÀ¶mda H¥$nm Ho$cr. Am{U ˶mcm ~Zr BòmB©c (åhUOoM Á¶y) ¶m§À¶mgmR>r
AmXe© ~Z{dco hmoVo. 60 (ñdJ©XÿVm§Mr CnmgZm H$aUmè¶m§Zmo!) Oa Amåhr BpÀN>co
AgVo Va Vw‘À¶mOmJr Vw‘Mo CÎmam{YH$mar åhUyZ ñdJ©XÿVm§Zm n¥Ïdrda dg{dco AgVo.
61
Am{U Vmo {ZpíMVnUo A§{V‘ KQ>Ho$Mr EH$ IyU Amho. Va Vwåhr (˶m KQ>Ho${df¶r)
e§H$m KoD$ ZH$m. Am{U ‘mPoM AZwgaU H$am, hmM gai ‘mJ© Amho. 62 Am{U g¡VmZ
Vwåhmcm gai ‘mJm©nmgyZ amoIʶmV ¶eñdr hmoVm H$m‘m Z¶o. IamoIa, Vmo Vw‘Mm
Añgc eÌy Amho.
63
Am{U Ooìhm B©gm (¶oey Amnë¶m cmoH$m§H$S>o) g˶mÀ¶m gd© à‘mUmgh Amcm,
Vmo åhUmcm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o ˶m Jmoï>tMo g˶ ñnï> H$aʶmgmR>r kmZ (wisdom)
KoD$Z Amcmo Amho, Á¶m~m~VrV Vwåhr ‘V^oX H$arV AmhmV. åhUyZ A„mhMo ^¶
~miJyZ ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 64 A„mh ‘mPmhr nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr
nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ Vwåhr ˶mMrM CnmgZm H$am, hmM gai ‘mJ© Amho.' 65 nU
(¶oeyZ§Va) {d{dY JQ>m§V AmngmV ‘V^oX {Z‘m©U Pmco. Va Oo A˶mMmar AmhoV, Vo
~a~mX hmoUma AmhoV, ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoÛmao.
66
Vo (AnamYr) cmoH$, AmVm ’$º$ Vr KQ>H$m (the Last Hour), (AemàH$mao)
¶oʶmMr dmQ> nmhV AmhoV H$s, Vr ˶m§À¶mda AMmZH$ ¶mdr Am{U {VMr ˶m§Zm Voìhm
H$ënZmhr Zgmdr. 67 ˶m {Xder gd© {‘Ì, Oo (EHo$H$mir) {‘Ì hmoVo, Vo EH$‘oH$m§Mo
eÌy ~ZVrc. ¶mV AndmX Ho$di Vo cmoH$ AgVrc, Oo (A„mhMr) OmU R>odyZ hmoVo.
68
(A„mh lÕmd§Vm§Zm åhUoc), "‘m¶m ^º$m§Zmo! AmO Vwåhmcm ^¶^rV hmoʶmMr
JaO Zmhr, Zm (¶mnwT>o) Vwåhmcm H$Yr Xþ:Im§Mm gm‘Zm hmoUma.' 69 (Vo ‘mPo ^º$)
Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z ‘mPo AmkmnmcZ Adc§{~co..... 70 "ñdJm©V àdoe H$am
Vwåhr Am{U Vw‘À¶m nËZr, Vwåhmcm (gX¡d) AmZ§{XV R>odco OmB©c.' 71 ({VWo)
gmoݶmMr VmQ>o Am{U ß¶mco, ˶m§Zm Oo hdo Agoc ˶mgh, {’$a{dco OmVrc. ({VWo)
˶m§Zm Vo gd© {‘ioc, Á¶mZo ˶m§Mo S>moio gwImdVrc. (lÕmd§Vm§Zmo!) ¶m (gwIdZmV)
Vwåhr H$m¶‘ dmñVì¶ H$amc. 72 Am{U ho Amho Vo Z§XZdZ, Á¶mMo Vwåhmcm Vwåhr
488 Hw$amU

Ho$coë¶m (Mm§Jë¶m) H$‘m©‘wio dmag ~Z{dʶmV Amco Amho. 73 Am{U {VWo ({d{dY
àH$maMr) ’$io {dnwc à‘mUmV AgVrc Á¶mVyZ Vwåhr Imc.
74
(nU) AnamYr cmoH$ gX¡d ZaH$mMr {ejm ^moJV AgVrc. 75 ˶m§Mr Vr
{ejm gm¡å¶ Ho$cr OmUma Zmhr, Am{U {VWo Vo {Zame (d hVme) nSy>Z amhVrc. 76
Amåhr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr Va Vo ñdV:M Aݶm¶ H$aUmao hmoVo. 77 Am{U
Vo AmoaS>Vrc, "ho (ZaH$mÀ¶m) aIdmcXmam, (o angel!) Vw¶m nmcZH$˶m©Zo Amåhmcm
(EH$XmMo) g§ndyZ Q>mH$mdo!' Vmo ZaH$mMm aIdmcXma CÎma XoB©c, "Zmhr, Vwåhmcm AemM
àH$mao {ejm ^moJV amhmdr cmJoc!' 78 "(ho AnamÜ`m§Zmo!) Amåhr {ZpíMVnUo Vw‘À¶mH$S>o
g˶mMm g§Xoe KoD$Z Amcmo hmoVmo, nU Vw‘À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm g˶mMm {VQ>H$mam
dmQ>m¶Mm.' 79 ˶m§Zrhr (g˶mcm gmoSy>Z Xþgam) ‘mJ© Adc§{~cm Amho Va Amåhr
XoIrc EH$ Jmoï> R>adyZ KoD$. 80 ˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$m H$s, Amåhr ˶m§À¶m Jwá Jmoï>r
qH$dm ImgJrVrc g„m‘gcV EoH$V Zmhr AmhmoV? AWm©VM! (EoH$V AmhmoV) Am{U
Am‘Mo ñdJ©XÿV (XoIrc) ˶m§À¶m‘ܶoM amhÿZ (˶m§À¶m à˶oH$ H¥$˶mMr) Zm|X H$arV
AgVmV.
81
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "H¥$nmd§V (A„mhMm IamoIa) H$moUr nwÌ AgVm Va gd©àW‘
‘rM ˶mMm CnmgH$ ~Zcmo AgVmo.' 82 nU AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mm nmcH$ VgoM g‘ñV
{dídmÀ`m (universe À¶m) gÎmmqghmgZmMm ‘mcH$ Agcoë¶m (A„mhMm) ˶m Jmoï>ter
H$mhrM g§~Y§ Zmhr, Á¶m Jmoï>r cmoH$ ˶mÀ¶mer OmoS>VmV. 83 (n¡J~§ a!) ¶m cmoH$m§Zm ì¶W©
~S>~S> Am{U (eãXm§Mm) Ioi Vmon¶ªV IoiV amhÿ Úm, Ooìhm ˶m§Zm ˶m {Xdgmg gm‘moao Omdo
cmJoc, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ XoʶmV Amcoco Amho.
84
VmoM AmH$memVhr CnmgZo¶mo½¶ Amho Am{U VmoM n¥Ïdrdahr CnmgZo¶mo½¶ Amho.
Am{U VmoM Añgc ~w{Õ‘mZ Amho, gd©k Amho. 85 ‘moR>m g‘¥Õemcr Amho Vmo
(A„mh), Á¶mMo amÁ¶ AmH$memV Am{U n¥Ïdrda ngacoco Amho, Am{U Oo-Oo ¶m
Xmohm|À¶m‘ܶo Amho, ˶mdahr (˶mMoM amÁ¶ Amho). Am{U eodQ>Mr KQ>H$m Ho$ìhm
¶oB©c, ¶mMo kmZ ˶mcmM Amho. Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhmcm naV{dco OmUma Amho.
86
A„mhcm gmoSy>Z BVam§Mm Oo cmoH$ Ymdm H$aVmV, Vo {e’$mag H$aʶmMm
H$moUVmhr A{YH$ma ~miJV ZmhrV. nU Oo g˶mMr gmj XoUmao AgVrc d ˶m§Zm
˶mMo kmZ Agoc. 87 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc, "˶m§Zm H$moUr {Z‘m©U Ho$co?'
Va Vo hoM CÎma XoVrc, "A„mhZo'. Va ‘J (ho g‘OyZhr) Vo Hw$R>o ^aH$Q>V OmV
AmhoV? 88 (nU A„mhcm ¶m Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho H$s), n¡J§~amZo ({Zame hmoD$Z
gyah-44. AX-Xþ˜mZ 489

Ago dma§dma ˶mcm) åhQ>co Amho, "à^y! ho Ago cmoH$ AmhoV H$s, Vo lÕm YmaU
H$aUma ZmhrV.' 89 Va (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j H$am Am{U ˶m§Zm åhUm,
"Vwåhmcm em§Vr cm^mo.' cdH$aM ˶m§Zm (g˶) H$iyZ ¶oB©c.
gyah-44. AX-Xþ˜mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 g˶ ñnï> H$aUmè¶m J«§WmMr enW. 3 {ZpíMVM Amåhr ¶mg EH$m
ew^ amÌr àH$Q> Ho$co Amho. Amåhr (‘mZdmH$S>o) Zoh‘r gmdYmZ H$aUmè¶m (gyMZm)
nmR>{dë¶m AmhoV. 4 ˶m amÌrV (gmè¶m ì¶dñWm§Mo) {ddoH$nyU© à¶moOZ Ho$co OmVo. 5
Am‘À¶mM AmXoemZwgma, {Z:g§Xoh Amåhr (‘mJ©Xe©Zna) g§Xoe nmR>drV Amcocmo
AmhmoV. 6 ho (g§Xoe åhUOo) Vw¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmo¶. VmoM gd© H$mhr EoH$Umam,
gd© H$mhr OmUUmam Amho. 7 VmoM Amho AmH$me d n¥Ïdr Am{U Oo-Oo ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo
Amho ˶m gdmªMm nmcH$, (‘mcH$ d {Z‘m©Vm). H$Xm{MV Vwåhmcm ¶m g˶mMr Iè¶m
AWm©Zo OmU Pmcr AgVr...... 8 ˶mÀ¶m{edm¶ Xwgam H$moUrM B©ída Zmhr, VmoM
OrdZ Am{U ‘¥Ë¶y XoUmam Amho. Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr
nmcZH$Vm© (VmoM Amho).
9
nU Vo e§H$m-Hw$e§Ho$Mm Ioi IoiʶmV ì¶ñV AmhoV. 10 (n¡J§~a!) ~g,
(Aem cmoH$m§À¶m ~m~VrV) Ho$di àVrjm H$am ˶m {XdgmMr Ooìhm AmH$me gdmªZm
{Xgoc Aem YwamZo ì¶mnyZ OmB©c. 11 Vmo cmoH$m§Zm doTy>Z Q>mHo$c, hr EH$ Xþ:IXm¶r {ejm
Agoc. 12 Voìhm cmoH$ åhUy cmJVrc, "ho A„mh! ¶m ÌmgmVyZ Amåhmcm ‘wº$ H$a,
AmVm Amåhr lÕm YmaU H$aVmo AmhmoV' 13 (nU AmVm ¶m {ejoÛmao) Vo H$m¶ CnXoe
J«hU H$aUma? ˶m§À¶mH$S>o n¡J§~a (d B©ídar¶ J«§W) AmYrM Amco hmoVo, gd© g§Xoe
ñnï> H$ê$Z gm§JUmao. 14 Voìhm ‘mÌ Ë¶m§Zr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr, Am{U åhUmco, "hm
Va BVam§Ûmao {eH${dcm Jococm doS>m Amho.' 15 Amåhr {ejoMo g§H$Q> H$mhr H$mimgmR>r
Oar Xÿa Ho$co Var Vwåhr nwÝhm Amnë¶m AmYrÀ¶mM (Hw$)‘mJm©H$S>o dimc. 16 Á¶m
{Xder Amåhr gd© Anamܶm§Zm O~aXñV arVrZo OISy>Z Q>mHy$, ˶m {Xder Amåhr nwaonya
~Xcm KoD$M. 17 ˶m§À¶mAmYr Amåhr (AemMàH$mao) {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm AmO‘mdyZ
nm{hco. ˶m§À¶mH$S>o EH$ gÝ‘mZZr` n¡J§~a Amcm.
18
åhUmcm, "A„mhÀ¶m ^º$m§Zm ‘m¶m ñdmYrZ H$am, ‘r Vw¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amcocm gƒm n¡J~§ a Amho. 19 Am{U A„mhÀ¶m (g§Xeo mH$S>o Xþcj © H$ê$Z) ñdV:Mr ~T>mB©
{‘ady ZH$mog. ‘r Vw¶mg‘moa (˶mÀ¶mH$Sy>Z nmR>{dcoc)o gwñnï> à‘mU gmXa H$aVmo Amho. 20
490 Hw$amU

‘r ‘mPm d VwPm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhH$S>o ‘cm BOm nmoM{dʶmÀ¶m Vw¶m gd©
à¶ËZm§nmgyZ Aml¶ àmá Ho$cocm Amho. 21 Am{U Oa Vy, ‘r AmUcoë¶m (g§Xeo mda)
{dídmg R>do Uma Zgerc Va {ZXmZ ñdV:cm ‘m¶mnmgyZ Xÿa R>do .'
22
‘J ‘ygmZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, åhUmcm, "(ho à^y!) ho cmoH$
(IamoIa) AnamYr AmhoV.' 23 (A„mhZo åhQ>co), "Vy ‘m¶m ^º$m§Zm amÌrÀ¶m g‘¶r
KoD$Z {ZKyZ Om, H$maU VwPm nmR>cmJ {ZpíMVnUo Ho$cm OmB©c.' 24 Am{U Vwåhr cmoH$
g‘wÐ em§V AgVmZm, Vmo nma H$ê$Z nwT>o {ZKyZ Om. ˶m§Mo g¡Ý¶ {ZpíMVnUo ~wS>dyZ
Q>mH$co OmVrc.' 25 ˶m cmoH$m§Zm {H$˶oH$ ~mJm Am{U (~mJm§Vrc) Ocàdmh Amnë¶m
‘mJo gmoSy>Z Omdo cmJco. 26 VgoM Ymݶm§Mr eoVo d gw§Xa-gw§Xa Kao (XoIrc gmoS>mdo
cmJco). 27 Am{U Vr gd© gwIXm¶r gmYZo, Á¶m§À¶mXaå¶mZ amhÿZ Vo ‘m¡O H$arV
AgV. 28 Agm Pmcm ˶m§Mm A§V Am{U Oo-Oo ˶m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoS>co, ˶m§Mo
Xþgè¶m cmoH$m§Zm Amåhr dmag ~Zdco. 29 (Oo Zï> Pmco) ˶m§À¶mgmR>r Zm AmH$memZo,
Zm n¥ÏdrZo Alÿ T>mico, Zm ˶m§Zm Cg§V {Xcr Jocr.
30
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm An‘mZOZH$ ¶mVZonmgyZ dmM{dco. 31
åhUOoM {’$aAm¡ZnmgyZ, IamoIa, Vmo Owc‘r (amOm) hmoVm, Á¶mZo gd© ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
Ho$coco hmoVo. 32 Am{U Amåhr (BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm VoìhmÀ¶m) BVa gd© cmoH$m§da
loð>Ëd àXmZ Ho$co hmoVo. 33 Am{U ˶m§Zm Amåhr Aem {Zemʶm {Xë¶m hmo˶m, Á¶m§V
˶m§Mr CKS> H$gmoQ>r hmoVr.
34
(AmVm) ho g˶ ZmH$maUmao (‘¸$mdmgr) åhUVmV, 35 "Am‘À¶m n{hë¶m
‘¥Ë¶yZ§Va nwT>o H$mhrM AgUma Zmhr, Am{U Amåhmcm nwÝhm {Od§V Ho$co OmʶmMm àíZM
Zmhr.' 36 (åhUVmV), "(ho n¡J§~a!) Oa VwPo åhUUo Iao Agoc Va Am‘À¶m
dmS>d{S>cm§Zm naV KoD$Z ¶o.' 37 ho Mm§Jco AmhoV H$s, "Vwã~m' ZmdmMm OZg‘yh, qH$dm
Vo, Oo ˶m§À¶mAmYr hmoVo? Amåhr ˶m (gdmªZm) Zï> H$ê$Z Q>mH$co, H$maU Vohr
(¶m§À¶mgmaIoM) AnamYr cmoH$ hmoVo.
38
(Ago ¶mgmR>r Pmco), H$maU Amåhr AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m Xmohm|À¶m‘ܶo
Oo-Oo Amho, Vo gd© H$mhr Ioi H$ê$Z nmhʶmgmR>r {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. 39 ¶m gdmªZm
Amåhr ghoVwH$nUo {Z‘m©U Ho$coco Amho. nU ~hþg§»¶ cmoH$m§Zm ¶m (dmñVdmMr) OmU
Zmhr. 40 {ZpíMVnUo, {ZU©¶mMm {Xdg, hm gdmªgmR>r (A„mhg‘moa hOa hmoʶmMr)
R>acocr EH$ doi Amho. 41 ˶m {Xder H$moUVmhr {‘Ì Amnë¶m {‘ÌmÀ¶m H$m‘r ¶oUma
Zmhr. Zm H$moUmMr ‘XV Ho$cr OmB©c. 42 nU ’$º$ ˶m§Mm AndmX Agoc Á¶mda
gyah-45. Ac-Om{g¶m 491

A„mh X¶m XmIdoc. IamoIa, Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr ’$ma) X¶miy Amho.
43
{ZpíMVnUo µOµ³µHw$‘Mo d¥jmMr H$mQ>oar ’$io __ 44 AnamYr cmoH$m§Mo AÞ Agoc.
45
{dVicoë¶m Vm§ã¶mà‘mUo Vo nmoQ>mV CH$iV amhrc. 46 Á¶mà‘mUo Ja‘ nmUr
CH$iV AgVo. 47 (Amkm hmoB©c), "(ZaH$mÀ`m aIdmcXmam§Zmo!) ˶mg nH$S>m Am{U
˶mcm ’$anQ>V ZaH$mÀ¶m ‘ܶ^mJr KoD$Z Om. 48 ‘J ˶mcm {ejm XoʶmgmR>r,
˶mÀ¶m S>mo³¶mda CH$iVo nmUr AmoVm. 49 Md MmI ¶m {ejoMr, Vy ñdV:cm ’$ma
gm‘϶©emcr Am{U à{V{ð>V g‘OV hmoVmg. 50 hr VrM (ZaH$mMr {ejm) Amho,
Á¶m{df¶r Vwåhr e§H$m KoV AgV.'
51
(¶mCcQ>) A„mhMr OmU R>odyZ OrdZ OJcoco cmoH$ gwa{jV ñWmZr AgVrc.
52
~mJm§V d gw§Xa àdmhm§À¶m gm{ÞܶmV 53 Vo gw§Xa aoe‘r d OarXma dóo n[aYmZ
H$ê$Z EH$‘oH$m§g‘moa ~gcoco AgVrc. 54 Am{U (‘J nwT>o) Ago hmoB©c H$s, Amåhr
˶m§Mm ‘moR>o d gw§Xa S>moio Agcoë¶m {ó`m§er {ddmh cmdyZ XoD$. 55 g§nyU© em§VVm‘¶
d gwa{jV dmVmdaUmV Vo {VWo {d{dY àH$maMr ’$io ‘mJdVrc. 56 n{hë¶m doiog
Amcoë¶m ‘¥Ë¶yZ§Va Vo {VWo nwÝhm ‘¥Ë¶yMr Md H$Yrhr MmIUma ZmhrV. Am{U A„mhZo
˶m§Zm (H$m¶‘ñdê$nr) ZaH$mÀ¶m {ejonmgyZhr dmM{dcoco Agoc.
(Q>rn: åhUOo no death __ no hell __ they will experience only peace & spiritual-
ity forever.)
57
(n¡J~§ a!) ho gd© Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo hmoBc
© . hoM gdm}Îm‘ ¶e hmo¶!
58
AemàH$mao Amåhr ¶m Hw$amUmg Vw‘À¶m ^mfoV (g‘Oʶmg) gmono ~ZdyZ
Q>mH$co Amho, Vo ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ¶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm. 59 Va Vwåhr àVrjm H$am,
Vo XoIrc àVrjm H$arV AmhoV.
gyah-45. Ac-Om{g¶m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm J«§W gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{Õ‘mZ Aem A„mhH$Sy>Z àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho. 3 lÕmd§Vm§gmR>r AmH$memV Am{U n¥Ïdrda (g§XoegyMH$)
IwUm AmhoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 4 Am{U Vw‘À¶m ñdV:À¶m {Z{‘©Vr‘ܶo Am{U
˶m gd© àmʶm§‘ܶo, Oo ˶mZo n¥Ïdrda nga{dcoco AmhoV (˶mÀ¶m gm‘϶m©À¶m) IwUm
AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ÑT> {dídmg R>odUmao AmhoV. 5 VgoM amÌ d {Xdg ¶m§À¶m
EH$m‘mJyZ EH$ ¶oʶm‘ܶo Am{U A„mhZo AmH$memVyZ Imcr nmR>dcoë¶m OrdZXm¶r
(nmʶm‘ܶo d nmR>dʶmÀ¶m à{H«$¶o‘ܶo) Am{U ˶mÛmao ‘¥Vàm¶ Pmcoë¶m O{‘Zrcm
492 Hw$amU

{Od§V H$aʶm‘ܶo Am{U dmè¶m§À¶m {Xem ~Xcʶm‘ܶo (åhUOoM {ZgJ© nmVirda


hmoV Agcoë¶m à˶oH$ KQ>Zo‘ܶo) (g§Xoe Agcoë¶m IwUm) ˶m cmoH$m§gmR>r AmhoV, Oo
~wÕrMm dmna H$aVmV. 6 ho A„mhMo (åhUOo Am‘Mo) g§Xoe AmhoV, Oo Amåhr
Vwåhmcm g˶ àñVwV H$aʶmÀ¶m CÔoemZo EoH$drV AmhmoV. Oa Vo A„mh Am{U ˶mÀ¶m
g§Xoem§ZmM ZmH$maV AgVrc Va Vo ¶mnwT>o H$emda {dídmg R>odUmao ~ZVrc?
7
{dZme nmdUma Vmo à˶oH$ ‘mUyg, Omo ImoQ>o ~mocʶmMo nmn H$arV amhVmo! 8 Omo
A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm EoH$Vmo, Ooìhm Vo ˶mÀ¶mg‘moa nR>U Ho$co OmVmV, ‘J AemàH$mao
Amnë¶m CÔm‘nUmÀ¶m dV©Zmda R>m‘ amhVmo, OUy ˶mZo ˶m g§Xoem§Zm H$Yr EoH$cocoM
Zmhr. (n¡J§~a!) Vwåhr, Aem ‘mUgmcm ¶mVZm‘¶r {ejoMr dmVm© EoH$dyZ Q>mH$m. 9
Ooìhmhr Vmo Am‘À¶m g§Xoem§À¶m g§nH$m©V ¶oVmo, Vmo (Z MwH$Vm) ˶m§Zm Amnë¶m
CnhmgmMo cú¶ ~Z{dVmo. Aem cmoH$m§gmR>r An‘mZOZH$ {ejm Amho. 10 ˶m§À¶mgmR>r
nwT>o ZaH$ Amho. Am{U ˶m§Zr Or H$mhr H$‘mB© Ho$cr, Vr ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma
Zmhr. Zm Vo ˶m§À¶m H$m‘r ¶oVrc, Á¶m§Zm ˶m§Zr A„mhcm gmoSy>Z (Amnco) ajUH$V}
H$pënco. ˶m§Zm ^¶mZH$ {ejm ^moJmdr cmJUma. 11 ho (Hw$amU) ‘mJ©Xe©H$ (J«§W)
Amho, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xoem§Zm ZH$ma {Xcm ˶m§À¶mgmR>r H$R>moa {ejm
AQ>i Amho.
12
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo g‘wÐmcm Vw‘À¶m AYrZ Ho$co ¶mgmR>r H$s, ˶mÀ¶m
AmkoZo Zm¡H$m§Zm ˶mda g§Mma H$aVm ¶mdm, Am{U Vwåhm cmoH$m§Zm ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY
KoVm ¶mdm. Am{U Vwåhr ˶mÀ¶mà{V Am^ma 춺$ H$amdm. 13 VgoM ˶mZo AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo Vw‘À¶m AYrZ H$ê$Z Q>mH$co Amho. ho gd© ˶mÀ¶mH$Sy>Z
(daXmZ) Amho. IamoIa ¶m gdmªV, g§Xoe Agcoë¶m IwUm AmhoV ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo
qMVZ H$aUmao AmhoV.
14
(n¡J§~a!) lÕmd§Vm§Zm Ago gm§Jm H$s, ˶m§Zr ˶m cmoH$m§H$S>o Xþc©j H$amdo, Oo
A„mhÀ¶m {Xdgm§À¶m AmJ‘Zmda {dídmg R>odV ZmhrV. VmoM cmoH$m§Zm ˶m§À¶m
H$‘mªMm ~Xcm XoB©c.
(Q>rn: A„mhMo {Xdg åhUOo, Hw$amUmV doJdoJù¶m eãXm§V EH$mM {XdgmMm doJdoJù¶m àH$mao C„oI
Pmcocm Amho Ogo __ eodQ>Mm, ݶm¶mMm, nwZéËWmZmMm, {heo~mMm, µH$¶m‘VrMm {Xdg B.)
15
Omo H$moUr Mm§Jco H¥$˶ H$aoc, Va ˶mMm ’$m¶Xm ˶mcm ñdV:cmM {‘iUma.
AJXr AgoM Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶ H$aoc, Va ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo
cmJVrc. Am{U eodQ>r Vwåhmcm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV Omdo cmJUma.
gyah-45. Ac-Om{g¶m 493

16
Amåhr (¶mnydu) BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm J«§W, {ddoH$ Am{U ào{fVËd {Xco hmoVo.
Am{U ˶m§Zm ñdÀN> d ewÕ Aer CnOr{dHo$Mr gmYZo {Xcr hmoVr. Am{U Amåhr
˶m§Zm (VoìhmÀ¶m) gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co hmoVo. 17 Am{U Amåhr ˶m§Zm
Y‘m©À¶m~m~VrV ñnï> Ago à‘mU {Xco hmoVo. ˶m§À¶mH$S>o kmZ Amë¶mZ§Vahr, Ho$di
nañna hÅ>mnmoQ>r ˶m§Zr ˶mV ‘V^oX {Z‘m©U Ho$cm. ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘Mm nmcZH$Vm©
{ZpíMVnUo ˶m ~m~VrV (g˶mZwê$n) Amncm ’¡$gcm gwZmdoc, Á¶m ~m~VrV Vo
‘V^oX H$arV hmoVo. 18 ‘J (n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm Y‘m©À¶m ñnï> ‘mJm©da ‘mJ©ñW
Ho$co. Va Vwåhr ˶mMoM AZwgaU H$arV amhm Am{U Á¶m§Zm (g˶mMo) kmZ Zmhr,
˶m§À¶m ‘ZmoH$m‘ZmMo (H$moU˶mhr àH$mao) AZwgaU H$ê$ ZH$m. 19 Vo A„mhÀ¶m
BÀN>o{déÕ OmD$Z Vw‘À¶m H$m‘r H$Xm{n ¶oD$ eH$V ZmhrV. A˶mMmar cmoH$ EH$‘oH$m§Mo
{‘Ì AmhoV. nU ˶mMr OmU R>odyZ Agcoë¶m cmoH$m§Mm {‘Ì A„mh Amho. 20 ¶m
(J«§WmV) ‘mZdOmVrgmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U XÿaÑï>rMo YS>o AmhoV Am{U ˶m cmoH$m§gmR>r
H¥$nm Amho, Oo ÑT>Vmnyd©H$ {dídmg R>odUmao AmhoV.
21
dmB©Q> H¥$˶ H$aUmao cmoH$ Agm {dMma H$aVmV H$m H$s, lÕm YmaU H$ê$Z Á¶m§Zr
Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV Aem§Zmhr (n[aUm‘mÀ`m Ñï>rZo) Amåhr ˶m§À¶mg‘mZM H$ê$Z
Q>mHy$ H$s, ˶m§Mo OJUo Am{U ‘aUo EH$gmaIo hmoD$Z OmB©c? ’$maM dmB©Q> {ZU©¶ Amho
Vmo, Oo Vo H$arV AmhoV. 22 Am{U A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr aMZm (cmoH$m§Mr
narjm KoʶmÀ¶m) CÔoemZo Ho$cocr Amho. Am{U (eodQ>r) à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm
¶mo½¶ VmoM ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. Am{U H$moUmdahr Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
23
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m ‘mUgmÀ¶m pñWVrMo H$Yr AdcmoH$Z Ho$co Amho H$m, Á¶mZo
Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Zm Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco Amho. (n[aUm‘r) A„mhZo ˶mÀ¶mH$S>o
kmZ AgVmZmhr ˶mcm Hw$‘mJm©H$So> Omʶmg gmoS>y Z {Xco. Am{U ˶mMo H$mZ Am{U ‘Z
(g˶ g§Xe o mÀ¶m àdoemgmR>r) grc~§X H$ê$Z Q>mH$co. Am{U ˶mÀ¶m S>mùo ¶m§Zm (A„mhÀ¶m
IwUm AmVm {Xgy Z¶oV) åhUyZ PmHy$Z Q>mH$coco Amho. Va Aem ‘mUgmcm H$moU ‘mJ©Xe©Z
H$ê$ eH$Vmo. Ooìhm A„mhZoM ˶mÀ¶mgmR>r gÝ‘mJm©Mr Ûmao (gd© àH$mao) ~§X Ho$cocr
AmhoV. Vwåhr ¶mda qMVZ H$aUma Zmhr H$m?
24
Vo åhUVmV, "¶m OrdZmì¶{V[aº$ Aݶ OrdZ dJ¡ao H$mhr Zmhr. Amåhr (¶oW)o ‘aVmo
Am{U (¶oWMo ) OJVmo. Amåhmcm H$mim{edm¶ Aݶ H$moUr ‘maV Zmhr. (hm H$mimMm Ioi
Amho).' (Zmhr!) ˶m§Zm ¶mg§~Y§ mZo H$mhrM ‘mhrV Zmhr. Vo Ho$di VH©$ cT>drV AmhoV. 25
Am{U Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo (gd© àH$mao) ñnï> Agcoco g§Xeo EoH${dco OmVmV. Voìhm ˶m§Mm
494 Hw$amU

`w{º$dmX Ho$di hm AgVmo H$s, "Vwåhr g˶ ~mocV Agmc Va Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm {Od§V
H$ê$Z naV AmUm.' 26 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "A„mh Vwåhmcm OrdZ d ‘¥Ë¶y XoVmo. VmoM
Vwåhmcm nwZéËWmZmÀ¶m {Xder, Á¶mÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r) H$mhrM e§H$m Zmhr, (nwÝhm {Od§V
H$ê$Z) ({heo~ KoʶmgmR>r) EH${ÌV H$aoc. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr.
27
Am{U A„mhMrM gÎmm Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda, Am{U nwZéËWmZmÀ¶m
{Xderhr ˶mMrM gÎmm AgUma. Am{U ˶m {Xder Ag˶mMo AZw¶m¶r (’$ma dmB©Q>)
An¶emMo dmQ>oH$ar ~ZVrc. 28 Am{U ˶m {Xder Vwåhr Ago X¥í¶ nmhmc H$s,
(‘mZdOmVrVrc) à˶oH$ OZg‘yh (nyU© Z‘«VoZo) JwS>Ko Q>oHy$Z ~gcocm Agoc. à˶oH$
OZg‘yhmg Amnë¶m H$‘©dhrH$S>o ~mocmdco OmB©c. (Am{U gm§{JVco OmB©c H$s),
"AmO Vwåhmcm Vw‘À¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm {Xcm OmUma Amho. 29 hr Amho Am‘Mr
Zm|Xdhr (record) Or Vw‘À¶m{df¶r IarIwar gmj XoV Amho. Vwåhr Oo H$mhr H$arV
hmoVm, Vo gd© Amåhr Zm|X H$am¶cm cmdV hmoVmo.'
30
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z Mm§Jcr H¥$˶o Ho$cr, Va Aem§Zm ˶m§Mm
nmcZH$Vm© Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr gm‘mdyZ KoB©c. hoM dmñV{dH$ ¶e Amho. 31 nU
Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, (˶m§Zm {dMmaco OmB©c), "Vwåhmcm ‘mPo g§Xoe
EoH${dco OmV ZìhVo H$m? nU Vwåhr cmoH$m§Zr Jdm©Mo àXe©Z Ho$co, Am{U Vwåhr AnamYr
cmoH$ hmoVm.' 32 Ooìhm Vwåhmcm Ago gm§{JVco OmV hmoVo H$s, A„mhMo dMZ Iao Amho,
¶mV e§H$mM Zmhr. VgoM Vmo eodQ>Mm {Xdg ¶oUma, ¶mVhr ‘wirM e§H$m Zmhr. Voìhm
Vwåhr åhUV hmoVm H$s, "Vmo eodQ>Mm {Xdg åhUOo H$m¶, Amåhmcm ‘mhrV Zmhr,
Amåhmcm dmQ>Vo, Vr Ho$di EH$ AQ>H$i Amho. Am{U Amåhmcm ˶mMr ‘wirM ImÌr
nQ>cocr Zmhr.'
33
Am{U (˶m {Xder) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mo Xþîn[aUm‘ ˶m§À¶mg‘moa ¶oVrc. Am{U
˶mM {ejoZo Vo doT>co OmVrc, Á¶mMr Vo {I„r CS>drV hmoV.o 34 Am{U ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c, "AmO Amåhr Vwåhmcm {dgê$Z OmD$ Á¶mà‘mUo Vwåhr ¶m {Xdgmcm Vwåhmcm
gm‘moao Omdo cmJoc, ho {dgê$Z ~gco hmoVm. Am{U Vw‘Mo dmñVì¶mMo {R>H$mU (ZaH$mMr)
AmJ Amho. Am{U Vw‘Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr. 35 ho ¶m‘wio H$s, Vwåhr
A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco hmoVo Am{U ¶m OJmVrc OrdZmZo Vw‘Mr
’$gdUyH$ Ho$cr.' AmO Zm ˶m§Zm AmJrVyZ ~mhoa H$mT>co OmB©c, Zm ˶m§Zm ñdV:Mr
gwYmaUm H$aʶmMr g§Yr {Xcr OmB©c.
36
Am{U gd© ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Omo ‘mcH$ Amho AmH$memMm Am{U
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$ 495

‘mcH$ Amho n¥ÏdrMm, Am{U ‘mcH$ Amho (¶mncrH$S>o Oo OJ AmhoV) ˶m gdmªMm. 37
gd© ‘hmZVm ˶mMrM Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda. Vmo gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc
~w{Õ‘mZ Amho!
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm J«§W gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ Aem A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV
Amcocm Amho. 3 Amåhr AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo-Oo Amho,
Vo gd© AW©nyU© CÔoem§g{hV Am{U EH$m {ZpíMV H$mcmdYrgmR>r {Z‘m©U Ho$coco Amho.
Am{U Oo cmoH$ ¶m g˶mcm ZmH$maVmV, Ooìhm ˶m§Zm ¶mÛmao gMoV Ho$co OmVo, Voìhm Vo
¶mH$S>o nmR> {’$adVmV.
4
˶m§Zm {dMmam, "Vwåhr ˶m§À¶m{df¶r IamoIa H$Yr qMVZ Ho$co Amho H$m, Á¶m§Mm
Vwåhr A„mhcm gmoSy>Z Ymdm H$arV AgVm?' ‘cm XmIdm, nmhÿ H$s, ˶m§Zr n¥Ïdrda
H$mhr {Z‘m©U Ho$coco Amho qH$dm AmH$memÀ¶m ({Z{‘©VrV) ˶m§Mr H$mhr ^mJrXmar Amho?
(Ago Agoc Va Amnë¶m g‘W©ZmV) ¶mnydu àH$Q> Pmcocm EImXm J«W § qH$dm AmYrnmgyZ
MmcV Amcoco d ~wÕrcm nQ>Umao EImXo à‘mU ‘m¶m g‘moa àñVwV H$am. Oa Vw‘À¶m
Xmì¶mV H$mhr V϶ Agoc Va........ 5 ˶mnojm A{YH$ dmQ> MwH$cocm H$moU Agy
eH$Vmo, Omo A„mhcm gmoSy>Z Aem§Mm Ymdm H$aVmo, Oo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV
˶mÀ¶m hmHo$cm CÎma XoD$ eH$V ZmhrV. H$maU ˶m§Zm ˶m§Mm Ymdm H$aUmè¶m§Mr
OmUrdXoIrc hmoV Zmhr. 6 Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder g§nyU©) ‘mZdOmV EH${ÌV
AmUcr OmB©c, Voìhm Vo (H$pënV Cnmñ¶ CcQ>) ˶m (CnmgH$m§MoM) eÌy ~ZVrc.
Am{U ˶m§Mr CnmgZm nyU©nUo {PS>H$mê$Z cmdVrc.
7
Am{U Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo ñnï> g§Xoe EoH${dco OmVmV. Voìhm g˶mMm g§Xoe
(ñnï>[a˶m) ˶m§À¶mH$S>o nmohmoMë¶mZ§Va XoIrc, g˶ ZmH$maUmao cmoH$ g˶m{df¶r
åhUVmV, "hm ñnï>nUo ‘§Ì‘w½Y H$aUmè¶m dº¥$ËdmMm àH$ma Amho.' 8 ˶m§Zm Ago
åhUm¶Mo Amho H$s H$m¶, n¡J§~amZo ho (Hw$amU) Amnë¶m ‘ZmZo aMco Amho? (n¡J§~a!)
˶m§Zm gm§Jm, "‘r Oa ¶mg ‘m¶m ‘ZmZo aMco Agoc Va A„mhnmgyZ ‘cm Vwåhr
A{O~mV dmMdy eH$Uma Zmhr. (Am{U) Á¶m ì¶W© Jmoï>r (A{dMmanyd©H$) Vwåhr ~mocV
AmhmV, ˶m Vmo Mm§Jco OmUVmo. Vmo ‘m¶m Am{U Vw‘À¶m Xaå¶mZ gmj åhUyZ nwaogm
Amho. Vmo ’$ma j‘merc Am{U X¶miy Amho.'
496 Hw$amU

9
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r H$mhr n{hcm (d BVam§nojm doJim) n¡J§~a Zmhr.
Am{U (BVa gd© n¡J§~am§à‘mUo) ‘r OmUV Zmhr H$s, ‘m¶m ~m~VrV H$m¶ hmoUma Amho
Am{U Vw‘À¶m ~m~VrV H$m¶ hmoUma Amho. ‘r Ho$di ˶mMo AZwgaU H$aVmo, Oo
‘m¶mH$S>o àH$Q> Ho$co OmVo. Am{U ‘mPo H$m‘ ’$º$ Vwåhmcm gmdY H$aUo Amho.' 10
(n¡J§~a!) ˶m§Zm {dMmam, "ho Hw$amU, IamoIa A„mhH$Sy>Z Amcocm AgVmZmhr Vwåhr
˶mg ZmH$maV AmhmV, Va (¶mMo H$m¶ n[aUm‘ hmoVrc) ¶m~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma
Ho$cmV H$m?' Am{U ~Zr BòmB©c (åhUOo AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§n¡H$s) EH$m (JQ>mZo)
¶mMgma»¶m J«§WmÀ¶m (AmJ‘ZmMr) ½dmhr XoD$Z ˶mda lÕm YmaU Ho$cocr Amho. nU
Vwåhr ‘mÌ Ah§H$mamMo àXe©Z H$aVm. {Z:g§Xoh, A„mh XþamMmar cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV
ZgVmo.
11
Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo lÕm YmaU Ho$coë¶m
cmoH$m§g§~§YmZo åhUVmV, "Oa ¶m Hw$amUmV H$mhr Mm§Jco AgVo Va ˶mMm ñdrH$ma
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV, ho Am‘À¶mda AmKmS>r ‘mê$M eH$co ZgVo.' AmVm Ooìhm ˶m§Zr
¶m (Hw$amUmÀ¶m) ‘mJ©Xe©ZmnmgyZ d§{MV amhʶmMm ‘mJ© {ZdS>cm, Va Vo åhUVrc, "ho
Aݶ H$mhr ZgyZ nydm©nma MmcV Amcoco Ag˶ Amho.'
12
Am{U ¶mnydu ‘ygmMm J«§W (cmoH$m§gmR>r) ‘mJ©Xe©Z d H¥$noÀ¶m ê$nmV (Amåhr)
nmR>{dcm hmoVm. Am{U hm Aa~r ^mfoVrc J«§W nyduÀ¶m (J«§WmVrc) g˶Vm à‘m{UV
H$aVmo Amho. ¶mMm CÔoe dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm (dmB©Q> n[aUm‘m§nmgyZ) gmdY H$aUo
Am{U Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm (Mm§Jë¶m n[aUm‘mMr) ew^dmVm© XoUo hm Amho. 13 Oo
cmoH$ åhUVmV H$s, "Am‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho.' ‘J Vo ˶m (lÕoda) AT>inUo
H$m¶‘ amhVmV, Va Aem cmoH$m§Zm H$moU˶mhr àH$mao ^¶ qH$dm Xþ:ImMm A{O~mV ñne©
hmoUma Zmhr, ho {ZpíMV! 14 hoM cmoH$ ñdJ©{Zdmgr AgVrc, Oo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. ˶m§Zr Ho$coë¶m H¥$˶m§Mo ho ~jrg Agoc.
15
Am{U Amåhr (gdm}Îm‘ H¥$˶m§n¡H$s) Amnë¶m AmB©d{S>cm§er {dZ¶nyd©H$ dmJUo
ho ‘mUgmda EH$ Amdí¶H$ H¥$˶ R>a{dco Amho. ˶mMr AmB© ˶mg ‘moR>çm H$ï>mgh
Amnë¶m nmoQ>mV R>odVo. Am{U ‘moR>çm H$ï>mZo ˶mg OÝ‘ XoVo. (nmoQ>mV R>odUo d) XÿY
nmOdUo hr à{H«$`m nyU© hmoʶmg (H$‘rV H$‘r) Vrg ‘{hZo cmJVmV, (¶m H$mimV ~mi
nyU©nUo Ho$di AmB©da {dg§~yZ AgVmo). Am{U nwT>o Ooìhm d¶mMo Mmirg df© nyU©
H$ê$Z nyU©nUo n[an¹$ ~ZVmo, (Voìhm gXmMmar ‘mUyg A„mhH$S>o) Aer àmW©Zm H$ê$
cmJVmo, "ho à^y! ‘cm Aer eº$s àXmZ H$a H$s, Vy ‘m¶mda d ‘m¶m AmB©d{S>cm§da
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$ 497

Ho$coë¶m AZwJ«hmMr OmU ~miJyZ, ‘r Vw¶mà{V (Iè¶m AWm©Zo) Am^ma 춺$ H$aUmam
~Zmdo! Am{U ‘r Aer gËH¥$˶o H$amdrV H$s, Á¶mÛmao Vy Iye ìhmdog. VgoM (ho à^y!)
‘m¶m g§VVrV gËH¥$˶ H$aUmaoM OÝ‘mcm ¶mdoV. ‘r nyU©nUo Vw¶mH$S>o dicmo Amho.
Am{U ‘r Vwcm g‘{n©V Pmcoë¶m§n¡H$s Amho.' 16 ho Ago cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶m Mm§Jë¶m
H¥$˶m§Mm Amåhr ñdrH$ma H$ê$, Am{U ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§H$S>o Amåhr Xþc©j H$ê$. Vo
ñdJ©{Zdmgr¶m§n¡H$s AmhoV. ho ˶m§Zm {Xcoco gƒo (d n¸o$) dMZ Amho.
17
Am{U (H$moUr Agmhr Amho), Omo Amnë¶m AmB©d{S>cm§{df`r Ago ~mocVmo,
"Vw‘Mm {Y¸$ma Agmo! Vwåhr ‘cm Ago ^¶ XmIdVm H$s, (‘¥Ë¶wníMmV) ‘cm nwÝhm
{Od§V H$ê$Z H$~arVyZ ~mhoa H$mT>co OmB©c. (H$emcm Aem Y‘³¶m XoVm?) dñVwpñWVr
hr Amho H$s, ‘m¶mnydu {H$˶oH$ {nT>çm X’$Z Pmë¶m, (nU ˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr
{Od§V Pmcm Zmhr?)' Vo A„mhH$S>o ‘XVrMr ¶mMZm H$aVmV Am{U (d ‘wcmcm)
åhUVmV, "Aao A^m½¶m! lÕm YmaU H$a, {ZpíMVM A„mhMo dMZ Iao Amho.' Vmo
˶m§Zm CcQ> CÎma XoVmo, "ho Aݶ H$mhr ZgyZ AmYrÀ¶m cmoH$m§À¶m H$Wm AmhoV.' 18 ho
Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m~m~VrV A„mhMm {Z¶‘ Iam R>acm, Á¶mà‘mUo ¶m§À¶mnyduÀ¶m
{OÞ d ‘mUgm§n¡H$s (AnamYr) g‘yhm§À¶m ~m~VrV Iam R>acm hmoVm. {ZpíMVnUo ho
gd© Zme nmdUmao AmhoV.
19
(¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV) gdmªZm ˶m§À¶m H¥$˶m§Zwgma XOm©{Zhm¶ ñWmZ {‘ioc.
Amåhr gdmªZm Ë`m§À`m H¥$˶m§Mm nwaonya ‘mo~Xcm àXmZ H$ê$. Am{U H$moUmdahr Aݶm¶
Ho$cm OmUma Zmhr. 20 Am{U Á¶m {Xder g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm (ZaH$mÀ¶m)
AmJrg‘moa AmUʶmV ¶oB©c, (Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "Vwåhr Eo{hH$ OrdZmVM
Mm§Jë¶m Jmoï>tn¡H$s (AmYrM) Amncm {hñgm KoD$Z (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmMm Oamgmhr
{dMma Z H$aVm) ^anya Cn^moJ Ho$cm Amho. AmO Vwåhmcm An‘mZOZH$ {ejm {Xcr
OmB©c, H$maU Vwåhr ^yVcmda, Vwåhmcm H$moUVoM h¸$ ZgVmZmhr, Ah§H$mamMo àXe©Z
H$arV hmoVm, Am{U Vwåhr {dÐmohr ~ZyZ am{hcmV.'
21
Am{U cmoH$m§Zm AmXMm ^mD$ (hÿX)Mr AmR>dU H$ê$Z Úm, ˶mZo AhµH$m’$ (¶m
^yàXoemV amhUmè¶m) Amnë¶m cmoH$m§Zm (A„mhÀ¶m {ejonmgyZ) gmdY Ho$co hmoVo.
gmdY H$aUmao (n¡J§~a) ˶mÀ¶m AmYrhr Amco hmoVo Am{U ˶mÀ¶m Z§VaXoIrc Amco.
(gdmªMm EH$M g§Xoe hmoVm H$s), "(cmoH$m§Zmo!) Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am. ‘cm
Vw‘À¶m ~m~VrV ˶m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>Vo.' 22 nU Vo åhUmco, "Vy
Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm Amhog H$s, Amåhmcm Am‘À¶m Cnmñ¶m§nmgyZ Xÿa H$amdo?
498 Hw$amU

Vw¶m åhUʶmV H$mhr g˶ Agoc Va KoD$Z ¶o Am‘À¶mda (Vr {ejm), Á¶mMr Vy
Amåhmcm Y‘H$s XoV Amhog.' 23 (˶mda) Vmo åhUmcm, "(Vr {ejm Ho$ìhm ¶oB©c?)
¶mMo kmZ Ho$di A„mhcm Amho. Am{U ‘r Ho$di Vwåhmcm Vmo g§Xoe EoH$drV Amho, Omo
XoD$Z ‘cm nmR>{dʶmV Amcoco Amho. nU ‘r nmhVmo H$s, Vwåhr AkmZmV (~wS>mcoco)
cmoH$ AmhmV.'
24
‘J Ooìhm ˶m§Zr (˶m {ejog) T>Jm§À¶m ê$nmV ˶m§À¶m Xè`mImoè`m§H$So> ¶oV
Agë¶mMo nm{hco. Voìhm Vo åhUmco, "ho Am‘À¶mgmR>r nmD$g KoD$Z ¶oV AmhoV.' (nU
hÿXZo åhQ>co H$s), Zmhr, hr VrM Jmoï> Amho, Or ¶mdr åhUyZ Vwåhr KmB© H$arV hmoVm,
(åhUOo A„mhMm àH$mon). dmXir dmam __ Á¶mV Xþ:IXm¶r {ejm Amho. 25 Vo dmXi
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo gd© H$mhr CÜdñV H$ê$Z Q>mHo$c. ‘J ˶mMm n[aUm‘
Agm Pmcm H$s, (CÜdñV Pmcoë¶m) ˶m§À¶m Kam§{edm¶ {VWo AmUIr H$mhr {XgV
ZìhVo. Anamܶm§Zm AemàH$mao Amåhr {ejm XoV AgVmo.
26
Am{U Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Á¶m Jmoï>tV à^wËd àXmZ Ho$co hmoVo, ˶m Jmoï>tV
Vwåhmcm à^wËd àXmZ Ho$coco Zmhr. Amåhr ˶m§Zm H$mZ, S>moio Am{U öX¶o (gd© H$mhr)
{Xco hmoVo, nU ˶m§Mo H$mZ ˶m§À¶m H$m‘r Amco ZmhrV, Zm ˶m§Mo S>moio, Zm ˶m§Mr
öX¶o. H$maU Vo A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm ZmH$maV am{hco. Am{U ˶m§Zm ˶mM Jmoï>rZo doT>co,
{Ocm Vo CnhmgmMo cú¶ ~ZdrV AgV. 27 Am{U Amåhr Vw‘À¶m AmgnmgÀ¶m
n[agamVhr EHo$H$mir (g‘¥Õ) Aem dg˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Amåhr ˶m§Zr gÝ‘mJm©H$S>o
dimdo åhUyZ, ˶m§Zm {d{dY IwUm, nwÝhm-nwÝhm XmI{dë¶m hmo˶m. 28 Va ‘J ˶m§Zr
A„mh{edm¶ BVam§Zm ˶mMo gm{Þܶ àmá H$aʶmgmR>r Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco hmoVo,
˶m§Zr ˶m§Zm ‘XV H$m Ho$cr Zmhr. Zmhr, (dñVwpñWVr hr Amho H$s), ˶m§Zr ¶m§Mm ˶mJ
Ho$cm, H$maU ¶m gd© ˶m§À¶m ImoQ>çm Jmoï>r hmo˶m, Á¶m ˶m§Zr ñdV:hÿZ aMë¶m hmo˶m.
29
(EH$Xm) Amåhr {OÞm§À¶m EH$m g‘yhmcm Oo Hw$amU EoHy$ BpÀN>V hmoVo, Vw‘À¶mH$S>o
AmUco hmoVo. Ooìhm Vo (Hw$amU) EoHy$ cmJco, Voìhm Vo EH$‘oH$m§Zm åhUmco, "nyU©nUo em§V
hmoD$Z Vo cjnyd©H$ EoH$m.' Am{U Ooìhm Hw$amUmMo nR>U g§nco, Voìhm Vo (gmdY H$aUmao
~ZyZ) Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naV Joco. 30 Vo (Amnë¶m cmoH$m§Zm) åhUmco, "Am‘À¶m
~m§Ydm§Zmo! Amåhr EH$ Agm J«§W EoH$cm, Omo ‘ygmZ§Va àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho.
˶m g˶mg à‘m{UV H$aUmam Amho, Oo (‘ygmÀ¶m J«§Wmn¡H$s) AÚmn {e„H$ Amho. Vmo
J«§W g˶mH$S>o Am{U gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aUmam Amho. 31 Am‘À¶m ~m§Ydm§Zmo!
A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUmè¶mg à{VgmX Úm. Am{U ˶mÀ¶mda lÕm YmaU
gyah-47. ‘whå‘X 499

H$am. A„mh Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U Xþ:IXm¶r {ejonmgyZ Vwåhmcm
dmMdoc. 32 Am{U Omo H$moUr A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUmè¶m n¡J§~amg à{VgmX
XoUma Zmhr. Vmo ^yVcmda Hw$R>ohr niyZ OmD$Z A„mhÀ¶m {Z¶§ÌUmVyZ ñdV:Mr H$Yrhr
gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$V Zmhr. Am{U A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr ˶mcm gmhmæ¶H$Vm©
åhUyZ cm^Uma Zmhr. Am{U AgoM cmoH$ ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco cmoH$ AmhoV.'
33
(‘¥Ë¶wníMmV OrdZmcm ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnydH© $)
AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, Vmo A„mh Á¶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr
Amho, Am{U Vmo ˶m§À¶m {Z‘m©U H$m¶m©‘i w o ‘wirM WH$cm Zmhr, ˶mcmM ¶m Jmoï>rMohr
gm‘϶© àmá Amho H$s, Vmo ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$ê$ eH$Vmo. hmo¶! ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU©
{Z¶§ÌU àmá Amho. 34 Am{U Á¶m {Xder ho, g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$,
ZaH$mÀ¶m AmJrg‘moa AmUco OmVrc, (Voìhm ˶m§Zm {dMmaco OmB©c) H$s, "ho g˶ Zmhr
H$m?' Vo CÎma XoVrc, "hmo¶ Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW (ho g˶M Amho).' Voìhm
A„mh åhUoc, "Va AmVm MmIm {ejoMr Md, g˶ ZmH$maʶmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV.'
35
(n¡J~§ a!) Á¶mà‘mUo AmYrÀ¶m ÑT>{ZíM¶r n¡J~§ am§Zr ghZercVoMo àXe©Z Ho$co
hmoV,o ˶mMà‘mUo Vwåhrhr ghZercVm ~miJm Am{U ˶m§À¶m ~m~VrV KmB© H$ê$ ZH$m.
Á¶m {Xder Vo ˶m ({ejog) nmhVrc, {OMo ˶m§Zm ^¶ XmIdʶmV ¶oV Amho, Voìhm
˶m§Zm Ago dmQ>m¶cm cmJoc H$s, Vo (n¥Ïdrda) Ho$di {XdgmVrc EImXm Vmgmnojm OmñV
‘w¸$m‘ Ho$co ZmhrV. (Vw‘Mr O~m~Xmar) Ho$di g§Xeo nmoM{dUo Amho. (˶m {Xder)
AdkmH$mar cmoH$m§{edm¶ Xþgam H$moUrhr Zme nmdUma Zmhr.
gyah-47. ‘whå‘X
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
A„mh ˶m cmoH$m§Mr H¥$˶o {Zî’$i H$ê$Z Q>mHo$c Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm. Am{U (BVam§Zmhr) A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>o OmʶmnmgyZ AS>dUyH$ Ho$cr. 2 ¶mCcQ>
Oo cmoH$ g˶ lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z gËH¥$˶o H$aVmV Am{U Oo n¡J§~a ‘whå‘X
¶m§À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, ˶mda ÑT> {dídmg R>odVmV. H$maU VoM g˶
Amho, Ë`m§À`m nmcZH$˶m©H$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcoco. A„mh Aem cmoH$m§À¶m (hmVyZ
KS>cocr) XþîH¥$˶o ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mHo$c Am{U ˶m§À¶m pñWVrV gwYmaUm
H$aoc. 3 hm (’$aH$) ¶m H$maUm‘wio Amho H$s, Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm
˶m§Zr (AWm©VM) Ag˶mMo AZwgaU Ho$co. Am{U Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§Zr
(AWm©VM) g˶mMo AZwgaU Ho$co, Oo ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco
500 Hw$amU

Amho. AemàH$mao A„mh cmoH$m§Zm (g˶mMr OmU ìhmdr ¶mgmR>r) ˶m§À¶mg‘moa {d{dY
CXmhaUo àñVwV H$arV AgVmo.
4
Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§er ¶wÕmV Vw‘Mm gm‘Zm Pmcm, Va ˶m§À¶m ‘mZm
CS>dm, Am{U ˶m§Mo nyU©nUo nam^d Pmë¶mZ§Va ˶m§Zm ¶wÕH¡$Xr ~ZdyZ Amnë¶m
Vmã¶mV ¿¶m. ‘J (˶m§Mm Omoa ‘moSy>Z H$mT>ë¶mZ§Va) Vwåhr ˶m§Zm EH$Va AZwJ«h
XmIdyZ gmoSy>Z XoD$ eH$Vm qH$dm ¶wÕX§S> dgyc H$ê$Z gmoSy> eH$Vm, (nU) ¶wÕ nyU©nUo
g‘má Pmë¶mZ§VaM Ago Vwåhmcm H$am¶Mo Agoc. A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZo
(ñdV:M) ˶m§Zm {ejm Ho$cr AgVr. nU Vw‘À¶m n¡H$s H$mhtMr H$mhtÛmao narjm
nmhmdr, hm ˶mMm CÔoe hmoVm. Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmZm ‘maco
OmVmV, A„mh Aem cmoH$m§Mr H¥$˶o H$Xm{n dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 5 Vmo ˶m§Zm
‘mJ©Xe©Z H$aoc, Am{U ˶m§À¶m pñWVrV gwYmaUm H$aoc. 6 Am{U ˶m§Zm ˶m ñdJm©V
àdoe XoB©c. Á¶mMr AmoiI ˶m§Zm AmYrM H$adyZ {Xcr Amho.
7
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr A„mhMr ‘XV H$amc (åhUOo ˶mÀ¶m
H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$amc) Va Vmo XoIrc Vwåhmcm ‘XV H$aoc. Am{U ˶mÀ¶m
‘mJm©da AT>inUo H$m¶‘ amhʶmgmR>r Vw‘À¶m nmdcm§Zm ÑT>Vm àXmZ H$aoc. 8 nU Oo
cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, Vo AQ>i[a˶m Zï> hmoUmao AmhoV. Am{U A„mh
˶m§À¶m H¥$˶m§Zm {Zî’$i H$ê$Z Q>mHo$c. 9 ¶mMo H$maU ho Amho H$s, ˶m§Zm Vr Jmoï>r
Zmng§V Amho, Or A„mhZo àH$Q> Ho$cocr Amho. n[aUm‘r, A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i
H$ê$Z Q>mH$cr. 10 ¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda g§Mma H$ê$Z H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z
Ho$co Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶mnyduÀ¶m (XþamJ«hr Anamܶm§Mm) eodQ> H$gm Pmcm? A„mhZo
˶m§Zm g‘yi Zï> Ho$co. AerM AdñWm (eodQ>r gd©M) g˶ ZmH$maUmè¶m§Mr hmoUma
Amho. 11 Ago ¶mgmR>r hmoUma, H$maU A„mh lÕmd§Vm§Mm dmcr Amho. nU lÕmhrZm§Mm
H$moUrhr dmcr Zmhr.
12
{Z:g§Xoh, A„mh lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$coë¶m cmoH$m§Zm Aem ~mJm§V
àdoe XoB©c, Á¶m§‘YyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Va ¶mCcQ> g˶mMm
AñdrH$ma H$aʶmda R>m‘ am{hcoco cmoH$, ¶mM OJmV gwI ^moJV AmhoV, Á¶mà‘mUo
OZmdao ImVmV ˶mà‘mUo (Vo) ImV AmhoV. nU ˶m§Mo A§{V‘ {ZdmgñWmZ ZaH$mÀ¶m
AmJrV Amho. 13 (n¡J§~a!) Vwåhmcm ~mhoa KmcdyZ XoUmè¶m ¶m dñVrnojm {H$VrVar
nQ>rZo A{YH$ ~cemcr cmoH$m§À¶m {H$˶oH$ dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z
Q>mH$co Amho. Am{U ˶m§Zm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^cm Zmhr.
gyah-47. ‘whå‘X 501

