Calendariu chinu
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
| Calendariu chinu | |
|---|---|
calendario lunisolar (es)  y traditional calendar in China (en) | |
 |
El calendariu chinu (en chinu tradicional 陰陽曆, en simplificáu 阴阳历, pinyin yīn-yáng lì) ye de tipu lunisolar, los meses son llunares, ye dicir que'l primer día ye'l de la lluna nueva y el día 15, el de lluna llena; como nun añu solar hai doce meses llunares y amás una decena de díes, entrepólense siete meses añadíos (闰月, rùnyuè) a lo llargo de diecinueve años, p'alcordalo col calendariu solar.
Orixe
[editar | editar la fonte]Alredor del añu 2637 e.C. , introducióse'l calendariu de cinco ciclos de doce años rexíos por animales distintivos: Aguarón, Toru, Tigre, Llebre, Dragón, Culiebra, Caballu, Oveya, Signu del Monu Monu, Gallu, Signu del Perru Perru y Signu del Gochu Gochu.
Les cases llunares o shǔ son caúna de les 28 constelaciones del zodiacu llunar. Dependiendo del día y hora de nacencia de la persona, la lluna va tar en dalguna de les cases llunares, que, según l'astroloxía china, determina a cada persona.
Dalgunos atribúin l'orixe del calendariu chinu tradicional a la civilización Xia, qu'ocupaba la rexón mientres el sieglu XXII e.C. , ente qu'otros atribuyir direutamente al míticu Huangdi, unificador y primer emperador de la China, que vivió nel sieglu III e.C.
Los historiadores asitien los sos oríxenes escontra la metá de la dinastía Shang (1300 e.C. ), cuando se tien primer constancia documental del usu de les cuentes cícliques pa los díes.
El problema pa los sabios astrónomos chinos foi'l mesmu que pal restu de los pueblos antiguos: intentar combinar los movimientos de la lluna y del sol, ciclos siempres difíciles de congeniar. El calendariu chinu tradicional yera llunar, pero ello causaba graves problemes a los llabradores porque nun había forma d'afitar les estaciones nél.
Como pal restu de cultures, la busca d'un calendariu que reflexara correutamente les estaciones yera fundamental pa l'agricultura, polo cual los pueblos buscaron maneres de reparar el movimientu de los astros y reflexalo nun sistema cronolóxicu de díes completos.
Pasaron los sieglos y hacia l'añu 104 e.C. , per mediu de sistemes d'observación y de midida de les solombres proyeutaes por un palu vertical (gnomon), los antiguos astrónomos chinos llegaron a envalorar la duración del añu en 365,2509 díes, un aproximamientu escelente pa la dómina. Yá sobre l'añu 480 de nuesa yera, el gran sabiu Ju Chongzchi establecer en 365,2428 díes, con un escesu de tan solo 52 segundos sobre'l valor vixente (365,2422). Pero hai variaciones.
L'añu chinu ordinariu consta de 12 meses llunares, que la so duración bazcuya ente 353 y 355 díes. Cada trés años entrepólase un añu con un mes más, resultando un añu ente 383 y 385 díes; anguaño de trelce meses llámase añu embolismal.
Actualidá
[editar | editar la fonte]La República de China (1912-1949) adoptó oficialmente'l calendariu gregorianu en 1912,[1] pero por caltenese ciertu costumes populares y pola ocupación del norte de la China polos señores de la guerra, hasta'l 1 de xineru de 1929 nun s'aplicó en tol país. Tamién s'adoptó como hora oficial la de los primeros puertos abiertos a los occidentales, na mariña este (120° de llargor Esti), y non la de Beixín.
Día, hora, y selmana
[editar | editar la fonte]Nel calendariu chinu, los díes empiecen a medianueche y terminen a la medianueche siguiente, pero les persones tienden a considerar que'l día empieza a l'amanecida. Na China antigua, el tiempu dividíase según el sistema shí-kè y Geng-diǎn. Por casu: Hai 12 shí y 100 kè o 10 Geng y 60 diǎn o 6000 FEN nun día.[2][3]
Anguaño, los díes estremar col sistema. hora-minuto-segundu y arrexuntar en selmanes de 7 díes y los díes de la selmana marcar col númberu ordinal quitando'l domingu.[2]
Estilu Asturianu equivalente |
Estilu 1 | Estilu 2 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 漢字 | Significáu | Pinyin | 漢字 | Significáu | 読み Xaponés | 한글 Coreanu | |||
| Lunes | 星期一 | Primer día de la selmana | Xīngqī/qí yī | 月曜日 | Día de la lluna | げつ よぅび | Getsu yōbi | 월 요일 | Wol yoil |
| Martes | 星期二 | Segundo día de la selmana | Xīngqī/qí èr | 火曜日 | Día del fueu (Marte) | か よぅび | Ka yōbi | 화 요일 | Hwa yoil |
| Miércoles | 星期三 | Tercer día de la selmana | Xīngqī/qí sān | 水曜日 | Día de l'agua (Mercuriu) | すい よぅび | Sui yōbi | 수 요일 | Su yoil |
| Xueves | 星期四 | Cuartu día de la selmana | Xīngqī/qí sì | 木曜日 | Día de la madera (Xúpiter) | もく よぅび | Moku yōbi | 목 요일 | Mog yoil |
| Viernes | 星期五 | Quintu día de la selmana | Xīngqī/qí wǔ | 金曜日 | Día del metal (Venus) | きん よぅび | Kin yōbi | 금 요일 | Geum yoil |
| Sábadu | 星期六 | Sestu día de la selmana | Xīngqī/qí liù | 土曜日 | Día de la tierra (Saturnu) | ど よぅび | Do yōbi | 토 요일 | To yoil |
| Domingu | 星期日 O 星期天 | Día icónicu de la selmana | Xīngqī/qí rì | 日曜日 | Día del sol | にち よぅび | Nichi yōbi | 일 요일 | Il yoil |
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ La China del sieglu XX
- ↑ 2,0 2,1 Needham, Joseph. (1959). Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth. Cambridge University Press., reprinted Taipei: Caves Books, Ltd.(1986), páxs. 109–110.
- ↑ Ho, Peng Yoke. (2000). Li, Qi, and Shu: An Introduction to Science and Civilization in China. Mineola: Dover Publications. ISBN 0-486-41445-0. p. 105.
- ↑ http://www.newsmth.net/bbsanc.php?path=/groups/sci.faq/Astronomy/bw/all2/bk37k/M.1275291864.z0&ap=353
- ↑ http://www.math.nus.edu.sg/aslaksen/calendar/ChineseNewYear1000.nb
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Calendariu chinu.
星期一 星期三 星期二 星期五 星期六 星期四 星期日 O 星期天 漢字
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q134032- Multimedia: Calendars of China