Polacy na Litwie
Polacy na Litwie – najliczniejsza mniejszość narodowa na Litwie, według statystyk oficjalnych liczy 183 421 osoby, czyli 6,52% ludności tego kraju (2021)[1]. Mieszkają głównie w Wilnie i w zwartym osadnictwie w rejonach wileńskim, solecznickim, święciańskim i trockim (w rejonach solecznickim i wileńskim stanowią większość mieszkańców). Zamieszkują też w rozproszeniu resztę kraju, w przeszłości na Kowieńszczyźnie stanowili większość ludności. Zrzesza ich Związek Polaków na Litwie.
Statystyki
[edytuj | edytuj kod]W Republice Litewskiej mieszka 183 421 osób (według spisu ludności z 2021 r.) narodowości polskiej. Według oficjalnego spisu ludności Polacy stanowią na Litwie ok. 6,52% wszystkich mieszkańców, więc stanowią oni największą mniejszość narodową Republiki. Drugą mniejszością narodową pod względem liczebności jest mniejszość rosyjska.
 |
|
 |
| Zadeklarowana w spisie ludności narodowość polska | Procentowy udział Polaków w poszczególnych rejonach | Liczebność Polaków w poszczególnych rejonach. |
| Źródło: Spis powszechny z 2001 r. | ||
|---|---|---|
| Liczba Polaków na Litwie[2][3] w obecnych granicach kraju | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rok | 1897 spis |
1923 szac. |
1959 spis |
1970 spis |
1979 spis |
1989 spis |
2001 spis |
2007 szac. |
2008 szac. |
2009 szac. |
2010 szac. |
2011 spis. |
2021 spis. |
| Populacja | 260 000 | 415 000 | 230 000 | 240 200 | 247 000 | 258 000 | 235 000 | 212 100 | 208 300 | 205 500 | 201 500 | 200 317 | 183 421 |
| Odsetek | 9,7% | 15,3% | 8,5% | 7,7% | 7,3% | 7,0% | 6,7% | 6,3% | 6,2% | 6,1% | 6,0% | 6,6% | 6,52% |
| Polacy na Litwie, którzy uważają polski za swój język ojczysty[4] (dane spisów) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rok | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2001 | 2011 |
| Odsetek | 96,8% | 92,4% | 88,3% | 85,0% | 80,0% | 79,0%[5] |
W latach 1959–1989 mimo wzrostu liczebności Polaków na Litwie, liczba bezwzględna tych z nich, którzy uważają polski za swój język ojczysty, utrzymywała się na poziomie ok. 220 000, ale już pierwszy spis na niepodległej Litwie (2001 r.) zanotował spadek do 188 000[6], spis 2011 odnotował dalszy spadek do poziomu 154 000[7].
Głównym skupiskiem Polaków na Litwie jest okręg wileński, gdzie Polacy stanowią 23%. W samym Wilnie mieszka 88 408 osób (ok. 16,5%) narodowości polskiej. Najwięcej procentowo Polaków mieszka w rejonie solecznickim (78% ludności), w tym najwięcej w gminach Ejszyszki i Miedniki (odpowiednio 93,5% i 93,2% ludności[potrzebny przypis]), rejonie wileńskim (52% ludności), w rejonie trockim (30% ludności) i rejonie święciańskim (26%). Polacy zamieszkują także rejon elektreński (7%), a także w rozproszeniu w okręgu kowieńskim. Zamieszkują ściśle, choć w niewielkiej ilości też okręg olicki (2%) oraz okręg uciański (4%).
