បទុមរាជា
| បទុមរាជា | |
|---|---|
| ព្រះ | |
| ស្វាមី/មហេសី | សុភវត្តី |
| បុត្រ | ពញាជ័យ ពញាសួស |
| សន្តតិវង្ស | ព្រះទេវង្សអស្ចារ្យ |
| បិតា | ជេដ្ឋាជ័យ រឺ ចក្រព័ត្រ |
| មាតា | តារាវត្តី រឺ អ្នកម្នាងទង |
| ប្រសូត | មហានគរ |
| សុគត | មហានគរ នគរគោកធ្លក |
ព្រះបទុមរាជា ទ្រង់ត្រូវជាបុត្រ ព្រះបាទជេដ្ឋាជ័យ និង ព្រះនាងតារាវត្តី រឺ ព្រះបាទចក្រព័ត្រ និងព្រះមាតាអ្នកម្នាងទង។ ព្រះរាជវង្សតពីទ្រង់គឺ ពញាជ័យ និងពញាសួស។
ប្រវត្តិនិងញាតិវង្ស
[កែប្រែ]មានតែពង្សាវតារ ដែលរុះរើរៀបចំសរសេរសាជាថ្មី របស់គណៈកម្មការសម្ដេចវាំងជួន និងពង្សាវតារវត្ដទឹកវិលទេដែលបានរៀបចំតាក់តែងអធិប្បាយបញ្ជាក់ យ៉ាងពិស្ដារ អំពីដើមកំណើតពូជពង្សស្ដេចត្រសក់ផ្អែម។ គឺក្នុងន័យហាក់បីដូចជាចង់អះអាងថា ស្ដេចអង្គនេះមានឈាមជ័រជាប់ពីព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម័យអង្គរ ហើយព្រះអង្គក៏ជាអ្នកមានបុណ្យមានឫទ្ធិអានុភាពខ្លាំងពូកែអស្ចារ្យ មិនចាញ់ស្ដេចជំនាន់មុនដែរ។ តែការរៀបចំ សម្របសម្រួលប្រទាក់ប្រទងពូជពង្ស ឲ្យបានសមរម្យល្អមើល ល្អស្ដាប់របស់ពង្សាវតារទាំងពីរមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទេ។ ដូចជាបញ្ហាឈ្មោះ ឫសគល់ ដើមកំណើតឪពុក និងកាលបរិច្ឆេទផ្សេងៗជាដើម៘ ទោះបីជាមានការច្របូកច្របល់ដូច្នេះក៏ដោយ ក៏សាច់រឿងក្នុងពង្សាវតារទាំងពីរ មានដំណើររឿងប្រហាក់ប្រហែលដូចគ្នាដែរ។ បិតារបស់ស្ដេចត្រសក់ផ្អែម មានព្រះនាមព្រះបទុមរាជា។ ពង្សាវតារវត្ដទឹកវិលបានសរសេរថា ព្រះអង្គត្រូវជាព្រះរាជបុត្រព្រះជេដ្ឋាជ័យ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរទី១៤។ ព្រះអង្គបានប្រសូតក្នុងឆ្នាំរោងព.ស ១០៧៦ ត្រូវជាម.ស៤៥៤ និងត្រូវជាគ.ស ៥៣៣។ ព្រះអង្គជាបងរបស់ព្រះស័ង្ខចក្រ ឬស្ដេចគំលង់ ព្រះមហាក្សត្រទី១៥ ក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ព.ស ១០៧៧ ម.ស ៤៥៦ ត្រូវជាគ.