14
Omo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m ñnï> à‘mUmda AT>inUo H$m¶‘
Amho; Vmo ˶mÀ¶mgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo dmB©Q> H¥$˶m§Zm Mm§Jcr g‘OyZ H$arV
AgVmo. VgoM ˶m cmoH$m§gmaIm (hmoD$ eH$Vmo H$m), Oo Amnë¶m dmB©Q> BÀN>m-
AmH$m§jm§À`m ‘mJo YmdV AmhoV. 15 (A„mhMr) OmU ~miJyZ (OrdZ OJUmè¶m§Zm)
Á¶m ñdJm©Mo dMZ XoʶmV Amcoco Amho, ˶mMo g§{já dU©Z Ago Amho H$s, VoWo
nmʶmMo Ago àdmh dmhV AgVrc, Á¶mMr ewÕVm gX¡d H$m¶‘ amhrc. Am{U Aem
XwYmÀ`m ZÚm AgVrc, Á¶mMo ñdmX H$Yrhr ~XcUma Zmhr. VgoM ‘ÚmÀ¶m ZÚm
AgVrc, Oo (‘Ú) {nUmè¶m§gmR>r ’$maM éMH$a Agoc. Am{U ewÕ ‘YmÀ¶m ZÚm
AgVrc. Am{U {VWo (ñdJ©{Zdmgr¶m§gmR>r) gd© àH$maMr ’$io AgVrc Am{U ˶m§Zm
Ë`m§À`m nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘m àmá hmoB©c. gd© àH$mao gwIm§Mm Cn^moJ H$aUmao, ho
ñdJ©{Zdmgr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ eH$VmV H$m, Oo gX¡d ZaH$mÀ¶m AmJrV dmñVì¶
H$aVrc, Á¶m§Zm {VWo ({nʶmgmR>r) CH$iVo nmUr {Xco OmB©c, Oo ˶m§Mr AmVS>r ’$mSy>Z
Q>mHo$c?
16
(n¡J§~a! cmoH$m§‘ܶo) H$mhr Agohr AmhoV, Oo Vw‘Mo åhUUo cj XoD$Z
EoH$ʶmMo (gm|J H$aVmV). Am{U Ooìhm Vw‘À¶mnmgyZ CRy>Z {ZKyZ OmVmV, Voìhm Vo ˶m
cmoH$m§Zm {dMmaVmV, Á¶m§Zm (Y‘m©Mo) kmZ XoʶmV Amcoco Amho H$s, (n¡J§~a) AmVm
H$m¶ åhUV hmoVo? ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m ‘Zm§Mr Ûmao A„mhZo grc~§X H$ê$Z
Q>mH$cocr AmhoV. Am{U Vo Amnë¶m BÀN>m§Mo AZwgaU H$aUmao AmhoV. 17 nU Oo cmoH$
(J§^raVmnyd©H$) gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aVmV Va A„mh ˶m§Zm A{YH$m{YH$ ‘mJ©Xe©Z
H$aVmo. Am{U A„mhMr OmU ~miJʶmÀ¶m ˶m§À¶m JwUmV AmUIr dmT> H$aVmo, (He
helps them to grow in spiritual development).
18
ho cmoH$ (Á¶m§Mr öX¶o grc H$ê$Z Q>mH$ʶmV Amcocr Amho), AmVm (’$º$)
A§{V‘ KQ>H$m ¶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oʶmMr dmQ> nmhV AmhoV. {VÀ¶m IwUm Va
àH$Q> Pmcoë¶mM AmhoV. nU Ooìhm Vr à˶j ¶oD$Z OmB©c, Voìhm CnXoe J«hU
H$aʶmMr ¶m§Zm g§Yr Hw$R>o {‘iUma? 19 Va (ho ZrQ>) OmUyZ ¿¶m H$s, A„mh{edm¶
Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. Am{U Amnë¶m MwH$m§~Ôc (A„mhH$S>o) j‘m¶mMZm H$am.
VgoM lÕmd§V nwéf d {ó`m§gmR>r (j‘m¶mMZm H$am). Am{U Vwåhr Hw$R>o qhS>Vm-{’$aVm
Am{U Hw$R>o ‘w¸$m‘ H$aVm, Vo gd© A„mhcm ‘mhrV Amho.
20
lÕmd§V cmoH$ {dMmaVmV, "(¶wÕmMr nadmZJr XoUmao) EImXo Aܶm¶ H$m àH$Q>
Ho$co OmV Zmhr?' nU Ooìhm ¶wÕmMm ñnï> AmXoe Agcocm EImXm Aܶm¶ àH$Q> Ho$cm
502 Hw$amU

OmVmo, Voìhm Vwåhr nmhÿ eH$Vm H$s, Á¶m§À¶m öX¶m§V {dH¥$Vr Amho, (n¡J§~a!) Vw‘À¶mH$S>o
Vo AemàH$mao nmhÿ cmJVmV, OUy AmVm ‘¥Ë¶yZo (Mhÿ~mOy§Zr) ˶m§Zm doT>co Amho. {Y¸$ma
Agmo Aem (T>m|Jr) ‘mUgm§Mm! 21 (n¡J§~amMo) AmkmnmcZ H$aUo Am{U ¶mo½¶ VoM
~mocUo (hoM ˶m§À¶mgmR>r Amdí¶H$ hmoVo). Am{U (àH$Q> Pmcoë¶m g§XoemÛmao) EImÚm
Jmoï>rMm {ZU©¶ Pmë¶mZ§Va, Vo A„mhà{V {Zð>md§V am{hco AgVo Va ˶mVM ˶m§Mo ^co
hmoVo. 22 (˶m§Zm {dMmam) Vw‘À¶m{df¶r ¶mnojm doJir H$m¶ Anojm Ho$cr OmD$ eH$Vo
H$s, Vwåhmcm A{YH$ma àmá Pmco Va Vwåhr (A„mhÀ¶m AmXoemH$S>o nmR> XmIdyZ)
^yVcmda CnÐd ‘mOdmc Am{U Amág§~§Ym§Mr (ndm© Z H$aVm) ˶m§Zm VmoSy>Z Q>mH$mc?
23
hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zm A„mhZo {Y¸$maco Amho. Am{U ˶m§Zm (g˶ g§Xoe
J«hU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$mZmZo) ~{hao Am{U S>moù¶mZo Am§Yio H$ê$Z Q>mH$co Amho.
24
cmoH$, ¶m Hw$amUmÀ¶m (g§Xoem§da) qMVZ H$arV ZmhrV H$m? qH$dm ˶m§À¶m
‘Zm§Zm Hw$cno AmhoV? 25 Oo cmoH$ ‘mJ©Xe©Z ˶m§À¶mH$S>o gwñnï>nUo nmoMë¶mZ§Va XoIrc
(˶mH$S>o) nmR> XmIdVmV, (Vo Ago Ho$di ¶mgmR>r H$aVmV, H$maU) g¡VmZmZo ˶m§À¶m
H$ënZm§Zm A{YH$ gw§Xa Agë¶mMo ^mgdyZ ˶m§Zm ImoQ>çm Amem XmIdë¶m. Am{U
A„mhZo ˶m§Zm Cg§V {Xcr. 26 ¶mMo H$maU A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m g§Xoem§Mm Á¶m
cmoH$m§Zm {VQ>H$mam dmQ>Vmo, ˶m§Zm ho åhUVmV, "H$mhr ~m~VrV Amåhr Vw‘Mo åhUUo
‘mݶ H$ê$.' nU A„mhcm ˶m§À¶m gd© Jwá Jmoï>tMr OmUrd Amho. 27 ‘J Ooìhm
‘¥Ë¶wXÿV ¶m§À¶m Mohè¶m§da Am{U nmR>tda R>mogo cJmdyZ àmU H$mT>Vrc, Voìhm ¶m§Mr
H$m¶ AdñWm hmoB©c. 28 ¶mMo H$maU ho Amho H$s, ˶m§Zr ˶m ‘mJm©Mo AZwgaU Ho$co, Omo
A„mhcm H«$moYrV H$aUmam hmoVm. Am{U ˶mcm {à¶ Agcoë¶m ‘mJm©Mm ‘mÌ Ë¶m§Zr
{VañH$ma Ho$cm. n[aUm‘r A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i H$ê$Z Q>mH$cr.
29
Á¶m cmoH$m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, ˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶? A„mh
˶m§À¶m Ûofmcm H$YrM COoS>mV AmUUma Zmhr? 30 Am{U Amåhr BpÀN>co AgVo, Va
AmÎmmM ˶m§Mo {nVi Vw‘À¶mg‘moa CKS>o Ho$co AgVo. Am{U ˶m§À¶m ’$º$ cjUmdê$ZM
Vwåhr ˶m§Zm AmoiIco AgVo. (Varhr) ˶m§À¶m (Ho$di) ~mocʶmdê$Z Vwåhr ˶m§Zm
Adí¶ AmoiIy eH$mc. (ho ‘mUdm!) A„mh Vw¶m à˶oH$ H¥$˶mcm OmUyZ Amho.
31
(lÕmd§Vm§Zmo!) Amåhr Vwåhm gdmªMr Adí¶ H$gmoQ>r nmhUma, Omon¶ªV Amåhr
˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V H$aV Zmhr, Oo (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) {OhmX (åhUOo
à¶ËZm§Mr namH$mð>m) H$aUmao AmhoV Am{U (gÝ‘mJm©da) AT>i amhUmao AmhoV.
(AemàH$mao) Amåhr Vw‘Mr Cº$s (Am{U H¥$Vr ¶m§Mo g˶) AO‘mdyZ nmhÿ. 32
gyah-48. Ac-µ’$V²h 503

{ZpíMVM Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$aVmV Am{U (BVam§Zmhr) A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ


namd¥Îm H$aVmV. (A„mhMo) ‘mJ©Xe©Z ˶m§À¶mH$S>o ñnï>[a˶m nmoMë¶mZ§Vahr n¡J§~amMm
{damoY H$aVmV. Ago (cmoH$) H$moU˶mhr àH$mao A„mhMo ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV.
Am{U Vmo ˶m§À¶m H¥$˶m§Zm n[aUm‘eyݶ ~ZdyZ Q>mHo$c.
33
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am, d n¡J§~amÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$am. Am{U Amnë¶m H¥$˶m§Zm dm¶m OmD$ XoD$ ZH$m. 34 {Z:g§Xoh, Oo
cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$aVmV Am{U BVam§Zmhr A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIVmV.
Am{U g˶ ZmH$maUmao amhÿZM ‘¥Ë¶y nmdVmV. A„mh Aem cmoH$m§Zm H$Yrhr ‘m’$
H$aUma Zmhr. 35 (ݶmæ¶ H$m¶m©gmR>r cT>VmZm, lÕmd§Vm§Zmo!) Amnco ‘Z A{O~mV
IMy XoD$ ZH$m. Am{U em§VrMm H$ama H$aʶmgmR>r AmdmhZ H$ê$ ZH$m. (cjmV R>odm),
VwåhrM daMT> R>amc, (H$maU) A„mh Vw‘À¶m ~amo~a Amho. Am{U Vmo Vw‘À¶m
(Mm§Jë¶m) H¥$Ë`m§Zm H$Xm{n dm¶m OmD$ XoUma Zmhr.
36
¶m OJmVrc OrdZ Ioi d V‘mem{edm¶, Aݶ H$mhrM Zmhr. nU Oa Vwåhr
(A„mhda) {dídmg R>odUmao Am{U ˶mMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aUmao) Agmc
Va Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m (l‘mMm) nwaonya ‘mo~Xcm XoB©c. Am{U Vmo Vwåhmcm Vw‘Mr
(gd©) YZg§nÎmr (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r) ˶mJ H$ê$Z Q>mH$m, Ago åhUUma Zmhr. 37 Oa
˶mZo Vw‘Mr gd© YZg§nÎmrMr ‘mJUr Ho$cr Am{U ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o AmJ«h Yacm
Va Vwåhr Adí¶ H¥$nUVm XmIdmc. n[aUm‘r Vw‘À¶m ‘ZmVrc Ûof àH$memV ¶oD$Z
OmB©c. 38 (lÕmd§Vm§Zmo! cj XoD$Z EoH$m), Vwåhmcm A„mhÀ¶m H$m¶m©V Amnco YZ
IM© H$aʶmMo AmdmhZ Ho$co OmVo. nU Vw‘À¶m‘ܶo H$moUr Agm Amho, Omo H¥$nU Amho.
nU Omo H$moUr (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) H¥$nUVmnyd©H$ ì¶dhma H$aVmo Va Vmo (Iao nmhVm)
ñdV:erM H¥$nUVmnyd©H$ ì¶dhma H$aVmo. dñVwpñWVr hr Amho H$s, Ho$di A„mh
AmË‘{Z^©a (d ñd¶§nyU©) Amho Am{U Vwåhr gd© ˶mMo JaOd§V AmhmV. Oa Vwåhr
(˶mÀ¶mH$S>o) nmR> {’$admc Va Vmo Vw‘À¶mOmJr Aݶ cmoH$m§Zm KoD$Z ¶oB©c, Oo
Vw‘À¶mgmaIo AgUma ZmhrV.
gyah-48. Ac-µ’$V²h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm ñnï> {dO¶ àXmZ Ho$cocm Amho. (åhUOo em§VVmnyU©
{dO¶mMr Xmao Iwcr Ho$cr AmhoV). 2 (¶m em§VVmH$amamÛmao cm^coë¶m em§VVm‘¶
dmVmdaUmMm ^anya Cn¶moJ H$ê$Z A„mhMm g§Xe
o cmoH$m§n¶ªV nmohmoM{dʶmgmR>r ñdV:cm
504 Hw$amU

dmhÿZ Q>mH$m) n[aUm‘r A„mh Vw‘À¶m AmYrÀ¶m dm nwT>À¶m gd© MwH$m ‘m’$ H$ê$Z
Q>mHo$c. Am{U Vmo Vw‘À¶mda Amncm nwaonya AZwJ«h H$aoc. Am{U Vwåhmcm gai ‘mJ©
XmIdoc. 3 Am{U Vmo Vwåhmcm O~aXñV gmhmæ¶ àXmZ H$aoc.
(Q>rn: hþX¡~r¶m ¶oWo n¡J§~a d ˶m§À¶m {damoYH$m§Xaå¶mZ Pmcoë¶m em§VrH$amamZ§Va darc g§Xoe àH$Q>
Pmcm.)
4
˶mZoM lÕmd§Vm§Zm Amnë¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr àXmZ Ho$cr. ¶mgmR>r H$s, ˶m§À¶m
AmYrnmgyZ Agcoë¶m lÕoV AmUIr ÑT>Vm cm^mdr. AmH$me d n¥Ïdrda (V¡ZmV)
Agcoë¶m g¡Ý¶m§Mm ‘mcH$ A„mh Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr OmUUmam d Añgc
~w{Õ‘mZ Amho. 5 H$maU A„mh lÕmd§V nwéf d lÕmd§V {ó`m§Zm Aem ñdJmªV XmIc
H$ê$ BpÀN>Vmo, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. Am{U Vmo ˶m§Mr dmB©Q> H¥$˶o ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U A„mhÀ¶m
Ñï>rZo hoM gdm}Îm‘ ¶e hmo¶. 6 Xm§{^H$ nwéf d {ó¶m VgoM AZoH$o ídadmXr nwéf d {ó¶m
¶m§Zm {ejm H$aʶmMr (˶mMr ¶moOZm Amho), Oo A„mh{df¶r dmB©Q> {dMma ~miJyZ
AgVmV. ¶mMo Xþîn[aUm‘ ˶m§Zm Mhÿ~mOyZ§ r doT>c o . Am{U ˶m§À¶mda ˶mMm H$mon Pmcocm
Amho. Am{U ˶mZo ˶m§Zm {Y¸$macoco Amho. Am{U ˶m§À¶mgmR>r ˶mZo ZaH$ V¶ma R>do cocm
Amho. IamoIa, Vo ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho. 7 AmH$me d n¥Ïdrda Agcoë¶m (ñdJ©XVÿ m§À¶m)
goZMo m ‘mcH$ A„mh Amho. Am{U A„mh IamoIa gd©e{º$‘mZ Amho d Añgc ~w{ÕdmZ
Amho.
8
(n¡J§~a!) Amåhr Vwåhmcm (g˶mMr) gmj XoUmam, Am{U ew^dmVm© EoH${dUmam
Am{U (Am‘À¶m {ejonmgyZ) gmdY H$aUmam ~ZdyZ (¶mgmR>r) nmR>dco Amho 9 H$s,
(cmoH$m§Zr!) A„mhda d n¡J§~amda {dídmg R>odUmao ~Zmdo Am{U (n¡J§~amMr) ‘XV
H$amdr d ˶mMm AmXa H$amdm. Am{U gH$mi-g§Ü¶mH$mi (à˶oH$ àg§Jr) A„mhMo
ñVw{VJmZ H$amdo. 10 (n¡J§~a!) Oo cmoH$ Amncr {Zð>m àH$Q> H$aʶmgmR>r Vw‘À¶m
hmVmda hmV R>odyZ à{Vkm H$arV AmhoV, dñVwV: Vo A„mher à{Vkm H$arV AmhoV.
(OUy) A„mhMmM hmV ˶m§À¶m hmVmda Amho. åhUyZ Omo H$moUr (à{Vkm Ho$ë¶mZ§Va)
{VMm ^§J H$aoc Va ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶mcm ñdV:cmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U Omo
H$moUr A„mher Ho$cocr à{VkoMr nyV©Vm H$aoc Va A„mh ˶mg ’$ma ‘moR>o ~jrg àXmZ
H$aoc.
11
J«m‘rU ^mJmVrc Oo Aa~ cmoH$ ‘mJo am{hco, Vo AmVm Vw‘À¶mg‘moa (ImoQ>oZmQ>o
{Z{‘Îm gmXa H$ê$Z) åhUVrc, "Am‘Mr YZg§nÎmr d Am‘Mo Hw$Qw>§~ ¶m§Mr (H$miOr
gyah-48. Ac-µ’$V²h 505

KoʶmVM) Amåhr ì¶ñV am{hcmo. (ho n¡J§~a!) Vwåhr Amåhmcm j‘mXmZ {‘imdo åhUyZ
(A„mhH$S>o) ¶mMZm H$am.' (AemàH$mao) ho cmoH$ Amnë¶m Vm|S>mZo ˶m Jmoï>r ~mocV
AmhoV, dñVwV: Á¶m Ë`m§À`m ‘ZmV ZmhrV. (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "A„mhZo Oa
Vwåhmcm hmZr qH$dm cm^ nmoM{dʶmMo R>a{dco Agoc, Va Vmo H$moU Amho Omo A„mhÀ¶m
{déÕ Vw‘À¶mgmR>r H$mhr H$ê$ eHo$c?' (AWm©VM H$moUrM Zmhr). (cjmV R>odm) Vwåhr
Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶m à˶oH$ Jmoï>rMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 12 "Zmhr,
(Vgo Zmhr), Vwåhmcm Va Ago dmQ>V hmoVo H$s, n¡J§~a d lÕmd§V AmVm Amnë¶m
Hw$Qw>§~r¶m§H$S>o H$Xm{n naV ¶oUma ZmhrV. Am{U ¶m {dMmamZo Vwåhmcm ‘Zmo‘Zr àgÞ Ho$co
hmoVo. VgoM (n¡J§~a d lÕmd§Vm§{df¶r) Vwåhr (VèhoVèhoÀ¶m) dmB©Q> H$ënZm H$arV
hmoVm. AemàH$mao Vwåhr Zme nmdUmao cmoH$ ~ZcmV?' 13 g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r,
Oo A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J§~amda {dídmg R>odV ZmhrV, Amåhr YJYJUmar AmJ
V¶ma R>odcr Amho. 14 AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§da A„mhMoM amÁ¶ Amho. Vmo BpÀN>Vmo
˶mg j‘m H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg {ejm H$aVmo. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho.
15
(lÕmd§Vm§Zmo!) Ooìhm Vwåhr Aem ¶wÕmgmR>r {ZKmc Á¶mV ({dO¶ d ˶mZ§Va)
nam^yV njmH$Sy>Z YZ (war gains) {‘iʶmMo Z¸$s Amho, Voìhm ‘mJo Wm§~yZ amhUmao
cmoH$ (åhUOo Xm§{^H$) åhUVrc, "Amåhmcmhr Vw‘À¶m~amo~a ¶oD$ Úm.' (dñVwV:) Vo
A„mhÀ¶m dMZmcm ~XcyZ Q>mHy$ nmhVmV. nU Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr ‘wirM
Am‘À¶m~amo~a ¶oD$ eH$V Zmhr. A„mhZo AmYrM gm§JyZ Q>mH$coco Amho (H$s, war
gains H$moUmcm àmá hmoVrc).' Voìhm Vo (Adí¶) Ago CÎma XoVrc, "Vwåhr
Am‘À¶m{df¶r Ûof ~miJVm.' Zmhr, Vgo Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s, ¶m§Zm
g˶mMr ’$ma H$‘r OmU Amho.'
16
(n¡J§~a!) ‘mJo Wm§~yZ amhUmè¶m J«m‘rU Aa~ cmoH$m§Zm gm§Jm, "Vwåhmcm
cdH$aM ’$ma cT>dæ¶o Agcoë¶m cmoH$m§er cT>ʶmH$[aVm ~mocm{dco OmB©c. ˶m§À¶mer
Vwåhmcm Vmon¶ªV cT>m¶Mo Agoc, Omon¶ªV (EH$Va Vwåhr cT>Vm-cT>Vm draJVr àmá
H$amc) qH$dm Vo nyU©nUo eaUmJVr nËH$aVrc. Am{U Voìhm Oa Vwåhr ñdV:cm (˶m
hmHo$da) AmkmYmaH$ {gÕ H$amc Va A„mh Vwåhmcm ’$ma ‘moR>o ~jrg àXmZ H$aoc,
Am{U Oa Vwåhr nmR> {’$admc, Á¶mà‘mUo AmYr Vgo Vwåhr Ho$cm AmhmV, Va Vmo
Vwåhmcm H$R>moa {ejm H$aoc. 17 Am§Yù¶m, c§JS>çm qH$dm AmOmar ‘mUgmZo (¶wÕmV
gh^mJ Zm|X{dcm Zmhr Var) ˶m~Ôc ˶mcm Xmofr Yaco OmUma Zmhr.' Omo H$moUr
506 Hw$amU

A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$aoc, ˶mg A„mh Aem ~mJm§V àdoe XoB©c,
Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Am{U Omo H$moUr nmR> {’$adoc,
˶mg Vmo H$R>moa {ejm H$aoc.
18
(n¡J§~a!) Ooìhm lÕmd§V cmoH$ ˶m PmS>mImcr Vw‘À¶mà{V Amncr {Zð>m 춺$
H$aʶmgmR>r à{Vkm H$arV hmoVo, (ho g‘n©U^md nmhÿZ) A„mh ˶m§À¶mda ’$ma àgÞ
Pmcm. A„mhcm ˶m§À¶m A§V:H$aUm‘ܶo H$m¶ Amho, Vo nyU©nUo R>mD$H$ hmoVo. Am{U
˶mZo ˶m§À¶mda ‘Z:em§Vr AdVrU© Ho$cr. Am{U ~jrg åhUyZ ˶m§Zm cdH$aM
¶oUmè¶m {dO¶mMr (ew^dmVm© {Xcr). 19 VgoM ^{dî¶mV ~aoM ’$m¶Xo ˶m§Zm {‘iUma
AmhoV. Á`m§n¡H$s ¶wÕmV nam^yV njmH$Sy>Z {‘iUmè¶m YZg§nÎmrMm g‘mdoe Amho.
A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ Amho. 20 (lÕmd§Vm§Zmo!) A„mhZo Vwåhmcm ^{dî¶mV
^anya ’$m¶Xo XoʶmMo dMZ {Xco Amho (Á`m§n¡H$s EH$ war gains Amho). Am{U
(hþX¡{~¶mMm em§Vr H$ama åhUOo) ˶mZo advance ‘ܶo Vwåhmcm àXmZ Ho$cocm (’$m¶Xm)
Amho. (˶mÛmao) ˶mZo cmoH$m§Mo hmV Vw‘Mm (N>i) H$aʶmnmgyZ amoIyZ Yaco. ¶mgmR>r
H$s, Vmo (H$ama) lÕmd§Vm§gmR>r EH$ {ZemUr R>amdr. Am{U ˶mZo Vwåhmcm gai ‘mJ©
XmIdmdm. 21 Am{U ¶m{edm¶ AmUIr EH$ {dO¶ ~mH$s Amho. Á¶mda Vwåhmcm
AmUIr KÅ> nH$S> cm^cocr Zmhr. (nU) A„mhZo ˶mg (Vw‘À¶mgmR>r) doTy>Z R>odcoco
Amho. H$maU A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho.
22
Am{U (AmVm) Oa ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr Vw‘À¶mer cT>mB© Ho$cr
AgVr Va nmR> XmIdyZ Adí¶ ni H$mT>cm AgVm. Voìhm ˶m§Zm H$moUr Zm ajUH$Vm©,
Zm gmhmæ¶H$Vm© cm^cm AgVm. 23 A„mhMr H$m¶©nÕVr AmYrnmgyZ AerM am{hcocr
Amho. Am{U ˶mÀ¶m H$m¶©nÕVrV ~Xc Pmë¶mMo Vwåhmcm H$Yrhr AmT>iUma Zmhr.
24
˶mZoM ‘¸o$À¶m Imoè¶mV Vwåhmcm ˶m§À¶mda {dO¶ àXmZ Ho$ë¶mZ§Va, ˶m§Mo hmV
Vw‘À¶mnmgyZ Am{U Vw‘Mo hmV ˶m§À¶mnmgyZ amoIyZ Yaco. Am{U A„mh Vw‘À¶m gd©
H¥$˶m§da ZOa R>odyZ Amho. 25 hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco
Am{U (‘¸$mpñWV) n{dÌ ‘erXrV àdoe H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© Ho$cr. VgoM ~irÀ¶m
OZmdam§Zmhr ~{cXmZmÀ`m ñWmZmda nmohmoMÊ`mg ‘‚mmd Ho$cm. Oa (‘¸$m‘ܶo) AZoH$
lÕmd§V nwéf d {ó¶m Zg˶m Am{U Oo AhoVwH$nUo Vw‘À¶mÛmao {MaS>co OmʶmMr
e³¶Vm ZgVr Am{U AOmUVonUo hm AnamY Vw‘À¶m hmVyZ KS>ë¶mMm Xmof Vw‘À¶mda
Amcm AgVm. (Ago ZgVo Va Vwåhmcm ˶m§À¶mer cT>ʶmMr nadmZJr XoʶmV Amcr
AgVr, nU ˶mZo Ago ¶mgmR>r Ho$co Zmhr) H$maU A„mh Á¶mcm BÀN>rc ˶mg
gyah-48. Ac-µ’$V²h 507

Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV (åhUOoM g˶ Y‘m©V) XmIc H$ê$Z KoB©c. Oa Vo (lÕmd§V d


potentially lÕmd§V cmoH$ lÕmhrZm§nmgyZ) doJio Pmcoco AgVo Va Amåhr g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoë¶m cmoH$m§Zm H$R>moa {ejm Ho$cr AgVr.
26
Ooìhm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m Ah§H$mamnmoQ>r (lÕmd§Vm§À¶m ‘¸o$V
àdoemg) à{Vð>oMm ‘wÔm ~ZdyZ, AkmZH$mimV Ogm Ah§H$ma (cmoH$) ~miJm¶Mo
˶mMoM ˶m§Zr àXe©Z Ho$co. Voìhm A„mhZo Amnë¶mH$Sy>Z Amnë¶m n¡J§~amda d
lÕmd§Vm§da ‘Z…em§Vr AdVrU© Ho$cr. Am{U A„mhZo ˶m§Zm gXmMmamda AT>inUo
H$m¶‘ R>odco. H$maU hoM cmoH$ ¶m (A„mhÀ¶m daXmZmg) gdm©{YH$ nmÌ d ¶mo½¶ hmoVo.
Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho.
27
A„mhZo Amnë¶m n¡J§~amcm ñdßZmÛmao g˶mMoM Xe©Z KS>{dco hmoV,o Oo
^{dî¶mV KS>Umè¶m g˶ KQ>Zoda AmYm[aV hmoVo. (Vo Ago hmoVo H$s), "A„mhZo
BpÀN>ë¶mg Vwåhr (‘¸o$Vrc) n{dÌ ‘erXrV Adí¶ àdoe H$aUma, {Z^©¶ hmoD$Z d
nyU© gwajogh, Am{U nyU©nUo ‘w§S>U Ho$coë¶m d A§eV… Ho$g H$mncoë¶m AdñWoV (àdoe
H$aUma).' Or Jmoï> Vwåhmcm ‘mhrV ZìhVr Vr Jmoï> A„mh (Zoh‘rnmgyZ) OmUyZ hmoVm.
¶mnyduM ˶mZo Vwåhmcm EH$ {dO¶ àXmZ Ho$cocm Amho.
28
A„mhZoM Amnë¶m (eodQ>À¶m) n¡J§~amcm ‘mJ©Xe©Z Am{U g˶ Y‘m©gh
(cmoH$m§H$S>o) nmR>{dco Amho. ¶mgmR>r H$s, (¶mnwT>o) BVa gd© Y‘mªda g˶ Y‘m©cmM
(d¡Mm[aH$ÑîQ>çm) dM©ñd àmá ìhmdo. Am{U gmjr åhUyZ A„mh n¶m©á Amho.
(Q>rn: åhUOo `mnwT>o g˶ d gwa{jV Agcoë¶m Y‘m©cmM d¡Mm[aH$ dM©ñd gX¡d àmá hmoUma hm A„mhMm
{ZU©¶ Amho.)
29
‘whå‘X ho A„mhMo (A§{V‘) g§XoedmhH$ AmhoV. Am{U Oo cmoH$ (Iè¶m
AWm©Zo) ˶m§À¶m~amo~a AmhoV Vo (Amnë¶m lÕoV ÑT>) d g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§à{V
I§~ra (unyielding = ˶m§À¶m ~hH$mì¶mV Z ¶oUmao) AmhoV Am{U AmngmV
H$Zdmiy AmhoV. Vwåhr ˶m§Zm A„mhMr H¥$nm d ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r àmW©ZoV
(˶mÀ¶mg‘moa) ‘mZm dmH$dcoë¶m AdñWoV d ZV‘ñVH$ hmoV AgVmZm nmhmc.
˶m§À¶m H$nmimda (nwÝhm-nwÝhm) ZV‘ñVH$ Pmë¶m‘wio ˶mÀ¶m IwUm OmUdVmV.
˶m§À¶m (JwUm§Mo) dU©Z (AmYrÀ¶m) Vm¡amV d ~m¶~c ¶m J«§WmVhr (AemàH$mao)
H$aʶmV Amcoco Amho H$s, (Vo OUy) eoVmV noacoco ~r (AmhoV), Omo àW‘ Amncm
A§Hw$a {Z‘m©U H$aVmo, ‘J ˶mg (hiyhiy) ‘O~yV ~ZdVmo. ‘J Vmo AmUIr KÅ> ~ZVmo
d Amnë¶m XoR>mda C^m amhVmo. Am{U Vmo noaUmam (Vo nmhÿZ) AmZ§{XV hmoV AgVmo.
508 Hw$amU

(AemàH$mao A„mh lÕmd§Vm§Zm {Xdg|{Xdg CÞVr àXmZ H$arV AgVmo) H$s, ˶m§Zm
nmhÿZ g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Mm Oi’$imQ> ìhmdm. (nU) ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$
lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVrc, Aem§Zm A„mhZo j‘m H$aʶmMo d ’$ma ‘moR>o ~jrg
XoʶmMo dMZ {Xcoco Amho.
gyah-49. Ac-hþOwamV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amg‘moa Amncr ’w$emaH$s
{‘ady ZH$m. A„mhMr OmU R>odyZ amhm. IamoIa, A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam
Amho.
2
lÕmd§Vm§Zmo! n¡J§~amer ‘moR>çm AmdmOmV ~mocy ZH$m, Á¶mà‘mUo Vwåhr EH$‘oH$m§er
‘moR>‘moR>çmZo ~mocV AgVm. AݶWm Vw‘Mr gd© gËH¥$˶o dm¶m OmVrc Am{U Vwåhmcm
˶mMr OmUrdhr AgUma Zmhr. 3 Oo cmoH$ A„mhÀ¶m n¡J§~amg‘moa {Yå`m AmdmOmV
~mocVmV, hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Mr ‘Zo A„mhZo AO‘mdyZ ˶m§Mr (H$dmS>o)
gXmMaUmgmR>r Iwcr Ho$cocr AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r j‘m d ’$ma ‘moR>o ~jrg Amho. 4 Oo
cmoH$ Vw‘À¶m (amh˶m) Imoë¶m§À¶m ~mhoê$Z Vwåhmcm (‘moR>‘moR>çmZo d gmV˶mZo) hmH$
‘maVmV, ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ ~wÕrMm dmna Z H$aUmao AmhoV. 5 (EH$Xm ghOVoZo hmH$
{Xë¶mZ§Va) Vwåhr ~mhoa ¶oB©n¶ªV, ˶m§Zr g§¶‘nyd©H$ àVrjm Ho$cr AgVr Va Ago H$aUo
˶m§À¶mgmR>r (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) C{MV R>aco AgVo. nU A„mh ’$ma j‘merc d
X¶miy Amho.
6
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! EImXm XþamMmar ‘mUyg Vw‘À¶mH$S>o EImXr (dmB©Q>
negative) ~mV‘r KoD$Z Amcm Va (˶mda {dídmg H$aʶmnydu) {VÀ`m g˶Vo{df¶r
ZrQ> ImÌr H$ê$Z ¿¶m. Ago ìhm¶cm ZH$mo H$s, (˶m MwH$sÀ¶m ~mV‘rÀ¶m AmYmao)
AhoVwH$nUo Vwåhr BVam§Zm ZwH$gmZ nmoMdyZ ~gmc. ‘J Vwåhmcm Amnë¶m H¥$˶mda
níMmÎmmn H$amdm cmJoc. 7 Am{U ¶m Jmoï>rMr OmU R>odm, Vw‘À¶m‘ܶo A„mhMm n¡J§~a
CnpñWV Amho. ~è¶mM Jmoï>r‘ܶo ˶mZo Oa Vw‘Mo åhUUo ‘mݶ Ho$co AgVo Va Vwåhr
g§H$Q>mV gmnS>cm AgVm. nU A„mhZo Vw‘À¶m ‘Zm§V lÕo~Ôc ào‘ {Z‘m©U Ho$co
Am{U {Vcm Vw‘À¶m ‘Zm§Zm {à¶ dmQ>oc Ago Xe©{dco. VgoM ˶mZo AlÕm, Xþï>nUm d
Adkm ¶m Jmoï>t{df¶r Vw‘À¶m ‘ZmV {VQ>H$mam {Z‘m©U Ho$cm. AgoM cmoH$ gÝ‘mJm©da
‘mJ©ñW AmhoV, 8 A„mhÀ¶m H¥$noZo d AZwJ«hmZo. Am{U A„mh gd© H$mhr OmUUmam
Amho, ~w{ÕdmZ Amho.
gyah-49. Ac-hþOwamV 509

9
lÕmd§Vm§n¡H$s XmoZ JQ> AmngmV {^S>co Va ˶m§À¶mXaå¶mZ g‘oQ> KS>dyZ AmUm,
‘J Oa ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> Xþgè¶mda Aݶm¶ H$arV Agoc Va ˶m JQ>m{déÕ cT>m,
Omo Aݶm¶ H$arV Amho, Omon¶ªV Vmo A„mhÀ¶m AmXoemH$S>o naV ¶oV Zmhr. ‘J Ooìhm
Vmo ˶mH$S>o dioc, Voìhm ˶m§À¶mXaå¶mZ ݶm¶nyd©H$ g‘oQ> KS>dyZ AmUm. Am{U
ݶm¶nyd©H$M H¥$Vr H$am. H$maU A„mhcm ݶm¶r cmoH$ {à¶ AmhoV. 10 gd© lÕmd§V
AmngmV ^mD$ (åhUOo Y‘©~m§Yd) AmhoV. åhUyZ (Ooìhmhr ˶m§À¶m Xaå¶mZ H$mhr
{ddmX {Z‘m©U Pmë¶mg) ^mdm-^mdm‘ܶo {‘cm’$ KS>dyZ AmUm. Am{U A„mhMr
OmU ~miJm, åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr OmB©c.
11
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s nwéfm§Zr BVa nwéfm§Mr {I„r CS>dm¶cm ZH$mo, e³¶
Amho H$s, (A„mhÀ¶m Ñï>rV) Vo ˶m§À¶mnojmhr A{YH$ Mm§Jco Agy eH$VmV. Zm
{ó`m§Zr BVa {ó`m§da hgmdo, e³¶ Amho, ˶m ¶m§À¶mnojm (åhUOo hgUmè¶m§nojmhr)
A{YH$ Mm§Jë¶m AgVrc. VgoM Zm EH$‘oH$m§Zm Q>mo‘Uo ‘mam, Zm EH$‘oH$m§Mr dmB©Q> Zmdo
R>odm. lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Va dmB©Q> Zmdm§er g§~§Y OmoS>co OmUo, ’$ma dmB©Q> Amho. Am{U
Oo níMmÎmmn H$ê$Z (ho gd© gmoS>Uma ZmhrV), Va VoM cmoH$ A˶mMmar AmhoV.
12
lÕmd§Vm§Zmo! ~è¶mM Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV g§e¶ KoUo Q>mim, H$maU H$mhr ~m~VrV
g§e¶ KoUo åhUOo JwÝhm H$aUo hmo¶. EH$‘oH$m§Mr (JwáMamà‘mUo) hoa{Jar H$ê$ ZH$m.
Am{U EH$‘oH$m§À¶m MhmS>çm-MwJë¶m H$ê$ ZH$m. Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmcm Amnë¶m ‘aU
nmdcoë¶m ^mdmMo ‘m§g Im¶cm AmdS>oc H$m? AWm©VM! ¶m Jmoï>rMm ^¶§H$a {VQ>H$mam
Vwåhmcm dmQ>oc. A„mhMr (gX¡d) OmU R>odm (˶mMo ^¶ ~miJm), {Z:g§Xoh, A„mh
’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
13
cmoH$m§Zmo! Amåhr Vwåhm (gdmªZm) EH$ Za d EH$ Zmar nmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amho.
‘J Vwåhmcm EH$‘oH$m§Zm AmoiIVm ¶mdo ¶mgmR>r, Vw‘À¶m {d{dY OmVr d H${~co
~Z{dco. (nU) A„mhÀ¶m ZOaoV VmoM gdm©{YH$ gÝ‘mZZr` ‘Zwî¶ Amho, Omo ˶mMr
gdm©{YH$ OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aUmam) Amho. {ZpíMVM A„mh gd© H$mhr
OmUUmam, gd©àH$mao OmUrd AgUmam Amho. (all knowing-all aware).
14
dmid§Q>mV amhUmao Aa~ cmoH$ åhUVmV, "Amåhr Va lÕmd§V ~Zcmo AmhmoV.'
(n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "Zmhr, Vwåhr (AÚmn) lÕm YmaU Ho$cocr Zmhr, Vwåhmcm Ago
åhUmd¶mg hdo, ""Amåhr (ZwH$V§M) Bñcm‘Mm A§JrH$ma Ho$cm Amho,'' H$maU (Iè¶m
AWm©Zo) ÑT> lÕoZo AÚmn Vw‘À¶m öX¶mV àdoe Ho$cocmM Zmhr. Am{U Oa Vwåhr
A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$amc Va A„mh Vw‘À¶m H¥$˶m§Zm ‘wirM
510 Hw$amU

dm¶m OmD$ XoUma Zmhr. IamoIa A„mh ‘m’$ H$aUmam, H¥$nm H$aUmam Amho.' 15 gƒo
lÕmd§V Va Vo cmoH$ AmhoV, Oo A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J§~amda lÕm YmaU H$aVmV
Am{U ‘J ˶m{df¶r ‘wirM e§H$m KoV ZmhrV. Am{U Amnco YZ d àmU nUmcm
cmdyZ A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOoM {OhmX) H$aVmV. hoM cmoH$
g˶dmXr AmhoV.
16
(n¡J~§ a!) ¶m cmoH$m§Zm gm§Jm, "Vwåhr A„mhcm Amnë¶m lÕoMr OmU H$ê$Z
Úm¶cm {ZKmcmV H$s H$m¶? Ooìhm A„mh Agm OmUH$ma Amho H$s, ˶mcm Vo gd© ‘mhrV
Amho Oo-Oo AmH$memV Amho Am{U Oo-Oo n¥Ïdrda Amho. A„mhcmM à˶oH$ Jmoï>r{df¶r
n[anyU© kmZ Amho.' 17 (n¡J~§ a!) H$mhr cmoH$m§Zm Ago dmQ>Vo H$s, ˶m§Zr Bñcm‘Mm ñdrH$ma
H$ê$Z Vw‘À¶mda CnH$ma Ho$co Amho. ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr Bñcm‘Mm A§JrH$ma H$aUo hm
‘m¶mda CnH$ma Amho, Ago H$Xm{n g‘Oy ZH$m. Va ¶mCcQ> g˶ ho Amho H$s, A„mhMm
Vw‘À¶mda CnH$ma Amho H$s, ˶mZo Vwåhmcm g˶lÕoMm Adc§~ H$aʶmMr gX²~Õ w r {Xcr.
18
(¶m dmñVdmMm ñdrH$ma H$am) Oa Vwåhr g˶dmXr AmhmV Va.' {Z:g§Xho , A„mh
AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m, (cmoH$m§gmR>r) AÑí¶ Agcoë¶m gd© Jmoï>r OmUVmo Amho. Am{U
Vwåhr Oo H$mhr H$aV AgVm, ˶mda Vmo ZOa R>do Zy Amho.
gyah-50. µH$mµ’$0
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
µH$mµ’$0 ¶m ‘hmZ Aem Hw$amUmMr enW! (Vwåhr Am‘Mo nmR>dcoco n¡J§~a
AmhmV). 2 nU, ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>Vo H$s, ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m‘YyZM EH$
gmdY H$aUmam (n¡J§~a) Amcocm Amho. g˶ ZmH$maUmè¶m§Zr åhQ>co, "IamoIa hr EH$
AO~ Jmoï> Amho! 3 H$s, Amåhr Ooìhm ‘¥Ë¶y nmdë¶mZ§Va (Hw$OyZ) ‘mVr hmoD$Z OmD$,
(Voìhm Amåhmcm H$emàH$mao {Od§V Ho$co OmD$ eH$Vo?) IamoIa Vr ’$ma Ag§^d Jmoï>
dmQ>Vo!' 4 Amåhr Mm§Jco OmUVmo H$s, ‘mVr ˶m§À¶m earamcm H$emàH$mao Zï> H$aVo.
Am{U Am‘À`mH$So> gwa{jV Agm EH$ (‘hmZ) J«§W Amho, Á¶mV à˶oH$ Jmoï> Z‘yX
Ho$cocr Amho.
(Q>rn: ˶mV à˶oH$ {Z{‘©Vr g§~§YmZo EHy$U EH$ Vnerc Amho, Am{U Amåhr ˶mZwgmaM ˶m§Zm {Od§V
H$ê$.)
5
nU ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Ooìhm Vo ˶m§À¶mH$S>o Amco. n[aUm‘r
Vo Jm|YiyZ Jococo AmhoV.
gyah-50. µH$mµ’$0 511

6
˶m§Zr ˶m§À¶mda Agcoë¶m AmH$memMo H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z Ho$co
Zmhr H$m? Amåhr H$emàH$mao ˶mg {Z‘m©U H$ê$Z gOdco d nyU©nUo Xmof‘wº$ (~Zdco).
7
VgoM Amåhr n¥Ïdrcm ngadyZ {VMm {dñVma Ho$cm Am{U {VÀ`mda nd©Vm§Zm
^¸$‘[a˶m C^o Ho$co Am{U {VÀ`mda gd© àH$maÀ¶m gw§Xa dñVy CJ{dë¶m AmhoV. 8
¶mV (A„mhH$S>o) diUmè¶m à˶oH$ ^º$mgmR>r YS>o d ~moY àmá H$aʶmMr gmYZo
AmhoV. 9 Am{U Amåhr AmH$memVyZ (cmoH$m§gmR>r) cm^Xm¶r R>aUmè¶m nmʶmMm dfm©d
Ho$cm, Am{U ˶mÛmao (’$im§À¶m) ~mJm Am{U Ymݶm§Mr eoVr {Z‘m©U Ho$cr. 10 Am{U
IOwarMo C§M-C§M d¥j Á¶mda ’$im§Mo Kmog, EH$mda EH$ cm|~H$iV AgVmV. 11
cmoH$m§À¶m CnOr{dHo$Mr ì¶dñWm åhUyZ, Am{U ˶m nmʶmÛmao Amåhr ‘¥V AdñWoV
Agcoë¶m O{‘Zrcm OrdZ àXmZ H$aVmo, AemMàH$mao (‘ocoë¶m cmoH$m§Mo) nwZéËWmZ
hmoBc© .
12
¶m cmoH$m§À¶m nydu (¶m§À¶mà‘mUoM) ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr (‘¥Ë¶wníMmV OrdZmg
ZH$ma {Xcm) VgoM I§XH$dmë¶m O‘mVrZo d g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrZohr nwZéËWmZmg)
ImoQ>o R>a{dco. 13 Am{U AmX (¶m O‘mVrZo) d {’$aAm¡ZZo Am{U cyVÀ¶m ~m§Ydm§Zr.......
14
dZmV amhUmao (A¶H$mdmco) Am{U Vwã~mÀ¶m cmoH$m§Zrhr ImoQ>o R>a{dco. gdmªZr
n¡J§~am§Zm ImoQ>o R>a{dco. åhUyZ (eodQ>r) ‘m¶m Á¶m {ejonmgyZ ˶m§Zm gmdY H$aʶmV
Amco hmoVo, Vr {ejm ˶m§À¶mda MmcyZ Amcr. 15 n{hë¶m doiog {Z{‘©Vr H$ê$Z
Amåhr WHy$Z Jocmo AmhmoV (Ago ¶m§Zm dmQ>Vo H$s H$m¶?) (A{O~mV) Zmhr. Varhr ho
cmoH$ Xþgè¶m doiog {Z‘m©U Ho$ë¶m Omʶmg§~§YmZo ({ZamYma) e§H$m KoV AmhoV.
16
AmåhrM ‘mZdmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶mÀ¶m ‘Zmcm Á¶m-Á¶m {dMmam§Mm
ñne© hmoVmo, Vo gd© Amåhr OmUVmo. Am{U Amåhr ˶mÀ¶m H§$R>mVrc {eaonojmhr ˶mÀ¶m
A{YH$ Odi AgVmo. 17 XmoZ Zm|X H$aUmao XÿV (à˶oH$mÀ¶m H$‘mªMr) Zm|X H$arV
AmhoV. Oo à˶oH$mÀ¶m COì¶m d S>mì¶m ~mOyg ~gcoco AgVmV. 18 EH$ eãXhr
Agm ZgVmo Omo EImXm ‘mUyg ~mocVmo. Am{U ˶mMr gX¡d gVH©$ Agcoë¶m XÿVmH$Sy>Z
Zm|X hmoV Zmhr.
19
Am{U ‘¥Ë¶yMr ~oewÕr (gd©) g˶mgh àH$Q> hmoB©c. (ho ‘mZdm!) hrM Vr Jmoï>
Amho, {OÀ`mnmgyZ Vy niyZ OmD$ nmhV hmoVmg. 20 Am{U (eodQ>r nwZéËWmZmMo) qeJ
’w§$H$co OmB©c. hmM Vmo {Xdg Agoc Á¶mnmgyZ Vwåhmcm gmdY Ho$co OmV hmoVo. 21
Am{U à˶oH$ ‘Zwî¶ AemàH$mao ¶oB©c H$s, ˶mÀ¶m~amo~a EH$ hmH$Umam (angel) Am{U
Xþgam gmj XoUmam (angel) Agoc. 22 (gm§{JVco OmB©c H$s), Vy ¶mnmgyZ ~ogmdY
512 Hw$amU

hmoVmg. (AmO) Amåhr Vw‘À¶m (J’$cVrMm) nS>Xm Xÿa Ho$cm Amho, åhUyZ AmO VwPr
Ñï>r ’$ma VrúU Pmcocr Amho. 23 Am{U ˶mMm gmo~Vr (XÿV) åhUoc H$s, ‘r
(~Zdcocm) ˶mÀ¶m H$‘mªMm aoH$m°S>© ‘m¶mH$S>o V¶ma Amho. 24 (Voìhm A„mhH$Sy>Z
Amkm hmoB©c) à˶oH$ H¥$V¿Z, d g˶mÀ¶m eÌycm ZaH$mV ’o$Hy$Z Úm. 25 gËH¥$˶m§nmgyZ
amoIUmam, ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam (Am{U) BVam§Zm g§e¶mV cmoQ>Umam Agm. 26 Á¶mZo
A„mh{edm¶ Xþgè¶mcm Cnmñ¶ ~Z{dco hmoVo. ˶mcm H$R>moa {ejoÀ¶m {R>H$mUr T>H$cyZ
Úm. 27 Am{U ˶mMm gmo~Vr g¡VmZ åhUoc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ‘r ¶mg {dÐmohr
~Zdcoco Zmhr, Va Vmo ñdV:M MwH$sÀ¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$Z ’$ma Xÿa {ZKyZ Jocm
hmoVm.' 28 A„mh åhUoc, "‘m¶m g‘j ^m§S>U H$ê$ ZH$m. ‘r AmYrM Vwåhmcm (¶m)
{ejonmgyZ gmdY Ho$co hmoVo.' 29 "‘m¶mÛmao Pmcoë¶m {ZU©¶mV ~Xc e³¶ ZgVmo
Am{U ‘r ‘m¶m Xmgm§da H$Yrhr Aݶm¶ H$arV Zmhr.'
30
˶m {Xder Amåhr ZaH$mg {dMmê$, "Vy ^ê$Z Jocm Amhog H$m?' Vmo CÎma
XoB©c, "(Zmhr), AmUIr H$moUr AmhoV H$m?' 31 Am{U (˶m {Xder) ñdJ© gXmMmar
(B©e-^rê$) cmoH$m§À¶m Odi AmUco OmB©c, ˶m§À¶mnmgyZ ’$ma Xÿa Zgoc. 32 (˶m§Zm
gm§{JVco OmB©c), "hmM Amho Vmo (ñdJ©) Á¶mMo dMZ Vwåhmcm {Xco OmV hmoVo.' ho ˶m
à˶oH$mMo {R>H$mU Amho, Á¶mcm Zoh‘r A„mhMr AmoT> Agm¶Mr Am{U ‘ZmV Zoh‘r
(A„mhMrM) AmR>dU Agm¶Mr. 33 Vmo (à˶oH$ ‘mUyg) Omo H¥$nmd§V (A„mhà{V)
˶mcm Z nmhÿZhr ^rVr¶wº$ AmXa ~miJm¶Mm. Am{U (AmO) níMmÎmmnmMr ^mdZm
~miJyZ Agcoë¶m A§V:H$aUmgh ˶mÀ¶mH$S>o Amcm. 34 Va AmVm (gX¡d) em§Vrgh
ñdJm©V àdoe H$am. hm Vmo {Xdg Amho, {OWyZ AZ§VH$mcrZ (gwIr) OrdZmMr gwédmV
hmoV Amho. 35 {VWo ˶m§À¶mgmR>r Vo gd© H$mhr Agoc Oo Vo BpÀN>Vrc. Am{U (˶m§Zm
XoʶmgmR>r) Am‘À¶mH$S>o AmUIr Iyn H$mhr Amho.
36
(n¡J§~a! Oo AmVm g˶ ZmH$maV AmhoV) ¶m§À¶mnydu Amåhr {H$VrVar OZg‘yhm§Zm
Zï> Ho$coco Amho. Oo eº$sÀ¶m Ñï>rZo ¶m§À¶mnojm daMT> hmoVo. ˶m§Zr gd©Ì ^yVcmda
Aml¶mMo {R>H$mU emoYʶmgmR>r ^anya emoYmemoY Ho$cm, nU ˶m§Zm Vo Hw$R>ohr gmnS>co
Zmhr. 37 ¶m‘ܶo ~moYna g§Xoe AmhoV, nU ˶m ‘mUgmgmR>r Á¶mÀ¶mH$S>o A§V:H$aU
Amho. qH$dm Oa Vmo ~moY J«hU H$aʶmÀ¶m hoVyZo EoH$Umam Agoc.
38
Amåhr AmH$me d n¥Ïdr Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd© ghm
{XdgmV (åhUOo ghm H$mcI§S>mV) {Z‘m©U Ho$co Amho. Am{U ˶m‘wio Amåhr A{O~mV
WH$cmo Zmhr. 39 (n¡J§~a!) Vo Oo H$mhr ~mocVmV, Vo g§¶‘nyd©H$ ghZ H$am. Am{U
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV 513

Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$arV amhm, gy`m}X`mnyduhr Am{U


gy¶m©ñVmnyduhr. 40 Am{U amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc ˶mMo ñVw{VJmZ H$am Am{U Z‘mµO
Pmë¶mZ§Vahr.
41
Am{U hr Jmoï> (Zoh‘r) cjmV R>odm H$s, ˶m {Xder hmH$ ‘maUmam (‘ocoë¶m§Zm)
AJXr OdiyZ hmH$ ‘maoc, (åhUoc, "CR>m'). 42 Á¶m {Xder Vo (nyU© {dídmgmZo) ˶m
(^¶§H$a) ñ’$moQ>mMm AmdmO EoH$Vrc, Vmo {Xdg (H$~arVyZ) ~mhoa ¶oʶmMm {Xdg
Agoc. 43 {ZpíMVM, AmåhrM OrdZ XoVmo, d AmåhrM ‘¥Ë¶yhr XoVmo, (eodQ>r) gdmªZm
Am‘À¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo Amho. 44 Á¶m {Xder ˶m§À¶mda Agcocr O‘rZ Xþ^§JyZ
OmB©c, gd© KmB©KmB©Zo ˶mVyZ {ZKVrc. (Am{U A„mhÀ¶m ݶm¶mgZmH$S>o YmdVrc).
˶m gdmªZm EH${ÌV H$aUo, Am‘À¶mgmR>r AJXr gmonr Jmoï> Amho.
45
Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr Amåhmcm nyU© OmUrd Amho. Am{U (n¡J§~a!)
(lÕm YmaU H$aʶmgmR>r) Vwåhr ˶m§Zm ‘wirM gº$s H$ê$ eH$V Zmhr. (åhUOo gº$s
H$aʶmgmR>r Vw‘Mr {Z¶wº$s Ho$cocr Zmhr). Vwåhr ¶m Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo ˶m ‘mUgmg
CnXoe Úm, Omo ‘m¶m Y‘H$sMo ^¶ ~miJVmo.
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m dmè¶m§Mr enW, Oo (gd©Ì dmVmdaUmV) Yyi {dIwaVmV. 2 Am{U ˶m
(dmè¶m§Mr), Oo (nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§M)o AmoPo dmhÿZ ZoVmV. 3 Am{U ˶m Á¶m hiwdmanUo
dmhVmV. 4 ‘J (A„mhÀ¶m) AmkoZgw ma (OrdZmgmR>r daXmZ Agcoë¶m nmdgmMo) dmQ>n
gd©Ì H$aVmV (˶m ñdJ©XVÿ m§Mr enW). 5 Vwåhmcm Oo dMZ {Xco OmV Amho, Vo g˶ Amho
__
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr 6 H$s, (H$‘mªMm) {ZU©¶ Adí¶ hmoUma Amho. 7 (ZjÌm§M)o AZoH$
‘mJ© Agcoë¶m ˶m AmH$memMr enW. 8 (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr doJdoJù¶m ‘Vm§V dmB©Q>[a˶m
o o AmhmV (H$s Vwåhmcm H$iV Zmhr H$s, H$emda {dídmg R>do mdm?) 9 g˶mnmgyZ
Jwa’$Q>cc
{d‘wI VmoM hmoVmo, Omo (ñdV:MrM) ’$gdUyH$ H$arV AgVmo.
10
gd©Zme hmodmo AQ>H$i~mOr H$aUmè¶m§Mm, 11 Oo J’$cVrV ~wS>mcoco AmhoV.
12
(WÅ>m-‘ñH$ar H$arV) {dMmaVmV, "Vmo ݶm¶mMm {Xdg ¶oUma Var H$Yr?' 13 (Vmo
Voìhm ¶oBc© ) Á¶m {Xder ˶m§Zm AmJrda ^mOco OmB©c. 14 (gm§{JVco OmB©c) AmVm
MmIm, Md Amnë¶m XþîH$‘mªÀ¶m ’$im§Mr, hrM Vr ({ejm) Amho, Á¶mgmR>r Vwåhr ’$ma
KmB© H$arV hmoVm. 15 (nU) A„mhMr OmU R>do Zy OrdZ ì¶VrV Ho$coco cmoH$ (ñdJm©À¶m)
514 Hw$amU