| Ludność polska na Litwie według okręgów (spis 2011 r.)[8] | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | kłajpedzki | kowieński | mariampolski | olicki | poniewieski | |||||
| Polacy | 748 – 0,22% | 2812 – 0,46% | 277 – 0,17% | 3029 – 1,92% | 513 – 0,20% | |||||
| Okręg | szawelski | tauroski | telszański | uciański | wileński | |||||
| Polacy | 429 – 0,14% | 69 – 0,06% | 122 – 0,06% | 6126 – 4,03% | 186 192 – 22,98% | |||||
| Rejon | Spis 2001 | Spis 2011[8] | ||
|---|---|---|---|---|
| Liczba Polaków |
% całej populacji |
Liczba Polaków |
% całej populacji | |
| elektreński | 2175 | 7,52% | 1769 | 7,08% |
| solecznicki | 31 223 | 80% | 26 858 | 77,75% |
| szyrwincki | 2019 | 10% | 1628 | 9,27% |
| święciański | 9100 | 28% | 7239 | 25,98% |
| trocki | 12 403 | 33,2% | 10 362 | 30,11% |
| wileński | 56 197 | 63,5% | 49 648 | 52,07% |
| wiłkomierski | 335 | 0,7% | 280 | 0,70% |
| Wilno (rejon miejski) | 104 446 | 19,40% | 88 408 | 16,51% |
| Suma | 217 898 | 26,11% | 186 192 | 22,98% |
| Rejon | Spis 2001 | Spis 2011[8] | ||
|---|---|---|---|---|
| Liczba Polaków |
% całej populacji |
Liczba Polaków |
% całej populacji | |
| birsztański | 21 | 0,1% | 16 | 0,35% |
| janowski | 714 | 1,7% | 542 | 1,17% |
| kiejdański | 504 | 0,8% | 329 | 0,61% |
| koszedarski | 374 | 1,0% | 351 | 1,04% |
| kowieński | 720 | 1,0% | 340 | 0,40% |
| Kowno (rejon miejski) | 2500 | 0,6% | 1 136 | 0,36% |
| preński | 102 | 0,3% | 67 | 0,22% |
| rosieński | 43 | 0,1% | 31 | 0,08% |
| Suma | 4978 | 0,74% | 2 812 | 0,46% |
| Rejon | Spis 2001 | Spis 2011[8] | ||
|---|---|---|---|---|
| Liczba Polaków |
% całej populacji |
Liczba Polaków |
% całej populacji | |
| ignaliński wraz z wisagińskim | 4449 | 8,5% | 3 405 | 8,31% |
| jezioroski | 1518 | 6,7% | 1 082 | 5,88% |
| malacki | 2053 | 8,1% | 1 313 | 6,34% |
| oniksztyński | 121 | 0,4% | 97 | 0,34% |
| uciański | 287 | 0,6% | 229 | 0,53% |
| Suma | 8428 | 4,7% | 6 126 | 4,03% |
| Rejon | Spis 2001 | Spis 2011[8] | ||
|---|---|---|---|---|
| Liczba Polaków |
% całej populacji |
Liczba Polaków |
% całej populacji | |
| druskienicki | 995 | 4% | 755 | 3,46% |
| łoździejski | 106 | 0,4% | 77 | 0,34% |
| olicki wraz z rejonem miejskim | 768 | 0,7% | 585 | 0,37% |
| orański | 2067 | 6,6% | 1612 | 6,35% |
| Suma | 3936 | 2,2% | 3029 | 1,92% |
| Miasto | Liczba Polaków |
% całej populacji |
|---|---|---|
| Wilno | 85816 | 16,36% |
| Kowno | 1136 | 0,36% |
| Kłajpeda | 540 | 0,33% |
| Szawle | 160 | 0,15% |
| Poniewież | 180 | 0,18% |
| Olita | 384 | 0,64% |
| Mariampol | 117 | 0,29% |
| Janów | 373 | 1,22% |
| Uciana | 145 | 0,50% |
| Kiejdany | 185 | 0,69% |
| Wiłkomierz | 138 | 0,58% |
| Wisaginia | 2084 | 9,32% |
| Druskieniki | 612 | 4,15% |
| Elektreny | 416 | 3,46% |
| Landwarów | 2859 | 25,75% |
| Grzegorzewo | 2518 | 23,17% |
| Orany | 478 | 5,17% |
| Jeziorosy | 340 | 4,75% |
| Malaty | 131 | 2,04% |
| Szyrwinty | 285 | 4,44% |
| Soleczniki | 4538 | 71,37% |
