2013 w literaturze

Wydarzenia literackie w 2013 roku.

Wydarzenia

Niemcy

• W dniach 14-17 marca odbyły się w Lipsku targi książki (Leipziger Buchmesse)
• W dniach 9-13 października odbyły się Targi Książki we Frankfurcie n. Menem (Frankfurter Buchmesse)

Polska

• 15 stycznia w Teatrze Wielkim w Warszawie wręczono Paszporty „Polityki”. W dziedzinie literatury Paszport otrzymał Szczepan Twardoch za powieść Morfina
• W dniach 16-19 maja odbyły się na Stadionie Narodowym w Warszawie IV Warszawskie Targi Książki
• W dniach 7-9 czerwca w Krakowie odbywały się Krakowskie Spotkania Poetów
• W dniach 19-23 czerwca odbył się w Krakowie III Światowy Kongres Tłumaczy Literatury Polskiej, organizowany przez Instytut Książki.
• 7 września odbyło się Narodowe Czytanie dzieł Aleksandra Fredry.
• W dniach 20-22 września odbyły się Targi Książki w Katowicach
• W dniach 21-27 października odbył się w Krakowie Festiwal Conrada
• W dniach 24-27 października odbyły się 17. Targi Książki w Krakowie

Ukraina

• W dniach 12-15 września odbyło się we Lwowie Forum Wydawców; Polska była w tym roku gościem honorowym

Proza beletrystyczna i literatura faktu

Język angielski

• Cecelia Ahern – Zakochać się (How to Fall In Love)
• Soman Chainani – Akademia Dobra i Zła (The School for Good and Evil, tom pierwszy)
• James S.A. Corey – Wrota Abbadona (Abaddon’s Gate)
• Mitch Albom – Pierwszy telefon z nieba (The First Phone Call from Heaven)
• Fannie Flagg – Babska stacja (The All-Girl Filling Station's Last Reunion)
• Graeme Simsion – Projekt „Rosie” (The Rosie Project)
• Donna Tartt – Szczygieł (The Goldfinch)

Język polski

Pierwsze wydania

• Justyna Bargielska – Małe lisy (Wydawnictwo Czarne)
• Wojciech Dutka – Czerń i purpura (Wydawnictwo Albatros)
• Łukasz Henel
  • On: powieść grozy (Videograf)
  • Szkarłatny blask (Zysk i S-ka)
• Paweł Jakubowski – Kopuła (Wydawnictwo Forma)
• Krzysztof Jaworski – Do szpiku kości (Biuro Literackie)
• Anna Kańtoch – Tajemnica Diabelskiego Kręgu (Wydawnictwo Uroboros)
• Ignacy Karpowicz – Ości (Wydawnictwo Literackie)
• Wojciech Kuczok – Obscenariusz (W.A.B.)
• Katarzyna Kwiatkowska – Abel i Kain (Wydawnictwo Novae Res)
• Jakub Małecki – Odwrotniak (W.A.B.)
• Wiesław Myśliwski – Ostatnie rozdanie (Znak)
• Piotr Paziński – Ptasie ulice (Wydawnictwo Nisza)
• Jerzy Pilch – Wiele demonów (Wydawnictwo Wielka Litera)
• Marian Pilot – Osobnik (Wydawnictwo Literackie)
• Marcin Rusnak – Opowieści niesamowite (nakładem autora)
• Eustachy Rylski – Obok Julii (Wydawnictwo Wielka Litera)
• Agnieszka Taborska
  • Niedokończone życie Phoebe Hicks (Fundacja Terytoria Książki)
  • Nie tak jak w raju (Wydawnictwo Austeria)
• Stefan Wroński – Dzidek (Prószyński i S-ka)
• Iwona Żytkowiak – Kobiety z sąsiedztwa (Prószyński i S-ka)

Antologie

• Szortal Fiction, 165 krótkich i bardzo krótkich opowiadań fantastycznych 66 autorów, zarówno debiutantów, jak i mających za sobą publikacje książkowe, w tym Michał Cetnarowski, Romuald Pawlak, Jewgienij Olejniczak i Rafał W. Orkan (Wydawnictwo Solaris)