~mJm§V Am{U (Z¶Zaå¶) àdmhm§À¶m eoOmar AgVrc. 16 ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm Oo-
Oo (H¥$nmàgmX) XoV Agoc, Vo KoV AgVrc. H$maU ¶mnydu Vo Mm§Jcr H¥$˶o H$arV AgV.
17
Vo amÌrÀ¶m g‘¶r (amÌ^a Z PmonVm) WmoS>m doi PmonV AgV. 18 amÌrÀ¶m eodQ>À¶m
àhar (Amnë¶m MwH$m§~Ôc) ‘m’$s ‘mJV AgV. 19 Am{U ˶m§À¶m YZg§nÎmrV ‘mJUmè¶m§Mm
Am{U JaOy cmoH$m§Mm {hñgm hmoVm.
20
ÑT> lÕm ~miJUmè¶m§gmR>r ^yVcmda (A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m AZoH$) IwUm
AmhoV. 21 VgoM ñdV: Vw‘À¶m‘ܶohr (AZoH$ IwUm AmhoV). Va ‘J Vo Vwåhr nmhV
Zmhr? 22 Am{U AmH$memV Vw‘À¶m CnOr{dHo$Mo (òmoV) AmhoV Am{U Vr Jmoï> XoIrc
{OMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho. 23 AmH$me d n¥Ïdr ¶m§À¶m nmcZH$˶m©Mr enW,
ho (Hw$amU) AJXr VgoM g˶ Amho. Á¶mà‘mUo Vw‘À¶mH$S>o ~mocʶmMr ¶mo½¶Vm Amho,
ho EH$ g˶ Amho.
24
B~«mhr‘À¶m gÝ‘mZZr¶ nmhþʶm§Mr Jmoï> Vwåhr H$Yr EoH$cr Amho H$m? 25
Ooìhm Vo (ñdJ©XÿV) ˶mÀ¶mH$S>o Amco d åhUmco, "Vwcm em§Vr cm^mo! (gcm‘!)' ˶mZo
CÎma {Xco, "Vwåhmcmhr ‘m¶mH$Sy>Z gcm‘!' (Vmo ñdV:er åhUmcm), "ho AZmoiIr
cmoH$ dmQ>VmV.' 26 ‘J Vmo Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶m§H$S>o Jocm, Am{U EH$ OmS>OyS> dmgê$
(åhUOoM ˶mMo ‘m§g) ^mOyZ KoD$Z Amcm, (nmhþUMma åhUyZ). 27 Am{U ˶mg
(˶mZo) ˶m§À¶mg‘moa àñVwV Ho$co, (Vo ImV ZmhrV ho nmhÿZ) ˶mZo åhQ>co, "AmnU
ImV H$m Zmhr?' 28 ‘J ‘Zmo‘Zr Vmo ^¶^rV Pmcm, (¶m {dMmamZo H$s, ho eÌy Va
ZgmdoV). Voìhm Vo (Amncm n[aM¶ XoD$Z) åhUmco, "{^D$ ZH$mog,' Am{U ˶m§Zr
˶mcm EH$m kmZr nwÌmÀ¶m OÝ‘mMr ew^dmVm© {Xcr. 29 Voìhm (Vr dmVm© EoHy$Z) ˶mMr
nËZr ‘moR>çmZo ~mocV (˶m nmhþʶm§Odi) Amcr, Am{U (AmíM¶m©Z)o Amnë¶m H$nmimda
‘mê$Z KoD$Z {VZo åhQ>co, "(‘m¶m gma»¶m) EH$m d¥Õ, (d Am¶wî¶^a) dm§P am{hcoë¶m
órcm (AmVm nwÌ hmoUma)!' 30 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vw¶m nmcZH$˶m©Mr AerM BÀN>m
Amho.' IamoIa Vmo (Agr‘) ~w{Õ‘mZ d gd© H$mhr OmUUmam Amho!
31
B~«mhr‘Zo åhQ>co, "(ñdJ©XÿVm§Zmo! ¶m{edm¶) Vw‘À¶mnwT>o AmUIr H$m¶ H$m¶©H«$‘
Amho?' 32 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr AnamYr cmoH$m§H$S>o nmR>{dco Jocmo AmhmoV,
(cyVÀ¶m cmoH$m§H$S>o). 33 ¶mgmR>r H$s, Amåhr ˶m§À¶mda ^mOcoë¶m ‘mVrÀ¶m XJS>m§Mm
dfm©d H$amdm. 34 ˶m cmoH$m§Zm {ejm H$aʶmgmR>r, Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
{MÝhm§{H$V H$aʶmV Amcoco AmhoV, Á¶m§Zr gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>ʶmMo nmn Ho$coco
Amho.' 35 ‘J Amåhr (cyVÀ¶m ehamVyZ) Oo (WmoS>o’$ma) lÕmd§V hmoVo, ˶m gdmªZm
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV 515

~mhoa H$mT>co. 36 Am{U {VWo EH$m Kam{edm¶ gÀÀ¶m lÕmd§VmMo Aݶ Ka Agë¶mMo
Amåhmcm AmT>ico Zmhr. 37 Am{U Amåhr ˶m ehamV ˶m cmoH$m§gmR>r EH$ (g§Xeo gyMH$)
IyU ~mH$s R>odcr, Oo Xþ:IXm¶r {ejoMo ^¶ ~miJVmV.
38
VgoM ({’$aAm¡Z d) ‘ygmÀ¶m H$WoVhr (Amåhr AgmM) g§Xoe ‘mJo gmoS>cm.
Ooìhm Amåhr ˶mcm {’$aAm¡ZH$S>o gwñnï> à‘mUmgh nmR>{dco hmoVo. 39 nU ˶mZo
Amnë¶m eº$sÀ¶m Ah§H$mamnmoQ>r ‘ygmH$S>o nmR> {’$adcr d åhUmcm, "hm (‘ygm) EH$Va
OmXÿJma Amho qH$dm doS>m ‘mUyg Amho.' 40 (eodQ>r) Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mcm
nH$Sy>Z, gdmªZm g‘wÐmV ’o$Hy$Z {Xco. (¶m n[aUm‘mgmR>r) Xmofr VmoM hmoVm. 41 Am{U
(AgmM) g§Xoe AmX (¶m O‘mVrÀ¶m ~m~VrV Oo KS>co) ˶m‘ܶohr Amho. Ooìhm
Amåhr ˶m§À¶mda {dZmeH$mar dmXi nmR>dco hmoVo. 42 Vo dmXi Á¶m (^y^mJmdê$Z)
Joco {VWo gd© H$mhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co, AJXr Mwam-Mwam H$ê$Z gmoS>co, (H$mhrhr {e„H$
R>odco Zmhr). 43 Am{U AgmM g§Xoe g‘yX (¶m O‘mVrÀ¶m KQ>ZoVhr) Amho. Ooìhm
˶m§Zm gm§JʶmV Amco H$s, "H$mhr H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m.' 44 nU ˶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmXoemH$S>o nmR> {’$adcr. ‘J (eodQ>r) Vo AMmZH$nUo EH$m ^¶§H$a
{dOoÀ¶m VS>m»¶mV gmnS>co, Ooìhm Vo (Aghm¶nUo) nmhVM am{hco. 45 ‘J Vo nwÝhm
CRy> eH$co ZmhrV. Zm Vo ˶m (g§H$Q>mnmgyZ) ñdV:Mm ~Mmd H$ê$ eH$co. 46 Am{U
(AemMàH$mao Amåhr) ¶mnydu ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr (Zï> Ho$co), H$maU Vo {ZpíMVnUo
AnamYr cmoH$ hmoVo.
47
AmåhrM universe cm (Am‘À¶m gO©Zerc) eº$sZo ~Z{dco. Am{U AmåhrM
˶mMm gmV˶mZo {dñVma H$arV AmhmoV. 48 Am{U n¥ÏdrMm {dñVmahr AmåhrM Ho$cocm
Amho. Am{U {H$Vr (CÎm‘ g§VwcZmgh) Amåhr {VMm {dñVma Ho$cocm Amho! 49 Amåhr
à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m OmoS>çm ~Z{dë¶m AmhoV. ho ¶mgmR>r H$s, (˶mÀ¶m H$cm-H$m¡eë¶m{df¶r)
Vwåhr (JhZ) qMVZ H$amdo. 50 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm gm§Jm, Vw‘Mm d gdmªMm {Z‘m©Vm, ‘mcH$
d nmcH$ Agcoë¶m) A„mhH$S>Mo Ymd ¿¶m, ‘cm Va Ho$di Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm
Bemam XoʶmgmR>r ˶mÀ¶mH$Sy>Z nmR>{dʶmV Amcoco Amho. 51 A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgè¶mcm
Cnmñ¶ R>ady ZH$m. ‘r Ho$di ˶mÀ¶mH$Sy>Z Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm Bemam XoʶmgmR>r
Amcmo Amho.
52
AemMàH$mao ¶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§H$S>o Agm EH$hr n¡J§~a Amcm Zmhr, Á¶mcm
˶m-˶m doiÀ¶m cmoH$m§Zr OmXÿJma qH$dm doS>m åhQ>coco Zmhr. 53 ¶m gdmªZr EH$‘oH$m§Zm
¶mM ({dMmaYmaoMm) dmagm {Xcocm Amho H$s H$m¶? Zìho, Vo gd© AmhoVM {dÐmohr
516 Hw$amU

cmoH$. 54 (n¡J§~a!) Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j H$am. Am{U Vw‘À¶mda H$moUVmhr Xmof
¶oUma Zmhr. 55 nU CnXoe H$arV amhm, H$maU CnXoe H$aʶmZo lÕmd§Vm§Zm cm^ hmoVmo.
56
Am{U (˶m§Zm gm§Jm H$s), ‘r {OÞ d ‘mZdmcm Aݶ H$emgmR>r Zìho Va
˶m§Zr ‘mPr CnmgZm H$amdr, ¶mgmR>r {Z‘m©U Ho$coco Amho. 57 ‘r ˶m§À¶mH$S>o H$moUVrhr
CnOr{dH$m ‘mJV Zmhr. Zm ˶m§Zr ‘cm ^admdo, Aer ˶m§À¶mH$Sy>Z H$Yr Anojm
H$aVmo. 58 H$maU A„mh (gdmªZm) CnOr{dH$m XoUmam Amho (gdmªMm nmcZH$Vm© Amho),
gX¡d gd©e{º$‘mZ Amho, AnamOo¶ Amho. 59 {ZpíMVM Oo XþamMmar AmhoV ˶m§À¶m
nmnm§Mr KmJa ^am¶cm Amho. Á¶mà‘mUo (¶m§À¶mnyduÀ¶m) ˶m§À¶mgma»¶m cmoH$m§À¶m
nmnm§Mr KmJa ^acr hmoVr. Va ˶m§Zr ‘m¶mH$S>o ({ejoMr) ‘mJUr H$ê$ Z¶o. (Vr
Amnë¶m {Z¶V doioda ¶oUma). 60 g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr ˶m {Xder H$mhr I¡a
Zmhr, Á¶m {XdgmMo ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho.
gyah-52. AV-Vya
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{gZmB© nd©VmMr enW. 2 Am{U {c{IV J«§WmMr (enW) 3 Omo Iwë¶m nmZm§da
({c{hcm Jocm Amho). 4 Zoh‘r cmoH$m§Zr JO~Ocoë¶m ˶m (H$m~m) J¥hmMr enW. 5
˶m (AmH$meê$nr) C§M N>VmMr. 6 VgoM ^aVr Amcoë¶m g‘wÐmMr enW. 7 (ho
‘mUgm!) Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejoV (AnamYr cmoH$) Adí¶ OIS>co OmUma. 8
{Vcm Q>miy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. 9 ˶m {Xder AmH$me (dmB©Q>[a˶m) hmXê$Z
OmB©c. 10 Am{U nd©V (^¶mdh) hmcMmc H$ê$ cmJVrc. 11 ˶m {Xder g˶
ZmH$maUmao cmoH$ ~a~mX hmoUma, ho Z¸$s. 12 AmO Oo ì¶W© eãXm§Mm Ioi IoiʶmV
ì¶ñV AmhoV 13 (nU) ˶m {Xder ˶m§Zm X¶m‘m¶m Z XmIdVm, Y¸o$ ‘maV ZaH$mÀ¶m
AmJrH$S>o ZoʶmV ¶oB©c. (Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c). 14 hr Amho Vr AmJ {Ocm
Vwåhr ImoQ>o R>adrV AgV. 15 hrXoIrc ZOa~§Xr (OmXÿ) Amho H$m H$s, Vwåhmcm H$mhr
g‘OV Zmhr?
(Q>rn: hoM cmoH$ n¡J§~am§Zm OmXÿJma d ˶m§À¶m g§Xoem§Zm OmXÿ åhUV AgV.)
16
¶mV XmIc ìhm, AmVm Vwåhr ghZercVm XmIdm qH$dm XmIdy ZH$m (åhUOo
AmH«$moe H$arV amhm) ˶mZo H$mhrhr hmoUma Zmhr. Vwåhmcm VgmM ‘mo~Xcm {Xcm OmV
Amho, Oer Vwåhr H¥$˶o H$arV hmoVm.
17
nU B©e{^ê$ (åhUOo A„mhMr OmU R>odyZ OrdZ OJcoco cmoH$) ˶m {Xder
Eoíd¶©g§nÞ Aem ~mJm§V AgVrc. 18 ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§Zm {Xcoë¶m gwIXm¶r
gyah-52. AV-Vya 517

Jmoï>tMm Cn^moJ KoV AgVrc. ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Mm (gdm©V ‘moR>m H¥$nmàgmX åhUOo)
˶mZo ˶m§Zm AmJrÀ¶m {ejonmgyZ dmM{dcoco Agoc. 19 (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) Im
d ß¶m Am{U ‘Om H$am, Vwåhr Ho$coë¶m H¥$˶m§Mo ~jrg åhUyZ. 20 Vo am§JoZo ‘m§S>coë¶m
Amam‘Xm¶r AmgZm§da ‘ñVn¡H$s nhþS>coco AgVrc. Am{U Amåhr ‘moR>çm d gw§Xa
S>moio Agcoë¶m ê$ndVr {ó`m§er ˶m§Zm {ddmh~Õ H$ê$.
21
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§À¶m An˶m§Zr (g˶) lÕogh Amnë¶m
dmS>d{S>cm§Mo AZwgaU Ho$coco Agoc. Va Aem§Zmhr Amåhr ˶m§À¶mgmo~VM dmñVì¶
àXmZ H$ê$. Am{U Amåhr ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H¥$˶m§À¶m ‘mo~Xë¶mVyZ H$mhrhr H$‘r
H$aUma Zmhr. à˶oH$ ‘mUyg Amnë¶m Ho$coë¶m H$‘mªV ~m§Ycocm Amho. 22 Am{U Amåhr
˶m§Zm ˶m§À¶m BÀN>oZwê$n ’$io, Am{U ‘m§g {dnwc à‘mUmV (H$m¶‘) XoV amhÿ. 23 Vo
EH$‘oH$m§nwT>o Aem ‘ÚmMo H$n àñVwV H$aV AgVrc, Á¶mÛmao Zm Zem¶wº$ ~S>~S>rg
àoaUm {‘ioc, Zm EImÚm dmB©Q> H¥$˶mg. 24 Am{U Aer ê$ndmZ ‘wco ˶m§À¶m godoV
gX¡d VËna AgVrc, Ogo H$s, Vo ’$ma H$miOrnyd©H$ OVZ H$ê$Z R>odcoco ‘moVr AmhoV.
25
(ñdJ©{Zdmgr) EH$‘oH$m§H$S>o diyZ, AmngmV {dMmanyg H$aVrc. 26 Vo åhUVrc,
"Amåhr ¶mnydu Ooìhm Am‘À¶m Hw$Qw>§~r¶m§Xaå¶mZ Agm¶Mmo, Voìhm (à˶oH$ àg§Jr)
Amåhr A„mhMr OmU ~miJm¶Mmo.'
(Q>rn: hm {dMma Amåhmcm Zoh‘r gVm{dV Ago H$s, Am‘À¶m H$moU˶m H¥$˶mZo A„mh ZmamO hmoVmo H$s H$m¶?)
27
(IamoIa!) A„mhZo Am‘À¶mda (’$ma ‘moR>r) H¥$nm H$ê$Z, Amåhmcm hmoaniyZ
Q>mH$Umè¶m AmJrÀ¶m {ejonmgyZ dmM{dco. 28 ¶mnydu Amåhr ˶mMmM Ymdm H$arV
hmoVmo. Am{U (˶mZo AmVm Amåhmcm XmIdyZ {Xco Amho) H$s, IamoIa, Vmo ’$ma
29
namonH$mar d X¶miy Amho. (n¡J§~a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm) CnXoe H$arV amhm.
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo Zm ^{dî¶dº$m AmhmV, Zm doS>ga AmhmV. 30
H$m¶, Vo (Vw‘À¶m{df¶r Ago) åhUVmV, "Vmo Aݶ H$mhr ZgyZ EH$ H$dr Amho, Am{U
Amåhr Vmo EImÚm g§H$Q>mV gmnS>mdm, ¶mMr dmQ> nmhV AmhmoV.' 31 (n¡J§~a!) ˶m§Zm
gm§Jm, "Vwåhr dmQ> nmhm, ‘r XoIrc Vw‘À¶m~amo~a dmQ> nmhV Amho.' 32 ˶m§Mr ~wÕr
˶m§Zm Aem Jmoï>r {eH$drV AgVo H$m H$s, Vo AmhoVM {dÐmohr (ñd^mdmMo) cmoH$?
(Q>rn: Agm àíZ ¶m§À¶m~m~VrV EImÚmcm nSy> eH$Vmo.)
33
Vo Ago åhUVmV H$m H$s, (¶m n¡J§~amZo) ho Hw$amU ñdV: aMyZ AmUco Amho?
Zmhr, Ago Zmhr, ˶m§Zm ¶m (A„mhÀ¶m J«§Wmda) {dídmg R>odm¶MmM Zmhr. 34 (H$s
hm J«§W ‘mUgmMrM aMZm Amho Ago) Vo IamoIa J§^raVmnyd©H$ ~mocV AgVrc Va
˶m§Zrhr ¶mgma»¶mM EImÚm J«§WmMr aMZm H$ê$Z XmIdmdr.
518 Hw$amU

35
H$moUr {Z‘m©U Ho$ë¶m{edm¶M Vo ApñVËdmV Amcoco AmhoV H$s H$m¶? H$s,
˶m§Zr ñdV:M ñdV:cm {Z‘m©U Ho$co Amho. 36 AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr (hr)
˶m§ZrM Ho$cocr Amho H$s H$m¶? Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s, ˶m§Zm H$em~Ôchr ÑT>
{dídmg Zmhr. 37 ˶m§À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo I{OZo AmhoV H$s H$m¶, dm Vo
˶m§Mo aIdmcXma AmhoV? 38 ˶m§À¶mH$S>o (AmH$memn¶ªV OmUmar) EImXr {eS>r Amho
H$m, Á¶mda MTy>Z Vo (ñdJm©Vrc Jmoï>r) EoHy$Z KoD$ eH$VmV. Vgo Agoc Va ˶m§À¶m
EoH$Umè¶mZo ñnï> à‘mU gmXa H$amdo. 39 A„mhgmR>r ‘wcr Am{U Vw‘À¶mgmR>r ‘wco?
(Q>rn: hm H$m¶ ‘yI©nUm Amho `m§Mm! Agr‘ ‘hmZ, ñd¶§nyU©, AmË‘{Z^©a, gdmªMm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm©
Agcoë¶m A„mher An˶mMm {ZamYma g§~§Y OmoS>VmV Am{U ˶mVë¶m ˶mV ¶m§Zm ñdV:cm ZH$mo
Agcoë¶m ‘wctMm!)
40
qH$dm Ago Amho H$m? H$s, Vwåhr ¶m§À¶mH$S>o (hm g§Xoe nmoM{dʶm~Ôc)
‘ohZVmZm ‘mJV AmhmV, ˶m‘wio (Vw‘Mo åhUUo ‘mݶ Ho$ë¶mg) ˶m§Zm ˶m ^waX§S>mMm
~moOm ghZ H$amdm cmJoc. 41 qH$dm ˶m§À¶mH$S>o H$mhr AÑí¶mMo kmZ Amho, Oo Vo
{chÿZ KoD$ eH$VmV. 42 AWdm Vo H$mhr H$Q> aMʶmÀ¶m ~oVmV AmhoV? nU Vo g˶
ZmH$maUmao ñdV: ˶m H$Q>mV AS>H$Vrc. 43 A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr ˶m§Mm Cnmñ¶
Amho H$s H$m¶? Vo A„mhMo gh^mJr (Cnmñ¶) ~ZdVmV, ˶mÀ¶mer A„mhMm
Xþê$Zhr H$mhr g§~§Y Zmhr.
44
Am{U (¶m g˶ ZmH$maUmè`m§Mr ‘mZ{gH$Vm Aer ~Zcocr Amho H$s), Ogo
AmH$memMm EImXm VwH$S>m Imcr nS>VmZm ˶m§Zm {Xgcm Var Vo åhUVrc, "ho T>Jm§Mo
{d{dY Wa AmhoV.' (åhUOo A„mhÀ¶m {ejoMr ˶m§Zm ^rVrM Zmhr). 45 (n¡J§~a!)
˶m§Zm ˶mM (J’$cVrÀ¶m) AdñWoV Vmon¶ªV gmoSy>Z Úm. Ooìhm ˶m§Mm ˶m {Xdgmer
gm‘Zm hmoB©c Voìhm ˶m§Mr ewÕrM Vo J‘mdyZ ~gVrc. 46 ˶m {Xder ˶m§Mo S>mdnoM
(¶w³Ë¶m) ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma ZmhrV. Am{U Hw$Ry>Zhr H$moU˶mhr àH$mao ˶m§Zm
‘XV àmá hmoUma Zmhr. 47 nU, ˶m Anamܶm§gmR>r (ZaH$mÀ¶m) {ejoì¶{V[aº$
AmUIrhr {ejm Amho. nU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr.
(Q>rn: hr {ejm H$Xm{MV ¶mM OJmVrc qH$dm H$~arVrc {ejm Agy eH$Vo.)
48
(n¡J§~a!) Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ’¡$gë¶mgmR>r g§¶‘nyd©H$ àVrjm
H$am. Vwåhr {ZpíMVnUo Am‘À¶m ZOaog‘moa AmhmV. Va Ooìhm Vwåhr (nhmQ>o PmonoVyZ)
CR>Vm Voìhm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$am. 49 Am{U
AemMàH$mao amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc Am{U ZjÌm§Mm AñV hmoVmZmhr, ˶mMo ñVw{VJmZ
H$arV amhm.
519

gyah-53. AZ-ZÁ‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AñV nmdUmè¶m ZjÌm§Mr enW. Vw‘Mm gmo~Vr (åhUOo hm n¡J§~a) Zm
~hH$cocm Amho, Zm dmQ> MwH$cocm Amho. 3 Vmo BÀN>m§Ûmao àd¥Îm hmoD$Z ~mocV Zmhr. 4
hr B©ídadmUr Amho, Or ˶mÀ¶mH$S>o àH$Q> Ho$cr OmV Amho. 5 ˶mcm O~aXñV
e{º$emcr (ñdJ©XÿVmZo A„mhÀ¶m g§XoemMo) YS>o {Xco AmhoV. 6 Omo à~wÕ d {ddoH$erc
Agm Amho, Vmo (ñdJ©XÿV n¡J§~amg‘j) EH$Xm Amnë¶m Iè¶m ê$nmV àH$Q> Pmcm
hmoVm. 7 Voìhm Vmo {j{VOmÀ¶m gdm}ƒ ñWmZr hmoVm. 8 ‘J Vmo Imcr ˶mÀ¶m AJXr
Odi Amcm. 9 BVH$m Odi H$s, YZwî¶mÀ¶m XmoZ H$‘mZrBVHo$ A§Va qH$dm ¶mhÿZhr
H$‘rM A§Va Agoc. 10 ‘J A„mhZo Amnë¶m godH$mH$S>o (åhUOo n¡J§~a ‘whå‘X
¶m§À¶mH$S>o) g§Xoe àH$Q> Ho$cm, Omo ˶mcm àH$Q> H$am¶Mm hmoVm. 11 n¡J§~amZo Oo nm{hco
˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘ZmZo H$mhrhr ImoQ>o gm§{JVco Zmhr. 12 Va AmVm Vwåhr, ˶mZo Oo
nm{hco ˶m{df¶r dmX KmcUma H$m? 13 Am{U ˶mZo ˶mcm (˶mÀ¶m Añgc ê$nmV)
(AmH$memVyZ) Imcr ¶oVmZm Xþgè¶m doioghr nm{hco. 14 ’$ma Xÿada Agcoë¶m
~moarÀ¶m PmS>mOdi, Á¶mÀ¶m ncrH$So> H$moUrhr OmD$ eH$V Zmhr. 15 emídV gwI‘¶r
ñdJ© ˶mÀ¶mOdi Amho. 16 Voìhm AmܶmpË‘H$ Aem VoOmZo ~moarÀ¶m PmS>mcm PmHy$Z
Q>mH$co hmoVo. 17 ˶mMr Ñï>r Zm {dM{cV Pmcr, Zm ‘¶m©XoncrH$S>o Jocr. 18 ˶mZo
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) ‘moR>-‘moR>çm {Zemʶm nm{hë¶m.
19
Vwåhr H$Yr IamoIa "cm@V d C‚mm' ¶m§À¶m{df¶r H$mhr {dMma Ho$cmV H$m?
(Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$aVm). 20 Am{U ˶m§À¶mVrc {Vgam Omo "‘Zm@V' Amho
˶m{df¶rhr? 21 H$m¶! Vwåhr ñdV:gmR>r (Ho$di) ‘wcm§Mr ({ZdS> H$aVm) Am{U
‘wctMm g§~§Y A„mher OmoS>Vm? 22 hr Va ’$maM Aݶm¶H$maH$ dmQ>Ur Pmcr. 23
(hr VWmH${WV Cnmñ¶o åhUOo) Vwåhr d Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr R>odcoë¶m Zmdm{edm¶
Aݶ H$mhrM Zmhr. A„mhZo Vo (Cnmñ¶ Agʶm){df¶r H$moUVohr à‘mU AdVrU©
Ho$coco Zmhr. Vo Ho$di Amnë¶m ^«m‘H$ H$ënZm d Amnë¶m ‘ZmoH$m‘ZmMo AZwgaU
H$arV AmhoV. Am{U Vohr ˶m§À¶mH$S>o Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z Amcoco
AgVmZm. 24 ‘mUgmcm Oo hdo AgVo, Vo gd© ˶mcm àmá hmoVo H$m? 25 ho OJ Am{U
¶mZ§VaMo OJ A„mhÀ¶mM ‘mcH$sMo Amho (˶mÀ¶mM {Z¶§ÌUmV Amho).
26
AmH$memV {H$VrVar ñdJ©XÿV (angels) AmhoV, nU ˶m§Mr {e’$mag H$mhrhr
H$m‘r ¶oUma Zmhr. ‘mÌ ¶mg AndmX ˶mMm Agoc, Á¶mg A„mh BÀN>rc Va
520 Hw$amU

(~mocʶmMr) nadmZJr XoB©c. Am{U ˶mMo åhUUo Vmo ng§V H$aoc.


(Q>rn: ¶m ì¶{V[aº$ Zm H$moUr {e’$mag H$ê$ eH$Vmo, Zm H$moUmMr {e’$mag EoH$cr OmB©c.)
27
{ZpíMVM Oo cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>odV ZmhrV Vo, ñdJ©XÿVm§Zm
{ó¶m g‘OVmV. 28 nU ˶m§À¶mH$S>o ¶mgmR>r kmZmda AmYmarV H$moUVohr à‘mU Zmhr.
Vo Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$arV AmhoV. Am{U AZw‘mZ g˶mnwT>o {Q>Hy$ eH$V Zmhr.
29
(n¡J§~a!) Vwåhr Aem cmoH$m§H$S>o Xþc©j H$am, Oo Am‘À¶m CnXoem§H$S>o nmR> XmIdVmV,
Á¶m§Mr gd© Ymdni Ho$di ¶mM OJmVrc OrdZmgmR>r AgVo. 30 (¶m Am`wî`mnwT>o
{dMma H$aʶmOmoJo) OmUʶmOmoJo H$mhr Zmhr (Ago ˶m§Zm dmQ>V)o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm
Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, ˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ H$moU T>icm Amho. Am{U Vmo ˶mcmhr
Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Omo ˶mÀ¶m ‘mJm©da AT>inUo ‘mJ©ñW Amho.
31
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho ˶m gdmªMm ‘mcH$
(Ho$di) A„mh Amho. ˶m‘wio VmoM dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc
~Xcm XoD$ eH$Vmo Am{U Vmo Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm gdm}Îm‘ ‘mo~Xcm XoB©c. 32 Oo
J§^ra ñdê$nmÀ¶m dmB©Q> H¥$˶m§nmgyZ Am{U AZ¡{VH$ Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm nyU©nUo Xya
R>do VmV, Var XoIrc H$mhr chmZ-ghmZ MwH$m ˶m§À¶m hmVyZ KSy> eH$VmV. ˶m§À¶m{df¶r
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr j‘mercVm ’$ma A’$mQ> Amho. ˶mZoM Vwåhmcm ‘mVrVrc
(amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$coco Amho. (Vmo Vw‘Mm {Z‘m©Vm Agë¶m‘wio)
Vwåhmcm Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo. Ooìhm Vwåhr Amnë¶m ‘mVm§À¶m nmoQ>mV J^m©À¶m
ê$nmV hmoVm. Voìhm Vwåhr ñdV:cm ’$ma n{dÌ g‘Oy ZH$m. Vw‘À¶mn¡H$s H$moU Iam
B©e{^ê$ Amho, Vmo Mm§Jco OmUVmo.
33
(n¡J§~a!) Vwåhr ˶m ‘mUgmcm nm{hco AmhmV H$m, Omo (Vw‘À¶m g§XoemH$S>o)
Vm|S> {’$adVmo.
(Q>rn: åhUOo Ago dV©Z H$aVmo H$s, ˶mcm ¶m OrdZmncrH$S>o H$mhr XoUo-KoUo Zmhr.)
34
Á¶mZo gwédmVrcm WmoS>ogo {Xco, ‘J Amnco (hmV) amoIyZ KoVco. 35 ˶mÀ¶mH$S>o
AÑí¶mMo kmZ Amho H$m H$s, Á¶mÛmao Vmo (gd© H$mhr ñnï>) nmhÿ eH$Vmo. 36 ‘ygmÀ¶m
J«§Wm‘ܶo Oo {c{hcoco hmoVo, ˶mg§~§YmZo ˶mcm H$Yr gm§{JVco Joco Zmhr H$m? 37
VgoM B~«mhr‘À¶m J«§WmVrchr? Omo Amnë¶m eãXm§Zm nmiUmam hmoVm. 38 (˶mV ho
gm§{JVcoco hmoVo) H$s, (ݶm¶mÀ¶m {Xder) AmoPo dmhUmam H$moUrhr Xþgè¶mMo AmoPo
dmhUma Zmhr. 39 Am{U ho H$s, ‘mUgmcm VodT>oM dmQ>çmcm ¶oUma Á¶mgmR>r Vmo à¶ËZ
H$aVmo. 40 Am{U ho H$s, ˶mÀ¶m à¶ËZm§Mr h{H$JV ˶mcm cdH$aM XmI{dcr OmB©c.
gyah-54. Ac-µH$‘a 521

41
‘J eodQ>r ˶mcm nwaonya ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. 42 Am{U ho H$s, eodQ>r gdmªZm
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naVm¶Mo Amho.
43
Am{U ho H$s, VmoM Vwåhmcm hgdVmo d aS>dVmo. 44 Am{U Vmo ‘¥Ë¶y d OrdZ
XoVmo. Am{U ˶mZoM Za d ‘mXr Aem OmoS>çm {Z‘m©U Ho$ë¶m. 46 (Ho$di) EH$m
45

dr¶©q~XÿnmgyZ Ooìhm Vmo (‘mXrÀ¶m J^m©e¶mV) Q>mH$cm OmVmo. 47 Am{U åhUyZ


Xþgè¶m doioghr {Z‘m©U H$aUo, ˶mÀ¶mM hmVr Amho. 48 Am{U ho H$s, ˶mZoM YZdmZ
d g‘¥Õ ~Zdco. 49 Am{U VmoM gdm}Îm‘ àH$me‘mZ Vmam ({g[aAg) Mm ‘mcH$
Amho.
50
Am{U A„mhZoM AmX (¶m ’$ma àmMrZ O‘mVrg) Zï> Ho$co hmoVo. 51
AemMà‘mUo g‘yX (¶m O‘mVrghr), ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmcmhr gmoS>co Zmhr, (à˶oH$mg
Zï> Ho$co). 52 Am{U ˶m§À¶mnydu ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr, IamoIa, Vo ’$maM A˶mMmar d
CÔm‘ hmoVo. 53 Am{U (cyVÀ¶m cmoH$m§À¶m) nmc϶m Agcoë¶m dñ˶mhr, ˶mZoM
nmc϶m Ho$coë¶m AmhoV. 54 Á¶m Jmoï>rÛmao Vo PmH$co OmUma hmoVo, ˶mÛmao Vo PmH$co
Joco, (åhUOoM JmS>co Joco). 55 Va ho (‘mZdm!) Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H$moUH$moU˶m IwUm§{df¶r e§H$m KoV amherc.
56
AmYrÀ¶m gmdY H$aUmè¶m à‘mUoM hm (n¡J§~a d J«§W) hr gmdY H$aUmam
Amho. 57 Vr Odi ¶oUmar (åhUOoM eodQ>Mr KQ>H$m) AmVm Odi ¶oD$Z R>oncocr
Amho. 58 {Vcm Q>miy eHo$c Agm A„mhì¶{V[aº$ H$moUrM Zmhr. 59 Vwåhmcm ¶m dmVm©
AmíM¶©M{H$V H$aUmè¶m dmQ>VmV H$m? 60 (˶m EoHy$Z) Vwåhmcm hgy ¶oVo? Vwåhr aS>V
Zmhr? 61 Am{U Vwåhr ‘JéarMo àXe©Z H$aVm? 62 (Zmhr, Vwåhr Va) Ho$di
A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm¶cm hdo Am{U ˶mMrM CnmgZm H$am¶cm hdo.
gyah-54. Ac-µH$‘a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr eodQ>Mr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>oncocr Amho. Am{U M§ÐmV ^JXmS> nS>cm. 2
nU g˶ ZmH$maUmao (Vr KQ>H$m Odi ¶oV Agë¶mÀ¶m) H$moU˶mhr IwUm nmhVrc,
Var ˶mH$S>o Xþc©jM H$aVrc. åhUVrc, "hm Va nydm©nma MmcV Amcocm OmXÿMmM EH$
àH$ma Amho.' 3 ˶m§Zr g˶ ZmH$mê$Z Ho$di Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§Mo AZwgaU Ho$co. nU
à˶oH$ Jmoï>rMo g˶ eodQ>r CKS> hmoV AgVo. 4 Am{U ˶m§Zm (nyduÀ¶m cmoH$m§À¶m)
dmVm© nmoMcoë¶m AmhoV Á¶m§‘ܶo gmdY H$aUmao ñnï> Bemao AmhoV. 5 ˶m§V (Bemè¶m§Iao rO)
{ddoH$nyU© Aem Jmoï>r hmo˶m, nU cmoH$m§Zm ˶m Bemè¶m§‘wio H$moUVmM cm^ Pmcm Zmhr.
522 Hw$amU

6
(n¡J§~a!) Vwåhr (gܶm) ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j H$am. nU Á¶m {Xder EH$ ~mocmdUmam
˶m§Zm EH$m A{à¶ (d AH$ënZr¶) Jmoï>rH$S>o ~mocmdoc. 7 Voìhm Vo H$~arVyZ ~mhoa
nS>Vrc Am{U ˶m§À¶m ZOam Imcr AgVrc, OUy H$mhr Vo {dIwacoco Q>moi AmhoV. 8
~mocmdUmè¶mH$S>o Vo YmdV AgVrc. Voìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ åhUVrc, (IamoIa)
hm ’$maM H$ï>Xm¶r {Xdg Amho.
9
¶m§À¶mAmYr (¶m§À¶mà‘mUoM) ZyhÀ¶m cmoH$m§Zrhr (nwZéËWmZmg) ImoQ>o R>a{dco
hmoVo. ˶m§Zr Am‘À¶m ^º$mcm ImoQ>o R>adyZ åhQ>co hmoVo, "hm Ho$di EH$ doS>m Amho!'
AemàH$mao ˶mg (˶m§Zr) {PS>H$maco. 10 Voìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$
{Xcr, åhUmcm, "(ho à^y!) ¶m cmoH$m§Zr ‘cm h¡amU H$ê$Z gmoS>co Amho, Va Vy ‘m¶m
‘XVrcm ¶o.' 11 Voìhm Amåhr AmH$memMr Xmao ‘wgiYma nmdgmgmR>r CKSy>Z Q>mH$cr.
(Q>rn: ‘mÝgyZcm ‘m¡VgyZ ~ZdyZ Q>mH$co.)
12
Am{U Amåhr O{‘ZrVyZhr nmʶmMo òmoV àdm{hV Ho$co. (XmoÝhr ‘mJm©Zo)
àdm{hV Pmcoco nmUr, AmYrnmgyZ R>acoë¶m CÔoemgmR>r (åhUOoM Anamܶm§Zm ~wS>dyZ
Q>mH$ʶmgmR>r) EH$Ì Amco. 13 Am{U Amåhr Zyhcm ’$ù¶m Am{U {Iù¶m§À¶m gmhmæ¶mZo
~Zcoë¶m (Zm¡Ho$da) ñdma Ho$co. 14 Vr (Zm¡H$m) Am‘À¶m ZOaog‘moa MmcV am{hcr. (hr
{ejm) ˶m ‘mUgmMm ~Xcm KoʶmgmR>r hmoVr, Á¶mg H¥$V¿ZVmnyd©H$ {PS>H$maʶmV
Amco hmoVo. 15 Am{U Amåhr (¶m Va§JUmè¶m Zm¡Ho$g Am‘À¶m H¥$noMo) {MÝh åhUyZ
H$m¶‘ R>odco. Va H$moUr ¶mnmgyZ ~moY KoUmam Amho H$m? 16 nmhm, H$er AgVo ‘mPr
{ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§Zm Xþc©{jë¶m‘wio cmXcr OmVo! 17 Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY
J«hU H$aʶmgmR>r gmono ~Zdco Amho. Va Amho H$m H$moUr ~moY KoUmam? 18 AmX (¶m
O‘mVrZohr) g˶mg ImoQ>o R>a{dco. Va H$er hmoVr ‘mPr {ejm, Or ˶m§Zr ‘m¶m
Bemè¶m§H$S>o Xþc©{jë¶m‘wio ˶m§À¶mda cmXcr Jocr! 19 Amåhr EH$m Aew^ {Xder
˶m§À¶mda ^¶§H$a dmXir dmam nmR>{dcm. 20 Vmo ˶m§Zm AemàH$mao CÜdñV H$ê$Z
gmoS>V hmoVm H$s, OUy Vo ‘wimnmgyZ CIS>coë¶m IOwarÀ`m d¥jm§Mo Am|S>Ho$ hmoV. 21 Va
nmhm, H$er AgVo ‘mPr {ejm Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþc©j H$aUmè¶m§da cmXcr OmVo!
22
Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY J«hU H$aUmè¶m§gmR>r gmono ~Zdco Amho. Va Amho H$m
H$moUr ~moY KoUmam?
23
g‘yX ¶m O‘mVrZohr Am‘À¶m Bemè¶m§Zm ImoQ>o R>adco hmoVo. 24 Vo åhUmco,
"Amåhr Am‘À¶mVrcM EH$m ‘mUgmMo AZwgaU H$am¶Mo H$s H$m¶? (N>o!) Amåhr Ago
Ho$ë¶mg Vo MwH$sMo d ‘yI©nUmMo R>aoc. 25 H$m¶! Amåhm gdmªZm gmoSy>Z ¶mÀ¶mH$S>oM
gyah-54. Ac-µH$‘a 523

(A„mhMo) g§Xoe àH$Q> PmcoV H$s H$m¶? Zìho, Vmo ImoQ>maS>m Amho, ~T>mB©Imoa!' 26
(Amåhr Am‘À¶m n¡J§~amcm åhQ>co), "CÚm ˶m§Zm H$iyZ OmB©c, H$moU ImoQ>maS>m d
~T>mB©Imoa Amho Vmo!' 27 Amåhr ˶m§Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r ˶m§À¶mH$S>o EH$ C§Q>rU
nmR>dUma AmhmoV. Va Vy (àVrjm H$a d) nmhm, (Vo {VÀ¶mer H$go dV©Z H$aVmV).
Am{U g§¶‘ R>od. 28 Am{U ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd H$ê$Z Xo H$s, ˶m§À¶m (d
C§{Q>UrÀ¶m) Xaå¶mZ (˶m§À¶m nmUdR>çmda) nmʶmMr {d^mJUr H$aʶmV Amcocr
Amho. Va à˶oH$mZo Amnë¶m nmirZwgma nmUdR>çmda ¶mdo. 29 nU ˶m§Zr (˶m§À¶m‘Yrc)
EH$m (YmaH$è¶mcm) ~mocmdco, Á¶mZo {VÀ¶m Ym|S>{eam H$mnyZ Q>mH$ë¶m. 30 Va nmhm
H$er AgVo ‘mPr {ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþc©j Ho$ë¶m‘wio cmXcr Jocr. 31
Amåhr ˶m§À¶mda ({ejoMm) EH$ ^¶§H$a ñ’$moQ> KS>dyZ AmUcm, n[aUm‘r Vo VwS>dë¶m
Jocoë¶m dmië¶m Iw§Q>mà‘mUo Pmco. 32 Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY J«hU H$aʶmgmR>r
gmono ~Z{dco Amho. Va Amho H$m H$moUr ~moY J«hU H$aUmam?
33
cyVÀ¶m cmoH$m§Zrhr (Am‘À¶m) Bemè¶m§Zm ImoQ>o R>a{dco. 34 (eodQ>r) Amåhr
˶m§À¶mda ‘¥Ë¶wXm¶r dmXi gmoS>co. ’$º$ cyVMo Hw$Qw>§~ ˶mnmgyZ dmMco. Amåhr ˶m§Zm
^ë¶m nhmQ>o VoWyZ hmc{dco hmoVo. 35 Am‘À¶m ({deof) H¥$noZo, Amåhr, Am‘À¶mà{V
Am^ma 춺$ H$aUmè¶m§Zm AemM àH$mao (Mm§Jcm) ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 36 AWm©VM,
cyVZo ˶m§Zm Am‘À¶m {ejonmgyZ gmdY Ho$co hmoV.o nU ˶m§Zr ˶mZo {Xcoë¶m Bemè¶m§{df¶r
({ZamYma) {ddmX {Z‘m©U Ho$co. 37 ˶m§Zr (nmnH¥$Ë`m§À`m CÔoemZo) ˶mÀ¶m nmhþʶm§Zm
Amnë¶m ñdmYrZ H$aʶmMr (cyVH$S>o) ‘mJUr Ho$cr. nU Amåhr ˶m§Mr Ñï>r {hamdyZ
KoVcr (Am{U åhUmcmo), "AmVm MmIm ‘mPr {ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþc©j
H$aUmè¶m§da cmXcr OmVo.' 38 (Xþgè¶mM) nhmQ>o ˶m§Zm {MaH$mc H$m¶‘ amhUmè¶m
{Z¶V Aem {ejoZo doT>co. 39 "Va MmIm ‘m¶m {ejoMr Md, Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o
Xþc©j H$aUmè¶m§da cmXcr OmVo.' 40 Amåhr ¶m Hw$amUmg CnXoe J«hU H$aʶmgmR>r
gmono ~Z{dco Amho, Va H$moUr Amho H$m, CnXoe J«hU H$aUmam?
41
AemMàH$mao gmdY H$aUmao n¡J§~a, {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§H$S>o Amco hmoVo. 42
˶m§Zr Am‘À¶m gd© g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco. n[aUm‘r Amåhr ˶m§Zm Aem àH$mao
OISy>Z Q>mH$co, Ogo ‘hmgm‘϶©emcr d ‘hme{º$‘mZ OISy>Z Q>mHy$ eH$Vmo.
43
Va ‘J Vw‘À¶mn¡H$s gܶm g˶ ZmH$maUmao, ˶m (Zï> Pmcoë¶m) cmoH$m§nojm loð>
AmhoV H$s H$m¶? (åhUyZ Vw‘À¶mda H$mhr AmM ¶oUma Zmhr) H$s, A„mhÀ¶m J«§Wm§V
(Vwåhr H$mhr Ho$co Var) Vwåhmcm j‘m H$aʶmMo dMZ {Xcoco Amho. 44 qH$dm Vo Ago
524 Hw$amU

åhUVmV H$s H$m¶, Amåhr Aer g§K{Q>V O‘mV AmhmoV, åhUyZ Am‘MoM dM©ñd
(Zoh‘r) H$m¶‘ amhUma? 45 (nU) cdH$aM hr O‘mV nam^yV hmoB©c Am{U nmR>
XmIdV ni H$mT>oc. 46 EdT>oM Zmhr, Va Vr eodQ>Mr KQ>H$m hrM ˶m§Mr {Z¶V doi
Amho, Am{U Vr KQ>H$m IamoIa ’$ma AmnÎmrH$maH$ d A˶§V H$Qy> Agoc. 47 IamoIa,
AnamYr cmoH$ dmQ> MwH$coco d ‘yI© AmhoV. 48 Á¶m {Xder ˶m§Zm Vm|S>Ker AdñWoV
’$a’$Q>V ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o AmUʶmV ¶oB©c. (d gm§{JVco OmB©c), "AmVm MmIm
ZaH$mÀ¶m ñnem©Mr Md.'
49
Amåhr à˶oH$ Jmoï>rg ¶mo½¶ à‘mUmZwgma {Z‘m©U Ho$co.
(Q>rn: åhUOoM final model da, Oo EH$Xm {Z‘m©U Ho$ë¶mZ§Va ˶mV nwÝhm gwYmaUm H$amdr cmJV Zmhr.)
50
Am{U (H$mhrhr {Z‘m©U H$aVmZm) Amåhr ’$º$ EH$Xm AmXoe XoVmo Am{U {VMr
A§‘c~OmdUr cJoM S>moù¶mÀ¶m cdʶmà‘mUo hmoVo. (åhUOo BH$S>o AmXoe-{VH$S>o
cJoM A§‘c~OmdUr). 51 AemàH$mao (^yVH$mimV) Amåhr Vw‘À¶mgma»¶m AZoH$m§Zm
Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Va Amho H$m H$moUr ¶mda qMVZ H$ê$Z ~moY KoUmam? 52 ˶m§Zr
Oo-Oo Ho$co ˶mMr ˶m§À¶m H$‘©dhrV Zmo§X Pmcocr Amho. 53 à˶oH$ H¥$˶, ‘J Vmo
chmZ Agmo dm ‘moR>o, ˶mV Z‘yX Amho. 54 {ZpíMVM B©e{^ê$ cmoH$ ñdJm©À¶m ~mJm§V
d (Z¶Zaå¶) àdmhm§À¶m gm{ÞܶmV AgVrc. 55 gÀÀ¶m gÝ‘mZmMo ñWmZ ˶m§Zm
cm^oc Am{U gd©e{º$‘mZ g‘«mQ>mMo gm{Þܶhr.
gyah-55. Aa-ah‘mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vmo H¥$nmd§V Amho (A„mh)....... 2 Á¶mZo (‘mZdmcm) Hw$amU {eH$dco.
(Q>rn: Hw$amUmV eãXm§À¶m ê$nmZo àH$Q> Pmcoco g˶, ‘mZdmÀ¶m ñd^mdmV {edyZ Q>mH$ʶmV Amcoco Amho qH$dm
‘mZdmcm g‘Ooc Aem ^mfoV Hw$amUmMo gmXarH$aU Ho$co Amho. Agm ¶mMm AW© hmoD$ eH$Vmo.)
3
˶mZoM ‘mZdmcm ({dMma H$aUmam àmUr) ~Z{dco. 4 ˶mZoM ‘mUgmcm (Amnë¶m
{dMmam§Zm 춺$ H$aʶmMr) ¶mo½¶Vm àXmZ Ho$cr. 5 gy¶© Am{U M§Ð (˶m§À¶m {Z‘m©Ë¶mZo)
Zo‘yZ {Xcoë¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV. 6 Vmao d d¥j ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVmV.
(åhUOo gd© ˶mÀ¶m BÀN>ocm g‘{n©V AmhoV). 7 ˶mZoM AmH$memcm (EH$m) C§M
nmVirda C^mê$Z Am{U (à˶oH$ Jmoï>rgmR>r) g§VwcZ ñWm{nV Ho$co. 8 åhUyZ (ho
‘mZdm) Vy H$Xm{n (A„mhÛmao àñWm{nV) g§VwcZ {~KS>dÊ`mMo à¶ËZ H$ê$ ZH$mog. 9
gd© dñVy§Mo Zoh‘r ݶm¶nyd©H$ dOZ H$am, ‘moO‘mnmV H$‘r H$ê$ ZH$m.
10
Am{U ˶mZo Ordg¥ï>rH$[aVm n¥ÏdrMr aMZm Ho$cr.
gyah-55. Aa-ah‘mZ 525

(Q>rn: OrdZXm¶r ì¶dñWm Agcoco, Agr‘ universe ‘ܶo "n¥Ïdr' ho EH$‘od J«h Amho.)
11
{VÀ`mda (ZmZm{dY) AmdaU Agcocr ’$io (sheathed clusters of
dates) d KmogXma IOwarMo d¥j AmhoV. 12 Am{U Q>a’$c Agcoco Ymݶ d gwJ§Yr
’w$cohr AmhoV. 13 Voìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nocm ZmH$mamc?
14
˶mZo (àW‘) ‘mZd (AmX‘) ¶mg {MH$U‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. 15 Am{U ˶mZo
{OÞ ¶m§Mr {Z{‘©Vr AmJrÀ¶m ÁdmconmgyZ Ho$cocr Amho. 16 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 17 VmoM gy¶m©À¶m XmoÝhr
CX¶ñWmZm§Mm (nyd© {Xem§Mm) d XmoÝhr AñVñWmZm§Mm (npíM‘ {Xem§Mm) ‘mcH$ Amho.
18
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 19
˶mZoM XmoZ g‘wÐm§Zm (AemàH$mao) J{V‘mZ Ho$co Amho H$s, Vo (eodQ>r) AmngmV
{‘iVmV. 20 (VWm{n) ˶m XmoKm§À¶mXaå¶mZ EH$ ~§Y Amho, Á¶m‘wio Vo (nyU©nUo)
EH$‘oH$m§V {‘giyZ OmV ZmhrV. 21 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m)
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 22 ˶m§À¶m‘YyZ ‘moVr Am{U àdmi ~mhoa ¶oVmV. 23
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$mamc? 24 Am{U ˶m
g‘wÐmda nd©Vmgma»¶m Cä¶m {XgUmè¶m Zm¡H$m AmhoV, ˶m ˶mÀ¶mM AmhoV. 25
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m (H¥$noÀ¶m) IwUm ZmH$mamc?
26
n¥Ïdrda (VgoM AmH$memV) Oo-Oo Amho __ Vo gd© g§nwï>mV ¶oUma Amho. 27
Am{U ^ì¶VoZo d ‘hmZVoZo n[anyU© Ago Vw¶m nmcZH$˶m©Mo ñdËd Zoh‘rgmR>r H$m¶‘
amhUma. 28 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc?
29
AmH$memV d n¥Ïdrda Agcocm à˶oH$ Ord ˶mÀ¶mdaM Adc§~yZ Amho. Vmo
à˶oH$ jUr EH$m doJù¶m d¡^dmÀ¶m ê$nmV ñdV:cm àH$Q> H$arV AgVmo. 30 Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (loð>ËdmÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc?
31
ho XmoZ {demc g‘yhm§Zmo! (‘mZd d {OÞ) Amåhr cdH$aM (Vw‘Mm {heo~
KoʶmgmR>r) Vw‘À¶mH$S>o cj XoUma AmhmoV. 32 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 33 ho {OÞ d ‘mZd g‘yhm§Zmo! Oa Vwåhmcm (dmQ>V
Agoc) H$s, Vw‘À¶mH$S>o AmH$me d n¥Ïdr ¶m§À¶m gr‘m Amocm§Sy>Z {ZKyZ OmʶmMo
gm‘϶© Amho, Va ˶m Amocm§S>mM! nU Vwåhr ˶m (Am‘À¶m) nadmZJr{edm¶ Amocm§Sy>M
eH$V Zmhr! 34 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm
ZmH$mamc? 35 Vwåhr (ni H$mT>ʶmMm à¶ËZ Ho$cm Va) Vw‘À¶mda AmJrÀ¶m Ádmcm d
Yya gmoS>ʶmV ¶oB©c. (Am{U Vwåhmcm AemàH$mao gimo H$s nimo H$ê$Z gmoS>ʶmV
526 Hw$amU

¶oB©c,) Á¶mnmgyZ Vwåhr ñdV:Mm ~Mmd H$ê$ eH$Uma Zmhr. 36 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma?
37
(Voìhm H$m¶ AdñWm hmoB©c) Ooìhm AmH$me ’$mQ>oc d (OiV Agcoë¶m)
Vocmà‘mUo cmc^S>H$ hmoB©c. 38 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m)
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 39 ˶m {Xder H$moU˶mhr ‘Zwî¶mcm d {OÞcm ˶mÀ¶m
XþîH¥$Ë`m§~Ôc {dMmanyg Ho$cr OmUma Zmhr. 40 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 41 AnamYr cmoH$ ˶m§À¶m Mohè¶m§darc IwUm§dê$Z
AmoiIco OmVrc Am{U ˶m§Zm ˶m§À¶m H$nmimdarc Ho$gm§Zm Am{U nm¶m§Zm nH$Sy>Z
© . 42 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m
’$a’$Q>V ZoʶmV ¶oBc
IwUm ZmH$maUma? 43 hmM Vmo ZaH$ Amho Á¶mg AnamYr cmoH$ ZmH$maV AgV. 44 Vo
˶m‘Yo AmJrÀ¶m Ádmcm Am{U CH$iVo nmUr ¶m§À¶mXaå¶mZ ({Zame AdñWoV)
^Q>H$V AgVrc. 45 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma?
46
Am{U Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa C^o amhÿZ Om~ Úmdm cmJUma
(Agm {dMma) Zoh‘r ~miJyZ Agm¶Mm, Aem ‘mUgmgmR>r XmoZ ~mJm AmhoV. 47
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 48 XmoÝhr
~mJm§V __ {haì¶m Q>dQ>drV ngacoë¶m ’$m§Úm. 49 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
(H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 50 ˶m XmoÝhr (~mJm§V) XmoZ nmʶmMo Pao
àdm{hV AgVrc. 51 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m gm‘϶m©À¶m H$moUH$moU˶m
IwUm ZmH$maUma? 52 XmoÝhr ~mJm§V à˶oH$ àH$maÀ¶m ’$imÀ¶m XmoZ-XmoZ OmVr AgVrc.
53
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 54
(ñdJ©{Zdmgr {VWo Aem C‘Úm) {~N>m¶Vrda nhþS>coco AgVrc, Á¶m§Mr AñVao OmS>
aoe‘mMr AgVrc. Am{U XmoÝhr ~mJm§Vrc ’$io ˶m§À¶m ghO hmVmcm ¶oVrc, Aem
VèhoZo cm|~H$iV AgVrc. 55 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m)
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 56 ¶m (~mJm§V) cmOmiy ZOam Agcoë¶m ghMm[aUr
AgVrc, ˶m§Zm (ñdJ©{Zdmgr¶m§nydu) Zm H$moU˶mhr ‘Zwî¶mZo, Zm H$moU˶mhr {OÞZo
ñne© Ho$cocm Agoc. 57 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m
{Zemʶm ZmH$mamc?
(Q>rn: ¶m OJmVrc A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m, H¥$noÀ¶m IwUm ZmH$maUmao, dñVwV: ¶mZ§VaÀ¶m OJmVrc
A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Zmhr ZmH$maV AmhoV, Va AgoM cmoH$ ¶mZ§VaÀ¶m AZ§VH$mcrZ OJmV ¶m§nmgyZ
d§{MV amhVrc.)
gyah-56. Ac-dm{µH$Am 527

58
˶m Aem gw§Xa AgVrc OUy H$mhr ‘mUHo$ d ‘moVr hmoV. 59 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 60 Mm§JwcnUmMm
‘mo~Xcm Mm§JwcnUm{edm` AmUIr H$m¶ Agy eH$Vmo? 61 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma?
62
AmYr (da C„oI Pmcoë¶m XmoZ ~mJm§{edm¶) AmUIr XmoZ ~mJ AmhoV. 63
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo, ˶mÀ¶m IwUm§Ûmao (àH$Q> hmoUmao JwU) H$em-H$emàH$mao
ZmH$mamc? 64 XmoÝhr ~mJm JS>X {haì¶m nmZm§Zr ~hacocr AgVrc. 65 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 66 ˶m XmoÝhr ~mJm§V
IimiV dmhUmao XmoZ Pao AgVrc. 67 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$mamc? 68 ˶m XmoÝhr (~mJm§V) (ZmZm{dY) ’$io AgVrc, IOya d
S>mqi~o AgVrc. 69 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm
ZmH$maUma? 70 ˶m‘ܶo (ñdJ©{Zdmgr¶m§À¶m) gwM[aÌ d gwñdê$n ghMm[aUr AgVrc.
71
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 72
H$mù¶m d ‘moR>çm S>moù¶m§À¶m ˶m gw§Xa {ó¶m AgVrc d ˶m§Zm (^ì¶) ‘§S>nmV
gwa{jV R>odʶmV Amcoco Agoc. 73 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 74 ñdJ©{Zdmgr¶m§nydu ˶m§Zm H$moU˶mhr ‘Zwî¶mZo dm {OÞZo
ñne© Ho$cocm Zgoc. 75 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm
ZmH$maUma? 76 (Vo Aem ñdJm©V dmñVì¶ H$aVrc) {OWo Vo {haì¶m d gw§Xa Jm{cÀ`mda
cmoS> cmdyZ nhþS>coco AgVrc. 77 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 78 (n¡J§~a!) gd©JwUg§nÞ Ago Amho Vw¶m nmcZH$˶m©Mo
Zmd, Omo Agr‘ ‘hmZ d Wmoa Amho.
gyah-56. Ac-dm{µH$Am
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm Vr AQ>i[a˶m KS>Umar KQ>Zm KSy>Z ¶oB©c. 2 {VÀ¶m KSy>Z ¶oʶmcm
H$moUrhr ImoQ>o R>ady eH$V Zmhr, Zm {Vcm H$moUr amoIy eH$Vmo. 3 Vr KQ>Zm H$mhtZm
An‘m{ZV H$aUmar Va H$mhtZm gÝ‘mZ àXmZ H$aUmar R>aoc. 4 Voìhm (g§nyU©) n¥Ïdr
dmB©Q>[a˶m hmXadyZ gmoS>cr OmB©c. 5 Am{U nd©Vm§Mm AJXr Mwam-Mwam hmoD$Z OmB©c.
6
‘J Vo (àM§S> Ago nd©V) {dIwacoco YwirMo H$U ~ZVrc. 7 (˶m {Xder) g‘ñV
‘mZdOmV (àm‘w»¶mZo) VrZ g‘yhmV {d^mJcr OmB©c.
528 Hw$amU