ស ៥៣៤ ជាមួយនឹងអ្នកម្នាងមាលាវត្ដី ព្រះបាទជេដ្ឋាជ័យបានបុត្រីមួយអង្គព្រះនាមសុភវត្តី។ តែបើពង្សាវតារសម្ដេចវាំងជួនវិញ ព្រះបទុមកុមារត្រូវជាបុត្រច្បងរបស់ព្រះបាទចក្រព័ត្រ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរទី១៦ ហើយត្រូវជាបងរបស់ស្ដេចពញាក្រែក ឬព្រហ្មកិល និងព្រះបាទបក្សីចាំក្រុង។ ព្រះអង្គប្រសូតក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ។ ថ្ងៃមួយក្នុង ឆ្នាំឆ្លូវ ដោយតប់ប្រមល់ខ្វល់រសាប់រសល់ នៅមិនសុខមិនសាប់ក្នុងព្រះបរមរាជវាំងតទៅមុខទៀតកើត ព្រះបទុមរាជាក៏សុំព្រះបិតា ព្រះជេដ្ឋាជ័យ ទៅសាងផ្នួសនៅភ្នំគូលែន។
ចំណែកឯព្រះនាង សុភវត្តី កាលបានព្រះជន្ម ១៦ ឆ្នាំ បានធ្វើដំណើរកំសាន្ដតាមព្រះបិតាទៅលេងមាត់សមុទ្រ។ នៅពេលដែលព្រះនាងកំពុងតែដើរប្រពាតព្រៃលេង ដោយសប្បាយរីករាយ ស្រាប់តែមានភ្លៀងផ្គរខ្យល់ព្យុះសង្ឃរាបោកបក់មកយ៉ាងខ្លាំងក្លា ចំនួនបីយប់បីថ្ងៃ ធ្វើឲ្យព្រះនាងវង្វេងក្នុងព្រៃជ្រៅម្នាក់ឯង រកផ្លូវច្រកចេញវិលមកដំណាក់មិនឃើញ។ បាត់កូនគ្មានដំណឹង ព្រះរាជាក៏បញ្ជាឲ្យនាម៉ឺនពលរេហ៍ និងប្រជានុរាស្ដ្រ កាប់ឆ្ការព្រៃរកបុត្រី។ កាប់ឆ្ការរកគ្រប់ទិសទីទាំងក្នុងព្រៃក្រំថ្ម ទាំងមុជទឹករាវរកក្នុងបាតសមុទ្រទៀត ក៏គេនៅតែរកព្រះនាងសុភវត្តីមិនឃើញ។ កន្លែងដែលស្ដេច និងពលសេនានាំគ្នាកាប់ឆ្ការព្រៃ ជ្រាវរកបុត្រីនេះ បានជាប់ឈ្មោះថា ភ្នំជ្រាវរៀងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ព្រះអង្គខំប្រឹងរកបុត្រី អស់រយៈពេលបីខែ តែនៅតែរកមិនឃើញ។ ទីបំផុត ដោយក្ដីអស់សង្ឃឹម ព្រះមហាក្សត្រក៏សំរេចចិត្ដនាំនាម៉ឺនមន្ដ្រីពលរេហ៍ និងបរិវារ ធ្វើដំណើរវិលត្រលប់មកមហានគរវិញ។ ចំណែកព្រះនាងសុភវត្តី ព្រះនាងវង្វេងវង្វាន់ លែងដឹងទិសតំបន់អ្វីទាំងអស់ ក្នុងព្រៃជ្រៅស្ងាត់ជ្រងំភ្នំជ្រាវ។ នាងរសាត់អណ្ដែត ភ័យព្រួយកំសត់វេទនាតែម្នាក់ឯង គ្មានទិសដៅ និងគ្មានទីពឹងពំនាក់។ ដោយស្រេកឃ្លានខ្លាំងពេក ព្រះនាងបានលូកដៃទៅក្បង់ទឹកដក់ក្នុងដានជើងដំរីយកមកសោយចំអែតកាយ តែនេះជាទឹកនោមដំរីស។ មិនយូរប៉ុន្មាន អស្ចារ្យណាស់ ព្រះនាងសុភវត្តីចាប់ផ្ដើមទ្រង់គភ៌។ នាកាលសម័យនោះ ព្រះនាងបានទទួលការទំនុកបំរុងជួយយកអាសាអំពីសំណាក់អ្នកស្រុកអ្នក ភូមិភ្នំជ្រាវ ដែលបានសង់សំណាក់មួយថ្វាយទុកគ្រាន់នឹងសំរាកជ្រកកោនសំណាក់នៅ។ កន្លែងសំណាក់នោះជាប់ឈ្មោះ គោកព្រះរាជមន្ទីរ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ ក្នុងឆ្នាំថោះ ព្រះនាងសុភវត្តីប្រសូតបានព្រះរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ដែលព្រះនាងដាក់ឈ្មោះឲ្យថា ពញាជ័យ។ បើតាមពង្សាវតារវត្ដទឹកវិលដដែល នៅឆ្នាំមមែ កាលនោះ ព្រះនាងបានជន្ម ៦៥ វស្សា ហើយពញាជ័យបានអាយុ ៤៩ ឆ្នាំ ទាំងពីរនាក់ម្ដាយ និងកូននាំគ្នាមករស់នៅក្នុងម្ដុំផ្សារនាជើងភ្នំរូង ឬភ្នំប្រសិទ្ធិ។ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត ពញាជ័យបានតាក់តែងបង្កើតឲ្យមានជាល្បែងលេងសើច និងប្រគំវង់ភ្លេងតន្ដ្រី។ រី ព្រះបទុមរាជា ឬបទុមកុមារ ដែលទៅសាងផ្នួសនៅភ្នំគូលែន បើតាមពង្សាវតារសម្ដេចវាំងជួន បាននិមន្ដមកគង់នៅភ្នំខ្ជោល (ស្ថិតនៅខេត្ដកំពង់ឆ្នាំង ជិតជួរភ្នំក្រវាញ)។ ថ្ងៃមួយដែលព្រះអង្គកំពុងតែស្មឹងស្មាធិ៍ភាវនាធម៌តាំងសីល ព្រះអង្គស្ដាប់សូរសត្វនិយាយជជែកគ្នាថា “គួរឲ្យអាណិតព្រះសង្ឃអង្គនេះណាស់ ព្រះអង្គគ្មានប្រពន្ធកូន សំរាប់បន្ដពូជពង្សវង្សត្រកូលតទៅអនាគត ដូចគេឯងឯទៀតឡើយ។ សូម្បីព្រះពុទ្ធអង្គបរមគ្រូ ម៉្លេះក៏មានមហេសី និងកូនដែរ មុននឹងសាងព្រះផ្នួស” (ត្រង់កន្លែងនេះដូចជាឈុតមួយក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ ដែលឥសីបានជប់ភរិយាដោយសារតែលឺសត្វចចារដល់ឥសីហើយដែលភរិយារបស់ឥសីកើតបានជា សុគ្រីព ពាលី ត្រូវជាកូនព្រះឥន្ទ និងព្រះព្រហ្ម ហើយ នាងស្វាហាយ ជាកូនឥសី)។ ស្ដាប់យល់ឃើញថា សត្វនិយាយត្រឹមត្រូវចំល្អ ព្រះបទុមរាជា ក៏សឹកចាកសិក្ខាបទ ហើយចាកចេញធ្វើដំណើរទៅរកគូស្រកររៀបចំយកព្រះនាងសុភវត្តីជាមហេសី (បើតាមព្រះរាជពង្សាវតារខេម្មរឡេកឱង្ការរបស់គណៈកម្មការមួយទៀត តែងតាំងដោយព្រះបាទនរោត្តម ក្នុងគ.ស ១៩០៣ ព្រះសង្ឃដែលបានមកយកព្រះនាងសុភវត្តីធ្វើជាភរិយាត្រូវជាសិស្ស ព្រះសង្ឃធុតង្គនៅភ្នំខ្ជោល)។ ត្រង់នេះពង្សារតារវត្ដទឹកវិលបានបញ្ជាក់ថា ទេវតាបានបំបាំងខ្លួន ចុះមកនិយាយប្រាប់ឲ្យព្រះបទុមរាជាលាចាកសិក្ខាបទ ហើយត្រូវរៀបការជាមួយនឹងព្រះនាងសុភវត្តី ដើម្បីបន្ដពូជពង្សនៅអនាគត (ដូច្នេះ បើតាមពង្សាវតារវត្តទឹកវិល ព្រះបទុមរាជា និងព្រះនាងសុភវត្តី ត្រូវជាបងប្អូនបង្កើត។ បើតាមពង្សាវតារសម្ដេចវាំងជួន ព្រះនាងសុភវត្តីត្រូវជាម្ដាយមីងបង្កើតរបស់ព្រះបុទមរាជា)។ កាលណាបំពេញសកម្មភាពមានកូនចៅហើយ នោះទើបព្រះអង្គអាចយាងត្រលប់មកសាងផ្នួសវិញបាន។ ស្ដាប់ចងចាំគ្រប់អស់សេចក្ដី ព្រះបទុមរាជា មិនយឺតយាវបង្អាក់បង្អង់យូរឡើយ ព្រះអង្គក៏ហោះហើរជ្រែកទឹកជ្រែកដី មករករួមរក្សមេត្រី សោយសុខសប្បាយជាមួយនឹងព្រះនាងសុភវត្តី តាមពាក្យបណ្ដាំរបស់ទេវតា។ បន្ទាប់មក កាលព្រះនាងសុភវត្តីទ្រង់គភ៌បាន៥ខែ ព្រះបទុមរាជាក៏រៀបចំខ្លួនធ្វើដំណើរចាកចោលព្រះនាង ត្រលប់ទៅសាងផ្នួសវិញ។ តែបើតាមពង្សារតារសម្ដេចវាំងជួន ព្រះបទុមរាជាបានយាងទៅសាងផ្នួសវិញ នៅពេលដែលព្រះនាងសុភវត្តីបានប្រសូតបុត្ររួចហើយ ហើយព្រះរាជបុត្រនោះក៏បានធំពេញវ័យបន្តិចហើយដែរ។ មុននឹងចេញដំណើរ ព្រះអង្គបានប្រគល់ដំបងមួយឲ្យទៅព្រះនាង ដោយមានបន្ទូលថា “កាលណាកូនធំឡើង ហើយបើវាចង់ទៅរកឪពុក ត្រូវប្រគល់ដំបងនេះឲ្យទៅកូន ដើម្បីទុកជាចំណាំ”។ ផ្ដាំផ្ញើ រួចស្រេចបាច់ហើយកាលណា ព្រះបទុមរាជាលាព្រះនាងសុភវត្តីជាភរិយាត្រលប់ទៅបួសជាសង្ឃដូចដើមវិញ។ ព្រះអង្គបានតាំងសីល រៀនសូត្រចេះចងចាំមន្ដអាគមគ្រប់មុខវិជ្ជាការ មានមហិទ្ធិឫទ្ធិខ្លាំងពូកែ ចេះបំបាំងខ្លួនមើលមិនឃើញ ចេះជ្រែកទឹក ជ្រែកដី ហើយចេះប្រស់មនុស្សស្លាប់ឲ្យរស់រានមានជីវិតឡើងវិញ៘ និង ៘ ឆ្នាំវក ព្រះនាងសុភវត្តីទ្រង់គ្រប់ខែគ្រប់ថ្ងៃ ប្រសូតបានរាជបុត្រមួយព្រះអង្គ ដែលព្រះនាងដាក់ឈ្មោះថាពញាសួស។ តែពង្សាវតារសម្ដេចវាំងជួន បានសរសេរថា ព្រះរាជបុត្រនេះឈ្មោះចៅតា ហើយបានប្រសូតក្នុងឆ្នាំម្សាញ់។ ពញាសួស ឬចៅតា មានរូបសម្បត្តិល្អល្អាច់ និងមានប្រាជ្ញាភ្លឺថ្លាឈ្លាសវៃណាស់។ អាយុ ៧ ឆ្នាំ ពញាសួស ឬចៅតាបានសាកសួរចង់ដឹងអំពីប្រវត្ដិរបស់ឪពុក។ ព្រះនាងសុភវត្តីបាននិទានរៀបរាប់ប្រាប់ប្រវត្ដិទាំងប៉ុន្មានឲ្យ កូនសណ្ដាប់។ ព្រះនាងបាននិយាយអំពីដំបងដែលព្រះបទុមរាជាជាឪពុក បានទុកជារបស់សម្រាប់ចំណាំដែរ។ ស្ដាប់យល់ដឹងឮអស់សេចក្ដី ពញាសួស ឬចៅតា និងពញាជ័យជាបងក៏សុំលាម្ដាយទៅរកឪពុក។ ព្រះអង្គបានយកដំបងសំគាល់ខ្លួនទៅជាមួយដែរ។ នៅទីបំផុត អ្នកទាំងពីរបានទៅជួបនឹងព្រះបិតាដូចក្ដីបំណង។ គ្រានោះ គឺចំពេលដែលព្រះបទុមរាជាកំពុងខឹងខ្ញាល់យ៉ាងខ្លាំងនឹងព្រះស័ង្ខចក្រ ឬស្ដេចគំលង់ ដែលបានសំលាប់សិស្សជំនិតព្រះអង្គ ដែលព្រះអង្គបានបញ្ជូនឲ្យទៅជួយព្យាបាលជំងឺឃ្លង់ភ្លើង។ ព្រះបទុមរាជាឃើញយល់ច្បាស់ថាជាកូនព្រះអង្គពិតប្រាកដហើយ ព្រះអង្គក៏រៀបរាប់ប្រាប់ប្រវត្ដិឲ្យដឹងអស់នូវពូជពង្សសែស្រឡាយ ព្រះអង្គជាក្សត្រ។ ព្រះអង្គបានប្រដែប្រដៅកូនទាំងពីរថា “កូនទាំងពីរមិនត្រូវទៅលុតក្រាប សុំបុណ្យស្ដេចពាលអង្គហ្នឹងទេ! ៤០០ ឆ្នាំទៀតកូននឹងបានឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិប្រទេសកម្ពុជាជាមិនខាន! ដើម្បីបន្ដព្រះរាជវង្សយើងទៅអនាគត”។ ព្រះបទុមរាជា ព្រះអង្គបានប្រក់ព្រំប្រសិទ្ធិពរជ័យដល់កូនទាំងពីរឲ្យបាន សេចក្ដីសុខចំរុងចំរើន មានអាយុវែងយឺនយូរ។ ហើយជាចំណងដៃដល់កូន ព្រះអង្គបានប្រគល់ឲ្យដុំថ្មដែក និងគ្រាប់ពូជត្រសក់ ៧ គ្រាប់ម្នាក់ សំរាប់យកទៅដាំចិញ្ចឹមជីវិត (ពង្សាវតារសម្ដេចវាំងជួនសរសេរថា ព្រះបទុមរាជាបានឲ្យគ្រាប់ត្រសក់ ៣ គ្រាប់ទៅឲ្យកូនម្នាក់ៗ)។ ព្រះអង្គផ្ដាំទៀតថា ត្រូវទៅធ្វើចំការដាំត្រសក់នៅឯខេត្ដគោកសេះ។ ដូច្នេះហើយ បានជារៀងរហូតមកមានឈ្មោះ ចំការសួស ចំការជ័យ ចំការត្រសក់ផ្អែម ដែលក្លាយបន្ដិចម្ដងៗទៅជាចំការអ្នកអែម។
ចំណែកឯពញាសួសវិញ ព្រះបាទត្រសក់ផ្អែមបានតែងតាំងជាព្រះឧបរាជ (ពង្សាវតារវត្ដទឹកវិលបានសរសេរដំបូងថា បុត្រច្បងព្រះនាងសុភវត្តី ដែលកើតមកដោយសារទឹកនោមដំរីសឈ្មោះពញាជ័យ ឯបុត្រប្អូនជាកូនជាមួយនឹងព្រះបទុមរាជា ឈ្មោះពញាសួស។ ពង្សាវតារវត្ដទឹកវិលបញ្ជាក់ថា គឺបុត្ររបស់ព្រះបទុមរាជា ដែលមានងារនាយត្រសក់ផ្អែម ដែលបានឡើងសោយរាជ្យ។ ដូច្នេះគឺកូនប្អូនដែលបានឡើងសោយរាជ្យ។ តែបន្ទាប់មក ពង្សាវតារដដែលនេះ បែរជាសរសេរថា ពញាសួសត្រូវបានព្រះរាជាតែងតាំងជាឧបរាជ ដែលមានន័យថា ពញាជ័យទេដែលបានធ្វើស្ដេច។ ដូច្នេះស្ដេចត្រសក់ផ្អែមត្រូវជាកូនរបស់ស្ដេចដំរីស។ ពង្សាវតារផ្សេងៗទៀត ក៏បានកំណត់ដែរថា ស្ដេចត្រសក់ផ្អែមមានឈ្មោះដើមពញាជ័យ)។