Tłumaczenia

• Majgull Axelsson – Pępowina (Moderspassion), przeł. Katarzyna Tubylewicz (W.A.B.)
• Roberto Bolaño – Rozmowy telefoniczne (Llamadas telefónicas), przeł. Tomasz Pindel (Muza S.A.)
• Jan Guillou – Bracia z Vestland (Brobyggarna), przeł. Anna Krochmal, Robert Kędzierski (Sonia Draga)
• Ołeksandr Irwaneć – Choroba Libenkrafta : morbus dormatorius adversus : ponura powieść, przeł. Natalia Bryżko, Natalia Zapór (Biuro Literackie)
• Richard Lourie – Wstręt do tulipanów (A hatred for tulips), przeł. Mieczysław Godyń (Znak)
• Cormac McCarthy – Sodoma i Gomora (Cities of the plain), przeł. Maciej Świerkocki (Wydawnictwo Literackie)
• Pavol Rankov – Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej) (Stalo sa prvého septembra [alebo inokedy]), przeł. Tomasz Grabiński (Książkowe Klimaty)
• Paul Russell – Zmyślone życie Siergieja Nabokova (The Unreal Life Sergey Nabokov), przeł. Jędrzej Polak (Muza S.A.)
• Jáchym Topol – Warsztat diabła (Chladnou zemi), przeł. Leszek Engelking (W.A.B.)
• Wital Woranau – Wielkie Księstwo Białoruś, przeł. Monika Uranek (Zeszyty Poetyckie)
• Eva Weaver – Lalki z getta (The puppet boy of Warsaw), przeł. Magda Witkowska (Prószyński Media)

Pozostałe języki

• Nino Haratischwili – Mój łagodny bliźniak (Mein sanfter Zwiling), przeł. Małgorzata Bochwic-Ivanovska (wydawnictwo Muza)
• Mario Vargas Llosa – Dyskretny bohater (El héroe discreto)
• Martin Walser – Inscenizacja (Die Inszenierung)

Wywiady

Język polski

• Maria Janion, Kazimiera Szczuka – Transe, traumy, transgresje, t. 1: Niedobre dziecię (Wydawnictwo Krytyki Politycznej)

Dzienniki, autobiografie, pamiętniki

Język polski

Pierwsze wydania

• Witold Gombrowicz – Kronos (Wydawnictwo Literackie)
• Sławomir Mrożek – Dziennik, t. III (Wydawnictwo Literackie)
• Jerzy Pilch – Drugi dziennik (Wydawnictwo Literackie)

Tłumaczenia

• Rainer Maria Rilke – Dziennik schmargendorfski (Schmargendorfer Tagebuch), przeł. Tomasz Ososiński (Sic!)

Eseje, szkice i felietony

Język polski

• Piotr Matywiecki – Myśli do słów. Szkice o poezji (Biuro Literackie)
• Jarosław Marek Rymkiewicz, Reytan. Upadek Polski (Sic!)

Dramaty

Język polski

• Tadeusz Słobodzianek – Młody Stalin

Poezja

Język polski

Pierwsze wydania

• Wojciech Bonowicz – Echa (Biuro Literackie)
• Przemysław Dakowicz – Teoria wiersza polskiego (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu)
• Janusz Drzewucki – Dwanaście dni (Iskry)
• Łucja Dudzińska – z mandragory (Stowarzyszenie Literackie im. K.K. Baczyńskiego)
• Leszek Engelking – Komu kibicują umarli? (Wydawnictwo WBPiCAK)
• Mariusz Grzebalski – W innych okolicznościach (Wydawnictwo EMG)
• Julia Hartwig – Zapisane (a5)
• Ryszard Krynicki – Przekreślony początek (Biuro Literackie)
• Maciej Krzyżan
  • In tempus praesens (Zeszyty Poetyckie)
  • Rekolekcje, czyli Zapiski z trzeciego piętra (Towarzystwo Przyjaciół Sopotu)
• Ewa Lipska – Miłość, droga pani Schubert... (a5)
• Krystyna Myszkiewicz – głębiel (Zeszyty Poetyckie)
• Łukasz Nicpan – Do czytającej list (Veda)
• Adrian Szary – Heureza (Zeszyty Poetyckie)
• Adriana Szymańska – Góra Karmel („Łośgraf”)
• Marcin Świetlicki – Jeden (EMG)
• Konrad Wojtyła – Czarny wodewil (Wydawnictwo WBPiCAK)
• Katarzyna Ewa Zdanowicz – ciemność resort spa (Wydawnictwo WBPiCAK)