8
n{hcm g‘yh COì¶m ~mOycm Agoc (åhUOo OrdZmV gÝ‘mJ© Adc§{~coë¶m§Mm
Agoc) dmh! COì¶m ~mOycm AgUmè¶m§Mo H$m¶ gm¡^m½¶! 9 Am{U Xþgam g‘yh
S>mdrH$S>Mm (åhUOo Hw$‘mJ© Adc§{~coë¶m§Mm) Agoc. (IamoIa, {H$Vr A^mJr) AmhoV
Vo S>mdrH$S>Mo! 10 Am{U {Vgam g‘yh (lÕm d gËH$‘mªÀ¶m ~m~VrV) AJ«oga
(am{hcoë¶m) cmoH$m§Mm Agoc. 11 Á¶m§Zm (A„mhÀ¶m) gdm©V {ZH$Q>Mo ñWmZ cm^oc.
12
Eoíd¶©g§nÞ ñdJm©V dmñVì¶ H$aVrc. 13 ˶m§À¶mV AZoH$ AmYrÀ¶m cmoH$m§n¡H$s
AgVrc. 14 Z§VaMo (åhUOo µH$¶m‘VrÀ¶m OdiÀ¶m {nT>çm§n¡H$s) ’$maM WmoS>ogo
AgVrc. 15 gmoZo d aËZo ¶m§Zr ‘T>dcoë¶m AmgZm§da....... 16 Vo cmoS> cmdyZ,
EH$‘oH$m§g‘moa ~gcoco AgVrc. 17 ˶m§Zm (hdo Vo serve) H$aʶmgmR>r (gw§Xa d)
{MaVéU ‘wco (gX¡d) CnpñWV AgVrc. 18 Vo ewÕ ‘ÚmZo ^acoco ß¶mco d nmÌo d
H$n KoD$Z (˶m§À¶mH$S>o ¶o-Om H$aV AgVrc). 19 Vo {nÊ`mZo Zm S>moHo$ XþIoc, Zm Zem
¶oB©c. 20 Am{U à˶oH$ àH$maMr ’$io Or ˶m§Zm hdr AgVrc. 21 Am{U nú¶m§Mo
‘m§g Oo ˶m§Zm AmdS>V Agoc. 22 Am{U ˶m§À¶mgh {demc d gw§Xa S>moù¶m§À¶m
ê$ndVr ghMm[aUr AgVrc. 23 ˶m Aem AgVrc OUy ˶m§À¶m AmdaUmVM OVZ
H$ê$Z R>odcoco ‘moVr. 24 ho ~jrg Agoc ˶m H$m¶mª~Ôc, Oo Vo H$arV AgV. 25 Vo
(ñdJm©À¶m dmVmdaUmV H$Yrhr) ì¶W© qH$dm VwÀN> eãX EoH$Uma ZmhrV. 26 ’$º$
EoH$Vrc Va Ago eãX __ gcm‘ __ gcm‘. (åhUOo Vwåhmcm gX¡d em§Vr cm^mo).
27
VgoM Vmo JQ>, Omo COì¶m ~mOycm Agoc, Ia§M ’$ma gwX¡dr AmhoV, COì¶m
~mOyMo cmoH$hr! 28 (˶m§À¶m Amgnmg) H$mQ>oa{hV ~moarMo d¥j AgVrc. 29 Am{U
KmogXma Ho$irMo d¥j ({VWo AgVrc). 30 Am{U cm§~da ngacoë¶m gmdcrV (Vo
AgVrc). 31 (˶m§À¶m eoOmar) nmʶmMo àdmh dmhV AgVrc. 32 àM§S> à‘mUmV
’$io (˶m§À¶mgmR>r CncãY AgVrc). 33 ˶m§Mm VwQ>dS>m H$Yrhr {Z‘m©U hmoUma
Zmhr, Zm ˶m§À¶m (dmnamg§~§YmZo H$gco) à{V~§Y Agoc. 34 C§M emhr AmgZo ({VWo
˶m§À¶mgmR>r AgVrc). 35 (˶m§À¶m Á¶m ghMm[aUr AgVrc) ˶m§Zm Amåhr
(ñdJ©{Zdmgr¶m§gmR>r) n[anyU© OrdZgmWtÀ¶m ê$nmZo {Z‘m©U Ho$coco Amho. 36 Am{U
˶m§Zm Hw$‘mar ~Zdco Amho. 37 ˶m (Amnë¶m OrdZgmWrer) ào‘ H$aUmao Am{U g‘mZ
d¶mMo AgVrc. 38 (ho gd©) COì¶m ~mOyÀ¶m cmoH$m§gmR>r Agoc. 39 ¶m
(ñdJ©{Zdmgr¶m§n¡H$s) AZoH$OU AmYrÀ¶m cmoH$m§‘YyZ AgVrc. 40 Am{U Z§VaÀ¶m
{nT>çm§n¡H$s (åhUOo ‘mZdr B{VhmgmÀ¶m eodQ>À¶m Q>ßß¶mVrchr) AZoH$OU AgVrc.
gyah-56. Ac-dm{µH$Am 529

41
S>mì¶m ~mOyMo cmoH$, (åhUOo Hw$‘mJ© Adc§{~coco) IamoIa, {H$Vr XþX£dr
AmhoV S>mì¶m ~mOyMo cmoH$! 42 Vo hmoaniUmao dmao d CH$iVo nmUr ¶m§À¶m Xaå¶mZ
dmñVì¶ H$aVrc. 43 Am{U H$mù¶m YwamÀ¶m N>m¶oImcr. 44 Or gmdcr Zm W§S>
Agoc, Zm gwIXm¶r. 45 ho cmoH$ ¶mnydu (Ho$di) gwI-g‘¥ÕrV Yw§X Ago OrdZ
OJV hmoVo. 46 Am{U OKݶ (heinous) AnamY AmJ«hnyd©H$ H$arV AgV. 47
Am{U åhUV AgV H$s, Amåhr ‘oë¶mZ§Va Ooìhm ‘mVr d hmS>o ~ZyZ OmD$, Voìhm
Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dʶmV ¶oB©c? 48 Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zmhr H$m?
49
˶m§Zm gm§Jm, "hmo¶, AmYrMo d Z§VaMo gd©.' 50 Jmoim Ho$co OmVrc, EH$m
{ZYm©[aV doiog, Am{U EH$m R>acoë¶m {Xder. 51 Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm d dmQ>
MwH$coë¶m Vwåhm cmoH$m§Zm 52 µOµ³µHw$‘À¶m PmS>mnmgyZ ImÚ {‘ioc. (the tree of
the deadly fruit). 53 Am{U ˶mZoM Vwåhr Amnco nmoQ> ^amc. 54 Am{U (Vo
ImD$Z) ˶mda CH$iVo nmUr ß¶mc. 55 Am{U Vohr ’$ma VhmZcoë¶m C§Q>mà‘mUo
ß¶mc. 56 ݶm¶mÀ¶m {Xder Agm nmhþUMma ˶m§Zm {Xcm OmB©c.
57
AmåhrM Va Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co Amho, Va (cmoH$m§Zmo! ¶m) g˶mMm ñdrH$ma
H$aʶmg Vwåhmcm H$m¶ AS>MU Amho? 58 Vwåhr H$Yr (qMVZnyd©H$) ˶mda {dMma
Ho$cm Amho H$m, Oo (dr¶©) Vw‘À¶m‘YyZ ~mhoa nS>Vo? 59 ˶mÛmao (‘mZdmMr) {Z{‘©Vr
Vwåhr H$aVm H$s, ˶mMr {Z{‘©Vr H$aUmao Amåhr AmhmoV? 60 Amåhr Vwåhm gdmªgmR>r
‘¥Ë¶y AQ>i R>a{dco Amho. Am{U (Vgo H$aʶmnmgyZ) Amåhmcm amoIy eHo$c Agm
H$moUrhr Zmhr. 61 (Amåhr ¶mgmR>r g‘W© AmhmoV) H$s, Vw‘À¶m OmJr Vw‘À¶mgma»¶m§Mr
{Z{‘©Vr H$ê$Z AmUy qH$dm Vw‘À¶mV n[adV©Z KS>dyZ AmUy Am{U Aem AmH$mamV
Vw‘Mr nwZ:{Z{‘©Vr H$ê$ Á¶m{df¶r (gܶm) Vwåhr AZ{^k AmhmV. 62 Vwåhmcm
Amnë¶m n{hë¶m {Z{‘©VrMo {ZpíMVnUo kmZ Amho. ˶mnmgyZ Vwåhr ~moY H$m KoV Zmhr?
(Q>rn: H$s, Vw‘À¶m {Z‘m©Ë¶mg Vw‘Mr nwZ:{Z{‘©Vr H$aUo, AJXr ghO Jmoï> Amho.)
63
Vwåhr Oo noaVm ˶mda Vwåhr H$Yr qMVZ Ho$cm AmhmV H$m? 64 ˶mg Vwåhr
CJdVm H$s, Amåhr CJdUmao AmhmoV? 65 Amåhr BpÀN>co AgVo Va (nrH$ Vw‘À¶m
hmVmV ¶oʶmnyduM) ˶mMm Mwam-Mwam H$ê$Z Q>mHy$ eH$cmo AgVmo. (Amåhr Vgo Ho$ë¶mg)
Vw‘À¶mH$S>o emoH$ H$aʶm{edm¶ Aݶ H$mhr CaUma Zmhr. 66 (Voìhm åhUmc), "Amåhr
~a~mX Pmcmo,..... 67 Zìho, Amåhr Va nyU©nUo H§$Jmc PmcmoV!' 68 (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr
Oo nmUr nrV AgVm, ˶m~Ôc Vwåhr H$Yr qMVZ Ho$co Amho H$m? 69 Vwåhr ˶mMm
T>Jm§Ûmao dfm©d H$aVm H$s, Amåhr AmhmoV ˶mMm dfm©d H$aUmao? 70 Amåhr BpÀN>ë¶mg
530 Hw$amU

˶mg ImaQ> (d H$Sy>) ~Zdy eH$Vmo? Va ‘J Vwåhr Am‘À¶mà{V Am^ma H$m 춺$
H$arV Zmhr? 71 VgoM Omo A¾r Vwåhr noQ>{dVm, ˶m{df¶r Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm
AmhmV H$m? 72 B§YZmgmR>r dmnaë¶m OmUmè¶m d¥jm§Zm {Z‘m©U H$aUmao, Vwåhr AmhmV
H$s, Amåhr AmhmoV? 73 Amåhr {Vcm Vw‘À¶mgmR>r ~moY àmá H$aʶmMo ‘mܶ‘ Am{U
dmQ>gê§$gmR>r cm^Xm¶r Jmoï> ~Z{dco Amho. 74 (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Amnë¶m ‘hmZ
nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ H$am.
75
Va ‘r Vmè¶m§À¶m ñWmZm§Mr enW KoD$Z gm§JVmo. 76 Oa Vwåhr qMVZ H$amc Va
(H$iyZ ¶oB©c) hr IamoIa ’$maM ‘moR>r enW Amho. 77 ¶mV e§H$mM Zmhr H$s, ho Hw$amU
’$ma Wmoa (Agm J«§W) Amho. 78 EH$m gwa{jV J«§WmV OVZ H$ê$Z R>odcocm Amho. 79
˶mg VoM ñne© H$aVmV. Oo (‘ZmZo n{dÌ) AmhoV.
(Q>rn: åhUOo An{dÌ g¡VmZr eº$s ¶mÀ¶m Odi {’$aHy$hr eH$V ZmhrV qH$dm ˶mÀ¶m g§XoemV Hw$R>cmhr
’o$a~Xchr H$ê$ eH$V ZmhrV. H$maU hm J«§W nyU©nUo A„mhÀ¶m gwajoV Amho.)
80
àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho gd© OJm§À¶m ‘mcH$mH$Sy>Z. 81 Vwåhr ¶m
(B©ída)dmUrMr H$er H$m¶ Cnojm H$ê$ eH$Vm? 82 ¶mg ImoQ>o R>a{dʶmcm Vwåhr
Amnë¶m amoOramoQ>rgmR>r Y§Xm ~Z{dcm AmhmV H$s H$m¶?
83
Va Voìhm H$m? (Vwåhr Aghm¶ ~ZVm), Ooìhm ‘aUmè`m ‘mUgmMm eodQ>Mm
ídmg H§$R>mer ¶oVmo. 84 (Voìhm) Vwåhr (Aghm¶nUo) BH$S>-o {VH$S>o nmhV AgVm. 85
Am{U Amåhr Vw‘À¶mnojmhr ˶m (‘aUmè¶m) ‘mUgmÀ¶m Odi AgVmo, nU Vwåhmcm
(Amåhr) {XgV Zmhr. 86 Vwåhr Am‘À¶m AmXoemÀ¶m AYrZ Zmhr, Ago Oa (Vwåhmcm
dmQ>V Agoc) Am{U...... 87 Vw‘À¶m Xmì¶mV g˶Vm Agoc Va Vwåhr ˶m ‘aUmè¶m
‘mUgmMo àmU naV H$m AmUV Zmhr? 88 (Vwåhm gdmªZm ‘amdo cmJUmaM) nU Oa
(‘aUmam ‘mUyg) (A„mhMo) gm{Þܶ cm^coë`m§nH¡ $s Agoc Va. 89 ˶mÀ¶mgmR>r
AmZ§Xr OrdZ Amho. Am{U {dnwc à‘mUmV CnOr{dHo$Mr gmYZo Am{U H¥$nmàgmXm§Zr
^anya Ago Z§XZdZ. 90 Am{U Oa Vmo COì¶m ~mOycm Agcoë¶m (åhUOo gXmMmamMo
OrdZ OJcoë¶m) cmoH$m§À¶m JQ>mn¡H$s Agoc. 91 (˶mMoXI o rc ñdJm©V ¶m eãXm§Zr
ñdmJV Ho$co OmB©c), "Vwcm gX¡d em§Vr cm^mo, (Vy) gXmMmamMo Adc§~ Ho$coë¶m§nH¡ $s
hmoVmg.' 92 nU (Vmo ‘aUmam) g˶ ZmH$maUmè¶m d dmQ> MwH$coë¶m cmoH$m§nH¡ $s Agoc
Va- 93 ˶mÀ¶m ñdmJVmgmR>r CH$iVo nmUr Agoc. 94 Am{U YJYJUmar AmJ
Agoc. 95 ho AQ>i g˶ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 96 (n¡J~§ a!) Vwåhr Amnë¶m
‘hmZ nmcZH$˶m©À¶m ZmdmZo ñVw{VJmZ H$am.
531

gyah-57. Ac-hXrX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mhMo ñVw{VJmZ H$arV
AmhoV. Am{U Vmo gd©e{º$‘mZ d Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2 AmH$memV d n¥Ïdrda
˶mMrM gÎmm Amho. VmoM OrdZ XoVmo d VmoM ‘¥Ë¶y XoVmo Am{U VmoM gd© H$mhr H$aʶmg
g‘W© Amho. 3 (ho gd© MamMa ApñVËdmV ¶oʶmnyduhr) ˶mMo ApñVËd hmoVo, Am{U
(gd© g§nwï>mV Amë¶mZ§Vahr) ˶mMoM ApñVËd H$m¶‘ amhrc, Ñí¶ Am{U AÑí¶
˶mÀ¶mgmR>r gmaIo AmhoV. ˶mcmM à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho.
(Q>rn: ˶mÀ¶m (JwUm§Ûmao) ˶mMo Agr‘ ê$n àH$Q> Pmcoco Amho Am{U Agr‘ ê$n AàH$Q> Amho, åhUOo
Vmo {H$Vrhr àH$Q> Pmcm Var AàH$Q> AgUmaM, Agmhr AW© ¶mVyZ 춺$ hmoD$ eH$Vmo.)
4
˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr ghm H$mcmdYrV {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U g‘ñV
universe À`m gÎmmH|$ÐmMo {Z¶§ÌU ñdV:H$S>o KoVco. Oo H$mhr O{‘ZrV àdoe H$aVo
Am{U Oo H$mhr {VÀ¶mVyZ ~mhoa ¶oVo, Vo gd© Vmo OmUVmo. VgoM Oo H$mhr AmH$memVyZ
Imcr ¶oVo Am{U Oo H$mhr AmH$memH$S>o da OmVo, (Vohr Vmo OmUVmo). Am{U Vwåhr
{OWo-Hw$R>o AgVm, Vmo Vw‘À¶m~amo~a AgVmo. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$arV AgVm,
˶mda Vmo ZOa R>odyZ AgVmo. 5 AmH$memV Am{U n¥Ïdrda ˶mMrM gÎmm Amho. Am{U
gd© Jmoï>r ˶mÀ¶mH$S>oM naV OmV AgVmV. 6 VmoM {Xdgmcm chmZ H$ê$Z amÌ ‘moR>r
H$aV AgVmo, Am{U amÌ chmZ H$ê$Z {Xdg ‘moR>m H$arV AgVmo. Am{U VmoM ‘Zm§Vrc
gd© Jmoï>r OmUVmo.
7
(cmoH$m§Zmo!) A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amda {dídmg R>odUmao ~Zm, ˶mZo Vwåhmcm
Á¶m YZg§nÎmrda A{YH$ma {Xcocm Amho, ˶mVyZ (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$am.
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVrc
Va ˶m§Zm ’$ma ‘moR>o ~jrg {‘ioc. 8 H$m¶ H$maU Amho H$s, n¡J§~a Vwåhmcm Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhda lÕm YmaU H$aʶmMo AmdmhZ H$arV AgVmZmXoIrc
Vwåhr (Iè¶m AWm©Zo) lÕmd§V ~Zʶmg V¶ma Zmhr? nU ˶mZo Va AmYrM Vw‘À¶mer
(˶mcm nmcZH$Vm© ‘mZʶmMr) à{Vkm KoVcocr Amho. Oa Vwåhr IamoIa lÕmd§V
Agmc (Va Vwåhmcm ¶mMr OmU Agm¶cm hdr). 9 VmoM Amnë¶m godH$mH$S>o ñnï>
g§Xoe nmR>drV AgVmo. ¶m CÔoemZo H$s, ˶mcm ˶mÛmao Vwåhmcm A§YH$mamVyZ ~mhoa
H$mTy>Z àH$memV AmUVm ¶mdo. Am{U A„mh Vw‘À¶mà{V H$Zdmiy d X¶miy Amho. 10
Vwåhmcm H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$am¶cm V¶ma hmoV
532 Hw$amU

Zmhr. (nU Vwåhr ho OmUm¶cm hdo H$s), AmH$me d n¥Ïdr ¶m gdmªMm dmag eodQ>r
A„mhM Agoc. Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ {dO¶ àmá Pmë¶mZ§Va Amnco YZ (A„mhÀ¶m
H$m¶m©V) IM© H$aVmV d ˶mÀ¶mgmR>r cT>VmV, Vo XOm©À`m ~m~VrV Ë`m§À`m~amo~aMo
hmoD$ eH$V ZmhrV. Á¶m§Zr {dO¶ àmá hmoʶmnydu (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) Amnco YZ
IM© Ho$co d ˶mÀ¶m ‘mJm©V cT>mB© Ho$cr. Var A„mhZo Vwåhm gdmªMo H$ë¶mU H$aʶmMo
dMZ {Xcoco Amho. Am{U A„mh Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo Mm§Jco OmUVmo.
11
Vmo H$moU Amho, Omo A„mhcm ({XcIwerZo) gdm}Îm‘ H$O© XoB©c? Am{U Vmo
˶mÀ¶mgmR>r Vo (H$O©ê$nr {Xcoco YZ) AZoH$ nQ>rZo dmT>drc. Am{U (extra) ˶mg
gÝ‘mZnyd©H$ ‘mo~Xcm àXmZ H$aoc. 12 (n¡J§~a!) ˶m {Xder Vwåhr nmhmc H$s, lÕmd§V
nwéf d {ó¶m ¶m§À¶mnwT>o d ˶m§À¶m COì¶m ~mOyg (˶m§À¶m gX²JwUm§Mm) àH$me YmdV
Agoc. (åhUOoM Vo A„mhÀ¶m H¥$nmN>ÌmV XmIc Pmcoco AgVrc, Vo {OWo-H¥$nmN>Ì
{VWo). (Am{U ¶m eãXm§V ˶m§Mo ñdJm©V ñdmJV Ho$co OmB©c H$s), AmO Vw‘À¶mgmR>rM
ew^dmVm©M-ew^dmVm© Amho! Vw‘À¶mgmR>r H$m¶‘ dmñVì¶mÀ¶m Aem ~mJm V¶ma
AmhoV, Á¶mVyZ (Z¶Zaå¶ gX¡d dmhUmao) àdmh dmhV AgVrc. (Am{U) hoM
gdm}Îm‘ ¶e Amho. 13 ˶m {Xder Xm§{^H$ nwéf d Xm§{^H$ {ó¶m lÕmd§Vm§Zm åhUVrc.
"Am‘À¶mgmR>r Oam Wm§~m, Amåhmcmhr Vw‘À¶m àH$memnmgyZ (H$mhr A§er Var) cm^mpÝdV
hmoD$ Úm.' Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "‘mJo naV Om Am{U BVaÌ Hw$R>o àH$me emoYyZ
¿¶m.' ‘J ˶m§À¶m (d lÕmd§Vm§À¶m) Xaå¶mZ EH$ q^V C^r Ho$cr OmB©c, ˶m q^Vrcm
EH$ Ûma Agoc. {VÀ¶m AmVë¶m ~mOyg (A„mhMr) Agr‘ H¥$nm Agoc Am{U
~mhoaÀ¶m ~mOyg {ejm__ (Am{U ’$º$ {ejm) Agoc. 14 Vo Xm§{^H$ cmoH$ lÕmd§Vm§Zm
hmH$ XoVrc, "Amåhr Vw‘À¶m~amo~a ZìhVmo H$m.' Vo CÎma XoVrc, "hmo¶ hmoVm, nU Vwåhr
ñdV:hÿZ ‘mohmcm ~ir nS>cmV Am{U Vwåhr (lÕoÀ¶m ~m~VrV) YagmoS> ^y{‘H$m
KoVcr hmoVr Am{U (nwZéËWmZm~Ôchr) Vwåhr e§H$m KoV am{hcmV. VgoM Vw‘À¶m
{ZamYma ‘ZmoH$m‘Zm§Zr Vw‘Mr ¶oWn¶ªV ’$gdUyH$ Ho$cr H$s, A„mhMr Amkm A‘cmV
Amcr. Am{U ˶m ’$gdUyH$ H$aUmè`m (g¡VmZm)Zo A„mhÀ¶m ~m~VrV Vw‘Mr Kmoa
’$gdUyH$ Ho$cr.' 15 Va AmO Zm Vw‘À¶mH$Sy>Z (Vw‘Mr gwQ>H$m H$aʶmgmR>r) H$moU˶mhr
àH$maMo ‘w{º$X§S> ñdrH$maco OmUma Amho, Zm ˶m cmoH$m§H$Sy>Z Oo g˶ ZmH$maʶmda
(OmUyZ~wOyZ) AmJ«hr am{hco. Vwåhm (gdmªMo) {ZdmgñWmZ ZaH$mMr AmJ Amho. AmVm
hoM Vw‘Mo (EH$‘od) Aml¶ñWmZ Amho. Am{U (IamoIa) Vo A˶§V dmB©Q> ñWmZ Amho.
16
lÕmd§Vm§gmR>r Vr doi AÚmn Amcr Zmhr H$m H$s, ˶m§Mr ‘Zo g§nyU© g‘n©U
gyah-57. Ac-hXrX 533

^mdmZo A„mhÀ¶m CnXoemg‘moa crZ ìhmdr. Am{U ˶m g˶mg‘moa Oo (˶mÀ¶mH$Sy>Z)


àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho. Am{U ˶m§Zr ˶m cmoH$m§gmaIo (A{O~mV) hmoVm H$m‘m Z¶o
Á¶m§Zm ˶m§À¶mnydu J«§W XoʶmV Amcm hmoVm. (nU) ˶m§Mr ‘Zo H$mcm§VamZo H$R>moa
~ZcrV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg§»¶ AmkmYmaH$ ZìhVo. 17 cjmV R>odm H$s, A„mh
O‘rZ ‘¥V Pmë¶mZ§Va {Vcm {Od§V H$aVmo. Amåhr Am‘Mo g§Xoe Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z
¶mgmR>r gm§{JVco Amho H$s, Vwåhr Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$amdm.
18
{ZpíMVM XmZ XoUmao nwéf d XmZ XoUmè¶m {ó¶m Am{U A„mhcm CXmaVmnyd©H$
H$O© XoUmao cmoH$, ˶m§Zr Oo H$mhr {Xco Agoc, ˶mV (A„mhH$Sy>Z) {H$˶oH$ nQ>rZo dmT>
Ho$cr OmB©c. Am{U ˶m§Zm gÝ‘mZnyd©H$ ‘mo~Xcm {‘ioc. 19 Am{U Oo cmoH$ A„mhda
d ˶mÀ¶m n¡J§~am§da {dídmg R>odVmV Va AgoM cmoH$ A„mhÀ¶m Ñï>rV g˶dmXr,
g˶mMr gmj XoUmao AmhoV. ˶m§Zm ˶m§Mm ‘mo~Xcm {‘ioc Am{U (˶m§À¶m gX²JwUm§Mm)
àH$me (˶m§À¶m~amo~a) Agoc. Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco Am{U
˶m§Zr Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco Va AgoM cmoH$ ZaH$dmgr AgVrc.
20
(cmoH$m§Zmo!) ¶m Jmoï>rMm H$Xm{n {dga nSy> XoD$ ZH$m H$s, ¶m OJmVrc OrdZ
Aݶ H$mhr ZgyZ Ho$di Ioi d V‘mem Amho Am{U (jU^§Jwa) emo^oMm EH$ XoImdm
‘mÌ Amho d AmngmV ~T>mB© {‘a{dʶmMm (Ioi) Amho. Am{U g§nÎmr d g§VVrÀ¶m
~m~VrV EH$‘oH$m§À¶m nwT>o OmʶmMr (ì¶W©) ñnYm© Amho. (¶m OrdZmMo) CXmhaU ˶m
nmdgmgmaIo Amho. Á¶mnmgyZ dmT>cocr eoVr nmhÿZ eoVH$è¶mMo ‘Z àgÞ hmoVo. nU
(cdH$aM) Vwåhr nmhVm, Vr gwHy$Z OmVo Am{U {ndir nS>Vo. ‘J Vr JdVmà‘mUo
gwHy$Z Mwam-Mwam hmoVo.
(VmËn¶©:- ho OrdZ Ho$di XmoZ {XdgmMr emo^m Amho.)
(nU) ¶mZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OJmV (XmoZ n[aUm‘ nwT>o ¶oVrc) (n{hco
lÕmhrZm§gmR>r) H$R>moa {ejm d (Xþgao lÕmd§Vm§gmR>r) j‘m d A„mhMr àgÞVm. Va
¶m OJmVrc OrdZmV, Xþgao H$mhr ZgyZ Ho$di jU^§Jwa d ’$gdo gwI Amho.
(Q>rn: ¶m Jmoï>rH$S>o A˶§V J§^raVmnyd©H$ cj XoʶmMr JaO ¶mgmR>r Amho, H$maU ñdV: ‘mZdmMm
{Z‘m©Vm d ¶m OrdZmMm XmVm Agcoë¶m A„mhMo ho åhUUo Amho.)
21
(cmoH$m§Zmo!) (¶m OrdZmMo g˶ OmUyZ) Ho$di Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
j‘màmárgmR>r Am{U ˶m ñdJm©gmR>r EH$‘oH$m§er ñnYm© H$am, Á¶mMm {dñVma AmH$me d
n¥Ïdr gmaIm Amho. Vo (ñdJ©) Aem cmoH$m§gmR>r V¶ma H$aʶmV Amcoco Amho, Oo
A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amda {dídmg R>odUmao AmhoV. hr A„mhMr (Anma) H¥$nm Amho,
534 Hw$amU

Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ H$aVmo Am{U A„mhÀ¶m H¥$nocm gr‘mM Zmhr.
22
(cmoH$m§Zmo!) H$moUVohr g§H$Q> n¥Ïdrda ¶oV Zmhr, Zm ñdV: Vw‘À¶mda ¶oVo, nU
’$º$ ˶m{edm¶, Á¶mÀ¶m{df¶r Amåhr Vo {Z‘m©U H$aʶmnyduM, (Am‘À¶mH$S>o Agcoë¶m)
‘hmJ«§WmV Z‘yX Ho$coco AgVo. {Z:g§Xoh, ho gd© A„mhgmR>r ghO e³¶ Amho. 23
(˶m dmñVdmMr Amåhr Vwåhmcm) ¶mgmR>r (OmUrd H$ê$Z {Xcr Amho) H$s, Oo H$mhr
Vwåhr J‘mdcmV ˶m~Ôc Xþ:Ir ìhm¶cm ZH$mo, VgoM ˶mÀ¶mH$Sy>Z Oo Vwåhmcm àmá
Pmco Amho, ˶m~Ôchr A{VCËgmhr hmoʶmMr JaO Zmhr. H$maU A„mhcm J{d©ð> d
~T>mB©Imoa (cmoH$ A{O~mV) {à¶ ZmhrV. 24 Oo ñdV: H§$OyfnUo dV©Z H$aVmV Am{U
BVam§Zmhr H§$OyfnUm {eH$dVmV. Am{U Omo H$moUr (¶m g§XoemH$S>o) nmR> {’$adrc.
(˶m§Zr ho cjmV R>odmdo) A„mh ñd¶§nyU© (d AmË‘{Z^©a) Amho, gd© àH$maÀ¶m
ñVwVrg nmÌ Amho.
25
Amåhr Am‘À¶m n¡J§~am§Zm g˶mÀ¶m gd© ñnï> à‘mUmgh nmR>{dco hmoVo Am{U
˶m§À¶m~amo~a J«§W d (MyH$ H$s, ~amo~a XmIdUmao) VamOyhr nmR>{dco, ¶mgmR>r H$s,
cmoH$m§Zr ݶm¶~wÕrZo dV©UyH$ H$amdr. Am{U Amåhr cmoI§S> CncãY H$ê$Z (˶mMm
Cn¶moJ H$aʶmMr ¶mo½¶Vm Vwåhmcm àXmZ Ho$cr). Á¶m‘ܶo àM§S> VmH$X Amho, VgoM
cmoH$m§gmR>r Vmo {d{dY àH$mao cm^Xm¶r Amho. (ho gd© Vwåhmcm ¶mgmR>r XoʶmV Amco
Amho) H$s, A„mhcm ˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V H$aVm ¶mdo, Oo ˶mcm Z nmhVmhr, ˶mMr
d ˶mÀ¶m n¡J§~amÀ¶m ‘XVrgmR>r nwT>o gagmdVmV. ¶mV e§H$mM Zmhr H$s, A„mh hm
gm‘϶©emcr d gd©e{º$‘mZ Amho.
26
(¶mM CÔoemgh) Amåhr Zyhcm d B~«mhr‘cm (Am‘Mo à{V{ZYr) ~ZdyZ
nmR>{dco hmoVo. Am{U Amåhr ˶m§À¶m d§eOm‘ܶo g§XoedmhH$ ~Z{dʶmMm d J«§W àXmZ
H$aʶmMm H«$‘ gwê$ R>odcm hmoVm. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr gÝ‘mJ© cm^coco hmoVo, nU AZoH$
AmkmnmcZ Z H$aUmao hmoVo. 27 ˶m§À¶mZ§Va ˶m§À¶mM nmdcmda nmD$c R>odyZ MmcUmao
Am‘Mo (BVa) n¡J§~a Amåhr nmR>dco. (H$mcm§VamZo) Amåhr ˶m§MoM AZwgaU H$aUmam
(n¡J§~a ~ZdyZ) ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh ¶mg nmR>{dco. Am{U Amåhr ˶mg ~m¶~c
(B§Orc) hm J«§W àXmZ Ho$cm hmoVm. Am{U Á¶m cmoH$m§Zr ˶mMo AZwgaU Ho$co, Amåhr
˶m§À¶m ‘ZmV H$éUm d X¶m (ho JwU) {Z‘m©U Ho$co. Am{U {OWn¶ªV d¡am½¶mMm g§~§Y
Amho. (åhUOo g§Ý`mg KoUo) Amåhr ˶m§Zm ˶mMm AmXoe (A{O~mV) {Xcocm ZìhVm,
Va Vmo (d¡am½¶mMm) ‘mJ© ˶m§Zr ñdV:M emoYyZ H$mT>cm hmoVm. Am{U A„mhcm àgÞ
H$aʶmgmR>r (ñdV:hÿZM) ˶mMm Adc§~ Ho$cm hmoVm, nU ˶m§Zr ˶mMo Ogo H$am¶cm
gyah-58. Ac-‘wOmXcm 535

hdo hmoVo, Vgo C{MV[a˶m nmcZhr Ho$co Zmhr. Va Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s Oo gƒo lÕmd§V
hmoVo, ˶m§ZmM (Mm§Jcm) ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm. H$maU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ Amkm Z
nmiUmaoM hmoVo.
28
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU ~miJm Am{U n¡J§~amda {dídmg R>odm. Vmo
Vw‘À¶mda XþnQ>rZo H¥$nm H$aoc. Am{U Vwåhmcm Agm àH$me àXmZ H$aoc, Á¶mÀ¶m
COoS>mV Vwåhr Mmcy eH$mc. Am{U Vmo Vw‘À¶m (^yVH$mcrZ MwH$m) ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c.
H$maU Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 29 AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§Zr ho OmUyZ ¿¶mdo
H$s, A„mhÀ¶m H¥$noda ˶m§Mr H$mhr ‘ºo$Xmar Zmhr. H$maU H¥$nm H$aʶmMm A{YH$ma
gd©ñdr A„mhÀ¶m hmVr Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ H$aVmo Am{U A„mh hm
Agr‘ H¥$nmd§V Amho.
gyah-58. Ac-‘wOmXcm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) {ZpíMVnUo A„mhZo ˶m órMo åhUUo EoH$co Amho, Or Amnë¶m
nVrg§~§YmZo Vw‘À¶mH$S>o dmX{ddmX H$arV hmoVr Am{U A„mhg‘moa Amnco JmèhmUo
‘m§S>V hmoVr. A„mh Vwåhm XmoKm§Mo g§^mfU EoH$V hmoVm. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d
gd©gmjr Amho.
2
Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Amnë¶m nËZtZm "‘mVm' Ago g§~moYyZ (ñdV:nmgyZ) Xÿa
H$aVmV (åhUOo {µOhma H$aVmV) (Ago g§~moYë¶mZo) ˶m ˶m§À¶m ‘mVm hmoV ZmhrV.
˶m§À¶m ‘mVm Va ˶m AmhoV, Á¶m§Zr ˶m§Zm OÝ‘ {Xcm Amho. ho cmoH$ {ZpíMVnUo EH$
A¶mo½¶ d Ag˶ Jmoï> ~mocV AmhoV. {Z…g§Xoh A„mh nmnm§Mo {ZdmaU H$aUmam d ’$ma
‘m’$ H$aUmam Amho.
(Q>rn: "{µOhma' åhUOo nËZrcm "AmB©' Ago g§~moYyZ VcmµH$ XoʶmMr Hw$àWm hmoVr, {Ocm Bñcm‘Zo ‘moS>rg
H$mT>co.)
3
Am{U Oo cmoH$ AemàH$mao Amnë¶m nËZtZm "Vy ‘mVog‘mZ Amhog' Ago åhUyZ
(ñdV:nmgyZ) Xÿa R>odVmV. nU Z§Va Ooìhm Vo Amnco (Ag˶) dº$ì¶ ‘mJo KoD$
BpÀN>Vrc Va ˶m§À¶mgmR>r (Aer {ejm Amho) H$s, ˶m§Zr EH$‘oH$mcm nwÝhm ñne©
H$aʶmnydu EH$m Xmgmcm (Xmñ¶ËdmVyZ) ñdV§Ì H$amdo. Va ¶m Jmoï>rda H¥$Vr H$aʶmMr
Vwåhmcm VmH$sX {Xcr OmV Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMr A„mhcm nyU©
OmUrd Amho. 4 Am{U Á¶mÀ¶mgmR>r ho g§^d Zgoc Va EH$‘oH$m§Zm nwÝhm ñne©
H$aʶmnydu ˶mZo ˶mEodOr gcJ XmoZ ‘{hZo Cndmg H$amdm. Am{U EImXm H$moUr
536 Hw$amU

¶mgmR>rhr Ag‘W© Agoc Va ˶mZo gmR> Jar~ ‘mUgm§Zm Oody Kmcmdo. (hm AmXoe)
A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amà{V Vw‘Mr lÕm A{YH$ ~iH$Q> H$aʶmgmR>r Amho. ¶m
A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m gr‘m hmoV. Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r
H$R>moa {ejm V¶ma Amho.
5
Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amMm {damoY H$aVmV. Vo (eodQ>r) An‘m{ZV
Ho$co OmVrc, Á¶mà‘mUo ˶m§À¶mnyduÀ¶m (AdkmH$mar) cmoH$m§Zm An‘m{ZV H$aʶmV
Amco hmoVo. Amåhr AmYrM ñnï> Ago g§Xoe àH$Q> Ho$coco AmhoV. Am{U g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm An‘mZOZH$ {ejm hmoUma. 6 Á¶m {Xder A„mh ˶m gdmªZm
‘¥V AdñWoVyZ {Od§V H$ê$Z CR>doc. Am{U ˶m§Zm ˶m§Zr Ho$cocr H$m‘o XmIdoc. ˶m§Zr
Oo-Oo Ho$coco Amho, Vo gd© A„mhZo ‘moOyZ R>odcoco Amho. Oar ˶m§Zm ˶m Jmoï>tMm {dga
nS>cocm Agoc Varhr, H$maU A„mh à˶oH$ Jmoï>rgmR>r gmjr Amho.
7
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh Vo gd© OmUVmo Oo H$mhr
AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho. VrZ ‘mUgm§Mr Aer H$moUVrhr Jwá
~mVMrV AgV Zmhr, Á¶mV Vmo Mm¡Wm ZgVmo. VgoM nmM ‘mUgm§Mr (MMm©) hmoVo d Vmo
ghmdm ZgVmo, Ago H$Yr hmoV Zmhr. ‘J ˶mhÿZ Vo H$‘r AgmoV dm OmñV, ˶mMr
˶m§À¶m~amo~a CnpñWVr AQ>i AgVo. ‘J Vo Hw$R>ohr H$m AgV ZmhrV. ‘J eodQ>r,
ݶm¶mÀ¶m {Xder Vmo ˶m§Zm ˶m§Zr Oo-Oo Ho$co Agoc, ˶m{df¶r AdJV H$aoc.
A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ AgVo, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 8 (n¡J§~a!)
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zm Jwá ~mocUr H$aʶmnmgyZ ‘ZmB© Ho$cr
Jocr hmoVr? nU Vo ˶mÀ¶m AJXr CcQ> H$aVmV, Á¶mMr ˶m§Zm ‘ZmB© Ho$cr Jocr hmoVr.
Vo nmnH¥$˶ d A˶mMmar dV©Z Am{U n¡J§~amMr Amkm Z nmiUo (B.) {df¶r Jwá MMm©
H$arV AgVmV. Am{U Ooìhm Vo Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Aem eãXm§V Vwåhmcm A{^dmXZ
(gcm‘) H$aVmV. Á¶m eãXm§V A„mhZo Vwåhmcm H$Yrhr gcm‘ nmR>{dcocm Zmhr.
Am{U Vo ‘Zmo‘Zr AmíM¶© H$aVmV H$s, A„mh Amåhmcm ¶m Jmoï>t~Ôc {ejm H$m H$arV
Zgoc? (n¡J§~a!) ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr {ejm nwaoer Amho, Vo OiʶmgmR>r {VÀ¶mV
XmIc Ho$co OmVrc. (IamoIa) Vo ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho!
9
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm Vwåhr Jwá g„m‘gcV H$amc, Voìhm nmnH¥$˶, A˶mMmar
H¥$˶ Am{U n¡J§~amMr Adkm ¶m Jmoï>t{df¶r AmngmV g„m‘gcVr (H$Xm{n ) H$ê$
ZH$m. Va Vwåhr gËH$‘} d gXmMmar dV©Z ¶m gX²JwUm§Zm àmoËgm{hV H$aʶmgmR>r
g„m‘gcVr H$am. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, eodQ>r Á¶mÀ¶mnwT>o Vwåhmcm EH$Ì
gyah-58. Ac-‘wOmXcm 537

AmUco OmB©c. 10 (BVa gd©) Jwá dmVm© (dmB©Q> CÔoemgmR>r) g¡VmZmÛmao g§Mm{cV
Ho$ë¶m OmVmV. Á¶mÛmao Vmo lÕmd§Vm§Zm Xþ:Ir-H$ï>r H$ê$ BpÀN>Vmo. nU Vmo ˶m§Zm
A„mhÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moU˶mhr àH$mao BOm nmoMdy eH$V Zmhr. Am{U lÕmd§Vm§Zm
A„mhdaM ÑT> {dídmg R>odm¶cm hdm.
11
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶m g^m§‘ܶo Ooìhm Vwåhmcm gm§{JVco OmB©c H$s, OmJm
‘moH$ir gmoSy>Z ~gm. Voìhm Vwåhr gm§{JVë¶mà‘mUo OmJm ‘moH$ir gmoSy>Z ~gm, A„mhhr
(AmkmnmcZmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ˶mÀ¶m H¥$noV) Vwåhmcm OmJm àXmZ H$arc. Am{U Ooìhm
gm§{JVco OmB©c H$s, (Amnë¶m OmJodê$Z) CR>m, Va Voìhm Vwåhr CR>m. (BVa {R>H$mUr
~gʶmg gm§{JVco OmB©c Va ~gm, {ZKyZ Omʶmg gm§{JVco OmB©c Va {ZKyZ Om).
Vw‘À¶mn¡H$s Oo gƒo lÕmd§V AmhoV Am{U kmZr AmhoV, (sincere AmhoV). A„mh
Aem cmoH$m§Zm Cƒ XO} àXmZ H$aoc. H$maU Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMo A„mhcm nyU©
kmZ Amho.
12
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm Vw‘Mr n¡J§~amer EH$m§VmV H$mhr g„m‘gcV H$aʶmMr
BÀN>m Agoc Va Vr H$aʶmnydu H$mhr XmZH$m¶© H$am. ho (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) Vw‘À¶mgmR>r
Mm§Jco d (Vw‘Mo ‘Z) ewÕ H$aUmao R>aoc. nU Oa Vwåhr Vgo H$aʶmg Ag‘W© Agmc
Va ({dídmg R>do m H$s), {Z:g§Xho , A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 13 (lÕmd§Vm§Zmo!)
Vwåhr ¶m AmXoemZo Km~acmV H$s H$m¶? H$s, Vwåhr n¡J§~amer Jwá g„m‘gcV H$aʶmnydu
XmZH$m¶© H$amdo. (Km~aʶmMo H$maU Zmhr.) Oa Vwåhr Ago H$aʶmg Ag‘W© Agmc
Va (cjmV R>odm) A„mh Vw‘À¶mà{V ’$ma X¶miy Amho. nU {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ
H$aUo gwê$ R>odm Am{U (µOH$mVnmÌ Agmc Va) µOH$mV XoV amhm. Am{U A„mh d
˶mÀ¶m n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$arV amhm. H$maU Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMr A„mhcm
nyU© OmUrd Amho.
14
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Oo ˶m cmoH$m§er {‘ÌËdmMo g§~§Y
R>odVmV Á`m§À`mda A„mh ZmIye (H«w$Õ) Amho. Vo Zm Vw‘À¶mn¡H$s AmhoV, Zm
˶m§À¶mn¡H$s AmhoV. Am{U Vo OmUyZ~wOyZ ImoQ>çm Jmoï>t~Ôc enWm KoV AgVmV. 15
A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r ’$ma H$R>moa {ejm V¶ma R>odcocr Amho. {ZpíMVM Vo Oo H$mhr
H$arV AmhoV __ ’$ma dmB©Q> Amho. 16 ˶m§Zr Amncr Hw$H¥$˶o cn{dʶmgmR>r Amnë¶m
enWm§Zm gwajmH$dM ~Z{dcoco Amho. AemàH$mao Vo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ
namd¥Îm H$arV AgVmV. (n[aUm‘r) ˶m§À¶mgmR>r An‘mZmñnX {ejm Amho.
17
Zm ˶m§Mo YZ, Zm ˶m§Mr An˶o ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao A„mhnmgyZ dmMdy
538 Hw$amU

eH$Vrc. ho cmoH$ ZaH$dmgr AmhoV, Vo ˶mV H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶ H$aVrc. 18 Á¶m


{Xder A„mh gdmªZm ‘¥VmdñWoVyZ {Od§V H$ê$Z CR>doc, Voìhm XoIrc Vo ˶mÀ¶mg‘moa
˶mMà‘mUo enWm KoVrc, Á¶mà‘mUo Vw‘À¶mg‘moa enWm KoV AgVmV. (˶m§Zm)
dmQ>Vo H$s, Vo ÑT> Aem AmYmamda (C^o) AmhoV, nU Vo Ho$di ImoQ>maS>o AmhoV. 19
g¡VmZmZo ˶m§À¶mda dM©ñd àmá H$ê$Z ˶m§Zm A„mhÀ¶m ñ‘aUmnmgyZ Jm’$sc Ho$coco
Amho. ho cmoH$ g¡VmZmÀ¶m JQ>mMo cmoH$ AmhoV. cjmV R>odm g¡VmZmMm JQ> Adí¶ Zme
nmdUma Amho. 20 Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~amMm {damoY H$aVmV, (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) Vo qZÚ d VwÀN> cmoH$m§n¡H$s AgVrc. 21 (H$maU) hm A„mhMm {ZU©¶ Amho,
(Omo gX¡d A§{V‘ AgVmo). H$s, ‘r d ‘mPo n¡J§~a {ZpíMVnUo dM©ñd àmá H$aUma.
{Z:g§Xoh, A„mh gm‘϶©emcr d gd©e{º$‘mZ Amho.
22
(n¡J§~a!) Vwåhmcm Ago cmoH$ AmT>iyZ ¶oUma ZmhrV, Oo (Iè¶m AWm©Zo)
A„mh Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odUmao AmhoV Am{U gmo~VM ˶m§À¶mer
{‘ÌËdmMo (d AmnwcH$sMo) g§~§Y R>odVmV Oo A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amMo {damoYr
AmhoV, (Ago e³¶ Zmhr). ‘J Vo ˶m§Mo {nVm qH$dm nwÌ qH$dm ^mD$ qH$dm ˶m§Mo
ZmVodmB©H$ H$m AgV ZmhrV. (gƒo lÕmd§V Vo cmoH$ AmhoV), Á¶m§À¶m öX¶nQ>cmda
A„mhZo lÕm H$moê$Z Q>mH$cr Amho. Am{U Amnë¶mH$Sy>Z àoaUm XoD$Z ˶m§Zm ÑT>Vm
àXmZ Ho$cr Amho. Am{U Vmo ˶m§Zm Aem ~mJm§V àdoe XoB©c, Á¶m§VyZ nmʶmMo (‘Z
àgÞ H$aUmao) àdmh (gX¡d) dmhV AgVrc. ˶mV Vo H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶ H$aVrc.
A„mh ˶m§À¶mda àgÞ Pmcm Am{U Vohr ˶mÀ¶mda àgÞ Pmco. hoM cmoH$ A„mhÀ¶m
JQ>mVrc gXñ¶ AmhoV. Am{U {ZpíMVM A„mhMmM JQ> ¶eñdr hmoUma Amho.
gyah-59. Ac-hl
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. VmoM gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2 ˶mZoM
(åhUOo A„mhZoM) AmYrÀ¶m J«§WYmaH$m§n¡H$s g˶ ZmH$maUmè¶m gdmªZm EH${ÌV ˶m§À¶m
Kam§VZy ~mhoa H$mT>c.o Am{U hr ˶m§Mr n{hcr hÔnmar hmoVr. (lÕmd§Vm§Zmo!) Vo (H$moU˶mhr
à{VH$mam{edm¶) {ZKyZ OmVrc Ago Vwåhmcm dmQ>cohr ZìhVo. Am{U Vohr ¶m {dMmamV
hmoVo H$s, ˶m§Mo {H$„o A„mhnmgyZ ˶m§Mo (Adí¶) ajU H$aVrc. nU A„mh ˶m§À¶mda
VoWyZ MmcyZ Amcm, OoWyZ (EImXo g§H$Q> ˶m§À¶mda ¶oB©c) Aer ˶m§Zr H$Yr H$ënZmhr
Ho$cr ZìhVr. Am{U (˶mZo) ˶m§Mr ‘Zo XheVrZo hmXadyZ gmoS>cr. Am{U ˶m§Zr
gyah-59. Ac-hl 539

Amnë¶m Kam§Zm ñdV:À¶m d lÕmd§Vm§À¶m hmVm§Zr Zï> Ho$co. Voìhm ho S>moig ‘mUgm§Zmo!
(¶mnmgyZ) YS>m {eH$m!
3
Am{U Oa A„mhZo ˶m§À¶m~m~VrV hÔnmarMm {ZU©¶ gwZmdcm ZgVm Va ˶mZo
˶m§Zm ¶m OJmV BVa (‘moR>r) {ejm Ho$cr AgVr. nU ¶mZ§VaÀ¶m OJmV Va ˶m§À¶mgmR>r
ZaH$mÀ¶m AmJrMr {ejm AmhoM. 4 H$maU Vo A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~am{déÕ C^o
am{hco. Va Omo H$moUr A„mhÀ¶m {déÕ C^o amhVmo. Va A„mh (Aem§Zm) {ejm
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>moa Amho. 5 (lÕmd§Vm§Zmo!) Oo (˶m§Mo) IOwarMo d¥j Vwåhr
H$mnyZ Q>mH$cmV qH$dm Á¶m§Zm ˶m§À¶m ‘wimda C^r gmoSy>Z {XcmV __ ho gd© A„mhÀ¶m
AZwkoZoM Pmco. Vo ¶mgmR>r H$s, (A„mhcm) ˶mMr Adkm H$aUmè¶m§Zm An‘m{ZV
H$ê$Z gmoS>m¶Mo hmoVo.
6
Am{U A„mhZo ˶m§À¶mH$Sy>Z Oo H$mhr ¶wÕYZ (spoils of war) Z cT>Vm
Amnë¶m n¡J§~amcm {‘idyZ {Xco. ˶mgmR>r (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr KmoS>o Am{U C§Q>m§gh
H$mhr Ymdni Ho$cocr Zmhr. nU A„mh Amnë¶m n¡J§~am§Zm BpÀN>Vmo ˶mda dM©ñd
àXmZ H$aVmo. Am{U A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 7 A„mhZo Amnë¶m
n¡J§~amcm Jmddmë¶m§H$Sy>Z Oo H$mhr YZ {‘idyZ {Xco Amho, Vo gd© A„mhgmR>r
(åhUOo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) d ˶mÀ¶m n¡J§~amgmR>r d (n¡J§~amÀ¶m) ZmVodmBH$m§gmR>r
d AZmWm§gmR>r d JaOy d dmQ>gê$ (¶m gdmªgmR>r) Amho. H$maU Vo YZ Vw‘À¶m‘ܶo Oo
AmYrnmgyZ YZmT>ç AmhoV, Ë`m§À`m‘ܶoM {’$aV amhÿ Z¶o. Am{U n¡J§~a ˶mVyZ
Vwåhmcm Oo H$mhr XoBc
© , Vo (ñdIwerZo) ñdrH$ma H$am. Am{U Vmo Á¶mnmgyZ Xÿa amhʶmgmR>r
gm§Joc, ˶mnmgyZ Xÿa amhm. Am{U A„mhMr OmU ~miJyZ Agm. H$maU A„mh {ejm
XoʶmÀ¶m ~m~VrVhr ’$ma H$R>moa Amho. 8 (¶wÕYZmMm H$mhr ^mJ ˶m§Zmhr XoʶmV
¶mdm), Oo Jar~ {Zdm©{gV AmhoV, Á¶m§Zm ˶m§À¶m Kam§VyZ ~mhoa Kmc{dʶmV Amco d
(˶m§À¶m) ‘mc‘ÎmonmgyZ d§{MV H$aʶmV Amco. Vo (Amnco KaXma gmoSy>Z) Ho$di
A„mhMm AZwJ«h d ˶mÀ¶m àgÞVoÀ¶m emoYmW© Amcoco AmhoV. Am{U Vo A„mh
(À¶m H$m¶m©V) ˶mÀ¶m n¡J§~amMo gmhmæ¶ H$arV AgVmV. hoM (A„mhMo) gƒo ^º$
AmhoV.
9
Am{U Oo cmoH$ AmYrnmgyZ (‘{XZm ¶m) ehamV ñWm{¶H$ Pmcoco AmhoV Am{U
ÑT>Vmnyd©H$ lÕoMm ˶m§Zr A§JrH$ma Ho$cocm Amho (Aem cmoH$m§n¡H$s JaOy cmoH$m§Zmhr
˶mVyZ H$mhr XoʶmV ¶mdo). Am{U Omo H$moUr ˶m§À¶mH$S>o ñdXoe ˶mJ H$ê$Z ¶oVmo,
˶mÀ¶mer ào‘mZo dmJVmV. Am{U Oo H$mhr {Zdm©{gVê$nr Amcoë¶m cmoH$m§Zm {Xco OmVo,
gyah-58. Ac-‘wOmXcm

540 Hw$amU

˶mZo ˶m§À¶m ‘ZmV H$mhr Oi’$imQ> {Z‘m©U hmoV Zmhr. CcQ> Vo ñdV: Jar~ AgyZhr
˶m§Zm ñdV:da àmYmݶ XoVmV, Am{U Omo Amnë¶m ñd^mdmÀ¶m cmcgonmgyZ gwa{jV
R>odcm Jocm, Va AgoM cmoH$ Iao ¶eñdr hmoUmao AmhoV. 10 Am{U Oo ˶m§À¶mZ§Va
(lÕmd§V ~Zco) Vo åhUVmV, "ho à^y! (AmÎmmn¶ªV) Am‘À¶m hmVyZ KS>coë¶m MwH$m
‘m’$ H$a Am{U Am‘À¶m ~m§Ydm§Zmhr j‘m H$a, Á¶m§Zr Am‘À¶m AmYr lÕm YmaU
Ho$cocr Amho. Am{U Am‘À¶m öX¶mV lÕmd§Vm§~Ôc Ûof^md {Z‘m©U hmoD$ XoD$ ZH$mog.
ho à^y! Vy IamoIa ’$ma H$Zdmiy d X¶miy Amhog!'
11
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zr XþQ>ßnrnUmMo dV©Z Adc§{~co
Amho? Vo J«§WYmaH$m§n¡H$s lÕmhrZ Agcoë¶m Amnë¶m ~m§Ydm§Zm åhUVmV, "Oa Vwåhmcm
~mhoa KmcdyZ XoʶmV Amco Va AmåhrXoIrc Vw‘À¶m~amo~a ~mhoa nSy>. Am{U Vw‘À¶m{déÕ
Amåhr H$moUmMohr H$mhrhr EoH$Uma Zmhr. Am{U Oa Vw‘À¶m{déÕ ¶wÕ Ho$co Joco Va
Amåhr Vwåhmcm gmhmæ¶ H$ê$.' nU (n¡J§~a!) A„mh gmj XoVmo H$s, Vo Ho$di ImoQ>maS>o
AmhoV. 12 (H$maU) ˶m§Zm Oa ~mhoa KmcdʶmV Amco Va Vo ˶m§À¶mgmo~V (A{O~mV)
~mhoa nS>Uma ZmhrV. Am{U Oa ˶m§À¶mer ¶wÕ Pmco Va Vo ˶m§Zm H$Yrhr gmhmæ¶
H$aʶmgmR>r nwT>o ¶oUma ZmhrV. Am{U ‘XVrgmR>r Oa AmcoM Va Vo {ZpíMVnUo nmR>
XmIdyZ ni H$mT>Vrc. Am{U Voìhm ˶m§ZmM H$moUmH$Sy>Zhr ‘XV àmá hmoUma Zmhr.
13
(H$maU lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhm cmoH$m§Mo ^¶ ˶m§À¶m ‘ZmV A„mhnojmhr A{YH$
Amho. ¶mMo H$maU, ˶m§Zm g˶mMr OmU Zmhr. 14 ho gmao {‘iyZ Vw‘À¶mer H$Yrhr
cT>Uma ZmhrV. nU ’$º$ VQ>~§Xr Agcoë¶m gwa{jV dñ˶m§VyZ qH$dm q^VrÀ¶m ‘mJyZ,
˶m§À¶mV AmngmVM Vrd« ‘V^oX (d eÌwËd Amho). Vwåhmcm Vo g§K{Q>V dmQ>VmV, nU
˶m§Mr ‘Zo EH$‘oH$m§nmgyZ Xþamdcocr AmhoV. ¶mMo H$maU, Vo cmoH$ ~wÕrMm dmna H$arV
ZmhrV.
15
¶m§Mr AdñWm ˶m cmoH$m§gmaIrM hmoUma, Á¶m§Zr AJXr ZOrH$À`m H$mimV
Amnë¶m XþîH¥$˶m§Mr ’$io MmIcr AmhoV. Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV Va ˶m§À¶mgmR>r
’$ma Xþ:IXm¶r {ejm AQ>i Amho. 16 (¶m Xm§{^H$ cmoH$m§Mr) AdñWm ˶m g¡VmZmgmaIr
Amho. Omo ‘mUgmcm åhUVmo, "g˶mMm (H$Yrhr) ñdrH$ma H$ê$ ZH$mog.' ‘J Ooìhm
˶mcm g˶ ZmH$maUmam ~ZdyZ Q>mH$Vmo. Voìhm (˶mg) åhUVmo, "Vw¶mer ‘cm H$mhr
XoUo-KoUo Zmhr, ‘cm Va gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhMo ^¶ dmQ>Vo.' 17
AemàH$mao, eodQ>r Vo XmoÝhr g˶ ZmH$maUmao, ZaH$mÀ¶m AmJrV OmVrc, {OWo Vo
H$m`‘ñdê$nr dmñVì¶ H$aVrc. H$maU A˶mMmar H¥$Ë`o H$aUmè¶m§À¶m dmQ>r AgoM ’$i
¶oV AgVo.
gyah-59. Ac-hl 541

