Basso continuo
Basso continuo (Italiaans vir "ononderbroke bas", of kortweg continuo) is 'n metode van begeleiding in 'n twee- of meerstemmige musiekstuk, en word algemeen in barokmusiek aangetref. Dit vorm die grondslag en harmoniese raamwerk in musiek van om en by 1600 tot 1800, en die musikoloog Hugo Riemann (1849-1919) het die barokperiode derhalwe as die basso continuo-tykvak (Duits: Generalbasszeitalter) omskryf. In ou geskiedenisboeke word die "uitvinding" van die basso continuo-praktyk aan die Franciskaanse monnik Lodovico Grossi da Viadana toegedig. Met die term basso continuo word soms ook die instrumente bedoel wat hierdie begeleiding verskaf.
Basso continuo is beperk tot die diepste instrumentestem (baslyn) en bestaan uit harmonieë wat die melodie en musikale verloop van die stuk ondersteun en fasiliteer. Dit is aldus die geïmproviseerde, dekoratiewe en aanvullende spel wat die basis van die harmonie vorm, en altyd in die baslyn uitgeskryf word. Die harmonieë word aangetoon deur middel van 'n getallestelsel onder die basnote, die sogenaamde gesyferde bas.
Etlike instrumente kan die basso continuo speel, en welke dit dan behartig is tipies 'n kwessie van smaak of beskikbaarheid. Die basis is die uitgeskrewe bas, dikwels uitgevoer deur die tjello of altviool. Daarbenewens word 'n dekoratiewe en improviserende akkoordinstrument, soos klawesimbel, orrel (in 'n kerk) of luit (vir klein ensembles) ingesluit.
Die basso continuo het ontstaan as 'n verkorte notasie van die harmonie as hulpmiddel vir die toonaangewende (dirigerende) orrelspeler. Die orrelis kon nou met 'n oogopslag akkoorde ter ondersteuning lewer en gelyketyd aandag skenk aan ander deelnemers aan die musiseerproses. Hierdie uitvoeringspraktyk was hoofsaaklik tydens die barokperiode in swang, en is sedert die Klassieke periode, d.w.s. sedert ongeveer 1775, al hoe minder gebruik. Voorbeelde uit die 19de eeu is nog skaarser; die komponis Anton Bruckner het vir sy mars 'n basso continuo vir die orreldeel ingesluit, en dan wel as 'n verwysing na die ouer styl.
In moderne uitgawes van werke met 'n basso continuo-begeleiding word 'n moontlike akkoordontwikkeling en vokalisering van die vulstemme aan die hand van die baslyn gewoonlik volledig uitgeskryf, sodat daar geen beroep op die improvisasie-vermoë van die uitvoerende kunstenaar gemaak word nie.
Akkoordsimbole
[wysig | wysig bron]
In moderne populêre musiek kom daar weer 'n verkorte notasie voor, maar nou met simbole soos Am en C7. Dit werk goed met sommige instrumente, soos die akkordeon, wat 'n hele akkoord met een knoppie bespeel. Sommige musikante kan slegs hierdie simbole lees en nie die geskrewe vorm nie. Hierdie simboolnotasie word ook in veral jazz- en leadsheet-musiek opgemerk. Die verskil hier met basso continuo is dat hierdie simboolnotasie nie 'n volledige baslyn met gepaardgaande akkoorde bied nie, maar slegs die harmoniese funksie vervul, en gevolglik sonder 'n werklike basmelodie, so kenmerkend aan die basso continuo-styl, fungeer. Akkoordsimbole word daarenteen ook tipies by die hoofmelodie geplaas, in stede van die basmelodie.