Tłumaczenia

• Wystan Hugh Auden – W podziękowaniu za siedlisko, przeł. Dariusz Sośnicki (Biuro Literackie)
• Gerardo Beltrán – A la velocidad de la luz / Z prędkością światła, przeł. Leszek Engelking i Alina Kuzborska (edycja dwujęzyczna „Czuły Barbarzyńca”)
• Paul Celan – Psalm i inne wiersze, wybór, przekład i opracowanie Ryszard Krynicki, Fuga śmierci w przekładzie Stanisława Jerzego Leca (edycja dwujęzyczna, Wydawnictwo a5)
• Juan Gelman – Wiersze wybrane, wybór i słowo wstępne Xavier Farré, przeł. Carlos Marrodán Cassas, Marta Eloy Cichocka, Marcin Kurek, Marta Pawłowska (Wydawnictwo EMG)
• Jorie Graham – Wiersze wybrane 1980-2012, przeł. Ewa Chruściel i Miłosz Biedrzycki (Biuro Literackie)
• Katullus – Poezje wszystkie, przeł. Grzegorz Franczak, Aleksandra Klęczar (Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów)
• Cesare Pavese – Przyjdzie śmierć i będzie miała twoje oczy. Wybór wierszy, przeł. Jarosław Mikołajewski (edycja dwujęzyczna, Włoski Instytut Kultury w Krakowie we współpracy z Wydawnictwem Austeria)
• Géza Szöcs – Poezje, przeł. Jerzy Snopek (Studio Emka)
• Giuseppe Ungaretti – Dzień po dniu. Wybór wierszy/Giorno per giorno. Poesie scelte, przeł. Jarosław Mikołajewski (edycja dwujęzyczna, Włoski Instytut Kultury w Krakowie we współpracy z Wydawnictwem Austeria)

Antologie dzieł tłumaczonych

• Jerzy Czech – Wdrapałem się na piedestał. Nowa poezja rosyjska (Wydawnictwo Czarne)
• Portret kobiecy w odwróconej perspektywie. 12 poetek z Czech, Słowenii i Ukrainy. Wybór i przekład: Zofia Bałdyga, Agnieszka Będkowska-Kopczyk, Aneta Kamińska (Wydawnictwo FA-art)

Pozostałe języki

• Dannie Abse – Mów, stara papugo (Speak, Old Parrot)
• Natalia Astafjewa – Sto wierszy (Сто стихотворений)
• Robert Bly – Kradnąc cukier z zamku. Wiersze wybrane i nowe 1950-2013 (Stealing Sugar from the Castle: Selected and New Poems, 1950 – 2013)
• Michel Houellebecq – Configuration du dernier rivage

Tłumaczenia

• Ewa Lipska – L'occhio incrinato del tempo (Miłość, droga pani Schubert...), przeł. Marina Ciccarini (Armando Editore)

Prace naukowe i biografie

Język polski

• (red.) Przemysław Czapliński, Renata Makarska, Marta Tomczok – Poetyka migracji : doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego)
• Aleksandra Dębska-Kossakowska, Beata Gontarz, Monika Wiszniowska – Literackie reprezentacje historii (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego)
• Dariusz Jemielniak – Życie wirtualnych dzikich (Common Knowledge?: An Ethnography of Wikipedia, tłum. Wojciech Pędzich; Poltext)
• (red.) Mariusz Jochemczyk, Miłosz Piotrowiak – Urzeczenie : locje literatury i wyobraźni (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego)
• Zofia Król – Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku (Instytut Badań Literackich PAN i Stowarzyszenie Pro Cultura Literaria)
• Zofia Mitosek – Co z tą ironią? (słowo/obraz terytoria)
• Joanna Orska – Republika poetów (EMG)
• Aneta Piech-Klikowicz – „Patrzymy sobie w oczy...” O twórczości Ewy Lipskiej (Universitas)