18
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). Am{U à˶oH$mZo
Zoh‘r ¶m Jmoï>rH$S>o cj Úmdo H$s, ˶mZo (Amnë¶m AZ§VH$mcrZ OrdZmgmR>r) nwT>o H$m¶
nmR>{dco Amho. Va (Zoh‘r) A„mhMr OmU R>odUmao ~Zm. {Z:g§Xoh A„mhcm Vwåhr Oo
H$mhr H$aVm, ˶mMr nyU© OmUrd Amho. 19 Am{U ˶m cmoH$m§gmaIo ~Zy ZH$m, Oo
A„mhcm {dgaco, n[aUm‘r A„mhZohr Ago H$ê$Z Q>mH$co H$s, ˶m§Zm ñdV:MmM {dga
nS>cm. hoM cmoH$ Amkm^§J H$aUmao (AnamYr) AmhoV. 20 ZaH$dmgr d ñdJ©dmgr XmoKo
H$Xm{n g‘mZ hmoD$ eH$V ZmhrV. ñdJ©{ZdmgrM ¶e àmá H$aUmao cmoH$ AmhoV.
21
Oa Amåhr ¶m Hw$amUmg EImÚm nd©Vmda AdV[aV Ho$co AgVo, (Am{U
‘mUgmà‘mUo ˶mcmhr ~wÕr AgVr) Va Vwåhmcm {ZpíMVnUo Ago nmhm¶cm {‘imco
AgVo H$s, Vmo A„mhÀ¶m ^¶mZo H$mogiV Amho Am{U ˶mMo VwH$S>o-VwH$S>o hmoV
AmhoV. hr CXmhaUo gmXa H$aʶmMm CÔoe hm Amho H$s, ‘mZdmZo ˶mda qMVZ H$amdo
(d ˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdo).
(Q>rn: ¶mCcQ> cmoH$ A„mhÀ¶m g§Xoem§à{V {H$Vr ~ondm©B©Mo àXe©Z H$arV AgVmV.)
22
VmoM Amho A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. VmoM Vo
gd© OmUVmo, {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U Vohr, Oo gdmªg‘moa
CKS> Amho. Vmo ’$ma H$Zdmiy d X¶miy Amho.
23
VmoM Amho A„mh Á¶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr,
Añgc g‘«mQ>, gd© àH$maÀ¶m CUonUmnmgyZ nyUn© Uo ‘wº$ Agm,
gdmªMm ‘w{º$XmVm, gdmªZm gwajm àXmZ H$aUmam, gdmªMm gm§^miH$Vm©,
gdmªda nyU© {Z¶§ÌU R>do Umam, gd©e{º$‘mZ, gdm}ƒ, gd© àH$maÀ¶m
ñVwVrg nmÌ. Agm Amho A„mh. cmoH$ ˶mÀ¶mgmo~V BVam§Zm ˶mMo
gh^mJr R>adVmV, ˶mnmgyZ Vmo nyUn© Uo Ag§~{§ YV Amho. 24 A„mh
Amho, gdmªMm {Z‘m©Vm, à˶oH$ Jmoï>rMm àma§^H$Vm©, gd© aMZ|Mm
aMZmH$ma, gd© {ZXm}f Aer JwU{deofUo Ho$di ˶mÀ¶mgmR>rM AmhoV.
(His alone are the attributes of perfection). Oo H$mhr
AmH$memV d n¥Ïdrda Amho, Vo gd© ˶mMoM ñVw{VJmZ H$arV
AgVmV. Am{U VmoM gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc ~w{Õ‘mZ Amho.
542 Hw$amU

gyah-60. Ac-‘wåV{hZm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ‘m¶m d Vw‘À¶m eÌÿ§er {‘ÌËdmMo g§~§Y R>ody ZH$m. Vwåhr
˶m§À¶mà{V AmnwcH$s 춺$ H$aVm Am{U Vo ˶m g˶mg ZmH$maVmV Oo Vw‘À¶mH$S>o
Amcoco Amho. ˶m§Zr Vwåhmcm d n¡J§~amcm Ho$di ¶mgmR>r Kam§VyZ ~mhoa Kmc{dco Amho
H$s, Vwåhr Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhda lÕm R>odVm. Vwåhr (IamoIa)
‘m¶m ‘mJm©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOo {OhmX) H$aʶmgmR>r Am{U ‘mPr àgÞVm
àmá H$aʶmgmR>r KaXma gmoS>cm Agmc Va ‘J H$go e³¶ Amho H$s, Vwåhr ˶m§Zm
Jwá[a˶m ào‘mMo g§Xoe nmR>dyZ Amnco {‘Ì ~Zdmc? Vwåhr Oo H$mhr cn{dVm Am{U Oo
H$mhr àH$Q> H$aVm, ‘r gd© OmUyZ Amho. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr Ago H$aoc Vmo
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ OmUma (ho Z¸$s). 2 ˶m§Zm Vw‘À¶mda {Z¶§ÌU àmá Pmco Va Vo
Vw‘À¶mer eÌwËdmMm ì¶dhma H$aVrc. Am{U Vwåhmcm BOm nmoM{dʶmgmR>r Amnco
hmV nwT>o gagmdVrc d Amnë¶m {O^m MmcdVrc, (åhUOo ‘mZ{gH$ d emar[aH$ Ìmg
XoVrc). ˶m§Mr Va Aer Vrd« BÀN>m Amho H$s, Vwåhr Amnë¶m lÕoMm ˶mJ H$ê$Z
Q>mH$mdm. 3 nU (Vwåhr Zoh‘r ho cjmV R>odm) H$s, Zm Vw‘Mo ZmVodmB©H$, Zm Vw‘Mr ‘wco
ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m H$m‘r ¶oVrc. Vmo (Ho$di Vw‘À¶m JwUm§À¶m AmYmamda)
Vw‘À¶mXaå¶mZ ’¡$gcm gwZmdoc. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AgVm, A„mh Vo gd©
nmhV AgVmo.
4
(lÕmd§Vm§Zmo!) B~«mhr‘ d ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§‘ܶo Vw‘À¶mgmR>r CËH¥$ï> AmXe©
Amho. Ooìhm ˶m§Zr Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>co, "Amåhr Vw‘À¶mnmgyZ d Vwåhr A„mhcm
gmoSy>Z Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§À¶mnmgyZ ñdV:cm AcJ H$arV AmhmoV. Am{U
Vwåhr Á¶mda {dídmg R>odVm, Amåhr ˶m gdmªZm ZmH$maV AmhmoV, `mnwT>o AmVm
Vw‘À¶m d Am‘À¶m Xaå¶mZ eÌwËd d {VañH$ma Vmon¶ªV amhrc, Omon¶ªV Vwåhr EH$‘od
Aem A„mhda lÕm YmaU H$arV Zmhr.'
(Q>rn: AemàH$mao ˶m§Zr AZoHo$ídadmÚm§er g§~§Y ‘moSy>Z Q>mH$cm.)
nU (¶mg AndmX Ho$di) B~«mhr‘Mo (Vo dº$ì¶ hmoVo), Oo ˶mZo (Amnë¶m
d{S>cm§er Xÿa OmVmZm {Xco hmoVo H$s), "‘r Vw¶mgmR>r (A„mhH$S>o) j‘m¶mMZm H$aoZ,
nU Vw¶mg§~§YmZo A„mhg‘moa ‘mPo H$mhrhr MmcUma Zmhr.' ˶m§Zr (A„mhH$S>o)
àmW©Zm Ho$cr "ho à^y! Amåhr Vw¶mda Amncm ^adgm R>odcm Amho. Am{U Amåhr
Vw¶mH$S>oM dicmo AmhmoV. Am{U (eodQ>r) Amåhmcm Vw¶mH$S>oM naV ¶m¶Mo Amho.
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm 543

5
ho à^y! Amåhmcm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m narjoMo gmYZ ~Zdy ZH$mog. ho à^y!
Amåhmcm j‘m H$a. IamoIa, VyM gd©e{º$‘mZ Amhog, Añgc ~w{ÕdmZ Amhog.' 6
(lÕmd§Vm§Zmo!) ˶m§À¶m ê$nmZo Vw‘À`mg‘moa {ZpíMVnUo EH$ CÎm‘ AmXe© Amho. nU
AmXe© ˶m ‘mUgmgmR>r Omo A„mhH$Sy>Z ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmg§~§YmZo (em~mgH$s àmá
H$aʶmMr) Amem ~miJyZ Amho. Am{U Omo H$moUr ¶mH$S>o nmR> XmIdrc (˶mZo ho
cjmV R>odmdo H$s), A„mh Iè¶m AWm©Zo AmË‘{Z^©a (d ñd¶§nyU©) Amho. gd©
àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Agm Ho$di VmoM Amho. 7 (nU) Agohr e³¶ Amho H$s,
A„mh Vw‘À¶m d ˶m cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ gcmoIm {Z‘m©U H$aoc, Á¶m§À¶mer Vw‘Mo
eÌwËd hmoVo. A„mh H$mhrhr H$aʶmg g‘W© Amho. Am{U A„mh A˶§V j‘merc d
X¶miy Amho.
8
A„mh Vwåhmcm ˶m ({~Ja lÕmd§V) cmoH$m§er göX¶ d ݶm¶nyd©H$ ì¶dhma
H$aʶmnmgyZ ‘ZmB© H$arV Zmhr, Á¶m§Zr Y‘m©À¶m ~m~VrV Vw‘À¶mer ¶wÕ nwH$macoco
Zmhr qH$dm Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘mV¥^y‘rVyZ hþgH$mdyZ cmdʶmV gh^mJr Pmcoco ZmhrV.
(Vwåhr ˶m§À¶mer ݶm¶nyd©H$ ì¶dhma H$am) H$maU A„mhcm ݶm¶nyd©H$ ì¶dhma
H$aUmao cmoH$ {à¶ AmhoV. 9 A„mh ’$º$ ˶m cmoH$m§er {‘ÌËdmMo g§~§Y ñWm{nV
H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© H$aVmo, Á¶m§Zr Ho$di Vw‘À¶m lÕocm H$maU ~ZdyZ Vw‘À¶mer
¶wÕ nwH$maco Am{U Vw‘À¶m ‘mV¥^y‘rVyZ Vwåhmcm KmcdyZ cmdco qH$dm Vw‘À¶m{déÕ
Ago H$aUmè¶m§Zm ‘XV Ho$cr. Am{U Oo H$moUr Aem cmoH$m§er {‘ÌËd (d AmnwcH$sMo)
g§~§Y ñWm{nV H$aVrc, VoM cmoH$ Iao A˶mMmar AmhoV.
10
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm lÕmd§V {ó¶m ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Vw‘À¶mH$S>o ¶oVrc,
Voìhm ˶m§Mr (ZrQ>) Mm¡H$er H$am. A„mhcm ˶m§À¶m lÕoMr nyU© OmUrd Amho. Ooìhm
Vwåhmcm AmT>iyZ ¶oB©c H$s, ˶m lÕmd§V AmhoV, Voìhm ˶m§Zm lÕmhrZ cmoH$m§H$S>o naV
nmR>dy ZH$m. Zm ˶m {ó¶m ({ddmh-g§~§YmÀ¶m Ñï>rZo AmVm) ˶m§À¶mgmR>r d¡Y AmhoV,
Zm Vo ¶m {ó`m§gmR>r d¡Y AmhoV. VargwÕm ˶m lÕmhrZ nVtZr (nËZr åhUyZ ñdrH$ma
H$aVmZm) Or ‘haMr a¸$‘ {Xcr hmoVr, Vr ˶m§Zm naV H$am. Am{U Vwåhr ˶m§Zm ‘haMr
a¸$‘ XoD$Z ˶m§À¶mer {ddmh~Õ Pmë¶mg H$mhr Amjonmh© Zmhr. VgoM Vwåhr lÕmhrZ
{ó`m§er {ddmh~§YZ H$m¶‘ R>ody ZH$m. Am{U Or ‘haMr a¸$‘ Vwåhr ˶m§Zm {Xcr hmoVr,
˶mMr ˶m§À¶mH$S>o ‘mJUr H$am. Am{U lÕmhrZ cmoH$m§Zrhr ‘haÀ¶m aH$‘onmoQ>r Oo H$mhr
{Xco hmoVo, ˶mMr Vw‘À¶mH$S>o ‘mJUr H$amdr. hm A„mhMm {ZU©¶ Amho. Vmo Vw‘À¶mXaå¶mZ
(ݶm¶nyd©H$) {ZU©¶ H$arV AgVmo. H$maU Vmo gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 11
544 Hw$amU

Oa Vw‘À¶m nËZtn¡H$s H$moUr Vwåhmcm gmoSy>Z lÕmhrZm§H$S>o naV Joë¶mg, d (Vo Vw‘Mr
a¸$‘ XoV ZgVrc) Am{U (lÕmhrZ cmoH$m§n¡H$s Á¶m§Zm) a¸$‘ XoʶmMr Vwåhmcm VgcrM
nmir Amë¶mg, Á¶m cmoH$m§À¶m nËZr {VH$S>o Joë¶m AmhoV, ˶m§Zm Or ˶m§Zr {Xcr hmoVr
VodT>r a¸$‘ MwH$Vr H$am. Am{U ˶m A„mhMo ^¶ ~miJm Á¶mÀ¶mda Vwåhr {dídmg
R>odVm.
12
n¡J§~a! Ooìhm lÕmd§V {ó¶m ¶m Jmoï>t{df¶r Vw‘À¶mH$S>o à{Vkm H$aʶmgmR>r
¶oVrc H$s, ˶m (¶mnwT>o) H$moUmcmhr A„mhMo g‘H$j R>a{dʶmMo (AnH¥$Ë`) H$aUma
ZmhrV, ˶m Mmoar H$aUma ZmhrV, ì¶{^Mmar H¥$˶mV gh^mJr hmoUma ZmhrV, Amnë¶m
An˶m§Mr h˶m H$aUma ZmhrV Am{U ˶m OmUrdnyd©H$ H$moUmdahr ImoQ>m Xmof aMÊ`mÀ`m
H¥$˶mV gm‘rc hmoUma ZmhrV. Am{U Mm§Jë¶m Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV Vw‘Mr Adkm H$aUma
ZmhrV. (¶m{df¶r ˶m à{Vkm H$arV AgVrc, Va) ˶m§À¶mer à{Vkm ¿¶m. Am{U
˶m§À¶mgmR>r A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. {ZpíMVM, A„mh A˶§V j‘merc d
X¶miy Amho.
13
B‘mZYmaH$m§Zmo! ˶m cmoH$m§er (H$moU˶mhr àH$mao) ‘¡Ìr H$ê$ ZH$m, Á¶m§Zm
A„mhZo qZÚ R>a{dcoco Amho. Vo ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmg§~§YmZo H$gcrhr Amem ~miJyZ
ZmhrV, Á¶mà‘mUo g˶ ZmH$maUmao (‘¥V cmoH$) Amnë¶m H$~at‘ܶo {Zame AdñWoV
nS>coco AmhoV.
gyah-61. Ag-gµâµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMoM ñVw{VJmZ
H$arV AgVmV, VmoM gdmªda {Z¶§ÌU R>odUmam Amho, Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ~mocVm EH$ Am{U H$aVm XwgaoM Ago H$m? (Vwåhr Amnë¶m AmMma
d {dMmamV ’$aH$ H$m H$aVm?) 3 A„mhÀ¶m ZOaoV Vw‘Mo Ago H¥$˶ A˶§V A{à¶
Amho H$s, ~mocm¶Mo EH$ Am{U H$am¶Mo XþgaoM. 4 A„mhcm Va Vo cmoH$ {à¶ AmhoV,
Oo ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r n§{º$~Õ hmoD$Z cT>VmV, OUy Vo gd© EH$ ‘O~yV Aer q^V
(solid cemented structure) AmhoV.
5
(Am{U Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygmZo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>co, "‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! Vwåhr ‘cm Ìmg H$m XoVm, Ooìhm Vwåhr ho OmUyZ AmhmV H$s, ‘r Vw‘À¶mH$S>o
nmR>{dʶmV Amcocm A„mhMm n¡J§~a Amho.' ‘J Ooìhm ˶m§Zr gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmUo
ng§V Ho$co. Voìhm A„mhZohr ˶m§À¶m öX¶m§Zm g˶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mH$co. H$maU
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm 545

A„mh Amkm^§J H$aUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV ZgVmo.


6
(AgoM Voìhmhr KS>co) Ooìhm ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhZo åhQ>co, "BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zmo! ‘r Vw‘À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z nmR>{dcocm n¡J§~a Amho; ‘m¶mnyduÀ¶m Vm¡amV
(Torah) ¶m J«§Wmn¡H$s Oo g˶ ~mH$s am{hcoco Amho, ˶mg à‘m{UV H$aUmam (‘r)
Amho. Am{U Vwåhmcm EH$m n¡J§~am{df¶r ew^dmVm© XoVmo Amho, Omo ‘m¶mZ§Va ¶oB©c.
Á¶mMo Zmd Ah‘X Agoc.' Am{U Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© ñnï> à‘mU
KoD$Z Amcm, Voìhm Vo åhUmco, "hr Ho$di OmXÿ Amho.' 7 Am{U ˶mÀ¶mnojm A{YH$
Xþï> ‘mUyg H$moU Agy eH$Vmo, Á¶mcm, A„mhcm g‘{n©V Aer OrdZnÕVr (åhUOoM
Bñcm‘)H$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co OmV AgVmZmhr, Vmo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r
aMV AgVmo. nU A„mh A˶mMmar cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV ZgVmo. 8 Vo Amnë¶m
Vm|S>mÀ¶m ’w$§H$aoZo A„mhMm àH$me {dPdyZ Q>mHy$ BpÀN>VmV. nU A„mh Amncm àH$me
nyU©nUo gd©Ì nga{dë¶m{edm¶ amhUma Zmhr. ‘J g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ¶m~Ôc {H$VrH$m
dmB©Q> dmQ>oZm. 9 ˶mZoM Amnë¶m n¡J§~amcm ‘mJ©Xe©Z Am{U g˶Y‘© ¶m§À¶mgh
nmR>{dco Amho, ¶m CÔoemZo H$s, g˶Y‘m©cm BVa gd© Y‘mªda (d¡Mm[aH$) à^wËd àmá
H$ê$Z Úmdo. ‘J Vo AZoHo$ídadmÚm§Zm {H$VrH$m A{à¶ dmQ>V Zmhr.
(Q>rn: Am{U ho g˶ Amho H$s, AmO Ideological Supremacy Ho$di Islam cm àmá Amho.)
10
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm gm§Jm), lÕmd§Vm§Zmo! ‘r Vwåhmcm Aem ’$m¶ÚmÀ¶m gm¡Úm{df¶r
‘mJ©Xe©Z H$ê$ H$m, Omo Vwåhmcm Xþ:IXm¶r {ejonmgyZ dmMdy eH$Vmo? 11 (Vmo hm H$s),
Vwåhr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amda {dídmg R>odUmao ~Zm, Am{U A„mhÀ¶m ‘mJm©V
Amnco YZ d àmU ¶m§À¶mgh à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOoM {OhmX) H$am. Vwåhmcm ho
g‘OV Agoc, Va ¶mV Vw‘Mo ({ZpíMVnUo) ^co Amho. 12 (Vwåhr Ago Ho$ë¶mg)
A„mh Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U Vwåhmcm Aem ~mJm§‘ܶo àdoe XoB©c.
Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (Zoh‘r) dmhV AgVrc. Am{U amhʶmgmR>r gw§Xa
Kao Vmo XoB©c, Or (Kao) emídV d gwIXm¶r ~mJm§‘ܶo AgVrc. hoM gd©loð> ¶e
Amho. 13 (˶m gdmªgh) Vw‘À¶mda (¶m OJmVhr) AmUIr EH$ H¥$nm Vmo H$aoc,
Á¶mMr Vwåhr A{^cmfm ~miJyZ AmhmV.__ A„mhH$Sy>Z {‘iUmao gmhmæ¶ Am{U
cdH$aM {dO¶mMr àmár. (n¡J§~a! ¶m{df¶r) lÕmd§Vm§Zm ew^dmVm© XoD$Z Q>mH$m.
14
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr (˶mà‘mUo) A„mhMr ‘XV H$aUmao ~Zm, Á¶mà‘mUo ‘[a¶‘nwÌ
¶oey ‘grhZo Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm åhQ>co hmoVo, "A„mhH$S>o (cmoH$m§Zm ~mocmdʶmÀ¶m)
H$m¶m©V H$moU ‘mPr ‘XV H$aoc?' ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§Zr CÎma {Xco hmoVo, "Amåhr A„mhMr
546 Hw$amU

‘XV H$aʶmgmR>r V¶ma AmhmoV.' Voìhm BòmB©cÀ¶m ‘wcm§n¡H$s (åhUOo Á¶y cmoH$m§n¡H$s)
H$mhtZr ˶mÀ¶mda {dídmg R>odcm Am{U H$mhtZr ZH$ma {Xcm. ‘J Amåhr lÕm YmaU
Ho$coë¶m cmoH$m§Mr ˶mÀ¶m eÌy§À¶m {déÕ ‘XV Ho$cr, n[aUm‘r Vo {dO¶r Pmco.
gyah-62. Ac-Ow‘wAm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. VmoM Añgc g‘«mQ> Amho, gd© C{Udm§nmgyZ ‘wº$ Agm,
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 2 ˶mZoM {Zaja (Cå‘r = unlettered) cmoH$m§‘ܶo
˶m§À¶m‘YyZM EH$ n¡J§~a C^m Ho$cm, Omo ˶m§Zm ˶mMo (åhUOo A„mhMo) g§Xoe
EoH$drV AgVmo. Am{U (‘mZ{gH$Ñï²>¶m) ˶m§Mo ewÕrH$aU H$aVmo. Am{U ˶m§Zm J«§W d
ehmUnUmMo YS>o (wisdom) XoV AgVmo. Vo ¶mnydu ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco hmoVo. 3
(‘¸o$Vrc {Zajam§ì¶{V[aº$) BVa cmoH$m§H$S>ho r (hm g§Xe
o nmoM{dʶmMr ˶mÀ¶mda O~m~Xmar
Amho), Vo cmoH$ Á¶m§Mm (¶m ‘¸$mdmgr¶m§er) AÚmn g§~§Y Amcocm Zmhr. VmoM
gd©e{º$‘mZ Amho Am{U Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 4 hr (n¡J§~ar=messenger-
ship) A„mhMr H¥$nm hmo¶, Vmo BpÀN>Vmo ˶mg, Vr àXmZ H$aVmo. A„mh Agr‘
H¥$nmd§V Amho.
5
Á¶m cmoH$m§À¶m ({eamda) Vm¡amV (Torah ¶m A„mhÀ¶m) J«§WmMr O~m~Xmar
gmondʶmV Amcr hmoVr, nU ˶m§Zr Vr O~m~Xmar (J§^raVmnyd©H$) noccr Zmhr. ˶m§Mr
VwcZm ˶m JmT>dmer Ho$cr OmD$ eH$Vo, Omo nwñVH$m§Mo AmoPo dmhÿZ ZoV Amho. (IamoIa,)
{H$Vr dmB©Q> Cn‘m Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Á¶m§Zr A„mhÀ¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dco,
(˶mH$S>o dmB©Q>[a˶m Xþc©j Ho$co)! A„mh Aem A˶mMmar cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV
ZgVmo. 6 (n¡J§~a! Á¶y cmoH$m§Zm) gm§Jm, "ho Á¶y cmoH$m§Zmo! Vwåhmcm dmQ>V Agoc H$s,
Vwåhr BVam§nojm A„mhcm gdm©{YH$ {à¶ AmhmV, Am{U Vw‘À¶m ¶m dmQ>ʶmV H$mhr
g˶Vm Agoc Va Vwåhr (cdH$amV cdH$a) ‘aʶmMr A{^cmfm ~miJm¶cm hdr.' 7
nU (n¡J§~a!) ˶m§À¶m hmVm§Zr Or (Xþî)H¥$˶o Amnë¶m nwT>o nmR>dcocr AmhoV, ˶m
H$maUm‘wio Vo H$Yrhr Aer A{^cmfm ~miJUma ZmhrV. Am{U A„mh Anamܶm§Zm
Mm§Jco AmoiIyZ Amho. 8 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m ‘¥Ë`ynmgyZ Vwåhr Xÿa niV AmhmV, Vmo
Vw‘À¶mda AQ>i[a˶m ¶oUma Amho. Am{U Voìhm Vwåhmcm ˶m (A„mh)g‘moa hOa Ho$co
OmB©c, Omo Vo gd© OmUVmo {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U Vohr, Oo
gd© OmUVmV. Voìhm Vmo Vwåhmcm ˶m H$m‘m§er AdJV H$aoc, Or Vwåhr H$arV hmoVm.'
gyah-63. Ac-‘wZm{’$µHy$Z 547

9
B‘mZYmaH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhmcm (gmám{hH$ àmW©ZoH$[aVm) O‘m hmoʶmÀ¶m {Xder
(åhUOo ewH$« dmar) Z‘mµOmgmR>r ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co OmB©c, Voìhm A„mhMo (Z‘mµOê$nr)
ñ‘aU H$aʶmgmR>r gd© IaoXr-{dH«$sMo ì¶dhma ~§X H$ê$Z (àmW©ZmJ¥hmH$S>o) {ZKm.
Vwåhmcm ho g‘OUma Agoc, Va ¶mV Vw‘Mo ñdV:Mo ^co Amho. 10 Am{U Ooìhm
Z‘mµO nyU© hmoB©c, Voìhm A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m emoYmW© (˶mÀ¶m O{‘Zrda) (nm{hOo
{VH$S>o) ngê$Z Om. nU A„mhMr (à˶oH$ àg§Jr) AmR>dU H$arV amhm. ¶mgmR>r H$s,
Vwåhr ¶eñdr ìhmdo.
(Q>rn: CnOr{dH$m àmárgmR>r à¶ËZaV AgVmZmhr ‘ZmZo Vwåhmcm H$Yrhr A„mher disconnect
ìhm¶Mo Zmhr.)
11
(nU n¡J§~a!) (H$mhr cmoH$m§À¶m ~m~VrV KQ>Vo ‘mÌ ¶mÀ¶m CcQ>) Ooìhm ˶m§Zm
H$mhr IaoXr-{dH«$sMm àH$ma qH$dm H$a‘UwH$sMm àH$ma hmoV Agë¶mMo AmT>iVo Va
Vwåhr (àdMZ H$arV AgVmZm) Vwåhmcm C^o gmoSy>Z ˶mH$S>o niV gwQ>VmV. ˶m§Zm
gm§Jm, "Oo A„mhnmer Amho, Vo H$moU˶mhr IaoXr-{dH«$sÀ¶m dñVynojm d H$a‘UwH$snojm
loð> Amho. Am{U A„mh gdm}ËH¥$ï> CnOr{dH$m àXmZ H$aUmam Amho.'
gyah-63. Ac-‘wZm{’$µHy$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) Ooìhm Xm§{^H$ cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr
Aer gmj XoVmo H$s, Vwåhr {Z:g§Xoh A„mhMo n¡J§~a AmhmV.' A„mh OmUVmo H$s,
Vwåhr {Z:g§Xoh ˶mMo n¡J§~a AmhmV. Am{U A„mh ¶m Jmoï>rMr gmj XoVmo H$s, ho
Xm§{^H$ ImoQ>o ~mocUmao AmhoV. 2 ˶m§Zr (ImoQ>o ~mocʶmMm CÚmoJ H$aʶmgmR>r) Amnë¶m
enWm§Zm T>mc ~Z{dcoco Amho. Am{U Vo (˶mÛmao) cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ
namd¥Îm H$arV AgVmV. Oo Vo H$arV AmhoV, IamoIa ’$ma dmB©Q> Amho. 3 (Vo Xm§{^H$)
AemàH$mao ~Zco H$s, ˶m§Zr gwédmVrcm (dada) lÕm YmaU Ho$cr, nU (‘Zmo‘Zr) Vo
g˶ ZmH$maVmV (d Vo ˶m§À¶m H¥$˶m§VyZhr {XgyZ ¶oVo), (n[aUm‘r A„mhZo) ˶m§Mr ‘Zo
(g˶mÀ¶m àdoemgmR>r) grc~§X H$ê$Z Q>mH$cr. AmVm ˶m§Zm g˶ C‘OVM Zmhr.
4
AmVm Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm nmhVm, ˶m§Mo Xe©Zr ê$n (outward appear-
ance) Vwåhmcm Mm§Jco dmQy> eH$Vo. Am{U Ooìhm Vo ~mocVmV, Voìhm Vwåhr ˶m§Mo
~mocUo cjnyd©H$ EoH$Vm. (nU Vo Vw‘À¶mg‘moa Ago ~gVmV) OUy q^Vrcm Q>oH$dyZ C^o
Ho$coco cmH$S>mMo Am|S>Ho$ AmhoV, à˶oH$ OmoamMr AmdmO ˶m§À¶mM{déÕ (H$mhrVar)
Agë¶mMo ˶m§Zm dmQ>Vo. ho (Y‘m©Mo Iao) eÌy AmhoV, Va ¶m§À¶mnmgyZ (Zoh‘r) gmdY
548 Hw$amU

amhm. ˶m§À¶mda A„mhMm àH$mon hmodmo! Vo Hw$R>o ^cVrH$S>o OmV AmhoV! 5 H$maU Ooìhm
˶m§Zm åhQ>co OmVo, "¶m, n¡J§~a Vw‘À¶mgmR>r A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$aoc.' Voìhm Vo
(ZH$ma Xe©drV) Amncr S>moH$s hmcdVmV. Am{U Vwåhr ˶m§Zm nmhmc, ‘JéarMo àXe©Z
H$arV {VWyZ {ZKyZ OmVmV. 6 Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r (A„mhH$S>o) j‘m¶mMZm H$am qH$dm
H$ê$ ZH$m, XmoÝhr Jmoï>r gma»¶m AmhoV. (H$maU n[aUm‘ eÿÝ`M Agoc). A„mh ˶m§Zm
H$Xm{n j‘m H$aUma Zmhr. H$maU A„mh {dÐmohr cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV ZgVmo.
7
hoM Vo AmhoV, Oo (Amnë¶m gmWrXmam§Zm) åhUVmV, "Oo cmoH$ A„mhÀ¶m
n¡J§~amgmo~V AmhoV, ˶m cmoH$m§da (Amnco YZ) IM© H$ê$ ZH$m, (n[aUm‘r) ˶m§Mr
JmoMr hmoD$Z Vo (n¡J§~amMr) gmW gmoSy>Z XoVrc.' nU ¶m Xm§{^H$ cmoH$m§Zm ho ‘mhrV Zmhr
H$s, AmH$me d n¥ÏdrMo gd© I{OZo, A„mhÀ¶m ‘mcH$sMo AmhoV. 8 Am{U Vo
åhUVmV, "Amåhr ‘{XZocm naVë¶mZ§Va, (Amåhr) VoWrc gdm©{YH$ gÝ‘mZZr` cmoH$,
VoWyZ ˶m gdm©V VwÀN> Aem cmoH$m§Zm {ZpíMVnUo hmH$cyZ cmdy.' nU ¶m Xm§{^H$
cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr H$s, gd© àH$maMo ‘mZ-gÝ‘mZ A„mhgmR>r Amho,
˶mÀ¶m n¡J§~amgmR>r Amho d lÕmd§Vm§gmR>r Amho.
9
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘Mr YZg§nÎmr d Vw‘Mr ‘wco Vwåhmcm A„mhÀ¶m AmR>dUrnmgyZ
T>iʶmg H$maUr^yV R>am¶cm ZH$mo. Am{U Á¶mcm ¶m Jmoï>r (A„mhÀ¶m ñ‘aUmnmgyZ
distract H$aVrc) Va AgoM cmoH$ (eodQ>r) Zme nmdUmao AgVrc. 10 Am{U
Amåhr Vwåhmcm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ Vw‘À¶mn¡H$s EImÚmcm ‘¥Ë¶y ¶oʶmnydu
˶mZo IM© H$amdo. ‘J Vmo åhUy cmJoc, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm AmUIr H$mhr
H$mi Cg§V H$m Zmhr {Xcrg? H$s, ‘r XmZH$m¶© Ho$co AgVo Am{U gXmMmar cmoH$m§n¡H$s
Pmcmo AgVmo.' 11 nU A„mh H$moUmcmhr ˶mMr {Z¶V doi ¶oD$Z R>onë¶mda Cg§V XoV
ZgVmo. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, A„mh Vo gd© OmUVmo.
gyah-64. AV-VµJm~yZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo ñVw{VJmZ
H$arV AgVmV. gd©Ì ˶mMrM gÎmm Amho __ d gd©Ì ˶mMrM ñVwVr Amho. Am{U gd©
dñVw‘mÌm§da ˶mcmM nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 2 ˶mZoM Vwåhm (gdmªZm) {Z‘m©U Ho$co,
‘J Vw‘À¶mV H$mhr g˶ ZmH$maUmao Va H$mhr g˶ ñdrH$maUmao AmhoV. Vwåhr Oo H$mhr
H$aVm, ˶mda A„mh (Zoh‘r) ZOa R>odyZ AgVmo. 3 ˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm
gyah-64. AV-VµJm~yZ 549

C{MV CÔoemg{hV {Z‘m©U Ho$coco Amho. Am{U ˶mZo Vwåhmcm AmH$ma {Xcm, CÎm‘
AmH$ma {Xcm. Am{U ˶mÀ¶mH$S>oM Vwåhm gdmªZm naV Om¶Mo Amho. 4 Oo H$mhr
AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© Vmo OmUVmo. VgoM Vmo Vwåhr Oo
cndVm d Oo àH$Q> H$aVm Vohr OmUVmo. H$maU A„mhcmM (cmoH$m§À¶m) ‘ZmV H$m¶-
H$m¶ Amho, ¶mMo nyU© kmZ Amho.
5
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Pmcr Zmhr H$m, Á¶m§Zr ¶mnydu g˶ ZmH$maʶmMo
(AnH¥$Ë`) Ho$co? ‘J Amnë¶m H$‘mªMr ’$io MmIcr. Am{U (¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV)
Va ˶m§À¶mgmR>r (¶mhÿZhr) H$R>moa {ejm Amho. 6 Ago (nwÝhm-nwÝhm) ¶mgmR>r (KS>co),
H$maU ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Mo n¡J§~a g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amco. nU (n¡J§~amà{V
Zoh‘r) ˶m§Mm à{VgmX AgmM hmoVm H$s, hr (Am‘À¶mgmaIr Agcocr) ‘mUgo
Amåhmcm ‘mJ©Xe©Z H$aUma AmhoV? AemàH$mao ˶m§Zr g˶mg ZH$ma {Xcm Am{U
˶mH$S>o nmR> {’$adcr. Am{U A„mhcm Aem cmoH$m§Mr JaO Zmhr. Vmo (IamIwam)
AmË‘{Z^©a Amho. gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg (gX¡d) nmÌ Agm.
7
g˶ ZmH$maUmao Agm Xmdm H$aVmV H$s, ˶m§Zm nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco OmUo
e³¶M Zmhr. (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Vwåhmcm nwÝhm
{Od§V H$ê$Z Adí¶ CR>{dco OmB©c, ‘J Vwåhmcm Vwåhr Oo-Oo H$aV hmoVm, ˶mMo Xe©Z
KS>{dco OmB©c. Am{U hr A„mhgmR>r AJXr gmonr Jmoï> Amho.' 8 åhUyZ (cmoH$m§Zmo!)
A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J§~amda Am{U Omo gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me Amåhr àH$Q> Ho$cm
Amho ˶mda {dídmg R>odUmao ~Zm. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMr A„mhcm nyU©
OmUrd Amho. 9 Ooìhm Vmo Vwåhmcm ˶m EH$Ì H$aʶmÀ¶m {Xder EH${ÌV H$aoc. hmM
{Xdg (Iè¶m AWm©Zo) O¶ d namO¶mMm {Xdg Agoc. Omo H$moUr lÕm YmaU H$ê$Z
gËH$‘} Ho$cocm Agoc, A„mh Aem ‘mUgmMr dmB©Q> H¥$˶o ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U
˶mg Aem ~mJm§V àdoe XoB©c, {OWo nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (Zoh‘r) dmhV
AgVrc. (Ago cmoH$) {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. Am{U hoM Amho Añgc ¶e.
10
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm Am{U Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o
R>a{dco, AgoM cmoH$ ZaH$dmgr AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. Am{U hoM
gdm©V dmB©Q> {R>H$mU Amho (amhʶmMo)!
11
(cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mda) H$moUVrhr AmnÎmr A„mhÀ¶m nadmZJr{edm` ¶oD$
eH$V Zmhr. Am{U Omo H$moUr A„mhda ÑT> {dídmg R>odVmo, A„mh ˶mÀ¶m A§V:H$aUmg
¶mo½¶ ‘mJ© XmIdVmo. Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho. 12 Vwåhr
550 Hw$amU

A„mhMo AmkmnmcZ H$am d n¡J§~amMo AmkmnmcZ H$am. Am{U Oa Vwåhr (¶m g§Xe o mH$S>o)
Xþc©j H$amc Va Am‘À¶m n¡J§~amda (g§Xoe) ñnï>nUo nmohmoM{dʶmn{cH$S>o Aݶ
O~m~Xmar Zmhr. 13 A„mh __ ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. Am{U
{dídmg R>odUmè¶m§Zm ˶mÀ¶mdaM {dídmg R>odm¶cm hdm.
14
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶m nËZr d Vw‘Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s H$mhr (Y‘m©À¶m ~m~VrV)
Vw‘Mo eÌy AmhoV. Va Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ gmdY amhm. nU Oa Vwåhr ˶m§À¶m MwH$m§H$S>o
Xþc©j H$amc Am{U ˶m§À¶mà{V X¶m XmIdmc d ˶m§Zm ‘m’$ H$amc, Va A„mh (hr)
’$ma j‘m H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho. 15 (cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mr YZg§nÎmr d Vw‘Mr
An˶o ¶m Jmoï>r Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhʶmMo gmYZ Amho Am{U (‘mUgmcm Oo-Oo hdo, Vo
Iè¶m AWm©Zo) A„mhH$S>oM àmá hmoUma Amho. 16 Va (lÕmd§Vm§Zmo!) Zoh‘r A„mhMr
OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aʶmgmR>r) à¶ËZerc amhm. (Oo gm§{JVco OmVo Vo) EoH$m
d AmkoMo nmcZ H$am d (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$am. ¶mV Vw‘Mo ñdV:Mo ^co
Amho. Oo cmoH$ cmcgoÀ¶m (d H¥$nZVoÀ¶m) Amhmar OmʶmnmgyZ gwa{jV am{hco. Va
AgoM cmoH$ ¶eñdr R>aUmao AmhoV. 17 Oa Vwåhr A„mhcm CXmaVmnyd©H$ H$O© Úmc,
Va Vmo ˶mV Vw‘À¶mgmR>r {H$˶oH$ nQ>rZo dmT> H$aoc. Am{U Vmo Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$
H$aoc. H$maU A„mh hm (Amnë¶m Xmgm§à{V) ’$ma JwUJ«mhH$ (appreciative) Amho
d ’$ma g{hîUy Amho.
(Q>rn: A„mhZo, Amnë¶m JaOy ^º$m§Zm CXmaVmnyd©H$ H$O© Xoʶmcm d ˶mÀ¶m H$m¶m©V YZ IM© H$aʶmcm,
ñdV:cm H$O© XoʶmZo n[a^m{fV Ho$coco Amho.)
18
Vmo Vo gd© OmUVmo, {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U Vohr, Oo
gd© OmUVmV. VmoM gd©e{º$‘mZ d Iam ~w{ÕdmZ Amho.
gyah-65. AV-VcmµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J§~a! Ooìhm Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr Amnë¶m nËZtZm KQ>ñ’$moQ> (VcmµH$) XoB©c Va
(˶mZo) ˶m§Zm ˶m§À¶m ñdÀN>VoÀ¶m (åhUOo ‘m{gH$ nmir Zgcoë¶m) H$mimV VcmµH$
Úmdm. Am{U ˶m H$mimMr JUZm H$miOrnydH© $ H$am. Am{U Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m
A„mhg‘moa (Om~ XoʶmMr gX¡d) OmU R>odm. (VcmµH$Mr process nyU© hmoB©n¶ªV)
˶m§Zm ˶m§À¶m KamVyZ H$mTy> ZH$m. VgoM ˶m§Zrhr Ka gmoSy>Z OmD$ Z¶o. nU ’$º$ ˶m§Zr Oa
CKS>-CKS> H$mhr {Zc©‚mnUmMo H¥$˶ Ho$coco Agoc (Va ˶m§Zm Kam~mhoa Kmcdy eH$Vm).
¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm AmhoV Am{U Omo H$moUr A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m
gyah-65. AV-VcmµH$ 551

‘¶m©Xm ^§J H$aoc, Va Vmo ñdV:daM Aݶm¶ H$aUmam Amho. (ho ‘mUgm!) Vy OmUV
Zmhrg H$s, A„mh ˶mZ§Va H$Xm{MV H$mhr ZdrZ (H$ë`mUH$mar) pñWVr {Z‘m©U H$aoc.
2
‘J ˶m§À¶m àVrjoMr ‘wXV nyU© Pmë¶mZ§Va, ˶m§Zm gÝ‘mZmZo R>odyZ ¿¶m qH$dm
gÝ‘mZmZo gmoSy>Z Úm. Am{U Amnë¶m (ZmVodmBH$m§n¡H$s) XmoZ {dídgZr¶ cmoH$m§Zm gmj
åhUyZ ~mocmdyZ ¿¶m. (Am{U gmj XoUmè¶m§Zr JaO Agoc Voìhm) A„mhMr OmU
R>odyZ, ¶mo½¶ VrM gmj Úmdr. ho CnXoe ˶m ‘mUgmcm {Xco OmV AmhoV, Omo A„mhda
d ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda {dídmg R>odUmam Amho. Am{U Omo H$moUr A„mhH$S>o (Om~
XoʶmMr) OmU R>odoc, A„mh ˶mÀ¶mgmR>r (AS>MUrVyZ) ~mhoa nS>ʶmMm ‘mJ©
H$mT>oc. 3 Am{U Vmo ˶mcm Aem {R>H$mUmhÿZ CnOr{dH$m nwadoc, Á¶mMr ˶mZo H$Yr
H$ënZmhr Ho$cocr Zgoc. Omo H$moUr A„mhda {dídmg R>odVmo, A„mh ˶mÀ¶mgmR>r
n¶m©á Amho. A„mh Zoh‘r Amncr ¶moOZm VS>rg ZoVmoM. (Am{U) A„mhZo à˶oH$
Jmoï>rgmR>r EH$ (AdYr d) à‘mU R>adyZ {Xcoco Amho.
4
Am{U Vw‘À¶m {ó`m§n¡H$s d¶ Pmë¶m‘wio Á¶m§Zm ‘m{gH$ nmir ¶oʶm{df¶r e§H$m
Amho. Va Aem {ó`m§gmR>r àVrjoMr AdYr VrZ ‘{hZo Amho. Am{U hmM {Z¶‘
˶m§Zmhr cmJy hmoB©c Á¶m§Zm ‘m{gH$ nmir AmcocrM Zmhr. Am{U J^©dVr Agcoë¶m
{ó`m§gmR>r àVrjoMm H$mi àgyVr hmoB©n¶ªV Amho. Am{U Omo H$moUr A„mhH$S>o (Om~
XoʶmMr) OmU R>odoc, A„mh ˶mMo H$m‘ gmono H$ê$Z Q>mHo$c. 5 hm Amho A„mhMm
AmXoe, Omo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cocm Amho. Omo H$moUr A„mhMr OmU ~miJyZ
(OrdZ OJoc), A„mh ˶mÀ¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c Am{U ˶mg ’$ma ‘moR>o ~jrg
àXmZ H$aoc.
6
Á¶m {ó¶m (àVrjoÀ`m H$mimV) AmhoV. ˶m§Zm Amnë¶m EonVrZwgma Ogo Vwåhr
amhV AmhmV, VgoM ˶m§Zmhr {VWoM amhÿ Úm. Am{U ˶m§Zm Ìmg XoʶmÀ¶m CÔoemZo
˶m§Mm N>i H$ê$ ZH$m. Am{U ˶m Oa J^©dVr AgVrc, Va ~mi OÝ‘mcm ¶oB©n¶ªV
˶m§À¶mda IM© H$am. ‘J Oa (VcmµH$ final Pmë¶mZ§Vahr) ˶m Vw‘À¶m (~mimcm)
ñVZnmZ XoV AgVrc, Va ˶m§Zm ˶m~Ôc ¶mo½¶ Vmo ‘mo~Xcm Úm. (‘wcmÀ`m
^{dî¶m{df¶r) AmngmV gm‘§Oñ¶nyd©H$ {dMma{d‘e© H$am. Am{U Oa Vwåhr AmngmV
Agh‘V Agmc, Va ‘J BVa EImXr ór Vw‘À¶m ~mimcm XÿY nmOrc. 7 (¶m gd©
~m~VrV) Á¶mÀ¶mH$S>o ‘moR>çm à‘mUmV YZg§nÎmr Amho, ˶mZo ˶mZwgma IM© H$amdm.
Am{U Á¶mÀ¶m H$S>o {Zdm©hmMr gmYZo H$‘r à‘mUmV AmhoV ˶mZo, A„mhZo ˶mcm Oo
H$mhr {Xcoco Amho ˶mZwgma ˶mVyZ IM© H$amdm. A„mhZo Á¶mcm {OVHo$ {Xcoco Amho,
552 Hw$amU

˶mnojm A{YH$ ^ma Vmo H$moUmdahr Q>mH$V ZgVmo. A„mh hcmIrÀ`m ({Xdgm§Z§Va)
cdH$aM Mm§Jco {Xdghr AmUoc.
8
{H$˶oH$ Aem dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m d ˶mÀ¶m
n¡J§~amÀ¶m Amkm§Mo C„§KZ Ho$co, Voìhm Amåhr ˶m§Zm H$R>moanUo ’¡$cmda KoVco. Am{U
Amåhr ˶m§Zm H$R>moa {ejm Ho$cr. 9 AemàH$mao ˶m§Zr Amnë¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mr
’$io MmIcr Am{U eodQ>r {dZmem{edm¶ ˶m§À¶m dmQ>çmcm H$mhrM Amco Zmhr. 10
(¶mncrH$S>ohr) A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r (¶mhÿZhr) ‘moR>r {ejm V¶ma R>odcocr Amho. ho
~wÕr ~miJUmè¶m lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU ~miJyZ Agm. A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o
EH$ ~moYJ«§W àH$Q> Ho$cocm Amho. 11 (Am{U) EH$ n¡J§~a (nmR>{dcm Amho), Omo
Vwåhmcm A„mhMo gwñnï> g§Xoe EoH$drV Amho. ¶mgmR>r H$s, Oo lÕm YmaU H$ê$Z
gËH$‘} H$arV AmhoV, Aem cmoH$m§Zm A§YH$mamVyZ H$mTy>Z àH$memV AmUmdo. Am{U Omo
H$moUr A„mhda lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmo, Vmo ˶mg Aem ~mJm§V àdoe XoB©c,
Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (H$m¶‘) dmhV AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. hr A„mhZo ˶mcm àXmZ Ho$cocr CËH¥$ï> CnOr{dH$m Agoc. 12 Vmo A„mh
Amho, Á¶mZo gmV AmH$mem§Zm {Z‘m©U Ho$co d VemM n¥Ïdr (earths) XoIrc. ˶m§À¶m‘ܶo
˶mMo AmXoe àH$Q> hmoV AgVmV, (Am{U ˶m AmXoem§Zwgma hm àM§S> H$maImZm H$m‘
H$arV AgVmo) Vo ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm H$iyZ ¶mdo H$s, à˶oH$ Jmoï>rda A„mhMo nyU©
{Z¶§ÌU Amho. Am{U A„mhZo Amnë¶m kmZmZo à˶oH$ Jmoï>rg doTy>Z R>odcoco Amho.
gyah-66. AV-Vhar‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J§~a! Vwåhr Amnë¶m nËZtÀ¶m àgÞVoImVa ˶m Jmoï>rcm (ñdV:gmR>r) H$m
Ad¡Y R>adVm, Or A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>a{dcocr Amho. nU A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho.
(Q>rn: n¡J§~amZo H$mhr KaJwVr H$maUm‘wio EH$Xm ‘YmMo godZ H$m¶‘ Z H$aʶmMr enW KoVcr hmoVr,
˶mda ho dMZ àH$Q> Pmco.)
2
A„mhZo Vwåhmcm Amnë¶m enWm§‘YyZ ‘wº$ hmoʶmMo ({Z¶‘mg{hV) AmYrM
~Omdcoco Amho, H$maU A„mh Vw‘Mm gm§^miH$Vm© Amho. Am{U VmoM gd© H$mhr
OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
3
Am{U (EH$Xm Ago KS>co H$s), n¡J§~amZo Amnë¶m nËZtn¡H$s EH$scm EImXr
JmonZr` Jmoï> gm§{JVcr. nU {VZo Vr Jmoï> Jwá R>odcr Zmhr. Am{U A„mhZo n¡J§~amcm
gyah-66. AV-Vhar‘ 553

¶m~Ôc gwMrV Ho$co. Voìhm n¡J§~amZo {Vcm Ë`m§n¡H$s H$mhr ^mJ gm§{JVcm Am{U H$mhr
^mJ gm§Jm¶Mo Q>mico. ‘J Ooìhm n¡J§~amZo Amnë¶m nËZrg ho gm§{JVco, (Oo ˶mg
A„mhÛmao H$i{dʶmV Amco hmoVo), Voìhm {VZo {dMmaco, "Vwåhmcm ¶m{df¶r H$moUr
gm§{JVco?' n¡J§~amZo CÎma {Xco, "‘cm ˶mZo ho gm§{JVco Omo gd© H$mhr OmUUmam Amho
d à˶oH$ Jmoï>r{df¶r OmJê$H$ Amho.' 4 (n¡J§~amÀ¶m nËZtZmo!) Oa Vwåhr XmoKr
níMmÎmmnX½Y hmoD$Z A„mhH$S>o dimc, Va (Vo Vw‘À¶m {hVmMo Agoc) (H$maU)
Vw‘Mr ‘Zo AmYrM (Oo ¶mo½¶ Amho), ˶mnmgyZ Xÿa Jococr AmhoV. nU Oa Vwåhr XmoKr
n¡J§~amÀ¶m {déÕ EH$‘oH$s¨Zm ‘XV H$amc, Va (cjmV R>odm) n¡J§~amMm gmhmæ¶H$Vm©
A„mh Amho Am{U {O~«rc (hm ñdJ©XÿV) Am{U gËH¥$˶o H$aUmao lÕmd§V Am{U
¶mì¶{V[aº$ (gd© BVa) ñdJ©XÿV ˶mcm gmhmæ¶ H$aUmao AmhoV. 5 (n¡J§~amÀ¶m
nËZtZmo!) Oa n¡J§~amZo Vwåhmcm KQ>ñ’$moQ> {Xcm, Va ˶mMm nmcZH$Vm© Vw‘À¶mOmJr
Vw‘À¶mhÿZ A{YH$ Mm§Jë¶m nËZr ˶mcm XoD$ eH$Vmo. Á¶m, A„mhà{V g‘{n©V Aem,
lÕmd§V, AmkmYmaH$, Zoh‘r A„mhg‘moa crZ Agcoë¶m, {Zð>md§V CnmgH$, Cndmg
H$aUmè¶m, Á¶m {dYdm d Hw$‘m[aH$mhr AgVrc.
6
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ñdV:cm d Vw‘À¶m Hw$Qw>§~r¶m§Zm ˶m (ZaH$mÀ¶m) AmJrnmgyZ
dmMdm {OMo B§YZ ‘mUgo d XJS> AgVrc. {OMo (aIdmcXma åhUyZ) H$R>moa d àM§S>
e{º$emcr (A„mhMo) XÿV {Z¶wº$ AmhoV. A„mhZo {Xcoë¶m AmXoemMr A§‘c~OmdUr
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV Vo OamerXoIrc Hw$MamB© H$arV ZmhrV. Vo AJXr VoM H$aVmV, Oo
H$aʶmMm ˶m§Zm AmXoe {Xcm OmVmo. 7 g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Zmo!
AmO H$moU˶mhr g~~r àñVwV H$ê$ ZH$m. Vwåhmcm ˶mMmM ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oV Amho,
Oo Vwåhr H$arV hmoVm.
8
lÕmd§Vm§Zmo! àm‘m{UH$nUo níMmÎmmn H$ê$Z A„mhH$S>o dim, Zdc Zìho, Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Vw‘Mr dmB©Q> H¥$˶o ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c Am{U Vwåhmcm Aem ~mJm§‘ܶo àdoe
XoB©c, Á¶m§‘YyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (gX¡d) dmhV AgVrc. ˶m {Xder
(åhUOo ݶm¶mÀ¶m {Xder), A„mh n¡J§~amg d ˶mMo AZwgaU H$aUmè¶m lÕmd§Vm§Zm
An‘m{ZV H$aUma Zmhr. ˶m§À¶m (gX²JwUm§Mm) àH$me ˶m§À¶mg‘moa d ˶mÀ¶m COì¶m
~mOyg YmdV Agoc. Am{U Vo åhUVrc, "ho à^y! Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m ¶m
àH$memg gX¡d VinV R>od. Am{U Amåhmcm j‘m H$a. IamoIa, Vwcm à˶oH$ Jmoï>rda
nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho.'
9
n¡J§~a! (A„mhMo eÌy Agcoë¶m) g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§er d Xm§{^H$
554 Hw$amU

cmoH$m§er {OhmX H$am. Am{U ˶m§À¶mà{V X¶m‘m¶m XmIdy ZH$m. ˶m§Mo A§{V‘ ñWmZ
ZaH$ Amho Am{U Vo IamoIa ’$ma dmB©Q> ñWmZ Amho.
(Q>rn: åhUOo Vw‘À¶m{déÕ, Y‘m©À¶m ~m~VrV, gmV˶mZo H$Q>H$mañWmZo H$aUmè¶m darc XmoZ àH$maÀ¶m
cmoH$m§Zm Ooarg AmUʶmgmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am.)
10
A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ZyhMr nËZr d cyVMr nËZr ¶m§Mo CXmhaU
gmXa H$arV Amho. Á¶m Am‘À¶m XmoZ gXmMmar ^º$m§er {ddmh~Õ hmo˶m. ‘J ˶m§Zr
˶m§À¶mer (åhUOo Amnë¶m nVter) {dídmgKmV Ho$cm. ˶m‘wio (ݶm¶mÀ¶m {Xder)
A„mhÀ¶m ‘OuÀ¶m {déÕ, Vo ˶m§À¶m H$moU˶mhr àH$mao H$m‘r ¶oD$ eH$Uma ZmhrV.
Am{U ˶m XmoKtZm gm§{JVco OmB©c, "ZaH$mÀ¶m AmJrV àdoe H$am, BVa àdoe
H$aUmè¶m§~amo~a.'
11
Am{U B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§gmR>r A„mh {’$aAm¡ZÀ¶m nËZrMo CXmhaU
g‘moa R>odV Amho. {VZo (A„mher àmW©Zm Ho$cr) åhUmcr, "ho à^y! ‘m¶mgmR>r ñdJm©V
Vw¶m gm{ÞܶmV EH$ Ka ~Zd, Am{U ‘cm {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m Hw$H¥$˶m§nmgyZ dmMd
Am{U ‘cm A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ ‘wº$s Xo.' 12 AgoM (Xþgao CXmhaU) B‘amZMr
‘wcJr ‘[a¶‘ (mary) {hMo Amho, {OZo Amnco erc gwa{jV R>odco. ‘J Amåhr
{VÀ¶mV Am‘Mm AmË‘m ’w§$H$cm. Am{U {VZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m dMZm§Mo d
˶mÀ¶m J«§WmMo (nyU©) g‘W©Z Ho$co. Am{U Vr AmkmYmaH$ (^º$m§n¡H$s) hmoVr.
gyah-67. Ac-‘wëH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Agr‘ g‘¥Õ Amho Vmo, Á¶mÀ¶m hmVr g‘ñV {dídmMr (universe Mr) gÎmm
Amho. à˶oH$ dñVw‘mÌmda ˶mMoM {Z¶§ÌU Amho. 2 ˶mZoM Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r
OrdZ d ‘¥Ë¶y {Z‘m©U Ho$co. Vw‘À¶mn¡H$s H$moU Mm§Jcr H$m‘o H$aVmo, (ho ˶mcm nmhm¶Mo
Amho). Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr) ’$ma j‘merc Amho. 3 Á¶mZo EH$mda EH$ Ago
gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$co. H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) {Z{‘©Vr‘ܶo Vwåhmcm H$moUVmhr Xmof
Agë¶mMo AmT>iyZ ¶oUma Zmhr. (EH$Xm nm{hë¶mZo Xmof Z AmT>ië¶mg) nwÝhm EH$Xm
nmhm H$s, Vwåhmcm AmT>iVmo H$m Hw$R>o H$mhr Xmof? 4 ‘J AmUIr nwÝhm-nwÝhm nmhm,
(à˶oH$ doiog) Vw‘À¶m (Xmof emoYUmè¶m) ZOam WHy$Z d {Zame hmoD$Z Vw‘À¶mH$S>o
naVVrc (nU A„mhÀ¶m {Z{‘©Vr‘ܶo Xmof Hw$R>ohr AmT>iUma Zmhr).
5
Am{U Amåhr n¥ÏdrgmR>r gdm©V Odi Agcoë¶m AmH$memcm {Xì¶m§Zr gOdcoco
Amho. Am{U (dmB©Q> hoVyZo Amnë¶m ‘¶m©Xm Amocm§S>Umè¶m) g¡VmZm§Zm {nQ>miyZ cmdʶmMo
gyah-67. Ac-‘wëH$ 555

