Darmstadt

Darmstadt
Alministración
País	Alemaña
Estáu federáu	Hesse
Regierungsbezirk	Darmstadt
Tipu d'entidá	gran ciudá
Cabezaleru/a del gobiernu	Jochen Partsch
Nome oficial	Darmstadt (de)
Nome llocal	Darmstadt (de)
Códigu postal	64283–64297
Xeografía
Coordenaes	49°52′00″N 8°39′00″E / 49.8667°N 8.65°E
	Darmstadt Darmstadt (Alemaña)
Superficie	122.07 km²
Altitú	144 m
Llenda con	Darmstadt-Dieburg (es) y Offenbach (es)
Demografía
Población	164 792 hab. (31 avientu 2023); - 81 048 homes (30 setiembre 2021); - 78 126 muyeres (30 setiembre 2021)
Porcentaxe	100% de Darmstadt
Densidá	1349,98 hab/km²
Más información
Fundación	1330 (Gregorianu)
Prefixu telefónicu	06151, 06150 y 06159
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Graz, Saanen (es) , Alkmaar, Troyes, Chesterfield (es) , Trondheim, Bursa, Płock, Szeged, Gyönk (en) , Freiberg, Brescia, Úzhgorod, Liepāja, Logroño y San Antonio
	darmstadt.de

Darmstadt ye una ciudá del estáu federáu de Hesse, Alemaña, con una población de 164 792 hab. (31 avientu 2023)^[1]^[2] (430.993 en zona urbana).^[3]^[4] Asítiase a unos 30 km al sur del centru de Frankfurt del Main y a 40 km de Wiesbaden. La so rede de tresporte urbanu consta de nueve llinies de tranvía y más de 20 llinies d'autobús urbanes y rexonales. La ciudá cunta con una estación pa los trenes rexonales y de llarga distancia, y ta coneutada cola rede de cercaníes de la rexón Rin-Meno. Darmstadt foi históricamente un centru alministrativu, alzándose en sede del antiguu Landgraviato de Hesse-Darmstadt, y desenvolviendo un importante sector industrial, científicu y educativu a partir d'empiezos del sieglu XX. Amás d'allugar un gran númberu d'industries químiques, ente les cualos destaquen Merck (productos farmacéuticos) y Röhm (Plexiglás), la ciudá ye sede del Centru Européu d'Operaciones Espaciales de l'Axencia Espacial Europea. Prueba de la so pujanza nel ámbitu científicu ye'l fechu de que l'elementu Darmstadtio (númberu atómicu 110) de la tabla periódica tomó'l so nome n'honor a la ciudá, al ser sintetizáu nel Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI (centru d'investigación sobre iones pesaos) asitiáu nel barriu de Wixhausen (norte de Darmstadt).

Barrios

Darmstadt estrémase oficialmente en 9 barrios ('Stadtteile'). Dichos barrios son, n'orde alfabéticu:^[5]

Darmstadt-Arheilgen
Darmstadt-Bessungen
Darmstadt-Eberstadt

Darmstadt-Kranichstein
Darmstadt-Mitte ('Centru')
Darmstadt-Nord ('Norte')

Darmstadt-Ost ('Esti')
Darmstadt-West ('Oeste')
Darmstadt-Wixhausen

Historia

La Plaza del Mercáu ('Marktplatz') frente al Palaciu Ducal, alredor de 1900. Una de les poques zones de la ciudá reconstruyíes nun estilu similar tres la Segunda Guerra Mundial.

Oríxenes

El nome de Darmstadt apaez per vegada primera a finales del sieglu XI, entós daquella como Darmundestat. El nome deriva del Darmbach, un pequeñu regueru zigzagueante que travesaba d'antiguo la ciudá. Esti regueru, qu'hasta tiempos recién caltuviérase soterráu, ta siendo parcialmente descubiertu y recuperáu na actualidá p'añader una traza de personalidá al centru de la ciudá. El títulu de ciudá foi-y concedíu a Darmstadt pol Emperador del Sacru Imperiu Lluis IV de Baviera en 1330, perteneciendo dende entós a los condes de Katzenelnbogen. En 1422, con una suntuosa fiesta celebróse'l casoriu de Felipe, fíu del Conde Xuan IV de Katzenelnbogen, primer viticultor de Riesling, con Ana de Wurtemberg. Con esta unión quedó formáu unu de los condaos más ricos. Enrique III suañaba coles riqueces del Conde Felipe de Katzenelnbogen-Diez, col so oru y plata, pero más que nada coles sos bodegues apinaes de vinu.^[6]

Cuando la casa de Katzenelnbogen escastar en 1479, la ciudá pasó a depender del Landgraviato de Hesse. Foi sede de los gobernantes del posterior de Hesse-Darmstadt (1567-1806) y de los del Gran Ducáu de Hesse y el Rin.^[7]

Edá Moderna

La población de la ciudá amontar mientres el sieglu XIX, dende los escasos 10.000 habitantes de principios de sieglu hasta los 72.000 colos que concluyó. Una escuela politéunica, que darréu pasaría a ser Universidá Téunica, güei conocida como TU Darmstadt, foi fundada en 1877.

A empiezos del sieglu XX Darmstadt foi, xunto con Múnich, un importante centru del movimientu artísticu modernista conocíu como Jugendstil, la variante alemana del Art Nouveau francés o'l estilu modernista de Cataluña. Competiciones añales d'arquiteutura llevaron a la construcción de munchos ayalgues arquiteutóniques d'esti periodu. Les llendes municipales de Darmstadt fueron estendíos en 1937 pa incluyir les llocalidaes vecines de Arheilgen y Eberstadt, y en 1938 la ciudá dixebróse alministrativamente del distritu circundante (Kreis).

Alemaña Nazi

L'antiguu Conceyu en Marktplatz na actualidá.

Darmstadt foi la primer ciudá d'Alemaña n'obligar a los comercios xudíos a cerrar les sos puertes en 1933, pocu dempués de tomar del poder n'Alemaña per parte de los nazis (naquel momentu, los comercios namái fueron clausuraos per un día, so la sida de "poner en riesgu l'orde y tranquilidá de la comunidá")^[8] En 1942, más de 3.000 xudíos de Darmstadt fueron recluyíos nun campu en Liebigschule, pa darréu ser deportaos a campu de concentración.^[9]

El centru históricu de la ciudá de Darmstadt foi cuasi totalmente destruyíu mientres el bombardéu aereu británicu del 11 de setiembre de 1944 (la ciudá yá fuera bombardiada el 30 de xunetu de 1940). Nel cursu d'esti ataque aereu calcúlase que morrieron ente 11.000 y 12.500 de los sos habitantes, y ente 66.000 y 70.000 d'ellos quedaron ensin llar. Más de los trés cuartes partes del centru de la ciudá quedaron amenorgaos a escombros,^[10] lo cual traxo una reconstrucción posterior de la ciudá que foi realizada nun estilu arquiteutónicu de posguerra relativamente senciellu y funcional, faciendo perder a l'antigua capital de Hesse gran parte de la so guapura y curiosu.

Tres la Segunda Guerra Mundial

A lo llargo de los sieglos XIX y XX, Darmstadt convertir en sede de munches empreses teunolóxiques y centros d'investigación, llegando al estremu de autodenominarse a sigo mesma como "ciudá de les ciencies" dende 1997. Ye reconocida internacionalmente como un centru d'alta teunoloxía estratéxicamente asitiáu nes cercaníes del Aeropuertu Internacional de Frankfurt, con importantes actividaes nel ámbitu de la industria aeroespacial (el ESOC), la química, la farmacéutica, la teunoloxía de la información, la bioteunoloxía, les telecomunicaciones (presencia de la Deutsche Telekom) y la mecatrónica. Nel añu 2000, la rexón de Darmstadt algamó'l tercer puestu ente les 97 rexones alemanes clasificaes na clasificación de la publicación WirtschaftsWoche en función de la so importancia teunolóxica.

Na actualidá

Edificios y atraiciones turístiques

'Luisenplatz', la plaza principal de Darmstadt.

La 'Wasserturm' (una antigua torre depósitu d'agua pal ferrocarril, anguaño restorán y galería d'arte).

El palaciu ducal de Darmstadt asítiase nel centru de la ciudá. Foi residencia de los condes de Hesse-Darmstadt, darréu Grandes Duques de Hesse por gracia de Napoleón. El so aspeutu actual data del sieglu XVIII. Los condes tamién teníen el denomináu castiellu de Frankenstein, que data del sieglu XIII, siendo adquiríu pola dinastía de Hesse-Darmstadt en 1662. Mary Shelley probablemente adoptó'l nome de dichu castiellu pal títulu de la so novela Frankenstein o'l modernu Prometeo (1818). Antes d'escribir la hestoria que nella se rellata, l'autora viaxara pola rexón y visitáu Eberstadt, llocalidá cercana al castiellu (anguaño un barriu de Darmstadt), pudiendo recibir d'esta miente la inspiración necesaria.

Luisenplatz, la plaza mayor de la llocalidá, constitúi'l puntu central de la ciudá. Anguaño ta arrodiada de modernos edificios. En 1844, la Ludwigsäule (llamada popularmente Langer Lui, esto ye, Llargu Ludwig), una columna de 33 m d'altor en memoria de Lluis I (Ludwig I), primer Gran Duque de Hesse, foi alzada nel centru de la plaza. La otra gran plaza de la ciudá ye la denomada Marktplatz (vease la imaxe), o Plaza del Mercáu.

Perviven en Darmstadt exemplos del periodu del Jugendstil, incluyendo'l Rosenhöhe, un xardín de roses d'estilu inglés del sieglu XIX, apocayá anováu y replantado, el Mathildenhöhe, cola Hochzeitsturm ('Torre de la Boda', comúnmente conocida como la 'Torre de Cinco Deos') y la Capiya Rusa, según una coleición de pequeñes casines privaes construyíes por arquiteutos del Jugendstil que s'establecieron en Darmstadt. La Capiya Rusa foi construyida como capiya privada pol postreru Zar de Rusia, Nicolás II, que la so esposa Alexandra yera natural de Darmstadt.

La Waldspirale, un complexu residencial diseñáu pol austriacu Friedensreich Hundertwasser, foi construyíu ente 1998 y 2000. Trátase d'un edificiu internacionalmente famosu pol so refugu de formar angulares, siendo caúna de les sos ventanes d'una forma distinta, traza carauterística de la obra de Hundertwasser.

La estación central de ferrocarril de Darmstadt (Darmstadt Hauptbahnhof), construyida en 1912, topar na llende occidental de la ciudá, siendo parada de trenes tantu locales y rexonales como de llarga distancia. Tamién sirve de parada a la rede d'autobuses y tranvíes.

Tolos años a empiezos de xunetu tien llugar la fiesta popular de la Heinerfest, que se desenvuelve nes cais circundantes al antiguu palaciu ducal. Trátase d'un festival tradicional alemán con actuaciones folclóriques, cerveceríes y variaos puestos gastronómicos, ente los que se suelen atopar representaciones de les ciudaes hermaniaes con Darmstadt (como ye'l casu de Logroño). Otra fiesta popular, la 'Schloßgrabenfest', más empobinada a les actuaciones musicales en direutu, llevar a cabu nel mesmu llugar nel mes de mayu de cada añu. Dambos eventos rexunten cada añu a 700.000 y 400.000 visitantes, respeutivamente.

Teunoloxía

Darmstadt ye sede de la famosa Universidá Téunica de Darmstadt (TU Darmstadt), unu de los institutos teunolóxicos más importantes d'Alemaña, llargamente reconocíu nel ámbitu de la investigación y la docencia nes disciplines d'Inxeniería Llétrica, Civil y Mecánica. Tamién lo ye de la Universidá de Ciencies Aplicaes de Darmstadt (Hochschule Darmstadt), de la Evangelische Fachhochschule Darmstadt, universidá confesional pa enfermería y trabayu social, y de cuatro institutos d'investigación de la Sociedá Fraunhofer, lo mesmo que de un centru d'investigación sobre iones pesaos (Gesellschaft für Schwerionenforschung, GSI) qu'opera un acelerador de partícules na so sede de Wixhausen. Los trés universidaes de la ciudá son responsables de la gran población estudiantil de la ciudá, qu'algamó la cifra de 33.547 estudiantes en 2004.

Ente otros, el GSI afayó'l elementu químicu Darmstadtio (númberu atómicu 110), que recibió'l so nome n'honor a la ciudá en 2003. Esti fechu fai de Darmstadt una de les úniques siete ciudaes con un elementu nomáu nel so honor (xunto con Ytterby en Suecia (cuatro elementos); Strontian n'Escocia; Copenḥague en Dinamarca (que'l so nome llatín da llugar al Hafnio); París (que'l so nome llatín da llugar al Luteciu); Berkeley; y Dubná en Rusia). Dellos otros elementos, incluyendo'l meitnerio (númberu atómicu 111) (1994) y el copernicio (númberu atómicu 112) (1996) tamién fueron sintetizaos nes instalaciones del GSI en Darmstadt.

El Centru Européu d'Operaciones Espaciales (ESOC) de l'Axencia Espacial Europea ta asitiáu en Darmstadt, según el EUMETSAT, qu'opera satélites meteorolóxicos. Darmstadt ye un centru de la industria químico y farmacéutico, cuntando con centros y plantes principales de diverses compañíes (ente les que destaquen les de Merck, Röhm y Schenck RoTec).

Cultura

El Jazz-Institut Darmstadt ye'l mayor archivu de Jazz públicamente accesible d'Alemaña. El Internationales Musikinstitut Darmstadt alluga una de les mayores coleiciones mundiales de partitures musicales de posguerra, ye amás sede del llamáu Festival de Darmstadt, en realidá unos cursos de branu con conciertos de música contemporánea fundaos por Wolfgang Steinecke col nome de Internationale Ferienkurse für Neue Musik. Un gran númberu de compositores de vanguardia asistieron ya impartieron conferencies dichu institutu, incluyendo a Olivier Messiaen, Luciano Berio, Milton Babbitt, Pierre Boulez, Luigi Nonu, John Cage, György Ligeti, Luis de Pablo, Iannis Xenakis, Karlheinz Stockhausen y Mauricio Kagel.

La Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung (Academia Alemana pa la Llingua y la Poesía) ufierta places a escritores y escolares destinaes a la investigación de diversos aspeutos rellacionaos cola llingua alemana.^[11]El premiu añal de l'Academia, denomináu Georg-Büchner-Preis n'honor a Georg Büchner, ta consideráu como unu de los más prestixosos premios lliterarios pa escritores en llingua alemana.

Bases militares

Nel área de Darmstadt entá esiste personal del Exércitu de los Estaos Xuníos. Xusto saliendo del centru de Darmstadt atópase la Guarnición Darmstadt del exércitu estauxunidense, nes instalaciones del cuartel de Cambrai-Fritsch, orixinalmente construyíu na década de 1930 como dos barracones separaos (Cambrai y Freiherr von Fritsch). En xunetu de 2007, el Departamentu de Defensa de los EE. XX. anunció que les instalaciones seríen clausuraes en marzu de 2009 y devueltes al Gobiernu alemán.

Personaxes famosos

Markus Rühl conocíu por ser el culturista más famosu n'Alemaña, profesional de la IFBB. Nació en 1972 en Darmstadt.
Johann Wolfgang Goethe, famosu poeta que pasó parte de los sos primeros años d'oficiu trabayando en Darmstadt.
Christoph Graupner, compositor barrocu que trabayó mientres más de 50 años na corte de Darmstadt.
Georg Christoph Lichtenberg, científicu y escritor satíricu, nacíu nes cercaníes y criáu en Darmstadt.
Justus von Liebig, químicu y científicu, nacíu en Darmstadt.
Friedrich August Kekulé von Stradonitz, químicu orgánicu, nacíu en Darmstadt.
Annemarie Heinrich, fotógrafa xermanu-arxentina, nacida en Darmstadt.
Alejandra Fiódorovna Románova, última emperatriz de Rusia y esposa del últimu Zar de Rusia Nicolás II, nacida en Darmstadt.
Isabel Fiódorovna, hermana de la última emperatriz de Rusia y fundadora del Conventu de Santa Marta y Santa María de Moscú, nacida en Darmstadt.