Pozostałe języki

• Richard Burton – A Strong Song Tows Us: The Life of Basil Bunting
• (red.) Ivo Říha – Otevřený rány. Vybrané studie o díle Jáchyma Topola

Zmarli

• 2 stycznia – Teresa Torańska, polska dziennikarka i pisarka, reportażystka (ur. 1944)
• 5 stycznia – Andrzej Żurowski, polski teatrolog, krytyk i eseista (ur. 1944)
• 7 stycznia – Maruša Krese, słoweńska poetka i prozatorka (ur. 1947)
• 11 stycznia – Abramo Barosso, włoski autor komiksów (ur. 1931)
• 12 stycznia – Jean Krier, luksemburski pisarz (ur. 1949)
• 14 stycznia – Zygmunt Dmochowski, polski poeta (ur. 1931)
• 15 stycznia – Maria Cedro-Biskupowa, polska poetka ludowa, pisarka (ur. 1912)
• 17 stycznia
  • Jakob Arjouni, niemiecki pisarz (ur. 1964)
  • Iwan Szewcow, rosyjski i radziecki pisarz (ur. 1920)
• 24 stycznia – Richard G. Stern, amerykański pisarz (ur. 1928)
• 29 stycznia – Anselm Hollo, fiński poeta i tłumacz (ur. 1934)
• 31 stycznia – Rubén Bonifaz Nuño, meksykański poeta i eseista (ur. 1923)
• 17 lutego – Sokrat Janowicz, zamieszkały w Polsce białoruski pisarz piszący po białorusku i po polsku (ur. 1936)
• 18 lutego – Otfried Preussler, niemiecki pisarz, autor literatury dziecięcej (ur. 1923)
• 27 lutego – Imants Ziedonis, łotewski poeta (ur. 1933)
• 11 marca – Borys Wasiliew, rosyjski pisarz (ur. 1924)
• 12 marca – Marek Skwarnicki, polski poeta, publicysta, prozaik, felietonista, tłumacz (ur. 1930)
• 17 marca – Jerzy Leszin-Koperski, polski poeta i działacz kulturalny (ur. 1935)
• 21 marca – Chinua Achebe, nigeryjski pisarz (ur. 1930)
• 25 marca – Folke Isaksson, szwedzki pisarz (ur. 1927)
• 2 kwietnia – Bohdan Drozdowski, polski prozaik, poeta, publicysta, tłumacz (ur. 1931)
• 3 kwietnia – Ruth Prawer Jhabvala, indyjsko-angielska pisarka (ur. 1927)
• 5 kwietnia – Marcelijus Martinaitis, litewski poeta (ur. 1936)
• 14 kwietnia – Anatol Ulman, polski pisarz (ur. 1931)
• 24 kwietnia – Lech Paszkowski, polski pisarz i publicysta (ur. 1919)
• 1 maja – Antonín Brousek, czeski poeta i tłumacz (ur. 1941)
• 9 maja – Cezary Chlebowski, polski pisarz (ur. 1928)
• 26 maja – Jack Vance, amerykański pisarz fantastyki (ur. 1916)
• 5 czerwca – Paul Barz, niemiecki pisarz (ur. 1943)
• 6 czerwca – Tom Sharpe, angielski prozaik (ur. 1928)
• 9 czerwca
  • Zdeněk Rotrekl, czeski poeta i prozaik (ur. 1920)
  • Iain Banks, szkocki prozaik (ur. 1954)
• 14 czerwca – Anna Kołakowska, polska ilustratorka literatury dziecięcej (ur. 1924)
• 16 czerwca – Maurice Nadeau, francuski pisarz, krytyk literacki i literaturoznawca, historyk surrealizmu (ur. 1911)
• 19 czerwca
  • Vince Flynn, amerykański pisarz thrillerów (ur. 1966)
  • Maciej Malicki, polski prozaik i poeta (ur. 1945)
  • Filip Topol, czeski kompozytor, muzyk i pisarz (ur. 1965)
• 20 sierpnia – Elmore Leonard, amerykański powieściopisarz i scenarzysta (ur. 1925)
• 23 czerwca – Richard Matheson, amerykański pisarz i scenarzysta (ur. 1926)
• 28 czerwca – F.D. Reeve, amerykański pisarz, poeta i tłumacz języka rosyjskiego (ur. 1928)
• 15 sierpnia – Sławomir Mrożek, polski dramaturg i prozaik (ur. 1930)
• 17 sierpnia – Jan Ekström, szwedzki pisarz (ur. 1923)
• 19 sierpnia – Mirko Kovač, chorwacki powieściopisarz, nowelista, eseista i scenarzysta (ur. 1938)
• 30 sierpnia – Seamus Heaney, irlandzki poeta, laureat Nagrody Nobla (ur. 1939)
• 2 września – Frederik Pohl, amerykański pisarz i redaktor science fiction (ur. 1919)
• 6 września – Ann C. Crispin, amerykańska pisarka science fiction (ur. 1950)
• 18 września – Marcel Reich-Ranicki, niemiecki krytyk literacki (ur. 1920)
• 19 września – Robert Barnard, angielski pisarz i literaturoznawca (ur. 1936)
• 22 września
  • Gary Brandner, amerykański scenarzysta, dramaturg i prozaik (ur. 1930)
  • Álvaro Mutis, kolumbijski poeta i powieściopisarz (ur. 1923)
• 28 września – Carlo Castellaneta, włoski pisarz i dziennikarz (ur. 1930)
• 1 października
  • Tom Clancy, amerykański prozaik, autor powieści sensacyjnych (ur. 1947)
  • Stanisław Milewski, polski pisarz (ur. 1931)
• 6 października – Marcin Łyskanowski, polski lekarz i prozaik (ur. 1930)
• 7 października – Joanna Chmielewska, polska prozatorka, autorka powieści kryminalnych, sensacyjnych i książek dla dzieci i młodzieży (ur. 1932)
• 9 października – Edmund Niziurski, polski prozaik, autor książek dla młodzieży (ur. 1925)
• 12 października
  • Oscar Hijuelos, amerykański pisarz pochodzenia kubańskiego (ur. 1951)
  • Ulf Linde, szwedzki pisarz (ur. 1929)
• 18 października – Natalia Piekarska-Poneta, polska poetka (ur. 1937)
• 30 października – Michael Palmer, amerykański pisarz thrillerów (ur. 1942)
• 31 października – Henryk Markiewicz, polski teoretyk i historyk literatury (ur. 1922)
• 15 listopada – Barbara Park, amerykańska autorka książek dla dzieci (ur. 1947)
• 16 listopada – Zbyněk Hejda, czeski poeta i tłumacz (ur. 1930)
• 17 listopada – Doris Lessing, brytyjska pisarka, laureatka Nagrody Nobla (ur. 1919)
• 19 listopada – Charlotte Zolotow, amerykańska pisarka, poetka i wydawca książek dla dzieci (ur. 1915)
• 29 listopada – Natalja Gorbaniewska, rosyjska poetka i tłumaczka (ur. 1936)
• 30 listopada – Ryszard Danecki, polski poeta i prozaik (ur. 1931)
• 5 grudnia – Colin Wilson, brytyjski pisarz i filozof (ur. 1931)
• 9 grudnia – Hristu Cândroveanu, rumuński pisarz, poeta, krytyk literacki (ur. 1928)
• 12 grudnia – Czabua Amiredżibi, gruziński prozaik (ur. 1921)
• 13 grudnia – Jan Sztern, polski poeta (ur. 1922)
• 18 grudnia – Paul Torday, brytyjski pisarz (ur. 1946)
• 19 grudnia – Ned Vizzini, amerykański autor powieści dla młodzieży (ur. 1981)

Nagrody

• Nagroda Nobla – Alice Munro
• Nagroda Nike – Joanna Bator za powieść Ciemno, prawie noc
• Nagroda Fundacji im. Kościelskich – Krystyna Dąbrowska
• Nagroda im. Wisławy Szymborskiej – ex aequo Krystyna Dąbrowska i Łukasz Jarosz
• Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza – Wacław Holewiński za Opowiem ci o wolności
• Międzynarodowa Nagroda Literacka im. Zbigniewa Herberta – William Stanley Merwin
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida (kategoria „Dzieło życia”) – Julia Hartwig
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida (kategoria literatura) – Jerzy Górzański za tom wierszy Festyn
• Nagroda Literacka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich za Granicą – Andrzej Busza
• Nagroda Transatlantyk – Karol Lesman, tłumacz literatury polskiej na niderlandzki
• Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius” (za całokształt twórczości) – Krystyna Miłobędzka
• Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius” (za książkę roku) – Marcin Baran za tom Niemal całkowita utrata płynności
• Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius” (za najlepszy debiut) – Ilona Witkowska za tom Splendida realta
• Nagroda Literacka m. st. Warszawy w kategorii Warszawski Twórca – Joanna Kulmowa
• Nagroda Literacka m. st. Warszawy w kategorii Poezja – Krzysztof Karasek za tom Dziennik rozbitka
• Nagroda Literacka m. st. Warszawy w kategorii Proza – Kazimierz Orłoś za książkę Dom pod Lutnią
• Nagroda Literacka Gdynia (poezja) – Andrzej Sosnowski za tom Sylwetki i cienie
• Nagroda Literacka Gdynia (proza) – Zyta Oryszyn za powieść Ocalenie Atlantydy
• Nagroda Literacka Gdynia (esej) – Adam Lipszyc za Sprawiedliwość na końcu języka. Czytanie Waltera Benjamina
• Nagroda Literacka Gdynia (nagroda osobna) – Jacek Łukasiewicz za książkę TR
• Nagroda Literacka dla Autorki Gryfia – Zyta Oryszyn za powieść Ocalenie Atlantydy
• Orfeusz – Nagroda Poetycka im. K.I. Gałczyńskiego – Jan Polkowski za tom Glosy
• Orfeusz Mazurski – Kazimierz Brakoniecki za tom Chiazma
• Nagroda im. Beaty Pawlak – Wojciech Górecki za książkę Abchazja
• Nagroda Literacka im. Juliana Tuwima – Magdalena Tulli
• Nagroda Literacka Europy Środkowej „Angelus” – Oksana Zabużko za książkę Muzeum porzuconych sekretów
• Angelus – nagroda translatorska – Katarzyna Kotyńska za przekład książki Oksany Zabużko Muzeum porzuconych sekretów
• International IMPAC Dublin Literary Award – Kevin Barry za City of Bohane
• Nagroda Goncourtów – Pierre Lemaitre za Au revoir la-haut
• Prix Femina – Léonora Miano za La Saison de l’ombre
• Nagroda Renaudot – Yann Moix za Naissance
• Prix des Deux Magots – Pauline Dreyfus za Immortel, enfin
• Nagroda T.S. Eliota – Ciaran Carson za Pierwszy język. Wiersze (First Language: Poems)
• Bollingen Prize for Poetry – Charles Wright
• Nagroda Vilenica – Olga Tokarczuk
• Nagroda Franza Kafki – Amos Oz
• Nagroda literacka Zhongkun – Adam Zagajewski
• Nagroda Bookera – Eleanor Catton za The Luminaries
• Rosyjska Nagroda Bookera – Andriej Wołos za Wozwraszczenije w Pandżrud
• Nagroda im. Dominika Tatarki – Oleg Pastier za książkę Za ozvenou tichých hlasov II (Päť scenárov, päť koláží)
• Premio Planeta – Clara Sánchez za El cielo ha vuelto
• Premio Nacional de Poesía – Manuel Álvarez Torneiro za Os ángulos da brasa
• Premio Nadal – Sergio Vila-Sanjuán za Estaba en el aire
• Nagroda im. Georga Büchnera – Sybille Lewitscharoff
• Nagroda Camõesa – Mia Couto
• Nagroda Cervantesa – Elena Poniatowska