˶m§Zm gmYZ ~Z{dco Amho. Am{U ˶m§À¶mgmR>r YJYJ˶m AmJrMr (^¶§H$a) {ejm
V¶ma Amho. 6 Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm ˶m§À¶mgmR>r
ZaH$mMr (^¶§H$a) AmJ V¶ma R>odcocr Amho. (IamoIa) Vo ’$maM dmB©Q> {R>H$mU Amho.
7
Ooìhm ˶m§Zm {VÀ¶mV Q>mH$co OmB©c, Voìhm {VMr (^¶§H$a) JO©Zm Vo EoH$Vrc Am{U
Vr Cgir KoV Agoc. 8 OUy {VÀ¶m H«$moYmMm ñ’$moQ>M hmoV Amho. à˶oH$ g‘yh Ooìhm
{VÀ¶mV Q>mH$cm OmB©c, {VMo aIdmcXma (à˶oH$ g‘yhmcm) {dMmaVrc, "Vw‘À¶mH$S>o
H$moUr gmdY H$aUmam Amcm ZìhVm H$m?' 9 Vo CÎma XoVrc, "AWm©VM, gmdY H$aUmam
Am‘À¶mH$S>o Amcm hmoVm, nU Amåhr ˶mg ImoQ>o R>a{dco hmoVo Am{U Amåhr ˶mg
åhQ>co hmoVo, "A„mhZo H$mhrhr àH$Q> dJ¡ao Ho$coco Zmhr.' Vwåhr (ñd§¶{Z¶wº$ n¡J§~a
A„mhÀ¶m g§XoemMo ZmQ>H$ H$ê$Z) MwH$sÀ¶m ‘mJu cmJcoco AmhmV.' 10 Am{U Vo
åhUVrc, "Oa Amåhr ˶m§Mo åhUUo EoH$co AgVo Am{U ({ZXmZ) Am‘À¶m ~wÕrMm
dmna Ho$cm AgVm, Va AmVm Amåhr ZaH$dmgr¶m§n¡H$s Pmcmo ZgVmo.' 11 Am{U
AemàH$mao Vo Amnë¶m AnamYmMr H$~wcr XoVrc. Va ZaH$dmgr¶m§da gd©àH$mao A„mhMr
AdH¥$nm hmodmo!
12
(¶m CcQ>) Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©cm Z nmhVmhr ˶mÀ¶mà{V ^rVr¶wº$
AmXa ~miJVmV. ˶m§Zm (A„mhH$Sy>Z) j‘m d ’$ma ‘moR>o ~jrg àmá hmoB©c.
(Q>rn: åhUOo Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Om~ Úmdm cmJUma, Aer Zoh‘r OmU R>odVmV.)
13
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr H$mhrhr JwnMwn[a˶m ~mocm qH$dm ‘moR>çmZo ~mocm à˶oH$mÀ¶m
‘ZmV Oo-Oo Amho, Vo gd© ˶mcm ‘mhrV Amho. 14 Á¶mZo Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co,
˶mcmM (Vw‘À¶m{df¶r) à˶oH$ Jmoï> ‘mhrV ZgUma H$m? ˶mMr ~m¡{ÕH$ eº$s AJmY
Amho, (H$moUmgmR>rhr) AZmH$cZr¶ Aer Amho. VmoM à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd AgUmam
Amho.
15
˶mZoM n¥Ïdrcm Vw‘À¶m AYrZ H$ê$Z Q>mH$co. Va Vwåhr {VÀ`m ^y^mJm§da
g§Mma H$am. Am{U ˶mZo {Xcoë¶m CnOr{dHo$VyZ Im, Am{U (ho Zoh‘r cjmV R>odm H$s,
eodQ>r) nwZéËWmZ hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>oM naV Om¶Mo Amho. 16 Vwåhr ˶mÀ¶mnmgyZ
ñdV:cm gwa{jV g‘OVm H$m, Omo AmH$memV Amho, (åhUOoM A„mhnmgyZ)? H$s, Vmo
Vwåhmcm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mHy$ eH$V Zmhr? nmhm Ooìhm Vr H§${nV hmoVo, (Voìhm H$m¶
hmoD$ eH$Vo)? 17 qH$dm Omo AmH$memV Amho, ˶mÀ¶mnmgyZ Vwåhr {Z^©¶ Pmcm AmhmV
H$m? H$s, Vmo Vw‘À¶mda XJS>m§Mm dfm©d H$aUmao Vw’$mZr dmXi nmR>dy eH$V Zmhr? nU
VoìhmM Vwåhmcm H$iyZ MwHo$c H$s, {H$Vr (Iam) hmoVm ‘mPm Bemam. 18 Am{U ˶m§À¶m
556 Hw$amU

nyduÀ¶m AZoH$m§Zr (‘m¶m Bemè¶mH$S>o Xþc©j H$ê$Z ˶mg) ImoQ>o R>a{dco. Va H$er
hmoVr ‘mPr ZmamOr, (Or ˶m§À¶mda àH$Q> Pmcr)!
19
Vo ˶m§À¶mda CS>Umè¶m nú¶m§Mo H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z H$aV ZmhrV
H$m, Oo Amnco n§I nga{dVmV Am{U (JaOoZwgma) Vo AmV {‘Qy>Z KoV AgVmV. ˶m§Zm
Wm§~dyZ R>odUmam H¥$nmd§V (A„mh{edm¶) Xþgam H$moUrM Zmhr. H$maU VmoM gd© Jmoï>tda
ZOa R>odyZ AgVmo. 20 Aer H$moUVr goZm Amho, Or H¥$nmd§V A„mhÀ¶m {déÕ
Vwåhmcm gmhmæ¶ H$ê$ eHo$c? g˶ ZmH$maUmao Ho$di ñdV:Mr ’$gdUyH$ H$arV
AmhoV! 21 (AemàH$mao) A„mhZo Vwåhmcm CnOr{dH$m àXmZ H$aUo ~§X Ho$co, Va
(˶mÀ¶m{edm¶) Xþgam H$moU Amho, Omo Vwåhmcm CnOr{dH$m XoD$ eH$Vmo? (ho g˶
CKS> AgVmZmhr), Vo Ho$di hÅ>mnmoQ>r {dÐmohmMr Am{U g˶mnmgyZ Xÿa OmʶmMr
^y{‘H$m KoV AmhoV.
22
Omo ‘mUyg Amnë¶m Mohè¶mda cmoQ>m§JU KmcyZ (grovelling) MmcVmo, Vmo
gÝ‘mJm©da Agy eH$Vmo H$s, Omo gai ‘mJm©da, gai VmR> ‘mZ R>odyZ MmcVmo Vmo? 23
˶m§Zm gm§Jm, "VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo Vwåhm gdmªZm {Z‘m©U Ho$co Am{U Vw‘À¶mgmR>r
H$mZ, S>moio d öX¶o ~Z{dcr, nU Vwåhr (A„mhà{V) ’$maM WmoS>r H¥$VkVm XmIdVm.'
24
˶m§Zm gm§Jm H$s, VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo Vwåhmcm n¥Ïdrda gd©Ì ngadyZ
Q>mH$co. Am{U eodQ>r (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>oM EH${ÌV AmUco
OmUma Amho.
25
nU Vo {dMmaVmV, "¶m (nwZéËWmZmÀ¶m) dMZmMr nyV©Vm hmoUma Var Ho$ìhm?
Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr g˶ Agoc, Va (Amåhmcm CÎma Úm).' 26 (n¡J§~a!) ˶m§Zm
gm§Jm, "¶mMo kmZ Ho$di A„mhcm Amho Am{U ‘r Va ’$º$ ˶mnmgyZ ñnï>[a˶m gmdY
H$aUmam Amho.' 27 nU Ooìhm Vo dMZ nyU© hmoʶmgmR>r Odi ¶oV Agë¶mMo nmhVrc,
Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo Mohao (XheVrZo) AJXr {IÞ hmoD$Z OmVrc. Am{U
(Voìhm) ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "hrM Vr Jmoï> Amho, {OMr ({I„r CS>dV {Vcm
AmUʶmMr) Vwåhr ‘mJUr H$arV AgV.' 28 (n¡J§~a!) ˶m§Zm gm§Jm "(¶m OJmV)
A„mh ‘cm d ‘m¶m~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zm Zï> H$aoc qH$dm Am‘À¶mda X¶m
H$aoc. nU (¶mZ§VaÀ¶m OJmV) g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ˶m (H$m¶‘ñdê$nr) Xþ:IXm¶r
{ejonmgyZ H$moU dmMdy eH$Vmo? ¶m{df¶r Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cmV H$m?' 29 ˶m§Zm
gm§Jm, "Vmo H¥$nmd§V A„mh Amho, Amåhr ˶mÀ¶mdaM lÕm R>odVmo d ˶mÀ¶mdaM
^adgm R>odVmo. Am{U Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwHo$c H$s, H$moU CKS>CKS> dmQ>
gyah-68. Ac-µH$c‘ 557

MwH$cocm Amho.' 30 (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr ¶mda H$Yr {dMma Ho$cm
AmhmV H$m H$s, Oa Vw‘Mo gd© nmʶmMo gmR>o O{‘ZrV AMmZH$ cwá Pmco Va
(A„mh{edm¶ Xþgam) H$moU Amho, Omo Vw‘À¶mgmR>r ewÕ nmUr CncãY H$ê$ eH$Vmo?'
gyah-68. Ac-µH$c‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ZyZ0 coIUrMr enW, Am{U Vo Oo H$mhr (coIUrZo) {c{hVmV (˶mMr enW).
(Q>rn: A„mhZo coIUr d {c{hʶmMr ¶mo½¶Vm, ¶m Jmoï>r ‘mUgmcm {Xcoco A{ÛVr¶ Ago daXmZ Amho.)
2
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$Ë`m©À`m H¥$noZo doS>ga Zmhr AmhmV. 3 {ZpíMVM,
Vw‘À¶mgmR>r H$Yrhr Z g§nUmao Mm§Jco à{V’$i Amho. 4 Z¡{VH$ ‘yë`m§À`m ~m~VrV
Vw‘Mo AmMaU AmXe© Ago Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 5 cdH$aM Vwåhrhr nmhmc
Am{U Vohr nmhVrc H$s....... 6 Vw‘À¶mn¡H$s doS>mZo PnmQ>cocm H$moU hmoVm. 7 Vw‘Mm
nmcZH$Vm©M Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo H$s, H$moU ˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ T>icm Amho. Am{U
H$moU ˶mÀ¶m ‘mJm©da AT>inUo ‘mJ©ñW Amho, hohr ˶mcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
8
åhUyZ Vwåhr g˶ ZmH$maUmè¶m§À¶m (AmdS>r-{ZdS>rÀ¶m) à^mdmV ¶oD$ ZH$m.
9
Vo Va Aer BÀN>m ~miJyZ AmhoV H$s, Vwåhr WmoS>o Z‘Vo ¿¶mdo Am{U Vohr WmoS>o Z‘Vo
KoVrc. 10 Vwåhr gma»¶m enWm KoD$Z ~mocUmè¶m ZrM ‘mUgmMo åhUUo ‘mݶ H$ê$
ZH$m. (˶mda {dídmg H$ê$ ZH$m). 11 Am{U Omo (‘mKmar H$moUmMrhr) qZXmZmcñVr
H$aV {’$aVmo, Am{U MhmS>çm H$arV {’$aVmo. 12 Am{U Omo gËH¥$˶m§g à{V~§Y H$aUmam,
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam, Aݶm¶r dV©Z H$aUmam Amho. 13 Omo {Zðw>a Amho Am{U ¶m
gd© dmB©Q> JwUm§gh H$‘Añgchr (baseborn) Amho. 14 ˶mÀ¶m (‘JéarMo) H$maU,
˶mÀ¶mH$S>o ^anya g§nÎmr d An˶o AmhoV. 15 Ooìhm Am‘Mo g§Xoe ˶mcm EoH${dco
OmVmV, Voìhm Vmo åhUVmo, "¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§À¶m {ZamYma H$hmʶm AmhoV.' 16
cdH$aM Amåhr ˶mÀ¶m ZmH$mda S>mJ XoD$.
17
Amåhr ¶m§Mr narjm nmhV AmhmoV, Á¶mà‘mUo Amåhr ˶m ~mJdmë¶m§Mr narjm
nm{hcr hmoVr. Á¶m§Zr Xþgè¶m {Xder gH$mir ~mJoVrc gd© ’$io VmoS>ʶmMm {ZíM¶
~mocyZ XmI{dcm hmoVm. 18 (˶m§Zr Amncm {ZYm©a ~mocyZ XmIdVmZm) "A„mhMr BÀN>m
Pmë¶mg CÚm Ago Amåhr H$ê$,' Ago åhQ>co Zmhr. 19 ho (amÌr) PmonoVM hmoVo H$s,
Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ {dnÎmr ˶m ~mJoda Amcr. 20 Am{U gH$mir ˶m ~mJoMr
Aer AdñWm Pmë¶mMo AmT>iyZ Amco, OUy ˶mMr AmYrM H$mnUr Pmcocr Amho.
(Am{U AmVm {VWo ~mJ ZgyZ, nS>rV O‘rZ Amho.) 21 (BH$S>o) gH$mir CR>ë¶mZ§Va
558 Hw$amU

¶m§Zr (~mJoV OmʶmgmR>r) EH$‘oH$m§Zm hmH$ {Xcr. 22 åhUmco, "Oa gd© ’$io VmoS>m¶Mr
AgVrc, Va eoVmda gH$mirM Jococo ~ao.' 23 ‘J Vo eoVmH$S>o {ZKmco, d OmVmZm
AmngmV Hw$O~wO H$arV hmoVo. 24 åhUmco, "AmO H$moUVmhr Jar~ (JaOy) ‘mUyg
~mJoV àdoe H$aVm H$m‘m Z¶o.' 25 Vo ^ë¶m nhmQ>o Agm {ZíM¶ H$ê$Z {ZKmco. ˶m§Zm
dmQ>co (H$moUmcm Úm¶Mo, H$moUmcm Zmhr ho) R>a{dʶmMm ˶m§Zm A{YH$ma Amho. 26 nU
Ooìhm ˶m§Zr Vo nm{hco, (Vo AmoiIy eH$co Zmhr). Vo åhUmco, "Amåhr dmQ> MwH$cmo
AgUma!' 27 (‘J WmoS>m doi {dMma H$ê$Z åhUmco) "Zmhr, Amåhr nyU©nUo ~a~mX
Pmcmo AmhmoV.' 28 ˶m§À¶mVrc (VwcZmË‘H$ ÑîQ>çm) Omo ^cm ‘mUyg hmoVm, Vmo
åhUmcm, "‘r Vwåhmcm åhQ>co ZìhVo H$m H$s, Vwåhr A„mhMo ñVw{VJmZ H$m H$arV
Zmhr?' 29 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Am‘Mm nmcZH$Vm© Agcocm A„mhM, Agr‘ ‘{h‘mdmZ
Amho. IamoIa, AmåhrM MwH$sMo dmJV hmoVmo.' 30 ‘J Vo AmngmV EH$‘oH$m§da Amamon-
à˶mamon H$ê$ cmJco. 31 (eodQ>r) Vo åhUmco, "Am‘Mm {Y¸$ma Agmo! IamoIa,
AmåhrM A˶§V MwH$sZo dmJV hmoVmo. 32 e³¶ Amho, Am‘Mm nmcZH$Vm© Amåhmcm
¶mEodOr ¶mhÿZ Mm§Jcr ~mJ àXmZ H$aoc, H$maU AmVm Amåhr ˶mÀ¶mH$S>oM dicmo
AmhmoV.' 33 (AnamYr cmoH$m§da ¶m OJmVhr) AemàH$mao {ejm Ho$cr OmVo. nU ¶m
Z§VaÀ¶m OJmVrc {ejm Va ¶mhÿZhr ^¶§H$a ‘moR>r Amho. H$Xm{MV ¶m cmoH$m§Zm ¶mMr
OmUrd Pmcr AgVr, Va (˶m§Mo ^co Pmco AgVo).
34
(A„mhMr) OmU R>do Zy OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§gmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Eoíd¶©gn§ Þ Agm ñdJ© Amho. 35 Amåhr gÀÀ¶m ^º$m§Zm Anamܶm§g‘mZ H$ê$Z Q>mH$Uma
AmhmoV H$s H$m¶? 36 Vwåhmcm Pmco Var H$m¶, {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶ H$arV AmhmV Vwåhr?
37
Agm EImXm ({deof) J«W§ Amho H$m Vw‘À¶mH$S>,o Omo Vwåhmcm Ago gm§JVmo? 38 ˶mV
Vwåhmcm Vo gd© AmT>iVo, Oo Vwåhmcm hdo AgVo? 39 qH$dm Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z Ago
n¸o$ dMZ àmá Pmcoco Amho H$s H$m¶, Oo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Am‘À¶mda
~§YZH$maH$ Agoc H$s, Oo Vwåhr R>admc Vo {ZpíMVnUo Vwåhmcm {‘iyZ amhrc? 40 ˶m§Zm
{dMmam, "Vw‘À¶mn¡H$s H$moU ¶mMr h‘r XoUmam Amho?' 41 qH$dm ˶m§Zr R>adcoco H$moUr
A„mhMo g‘H$j AgVrc Am{U ˶m§À¶m Xmì¶mV Vo Oamhr J§^ra AgVrc, Va ˶m§Zr
˶m (B©ídar¶ gÎmoÀ¶m) ^mJrXmam§Zm g‘moa AmUmdo.
42
˶m {Xder g§nyU© g˶mdê$Z (AÑí¶mMm) nS>Xm Xÿa Ho$cm OmB©c, Am{U
(g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m§Zm A„mhg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoʶmg gm§{JVco OmB©c, nU
Voìhm Vo ZV‘ñVH$ (hmoʶmgmR>r à¶ËZ H$ê$Zhr) ZV‘ñVH$ hmoD$ eH$Uma ZmhrV. 43
gyah-69. Ac-hmµ³µH$m 559

(ea‘oZo) ˶m§À¶m ZOam Imcr Pmcoë¶m AgVrc, Zm‘wîH$sZo J«ñV Aem AdñWoV Vo
AgVrc. ˶m§Zm (OJmV) A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ hmoʶmgmR>r gm§{JVco OmV hmoVo, nU
Vo YS>YmH$Q> AgyZhr (˶m AmkoMo nmcZ H$arV ZgV). 44 (n¡J§~a!) Oo cmoH$ ¶m
g§Xoemcm ImoQ>o R>a{dVmV, ˶m§Zm ‘m¶mda gmoSy>Z Úm, (‘r ˶m§Zm nmhÿZ KoB©Z). ˶m§Zm
Amåhr, ˶m§Zm H$iUmahr Zmhr, Aem arVrZo hiy-hiy ({dZmemH$S>o) AmoT>V AmhmoV.
45
‘r ˶m§Zm (H$mhr H$mi) Cg§V XoV Amho, H$maU ‘mPr ¶moOZm AJXr n¸$s Amho.
46
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (hm g§Xoe nmoM{dë¶m~Ôc) H$mhr ‘mo~Xcm ‘mJV AmhmV H$s
H$m¶, Á¶m‘wio ({~Mmao) ˶m ^waX§S>mÀ`m Amo¶mZo X~co OmV AmhoV? 47 qH$dm
(˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s), ˶m§À¶m Amdm³¶mV AÑí¶mMo kmZ Amho Am{U Vo kmZ, Vo {chÿZ
KoV AmhoV? 48 (n¡J§~a!) Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ hmoB©n¶ªV
ghZercVmnyd©H$ àVrjm H$am. Am{U ˶mÀ¶mà‘mUo (åhUOo Jonah à‘mUo, g§¶‘
J‘mdy ZH$m), Á¶mcm (Whale) ‘memZo {Jico hmoVo. Voìhm ˶mZo (A„mhMm) Ymdm Ho$cm.
Voìhm Vmo ’$ma Xþ:Ir-H$ï>r Pmcocm hmoVm. 49 Oa ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶mÀ¶mda
‘ohoa~mZr Pmcr ZgVr, Va A˶§V dmB©Q> AdñWoV IS>H$mi ‘¡XmZmV Vmo ’o$H$cm Jocm
AgVm. 50 nU ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo (Amnë¶m H$m¶m©gmR>r) ˶mMr {ZdS> Ho$cr.
Am{U gXmMmar cmoH$m§V ˶mMm g‘mdoe Ho$cm. 51 Ooìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ ¶m
CnXoemg EoH$VmV (åhUOo ¶m Hw$amUmg), Voìhm Vo Vwåhmcm Amnë¶m H«$moYrV ZOam§Zr
AemàH$mao nmhÿ cmJVmV, OUy Vo Vwåhmcmhr (AemàH$mao à{VgmX XoD$Z ¶m CnXoemnmgyZ)
Xÿa H$aUma AmhoV. Am{U åhUVmV, "Vmo {ZpíMVnUo doS>m Amho.' 52 (n¡J§~a, Vwåhr g~warZo
¿¶m), ho Hw$amU g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r (A„mhH$Sy>Z) Amcoë¶m ~moYJ«§Wm{edm¶ Aݶ
H$mhrM Zmhr.
gyah-69. Ac-hmµ³µH$m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr AQ>i[a˶m KS>Umar KQ>H$m (the Last Hour). 2 H$m¶ Amho Vr AQ>i
KQ>H$m? 3 Vr AQ>i KQ>H$m H$m¶ Amho, ho Vwåhmcm H$em‘wio kmV hmoB©c? 4 g‘yX d
AmX ¶m O‘mVtZr AMmZH$nUo AmXiUmè¶m AmnÎmrcm ImoQ>o R>a{dco hmoVo. 5 g‘yX hr
O‘mV EH$m ^¶§H$a ñ’$moQ>mZo Zï> Ho$cr Jocr. 6 Am{U AmX hr O‘mV XoIrc ~o’$m‘
Aem dmXimÛmao Zï> Ho$cr Jocr. 7 ˶mÛmao A„mhZo gmV amÌr d AmR> {Xdg ˶m§Zm
AI§S>nUo doTy>Z R>odco. nmhUmam nmhÿ eH$Vmo H$s, Vo {VWo Ago nmcWo nS>coco AmhoV
H$s, OUy Vo IOwarÀ`m d¥jmÀ¶m Imcr nS>coë¶m ’$m§Úm AmhoV. 8 Vwåhmcm AmVm ˶m§Mo
560 Hw$amU

H$moUVohr Adeof {XgVmV H$m? 9 AemMàH$mao {’$aAm¡ZZo Am{U ˶mÀ¶m nyduÀ¶m


CcWdyZ Q>mH$coë¶m dñ˶m§‘Yrc cmoH$m§Zrhr AnamYr H¥$˶o Ho$cr hmoVr. 10 ˶m§Zr
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m n¡J§~amMr Adkm Ho$cr. n[aUm‘r (eodQ>r) A„mhZo
˶m§Zm H$R>moanUo ’¡$cmda KoVco. 11 (cmoH$m§Zmo! Ooìhm ZyhÀ¶m H$mimV) Ooìhm nmʶmZo
gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>ë¶m hmo˶m, Voìhm AmåhrM Va§J˶m Zm¡Ho$V Vwåhmcm (åhUOoM
‘mZdr d§emÀ¶m {Xì¶mcm) gwa{jV ~g{dco hmoVo. 12 Vo ¶mgmR>r H$s, Amåhr ˶m
KQ>Zog Vw‘À¶mgmR>r ~moY KoʶmMo gmYZ ~Zdmdo. Am{U (g§Xoe J«hU H$aUmè¶m)
H$mZm§Zr Vo J«hU H$ê$Z cjmV R>odmdo.
13
Am{U Ooìhm EH$XmM OmoamZo ’w§$H$a ‘mê$Z qeJ ’w§$H$ʶmV ¶oB©c. 14 Am{U
n¥Ïdr d ˶mdarc nd©Vm§Zm da CMcyZ EH$mM XU³¶mV ˶m§Mo VwH$S>o-VwH$S>o Ho$co
OmVrc. 15 ˶m {Xder Vr KS>Umar ‘hmZ KQ>Zm KSy>Z ¶oB©c. 16 Am{U AmH$me ’$mQy>Z
OmB©c Va ˶m {Xder Vmo AJXr {Zîà^ hmoD$Z OmB©c. 17 Am{U ñdJ©XÿV ˶mÀ¶m
(Mhÿ~mOy§Zr) H$S>oda AgVrc. ˶m {Xder Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘hmqghmgZmcm AmR>
ñdJ©XÿV CMcyZ Yacoco AgVrc. 18 ˶m {Xder Vwåhmcm (A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV)
hOa Ho$co OmB©c. Voìhm Vw‘Mr H$moUVrhr Jw{nVo cnyZ amhUma ZmhrV, (Am{U Agm
Agoc ݶm¶mMm {Xdg).
19
Voìhm Á¶mMo H$‘©nÌ Ë¶mÀ¶m COì¶m hmVmV {Xco OmB©c, Vmo (Iye hmoD$Z
BVam§Zm) åhUoc, "ho nmhm ‘mPo H$‘©nÌ Am{U dmMm. 20 ‘cm {dídmg hmoVm H$s, ‘cm
(EHo$ {Xder) ‘m¶m (H$‘mªMm) {heo~ Adí¶ nmhm¶cm {‘iUma Amho.' 21 Voìhm
˶mcm (Iè¶m AWm©Zo) gwIr OrdZ cm^oc, 22 Am{cemZ Aem ñdJm©V. 23 {VWo
’$im§Mo Kmog ˶m§À¶m ghO hmVmcm ¶oVrc. 24 Amåhr ˶m§Zm gm§J,y "Im d ß¶m AJXr
AmZ§XmZo, {dJV {Xdgm§‘ܶo Vwåhr Or Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV ˶mÀ¶m ’$cñdê$n.' 25
nU Á¶m ‘mUgmcm ˶mMo H$‘©nÌ Ë¶mÀ¶m S>mì¶m hmVmV gwnyX© Ho$co OmB©c. Voìhm Vmo
åhUoc, "Aaoao, ‘mPo H$‘©nÌ ‘cm H$YrM {Xco Joco ZgVo Va (’$ma ~ao Pmco AgVo)!
26
Am{U ‘cm ‘mPo {heo~hr H$YrM H$imco ZgVo Va.....! 27 ({H$Vr ~ao Pmco
AgVo!), Oa ˶m ‘¥Ë¶yZo ‘mPo (H$m¶‘ñdê$nr) A§V KS>dyZ AmUco AgVo. 28 ‘mPr
YZg§nÎmr ‘m¶m H$mhrM H$m‘r Amcocr Zmhr. 29 AmVm ‘mPo gd© A{YH$ma g§nwï>mV
Amcoco AmhoV.' 30 (Amkm hmoB©c), "˶mcm nH$S>m Am{U ˶mÀ¶m Jù¶mV gmIiX§S>
Kmcm. 31 Am{U ‘J ˶mcm ZaH$mV ’o$Hy$Z Úm. 32 ‘J ˶mcm (˶mÀ¶mgma»¶m BVa
Anamܶm§gmo~V) gÎma JO EdT>çm cm§~ gmIirZo OISy>Z Q>mH$m.' 33 H$maU Vmo
gyah-70. Ac-‘Am[aO 561

gd©e{º$‘mZ A„mhda {dídmg R>odV ZìhVm. 34 JaOy cmoH$m§Zm AÞXmZ H$aʶmgmR>r


(Zm Vmo ñdV: nwT>o gagmdcm), Zm ˶mZo BVam§Zm ˶mgmR>r ào[aV Ho$co. 35 åhUyZM
AmO BWo H$moUrhr ˶mMm {hVqMVH$ Zmhr. 36 Am{U J{cÀN> (dñVy§IoarO) ˶mcm
H$moUVohr AÞ {‘iUma Zmhr. 37 Oo Ho$di AnamYr cmoH$ ImVrc.
38
nU Zmhr, (cmoH$m§Zmo!) ‘r ˶m gdmªZm gmjr ~ZdyZ gm§JVmo, Á¶m§Zm Vwåhr nmhVm.
39
Am{U Vo gd© Á¶m§Zm Vwåhr nmhÿ eH$V Zmhr. 40 {Z:g§Xho ho Hw$amU gÝ‘mZZr` n¡J~§ amZo
AmUcocr B©ídadmUr Amho. 41 Am{U hr H$mhr H$moUm H$drMr aMZm Zmhr. nU Vwåhr Oer
ÑT> lÕm R>do m¶cm hdr, Ver lÕm A{O~mV R>do V Zmhr. 42 ho (Hw$amU) H$moUm ^{dî¶doζmMr
dmUr Zmhr. nU Vwåhr Ogo qMVZ H$am¶cm hdo, Vgo qMVZ A{O~mV H$arV Zmhr. 43 ho
(Hw$amU) gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho. 44
Am{U Oa ¶m (n¡J~§ amZo) Am‘À¶m{df¶r ImoQ>r Jmoï> aMcr AgVr, 45 Va Amåhr ˶mMm
COdm hmV Yê$Z.... 46 ˶mÀ¶m ‘mZoMr Y‘Zr H$mnyZ Q>mH$cr AgVr. 47 Am{U Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUrhr Amåhmcm Ago H$aʶmnmgyZ amoIy eH$cm ZgVm. 48 {Z:g§Xho , ho (Hw$amU) ~moYJ«W§
Amho __ ˶m§À¶mgmR>r Oo B©e{^ê$ AmhoV. 49 Amåhmcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, Vw‘À¶m‘ܶo
H$mhr, Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dUmao AmhoV. 50 (nU) Ago H$aUo g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§gmR>r {ZpíMVnUo níMmÎmmnmMo H$maU R>aUma Amho.
51
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ho (Hw$amU) H$moU˶mhr àH$maÀ¶m
^ogirnmgyZ ‘wº$ Ago {Z^}i g˶ Amho.
52
Va Vwåhr Amnë¶m ‘hmZ nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ H$arV amhm.
gyah-70. Ac-‘Am[aO
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m AQ>i {ejo{df¶r e§H$m KoUmè¶mZo Vr (cdH$a) ¶mdr åhUyZ ‘mJUr Ho$cr.
2
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§nmgyZ {Vcm H$moUrhr Xÿa gmê$ eH$V Zmhr. 3 Ooìhm Vr
A„mhH$Sy>Z ¶oB©c, Omo gX¡d C§M AgUmè¶m ñWmZm§Mm ‘mcH$ Amho. 4 ˶mÀ¶mH$S>o
ñdJ©XÿV d {O~«rc (à‘wI ñdJ©XÿVm§n¡H$s EH$) (XaamoO) MTy>Z OmV AgVmV. Omo {Xdg
(åhUOo n¥Ïdrdarc) nÞmg hOma dfmªMm Agë¶mà‘mUo AgVmo.
(Q>rn: AmYw{ZH$ {dkmZmZohr light year Mr g§H$ënZm ‘m§S>cocr Amho.)
562 Hw$amU

5
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr ghZercVoMm A§JrH$ma H$am, __ gH$mamË‘H$ ghZercVoMm.
6
cmoH$m§Zm (ݶm¶mMm {Xdg) ’$ma Xÿa Agë¶mMo dmQ>Vo. 7 nU Amåhr ˶mg ’$ma
Odi Amë¶mMo nmhV AmhmoV. 8 ˶m {Xder AmH$me {dVicoë¶m Vm§ã¶mgmaIo
(cmc) hmoB©c. 9 Am{U nd©V cmoH$arÀ¶m qnOcoë¶m nw§O³¶mà‘mUo hmoB©c. 10 Am{U
H$moUrhr {‘Ì Amnë¶m {‘Ìm{df¶r {dMmanyg (XoIrc) H$aUma Zmhr. 11 Oar Vo
EH$‘oH$m§Zm g‘moa nmhVrc, (Varhr H$moUr H$moUmcm {dMmaUma Zgoc), Voìhm AnamYr
‘mUgm‘ܶo (EH$m àH$maMr ì¶W©) BÀN>m OmJ¥V hmoB©c H$s, ˶m {XdgmÀ¶m {ejonmgyZ
gdmªMo ~ir XoD$Zhr ñdV:Mr gwQ>H$m hmoUma Agoc Va Vr ìhmdr. (Ogo) ˶mMr
ñdV:Mr ‘wco, 12 ˶mMr nËZr d ˶mMm ^mD$, 13 Am{U ˶mMo gd© Hw$Qw>§~r¶, Oo
˶mcm Zoh‘r AmYma Úm¶Mo. 14 Am{U n¥Ïdrdarc gd© cmoH$m§Zmhr "‘w{º$X§S>' åhUyZ
XoD$Z Ho$di Amncr gwQ>H$m H$ê$Z ¿¶mdr.
15
nU Zmhr! ˶mÀ¶mgmR>r Va ZaH$mMr YJYJVr AmJ V¶ma Agoc. 16 Or
˶mÀ¶m ËdMm gmocyZ H$mT>rc. 17 ˶m gdmªZm Vr ñdV:H$S>o ~mocmdrc, Á¶m§Zr
(g˶mnmgyZ) nmR> {’$a{dcr Am{U (˶mnmgyZ) Xÿa {ZKyZ Joco. 18 Á¶mZo (^anya)
g§nÎmr Jmoim Ho$cr d (ñdV:^modVrM) {VMm g§M¶ H$ê$Z R>odV hmoVm. 19 IamoIa,
‘mUyg CVmdri ñd^mdmgh OÝ‘mcm Amcocm Amho. 20 Ooìhm ˶mcm H$ï> nmohmoMVo,
Voìhm Vmo emoH$ H$ê$ cmJVmo. 21 Am{U Ooìhm Vmo gwpñWVrV AgVmo, Voìhm Vmo
H§$OyfnUmMo dV©Z H$aVmo. 22 nU Ago Z H$aUmao Vo AmhoV, Oo Z‘mµOmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ
A„mhH$S>o dicoco AmhoV. 23 Am{U Oo {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. 24 Am{U Oo
Amnë¶m g§nÎmrVyZ ¶mo½¶ Vmo {hñgm (XmZH$m¶m©V) XoVmV. 25 ‘mJUmè¶m JaOy cmoH$m§Zm
Am{U (Z ‘mJUmè¶m) JaOy cmoH$m§Zm. 26 Oo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda ÑT> {dídmg
R>odVmV. 27 Am{U Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejoMo ^¶ ~miJyZ AgVmV. 28
(Am{U) hmo¶, H$moUmcmhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejonmgyZ {ZYm©ñV hmoVm H$m‘m
Z¶o. 29 Am{U Oo Amnco Mm[aͶ H$c§{H$V hmoD$ Z¶o åhUyZ Zoh‘r Xj AgVmV. 30
nU ˶m§À¶m nËZr d ({ddmh~§YZmV XmIc Pmcoë¶m) Xmgr, ¶m§À¶m~m~VrV H$mhrhr
Amjonmh© Zmhr. 31 nU Oo ¶m ‘¶m©Xm§À¶m ncrH$So> OmD$ nmhVmV. Va AgoM cmoH$
(A„mhÀ¶m ZOaoV) ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhoV. 32 Am{U Oo Amncr
{dídmgmh©Vm (trusts) d Amnë¶m dMZm§à{V (nyU©nUo) Xj AgVmV. 33 Am{U Oo
(g˶mMr) gmj XoʶmÀ¶m ~m~VrV ÑT>{ZíM¶r AgVmV. 34 Am{U Oo {Z¶{‘VnUo
Z‘mµOê$nr àmW©Zm H$arV AgVmV. 35 ¶m§ZmM (gd©gwIg§nÞ) Aem ñdJm©V gÝ‘mZmMo
OrdZ cm^oc.
gyah-71. Zyh 563

36
nU ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm H$m¶ Pmco Amho H$s, Vo Vw‘À¶mH$S>o YmdV ¶oV
AmhoV..... 37 COì¶m ~mOyZo Am{U S>mì¶m ~mOyZo d JQ>mJQ>mZo? 38 ˶m§À¶mn¡H$s
à˶oH$OU, Aer Anojm ~miJyZ Amho H$m H$s, ˶mcm gd©gwIg§nÞ Aem ñdJm©V
àdoe {Xcm OmB©c? 39 Zmhr, H$Xm{n Zmhr, Amåhr ˶m§Zm Aem Jmoï>rnmgyZ {Z‘m©U
Ho$coco Amho, Or ˶m§Zm R>mD$H$ Amho.
40
H$Xm{n Zmhr! ‘r gy`m}X`mÀ`m d gy¶m©ñVmÀ¶m gd© ñWmZm§Mm ‘mcH$ Agcoë¶m
(A„mhMr) enW KoD$Z gm§JVmo, Amåhr ¶mgmR>r g‘W© AmhmoV H$s, 41 ˶m§À¶mOmJr
˶m§À¶mnojmhr CÎm‘ cmoH$m§Zm AmUy eH$Vmo. Am{U Ago H$aʶmnmgyZ Amåhmcm amoIy
eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. 42 Va ˶m§Zm Vmon¶ªV ì¶W© ~S>~S> H$arV d eãXm§Mm Ioi
IoiV amhÿ Úm, Ooìhm Vo ˶m {Xdgmcm gm‘moao OmVrc, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ {Xco Jococo
Amho. 43 Á¶m {Xder Vo Amnë¶m H$~atVyZ KmB©KmB©Zo ~mhoa nS>Vrc Am{U (O‘m
hmoʶmÀ¶m {R>H$mUr) Ago YmdV gwQ>Vrc OUy EH$m Im§~mH$S>o YmdʶmMr e¶©VM H$arV
AmhoV. 44 ˶m§À¶m ZOam O{‘Zrda {Iicoë¶m AgVrc, ea‘oZo ˶m§Mo Mohao J«ñV
AgVrc. hmM Vmo {Xdg Amho, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ XoʶmV Amcoco hmoVo.
gyah-71. Zyh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Amåhr Zyhcm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o n¡J§~a ~ZdyZ nmR>{dco. (˶mg Amåhr åhQ>co
H$s), Amnë¶m cmoH$m§Zm, ˶m§À¶mda Xþ:IXm¶r {ejm ¶oʶmnydu, gmdY H$a. 2 (ZyhZo)
åhQ>co, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘cm Vw‘À¶mH$S>o ñnï>[a˶m gmdY H$aUmam ~ZdyZ nmR>{dco
Joco Amho. 3 Vwåhr (Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am, Am{U ˶mMr Zoh‘r OmU R>odm
Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am 4 A„mh Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c, Am{U
EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV Vwåhmcm Cg§V XoB©c. nU Ooìhm A„mhZo {ZYm©[aV Ho$cocr
doi ¶oVo, ‘J {Vcm H$moU˶mhr àH$mao Q>miVm ¶oV Zmhr. H$Xm{MV Vwåhmcm ho g‘Oco
AgVo, Va (~ao Pmco AgVo).'
5
(XrK© H$mimn¶ªV g§Xoe nmoM{dʶmMo H$V©ì¶ nma nmS>ë¶mZ§Va) ZyhZo (A„mhH$S>o)
àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘r Amnë¶m cmoH$m§Zm AhmoamÌ (Vw¶mH$S>o) ¶oʶmMo AmdmhZ
Ho$co. 6 nU ‘m¶m gVVÀ¶m AmdmhZmZo, Vo (Vw¶mnmgyZ) Ho$di Xÿa Am{U Xÿa Joco.
7
Am{U Ooìhm-Ooìhm ‘r ˶m§Zm ~mocm{dco H$s, (˶m§Zr Vw¶mH$S>o dimdo) d Vy ˶m§Zm
j‘m H$amdr. nU ˶m§Zr à˶oH$ doiog Amncr ~moQ>o Amnë¶m H$mZmV KmVcr Am{U
Amnë¶m dóm§Zr ñdV:cm PmHy$Z KoVco. Am{U ˶m§Zr hÅ>rnUm (d ‘JéarMo) àXe©Z
564 Hw$amU

Ho$co. 8 ‘J ‘r ˶m§Zm Omhra[a˶mhr (gÝ‘mJm©H$S>o) ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co. 9 Am{U


˶m§Zm gmd©O{ZH$ nmVirda Am{U ImgJrV d¡¶{º$H$ nmVirda (gd©àH$mao) g‘OmdyZ
gm§{JVco.' 10 ‘r (˶m§Zm) åhQ>co, "Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘m¶mMZm H$am, IamoIa,
Vmo A˶§V j‘merc Amho. 11 Vmo Vw‘À¶mgmR>r AmH$memVyZ ^anya nO©Ý¶d¥ï>r H$aoc.
12
Am{U Vw‘À¶m g§nÎmr d g§VVr ‘ܶo dmT> H$aoc. Am{U Vw‘À¶mgmR>r ~mJm
’w$cdoc. d ZÚm àdm{hV H$aoc. 13 Vwåhmcm Pmco Var H$m¶ H$s, Vwåhr A„mhcm
gdm}ƒ AmXaUr¶ g‘OV Zmhr? 14 dmñV{dH$ nmhVm, ˶mZoM Vwåhmcm {d{dY
AdñWm§‘YyZ ZoD$Z, {Z‘m©U Ho$coco Amho. 15 Vwåhr H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z Ho$co
Zmhr H$m H$s, A„mhZo EH$mda EH$ gmV AmH$me H$emàH$mao nyU© g§VwcZmgh {Z‘m©U
Ho$coco AmhoV? 16 Am{U (AmH$memV) M§Ðmcm (à{Vq~{~V) àH$me XoUmam Am{U
gy¶m©cm XoXrß`‘mZ XrnH$ ~Z{dco Amho. 17 Am{U A„mhZo H$emàH$mao Vwåhmcm
n¥ÏdrVyZ CnO{dco. Am{U (dZñnVrà‘mUo) dmT>rg cmdco.'
(Q>rn: n¥Ïdrda ˶mZo Life Support System {Z‘m©U Ho$co. BWoM nmD$g nS>Vmo- ‘mUgmgmR>r
Amdí¶H$ Jmoï>r ˶mcm àmá hmoVmV. Vmo Vo ImVmo- Vo nM{dVmo- ˶mnmgyZ nwT>o aº$ ~ZVo- d aº$mnmgyZ
dr¶©- Am{U nwT>o- dr¶m©nmgyZ ‘mUyg Aer long but balanced process Amho.)
18
"Am{U Z§Va (‘¥Ë`yÛmao) nwÝhm Vmo ˶mM ‘mVrV naV ZoB©c. Am{U ‘J nwÝhm
Vw‘Mo nwZéËWmZ H$aoc. 19 (nmhm!) A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r n¥Ïdrcm H$emàH$mao {dñVrU©
~Zdco Amho. 20 ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm {VÀ¶m Iwë¶m ‘mJmªda g§Mma H$aVm ¶mdm,
(åhUOo Aer {VMr aMZm Ho$cr).'
21
ZyhZo nwT>o åhQ>c,o "ho à^y! ˶m§Zr ‘m¶m åhUʶmH$S>o Xþcj
© H$ê$Z, Aem ‘mUgmMo
AZwgaU Ho$co, Á¶mÀ¶m g§nÎmrZo d g§VVrZo Ho$di ˶mÀ¶m {dZmemV ^a KmVcr.'
(Q>rn: åhUOo A„mhÀ¶m à{V{ZYrH$S>o nmR> XmIdyZ, ˶m cmoH$m§À¶m ‘mJo Joco, Á¶m§Zm ˶m§À¶m g§nÎmr d
g§VVrÀ¶m {dnwcVoZo {dÐmohr ~Z{dco hmoVo.)
22
Am{U ˶m§Zr ‘m¶mer H$Q>H$mañWmZm§Mm (XrK©) Ioi Ioicm. 23 Am{U Vo
(Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm) åhUmco, "Vwåhr Amnë¶m Cnmñ¶m§Mm H$Yrhr ˶mJ H$ê$ ZH$m, Zm
dÔMm, Zm gwdmMm ˶mJ H$am. VgoM Zm ¶mJyg, Zm ¶mD$H$, Zm ZòMm ˶mJ H$am.'
(Q>rn: ˶m§À¶m H$nmocH$pënV Cnmñ¶m§Mr hr Zmdo hmoVr.)
24
"Am{U ˶m§Zr AZoH$m§Zm ~hH$mdyZ gmoS>co. åhUyZ (ho à^y!) Vy AmVm ¶m
XþamMmè¶m§À¶m ‘mJ©^«ï>VoV AmUIr dmT> H$a.' 25 (n[aUm‘r) ˶m§À¶m Hw$H¥$˶m§‘wio
˶m§Zm ~wS>dyZ Q>mH$ʶmV Amco. Am{U ˶mZ§Va ˶m§Zm ZaH$mÀ¶m AmJrV XmIc Ho$co
Joco. AemàH$mao ˶m§Zm A„mhnmgyZ dmM{dUmam H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^cm Zmhr.
gyah-72. Ac-{OÞ 565

26
ZyhZo (A„mhH$S>o) àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§n¡H$s
EH$mcmhr ^yVcmda ({Od§V) gmoSy> ZH$mog. 27 Vy Oa ˶m§Zm gmoSy>Z {Xcog, Va Vo Vw¶m
^º$m§Zm ~hH$m{dʶmMo (Hw$H¥$˶) gwê$M R>odVrc. Am{U ˶m§À¶mnmoQ>r Omo OÝ‘mcm
¶oB©c, Vmo nmnr d H¥$V¿ZM Agoc. 28 ho à^y! ‘cm d ‘m¶m AmB©d{S>cm§Zm j‘m H$a,
Am{U Omo H$moUr gƒm lÕmd§V ~ZyZ, ‘m¶m KamV àdoe H$aoc, ˶mcmhr Vy j‘m H$a.
Am{U gd© lÕmd§V nwéfm§Zm d lÕmd§V {ó`m§Zm j‘m H$a. Am{U XþamMmè¶m§À¶m Aݶ
H$emV Zìho, Va Ho$di {dZmemV ^a Kmc.'
gyah-72. Ac-{OÞ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) cmoH$m§Zm gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Agm g§Xoe àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho
H$s, {OÞÀ¶m EH$m g‘yhmZo ¶m Hw$amUmg EoH$co, Voìhm Vo Amnë¶m (gmWrXmam§Zm)
åhUmco, ""Amåhr (AJXr) ^mamdyZ Q>mH$Umao Ago Hw$amU EoH$co Amho. 2 Omo gÝ‘mJ©
XmIdUmam Amho, Am{U åhUyZ Amåhr ˶mda lÕm YmaU Ho$cr, Am{U Amåhr
H$moUmcmhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g‘H$j R>a{dUma Zmhr. 3 Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr
‘{h‘m ’$ma ‘moR>r Amho. ˶mZo ñdV: gmR>r Zm nËZr ~Z{dcr, Zm nwÌ. 4 Am‘À¶mVrc
‘yI© A„mh{df¶r H$mhr Ag˶ d {ZamYma {dYmZo H$arV AgV. 5 Amåhmcm Va
dmQ>co hmoVo, ‘mUyg d {OÞ A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r H$Yrhr CƒmaUma ZmhrV. 6
‘mUgm§‘ܶo H$mhr Ago hmoVo, Oo ^yVH$mimV {OÞn¡H$s H$mhtMm Aml¶ ‘mJm¶Mo, Am{U
Ago H$ê$Z ˶m§Zr Ho$di ˶m {OÞm§À¶m Jdm©V dmT> Ho$cr hmoVr. 7 Am{U Ogo Vwåhmcm
dmQ>V hmoVo, VgoM ˶m§Zmhr dmQ>V hmoVo H$s, A„mhZo H$Yrhr H$moUmcmhr n¡J§~a ~ZdyZ
nmR>{dcoco Zmhr. (Zm nwT>o nmR>doc.)
8
Amåhr AmH$memH$S>o nmohmoMʶmMm à¶ËZ Ho$cm. nU Amåhmcm AmT>ico H$s, Vo
e{º$emcr aIdmcXma Am{U CëH$m ¶m§À¶mgh ({VH$S>o nmohmoMʶmMm à¶ËZ H$aUmè¶mg
{nQ>miyZ cmdʶmgmR>r) g‚m AmhoV. 9 Am{U Amåhr nydu AmH$memVrc H$mhr ñWmZm§da
(nacmoH$mÀ¶m dmVm©) EoH$ʶmÀ¶m CÔoemZo ~gm¶Mmo, nU AmVm Omo H$moUr H$mhr EoH$ʶmMo
à¶ËZ H$aVmo, Va ˶mcm {nQ>miyZ cmdʶmgmR>r AmJrMm Jmoim V¶ma AgVmo. 10
Amåhr Zmhr gm§Jy eH$V H$s, (˶m ì¶dñWoÛmao) ^yVcmda amhUmè¶m cmoH$m§Mo H$mhr
dmB©Q> BpÀN>co Joco H$s, ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§Mo H$mhr ^co BpÀN>coco Amho. 11
Am‘À¶mV H$mhr gXmMmar AmhoV, Va H$mhr (gXmMmar) ZmhrV. Am{U Am‘À¶mV
{^Þ-{^Þ ‘mJmªMm Adc§~ H$aUmao AmhoV. 12 Am{U Amåhmcm ho H$iyZ MwH$coco
566 Hw$amU

Amho H$s, Amåhr n¥Ïdrda A„mhÀ¶m ¶moOZocm A¶eñdr H$ê$ eH$V Zmhr, Zm
˶mÀ¶mnmgyZ niyZ OmD$Z ˶mÀ¶m ¶moOZocm {d’$c H$ê$ eH$Vmo. 13 Am{U Ooìhm
Amåhr ‘mJ©Xe©ZmMo ~moc EoH$co, Voìhm (cJoM) ˶mda {dídmg R>odUmao ~Zcmo`. Omo
H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©da {dídmg R>odyZ (OrdZ ì¶VrV H$aoc), Va (¶mZ§VaÀ¶m
OrdZmV) H$gë¶mhr ZwH$gmZmÀ¶m, Zm Aݶm¶mÀ¶m ^¶mZo Vmo J«ñV hmoB©c. 14 Am{U
Am‘À¶mn¡H$s H$mhr (A„mhMo) AmkmnmcZ H$aUmao AmhoV Am{U H$mhr dmQ> MwH$coco
AmhoV. Va Á¶m§Zr AmkmnmcZ Ho$co. VoM gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW Pmco. 15 nU Oo dmQ>
MwH$coco AmhoV VoM ZaH$mÀ¶m AmJrMo B§YZ ~ZVrc.'' '
16
(n¡J§~a! cmoH$m§Zm gm§Jm H$s), "‘m¶mH$S>o Agm g§Xoe Amcm Amho H$s, Oa
˶m§Zr gÝ‘mJ© Adc§{~cm AgVm, Va Amåhr ˶m§À¶mda ^anya nO©Ý¶d¥ï>r (åhUOoM
H¥$nmàgmXm§Mm dfm©d) Adí¶ Ho$cm AgVm.' 17 Vo ¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao Amåhmcm
˶m§Mr narjm nmhVm ¶mdr. Am{U Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$Ë`m©À`m ñ‘aUmH$S>o nmR>
{’$adoc, Va Vmo ˶mg H$R>moa {ejm H$aoc.
(Q>rn: ¶m OJmV H¥$nmàgmX narjogmR>r AmhoV. ‘mUyg ˶m§Mm ^anya dmna H$aV Amho, nU Vo CncãY
H$ê$Z XoUmè¶mMoM, ˶mg ñ‘aU hmoV Zmhr.)
18
Am{U (cjmV R>odm) ‘erXr Ho$di A„mhMr CnmgZm H$aʶmMr {R>H$mUo
AmhoV. åhUyZ Vwåhr A„mhgmo~V BVa H$moUmMmhr Ymdm H$ê$ ZH$m. (åhUOo Ho$di
A„mhMmM Ymdm H$am.) 19 Am{U (EH$Xm Ago KS>co) H$s, ˶mMm godH$ (åhUOo
n¡J§~a ‘whå‘X) ˶mMr àmW©Zm H$aʶmgmR>r C^m amhVmo, Voìhm (g˶ ZmH$maUmao) {VWo
¶oD$Z JXu H$aVmV. (Am{U ˶mMo ídmg JwX‘adyZ Q>mH$Umao H¥$˶ H$aVmV.) 20 ˶m§Zm
gm§Jm, "‘r Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©Mm Ymdm H$aVmo, Am{U H$moUmcmhr ˶mMm ^mJrXma
R>adrV Zmhr.' 21 (n¡J§~a!) gm§Jm, "‘cm H$moU˶mhr àH$mao Vw‘Mo ^co-dmB©Q> H$aʶmMm
A{YH$ma Zmhr.' 22 gm§Jm, "A„mhÀ¶m (H$monm)nmgyZ ‘cm H$moUrhr dmMdy eH$V Zmhr.
Zm ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ BVa Hw$R>o ‘cm Aml¶ñWmZ {‘iy eH$Vo. 23 A„mhH$Sy>Z Oo g§Xoe
‘cm àmá hmoVmV, Vo (cmoH$m§n¶ªV) nmohmoM{dUo EdT>oM ‘mPo H$V©ì¶ Amho.' Am{U Oo
H$moUr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J§~amMr Adkm H$aVrc ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr AmJ AQ>i
Amho. {OWo Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc.
24
Á¶m Jmoï>rMo (gܶm) ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho, Ooìhm {Vcm Vo Amnë¶mg‘moa
nmhVrc, Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwHo$c H$s, H$moUmMo gmhmæ¶H$V} Xþ~©c AmhoV. Am{U
H$moUmMr g§»¶m Aën Amho. 25 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV
gyah-73. Ac-‘wµÁµOpå‘c 567

Amho, Vr Jmoï> {ZH$Q> Amho H$r ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo {VÀ¶m ‘wXVrV XrK© dmT> Ho$cocr
Amho. ‘cm Vo ‘mhrV Zmhr.' 26 {OWo H$moUmMrM ~wÕr nmoMV Zmhr ˶m Jmoï>r OmUUmam
Ho$di VmoM Amho, Am{U ˶m Jmoï>r Vmo H$moUmdahr CKS> H$arV ZgVmo. 27 ¶mg AndmX
’$º$ ˶m n¡J§~amMm AgVmo Á¶mg ˶mZo {Z¶wº$ Ho$coco AgVo. Am{U ˶mÀ¶m gwajogmR>r
(ñdJ©XÿVm§n¡H$s) ajH$ ˶mÀ¶m nwT>o d ‘mJo Mmcm¶cm cmdVmo. 28 Vo ¶mgmR>r H$s, ho
ñnï> hmoD$Z Omdo H$s, (n¡J§~am§Zr) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xoe (cmoH$m§n¶ªV) nmohmo{Mco
AmhoV. Am{U ˶m§À¶mH$S>o Oo-Oo Amho, ˶m gdmªZm A„mhZo doTy>Z R>odcoco Amho.
Am{U Vmo (Oo-Oo ApñVËdmV Amho), ˶m§Mr JUZm H$ê$Z R>odV AgVmo.
gyah-73. Ac-‘wµÁµOpå‘c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ñdV:da MmXa nm§Kê$Z Agcoë¶m (ho n¡J§~am!) 2 amÌrÀ¶m g‘¶r (Z‘mµOm‘Ü`o
A„mhg‘moa) C^o amhm, amÌrMm H$mhr ^mJ. 3 (åhUOo) amÌrMm AYm© ^mJ qH$dm
˶mnojm H$mhr H$‘r. 4 qH$dm ˶mnojm WmoS>mgm A{YH$. Hw$amUmMo nR>U H$aVmZm,
gmdH$me nU {dMmanydH© $ (nR>U) H$am. 5 Amåhr Vw‘À¶mda (Am‘Mo g§Xeo nmoM{dʶmMo)
’$ma ‘moR>o Xm{¶Ëd gmondrV AmhmoV. (Va ˶mgmR>r Vwåhr V¶ma Agm.) 6 {ZpíMVM,
amÌrÀ¶m g‘¶r (àmW©ZogmR>r) CR>Uo H$R>rU (Agco Var) ñdV:À¶m ‘Zmda {Z¶§ÌU
àmá H$aʶmgmR>r EH$ CÎm‘ Cnm¶ Amho. Am{U Voìhm (àmW©Zmhr) ‘ZmnmgyZ (‘mUyg)
H$ê$ eH$Vmo.
7
H$maU {Xdgm Vwåhmcm (g§Xoe nmoM{dʶmÀ¶m O~m~Xmar g§~§YmZo) ~arM H$m‘o
AgVmV. 8 ({Xdg Agmo dm amÌ) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo (à˶oH$ àg§Jr)
ñ‘aU H$arV amhm. Am{U g§nyU© {Zð>oZo ˶mÀ¶mà{V g‘{n©V Agm. 9 Vmo nyd© Am{U
npíM‘ ¶m§Mm (åhUOo g§nyU© OJmMm) ‘mcH$ Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM
CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. åhUyZ ˶mcmM Vwåhr Amncm gm§^miH$Vm© ~Zdm. 10 Am{U cmoH$
Oo H$mhr åhUVmV, ˶m~Ôc ghZercVm ~miJm. Am{U gä¶nUo ˶m§À¶mH$S>o Xþc©j
H$am. 11 Am{U gwI-g‘¥Õr cm^coë¶m, g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ‘m¶mda gmoS>m,
(‘r ˶m§Zm hmVmioZ), (nU) ˶m§Zm H$mhr H$mi Cg§V Úm. 12 (Aem§gmR>r) Am‘À¶mH$S>o
AdOS> ~oS>çm d YJYJVr AmJ Amho. 13 Am{U KemV AS>Ho$c Ago ^moOZ Amho
Am{U Xþ:IXm¶r {ejm Amho. 14 Á¶m {Xder O‘rZ d nd©V H§$n nmdVrc, Am{U
nd©V dmiyÀ¶m {dIwaUmè`m {T>Jmè¶m§à‘mUo hmoVrc.
568 Hw$amU

