Śluzy wodne we Wrocławiu
Wrocławski węzeł wodny obejmuje liczne budowle i urządzenia wodne, w tym śluzy wodne, wybudowane w ramach wrocławskich stopni wodnych, zlokalizowanych zarówno na największej wrocławskiej rzece i jej odnogach oraz kanałach – Odrze[1], jak i na mniejszych rzekach, dopływach Odry. Śluzy te można podzielić na dwie zasadnicze grupy:
- śluzy komorowe, pociągowe, związane z drogami wodnymi przechodzącymi przez Wrocław, oraz
- pozostałe, związane z ochroną przeciwpowodziową.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarszą śluzą komorową we Wrocławiu jest Śluza Piaskowa. Różne źródła podają, że pierwsze, proste śluzy powstawały już w XVI wieku. Początkowo były to śluzy drewniane. Rozwój potrzeb żeglugowych sprawił, że śluzy modernizowano i budowano w technologii murowej, by w czasach najnowszych wykorzystywać technologię żelbetową. Również konstrukcja zamknięć została zmieniona z drewnianej ma stalową, początkowo z użyciem połączeń nitowych, współcześnie także spawanych[1].
| śluza wodna | kanał wodny | stopień wodny | rok powstania[1] |
|---|---|---|---|
| Śluza Bartoszowice | Kanał Żeglugowy | Stopień Wodny Bartoszowicki | 1917 |
| Śluza Zacisze | Kanał Żeglugowy | Stopień Wodny Zacisze | 1917 |
| Śluza Różanka | Kanał Różanka | Stopień Wodny Różanka | 1917 |
| Śluza Rędzin I | Odra (Przekop Rędzin) | Stopień Wodny Rędzin | 1917 |
| Śluza Rędzin II | Odra (Przekop Rędzin) | Stopień Wodny Rędzin | 1934 |
| Śluza Opatowice | Kanał Opatowicki | Stopień Wodny Opatowice | 1916 |
| Śluza Szczytniki | Przekop Szczytnicki | Stopień Wodny Szczytniki | 1897 |
| Śluza Miejska | Kanał Miejski | Stopień Wodny Psie Pole | 1897 |
| Śluza Piaskowa | Odra południowa | Stopień Wodny Piaskowy | 1792 |
| Śluza Mieszczańska | Odra południowa | Stopień Wodny Mieszczański | 1794 |
| Brama Przeciwpowodziowa | Kanał Miejski | Stopień Wodny Psie Pole | 1897 |
Śluzy na Odrze i jej odnogach oraz kanałach
[edytuj | edytuj kod]Śluzy wodne związane z żeglugą
[edytuj | edytuj kod]Dużą grupę śluz na Odrze stanowią śluzy komorowe, pociągowe, umożliwiające żeglugę w ramach odrzańskiej drogi wodnej, przy czym przez miasto Wrocław przechodzą trzy drogi wodne, o znacznie różniących się od siebie parametrach żeglugowych, w tym i parametrach śluz komorowych.
Największe znaczenie ma Główna droga wodna. Na tej drodze zachowane są najlepsze parametry, a śluzy mają największe wymiary. Śluzy na tej drodze spełniają wymogi dla III klasy drogi wodnej, z wyjątkiem Śluz Rędzin, których parametry odpowiadają IV klasie drogi wodnej. Pozostałe dwie drogi mają już znikome znaczenie transportowe, choć rośnie ich rola z punktu widzenia turystyki i rekreacji wodnej. Miejska droga wodna odpowiada II klasie dróg wodnych[2].
| droga wodna | km biegu rzeki | śluza wodna | kanał wodny | stopień wodny | fotografia |
|---|---|---|---|---|---|
| Główna Droga Wodna | 244,80 (0,50 kanału) | Śluza Bartoszowice | Kanał Żeglugowy | Stopień Wodny Bartoszowice | 
|
| Główna Droga Wodna | 249,40 (5,10 kanału) | Śluza Zacisze | Kanał Żeglugowy | Stopień Wodny Zacisze | 
|
| Główna Droga Wodna | 253,30 (9,20 kanału) | Śluza Różanka | Kanał Różanka | Stopień Wodny Różanka | 
|
| Główna Droga Wodna | 260,70 | Śluza Rędzin | Odra (Przekop Rędzin) | Stopień Wodny Rędzin | 
|
| Miejska Droga Wodna | 245,03 (1,0 kanału) | Śluza Opatowice | Kanał Opatowicki | Stopień Wodny Opatowice | 
|
| Miejska Droga Wodna | 250,25 (0,25 kanału) | Śluza Szczytniki | Przekop Szczytnicki | Stopień Wodny Szczytniki | 
|
| Miejska Droga Wodna | 256,95 (6,95 kanału) | Śluza Miejska | Kanał Miejski | Stopień Wodny Psie Pole | 
|
| Śródmiejska Droga Wodna | 251,70 | Śluza Piaskowa | Odra południowa | Piaskowy Stopień Wodny | 
|
| Śródmiejska Droga Wodna | 252,30 | Śluza Mieszczańska | Odra południowa | Mieszczański Stopień Wodny | 
|
Śluzy przeciwpowodziowe
[edytuj | edytuj kod]Na Odrze – a dokładnie na Kanale Miejskim znajduje się śluza wodna przeciwpowodziowa, nazwana – Bramą przeciwpowodziową. Oprócz niej, znaleźć można zamknięcia powodziowe budowane przy śluzach komorowych. Są to między innymi: wrota powodziowe w głowie dolnej Śluzy Miejskiej, Śluzy Zacisze oraz wrota powodziowe w głowie górnej Śluzy Bartoszowice[1]. Powyżej Śluzy Bartoszowice zbudowana jest[a] śluza wałowa, umożliwiająca przerzut części wód wezbraniowych z Odry do Widawy, przez Kanał Odpływowy.
Pozostałe rzeki
[edytuj | edytuj kod]Na pozostałych rzekach funkcjonują niewielkie śluzy powodziowe. Śluzy te zlokalizowane są:
- na Oławie – Śluza nr 3,
- na Dobrej – śluza wlotowa do Kanału Kłokoczyckiego
- na Kanale Odpływowym – wspomniana wyżej śluza wlotowa[a].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Wrocławski węzeł wodny
- Odrzańska Droga Wodna
- Drogi wodne we Wrocławiu
- Stopnie wodne we Wrocławiu
- Jazy we Wrocławiu
- Kanały wodne we Wrocławiu
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b obecnie wyłączona z eksploatacji, z powodu zniszczeń jakie powstały podczas powodzi w 1997 roku
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d wrosystem.um.wroc.pl: Fundacja Otwartego Muzeum Techniki, Wrocław 2007, Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Węzła Wodnego, (dostęp 2009-12-14)
- ↑ a b Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski – kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wisnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007-2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-14)