| Ignalino | 178 | 2,96% |
| Podbrodzie | 2681 | 44,73% |
| Nowe Święciany | 844 | 14,62% |
| Niemenczyn | 2858 | 56,55% |
| Święciany | 860 | 17,33% |
| Troki | 938 | 19,01% |
| Jewie | 536 | 10,91% |
| Ejszyszki | 2844 | 83,26% |
| Rudziszki | 832 | 36,17% |
| Biała Waka | 640 | 58,13% |
| Dukszty | 101 | 11,37% |
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Szkolnictwo polskie na Litwie
[edytuj | edytuj kod]Już w latach 40. XX wieku, a więc wkrótce po aneksji Wileńszczyzny przez ZSRR, Polacy uzyskali prawo do własnego szkolnictwa, tworzenia organizacji społecznych i kulturalnych, a nawet własnej gazety Czerwony Sztandar. W chwili obecnej Litwa jest jedynym poza Polską krajem, w którym istnieje pełny system oświaty w języku polskim. Polskie szkoły w liczbie blisko 100 istnieją w rejonach solecznickim, wileńskim, święciańskim, trockim i orańskim. Działa tu również kilkadziesiąt polskich przedszkoli. W 2007 roku uruchomiono polskojęzyczną filię Uniwersytetu w Białymstoku w Wilnie (Wydział Informatyki i Ekonomii). Ponadto wyższe wykształcenie w języku polskim można zdobyć na wydziałach polonistyki uniwersytetów Wileńskiego oraz Edukacyjnego.
W roku szkolnym 2009–2010 na Litwie było 14 170 uczniów z językiem nauczania polskim, w 2010–2011 – 13 393, w 2011–2012 – 12 895 co stanowiło 3,3% od ogółu uczniów Litwy[10], choć jeszcze w latach 90. XX wieku do polskich szkół uczęszczało ponad 20 tys. uczniów. Spis narodowy Litwy podaje skład ludności według wieku w poszczególnych narodowościach, tak Polacy stanowią 5,2% ogółu ludności Litwy w wieku do 9 lat oraz 5,6% w wieku 10–19 lat[7]. Z tego wynika, że ok. 40% Polaków w wieku szkolnym nie otrzymuje nauki w języku polskim.
Dostęp do polskich nabożeństw i mszy
[edytuj | edytuj kod]W okręgu wileńskim msze i nabożeństwa są odprawiane w języku polskim w większości kościołów wileńskich, rejonu solecznickiego, trockiego oraz po części święciańskiego i szyrwinckiego. Msze polskie są odprawiane w okręgu kowieńskim w Wędziagole oraz Kownie w kościele pw. Krzyża Świętego, a w okręgu uciańskim m.in. w Turmoncie i Wisagini. W okręgu olickim tylko w Druskiennikach. W języku polskim odbywają się również spotkania religijne innych wyznań (m.in. Świadków Jehowy w Wilnie[11]).
Media
[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym Polacy wydawali na Litwie Chatę Rodzinną i Dzień Kowieński. W Wilnie znajdują się redakcje takich gazet jak: Nasz Czas, Kurier Wileński, Tygodnik Wileńszczyzny czy Magazyn Wileński oraz katolickie „Spotkania”, które wydawane są w języku polskim.
W każdą sobotę w Telewizji Litewskiej (LRT) na kanale LTV 2 nadawany jest piętnastominutowy program dla mniejszości polskiej Album Wileński (litewskim „Vilniaus albumas”). Codziennie w Litewskim Radiu jest nadawana 30-minutowa audycja w języku polskim. Od 1992 roku swoją siedzibę w stolicy ma Radio „Znad Wilii”, które codzienne audycje nadaje w języku polskim. Od 2016 roku działa też Radio Wilno[12].
W latach 2007–2017 istniało w Wilnie Polskie Centrum Prasowe i Konferencyjne – wydawca jedynego na Litwie niezależnego serwisu informacyjnego w języku polskim INFOPOL.LT[13]. Dużym polskim portalem na Litwie jest Wilnoteka, a także L24.lt. Swoją stronę internetową posiadają również Radio „Znad Wilii”, Nasz Czas, Tygodnik Wileńszczyzny i Magazyn Wileński, od 2002 roku działa witryna internetowa polskiego dziennika „Kurier Wileński”. Polskie serwisy informacyjne w internecie mają też Dom Kultury Polskiej w Wilnie oraz Instytut Polski w Wilnie. Od marca 2012 roku działa także polska wersja językowa największego litewskiego portalu informacyjnego DELFI.
Od 17 września 2019 na Litwie działa TVP Wilno, nadawane w języku polskim. 10 września 2021 roku kanał zaczął nadawać w HD w multipleksie regionalnym naziemnej telewizji cyfrowej na Litwie[14].
Język polski na Litwie
[edytuj | edytuj kod]Dialekt północnokresowy
[edytuj | edytuj kod]Jak wynika z artykułu polskiego profesora Jana Otrębskiego opublikowanego w 1931 r., gwara polska na Wileńszczyźnie i w ogóle na terenach północno-wschodnich stanowi bardzo interesującą odmianę polskości, gdyż rozwinęła się ona na obcym terytorium, zamieszkanym w większości przez Litwinów którzy byli białoruscy (w większości) lub spolonizowani, a na dowód tego Otrębski podał przykłady litwinizmów w języku Tutejszego.[15]
W dwudziestoleciu międzywojennym dialekt północnokresowy mieszkańców Wileńszczyzny badała m.in. Halina Turska[16][17]. Po 1945 badania prowadziła m.in. Barbara Dwilewicz, która w 1997 opisała dialekt północnokresowy mieszkańców wsi Bujwidze[18]. W 2008 pracę poświęconą językowi wileńskich internautów wydała Kinga Geben[19]. Gwarę polskiej młodzieży w Wilnie omówił doc. dr Mirosław Dawlewicz w „Magazynie Wileńskim”[20].
W 2015 roku polski językoznawca Mirosław Jankowiak zaświadczył, że wielu mieszkańców Wileńszczyzny deklarujących narodowość polską posługuje się dialektem białoruskim, który nazywają „mową prosta”.[21]
Język polski jako język mniejszości
[edytuj | edytuj kod]Polacy zarzucają władzom litewskim naruszanie konwencji ramowej EU w związku z żądaniem usunięcia polskich nazw ulic[22]. Akcją kieruje przedstawiciel rządu na okręg wileński Jurgis Jurkevičius. Sąd Administracyjny Litwy nakazał usunięcie tabliczek do 14 października 2009, jednak w kilku miejscowościach nie wykonano tego nakazu[23]. Michalas Klečkovskis żąda, aby władze litewskie pozwoliły mu zmienić nazwisko na Kleczkowski. Przegrał w Europejskim Trybunale Praw Człowieka i zwrócił się do Komisji Praw Człowieka ONZ[24], która odrzuciła wniosek ze względów formalnych[25].
Sport
[edytuj | edytuj kod]Polacy są aktywni także na polu sportowym. Od sezonu 2012 w piłkarskiej I lidze litewskiej (II poziom ligowy) gra Polonia Wilno. Przed wojną na Litwie kowieńskiej działał Polski Klub Sportowy Sparta Kowno. Piłkarska Sparta kilka sezonów grała w najwyższej klasie rozgrywkowej.
Sławni Polacy na Litwie
[edytuj | edytuj kod]Przed wojną
[edytuj | edytuj kod]- Ludwik Abramowicz
- Emilia Bażeńska[26]
- Adam Dowgird
- Władysław Komar
- Bronisław Laus
- Kazimierz Narutowicz
- Stanisław Narutowicz
- Joanna Narutowiczowa
- Bolesław Piekarski
- Alfred Tyszkiewicz
- Władysław Wielhorski
Obecnie
[edytuj | edytuj kod]- Anna Krepsztul – malarka ludowa
- Jarosław Kamiński – były wicemer Wilna
- Józef Kwiatkowski – prezes stowarzyszenia nauczycieli polskich „Macierz Szkolna”
- Waldemar Tomaszewski – poseł na Sejm RL, deputowany do Parlamentu Europejskiego
- Gabriel Jan Mincewicz – poseł na Sejm RL; twórca zespołu Wileńszczyzna
- Michał Mackiewicz – poseł na Sejm RL i wydawca „Magazynu Wileńskiego”
- Artur Ludkowski – były wicemer Wilna
- Maria Rekść – mer rejonu wileńskiego
- Leonard Talmont – były mer rejonu solecznickiego
- Zdzisław Palewicz – mer rejonu solecznickiego, zdobywca tytułu „Polak Roku” - 2010
- Antoni Jankowski – pedagog, zdobywca tytułu „Polak Roku” – 2008
- Artur Płokszto – podsekretarz MON
- Dariusz Ławrynowicz i Krzysztof Ławrynowicz – koszykarze, pochodzą z rodziny polsko-litewskiej
- Leokadia Poczykowska – polityk
- Czesław Okińczyc – prezes radia „Znad Wilii”
- Zygmunt Klonowski – wydawca „Kuriera Wileńskiego”
- Stanisław Tarasiewicz – wydawca i redaktor serwisu internetowego INFOPOL.LT
- Wanda Mieczkowska – dyrektorka polskiej galerii „Znad Wilii”
- Romuald Mieczkowski – wydawca i redaktor kwartalnika „Znad Wilii”
- Robert Mickiewicz – redaktor dziennika „Kurier Wileński”
- Jarosław Wołkonowski – historyk, dziekan filii UB
- Jovita Jankelaitytė – aktorka teatralna, nagrodzona „Złotym Krzyżem Sceny" w 2019
- Andrzej Pukszto – politolog, kierownik Katedry Politologii Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie
- Jarosław Narkiewicz – polityk i nauczyciel, w latach 2019–2020 minister komunikacji w rządzie Sauliusa Skvrnelisa
- Joanna Moro – aktorka filmowa i teatralna kina polskiego i rosyjskiego
- Ewelina Dobrowolska – polityczka i prawniczka, od 2020 minister sprawiedliwości w rządzie Ingridy Šimonytė
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- Litwini w Polsce
- Akcja Wyborcza Polaków na Litwie
- Autonomia Wileńszczyzny
- Fundacja Kultury Polskiej na Litwie im. Józefa Montwiłła
- Litwini w znaczeniu historycznym
- litwinizacja
- Historia mniejszości polskiej na Litwie
- stosunki polsko-litewskie
- Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy
- Związek Polaków na Litwie
- Zlot turystyczny Polaków na Litwie
- Polski Teatr w Wilnie
- Kurier Wileński
- Tymczasowy Komitet Polityczny Ziemi Kowieńskiej
- Polacy na Białorusi
- Polacy na Ukrainie
- Polacy na Łotwie
- Znad Wilii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polacy wciąż trzymają się mocno na Litwie. Ujawniono pierwsze wyniki spisu ludności. Media Narodowe
- ↑ Atłas Litowskoj SSR, Moskwa, 1981.
- ↑ Litewski Urząd Statystyczny. db1.stat.gov.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)]..
- ↑ Mercator – Education information, documentation, research. The Polish language education in Lithuania see: graph on p.12 (PDF file, 2.2 MB) Accessed 2008-01-16.
- ↑ Lithuanian 2011 Population Census in Brief
- ↑ Population by ethnicity and mother tongue | Statistics Lithuania.
- ↑ a b Spis narodowy Litwy 2011.
- ↑ a b c d e Skład narodowościowy Litwy według okręgów, rejonów oraz dużych miast. Spis Narodowy 2011.. [dostęp 2013-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].
- ↑ Skład narodowościowy miast Litwy według Narodowego Spisu 2011.. [dostęp 2013-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].
- ↑ Rocznik statystyczny Litwy 2012 (lit.), (ang.)
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Radio Wilno - Wszystko co nas łączy! Bóg, Honor i Ojczyzna! (www.radiowilno.lt) [dostęp 2016-11-18]
- ↑ INFOPOL.LT kończy swoją działalność, 2018-11-04, [dostęp: 2018-08-25]
- ↑ TVP Wilno nadaje w HD [online], SATKurier.pl [dostęp 2021-09-14].
- ↑ Otrębski, Jan. Język Polski. 1931, nr 3 (maj/czerwiec). Polska Akademia Umiejętności, Komisja Języka Polskiego. Strona 80–85.
- ↑ Halina Turska: Język Jana Chodźki : przyczynek do historji języka polskiego na obszarze północno-wschodnim Rzeczypospolitej. Wilno: Koło Polonistów Słuchaczów Uniwersytetu Stefana Batorego, 1930.
- ↑ Halina Turska: O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie. Wilno: Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Wilnie, 1940.
- ↑ Barbara Dwilewicz: Język mieszkańców wsi Bujwidze na Wileńszczyźnie. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1997. ISBN 83-7181-048-2.
- ↑ Kinga Geben: Świadomość i kompetencja językowa a warstwy leksykalne w idiolektach młodzieży polskiego pochodzenia na Wileńszczyźnie. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2003. ISBN 83-7151-585-5.
- ↑ Raz jeszcze o gwarze uczniowskiej. magwil.lt. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-01)]..
- ↑ Jankowiak, Mirosław. "Mowa prosta" jest dla mnie synonimem gwary białoruskiej. 2015-08-26.
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2007-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-04)].
- ↑ Mieszkańcy Wileńszczyzny nie chcą lituanizacji nazw ulic – Netbird.pl Wiadomości.
- ↑ Mickiewicz czy Mickevičius? .
- ↑ CCPR Case : 1285/2004 Author : Michal Kleckovski.
- ↑ "Krewieństwo i miłość". tygodnikpowszechny.pl, 2003-08-17. [dostęp 2019-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-22)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Polacy na Litwie. [dostęp 2009-10-18].
- Organizacje Polskie na Litwie. [dostęp 2009-10-18].
- Wspólnota Polska – Litwa. [dostęp 2009-10-18].
- Losy ludności polskiej na Litwie. [dostęp 2009-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (20 lutego 2007)].
- I Światowy Zjazd Wilniuków. [dostęp 2009-10-18].
- R. Naruniec, Rola szkoły w kształtowaniu świadomości narodowej Polaków na Litwie. wsp.krakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2002-06-20)].
- Rozwój polskojęzycznej prasy na terenie Litwy po 1944 r.. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-01)].
- Szkolnictwo polskojęzyczne na Litwie 1944-1991. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-01)].
- Polacy w Litewskiej SRR 1944 1989. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-16)].
- Statystyczny portret Polaków z Litwy. hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
- Polacy litewscy wobec Komunistycznej Partii Litwy i komunizmu
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- A. Bobryk, Odrodzenie narodowe Polaków w Republice Litewskiej 1987-1997, Toruń 2006
- K. Buchowski, Polacy w niepodległym państwie litewskim 1918-1940, Białystok 1999
- K. Buchowski, Litwomani i polonizatorzy. Mity, wzajemne postrzeganie i stereotypy w stosunkach polsko-litewskich w pierwszej połowie XX wieku, Białystok 2006
- Zbigniew Kurcz, Mniejszość polska na Wileńszczyźnie. Studium socjologiczne, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005, ISBN 83-229-2601-4, OCLC 69483881.
- M. Jackiewicz, Polacy na Litwie 1918-2000. Słownik biograficzny, Warszawa 2002
- M. Jackiewicz, Polskie życie kulturalne w Republice Litewskiej 1919-1940, Olsztyn 1997
- A. Srebrakowski, Polacy w Litewskiej SRR 1944-1989, Toruń 2001 Fragment książki
| Autochtoniczni Polacy poza RP | |
|---|---|
| Polonia w Europie | |
| Polonia poza Europą |
|