15
(cmoH$m§Zmo!) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o EH$m n¡J§~amcm nmR>{dco Amho. Omo Vw‘À¶mg‘moa
g˶mMr gmj XoUmam Amho. Á¶mà‘mUo Amåhr {’$aAm¡ZH$S>ohr EH$m n¡J§~amcm nmR>{dco
hmoVo. 16 nU {’$aAm¡ZZo n¡J§~amMo åhUUo ‘mݶ Ho$co Zmhr, n[aUm‘r Amåhr H$R>moaVmnyd©H$
˶mÀ¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. 17 ˶mMà‘mUo Oa Vwåhrhr g˶ ZmH$mamc, Va ˶m
{XdgmÀ¶m {ejonmgyZ Vwåhr ñdV:cm H$go dmMdmc? Á¶m {XdgmÀ¶m (XheVrZo)
‘wcho r d¥Õ hmoD$Z OmVrc. 18 Á¶m {Xder AmH$me ’$mQ>c o , Am{U A„mhMo (nwZéËWmZmMo)
dMZ nyU© hmoB©c. 19 (ho Hw$amU) EH$ CnXoeJ«§W Amho, Voìhm hdo ˶mZo Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mm ‘mJ© {ZdS>mdm.
(Q>rn: ‘mZdmcm ¶m OJmV narjogmR>r Freedom of choice XoʶmV Amcoco Amho.)
20
(n¡J§~a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, Vwåhr d Vw‘Mo
AZwgaU H$aUmao (lÕmd§V) ˶mÀ¶mg‘moa àmW©ZoV (H$Yr OdiOdi) XmoZ V¥Vr¶m§e
qH$dm EH$ {ÛVr¶m§e Va H$Yr EH$ V¥Vr¶m§e amÌ C^o AgVm. A„mh amÌ d {XdgmÀ¶m
AdYrMo à‘mU {ZpíMV H$arV AgVmo. ˶mcm ‘mhrV Amho H$s, Vwåhr doioMo à‘mU
{ZpíMV H$ê$ eH$V Zmhr, åhUyZ ˶mZo Vw‘À¶mda X¶m Ho$cr (Am{U doioMm {Z~ªY
R>odcm Zmhr). Voìhm Vwåhr Vwåhmcm e³¶ hmoB©c ˶mà‘mUo (amÌrÀ¶m àmW©ZoV) Hw$amUmMo
nR>U H$am. ˶mcm ‘mhrV Amho H$s, Vw‘À¶mV H$mhr AmOmar AgVmV, Va H$mhr
A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m (åhUOo CnOr{dHo$À`m) emoYmW© àdmgmV AgVmV. Am{U H$mhr
(doiàg§Jr) A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>V AgVmV. åhUyZ Hw$amUmVrc Vwåhmcm ghO
e³¶ hmoB©c VodT>çm ^mJmMo nR>U H$am. Am{U {Z˶ àmW©Zm H$am, XmZH$m¶© H$am Am{U
(µOH$mVr{edm¶ e³¶ Agoc, Va) A„mhcm CXmaVmnyd©H$ H$O© Úm. Am{U Or Mm§Jco
H¥$˶o Vwåhr ñdV:gmR>r nwT>o nmR>dmc, Vr Vwåhmcm A„mhnmer AmT>iVrc. Va hoM
(Vw‘À¶mgmR>r) A{YH$ CÎm‘ Agoc Am{U ˶m§Mm ‘mo~Xcmhr ’$ma ‘moR>m Agoc. Am{U
A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
gyah-74. Ac-‘wÔpñga
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ñdV:da MmXa nm§Kê$Z Agcoë¶m (n¡J§~am!) 2 CR> Am{U cmoH$m§Zm gmdY H$a.
3
Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ H$a. 4 Amncr dóo ñdÀN> R>od. 5 Am{U
gd© àH$maÀ¶m An{dÌVonmgyZ ñdV:cm Xÿa R>od. 6 Am{U namonH$mar H¥$˶ H$ê$Z
~Xë¶mV A{YH$ àmá H$aʶmMr BÀN>m ~miJy ZH$m. 7 (g§Xoe nmoM{dVmZm, Oo {d¿Z
¶oVrc) Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©ImVa ghZ H$a.
gyah-74. Ac-‘wÔpñga 569

8
Am{U Ooìhm (nwZéËWmZmMo) qeJ ’w§$H$ʶmV ¶oB©c. 9 Vmo ’$ma H$R>rU {Xdg
Agoc. 10 g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m cmoH$m§gmR>r ‘wirM gwIH$a AgUma Zmhr. 11
˶mÀ¶m~amo~a ‘cm EH$Q>m gmoS>m, Á¶mcm ‘r {Z‘m©U Ho$coco Amho, (˶mcm ‘r nmhÿZ
KoB©Z). 12 Am{U ˶mcm ‘r {dnwc à‘mUmV YZg§nÎmr {Xcr. 13 Am{U ˶mÀ¶m~amo~a
AgUmar ‘wco. 14 Am{U ˶mÀ¶mgmR>r gd© àH$maMr gmYZo CncãY Ho$cr. 15 nU Vmo
(‘mPo Am^ma ‘mZʶmEodOr), ‘r ˶mcm AmUIr OmñV Úmdo, Aer cmcgm ~miJVmo.
16
H$Xm{n Zmhr! Vmo Va Am‘À¶m g§Xoem§Mm eÌy Amho. 17 cdH$aM ‘r ˶mcm Aem
nd©Vmda MT>m¶cm cmdrZ, (Á¶mda MTy>Z ˶mMo) ’$ma dmB©Q> hmc hmoVrc.
18
˶mZo (Am‘À¶m g§Xoem§Zm ImoQ>o R>a{dʶmgmR>r) {dMmanyd©H$ H$Q> H$mañWmZo
aMcr. 19 ˶mMm Zme hmodmo! ˶mZo H$er H$Q>H$mañWmZo aMcr! 20 nwÝhm ˶mMm gd©Zme
hmodmo! ˶mZo H$em AQ>H$ir ~m§Yë¶m! 21 ‘J ˶mZo nwÝhm {dMma H$aV (g^modma) ZOa
Q>mH$cr. 22 ‘J ˶mZo AmR>çm KmVë¶m d Vm|S> dmH$S>o Ho$co. 23 ‘J (Am‘À¶m
g§XoemH$S>o) nmR> {’$adcr d ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. 24 Am{U åhUmcm, "ho Aݶ H$mhr
ZgyZ àmMrZ H$mimnmgyZ MmcV Amcocr EH$ OmXÿ Amho.' 25 (Am{U nwT>o åhUmcm),
"ho Hw$amU Aݶ H$mhr ZgyZ Ho$di ‘mUgmMr aMZm Amho.'
26
(A„mh åhUVmo) "‘r ˶mcm cdH$aM ZaH$mV ’o$Hy$Z XoB©Z.' 27 Vwåhmcm H$m¶
‘mhrV, ZaH$ H$m¶ MrO Amho? 28 {VMr AmJ Zm {Od§V amhÿ XoB©c, Zm ‘ê$ XoB©c. 29
‘mUgmMr ËdMm ^mOyZ Q>mH$Umar. 30 {VÀ`mda EH$moUrg aIdmcXma {Z¶wº$ AmhoV.
31
Am{U Amåhr ñdJ©XÿVm§ZmM (åhUOo angels Zm) ZaH$mÀ`m AmJrda ajH$ åhUyZ
{Z¶wº$ Ho$coco Amho. Am{U Amåhr ˶m§Mr g§»¶m (Omhra H$aʶm‘mJMo) H$maU Ago
Amho H$s, ˶mÛmao g˶ ZmH$maUmè¶m§Mr narjm nmhVm ¶mdr Am{U J«§WYmaH$m§Mr lÕm
A{YH$ ÑT> ìhmdr. Am{U lÕmd§Vm§À¶m lÕoV dmT> ìhmdr. VgoM AmYrMo J«§WYmaH$ d
(¶m Hw$amUmda {dídmg R>odUmao) lÕmd§V ¶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao e§H$m ~miJy Z¶o.
Am{U Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV, Vo åhUVrc,
"Ago CXmhaU àñVwV H$ê$Z (Vw‘À¶m) A„mhcm H$m¶ åhUm¶Mo Amho?' AemMàH$mao
A„mh BpÀN>Vmo ˶mg ^aH$Q>ʶmgmR>r gmoSy>Z XoVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJ©
XmIdVmo. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m goZocm ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM OmUy
eH$V Zmhr. Am{U ho (Hw$amU) Ho$di ‘mZdOmVrÀ¶m CnXoemgmR>r Amho.
32
Zmhr, ˶m M§ÐmMr enW! 33 Am{U amÌrMr Ooìhm Vr gaVo. 34 Am{U ˶m
gH$miMr Ooìhm Vr àH$me‘mZ hmoVo. 35 IamoIa, (ZaH$mMr AmJ) ^¶mZH$ Jmoï>tn¡H$s
570 Hw$amU

EH$ Amho. 36 ‘mUgmcm {^d{dʶmg nwaoer Amho. 37 Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$ ‘mUgmcm


(^¶ XmIdUmar) Omo nwT>o OmD$ BpÀN>Vmo qH$dm ‘mJo amhÿ BpÀN>Vmo. 38 à˶oH$ ‘Zwî¶
˶mZo Oo H$mhr Ho$coco Amho, ˶mÀ¶m ~Xë¶mV JhmU Amho. 39 ¶mg AndmX ’$º$
COì¶m ~mOyMo (gXmMmar) cmoH$ AmhoV. 40 Vo ñdJm©À¶m ~mJm§V AgVrc Am{U Vo
{dMmaV AgVrc. 41 Anamܶm§{df¶r. 42 "H$moU˶m Jmoï>rZo Vwåhmcm ZaH$mÀ¶m AmJrV
AmUcoco Amho?' 43 Vo CÎma XoVrc, "Amåhr Z‘mµOmMo nmcZ H$aUmè¶m§n¡H$s ZìhVmo.
44
Zm Amåhr J[a~m§Zm ImD$ Kmcm¶Mmo. 45 Am{U Amåhr ì¶W© dmX{ddmX
H$aUmè¶m§gmo~V, Vo H$am¶Mmo. 46 Am{U Amåhr ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ZmH$mam¶Mmo. 47
(AgoM Am‘Mo gwê$ am{hco) ¶oWnmdoVmo H$s, AQ>i Agcoco ‘aU Amåhmcm Amco.' 48
Va H$moUVrhr ‘ܶñWr ˶m§À¶mgmR>r cm^Xm¶r R>aUma Zmhr.
49
Voìhm ˶m§Zm Pmco Var H$m¶ H$s, Vo gd© CnXoem§H$S>o nmR> {’$adrV AmhoV. 50
OUy Vo ^¶^rV Pmcocr JmT>do hmoV. 51 Or qghmcm {^D$Z niV gwQ>cocr AmhoV. 52
qH$~hþZm, ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMr Aer BÀN>m Amho H$s, ˶mcm Iwco J«§W {Xco Omdo. 53
Ago H$Xm{n hmoUma Zmhr! dñVwpñWVr hr Amho H$s, ¶m§Zm ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmMo ^¶
ZmhrM. 54 nU hm Ho$di EH$ CnXoeJ«§W Amho.
(Q>rn: åhUOo cmoH$m§nwT>o ‘mZUo dm Z ‘mZUo Agm choice Amho.)
55
Voìhm Á¶mMr BÀN>m Agoc, ˶mZo ˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdo. 56 nU (g˶
ZmH$maUmao) ¶mnmgyZ ~moY J«hU H$aUma ZmhrV, Omon¶ªV ˶m§À¶m~m~VrV A„mh Ago
BpÀN>V Zmhr. VmoM ¶mgmR>r nmÌ Amho H$s, ˶mMo ^¶ ~miJco Omdo. Am{U cmoH$m§Zm
j‘m H$ê$ eH$Vmo Agm VmoM Amho.
gyah-75. Ac-{µH$¶m‘h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘r nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmcm gmjr R>odyZ gm§JVmo. 2 VgoM (‘mZdmMo) ‘Z, Oo
(dmB©Q> H$m‘m§{df¶r) ˶mcm Xmof XoV AgVo, ˶mg gmj R>odyZ gm§JVmo. 3 ‘mZdmcm
Ago dmQ>Vo H$s H$m¶, Amåhr ˶mMr hmS>o nwÝhm EH$Ì H$ê$Z ˶mMo (nwZéËWmZ) H$ê$
eH$V Zmhr? 4 AWm©VM, Amåhmcm ˶mÀ¶m ~moQ>m§Mr noa AZ noa (finger tips)
(OemMo Vgo) ~gdʶmMo gm‘϶© àmá Amho. 5 nU ‘mUyg ˶mÀ¶mnwT>o, Oo ¶oUma Amho
˶mg ZmH$mê$ BpÀN>Vmo (åhUOoM nwZéËWmZmg, H$maU ˶mcm {Z^©¶nUo XþîH¥$˶o H$aVm
¶mdrV) 6 (Moï>m H$aV) Vmo {dMmaVmo, "Vmo nwZéËWmZmMm {Xdg ¶oUma Var Ho$ìhm?' 7
Ooìhm (XheVrZo) S>moio {XnyZ OmVrc. 8 Am{U M§Ðmcm J«hU cmJoc. 9 Ooìhm gy¶© d
gyah-75. Ac-{µH$¶m‘h 571

M§Ð EH$Ì AmUco OmVrc. 10 ˶m {Xder ‘Zwî¶ åhUoc, "AmVm Hw$R>o niyZ OmD$?'
11
Zmhr, (ho ‘mZdm!) Vw¶mgmR>r AmVm Hw$R>ohr Aml¶ Zmhr! 12 ˶m {Xder Ho$di
Vw¶m nmcZH$˶m©nmerM Aml¶ñWmZ Amho! 13 ˶m {Xder ‘Zwî¶mg‘moa ˶mZo Oo H$mhr
Amnë¶mnwT>o nmR>{dcoco Agoc, Am{U Oo H$mhr ‘mJo gmoS>coco Agoc, Vo gd© CKS> Ho$co
OmB©c. 14 dñVwpñWVr hr Amho H$s, ‘Zwî¶ ñdV: Amnë¶m{déÕ gmj Amho.
(Q>rn: g˶ ZmH$maUmè¶mcmhr ‘mhrV AgVo H$s, Vmo g˶ ZmH$maV Amho. g˶mÀ¶m side Zo hr A„mhZo
Ho$cocr ì¶dñWm Amho.)
15
‘J Vmo {H$VrH$m g~~r nwT>o R>odV Zmhr?
16
(n¡J§~a!) Vwåhr (ho Hw$amU) Vwåhmcm cdH$a nmR> hmoD$Z Omdo åhUyZ KmB©KmB©Zo
Amnë¶m {O^ocm MmcZm XoD$ ZH$m. 17 H$maU ˶mg (Vw‘À¶m ‘ZmV) g§H${cV
H$aʶmMr d nR>U H$adÊ`mMr O~m~Xmar {ZpíMVnUo Am‘À¶mda Amho. 18 Ooìhm
Amåhr Vwåhmcm dmMyZ EoH$dy, Voìhm Vwåhr ˶mÀ¶m eãXm§Mo cjnyd©H$ AZwgaU H$am. 19
˶mMo AW© ñnï> H$aUo Am‘MoM H$m‘ Amho.
20
Zmhr, nU Vw‘À¶mn¡H$s (AZoH$m§Zm) Vm~S>Vmo~ hmoUmam ’$m¶XmM {à¶ AgVmo.
(åhUOoM ¶mM OJmV gd© H$mhr {‘imdo). 21 Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmH$S>o Xþc©j
H$aVm.
(Q>rn: åhUOo Vw‘Mr gd© Ymdni ’$º$ ¶mM OrdZmgmR>r AgVo Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m AZ§VH$mcrZ
OrdZmMo Vwåhmcm ‘wirM ^mZ AgV Zmhr.)
22
H$mhr Mohao ˶m {Xder à’w${„V AgVrc. 23 Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o nmhV
AgVrc. 24 Am{U ˶m {Xder H$mhr Mohè¶m§da CXmgrZVm ngacocr Agoc. 25 ¶m
{dMmamV AgVrc H$s, ˶m§À¶mda ’$ma ‘moR>o Xþ:ImMo g§H$Q> cdH$aM H$mogiUma Amho.
26
nU Ooìhm (‘aUmè¶m) ‘mUgmMm (eodQ>Mm ídmg) H§$R>mer ¶oVmo. 27 Am{U
(˶mÀ¶m AmgnmgMo) cmoH$ åhUVmV, "H$moUr ‘m§{ÌH$ Amho H$m, Omo ˶mcm dmMdy
eH$Vmo?' 28 Am{U ˶mcm ImÌr hmoVo H$s, hrM ¶m OJmcm {Zamon XoʶmMr doi Amho.
29
‘¥Ë¶y hmoVmZm hmoUmè¶m Vrd« doXZo‘wio, EH$ nm¶ Xþgè¶m nm¶mda Kmgy cmJoc. 30
(ho ‘mZdm!) hm {Xdg Agoc Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>o à¶mU H$aʶmMm!
31
(Omon¶ªV Vmo {Od§V hmoVm) Zm ˶mZo g˶mMm ñdrH$ma Ho$cm, Zm ˶mZo Z‘mµOê$nr
àmW©Zm Ho$cr. 32 ¶m CcQ>, ˶mZo g˶mg ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶mH$S>o nmR> XmI{dcr.
33
‘J Vmo (CnXoeJ¥hmVyZ) CRy>Z ‘moR>çm EoQ>rZo Amnë¶m Hw$Qw>§~r¶mH$S>o {ZKyZ Om¶Mm.
34
(ho ‘mZdm!) IoX Amho Vw¶m~Ôc, IoX! 35 nwÝhm Vw¶m{df¶r IoX dmQ>Vmo, ’$º$
572 Hw$amU

IoX! 36 ‘Zwî¶mcm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶, ˶mg (dmQ>oc Vo H$aʶmgmR>r) AgoM gmoSy>Z
XoʶmV ¶oB©c? (åhUOo ˶mÀ¶mer Om~ {dMmacm OmUma Zmhr?) 37 àW‘V: Vmo
J^m©e¶mV Q>mH$cm Jococm dr¶m©Mm EH$ q~Xÿ ZìhVm H$m?
(Q>rn: ‘J ˶mVyZ, EH$ MmcUmam, ~mocUmam, {dMma H$aUmam, hgUmam, Aem {d{dY AW©nyU© {H«$¶m
H$aUmam n[anyU© Agm ‘mUyg ˶mcm H$moUr ~Z{dco?)
38
dr`m©nmgyZ nwT>o Vmo JwR>ir Pmcm, ‘J A„mhZo ˶mg KS>{dco. d nyU©
g§VwcZmgh ˶mÀ¶m Ad¶dm§Mr aMZm Ho$cr. 39 Am{U ˶mMo XmoZ àH$ma ~Z{dco.
åhUOo Za d Zmar. 40 ˶mMm ({Z‘m©Vm Agcocm A„mh) ‘¥Vmcm {Od§V H$aʶmg
g‘W© Zgoc H$m?
gyah-76. AX-Xh²a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘Zwî¶mda EH$ Aer doi Amcocr Zmhr H$m, Ooìhm Vmo dU©Z H$aʶmg ¶mo½¶
Agm ZìhVm? 2 Amåhr ‘mUgmcm EH$ {‘{lV Aem dr¶©q~XÿZo {Z‘m©U Ho$co. Am{U
˶mMr narjm nmhʶmgmR>r Amåhr ˶mcm EoH$Umam d nmhUmam ~Z{dco. 3 AmåhrM
˶mcm ‘mJ© XmIdcm Amho. AmVm ñdV:cm H¥$Vk qH$dm H¥$V¿Z ˶mcm {gÕ H$ê$Z
XmIdm¶Mo Amho.
(Q>rn: ˶mÀ¶mg‘moa ho XmoZ {dH$ën Iwco AmhoV, choice ˶mÀ¶m hmVmV Amho.)
4
Amåhr g˶ ZmH$maUmè¶m H¥$V¿Z cmoH$m§gmR>r gmIiX§S>, Jù¶mV Kmcmd¶mMr cmoIS§ >r
H$S>r Am{U ZaH$mMr YJYJVr AmJ V¶ma R>do cocr Amho. 5 ¶mCcQ> gƒo gXmMaUr cmoH$
Ago ß¶mco {nVrc, Á¶mV H$mnyamMm W§S>mdm OmUdoc. 6 hm EH$ Agm òmoV Amho, Á¶mVyZ
A„mhMo ^º$ {nVrc. Am{U hdo {VH$S>o (˶mÀ¶m emIm H$mTy>Z) ˶mg àdm{hV H$aVrc. 7
(Iao gXmMaUr Vo AmhoV), Oo Amnë¶m dMZnyVuÀ¶m ~m~VrV ’$ma Xj AgVmV. Am{U
˶m {XdgmMo ^¶ ~miJVmV, Á¶mMo g§H$Q> gd©Xaÿ ngacoco Agoc. 8 Am{U Vo (Ho$di
A„mhÀ¶m àgÞVogmR>r) ñdV: JaOd§V AgyZhr (BVa) JaOd§V, AZmW d H¡$Xr ¶m§Zm
ImD$ KmcVmV. 9 (åhUVmV) "Amåhr Ho$di A„mhÀ¶m àgÞVogmR>r Vwåhmcm ImD$ KmcV
AgVmo. Amåhmcm Vw‘À¶mH$Sy>Z Zm H$mhr ‘mo~Xcm hdm Amho, Zm Vw‘Mo Am^ma. 10 ˶m
^¶mZH$ {Xder Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z hmoUmè¶m {ZU©¶mMo Amåhmcm ^¶ dmQ>V.o ' 11
Am{U åhUyZ A„mh ˶m {XdgmÀ¶m g§H$Q>mnmgyZ ˶m§Mo ajU H$aoc. Am{U ˶m§Zm M¡Vݶ d
gwI àXmZ H$aoc. 12 Am{U ˶m§À¶m ghZercVoÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ˶m§Zm ñdJ© d aoe‘r H$nS>o
àXmZ H$aoc. 13 Vo {VWo ^ì¶ AmgZm§da cmoS> cmdyZ nhþS>cc o o AgVrc. {VWo ˶m§Zm Zm
gyah-77. Ac-‘wagcmV 573

CÝhmù¶mMm Ìmg hmoBc © , Zm {hdmù¶mMm. 14 ñdJm©Vrc d¥jm§À¶m AmZ§XXm¶r gmdë¶m


˶m§À¶mda ngacoë¶m AgVrc Am{U ’$im§Mo JwÀN> hmVmcm ghO ¶oVrc (Aem nÕVrZo
{VWo CncãY AgVrc). 15 (B©ídar¶ àgmXm§Zr ^acocr) Mm§XrMr nmÌo d H$mMoMo ß¶mco
˶m§À¶mXaå¶mZ {’$a{dco OmVrc. 16 H$mMogmaIo {XgUmao ß¶mco, Mm§XrMoM AgVrc. ¶mo½¶
à‘mUmV Vo ^acoco AgVrc.
17
(¶m{edm¶) ˶m§Zm {VWo gw§R>rMo âcoìha Agcoco (‘ÚmMo) ß¶mco {nʶmg
XoʶmV ¶oVrc. 18 ñdJm©V (Aem no¶mMm) EH$ dmhVm Pam Amho, Á¶mMo Zmd
gëg~rc Amho. 19 Am{U ˶m§À¶m godoV Aer (gw§Xa) ‘wco Zoh‘r VËna AgVrc, Or
Zoh‘r VerM ‘wco amhVrc. Vwåhr ˶m§Zm nmhmc, Va Vwåhmcm dmQ>oc H$s, Vo gd©Ì
{dIwacoco OUy ‘moVrM AmhoV. 20 ñdJm©V Vwåhr {OWo-Hw$R>o nmhmc gd©Ì Vwåhmcm gwI
g‘¥Õr Am{U ‘hmZ amOoemhr WmQ> {XgyZ ¶oB©c. 21 ñdJ©{Zdmgr {VWo Vc‘ {haì¶m
aoe‘mMr H$nS>o n[aYmZ H$aVrc Am{U H${eXm H$mT>cocr dóo. Am{U ˶m§Zm Mm§XrMr
H$S>r KmcʶmV ¶oVrc Am{U ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm ewÕ no¶ {nʶmgmR>r XoB©c. 22
(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) "hm Vw‘Mm ‘mo~Xcm Amho. Am{U Vw‘À¶m à¶ËZm§Zm (A„mhMr)
ñdrH¥$Vr {‘imcr Amho.'
23
(lÕmd§Vm§Zmo!) Amåhr (ho) Hw$amU Vw‘À¶mH$S>o WmoS>-
o WmoS>o H$ê$Z àH$Q> Ho$coco
Amho. 24 åhUyZ Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMr g§¶‘nydH© $ àVrjm H$am.
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmMohr åhUUo ‘mݶ H$ê$ ZH$m, Omo nmnr d H¥$V¿Z Amho. 25 Am{U
gH$mir d g§Ü¶mH$mir (doJdoJù¶m àg§Jr) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ H$am. 26
Am{U amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc ˶mÀ¶mg‘moa (Z‘mµOmV) ZV‘ñVH$ ìhm. Am{U amÌrÀ¶m
EH$m ‘moR>çm ^mJmV ˶mMo ñVw{VJmZ H$am. 27 ho cmoH$ (Oo A„mh{df¶r Jm’$sc AmhoV),
Vm~S>Vmo~ àmá hmoUmè¶m ’$m¶Úm§Mr A{^cmfm ~miJVmV. Am{U (˶m§À¶mer AQ>i[a˶m
© H$ê$Z AmhoV. 28 AmåhrM ˶m§Zm {Z‘m©U
gm‘Zm hmoUmè¶m) ^¶§H$a {XdgmH$S>o, Vo Xþcj
Ho$coco Amho. Am{U ˶m§À¶m Ad¶dm§Mr gwÑT> Aer aMZm AmåhrM Ho$cocr Amho. Am{U
Amåhr BpÀN>co Va ˶m§À¶mOmJr ˶m§À¶mMgma»¶m BVam§Zm AmUy eH$Vmo. 29 hm EH$
CnXoeJ«W§ Amho. Voìhm Á¶mMr BÀN>m Agoc, ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmUmè¶m
‘mJm©Mm Adc§~ H$amdm. 30 nU Omon¶ªV A„mh (Vwåhmcm Vmo ‘mJ© XmIdy) BpÀN>V Zmhr,
Vmon¶ªV Vwåhrhr Ver BÀN>m H$ê$ eH$V Zmhr. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ
Amho. 31 Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV àdoe XoVmo. Am{U A˶mMmar cmoH$m§gmR>r
˶mZo H$R>mao {ejm V¶ma R>do cocr Amho.
574 Hw$amU

gyah-77. Ac-‘wagcmV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m dmè¶m§Mr enW Oo EH$m ‘mJyZ EH$ nmR>{dco OmVmV. 2 Am{U ‘J Vo dmXimMr
JVr YmaU H$aVmV. 3 Am{U Oo (nmD$g d{f©Umè`m) T>Jm§Zm Xÿada nga{dVmV. 4 ‘J
˶m§Zm EH$‘oH$m§nmgyZ doJio H$aVmV. 5 (˶m§Mr) enW Oo Amnë¶m~amo~a (A„mhH$Sy>Z)
CnXoe (J«W§ ) KoD$Z ¶oVmV. 6 H$mhtgmR>r j‘m Va H$mhtgmR>r gmdYmZVoMm Bemam. 7 Á¶m
Jmoï>rMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho, Vr {ZpíMVnUo K{Q>V hmoUma Amho.
8
(Vr KQ>Zm Voìhm K{Q>V hmoB©c) Ooìhm Vmao {ZñVoO hmoD$Z OmVrc. 9 Am{U Ooìhm
AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 10 Am{U Ooìhm nd©V Ywirà‘mUo {dIwaco OmVrc. 11 Am{U
Ooìhm {ZYm©[aV g‘¶r n¡J§~am§Zm EH$Ì AmUco OmB©c. 12 ¶m gd© Jmoï>r H$moU˶m
{XdgmgmR>r Q>mië¶m OmV hmo˶m. 13 ݶm¶mÀ¶m {XdgmgmR>r. 14 Am{U Vwåhmcm H$m¶
‘mhrV H$s, ݶm¶mMm {Xdg åhUOo Amho Var H$m¶? 15 g˶mcm Ag˶ R>a{dUmao,
Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 16 Amåhr AmYrÀ¶m (Anamܶm§Zm) Zï> Ho$co Zmhr
H$m? 17 Am{U Amåhr ˶m§À¶m Z§VaÀ¶m (Anamܶm§Zmhr) ˶m§À¶m nmR>monmR> ({dZmemÀ¶m
ImB©V) Om¶cm cmdy. 18 H$maU Amåhr Anamܶm§gmo~V AgmM ì¶dhma H$arV
AgVmo. 19 g˶mcm Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder.
20
(cmoH$m§Zmo!) Amåhr Vwåhm§g EH$m VwÀN> dr¶©q~XÿnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Zmhr H$m?
21
‘J ˶mg EH$m gwa{jV {R>H$mUr R>odco, (åhUOoM J^m©e¶mV). 22 EH$m {ZYm©[aV
‘wXVrn¶ªV. 23 AemàH$mao Amåhr (J^m©À¶m) dmT>rMo Q>ßno {ZpíMV Ho$co. hmo¶! Amåhr
{H$Vr Hw$ec aMZmH$ma AmhmoV! 24 g˶mcm Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV,
˶m (ݶm¶mÀ¶m) {Xder 25 Amåhr n¥Ïdrcm (^anya Jmoï>r) ñdV:‘ܶo gm‘mdyZ
R>odUmar ~Z{dcoco Zmhr H$m? 26 Or{dVm§gmR>r Am{U ‘¥Vm§gmR>r. 27 Am{U {VÀ¶mda
Amåhr C§M nd©V C^o Ho$co. Am{U Vwåhmcm {nʶmgmR>r JmoS> nmʶmMr ì¶dñWm Ho$cr.
28
g˶mcm Ag˶ R>a{dʶmMo (Hw$H¥$˶) Ho$coco cmoH$ Zme nmdUma AmhoV, ˶m
{Xder.
29
(˶m {Xder ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "Mcm AmVm ˶m Jmoï>rH$S>o (åhUOoM
ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o) {Ocm Vwåhr ImoQ>o R>adrV AgV. 30 Mcm ˶m (AmJrÀ¶m)
gmdcrH$S>o {OMo VrZ ^mJ AmhoV. (VrZ H$m°c‘ AmhoV.)' 31 Or Zm N>m¶m XoUmar
Amho, Zm ÁdmconmgyZ ajU H$aUmar Amho. 32 ˶m gmdcrVyZ ‘hmcmEdT>çm C§MÀ¶m
C§M {R>U½¶m ’o$H$ë¶m OmVrc. 33 (˶m CgiUmè¶m {R>U½¶m Aem {XgVrc) OUy
gyah-78. AZ-Z~m 575

{ndù¶m C§Q>m§Mm (H$in) Amho. 34 g˶mcm Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV,
˶m {Xder. 35 hm Agm {Xdg Amho Ooìhm cmoH$ AdmH$ Pmcoco AgVrc. 36 Am{U
˶m§Zm g~~r gmXa H$aʶmMr nadmZJr {Xcr OmUma Zmhr. 37 g˶mcm Ag˶ R>adrV
am{hcoco cmoH$, (ݶm¶mÀ¶m) {Xder Zme nmdUma AmhoV. 38 (Voìhm gm§{JVco OmB©c)
hm ’¡$gë¶mMm {Xdg hmo¶. Amåhr Vwåhmcm d Vw‘À¶m nyduÀ¶m gd© cmoH$m§Zm EH${ÌV
Ho$coco Amho. 39 Oa Vw‘À¶mH$S>o H$mhr ¶wº$s Agoc Va Vr ‘m¶m{déÕ (AmVm)
cT>dm. 40 Zme nmdUma AmhoV, g˶ ZmH$maUmao, ˶m {Xder.
41
(¶mCcQ>) (A„mhH$S>o Om~ XoʶmMr) OmU R>odyZ hmoVo, Vo cmoH$ (AmZ§XXm¶r)
gmdë¶m d nmʶmMo (Z¶Zaå¶) Pao ¶m§À¶m gm{ÞܶmV AgVrc. 42 ˶m§Zm hdr
AgVrc, Vr ’$io (CncãY AgVrc). 43 (gm§{JVco OmB©c), "Im d ß¶m d ‘Om
H$am, (Eat, drink, & be merry) ˶m H¥$˶m§À¶m ~{jgmàrË`W©, Or Vwåhr H$arV
AgV. 44 Amåhr gXmMaUr cmoH$m§Zm AemàH$mao ~jrg XoV AgVmo.' 45 g˶
ZmH$maUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 46 (nmnr cmoH$m§Zmo!) Im Am{U Mma
{Xdg ‘m¡O H$ê$Z ¿¶m (n¥ÏdrVcmda). {Z:g§Xoh! Vwåhr nmnr AmhmV! 47 nU g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Zme nmdUma, ˶m {Xder. 48 Ooìhm ˶m§Zm
gm§{JVco OmVo H$s, (A„mhg‘moa) Z‘Z H$am, Va Vo Vgo H$arV ZmhrV. 49 g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 50 (A„mhMm
gwa{jV J«§W Agcoë¶m) ¶m Hw$amUm{edm¶ Vo Aݶ H$emda {dídmg R>odUmao ~ZVrc?
gyah-78. AZ-Z~m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
cmoH$ AmngmV H$moU˶m Jmoï>r{df¶r {dMmaUm H$arV AmhoV? 2 (nwZéËWmZmÀ¶m)
˶m ‘hm^¶mZH$ Jmoï>r{df¶r? 3 Á¶m~Ôc Vo ‘V^oX ~miJyZ AmhoV. 4 nU ˶m§Zm
cdH$aM H$iyZ ¶oB©c. 5 hmo¶! ˶m§Zm cdH$aM H$iyZ MwHo$c. 6 Amåhr n¥Ïdrcm
(‘mZdOmVrgmR>r) {dlm§VrMo ñWmZ Zmhr ~Z{dco? 7 Am{U nd©Vm§Zm AmYmañV§^mà‘mUo
(Zmhr ~Z{dco H$m)? 8 Am{U Amåhr Vwåhmcm OmoS>çm-OmoS>çm§À¶m ñdê$nmV {Z‘m©U
Ho$co Amho. 9 Am{U Pmonocm Vw‘Mm WH$dm Xÿa H$aʶmMo gmYZ ~Zdco. 10 Am{U
amÌrcm Amåhr AmdaU ~Z{dco. 11 Am{U {Xdgmcm OrdZàdmg nwT>o gwê$ R>odʶmMo
‘mܶ‘ ~Z{dco. 12 Am{U Amåhr Vw‘À¶mda gmV ^¸$‘ AmH$me {Z‘m©U Ho$co. 13
Am{U (AmH$memV gy¶©ê$nr) EH$ XrnH$ ñWm{nV Ho$co. 14 Am{U Amåhr dmao hmHy$Z
ZoUmè¶m OS> T>Jm§VyZ {dnwc à‘mUmV nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 15 ˶mÛmao Ymݶ d
576 Hw$amU

dZñnVr Amåhr {Z‘m©U H$aVmo. 16 Am{U KZXmQ> ~mJ~JrMohr. 17 ݶm¶mÀ¶m {XdgmMr


doi R>acocr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
18
Á¶m {Xder qeJ ’w§$H$co OmB©c Am{U Vw‘Mo Vm’o$M Vm’o$ ¶oD$ cmJVrc. 19
Am{U AmH$me CKS>ʶmV ¶oB©c, ˶m‘ܶo XadmOoM XadmOo hmoD$Z OmVrc. 20 Am{U
nd©Vm§Zm Mmc{dco OmB©c, Va Vo Ago hmoD$Z OmVrc H$s, OUy H$mhr Vo ‘¥JOiM hmoVo.
21
{Z:g§Xoh, (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r) ZaH$ Q>nyZ ~gcocm Amho. 22 {dÐmohr
cmoH$m§Mo Vo {R>H$mU Amho. 23 ˶mV Vo `wJmZw`wJo nSy>Z amhVrc. 24 {VWo ˶m§Zm Zm
W§S>mì¶mMm ñne© hmoB©c, Zm (VhmZ ^mJdUmao) H$mhr ß¶m¶cm {‘ioc. 25 Am{U {‘ioc
Va Ho$di CH$iVo nmUr Am{U ny. 26 (Agm Agoc) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mm ¶mo½¶ VmoM
‘mo~Xcm. 27 H$maU Vo (‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OJmV) "{heo~ KoVcm OmUma' Aer OmU
~miJyZ ZìhVo. 28 Am{U ˶m§Zr Am‘À¶m à˶oH$ g§Xoemcm OmUyZ~wOyZ ImoQ>o R>a{dco.
29
nU Amåhr (˶m§Zr Ho$coco) à˶oH$ (H¥$˶) aoH$m°S>© H$ê$Z R>odcoco Amho. 30 (Am{U
Amåhr gm§Jy), "(Amnë¶m XþîH¥$˶m§Mr) ’$io AmVm MmIm, H$maU Amåhr Vw‘À¶m {ejoV
Ho$di dmT> Am{U dmT> H$arV OmD$.'
31
(nU) A„mhMr OmU R>odyZ Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r ¶e Z¸$s Amho. 32 ^ì¶
~mJm Am{U Ðmjm§À¶m docr. 33 Am{U g‘d¶ñH$ Zd¶wdVr. 34 Am{U H$mR>moH$mR>
^acoco ß¶mco. 35 {VWo Vo ì¶W© d ImoQ>çm Jmoï>r H$Yrhr EoH$Uma ZmhrV. 36 ho Agoc
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (˶m§À¶m H¥$Ë`m§Zwgma) {‘imcoco ~jrg. 37 ˶m H¥$nmd§V
A„mhH$Sy>Z, Omo AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo-Oo Amho, ˶m gdmªMm
nmcZH$Vm© Amho. ˶mÀ¶mg‘moa (H$mhr) ~mocʶmMr H$moUrhr qh‘V H$ê$ eH$V Zmhr. 38
Á¶m {Xder (åhUOoM ݶm¶mÀ¶m {Xder) {O~«rc d BVa ñdJ©XÿV n§{º$~Õ
(˶mÀ¶mg‘moa) C^o amhVrc. H$moUrhr H$mhr ~mocUma Zmhr. nU Vmo ~mococ, Á¶mcm
H¥$nmd§V A„mh ~mocʶmMr nadmZJr XoB©c. Am{U Vmo ¶mo½¶ VoM ~mococ. 39 Vmo {Xdg
¶oUo AQ>i Amho. Voìhm Á¶mcm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmUmè¶m ‘mJm©Mm Adc§~
H$am¶Mm Amho, ˶mZo Vmo H$amdm. 40 Amåhr Vwåhmcm AJXr Odi Agcoë¶m {ejonmgyZ
gmdY Ho$coco Amho. Á¶m {Xder ‘Zwî¶ Ë¶mÀ¶m hmVm§Zr Or-Or H¥$˶o nwT>o nmR>dcocr
AgVrc, Vr ñnï>nUo nmhÿZ KoB©c. Am{U Voìhm g˶ ZmH$maUmam åhUoc, "‘r Oa ‘mVr
AgVmo, Va ({H$Vr ~ao Pmco AgVo)!'
577

gyah-79. AZ-Zm{µOAmV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(˶m dmè¶m§Mr) enW Oo àM§S> eº$sZo gd© H$mhr CnQy>Z H$mT>VmV. 2 Am{U ˶m
dmè¶m§Mr Oo hiwdma dmhVmV. 3 Am{U ˶m (T>Jm§Mr), Oo doJmZo Va§JV AgVmV. 4
Am{U ˶m§Mr, Oo EH$‘oH$m§À¶m nwT>o OmVmV. 5 ˶m§Mr, Oo ({Z‘m©Ë¶mÀ¶m) AmXoem§Zm
A‘cmV AmUVmV. 6 Á¶m {Xder ^¶mZH$ ^yH§$nmZo (g§nyU© n¥Ïdr) hmXê$Z OmB©c. 7
Am{U ˶m nmR>monmR> (AmUIr) hmXao ~gVrc. 8 ˶m {Xder (cmoH$m§Mr) öX¶o (˶m
XheVr‘wio doJmZo) YS>YSy> cmJVrc. 9 ˶m§À¶m ZOam Imcr {Iicoë¶m AgVrc.
10
(nwZéËWmZmg ZmH$maUmao) åhUVmV, "(‘¥Ë¶yZ§Va) Amåhmcm ({Od§V H$ê$Z) nwÝhm
nyduÀ¶m pñWVrV AmUco OmUma H$m? 11 Ooìhm Amåhr OrU© hmS>o ~Zcoco Agy?' 12
Vo åhUVmV, "Ago Pmco, Va Vo naVUo, ZwH$gmZmMr Jmoï> Agoc.' 13 (nU Ooìhm Vr
eodQ>Mr KQ>H$m ˶m§À¶mda ¶oB©c), EH$m OmoamMr hmH$mQ>r Agoc. 14 Am{U cJoM, Vo
(gd© OrU© hmS>o Pmcoco) ‘¡XmZmV hOa hmoVrc!
15
Vwåhmcm ‘ygmMm d¥Îmm§V nmoMcm H$m? 16 Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo VwdmÀ¶m
n{dÌ Imoè¶mnmer ˶mg hmH$ {Xcr hmoVr. 17 (Am{U åhQ>co), "{’$aAm¡ZH$S>o Om, Vmo
gd© ‘¶m©Xm Amocm§Sy>Z {dÐmohr ~Zcocm Amho.' 18 Am{U ˶mcm gm§Jm, "Vy (‘mJ©^«ï>VoÀ¶m
KmUrnmgyZ) ñdV:cm ew{M^y©V H$ê$ BpÀN>Vmog H$m? 19 Vy B©e{^ê$ ~Zmdog åhUyZ ‘r
Vwcm Vw¶m nmcZH$˶m©Mm ‘mJ© XmIdy H$m?' 20 ˶mZ§Va ‘ygmZo ˶mcm (A„mhÀ¶m
gm‘϶m©Mr EH$) ‘moR>r IyU XmI{dcr. 21 nU ˶mZo ImoQ>o R>a{dco d ‘mZʶmg ZH$ma
{Xcm. 22 (‘ygmÀ¶m {déÕ) Cnm¶ ¶moOʶmgmR>r Vmo ~o‘wadVnUo {VWyZ {ZKyZ Jocm.
23
Am{U ˶mZo Amnë¶m gd© cmoH$m§Zm EH$Ì ~mocm{dco. 24 Am{U åhUmcm, "‘rM
Vw‘Mm gd©loð> ^m½¶{dYmVm Amho.' 25 nU A„mhZo ˶mÀ¶m ‘wg³¶m Amdië¶m
Am{U ({dÐmohr ‘mUgmMm) ¶m OJmV d ¶mZ§VaÀ¶m OJmV H$gm eodQ> hmoVmo ¶mMm
Bemam XoUmao CXmhaU ˶mcm ~Z{dco. 26 {Z:g§Xoh, ¶mV à˶oH$ B©e{^ê$ ‘mUgmgmR>r
YS>m Amho.
27
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhmcm {Z‘m©U H$aUo A{YH$ H$R>rU Amho H$s, ˶m AmH$memcm
{Z‘m©U H$aUo (A{YH$ H$R>rU Amho), Á¶mcm A„mhZo {Z‘m©U Ho$co Amho. 28 ˶mMo
({demc) Kw‘Q> C§M ñWm{nV Ho$co. Am{U ˶mg Xmofa{hV ~Zdco. 29 Am{U ˶mZo
˶mMr amÌ H$mimoIr ~Z{dcr d ˶mVyZ àH$me‘mZ {Xdg àH$Q> Ho$cm. 30 Am{U
˶mZ§Va n¥Ïdrcm {dñVrU© Ho$co. 31 Am{U {VÀ¶mVyZ {VMo nmUr H$mT>co d Mmam {Z‘m©U
578 Hw$amU

Ho$cm. 32 Am{U nd©Vm§Zm {VÀ¶mda ^¸$‘nUo ñWm{nV Ho$co.


33
ho gd© Vw‘À¶m Am{U Vw‘À¶m JwamT>mao m§gmR>r CnOr{dHo$Mo gmYZ Amho. 34 Am{U
© . 35 ˶m {Xder ‘mUgmZo (OJmV) Oo-Oo Ho$co Amho, Vo
Ooìhm Vo ^¶§H$a g§H$Q> ¶oBc
˶mcm AmR>dc o . Am{U nmhUmè¶mgmR>r ZaH$ àH$Q> Ho$cm OmB©c. 37 Á¶mZo CÔm‘nUo
36

dV©Z Ho$coco Agoc. 38 Am{U Ho$di OJmVrc OrdZmg àmYmݶ {Xcoco Agoc. 39 Va
ZaH$ AemM ‘mUgmMo AQ>i {R>H$mU Amho. 40 nU Omo Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa (hOa
hmoD$Z Om~ Úmdm cmJUma) Aer OmU R>do Zy hmoVm. Am{U Á¶mZo dmB©Q> ‘ZmoH$m‘ZmMo
AZwgaU H$aʶmnmgyZ ñdV:Mo ajU Ho$co Agoc. 41 Va ñdJ© ˶mMo {R>H$mU Agoc. 42
(n¡J~§ a!) Vo ˶m eodQ>À¶m KQ>H$o {df¶r {dMmaVmV H$s, Vr Ho$ìhm ¶oUma Amho? 43 nU
{VÀ¶m{df¶r Vwåhr H$go gm§Jy eH$Uma? 44 (H$maU) Vr (exactly) Ho$ìhm ¶oBc © , ho
45
Ho$di Vw¶m nmcZH$˶m©cmM ‘mhrV Amho. Vw‘Mo H$m‘ ˶m§Zm Ho$di gmdY H$aUo
EdT>Mo Amho, Oo {VMo ^¶ ~miJVmV. 46 ˶m {Xder Ooìhm Vo Vr nmhVrc, Voìhm ˶m§Zm
dmQ>c
o H$s, Vo Ho$di EH$ g§Ü¶mH$mi qH$dm EH$ gH$mi ¶mnojm OmñV (‘¥Ë¶yndy uÀ¶m)
OJmV am{hco ZmhrV.
gyah-80. A~g
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~amZo) EdT>çmdê$Z H$nmimcm AmR>çm KmVë¶m d Vm|S> {’$a{dco. 2 H$s,
EH$ Am§Yim ‘mUyg ˶m§À¶mH$S>o Amcm. 3 (n¡J§~a!) Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV H$s,
H$Xm{MV (B©ídar¶ g§Xoe J«hU H$ê$Z) Vmo gwYmê$ eH$cm AgVm, 4 qH$dm ˶mZo CnXoe
EoH$co AgVo, Va Vo ˶mÀ¶mgmR>r cm^Xm¶r R>ê$ eH$co AgVo. 5 Omo ‘Zwî¶ (CnXoem§à{V)
AZmñWm XmIdV hmoVm. 6 Vwåhr ‘mÌ Ë¶mÀ¶mH$S>o cj XoʶmÀ¶m ~m~VrV CËgwH$ hmoVm.
7
˶mZo Oa ñdV:Mr gwYmaUm Ho$cr Zmhr, Va ˶m~Ôc Vw‘À¶mda H$mhr Xmof ¶oUma
Zmhr. 8 nU Omo ‘Zwî¶ Vw‘À¶mH$S>o YmdV ¶oVmo, (CnXoe J«hU H$aʶmÀ¶m) CËgwH$Vogh.
9
Am{U Vmo A„mhà{V AmXa¶wº$ ^¶ ~miJUmam Amho. 10 Vwåhr Aem ‘mUgmH$S>o
Xþc©j H$aVm. 11 {ZpíMVM ho (Hw$amU) EH$ ~moYJ«§W Amho. 12 Va hdo ˶mZo (¶mnmgyZ)
~moY J«hU H$amdo. 13 Omo Aem n¥ð>m§da Z‘yX Amho, Or AWm©VM AmXamg nmÌ AmhoV.
14
Or Cƒ XOm©Mr d n{dÌ AmhoV. 15 Aem {c{hUmè¶m§À¶m hmVr. 16 Oo
gÝ‘mZZr¶ d gXmMmar AmhoV.
17
Zme nmdmo ‘mUyg! {H$Vr H¥$V¿Z Amho Vmo! 18 (A„mhZo) ˶mg H$emnmgyZ
{Z‘m©U Ho$co? 19 dr¶m©À¶m EH$m q~XÿnmgyZ! ˶mg Vmo {Z‘m©U H$aVmo Am{U ˶mMr
gyah-81. AV-VH$dra 579

ñd^mdd¡{eï>o {ZpíMV H$aVmo. 20 Am{U ˶mÀ¶mgmR>r (OrdZmMm) ‘mJ© gwH$a H$aVmo.


21
Am{U eodQ>r ˶mg ‘¥Ë¶y XoD$Z H$~arV nmoMdVmo. 22 Am{U ‘J Ooìhm Vmo BÀN>rc
˶mg nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^m H$aoc. 23 Varhr ‘mUyg ˶mÀ¶m AmXoem§Zwgma H¥$Vr
H$aʶmg ZH$ma XoVmo. (Omo ‘mUgmMm gd©àH$mao H$Vm©H$a{dVm Amho). 24 ‘mUgmZo
Amnë¶m AÞmH$S>o nmhmdo, (Vo ˶mcm H$go CncãY H$ê$Z {Xco OmVo, ˶mda ˶mZo
qMVZ H$amdo). 25 Amåhr H$go ‘moR>çm à‘mUmda nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 26 Am{U ‘J
Amåhr O{‘Zrcm ’$mSy>Z (ZdrZ dZñnVr {Z‘m©U H$aVmo). 27 ‘J Amåhr {VÀ¶mVyZ
Ymݶ CJ{dVmo. 28 Am{U Ðmjo d ^mOrnmcm. 29 Am{U O¡VyZ d IOya. 30 Am{U
KZXmQ> ~mJm. 31 Am{U ’$io d Mmam. 32 Vw‘À¶m d Vw‘À¶m JwamT>moam§gmR>r AmOr{dHo$Mo
gmYZ åhUyZ.
33
Ooìhm H$mZ ~{hao H$aUmam àM§S> AmdmO hmoB©c. 34 (Vmo nwZéËWmZmMm {Xdg
Agoc) Á¶m {Xder ‘Zwî¶ Amnë¶m ^mdmnmgyZ Xÿa nioc. 35 Am{U Amnë¶m AmB©-
d{S>cm§nmgyZ. 36 Am{U Amncr nËZr d ‘wco ¶m§À¶mnmgyZ. 37 ˶m {Xder à˶oH$ OU
ñdV:MrM Aer qMVm H$arV Agoc H$s, Xþgè¶mH$S>o cj XoʶmMm {dMma ˶mÀ¶m
‘ZmV ¶oUma Zmhr. 38 H$mhr Mohao ˶m {Xder à’w${„V AgVrc. 39 hgV AgVrc,
AmZ§X gmOam H$arV AgVrc. 40 Am{U ˶m {Xder H$mhr Mohao YwirZo ‘mIcoco
AgVrc. 41 ˶m§À¶mda CXmgrZVm ngacocr Agoc. 42 hoM cmoH$ g˶ ZmH$maUmao
XþamMmar hmoVo.
gyah-81. AV-VH$dra
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm gy¶© Jw§S>miyZ Q>mH$cm OmB©c. 2 Am{U Ooìhm Vmao VoOeyݶ hmoVrc. 3
Am{U Ooìhm nd©Vm§Zm Mmc{dco OmB©c. 4 Am{U Ooìhm Xhm ‘{hݶm§Mm J^© Agcoë¶m
C§{Q>Ur ‘moH$mQ> gmoSy>Z {Xë¶m OmVrc. 5 Ooìhm O§Jcr OZmdam§Zm EH$Ì AmUco OmB©c.
6
Am{U Ooìhm (gwZm‘rà‘mUo) g‘wÐ IdiVrc. 7 Ooìhm gd© cmoH$m§Mr (˶m§À¶m
H¥$˶m§Zwgma) {d{dY JQ>m§V {d^mJUr Ho$cr OmB©c. 8 Am{U Ooìhm {Od§V JmS>ë¶m
Jocoë¶m VmÝøm ‘wcrcm {dMmaco OmB©c. 9 H$moU˶m AnamYmnmoQ>r {Vcm ‘mê$Z Q>mH$ʶmV
Amco? 10 Am{U Ooìhm cmoH$m§Mo H$‘©nÌ CKS>co OmVrc. 11 Ooìhm AmH$memMo AmdaU
IoMyZ ˶mg CKS>o Ho$co OmB©c. 12 Am{U Ooìhm ZaH$mMr AmJ ^S>H${dcr OmB©c. 13
Ooìhm ñdJ© Odi AmUco OmB©c. 14 Voìhm à˶oH$mcm ZrQ> H$iyZ OmB©c H$s, ˶mZo
ñdV:gmR>r H$m¶ V¶ma Ho$coco Amho.
580 Hw$amU

15
‘r ‘mJo hQ>Umè¶m Vmè¶m§Zm gmj R>odVmo. 16 ˶m J«hm§Zmhr Oo Amnë¶m H$joV
{’$aVmV d AñV nmdVmV. 17 Am{U ˶m amÌrMrhr (enW) Or gaV AgVo. 18
Am{U ˶m nhmQ>oMr, Ooìhm Vr CX¶ nmdVo. (‘r ¶m gd© Jmoï>tMr enW KoD$Z, åhUOo
˶m§Zm gmjr ~ZdyZ gm§JVmo) 19 H$s, ho Hw$amU EH$m AmXaUr¶ n¡J§~amH$S>o àH$Q> Ho$cocr
B©ídadmUr hmo¶. 20 gm‘϶©emcr Agm, universe À`m ‘hmqghmgZmda Amê$T>
Agcoë¶m A„mhH$S>o gÝ‘mZZr¶ Agm (J«§W). 21 VoWo ˶mÀ¶m AmkoMo nmcZ Ho$co
OmVo. Am{U Vmo {dídmgnmÌ Amho. 22 (‘¸o$Vrc cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm (hm) gmWr doS>m
Zmhr. 23 n¡J§~amZo (hm J«§W A„mhH$Sy>Z AmUUmè¶m ñdJ©XÿVmcm) Iwë¶m {j{VOmda
nm{hco, ho g˶ Amho. 24 H$moUmMrhr ~wÕr {OWo nmoMy eH$V Zmhr Aem AX¥í¶ Jmoï>r
OmUʶmgmR>r Vmo (n¡J§~a) H$mhr hnmncocm Zmhr. 25 ho Hw$amU H$mhr em{nV g¡VmZmMr
dmUr Zmhr, (Va ewÕ "A„mhMr dmUr' Amho). 26 ‘J Vwåhr cmoH$ Hw$R>o (^Q>H$V)
OmV AmhmV? 27 hm Ho$di CnXoena g§Xoe Amho, g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r. 28
Vw‘À¶m‘Yrc ˶m à˶oH$ ‘mUgmgmR>r Omo gai ‘mJmªMm Adc§~ H$ê$ BpÀN>Vmo. 29
nU Vwåhr Vmon¶ªV ˶m Jmoï>rMr BÀN>m H$ê$ eH$V Zmhr, Omon¶ªV gd© OJm§Mm nmcZH$Vm©
Agcocm A„mh Vr BpÀN>V Zmhr.
gyah-82. Ac-BZ{’$Vma
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 2 Am{U Ooìhm Vmao {dIwê$Z OmVrc. 3 Am{U
Ooìhm (‘hm^¶mZH$ gwZm‘rà‘mUo) g‘wÐ dmhÿ cmJVrc. 4 Am{U Ooìhm H$~ar CKS>ë¶m
OmVrc. 5 à˶oH$mcm H$iyZ ¶oB©c H$s, ˶mZo (ñdV:gmR>r) nwT>o H$m¶ nmR>{dco Amho.
Am{U ‘mJo H$m¶ gmoS>co Amho.
6
ho ‘mZdm! Amnë¶m H¥$nmd§V nmcZH$˶m©{df¶r VwPr H$moU˶m
Jmoï>rZo ’$gdUyH$ Ho$cr Amho?
7
Á¶mZo Vwcm {Z‘m©U Ho$co, ‘J Vw¶m earamVrc Ad¶dm§Mr
g§Vw{cV Aer aMZm H$ê$Z Vwcm KS>{dco.
gyah-83. Ac-‘wVpâ’$µ’$sZ 581

