Wikipedia:Strona główna
Z nowych i ostatnio rozbudowanych artykułów w Wikipedii:
…kto był projektantem figurek utopców (na zdjęciu) na rynku w Bieruniu?
…przez co mogą rdzewieć ziemniaki oraz pomidory?
…jak polityk, ukrywając się 30 lat w ambasadzie, zabił prezydenta?
…że SM UB-53 zatonął po wejściu na miny morskie podczas forsowania Cieśniny Otranto?
…który amerykański śpiewak występował w operach Wagnera oraz jedynej Paderewskiego?
Inwazja Rosji na Ukrainę • Wojna Izraela z Hamasem
- Pokojową Nagrodą Nobla została uhonorowana japońska organizacja Nihon Hidankyō „za wysiłki na rzecz świata wolnego od broni jądrowej i za wykazanie poprzez zeznania świadków, że broń jądrowa nigdy nie może zostać ponownie użyta” (11 października)
- Koreańska pisarka Han Kang (na zdjęciu) otrzymała literacką Nagrodę Nobla „za prozę mierzącą się z historycznymi traumami i odsłaniającą kruchość ludzkiego życia” (10 października)
- Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie chemii zostali David Baker za „obliczeniowe projektowanie białek” oraz Demis Hassabis i John Jumper za „przewidywanie struktury białka” (9 października)
- Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki, w uznaniu „fundamentalnych odkryć i wynalazków umożliwiających uczenie maszynowe z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych”, zostali fizyk John Hopfield oraz informatyk i psycholog poznawczy Geoffrey Hinton (8 października)
- Amerykańscy biolodzy Victor Ambros i Gary Ruvkun otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny „za odkrycie mikroRNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów” (7 października)
Zmarli: Renato Raffaele Martino • Jadwiga Barańska • Alphonse Poaty-Souchlaty • Hama Amadou • Annelie Ehrhardt • Fernando Valenzuela • Paul Di’Anno • Fethullah Gülen • Janusz Olejniczak • Jehuda Bauer • Andrew Schally • Mitzi Gaynor • Jahja Sinwar • Liam Payne
28 października: imieniny obchodzą m.in.: Cyryla, Szymon i Tadeusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1704 – zmarł angielski filozof, lekarz, polityk i ekonomista John Locke, twórca klasycznej postaci empiryzmu i liberalizmu, stworzył teorię wartości pieniądza, która stała się początkiem kierunku ekonomicznego zwanego monetaryzmem
- 1919 – Kongres Stanów Zjednoczonych przyjął ustawę o prohibicji
- 1944 – urodził się francuski aktor Coluche (na rysunku w stroju clowna), znany z wielu ról komediowych (jak Skrzydełko czy nóżka u boku Louisa de Funèsa)
- 1974 – polscy siatkarze po raz pierwszy zdobyli mistrzostwo świata, na turnieju w Meksyku wygrali wszystkie 11 spotkań
- 1984 – zmarła polska tłumaczka Maria Skibniewska, pierwsza tłumaczka twórczości Tolkiena na język polski
- 1989 – na zakończenie wywiadu w Dzienniku Telewizyjnym, aktorka Joanna Szczepkowska słowami: „Proszę Państwa, czwartego czerwca osiemdziesiątego dziewiątego roku skończył się w Polsce komunizm”; tę datę oraz wypowiedź aktorki uznano za symboliczny koniec epoki komunistycznej w Polsce.
Pancerniki typu Kaiser Friedrich III – niemieckie pancerniki z przełomu XIX i XX wieku. Okręty miały wyporność 11 097 ton i osiągały prędkość ponad 17 węzłów, ich główne uzbrojenie stanowiły cztery działa kalibru 24 cm umieszczone w dwóch wieżach. W latach 1896–1902 w stoczniach Kaiserliche Werft, Germaniawerft, Schichau oraz Blohm & Voss zbudowano pięć okrętów tego typu, które otrzymały nazwy upamiętniające niemieckich władców. Załoga pojedynczej jednostki składała się z 39 oficerów oraz 612 podoficerów i marynarzy. W przypadku pełnienia funkcji okrętu flagowego liczebność załogi zwiększała się o 63–75 osób, z czego 12 stanowili oficerowie. Pancerniki zostały wcielone do służby w Kaiserliche Marine w latach 1898–1902. Służyły w Heimatflotte oraz w Hochseeflotte, biorąc ograniczony udział w I wojnie światowej. Z czynnej służby zostały wycofane w latach 1915–1920, po czym zostały złomowane. Czytaj więcej…
Allobates olfersioides – gatunek płaza bezogonowego z rodziny Aromobatidae o skomplikowanej historii systematyki. Gatunek opisany został pod nazwą Eupemphix olfersioïdes przez brazylijskiego lekarza i zoologa Adolpho Lutza w 1925 roku. Osiąga 16, maksymalnie 19 mm długości. Grzbiet czerwonobrązowy, bocznie ciemniejszy pasek, brzuch jasny, często niepigmentowany, zwłaszcza u samic. Zasiedla dno lasu atlantyckiego w Brazylii. Kijanki wylęgają się na lądzie w gnieździe, po czym rodzice zanoszą je do niewielkich zbiorników wodnych. Liczebność populacji spada, ale gatunek nie jest zagrożony wyginięciem. Wśród zagrożeń wymienia się przede wszystkim niszczenie siedlisk spowodowane wylesianiem. Czytaj więcej…