Kinmen
| Kinmen | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Mota | county of Taiwan (en)  eta Uhartedi |
| Azalera | 153 km² |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 24°26′N 118°20′E / 24.44°N 118.33°E |
| UTC ordua | Taiwan time (en) |
| Herrialdea |  Taiwan |
| Former provinces of the Republic of China | Fuchien |
| Ur-gorputza | Ozeano Barea |
Quemoy edo Kinmen (txinera tradizionalez: 金門; pinyinez: Jīnmén; euskaraz: «Urrezko Atea») Taiwango uhartea da. Formosako itsasartean dago, eta hamabi uharte txikiz osaturiko izen bereko uhartediko nagusia da. 132 km2 ditu eta 84.570 biztanle (2008).
Txinako Fukien probintziako lurraldea izan zen, baina komunistek Txinako lurralde gehiena hartu eta nazionalistak Taiwanera bidali zituztenean, haien esku gelditu zen. Gaur egun Taiwanen lurraldea da.[1]
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Japoniak 1937tik 1945era arte uhartea okupatu zuen arren[2] eta Taiwan eta Penghu uharteak ez bezala, Kinmen ez zitzaion inoiz Japoniar Inperioari laga, Fukien probintziaren zatitzat hartzen baitzen (eta kontsideratzen da). 1949an Kuomintang Taiwan uhartera erretiratu ondoren,[3] uhartea Txinako Errepublikako gobernuaren kontrolpean mantendu ziren, eta, beraz, Txinako Herri Errepublikako eta Txinako Errepublikako indarren arteko liskarren lekua izan zen Taiwango itsasartearen lehen eta bigarren krisietan, eta 1960ko Estatu Batuetako presidentetzarako hauteskundeen gai nagusi bihurtu zen.[4]
Kinmenek erreserba militar gisa balio izan zuen, baina 1990eko hamarkadaren erdialdean gobernu zibilari itzuli zitzaion eta Taiwanetik eta Taiwanerako bidaia baimendu zen. Kinmen eta Txina kontinentalaren arteko bidaia zuzenak 2002an ireki zituzten, eta 2003an eten egin ziren laburki, ASAL epidemiaren ondorioz. Irekiera honek eztanda ekonomikoa ekarri zuen eta sarrera gisa balio izan du kontinentean kokatzeko modu merkeago bat bilatzen duten taiwandar enpresarientzat, Hong Kongetik igaroz baino.
Banaketa administratiboa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Sei udalerritan banaturik dago: Jincheng, Jinsha, Jinhu, Jinning, Lieyu eta Wuqiu
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]  Datu klimatikoak (Kinmen) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 26.2 | 28.1 | 31.6 | 32.1 | 37.8 | 38.4 | 39.1 | 39.1 | 38.2 | 36.7 | 33.3 | 27.5 | ' |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 16.6 | 16.8 | 20.1 | 23.2 | 26.1 | 29.5 | 32.1 | 32.2 | 30.7 | 27.6 | 23.8 | 19.7 | 24.9 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 12.6 | 13.0 | 15.1 | 19.3 | 23.1 | 26.3 | 28.4 | 28.5 | 26.6 | 23.6 | 19.4 | 15.5 | 21 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 10.0 | 10.1 | 12.2 | 16.4 | 20.8 | 23.9 | 25.9 | 25.6 | 24.3 | 20.9 | 16.8 | 12.8 | 18.3 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | 1.3 | 4.1 | 4.2 | 8.2 | 12.8 | 16.6 | 23.0 | 22.9 | 20.0 | 14.1 | 9.5 | 3.2 | ' |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 34.7 | 63.5 | 92.3 | 118.3 | 139.8 | 154.2 | 127.6 | 156.3 | 116.4 | 38.6 | 23.5 | 24.2 | 1089.4 |
| Eguzki orduak | 124.6 | 98.3 | 96.2 | 113.2 | 138.4 | 182.8 | 246.1 | 227.1 | 188.2 | 187.1 | 150.3 | 151.0 | 1903.3 |
| Hezetasuna (%) | 74.4 | 76.6 | 78.4 | 82.6 | 83.1 | 83.8 | 81.4 | 80.3 | 78.4 | 72.4 | 71.2 | 73.5 | 78 |
| Iturria (1): Agricultural Research Institute, Kinmen County[5] | |||||||||||||
| Iturria (2): Central Weather Bureau (Extremes 2004–present)[6][7][8][9] | |||||||||||||
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ (Gaztelaniaz) Islas de China. .
- ↑ (Ingelesez) Tourism Administration Republic of China (Taiwan). (2008-04-30). Tourism Administration, Republic of China (Taiwan)-Kinmen County. .
- ↑ (Gaztelaniaz) Abril, Guillermo. (2023-04-16). «Taiwán, el punto caliente donde chocan las superpotencias» El País.
- ↑ (Txineraz) Agricultural Research Institute, Kinmen County. 氣候環境. .
- ↑ (Txineraz) Central Weather Bureau. 氣象站各月份最高氣溫統計. .
- ↑ (Txineraz) Central Weather Bureau. 氣象站各月份最高氣溫統計(續). .
- ↑ (Txineraz) Central Weather Bureau. 氣象站各月份最低氣溫統計. .
- ↑ (Txineraz) Central Weather Bureau. 氣象站各月份最低氣溫統計(續). .