8
Á¶m ê$nmV BpÀN>co Vgo Vwcm ê$n {Xco. 9 Varhr (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr ݶm¶mÀ¶m
{Xdgmcm ImoQ>o g‘OVm! 10 nU g˶ ho Amho H$s, Vw‘À¶mda nhmaoH$ar {Z¶wº$ AmhoV.
(Oo ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m{df¶r gmj XoVrc). 11 Vo (IamoIa) gÝ‘mZmg nmÌ
AmhoV, Vo (Vw‘À¶m à˶oH$ H¥$˶mMr H$miOrnyd©H$) Zm|X H$arV AmhoV. 12 Vwåhr Oo
H$mhr H$aVm, Vo gd© OmUVmV. 13 {Z:g§Xoh, gXmMmar cmoH$ gd©gwIg§nÞ (Aem
ñdJm©V) AgVrc. 14 Va ¶mCcQ> XþamMmar cmoH$ ZaH$mV AgVrc. 15 ݶm¶mÀ¶m
{Xder ˶mV àdoe H$aVrc. 16 Am{U {VWyZ ˶m§Mr H$Xm{n gwQ>H$m hmoUo Zmhr. 17
Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV H$s, ݶm¶mMm {Xdg H$m¶ MrO Amho? 18 nwÝhm EoH$m, ݶm¶mMm
{Xdg H$m¶ Amho, ¶mMr Vwåhmcm {H$Vr OmUrd Amho? 19 ˶m {Xder H$moUrhr
H$moUmgmR>rhr H$mhr H$ê$ eH$Uma Zmhr (H$moU˶mhr àH$mao H$m‘r ¶oUma Zmhr). ˶m
{Xder gd©àH$maMo A{YH$ma ’$º$ Am{U ’$º$ EH$Q>çm A„mhH$S>o AgVrc.
gyah-83. Ac-‘wVpâ’$µ’$sZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Zme nmdUma AmhoV Vo, Oo H$‘r ‘mn XoVmV. 2 Oo ñdV:gmR>r KoVmZm nwaonya ‘mn
KoVmV. 3 nU BVam§Zm ‘mnyZ qH$dm dOZ H$ê$Z XoVmZm H$‘r XoVmV. 4 Aem cmoH$m§Zm ¶m
Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, ˶m§Zm CR>dyZ C^o Ho$co OmUma Amho? 5 (Om~
XoʶmgmR>r) EH$m ^¶§H$a {Xder. 6 Á¶m {Xder g§nyU© ‘mZdOmV, gdmªMm ‘mcH$
Agcoë¶m (A„mhg‘moa) C^r amhrc? 7 IamoIa, Xþï> cmoH$m§À¶m H¥$˶m§Mm aoH$m°S>©
{g‚mrZ‘ܶo Agoc. 8 Am{U Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, "{g‚mrZ' H$m¶ Amho? 9 Vo {chÿZ
R>odcoco ‘hmaoH$m°S>© Amho. 10 g˶ ZmH$maUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 11 Oo
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ImoQ>o R>a{dVmV. 12 ˶mg VmoM ImoQ>o R>a{dVmo Omo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$aUmam nmnr Amho. 13 Ooìhm ˶mcm Am‘Mo g§Xoe EoH${dco OmVmV, Voìhm Vmo åhUVmo,
"¶m Ho$di AmYrÀ¶m cmoH$m§À¶m H$hmʶm AmhoV.' 14 Zìho! dñVwpñWVr hr Amho H$s,
˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mm, ˶m§À¶m öX¶mda J§O MT>cocm Amho. 15 {ZpíMVnUo! ˶m {Xder
˶m§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©nmgyZ Xÿa R>odco OmB©c. (Vo nmcZH$˶m©cm nmhÿ eH$Uma
ZmhrV). 16 ‘J Vo ZaH$mÀ¶m AmJrV àdoe H$aVrc. 17 Am{U ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c, "hmM Vmo (ZaH$) Amho, Á¶mg Vwåhr ImoQ>o R>adrV hmoVm.'
18
nU gXmMmar cmoH$m§Mm aoH$m°S>© B{„æ¶rZ‘ܶo gwa{jV R>do cocm Amho. 19 Am{U
B{„æ¶rZ åhUOo H$m¶? ho Vwåhmcm H$go H$iUma? 20 Vmo EH$ ‘hmaoH$m°S>© Amho.
(Q>rn: ¶mMr EH$ PcH$ AmnU gܶm Internet À¶m ê$nmZo nmhÿ eH$Vmo.)
582 Hw$amU

21
Vmo aoH$m°S>© A„mhÀ¶m gdm©V ZOrH$ Agcoë¶m ñdJ©XÿVm§À¶m {ZJamUrV Amho.
22
{Z:g§Xoh, gXmMmar cmoH$ gd©gwIg§nÞ (Aem ñdJm©V) AgVrc. 23 (emhr)
AmgZm§da ~gyZ (A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m gd©Ì PiH$V Agcoë¶m IwUm) nmhV
AgVrc. 24 ˶m§À¶m Mohè¶m§da (Iè¶m AWm©Zo) àgÞVm Agë¶mMo Vwåhmcm OmUdoc.
25
˶m§Zm grc~§X ewÕ ‘ÚmH©$ {nʶmgmR>r {Xco OmB©c. 26 Á¶mÀ¶m grc‘YyZ
H$ñVwarMo gwJ§Y ¶oV Agoc, (¶m ˶m Jmoï>r AmhoV) Á¶mMr BÀNw>H$m§Zr BÀN>m ~miJm¶cm
hdr. 27 Am{U ˶m no¶mV VgZr‘Mo {‘lU Agoc. 28 (VgZr‘ hm ñdJm©Vrc) EH$
Agm Pam Á¶mVyZ A„mhMo gm{Þܶ cm^coco cmoH$ {nVrc. 29 Oo cmoH$ AnamYr hmoV,o Vo
lÕmd§Vm§Mr {I„r CS>dm¶Mo. 30 Am{U ˶m§À¶m OdiyZ OmVmZm Vo EH$-Xþgè¶mH$S>o
o o {‘MH$mdrV AgV. 31 Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naV ¶oV, Voìhm Vo
nmhÿZ S>mi
(˶m B©e{^ê$ cmoH$m§{df¶r) ‘ñH$ar H$arV naV ¶oV AgV. 32 Am{U Ooìhm Vo ˶m§Zm
nmhV AgV, Voìhm Vo {VañH$mamZo Ago åhUm¶Mo, "ho dmQ> MwH$coco cmoH$ AmhoV.' 33
dmñV{dH$ nmhVm, ¶m§Zm lÕmd§Vm§da aIdmcXma åhUyZ nmR>{dʶmV Amcoco ZìhVo. 34
nU AmO (ݶm¶mÀ¶m {Xder) lÕmd§V cmoH$ ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da hgVrc.
35
emhr AmgZm§da ~gyZ (lÕmhrZm§Mr H$m¶ Xem Pmcr), Vo nmhV AgVrc. 36
(åhUVrc), "g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ˶m§À¶m H¥$˶m§Mm nwano ay ~Xcm {‘imcm Zm!'
gyah-84. Ac-BZ{eµH$mµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 2 Am{U Vmo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMo
nmcZ H$aoc, Oo ˶mMo H$V©ì¶ Amho. 3 Am{U O{‘Zrcm ngadyZ AJXr gnmQ> àXoe
~Z{dʶmV ¶oB©c. 4 {VÀ¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd© ~mhoa Q>mHy$Z Vr [aH$m‘r hmoD$Z
OmB©c. 5 Vr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMo nmcZ H$arc, Oo {VMo H$V©ì¶ Amho.
6
ho ‘mZdm! Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmʶmMm VwPm n[al‘nyd©H$ àdmg gwê$ Amho,
’$ma IS>Va (àdmg). Am{U ˶mcm Vy ^oQ>Uma Amhog. 7 Voìhm Á¶mMr H$‘©dhr ˶mÀ¶m
COì¶m hmVmV {Xcr OmB©c. 8 ˶mMm {heo~ cJoM ghOnUo AmQ>moncm OmB©c. 9
Am{U Vmo Amnë¶m cmoH$m§H$S>o AmZ§XmZo naV ¶oB©c. 10 Am{U Á¶mMr H$‘©dhr ˶mÀ¶m
nmR>rÀ¶m ‘mJyZ XoʶmV ¶oB©c. 11 Vmo, ˶mcm H$m¶‘ñdê$nr g§ndyZ Q>mH$ʶmgmR>r
{dZdUr H$arc. 12 Am{U Vmo YJYJ˶m AmJrV àdoe H$aoc. 13 Vmo Amnë¶m
cmoH$m§‘ܶo Iwemc (d {ZpíM¨V) amhV hmoVm. 14 Amnë¶mcm (EHo$ {Xder A„mhH$S>o)
naV Omdo cmJoc Ago ˶mcm H$Yrhr dmQ>V ZìhVo. 15 AWm©VM! (˶mcm naV ¶mdo
gyah-85. Ac-~wê$O 583

cmJUmaM hmoV)o ˶mMm nmcZH$Vm© Zoh‘r ˶mÀ¶mda ZOa R>do Zy hmoVm. 16 ‘r g§{YàH$memMr
enW KoD$Z gm§JVmo, 17 Am{U amÌrMr Am{U Vr Á¶m§Zm-Á¶m§Zm (ñdV:À¶m A§YmamV)
JS>n H$aVo ˶m§Mr. 18 Am{U M§ÐmMr Ooìhm Vmo nyU© hmoVmo. 19 H$s, Vwåhmcm EH$m
AdñWoVZy {ZpíMVnUo Xþgè¶m AdñWoV Omdo cmJUma Amho. 20 ˶m§Zm Pmco Var H$m¶
H$s, Vo lÕm YmaU H$arV ZmhrV? 21 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa Hw$amUmMo g§Xeo nR>U
Ho$co OmVmV, Voìhm Vo (A„mhà{V lÕm 춺$ H$aʶmgmR>r) ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoV
ZmhrV. 22 nU Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV Vo (¶m g§Xe o m§Zm) ImoQ>o R>adrV
23
AgVmV. Vo (Amnë¶m ‘ZmV) H$m¶ XS>dZy R>do V AmhoV, Vo A„mhcm gd© ‘mhrV
Amho. 24 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm Xþ:IXm¶r {ejoMr dmVm© EoH$dm. 25 nU Oo cmoH$ lÕm YmaU
H$ê$Z Mm§Jcr H¥$˶o H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r H$YrM Z g§nUmam Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho.
gyah-85. Ac-~wê$O
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ZjÌm§Mo doJdoJio g‘yh Agcoë¶m ˶m AmH$memMr enW. 2 dMZ {Xcoë¶m
(˶m nwZéËWmZmÀ¶m) {XdgmMr enW. 3 gmj XoUmè¶mMr Am{U Á¶mÀ¶m{df¶r gmj
{Xcr OmVo ˶mMr enW. 4 Zme nmdco I§XH$dmco. 5 Omo (I§XH$) B§YZmZo ^S>H$m{dcoë`m
AmJrZo ^acocm hmoVm. 6 Vo ˶mÀ¶mnmer ~gcoco hmoVo. 7 lÕmd§Vm§~amo~a Oo (A˶mMma)
Ho$co OmV hmoVo, Vo nmhʶmgmR>r ({VWo ~gcoco hmoVo). 8 ˶m§À¶mer ˶m§Mo eÌwËd Ho$di
¶mgmR>r hmoVo H$s, ˶m§Zr A„mhda lÕm YmaU Ho$cr, Omo gd©e{º$‘mZ Amho, gd©
àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Amho. 9 ˶mMrM gÎmm Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Am{U
Vmo à˶oH$ Jmoï>rda ZOa R>odyZ Amho. 10 Oo cmoH$ lÕmd§V nwéf d lÕmd§V {ó¶m ¶m§Mm
N>i H$aVmV. Am{U ˶m~Ôc ˶m§Zr níMmÎmmn Ho$cm Zmhr Va Aem§Zm {ZpíMVnUo
ZaH$mV ({d{dY) {ejm ^moJmì¶m cmJVrc. ({edm¶) ˶m§Zm OiʶmMr {ejmhr
^moJmdr cmJoc. 11 nU Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV, ˶m§Zm ‘mo~Xë¶mV
Aem ~mJm àXmZ Ho$co OmVrc, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc.
Am{U hoM gd©loð> ¶e hmo¶. 12 Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr nH$S> ’$ma H$R>moa AgVo. 13
VmoM àW‘ {Z‘m©U H$aVmo Am{U VmoM Xþgè¶m doioghr {Z‘m©U H$aoc. 14 VmoM ’$ma
j‘merc Amho d ào‘i Amho. 15 g‘ñV universe À`m gÎmmH|$ÐmMm ñdm‘r. 16 Vmo
BpÀN>Vmo, Vo H$ê$Z Q>mH$Vmo. 17 ˶m g¡Ý¶m§{df¶r d¥Îmm§V Vwåhr EoH$co Zmhr H$m? 18
{’$aAm¡Z d g‘yXÀ¶m 19 (ho g§Xoe EoHy$Zhr) g˶ ZmH$maUmao g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
AmhoV. 20 nU A„mhZo ˶m§Zm gd© ~mOy§Zr doTy>Z R>odcoco Amho. 21 ho Hw$amU EH$
584 Hw$amU

22
‘hmZ J«§W Amho __ ¶mV e§H$mM Zmhr. Oo gX¡d gwa{jV Aem coI{ecoda {chÿZ
R>odcoco Amho.
gyah-86. AV-Vm[aµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AmH$mem§Mr enW Am{U ˶mMr Omo amÌr àH$Q> hmoVmo 2 amÌr àH$Q>Umam Vmo H$m¶
Amho, Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 3 Vmo àIa VoO Agcocm Vmam Amho. 4 Agm H$moUrhr Zmhr
Á¶mda nhmaoH$ar {Z¶wº$ Ho$cocm Zmhr. 5 ‘mUgmZo {dMma H$am¶cm hdo H$s, ˶mg
H$emnmgyZ {Z‘m©U H$aʶmV Amcoco Amho. 6 ˶mcm Aem nmʶmnmgyZ (åhUOo dr¶©q~XÿnmgyZ)
{Z‘m©U H$aʶmV Amco, Omo CM§~iyZ, 7 nmR>tVyZ d CamÀ¶m hmS>m‘§ YyZ {ZKVmo. 8
{Z:g§Xho , VmoM ˶mcm nwÝhm {Od§V H$aʶmMo nyU© gm‘϶© ~miJVmo. 9 Á¶m {Xder gd©
ahñ¶o CKS> Ho$co OmVrc. 10 Voìhm (‘mUgmH$S>)o H$gcohr gm‘϶© AgUma Zmhr, Zm
H$moUr gmhmæ¶H$Vm© ˶mcm cm^oc. 11 AmH$memVrc ˶m nmUr d{f©Umè`m (‘oKm§Mr) enW
Oo nmdgmda nmD$g d{f©VmV. 12 (A§H$w a ’w$Q>VmZm) Or O‘rZ Xþ^J§ Zy OmVo, {VMr enW.
13
{Z:g§Xho , ho (Hw$amU) EH$ {ZUm©¶H$ (d J§^ra) dMZ Amho. 14 Vo AgoM ghO KoVm
H$m‘m Z¶o. 15 nU (¶m Hw$amUmg ZmH$maUmao) ImoQ>çm ¶w³Ë¶m AmIV AmhoV. 16 Am{U ‘r
˶m§À¶m gd© H$mañWmZm§Zm eyݶdV H$ê$Z Q>mHo$Z. 17 Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm Cg§V Úm,
H$mhr H$mimgmR>r Cg§V!
gyah-87. Ac-Amcm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘hVrMo JmZ H$am, Omo gdm}ƒ Amho. 2 Á¶mZo
à˶oH$ Jmoï>rcm {Z‘m©U Ho$co Am{U n[anyU© ~Z{dco. 3 Omo (ApñVËdmV Agcoë¶m à˶oH$
Jmoï>rMo) ñdê$n (d ñd^mdJwU) {ZpíMV H$aVmo Am{U ˶mZwgma ˶m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$aVmo. 4
VmoM gd© {hadi ApñVËdmV AmUVmo, 5 ‘J {Vcm H$mim Ho$aH$Mam ~ZdyZ Q>mH$Vmo. 6
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm AemàH$mao Hw$amU {eH$dy H$s, Vwåhr Vo {dgê$ eH$Uma Zmhr. 7
¶mg AndmX ’$º$ Vo Agoc, Oo A„mh BÀN>rc. Ho$di VmoM Vo gd© OmUVmo, Oo
(‘mZdmÀ¶m) AmH$cZeº$sÀ¶m Amdm³¶mV Amho Am{U Oo ˶mÀ¶m ncrH$So> Amho. 8
Am{U Amåhr Vw‘À¶mgmR>r (A§{V‘ gwI) gmo¶rH$S>o OmUmè¶m ‘mJm©cm gmono H$ê$Z Q>mHy$. 9
Va Vwåhr CnXoe H$arV amhm, ‘J Vo cm^Xm¶H$ R>ac
o (qH$dm R>aUma Zmhr Agm {dMma H$ê$
ZH$m). Omo B©e{^ê$ Amho, Vmo Adí¶ CnXoe J«hU H$aoc. 11 nU Omo A^mJr Agoc,
10
gyah-88. Ac-µJm{e¶h 585

VmoM ˶mH$S>o nmR> {’$adrc, 12 Am{U VmoM ^¶mZH$ AmJrV àdoe H$aoc. 13 {OWo Vmo Zm
‘aoc, Zm OJoc (åhUOo VS>’$So>c). 14 nU Omo (¶m OJmV) ñdV:cm (‘ZmZo) ewÕ
(positive) ~ZdVmo, VmoM (¶m nwT>rc OJmV) ¶eñdr R>aVmo. 15 Omo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo
ñ‘aU H$aVmo Am{U àmW©Zm H$aVmo. 16 nU Vwåhr (cmoH$) ¶mM OJmVrc OrdZmg àmYmݶ
XoVm. 17 nU ¶mZ§VaMo OrdZ ¶mnojm CÎm‘ d H$m¶‘ñdê$nr Amho. 18 hrM Jmoï>
¶mnyduÀ¶m J«W§ m§Vhr gm§{JVcocr Amho. 19 åhUOoM B~«mhr‘ d ‘ygm ¶m§Zm àXmZ Ho$coë¶m
J«W§ m§V.
gyah-88. Ac-µJm{e¶h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) Vwåhmcm ˶m gdmªZm PmH$moiyZ Q>mH$Umè¶m gd©ì¶mnr AmnÎmr{df¶r
H$mhr H$imco Amho H$m? 2 ˶m {Xder H$mhr Mohao CVacoco AgVrc. 3 (nmnmÀ¶m
Amo¶mZo) H$ï>r Pmcoco Am{U (XheVrZo) JiyZ Jococo AgVrc. 4 Vo YJYJ˶m
AmJrV àdoe H$aVrc. 5 Am{U ˶m§Zm CH$i˶m Pè¶mMo nmUr nmOdʶmV ¶oB©c. 6
˶m§Zm H$Sy> H$mQ>oar PwS>nm{edm` AÞ åhUyZ Aݶ H$mhr {‘iUma Zmhr. 7 Á¶mÀ¶m
ImʶmZo Zm nm¡{ï>H$Vm cm^oc, Zm ^yH$ ^mJoc. 8 ˶m {Xder H$mhr Mohao à’w${„V
AgVrc. 9 Amnë¶m à¶ËZm§À¶m n[aUm‘m§er g§Vwï> AgVrc, 10 (gd©gwIg§nÞ)
CXmÎm Aem ñdJm©V, 11 {VWo (ñdJ©{Zdmgr) ì¶W© ~S>~S> EoH$Uma ZmhrV. 12 {VWo
(‘Z àgÞ H$aUmao AJ{UV) Pao dmhV AgVrc. 13 {VWo emhr AmgZ AgVrc, 14
ghO hmVmcm ¶oVrc Ago ({d{dY Á¶ygMo) ß¶mco. 15 Am{U cmoS>-JmÚm ì¶dpñWV
am§JoZo R>odʶmV Amcoë¶m AgVrc. 16 Am{U JmcrMo (CËH¥$ï> arVrZo) A§Wacoco
AgVrc. 17 (¶mZ§VaMo OrdZ ZmH$maUmao) C§Q>mH$S>o H$Yr qMVZnyd©H$ nmhV ZmhrV H$m
H$s, ˶mg H$go {Z‘m©U H$aʶmV Amcoco Amho? 18 Am{U AmH$memH$S>o H$s, ˶mg
H$emàH$mao C§M ñWm{nV H$aʶmV Amco? 19 Am{U nd©Vm§H$S>o H$s, ˶m§Zm H$go C^o
H$aʶmV Amco? 20 Am{U n¥ÏdrH$S>o, {Vcm H$go nga{dco Joco? 21 åhUyZ (n¡J§~a!)
Vwåhr ˶m§Zm CnXoe H$am. Am{U Ho$di CnXoe H$aUo EdT>oM Vw‘Mo H$m‘ Amho. 22 Vwåhr
˶m§À¶mda aIdmcXma Zmhr. 23 nU Omo nmR> {’$a{dVmo Am{U g˶ ZmH$maVmo. 24 ˶mg
A„mh gdm©V H$R>moa {ejm H$aoc. 25 ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>oM naVm¶Mo Amho, ¶mV
e§H$mM Zmhr 26 ‘J ˶m§À¶mH$Sy>Z {heo~ KoUo, ho Am‘Mo H$m‘ Amho.
586 Hw$amU

gyah-89. Ac-’$O«
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Cf:H$mcmMr enW 2 Am{U Xhm amÌtMr 3 Am{U g‘ d {df‘ ¶m§Mr 4 Am{U
ga˶m amÌrMr, 5 ~wÕr cm^coë¶m ‘mUgm§gmR>r ¶m§‘ܶo nwaoer gmj Zmhr H$m? 6 AmX
¶m O‘mVrgmo~V Vw¶m nmcZH$˶m©Zo H$gm ì¶dhma Ho$cm, Vwcm ¶mMr OmUrd Zmhr
H$m? 7 C§M (d ^ì¶) ‘hmc Agcoë¶m Ba‘Mr Vr O‘mV hmoVr. 8 OJmV ˶m§À¶mgmaIr
(Yï>nwï>) O‘mV AmYr H$Yr ApñVËdmV ZìhVr. 9 Am{U g‘yX ¶m O‘mVr~amo~ahr Oo
àM§S> nd©Vm§Zm H$moê$Z Xè¶m‘ܶo ñdV:gmR>r Kao ~ZdrV. 10 Am{U ~cmT>ç goZoMm
‘mcH$ Agcoë¶m {’$aAm¡Z ~amo~a (Amåhr H$gm ì¶dhma Ho$cm?) 11 (Vmo d ˶mÀ¶m
goZoZo) ^yVcmda AamOH$Vm ‘mO{dcr hmoVr. 12 Am{U ^yVcmda ’$maM CnÐd
KS>{dcm hmoVm. 13 Voìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶mda {ejoMm H$moaS>m CJmacm. 14
H$maU Vw‘Mm nmcZH$Vm© gX¡d cj R>odyZ AgVmo. 15 ‘mUgmMo Ago Amho, Ooìhm
˶mMm nmcZH$Vm© ˶mcm gÝ‘mZ Am{U H¥$nmàgmX XoD$Z AmO‘m{dVmo. Voìhm Vmo åhUy
cmJVmo, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gÝ‘m{ZV Ho$co Amho.' 16 Am{U Ooìhm ˶mcm
(Xþgè¶màH$mao) AmOr{dHo$Mr gmYZo H$‘r H$ê$Z AmO‘m{dVmo, Voìhm Vmo åhUVmo,
"‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm An‘m{ZV Ho$coco Amho.' 17 H$Xm{n Zmhr, Vwåhr cmoH$
AZmWm§Mm AmXa H$arV Zmhr. 18 Am{U Vwåhr JaOd§Vm§Zm AÞXmZ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV
EH$‘oH$m§Zm ào[aV H$arV Zmhr. 19 Am{U Vwåhr Xþ~©cm§Mr dmagmàmá g§nÎmr {Ji§H¥$V
H$ê$Z Q>mH$Vm. 20 Am{U g§nÎmrMr Vwåhmcm ’$maM cmcgm Amho, Or H$Yrhr V¥á hmoV
Zmhr. 21 H$Xm{n Zmhr, Ooìhm O{‘Zrcm {VMo VwH$S>o-VwH$S>o H$ê$Z gnmQ> H$aʶmV ¶oB©c.
22
Voìhm Vw‘Mm nmcZH$Vm© àH$Q> hmoBc
© Am{U ñdJ©XVÿ hr ‘moR>çm g§»¶oZo ¶oVrc, ˶m§À¶m
23
am§Jm§À`m am§Jm cmJcoë¶m AgVrc. ˶m {Xder ZaH$mdê$Z AÑí¶mMm nS>Xm Xÿa Ho$cm
OmB©c. Voìhm ‘mUgmcm g˶ C‘Ooc, nU AmVm g˶ C‘OʶmMm H$m¶ ’$m¶Xm? 24 Vmo
åhUoc, "Aaoa,o ‘r ‘m¶m ¶m OrdZmgmR>r H$mhr Mm§Jcr H¥$˶o nwT>o nmR>{dcr AgVr
Va......' 25 Voìhm A„mh Aer {ejm H$arc Oer {ejm H$moUrhr H$Yrhr Ho$cocr Zgoc.
26
Vmo (Anamܶm§Zm) Aem àH$mao OISy>Z Q>mHo$c, Ogo H$moUrhr OISy> eH$V Zmhr. 27
(nU gXmMmar ‘mUgmcm A„mh åhUoc,) "ho em§Vr cm^coë¶m AmËå¶m! 28 Vy AemàH$mao
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV ¶o, Vy ˶mÀ¶mer g§Vïw > Am{U Vmo Vw¶mer g§Vïw >. 29 ‘m¶m
(gXmMmar) ^º$m§V gm‘rc hmo 30 ‘m¶m ñdJm©V àdoe H$ê$Z.'
587

gyah-90. Ac-~cX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘r ¶m (‘¸$m) ehamMr enW KoVmo. 2 Am{U Vwåhr ¶m ehamV dmñVì¶ H$arV
AmhmV. 3 VgoM (‘mZdOmVrÀ¶m) AmB©-~mnmMr d ˶m§À¶m An˶m§Mr (åhUOo
‘mZdOmVrMr) enW. 4 {Z:g§Xoh Amåhr ‘mZdmcm H$ï>mMo (d H$gmoQ>rMo OrdZ
OJʶmgmR>rM) {Z‘m©U Ho$coco Amho. 5 Vmo Agm {dMma H$aVmo H$m H$s, ˶mÀ¶mda
H$moUmMoM {Z¶§ÌU Zmhr? 6 Vmo (~T>mB© ‘maV) åhUVmo, "‘r àM§S> YZ IM© Ho$co Amho.'
(Q>rn: ‘mPo YZ, ‘r dmQ>oc Vgo IM© H$ê$ eH$Vmo.)
7
Vmo Ago {dMma H$aVmo H$m H$s, ˶mÀ¶mda H$moUrhr ZOa R>odyZ Zmhr. 8 Amåhr
˶mcm XmoZ S>moio {Xcoco Zmhr H$m? 9 Am{U Or^ d XmoZ AmoR>, 10 Am{U ˶mcm
(Amåhr Mm§Jco d dmB©Q> Ago) XmoZ Iwco ‘mJ© XmI{dco Zmhr H$m? 11 nU ˶mZo
({h‘VrZo) MT>U nma H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm Zmhr. 12 nU Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, Vr
MT>U H$m¶ Amho? 13 Vr Amho, Jwcm‘mcm Jwcm‘rVyZ ‘wº$ H$aUo.
(Q>rn: Jwcm‘r Agcocm g‘mO Bñcm‘cm ‘mݶ Zmhr, nU Bñcm‘Zo Jwcm‘{JarMr àWm Q>ßß¶mQ>ßß¶mZo
‘moSy>Z H$mT>ʶmMm nm¶§S>m KmVcm. ho ¶mgmR>r H$s Jwcm‘{JarZo J«ñV Aem g‘mOmV AMmZH$nUo AamOH$Vm
‘mOy Z¶o. ‘mUgmZo ‘mUgmMm Xmg Z ~ZVm Agr‘ H¥$nmd§V A„mhMm Xmg ~Zm¶cm hdo. ‘mUgmcm
‘mUgmÀ¶m Xmñ¶ËdmVyZ ‘wº$ H$ê$Z Agr‘ H¥$nmd§V Aem A„mhMm Xmg (^º$, godH$) ~Z{dUo ho
Bñcm‘Mo YmoaU Amho.)
14
Cnmg‘marÀ¶m H$mimV AÞXmZ H$aUo, 15 AZmW ZmVodmBH$m§Zm. 16 qH$dm BVa
Xþ:Ir-H$ï>r cmoH$m§Zm. 17 Am{U (Ago H$aUmam) ñdV: Aem lÕmd§Vm§n¡H$s Agm¶cm
nm{hOo hmoVm Oo EH$‘oH$m§Zm ghZercVm d EH$‘oH$m§à{V H$ZdmiynUm ~miJʶmMo CnXoe
H$aVmV. 18 AgoM cmoH$ Iao Zer~dmZ AmhoV. 19 Am{U Oo cmoH$ Am‘Mo g§Xoe
ZmH$maʶmda R>m‘ amhVmV, Va VoM S>mì¶m ~mOyMo A^mJr cmoH$ AmhoV. 20 Vo AmJrZo
doT>co OmVrc.
gyah-91. Ae-eåg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gy¶m©Mr d ˶mÀ¶m MT>˶m CÝhmMr enW. 2 (gy¶©) ‘mdië¶mZ§Va {ZKUmè¶m
M§ÐmMr enW. 3 Am{U à^m àH$Q> H$aUmè¶m {XdgmMr enW. 4 Am{U àH$memda
nS>Xm Q>mH$Umè¶m amÌrMr enW. 5 Am{U AmH$memMr, ˶mZo ˶mcm H$go (AX²^wV)
{Z‘m©U Ho$co? 6 Am{U n¥ÏdrMr, ˶mZo {Vcm H$go nga{dco? 7 Am{U AmËå¶mMr d
˶mZo ˶mcm H$go KS>{dco?
588 Hw$amU

(Q>rn: åhUOo à˶oH$ dñVy, à˶oH$ àg§J, à˶oH$ KQ>Zm gmjr Amho.)
8
‘J {Vcm Mm§Jco d dmB©Q> g‘OʶmMr àoaUm {Xcr. 9 Á¶mZo ˶mg n{dÌ Ho$co,
VmoM ¶eñdr hmoB©c. 10 Vmo Zme nmdUma, Á¶mZo ˶m AmËå¶mg An{dÌ ~Z{dco 11
g‘yXZo Ho$di Amnë¶m ‘JéarnmoQ>r g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. 12 Ooìhm ˶m§À¶mn¡H$s
gdm©V Xþï> ‘mUyg (gm§S>Urcm ‘maʶmgmR>r) CRy>Z C^m am{hcm. 13 Voìhm A„mhÀ¶m
n¡J§~amZo ˶m§Zm åhQ>co, "hr A„mhMr gm§S>Ur Amho ({Vcm hmV cmdy ZH$m), {Vcm {VMo
nmUr {nD$ Úm.' 14 nU ˶m§Zr ˶m (n¡J§~amg) ImoQ>o R>a{dco Am{U {Zðw>anUo {VÀ¶m
Ym|S>{eam H$mnyZ Q>mH$ë¶m. ‘J ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶m nmnmnm¶r ˶m§Zm nyU©nUo
Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Am{U ˶m§À¶m ehamcm ^wB©gnmQ> H$ê$Z Q>mH$co. 15 d Vmo ˶mÀ¶m
n[aUm‘m§Mr A{O~mV ndm© H$arV ZgVmo.
gyah-92. Ac-c¡c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¥Ïdrda A§YH$mamMm nS>Xm nga{dUmè¶m amÌrMr enW. 2 àH$me‘mZ hmoUmè¶m
{XdgmMr enW. 3 Za d ‘mXr ¶m§À¶m {Z{‘©VrMr enW. 4 cmoH$m§Zmo! Vw‘Mo à¶ËZ
AWm©VM {^Þ-{^Þ AmhoV. 5 Va Omo XmZ XoVmo d A„mhMr OmU R>odyZ OrdZ OJVmo.
6
Am{U Oo A§{V‘ (d AQ>i) g˶ Amho, ˶mda {dídmg R>odVmo. 7 A§{V‘ (gwI)
gmo¶rH$S>o OmUmam (OrdZ) ‘mJ© ˶mÀ¶mgmR>r Amåhr gwc^ H$ê$. 8 nU Omo H§$Oyf Amho
Am{U ñdV:cm (’$maM) AmË‘{Z^©a g‘OVmo. 9 Am{U A§{V‘ g˶mg ImoQ>o R>a{dVmo.
10
Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r (ZaH$mH$S>o) OmUmam ‘mJ© gwH$a H$ê$. 11 Ooìhm Vmo ZaH$mÀ¶m
(IS²>S>çmV) OmD$Z nS>oc, Voìhm ˶mMo YZ ˶mÀ¶m H$mhr H$m‘r ¶oUma Zmhr. 12 ‘mJ©
XmI{dUo EdT>oM Am‘Mo H$m‘ Amho. (Am{U ‘mJ© ˶mcm Adc§~m`Mm Amho). 13
¶mZ§VaMo OJ Am{U ho OJhr Am‘À¶mM {Z¶§ÌUmV AmhoV. 14 ‘r Vwåhmcm YJYJ˶m
AmJrnmgyZ gmdY Ho$coco Amho. 15 {VÀ¶mV VmoM àdoe H$aoc, Omo ’$maM Xþï> Amho.
16
Á¶mZo g˶ ZmH$mê$Z ˶mH$S>o nmR> XmI{dcr. 17 nU Omo A„mhMr OmU R>odyZ
(OrdZ OJVmo), ˶mg ˶mnmgyZ Xÿa, gwa{jV R>odʶmV ¶oB©c. 18 Omo (‘Z) ewÕ
H$aʶmgmR>r Amnco YZ (BVam§da) IM© H$aVmo. 19 Ago Vmo (BVam§H$Sy>Z) àmá Pmcoë¶m
AZwJh« mÀ¶m ‘mo~Xë¶mV H$arV Zmhr Va 20 Ho$di gdm}ƒ Aem Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
àgÞVogmR>r H$aVmo. 21 Am{U cdH$aM Vmo Iè¶m AWm©Zo g§Vwï> hmoB©c.
589

gyah-93. AµO-µOwhm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nyU©nUo àH$me‘mZ Pmcoë¶m {XdgmMr enW. 2 Am{U amÌrMr enW, Ooìhm Vr
ngaVo. 3 Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm gmoSy>Z {Xcoco Zmhr, Zm Vmo Vw‘À¶mer ZmamO
Pmcocm Amho. 4 ¶mZ§VaMo OrdZ Vw‘À¶mgmR>r ¶m OrdZmnojm ({H$˶oH$ nQ>rZo) A{YH$
Mm§Jco AgUma, ¶mV e§H$mM Zmhr. 5 Am{U cdH$aM Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vwåhmcm (Oo
hdo Vo) XoB©c, Á¶mZo Vwåhr nyU©nUo g‘mYmZr ìhmc. 6 Vwåhr AZmW hmoVm, Am{U ˶mZo
Vwåhmcm Aml¶ àXmZ Ho$cm, ho g˶ Zmhr H$m? 7 Vwåhr g˶mÀ¶m emoYmW© ^Q>H$V
hmoVm, Voìhm ˶mZo Vwåhmcm ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co. 8 Vwåhr ˶mg JaOy Agë¶mMo
AmT>ico, Am{U ˶mZo Vwåhmcm g‘¥ÕVm àXmZ Ho$cr. 9 åhUyZ Vwåhrhr AZmWm§~amo~a
{Zðw>anUo dV©Z H$ê$ ZH$m.
(Q>rn: åhUOo A„mhZo Ogo CnH$ma Vw‘À¶m ~m~VrV Ho$co, Vwåhrhr BVa JaOy§er Mm§Jco dmJm.)
10
Am{U (Vw‘Mr) ‘XV ‘mJUmè¶mcm Vwåhr {PS>H$mê$ ZH$m. 11 Am{U Amnë¶m
nmcZH$˶m©à{V (Am^ma 춺$ H$aʶmgmR>r), ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§À¶m (blessings)
g§X^m©g{hV, ˶mMo ñ‘aU H$am.
gyah-94. Ac-BZ{eamh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a! g˶mÀ¶m àdoemgmR>r) Amåhr Vw‘À¶m ‘ZmMr H$dmS>o Iwcr Ho$cr
ZmhrV H$m? 2 Am{U Amåhr Vw‘À¶mdê$Z Vw‘Mo Vo AmoPo CVa{dco Zmhr H$m? 3 Á¶mZo
Vw‘Mr H§$~a (Odinmg) ‘moSy>Z Q>mH$cr hmoVr. 4 Am{U Amåhr Vw‘Mo Zmdcm¡{H$H$
dmT>{dco. 5 (cjmV R>odm) à˶oH$ Xþ:Im(ncrH$S>o) gwIhr Amho. (åhUOo where
there is a problem, there is an opportunity to overcome the
problem) 6 hmo¶! à˶oH$ Xþ:I gwImMo Xma Iwco H$aVo. 7 Ooìhm Vwåhr ’w$agVrV
Agmc, ^anya ‘ohZV H$am. 8 Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Amnco g§nyU© cj H|${ÐV
H$am.
gyah-95. AV-VrZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
A§Ora d O¡VyZMr enW. 2 Am{U {gZmB© ¶m nd©VmMr enW. 3 Am{U ¶m
em§VrM§ (‘mhoa Agcoë¶m ‘¸$m) ehamMr. 4 Amåhr ‘mZdmcm CÎm‘ AmH$ma XoD$Z
590 Hw$amU

(CËH¥$ï> {Z{‘©VrÀ¶m ê$nmZo) {Z‘m©U Ho$coco Amho. 5 nU ˶mÀ¶m (Aݶm¶r dV©Zm‘wio)


˶mg gdm©V ImcÀ¶m XOm©À`m {R>H$mUr ’o$Hy$Z {Xco Amho. 6 nU ¶mg Vo cmoH$
AndmX AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV. ˶m§À¶mgmR>r H$YrM Z g§nUmam
Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho. 7 ¶mZ§Va AmUIr H$moUVr Jmoï> (ho ‘mZdm!) Vwcm ݶm¶mÀ¶m
{Xdgmcm ImoQ>o R>adm¶cm cmdUma Amho? 8 A„mh gd© ݶm¶ H$aUmè¶m§‘ܶo gdm}Îm‘
ݶm¶mYre Zmhr H$m?
gyah-96. Ac-AcµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
dmM! Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ZmdmZo (Ama§^ H$ê$Z) Á¶mZo
(gdmªZm) {Z‘m©U Ho$co. 2 Á¶mZo ‘mZdmcm JmoR>coë¶m (a clot of
blood) (aº$mnmgyZ) {Z‘m©U Ho$co. 3 dmM! Vw¶m
nmcZH$˶m©À¶m (ZmdmZo) Omo ’$ma CXma Amho. 4 Á¶mZo (‘mZdmcm
kmZàmárgmR>r) coIUrMm Cn¶moJ H$aUo {eH$dco. 5 ‘mZdmcm Vo
gd© {eH$dco, Oo ˶mg ‘mhrV ZìhVo.
6
Varhr ‘Zwî¶ ‘JéarZo dmJVmo. 7 H$maU Vmo (AmË‘{Z^©a ZgVmZmhr) ñdV:cm
AmË‘{Z^©a g‘OVmo. 8 gdmªZm Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>oM naV Om¶Mo Amho __ ¶mV
e§H$mM Zmhr. 9 Vwåhr ˶m ‘mUgmcm nm{hco AmhmV? Omo amoIVmo, 10 àmW©Zm H$aUmè¶m
Am‘À¶m EH$m ^º$mcm (Z‘mµOmnmgyZ). 11 Agm ‘mUyg ‘mJ©Xe©Z cm^cocm Amho,
Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$m? 12 H$s Vmo (‘mJ©Xe©Z cm^cocm Amho, Omo) A„mhMo ^¶
~miJʶmMr VmH$sX XoVmo? 13 Vwåhr H$Yr ¶m Jmoï>rMo AdcmoH$Z Ho$cm AmhmV H$m H$s,
(hm amoIUmam ‘mUyg) H$emàH$mao g˶ ZmH$mê$Z ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo? 14 ˶mcm ¶mMr
OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh gd© H$mhr nmhV Amho? 15 ˶mcm ho H$im¶cm hdo! ˶mZo
ho Wm§~dco Zmhr, Va ˶mcm Amåhr Adí¶ nH$Sy> Am{U ˶mÀ¶m H$nmimdaMo Ho$g
Yê$Z ˶mcm ’$anQ>V ZoD$. 16 ˶m ImoQ>çm d AnamYr H$nmimdaMo (Ho$g Amåhr
nH$Sy>). 17 Voìhm ˶mZo (Amnë¶m ‘XVrgmR>r) Amnë¶m gmWrXmam§Zm ~mocmdyZ ¿¶mdo.
18
Amåhrhr ZaH$mÀ¶m aIdmcXmam§Zm ~mocmdy. 19 H$Xm{n Zmhr, Vwåhr ˶mMo åhUUo
H$Xm{n ‘mݶ H$ê$ ZH$m, Va (A„mhg‘moa Z‘mµOm‘Ü`o) ZV‘ñVH$ ìhm d ˶mMo
gm{Þܶ àmá H$am.
591

gyah-97. Ac-µH$Ð
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Amåhr ¶m (Hw$amUmÀ¶m) àH$Q>rH$aUmMr (gwédmV) ^m½¶ {ZpíMV H$aʶmÀ¶m
amÌr (night of destiny) Ho$cocr Amho. 2 Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, ˶m amÌrMo ‘hÎd
H$m¶ Amho? 3 Vr (EH$) amÌ hOma ‘{hݶmnojm A{YH$ CÎm‘ Amho. 4 ˶m amÌr
(Ag§»¶) ñdJ©XÿV d (à‘wI ñdJ©XÿVm§n¡H$s EH$ Agcocm {O~«rc hm) ñdJ©XÿV Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo à˶oH$ Jmoï>rg§~§YmZo ˶mMo AmXoe KoD$Z (n¥Ïdrda) CVaVmV.
5
nhmQ> hmoB©n¶ªV Vr amÌ em§VVm (d gwa{jVVoMr) amÌ Amho.
gyah-98. Ac-~pæ¶Zh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nyduÀ¶m J«W§ YmaH$m§nH¡ $s Am{U AZoH$o ídadmXr cmoH$m§nH¡ $s Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda
AmJ«hr AmhoV, Vo Vmon¶ªV AlÕonmgyZ namd¥Îm hmoUma ZìhVo Omon¶ªV ˶m§À¶mH$S>o
g˶mMo (nyU©nUo) ñnï> à‘mU ¶oV Zmhr. 2 åhUOo A„mhH$Sy>Z Agm EH$ n¡J§~a,
˶m§Zm n{dÌ J«§W dmMyZ XmIdUmam (˶m§À¶mH$S>o ¶mdm). 3 Am{U ˶m J«§WmV gai d
ñnï> AmXoe {c{hcoco AgmdoV. 4 (nU) nyduÀ¶m J«§WYmaH$m§H$S>o ñnï> à‘mU ¶oD$Z
nmoMë¶mZ§VaM ˶m§À¶mV ’$mQ>m’y$Q> Pmcr. 5 ˶m§Zm Ho$di Aer Amkm XoʶmV Amcr
hmoVr H$s, ˶m§Zr A„mhà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ Am{U lÕoÀ¶m ~m~VrV EH$mJ«{MÎm
hmoD$Z ˶mMrM CnmgZm H$amdr, Am{U {Z˶ Z‘mµOê$nr àmW©Zm H$amdr Am{U µOH$mVê$nr
XmZH$m¶© H$amdo, H$maU hmM Zoh‘r Iam Y‘© (am{hcocm) Amho. 6 {Z:g§Xoh, nyduÀ¶m
J«§WYmaH$m§n¡H$s g˶ ZmH$maUmao Am{U AZoHo$ídadmXr cmoH$ ZaH$mÀ¶m AmJrV àdoe
H$aVrc Am{U {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. ho ZaH$dmgr g§nyU© Ordg¥ï>rV gdm©V
dmB©Q> àmUr hmoV. 7 {Z:g§Xoh, Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z, Mm§Jcr H$m‘o H$aVmV Vo,
g§nyU© Ordg¥ï>r‘ܶo gdm©V Mm§Jcr {Z{‘©Vr Amho. 8 ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jcm ‘mo~Xcm
A„mhH$S>o V¶ma Amho. gd©gwIg§nÞ Am{U emídV Aem ~mJm, Á¶m‘ܶo nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. {VWo Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. A„mh ˶m§À¶mer
àgÞ Am{U Vo A„mher àgÞ. ho gd© ˶mÀ¶mgmR>r Amho, Omo Zoh‘r Amnë¶m
nmcZH$˶m©à{V ^rVr¶wº$ AmXa ~miJyZ AgVmo.
592 Hw$amU

gyah-99. AµO-{µOc²Oµ mc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm g§nyU© n¥Ïdr (eodQ>À¶m) àc¶§H$mar ^yH§$nmZo hmXadyZ
gmoS>cr OmB©c. 2 Voìhm Vr Amnco gd© AmoPo ~mhoa ’o$Hy$Z XoB©c. 3
‘Zwî¶ ({Vcm Ago nmhÿZ) AmoaSy> cmJoc, "{Vcm Pmco Var H$m¶?' 4
˶m {Xder Vr ({VÀ¶mda KS>coë¶m) gd© KQ>Zm H$WZ H$ê$ cmJoc.
5
H$maU Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo {Vcm Ago H$aʶmMr Amkm Ho$cocr
Agoc. 6 ˶m {Xder gd© ‘mUgo doJdoJù¶m JQ>m§V g‘moa ¶oVrc, Vo
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Ho$cocr H$‘} ˶m§Zm XmIdVm ¶mdrV. 7 Voìhm
Á¶mZo AJXr chmZgoXoIrc nwʶH$‘© Ho$coco Agoc, Vo (Amnë¶m
S>moù¶m§Zr) {VWo nmhÿZ KoB©c. 8 VgoM Á¶mZo AJXr chmZgo dmB©Q>
H¥$˶ Ho$coco Agoc, Va Vohr (Amnë¶m S>moù¶m§Zr) {VWo nmhÿZ KoB©c.
gyah-100. Ac-Am{X¶mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m KmoS>çm§Mr enW, Oo Ymnm Q>mH$V YmdVmV 2 Oo Amnë¶m Q>mnm§Zr AmJrÀ¶m
{R>U½¶m CS>{dVmV 3 Oo ^ë¶m nhmQ>o ^aYmd doJmZo OmD$Z (eÌyda) h„m MT>dVmV. 4
¶wÕ joÌmÀ¶m n[agamV gd©Ì YwirMo cmoQ> CS>{dVmV. 5 Am{U eÌyÀ¶m g¡Ý¶mÀ¶m
‘Ymo‘Y {eaVmV. 6 ‘Zwî¶ Amnë¶m nmcZH$˶m©à{V ’$ma H¥$V¿Z Amho __ ¶mV e§H$mM
Zmhr. 7 Am{U Vmo ¶m~Ôc ñdV: gmjr Amho. 8 Am{U Vmo YZg§nÎmrÀ¶m ‘mohmV
dmB©Q>[a˶m Jwa’$Q>cocm Amho. 9 ˶mcm ˶m (A§{V‘ {XdgmMr) OmUrd Zmhr H$m, Ooìhm
H$~at‘ܶo Agcoë¶m§Zm CR>dyZ ~mhoa AmUco OmB©c. 10 Am{U cmoH$m§À¶m öX¶m§‘ܶo
Oo-Oo XS>coco hmoVo, Vo gd© CKS> Ho$co OmB©c. 11 ˶m {Xder ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm
XmIdyZ XoB©c H$s, Vmo ˶m§À¶m{df¶r Zoh‘r nyU© OmUrd R>odyZ hmoVm.
593

gyah-101. Ac-µH$m[aAm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr AMmZH$ ¶oUmar AmnÎmr! 2 {H$Vr ^¶§H$a Agoc Vr AMmZH$ ¶oUmar
AmnÎmr! 3 Vr ^¶§H$a AmnÎmr H$er Agoc, ho Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 4 (Ooìhm Vr
¶oB©c) Voìhm g§nyU© ‘mZdOmV {dIwacoë¶m nV§JmgmaIr Pmcocr Agoc. 5 Am{U nd©V
qnOcoë¶m cmoH$arà‘mUo Pmcoco AgVrc. 6 Voìhm Á¶mÀ¶m Mm§Jë¶m H$‘mªMo nmaS>o OS>
Agoc, 7 ˶mcm gd©gwIg§nÞ OrdZ cm^oc. 8 ¶mCcQ> Á¶mMo gËH¥$˶m§Mo nmaS>o hcHo$
Agoc. 9 ZaH$mÀ¶m H|$ÐñWmZr ˶mMo {R>H$mU Agoc. 10 Vo H|$ÐñWmZ åhUOo H$m¶, ho
Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 11 ^¶mZH$ YJYJVr Vr AmJ Amho.
gyah-102. AV-VH$mgwa
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(cmoH$m§Zmo!) A{YH$m{YH$ (YZ) àmá H$aʶmÀ¶m cmcgoZo Vw‘Mo ‘Z (A„mhnmgyZ)
{dM{cV (distracted) H$ê$Z R>odcoco Amho. 2 Am{U Vwåhr H$~arV nmohmoMon`ªV
Vw‘Mo AgoM gwê$ AgVo. 3 nU Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwHo$c. 4 AWm©VM, Vwåhmcm
cdH$aM H$iyZ MwHo$c. 5 Vwåhmcm H$Xm{MV Im{ÌnyU©[a˶m C‘Oco AgVo, (Va
J’$cVrV am{hcm ZgVm) 6 H$s, Vwåhr ZaH$mg Adí¶ nmhmc. 7 Am{U Vwåhmcm ImÌr
nQ>oc, Aem arVrZo nmhmc 8 Am{U ˶m {Xder (OJmV Vwåhr Cn^moJcoë¶m B©ídar¶)
H¥$nmàgmXm§{df¶r Om~ {dMmaco OmB©c.
gyah-103. Ac-Aò
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{ZKyZ OmUmam doi (åhUOoM ‘mZdmMm B{Vhmg) gmjr Amho 2
H$s, ‘Zwî¶ hm Zoh‘r VmoQ>çmVM Amho, ¶mV e§H$m Zmhr. 3 nU ¶mg
AndmX ’$º$ Vo cmoH$ AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV
Am{U EH$‘oH$m§Zm g˶mer (Amnco ZmVo AT>i R>odʶm{df¶r) CnXoe
H$arV AgVmV. Am{U Oo EH$‘oH$m§Zm ghZercVoMo nmcZ H$aʶmgmR>r
CnXoe H$aVmV.
594 Hw$amU

gyah-104. Ac-hþ-‘-µOh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
cmoH$m§Mr nmR>r‘mJo qZXm H$aUmam d Q>mo‘Uo ‘maUmam Zme nmdUma Amho! 2 Omo
(Amnë¶m^modVr ^anya) YZg§nÎmr Jmoim H$aVmo, Am{U Vr ‘moOV AgVmo. 3 ˶mcm
dmQ>Vo H$s, ˶mMo YZ gX¡d ˶mÀ¶m~amo~a Agoc. 4 H$Xm{n Zmhr, ˶mcm Va MwamS>m
H$ê$Z gmoS>Umè¶m {ejmJ¥hmV ’o$Hy$Z XoʶmV ¶oB©c. 5 Am{U Vo "MwamS>m H$aUmao {ejmJ¥h'
åhUOo H$m¶, Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 6 {VWo A„mhZo ^S>H$m{dcocr AmJ Amho. 7 Or
(Anamܶm§À¶m) öX¶mn¶ªV OmD$Z nmohmoMoc. 8 gd© ~mOy§Zr {VÀ`mV ˶m§Zm ~§X H$ê$Z
Q>mH$ʶmV ¶oB©c. 9 {VÀ`m cmoim§À¶m C§M-C§M ñV§^m‘ܶo.
gyah-105. Ac-µ’$sc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vwåhmcm A„mhZo ˶m hÎmrdmë¶m g¡Ý¶m~amo~a H$gm ì¶dhma Ho$cm, ¶mMr OmUrd
Zmhr H$m? 2 ˶mZo ˶m§Mr ¶moOZm CYiyZ cmdcr Zmhr H$m? 3 Am{U ˶mZo ˶m§À¶mda
CS>Umè¶m àmʶm§Mo WdoÀ¶m Wdo (great swarm of flying creatures) nmR>{dco.
4
Á¶m§Zr ˶m§À¶mda ‘mVrÀ¶m XJS>m§Mm dfm©d Ho$cm. 5 ‘J eodQ>r A„mhZo ˶m§Zm
ImD$Z ’o$H$coë¶m ^wemà‘mUo H$ê$Z Q>mH$co.
gyah-106. µHw$a¡e
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1 2
(‘¸$mdmgr) µHw$a¡e gwa{jV amhmdo åhUyZ {hdmim d CÝhmim ¶m H$mimV
˶m§À¶m àdmgm§Xaå¶mZ ˶m§Zm gwajm cm^mdr åhUyZ, (A„mhZo ˶mÀ¶m Kamnmer
dgdyZ ˶m§Zm ho ’$m¶Xo {Xco). 3 Va ˶m§Zrhr ¶m KamÀ¶m (åhUOo H$m~mÀ¶m)
nmcZH$˶m©Mr CnmgZm H$amdr. 4 Á¶mZo ˶m§Zm ^wHo$co AgVmZm ImD$ KmVco. Am{U
(H$moU˶mhr àH$maÀ¶m) Ymo³¶mnmgyZ ˶m§Zm ^¶‘wº$ Ho$co.
gyah-107. Ac-‘mD$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vwåhr ˶m ‘mUgmMo H$Yr (qMVZnyd©H$) AdcmoH$Z Ho$co AmhmV H$m, Omo
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ZmH$maVmo? 2 Omo AZmWm§Zm Y¸o$ XoD$Z hmH$cyZ cmdVmo. 3 Am{U
JaOy cmoH$m§Zm ImD$ Kmcʶmg H$moUmcmhr H$Yrhr ào[aV H$arV Zmhr. 4 Ago Z‘mµOr
gyah-112. Ac-B˜cmg 595

cmoH$ Zme nmdUma AmhoV. 5 Á¶m§Zm Z‘mµOÀ¶m h{H$JVrMo ^mZ Zmhr. 6 Oo (H$Yr
Mm§Jco H¥$˶ Ho$co Va) cmoH$m§Zm XmIdʶmÀ¶m CÔoemZo H$aVmV. 7 Am{U Oo gmYr
JaOoMr dñVyhr H$moUmcm XoV ZmhrV.
gyah-108. Ac-H$m¡ga
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm {dnwc ^cmB© àXmZ Ho$cocr Amho. 2 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©Mr Z‘mµOê$nr àmW©Zm H$am Am{U ˶mÀ¶mgmR>r ˶mJ H$am. 3 {Z:g§Xho , Vw‘Mm
{VañH$ma H$aUmam Vw‘Mm eÌyM (gd© Mm§Jë¶m Jmoï>tnmgyZ) d§{MV amhUma Amho.
gyah-109. Ac-H$m{µ’$ê$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gm§Jm, "ho g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zmo! 2 ‘r ˶m§Mr CnmgZm H$arV Zmhr, Á¶m§Mr
CnmgZm Vwåhr H$aVm. 3 VgoM Vwåhr ˶mMr CnmgZm H$arV Zmhr, Á¶mMr CnmgZm ‘r
H$aVmo. 4 ‘r ˶m§Mr CnmgZm H$Xm{n H$ê$ eH$V Zmhr, Á¶m§Mr CnmgZm Vwåhr H$aVm. 5
VgoM Zm Vwåhr ˶mMr CnmgZm H$Yr H$amc, Á¶mMr CnmgZm ‘r H$aVmo. 6 Vw‘Mm Y‘©
Vwåhmcm cIcm^ Am{U ‘mPm Y‘© ‘cm.' (Follow one but hate none).
gyah-110. AZ-Zò
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm A„mhMo gmhmæ¶ nmoMVo d (n[aUm‘r) {dO¶ àmá hmoVmo. 2 Am{U Vwåhr
nmhVm H$s, cmoH$ ‘moR>çm g§»¶oZo A„mhÀ¶m Y‘m©V àdoe H$arV AmhoV. 3 Voìhm Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$am. Am{U ˶mÀ¶mH$S>o j‘m¶mMZm
H$am. Vmo gX¡d j‘m H$aʶmg V¶ma AgVmo.
gyah-111. Ac-ch~
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(hmVdmao H$ê$Z n¡J§~amcm AneãX ~mocUmè¶m) A~y ch~Mo XmoÝhr hmV VwQy>Z
nS>mo! Am{U ˶mMm gd©Zme hmodmo! 2 Zm ˶mMr YZg§nÎmr, Zm ˶mMr H$‘mB© ˶mÀ¶m
H$m‘r ¶oB©c. 3 Vmo cdH$aM ZaH$mÀ¶m YJYJ˶m AmJrV àdoe H$arc. 4 Amnë¶m ˶m
nËZr~amo~a Or B§YZ gmo~V KoD$Z {’$aUmar Amho, (åhUOo ˶mÀ¶m dmB©Q> H¥$˶m§Zm
àmoËgm{hV H$aUmar Vr, ˶mÀ¶m~amo~a ZaH$mV àdoe H$arc). 5 {VÀ¶m Jù¶m^modVr
nriXma Xmoa Agoc.
596 Hw$amU

gyah-112. Ac-B˜cmg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a! ho cmoH$ A„mh{df¶r {dMmaVmV), Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm,
"A„mh EH$M Amho, 2 Vmo AmË‘{Z^©a (d ñd¶§nyU©) Amho. 3 Zm Vmo
H$moUmcm (An˶ê$nr) OÝ‘ XoVmo. Zm Vmo H$moUmnmgyZ OÝ‘mcm
Amcocm Amho. (Agm Amho A„mh.) 4 Am{U ˶mÀ¶mgmaIm Xþgam
H$moUrM Zmhr.'
gyah-113. Ac-µ’$cµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) gm§Jm, "gH$mi {Z‘m©U H$aUmè¶m nmcZH$˶m©Mo ‘r eaU àmá H$ê$
BpÀN>Vmo. 2 ˶mZo {Z‘m©U Ho$coë¶m à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m Anm¶mnmgyZ (ñdV:cm
dmM{dʶmgmR>r). 3 Am{U amÌrÀ¶m Anm¶mnmgyZ, Ooìhm Vr gd©Ì (A§Yma) ngadVo.
4
Am{U ˶m§À¶m Anm¶mnmgyZ, Oo H$mhr JyT> à¶mg H$ê$Z ’w§$H$a ‘maVmV. 5 Am{U
‘Ëga ~miJUmam Ooìhm ‘Ëga ~miJVmo, ˶mÀ¶m Anm¶mnmgyZ dmMʶmgmR>r. (˶mMo
eaU Amdí¶H$ Amho).'
gyah-114. AZ-Zmg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J§~a!) gm§Jm, "‘r cmoH$m§À¶m nmcZH$˶m©Mo eaU àmá H$ê$ BpÀN>Vmo, 2 Omo
cmoH$m§Mm gdm©{YnVr, 3 (d) cmoH$m§Mm B©ída Amho, 4 Omo cnyZ ~hH$m{dʶmMo H$m‘
H$aVmo Aem (g¡VmZmÀ¶m) Anm¶mnmgyZ (ñdV:cm dmMdʶmgmR>r ‘cm ˶mMo eaU hdo
Amho.) 5 Omo cmoH$m§À¶m ‘ZmV dmB©Q> {dMma ^aVmo, 6 ‘J Vmo {OÞm§n¡H$s Agmo dm
‘Zwî`m§nH¡ $s.'
597
598 gyah-112.
Hw$amUAc-B˜cmg
599
600 gyah-40.
Hw$amUAc-‘mo‘rZ
601

You might also like

pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy